Haritac"hkta ilim, ftn ve san' at:

Yazan: General Abdurrahman Aygiin

MaSlkfil loan Burcu

-Aurigae-

MUSikiil Inam semada bulmak i<;in, burcun en me§hur ytldlZI o]an Ayyuk = Capella veyahut (Chevre) kevkebini

vasltasile ,rdigerierinide koIayhkla eide ederiz. a§adaki ~ekle

mUracaat edelim.

<. Semmakur-Ramih

y~ . ..­...... - ..... f

Ayyu'R

GoriildUitii Uzere; DUbbU ekberin kUYl'uktaki sol iki kev­kebi mailen vasiolundug-u vakit, Semakerramih YlldlZI naslI bulunurs. bun un aksine olarak yine, DUbbU Ekberin a He ~

gUne§leride yine bir az mail olarak vaslolunursa be~ misli mesafede mevzubahs Ayyuk. Kapella kevkebi eide edilir. De­mekki DUbbUekberin bir tarafmda Semakerramih, diger tara­fmda me~hur Ayyuk bek<;ilik=etmektedirler. Ayyuk bulunduk­tan sonra ge<;enki nushamlzdoki harta ianesile (MasikUl lnan) III diger Ylldlzlaflda eide edilir. Kapella yIldlzl, ya]mz (MasikUl

78 14 linen HaritaeIlar meemuaSI

tnan) III de~il, belki bUtiin kUrreisemadaki birinci kadir yd­dlzlarmlO serfraZJdlr. t§bu YlidlZ; Hendese, miiseJlesat ve Lft-

garitma ianesile §imdiye kadar mesafeleri ol~iilebilen keva­kibin en uzagldlr. Ihtilafl Manzarl senevisi 0,046 saniyedirki bu zaviye Arz-~ems mesafesinin 4,484,000 misli bir buda

takabiil eder.

Binaen aleyh Ayyuk un Arza mesafesi 680,000,000,000,000· yani AltIyiiz seksen tirilyon kilometre eder. SaaUa 60 kilo­metre kOl~an bir ekspres, bu mesafeyi birbu~uk milyar senede ancak katedebilir. t§te bu azim mesafeden dolaYI, Ayyuk na­mi beynelavam uzak mesafe makammda kullamlmaktadlr.

MeselA; (Ahueninim ayyuka ~lktI) ve (Ayyuka ~lksan elimden kurtulmassm) denilirki, bilmiyerek mesafenin bUyiikliigU mu­rad edilir. ve Filhaklka Kevkebi mezko.r ziyasl ancak 71 sene-8 ayda Arza vaSIl olabilir. Ayyuk kevkebi, bir saniye i~inde muhtelif renklere girmesile me~hurdur.

Bureun B, L kevkepleri ikinci kad.irdendir. 0, L kevkep­leri ise ii~iinciidendir. Dordiincii kadirden 6 adet daha kenkebi vardlr. Ufak yddlzlarl ise 'sayllmiyacak kadar ~okcadlr. 4 He-16 numarab kevkebi lemanitibarile miitehavvile cinsindendir.

A kevkebide boyledir. Muzaifesi belli ba~h bir tanedirki 0 da' 14 numarah Giine~tir. Bu kevkep be~inci kadirdendir. Refiki ise yedinci kadirdendir. kuvvetli bir diirbiin He bakIhrsa

bu refik kevkebin de ayrlCa bir arkada~1 varduki, hi~ ~iiphesiz bir seyyaresidir. Daha bir ka~ muzaifesi varsada ufak ~eyler­dir. Ayyuka, ahiren bir refik ke~fedilmi~tir. Bu refik kevke­bin ·kadir derecesi 10,6 dlr. Ayyuka mesafes~ 12 daklkadlr. ~u halde Ayyuk ile aralarl ( 7,000,000,000,000 ) Yedi trilyon

kilometredirki mesafe itibarile oldukca ~oktur.

MaSlkiil inan burcu 79

V a~ak ,Bureu

(Lynis)

(Masikiil lnan) m §rrkmda olmak ve Diibbiiekber Cevza bure;larl arasmdan bulunmak iizere bir taklm kevakibi sagire

mevcutturki, 1660 tarihinde me§hur (Hevelyiis) tarafmdan

bunlarla Va~ak namile ufak bir burc; te§kil edilmi~tir. Va~ak gozleri pek kiiC;iik ~eyleri bile uzaklardan goren bir hayvan­

dlrki; ri vayete gore (Bure; ic;in neden dolaYI Va§ak denilen hayvam tercih ettiniz ; ) sualine kar~n ,heyet~inasl §ehir,.

cevaben: ( Qiinkii semanm bu mmtakasmdaki Ylldlzlar

pek ufakhrlar. Bunlan gormek ic;in keskin goz l§zlmdlr .

Bende bunun lc;in Va§agl tercih ettim. Zira 0; her kiie;iik §eyi

gorebildlgi gibi bu ufak Ylldlzlarlda miikemmelen mii§ahede eder.) demi§tir. Boreun en me§hur ve en parlak kevkebi 40'

N. yani Lyneis (a) ylldlzldlr. Bunun bile dereeei lemam B,&

dlr. 38 numarah kevkep ise, hemen dorde yakmdlr. Digerle­

ride bun dan a§agldlr. Binaen aleyh hie; birisile heyet rasada­h tavsiye edilmez. Bure;ta bir e;ok muzaafe ve hatta birde

iie;iizlii manzume varsada goriilmeleri kuvvetli diirbiinlere· ihtiyae; gosterir.

Fersi azam murabbal ( Pegasi)

(tmrei miiselsile) nin yIldlzllll anlatml§ ve nasll bulundu­gunu soylemi§tik. Eger Diibbii ekberin Farkaden yIldlzlarl kutup yIldlzma vaslonupta iki bue;uk misli bir mesafeye kadar temdid olunursa parlak birYlldlza tesadiif olunurki. Fersiazam III B kevkebidir. (tmreei miiselsile) nin (a)yIldlzl ile §imdi bul-dugurnuz (B) Fersiazam YlldlZlm bir murabba tahvil edersek

80 14 'f1M(1' Haritactlat' mecmuaSI

a, y yIldlzlarl dahi elde edilir. Hartayo. miiracaat ediniz. l~te b6ylelikIe bliylik bir nmrabba te§kHeden bureu kolay bulur-sunuz.

Pek ziyade §ayam dikkattirki semamn i§bu mmtakas10da 'bulunan borc;lar C;lplak gozler ic;in alelkesir yedi§er yIldlzdan mlirekkep olup hemen climleside biribirine mli§abih olarak birer murabba veya §ibhi mlinharif ve bunlara birer sap gibi mecbut lic;er kevkepten ibarettirler.

Filhakikat Dlibbli ekber, Diibbli asgar, Zatilkiirsli, Imreei mliseisele He beraber Feresi azam burc;larl hep yekdigerine tbenzemektedirler.

Fersi azam 10 (a) kevkebine Markab, (tam 2. kadirdendir). Fersi azam III ( ~) kevkebine ~eat (bilek manasma gelen

Sead kelimesinden gal at. ) Fersi azam In (y) kevkebine Elceneb (8eygirin kanadt

manasma gelen (Sirretiilferes) den galat. denilmektedir. (Fersi azam) m en parlak yIldlZl (a) kevkebidir Bundan

sonra (~) ve daha sonra (y) Ylldlzlarl gelir. ~, y, Q kevkepJe­ri hafif surette rniltehnvvite iseJerde, miktarl tahavvUlleri az ·oldugundan heyet rasadatmda dlic;atl hat a olrnak tehlikesi IIlevzuU bahis olmaz. Daba bir kay miitehavvilesi varsada ,onlarda §ayam ehemmiyet degildirler.

Fersi Asgar Bu ufak burc;; Feresi 8zarn civarmdadlr. Kevakibi pek ehem­

miyetsiz $eylerdir. HaUa a yIldlZI bile nirnm uzlim olup dor­:<lUneii Kadirdendir. a kevkebi muzaafedir. ~ kevkebi dahi muzaafe olup kii~ilgii hiiyUgii etrafmda 3600 sene de devtet­mektedir. ,Relik kevkebin bir seyyaresi de teleskoplarla g6rii~ lebilmektedir. () kevk¢bi dahi me§hur muzaafelerdandir. Refikile .arasl 0,4 saniye olup bu mesafe asIa tezayilt etmez Devrini

15 kevkebi etrafmda (7) senede ikmal eder. ~imdiye kadar malumunuz bulunan kevakibi muzaafeden hiQ birisi bu dere­cede seri donmemektedir. Binaen aleyh hiikmolunmaktadirki, i§bu refik kevkep, 15 giine§inin bir seyyaresidir.

Delfin Burell

(Delphini)

Yunus babgl manasma gelen i§bu ufa burC, ~Fersi asgar} m garbmda bulu:pmak iizere Kehke§an civarmdadlr. Mamafih,. bir main te§kil eder. ct., ~, y, 15 kevkepleri her goz iQin kabi­lirriiuye bulundugundan ilk bakl§ta derhal nazarlara Qarpar. En parlak yIldlzla.rl y He ~ olup ct. ke.vkebi bunlardan sonra gelir. Kadir dereceleri dorde yakm olmak uzere ii<;iinciiden­dirler. Diger kevakibi daha a§agl Kadirlerdendir.

y kevkebi; bir manzuQlei muza~fedir. Kendisi dordiincii ve refiki altmci kadirdendir. AralarlDdaki mes&fe 11 saniye ol"p biiyiiguniin rengi turuncu ve kevkep refikinin rengi ye§ildir. Mamafih garaipten olarak i§bu refik kevkebin: rengi sabit kal-­mayup, ye§ilden tllruncuya, turuncudan sariva ve tekrar ye­

§.ile tahavviil ettikten soor-~ m~viye lukUap eder ve ,lelekser­i§bu aoo renkte <;Qk<;a kah... Ku'vUiUoiin hiiyiigii etrafmd-.k., devre ntUd.deti (4600) sene(ien fa,zl.dlr. Bunlarl gorebilmek i~in temmu~ ag~tos, eylul va te§rinievvel aylarJ. ~Iilyam

tavsiyedir. ~ Giine§i ise, dortlii bir manzumedir. Buna kuvvetli

dUrbiiu ister. e kevl\ehi ise, binlerce ytldl~hu'danmijrekkep'

kevakip ta.rla~l iciooe l~ldaIllaktadlr. ~ ile Y kevk~leri 8ra­Sl~ b~.I{lhr$8, pek §irtQ bili m~nzumei miiseUsse goriUur.

82 14 uneu HaritaCllar MeemuaSl

~aman yolu

(V oie Lactt~e)

Sakin ve berrak bir havada insan ba~ml kaldmr ve esrar He dolu semaya baksa goziine irili ufaklI yIldlzlardan baska hafif renkte buludumsu bir iz gotiirki biitiin gok yiiziinii da­iren rnadar dola~lr. Frenkler buna siitlii yol derlerki pek de ·becadlr. HacIlar yolu, Kehke~an dahi denilen saman yoIu, e~asen gayri rnuntazam bir §ekilde bulunrnakla beraber bazan 'bir nehir gibi ikiye aynldlgl ve biiyUk bir taklm semavi ada­tar te§kil ettikten sonra tekrar birle~tigi gortiliir.

Kehke§an, mahiyet itibarile, gerek tekemmtil etrni§ ve ·gerek derdesti te§ekktil milyarlarca avalimin, pek uzak rnesafelerinden doiaYl adeta Sahobiye gibi goziikmesinden ba§ka bir ~ey degildir. Dfak bir dUrbUnle her hangi bir rna­halline bakllsa, goriinen klSlm ic;inde milyarlarca yIldlzlarm kemali ~a§aa He J§IldadJklarl gortilUr. Ve bu kesretten insan tbiihtii hayret i~inde kallr. (Vilyam Her§el) in hesabma gore, Kehkesan derununda; tekemmiil etmi§ seyyarata rnalik ve seyyarati Uzerinde zevilhayat bvlunmu§ manzumelerin adedi 18,000,000 yani on sekiz milyonu rniitecavizdir. Mamafih Keh­ke§amn kesafeti her tarafta rniisavi degildir. En slk ve kesif rnahaller Sehim, Kavis burclarile Diicace nin a, p, y kevkep­leri civarl, Elfaris cihetleri, ve buraya yakm bazl rnahalleridir. Akrep burcunun kuyrugu iistiine miisadif rnahaller, Kehke§a­

nm en kesif klsmldlr. Halbuki: Zaliilkiirsiiniin d., y kevkepleri civarmda bu par­

IaklIk birdenbire azalarak 0 kadar hiffet peyda ederki, nazar-4ar adeta Kehe§anm hUam buldugunu zanneyler. DUcace

Masikfil inan buren 83

bureu eivannda Kehke~an iki kola aynhp. bunlardan birisi Elikap, Ka vis; digeri Akrep bureuna dogru uzamr. Ve mSlf kiirei cenubiye inerek bilhassa Kantores burcile, salibi eenubi -cihetlerinde fevkalade parlak goriiniir. Buralarl dahi dola~tk­

tan sonra orta yerde (4) derece sihaninde bir bo~luk blraka­rak Elhavva Velhayye He Anitus bur<;larl arasmda tekrar 22 derecelik bir saha i~gal eder. Ve hemen ii<; kola aynhr. Bu kollar gayrl muntazam ~ekilde devam ettikten sonra Masikiil in an bureuna dayamr. Ve buradan da tekrar Elfaris ile Za­tiilkiirsiye gelir.

Gariptirki; hemen biitiin kiimeler, biitiin Sehabiyeler Keh­ke~andan nefret ediyorlarmH~ gibi ondan hep uzaklardadlf. Buna mukabil birdenbire i~tial eden kevakip ise, hep Keh­kke~an dahilinde goziikmektedir Sebebi ise, kesret ve slkhk dolaYlsile ~umusun Kehke~an dahilinde rniisademeye daha :ziyade maruz kalrnaJarldlr. 1lmi heyetin maltimah rneyamnda bulunan rnusadernatm 19 danesi Kehke~an dahilinde vuku bulmu~turki bu, hadisatm siiliisamm te~kil etmektedir.

Bizim rnanzumemiz dahi Kehke~an dahilindedir. Kehke~an Giine~leri ekserisi yassl, ve <;ogu bizirn Giine~imizden ufakhr.

Dueaee bureu

( Cygni )

Keykavns burcunun ~ YlldlZl a. Ylldlzma vaslolunurda bir bu<;~k rnisli hafif bir rneyil ile temdid olunursa, birinci dere­

cede sayllan (a) Diicaceye tesadiif olunur. Bunun civarmda ise, miikernmel bir salip te~kil eden dort kevkep daha nazar­lara <;arparki heyetimecmuasl, (Diicace) burcunu te~kil eder.

,

84 14 D.ncD. Haritacllar m8emuaSl

Diieaea tavuk mamunna gelir. Garphlar ise buna Cygni di· yorlarki kutu ku~u demektir. Fakat yine tekrar edelimki, bur~; tavuktan ziyade har halde salibe benzer. Ge~en nusha­daki hartaya mUraeaat.

DUoace burcu; her senenin agustos va eyltil aylarmda yatslya dogru memiekatimizin semtilrresitlde blllunur. Salibi ta,kil edap yIldlzIardan "a" kevkebi, birinci defece kadar­~a~88hdIr. Salibin birle§tigi noktadaki yyIldlZI dahi ikinci derecedendir. &, ~ kevkepieri ise, ilQiincii kadirdendirier. ~ kev­kkebi, ikinci kadirden olmakla beraber; semomn an gUzel muzaafalerinden birisidir. Etl ufak bir al diirbUnii ile goriile­bilir. "a" kevkebine frenklel'; Zenebiiddiicoce den gatat olarak Deneb derier. ~ kevkebine ise hartadayazIldlgl iizere Albireo­derler. Deneb YlldlZJ, glinden gUDe bize yakla~maktodlr. Fakat bize kadar gelmiyecegi muhakkakhr. Qiinkii, aeramI semavi­yenin lnahrekleri miistakim degi), birer miinhanidir.

Kevakibi . muzaafesine geIinc6; bu hususda dahi zengindir ~ ~oyieki: Albiteo nun a!tmel kadirden pek ~irin bir refiki var­dIr. Va arahtrmdaki mef:nda 34 saniyedir. (Albireo), koyu altm SanSI ve refiki gok yakut rengindedir. En ufak el dUrbiin­lerile bile mii§ahedeleri mlimklindlir. "0" kevkebi ise; bir manzumei mlisellesedir. Kendisi d<JrdUncli kadirde iken refik­leri 5,5, 7,5 neli kadirdendirler It kevkebide miisellesedir.

"61 Diicace yIldlZI"

~imdiye k&dar zikretti~jmiz garip kevakipten b8~ka, Diio~ce­burcunda oy16 bir yIldIz mevcutturki bunun h&kkmda nekadar­

tafsilit verUS6 yina azdlr. Zira be~eriyetbu kevkebe kar~l en buyUk muzafferiyeti kaz8nm}~br. Esasen kevkep dahi §anll

MaSlkfll inan bureu 85

~ohretli bir yIldlzdlr. QiinkU Arza en yakmdlr. En evvel me­

safesi Olc;Ulebilmi~tir. Hareketi zatiyesi en seridir. Semanm en giizel miizaafelerinden biridir. Cesameti hakkmda en evvel

hesap neticesi almml§tIr. Qlplak gozlerle dahi mii§ahedesi miimkiindiir. Bir c;ok me§ahiri felekiyun taraflarmdan tetkik

olunmak taliine mazhar. olmu§tur.

Bp-§inci kadirden oldugu halde, hayal meyal goziikmesin­den anlayoruzki, en yakm kevkeb mutlaka en yakm degildir.

Hartadan dahi pek giizel anla§lldlgl vec;hile, 61 diicacenin

semada bulunmasl pek kolaydlr. u, 8, y kevkeplerile pek giizel

bir main te~kil eder. Hareketi gayet seri olup, 100 senede kutru zahirii kamerin rubu Kadar tebdili mevki etmektedir. Hakikatta ise, saniyede 47 kilometre mesafe katetmektedir. Bu siirata gore 61 dUccace kevkebinin yirmibirbin senede

katedebilecegi mesafe, 31,000,000,000,000 kilometreye balig olurki, bu, d Kantores Ylldlzmm Arza mesafesidir. Demekki u Kantores kevkebi 61. Diiccace siiratile bize dogru

geIse, yirmi bir bin senelik bir zaman kifayet edecektir. 11k de fa me§hur Bessel tarafmdan 1812 tarihinde i§bu

61 DUcace yIldlzmm ihtilafl manzan ve binaenaleyh

Arza mesafesi hesap edilebildi. Ihtilafl manzarl 0,511 oIdu­

guodan Arza mesafesi 60,000,000,000,000 altmI§ tirilyon ki­lometre eder. Ziya bu mesafeyi sekiz seneden az bir zamanda kateyledigi halde, 60 kilometrelik bir ekspres 180 milyon senelik bir zamana muhtac; bulunur. Arza mSIf kiirei §imalide bundan daha yakm hie; bir kevkep yoktur.

61 Diicacenin, 20 saniye mesafesinde yani dort milyar kilometre uza~mda altmCl kadirden bir refiki vardlr. Bu kev­kebin 61 DUcace etrafmdaki miiddeti devri (600) sene den biraz fazladlr. Bunlarm her ikisi mecmuu bizim Giine§imizden

6.

H6 14 tinell Ha.ritaCII&r meemuaSl

2,5 defa bilyUktiir. Yalmz 61 Diicace $emsinlizin bir bue;uk

mislidir. Kevkebi tall, Giinef?imize akrandlr. Bundan §u neUce

'Clkarki; bizim Giine§imiz 61 Diicace mevkiine ClkarIlsa ve

daha jyisi 61 Diicace uzakhgmdan;o muazzam afitabl lHem­

tablmlza bakIlsa, hemen hemen hie; glJrUlmiyecektir. Qiinkii bizden iki buc;uk defa biiyiik oldugu halde, 61 DUcace be~inci

He altmcI kadirler arasmdan leman ederse, 2,5 defa kU~iik

olan bit- Giine~in belkide hi~ glJriilmiyecegi ve gijriilse bile

hayal meyal mii~ahede olunacagl kaidei riyaziye iktizaslddan­dlr. Burcun; iki adet pek me§hur sehabiyesi olup bunlardan

bir tanesinln bir ucundan diger ueuna kadar olan mesafeyi,

ziya 220,000,000 senede aneak katedebilecek derecede bUyiik olmasl lJayam hayrettir. Bu sehabiyenin Ismi (6992 sehabi­

yesi) dir~

Sa'Ie biissagir

( V iilpeculae )

Diicacenin cenubuna dii§en bu ufak burctu, rIlsat iCin ~a­yam tavsiye hemen hie; bir yIldlz yok gibidir. t§bu burr; 1660 tarihinde me§hur Hevelius taraflOdan t~kil editmi~ ve kii~iik Tllki naml verilmi§tir. Sa'lebUssagir kelimeside bu manaya gelir.

Heveliuse; nic;in bu tilki ismini tercih ettigi soruldukta §u cevabl vermi§tir:

(Semanm bu civarmda bulunan bur~ar Akbaba, Kartal,

MssikUl "uln buren 87

Oiieaoo gibinisbeten Ylrt~l hayvanat mmllarile mijsemma

olup, eler bunlarm yauma kUffiaz bir hayvan ikame edil­

mezse bu· I1Hlllakada gilriiltii pahrdI eksik olmaz. Tilki, kur­nazhgl sayesmde Qradaki aRayi~i temin eder.)1

{i. YllwZl 32 numar8Ylta~ullakta isede, 6 numarah kevkep

bundan daha parlalrtIr. Sebabiyesi ise pak me~hurdur. naml 27 M; dir .. Bir dervi~ teberini andlfan bu sehabiyenin kuvvetli

bir dijrbiinJe tema~asl, rasldl ga~yeder. Ve binaen aJeyh dai­

rna ~ayanl tavsiyedir.

~61y3k Bureu

( Lyrae )

MaYIstan te§rini saniye kada; olan saf ve giizel gecelerde

gok yiizune baklhrsa~ Diicace burcunun a. Be D kevkepleri isti­kametinde ve 1,5 misli kadar mesafesinde gayet parlak bir

yIldlZ goriHiirki, Nesriilvaki Damile benamdlr. Frenkler bun a

vaki kelimesinden muharref o]arak Vega derler. J§bu kevkep

mSlf kiirei §imalide bulunan birinci kadlr ylldlzlarmm ciimle­sinden daha parlaktIr. Rengi koyu beyaz olup maYls Ue hazi­randa kutup Ylldlzma teveccilh eden bir zatm sagmda yani ~arkmda temmuz ve agustosta semtUrresimizde ve eylftI He te~rini evvelde Garpta, kanunlarda ve ~ubatta ufuklarda bu­lunduktan sonra mart aymda hiQ goriilmez. ve fakat nisan

nihayetlerinde tekrar ~ark taraflanndan mU§ahede olunmaga ba§lar Ne8rUlv~ki YlldlZl, 61 Diicace mesafesiDiD OlC;iildiigii tarihe kadar bize en yalnn glbi telakki edilrni~ti. Halbuki bU­

ahara yapllan hesabaU8; Ihtilaftmanzarl senevisinin 0,15 bu­lundugna ve buna tellabul eden bufiftn, 237,000,000,000 yani

14 uneu Haritaellar meemuaSI

ikiyiiz otuz yedi tirilyon kilometre oldugu anla~Ilmca, en par­lak Ylldlzm mutlaka en yakm ve en sonnglinde en uzak olml­yacagl anla~llml~hr. Eger bizim giine~imiz, mesafei mezkftreye

nakledilse idi hali haZlr ziyasmdan 1890 milyar defa daha sonlik gorliniiyordli. Bundan ise Nesriilvakiin azameti ve le­manmdaki ~iddeti pek glizel anla~IlIr. t~bu ylldJ:z,24 kilornetresi bize ait olmak iizere 71 kilometre sliraUe manzumernize dogru

ko~maktadlr. Zamammlzdan 14,000 sene evvel Kutup yIldlz} idi. 12500 sene sonra tekrar kutup YlldlZl olacakhr. Dereci lemam ~iddetli olmakla be raber, tam vahittir. ve binaenaleyh birinci kadir kevakibinin serfirazamdlf. Arza dogru yakla~b­gmdan git gide ziyasl c;ogalacakhr. Diger kevakibi hartada

gosterilmi§tir.

Kevakibi muzaafesine gelince:

En evvel t manzumesini zikre miisaraat ederiz. Bu man­zume pek giizel bir murabbaa, olup dort adet Gune~ten mii­rekkeptir. En ufak el diirbiinleri ile miieahedeleri mlimkiindiir. Qift c;ift; birbirinin merkezi mli~terekleri etrafmda devreder­lerken, bu c;iftlerde yine bir merkezi mu~terek etrafmda dO­nerler. Devre miiddeti 1,000,000 yani bir rnilyon senedir. Eger

bunlardaki mahlukatlmda §eraiti Arziye gibi dogma ve merne emrne suretile kabul edersek, oradada dogan bir <,(ocuk vali­desinden laakal 1,500,000 yani birbu<,(uk milyon sene meme

ececektir.

~elyaga hatime c;ekebilmek ic;in, iki adet sehabiyesile bir kiimei kevakibinide zikredelim. Hartada goriildiigii iizere ~, y

kevkepleri arasmda ve evvelkine daha yakm bulunan me§­hur sehabiyesi, garaipten olarak halkavidir. ve tamamen bizim

Masikiil iuan buren 89

Zuhalimizi anduH. vasat derecedeki diirbiinlerle mii§ahedesi mUmkUndiir. Diger sehabiyeside B kevkebinin 2 derece cenubi ~arkisindedir. Bu sehabiye dahi yine garaipten o]arak bir kuru kala §eklindedir. Biihassa bu sehabiyenin kuvvetli bir diir­biinle tema§asl her vakit tavsiyeye §ayandlr. Kiimesi ise, Diicace burcunun .~ kevkebinin 3,5 derece §imali garbisinde vakidir. Bunun ismi (36 Messier) olup binlerce Giine§lerden mUrekkeptir. ;:;elyagm biitUn kevakibile ve bilhassa Nesriil­vaki Be pek miikemmel rasadah heyiye yapllabilit:.