master of nursing science chulalongkorn university · master of nursing science . chulalongkorn...
TRANSCRIPT
อ. หนงฤทย โพธศร
Master of Nursing Science
Chulalongkorn University
แนวคดและทฤษฎความสงอาย
THEORIES OF AGING
วตถประสงค
มความร ความเขาใจเกยวกบแนวคดและทฤษฎการ
สงอาย
สามารถนาทฤษฎการสงอายไปประยกตใชในการ
พยาบาลผสงอายได
ปรามดประชากรของประเทศไทย
ป พ.ศ. 2503-2573
แนวคดและทฤษฎความสงอาย
ทฤษฎเชงชวภาพ (Biological Theories of Aging)
ทฤษฎเชงจตวทยา(Sociologic Theories of Aging)
ทฤษฎดานสงคมวทยา (Psychosocial Theories of
Aging)
แนวคดและทฤษฎความสงอาย
ทฤษฎเชงชวภาพ
Cross linkage theory Free radical theory Wear and tear theory
Accumulative theory
Autoimmune theory Genetic program and error theory
Older Adult Young Old 60-74 Middle Old 75-84 Old Old 85 & older
Presently: 12.8% of
population 2030: will increase
to 20% of population
รางกายของคนเราจะมกระบวนการ
อย 2 อยางพรอมกน คอ
การเจรญเตบโต กระบวนการ
เสอมโทรม
ลกษณะความสงอาย
ผวหนงเหยว แหง
ผมสเทา ขาว
ฟนหก ชารด
ขอตด
การเคลอนไหวลดลง
Cognitive Changes – Abnormal Aging
Confusion Alzheimer’s disease Sundowning syndrome The 3 D’s: 1. Dementia Severe cognitive loss &
memory loss
2. Depression 3. Delirium
“Everyman desires to live long, but no man would be old.”
Johnathan Swift, 1667-1745
Why do we Age? How do we Age? Why do we die?
การจาแนกลกษณะของความสงอาย
ความสงอายในเชงชวภาพ (Biological age) อธบายความ
สงอายจากการทางานของอวยวะภายในรางกาย ทางานลดลง
ความสงอายในเชงจตวทยา (Psychological age) เปน
ความสามารถในการปรบตวของแตละบคคล ทจะปรบตวใหเขากบ
สงแวดลอมทเปลยนแปลงไป
ความสงอายในเชงสงคมวทยา (Sociological age) บทบาท
หนาททางสงคมทเปลยนแปลงไป
ความสงอายในเชงความเชอ (Moral/Spiritual age) ความ
เชอของแตละบคล
กระบวนการสงอาย (Why do we Age?)
กรรมพนธ
สงแวดลอม
อทธพลวฒนธรรม
สขนสยในการรบประทานอาหาร
การออกกาลงกาย
ประวตความเจบปวยในอดต
การดาเนนของกระบวนการสงอายในแตละบคคล
องคประกอบทมผลตอความสงอาย
Extrinsic factors
อาหาร
รงส
สภาพแวดลอม
Intrinsic factors ความเสอมของอวยวะของ
รางกาย
กรรมพนธ
กลไกของความสงอาย (How do we age?)
การเปลยนแปลงเกดขนภายในรางกาย
Anatomy and Physiology เปลยนแปลงแปลงไปทละ
นอย แตเกดตลอดเวลา อาจใชเวลาหลายป
เมอมอายมากขน รางกายปรบตวนอยลงและทาหนาท
ลดลง
หลกการพนฐานเกยวกบความสงอาย
ความสงอายเปนการพฒนาขนอยางเปนลาดบขน เกด – สงอาย
ความสงอายเปนของขวญทไดจากการพฒนาทางวทยาศาสตร
และเทคโนโลยในศตวรรษท 20 เชน อนซลน วคซน การผาตด
ความสงอายตามธรรมชาตแตกตางจากความสงอาย โดยพยาธ
สภาพของโรคททาใหอวยวะเสอม
ยงไมมทฤษฎใดทฤษฎหนงเปนทยอมรบโดยทวไปในการอธบายความ
สงอาย
Aging theory
ทฤษฎทสามารถนามาใชอธบายกระบวนการสงอายไดควรทจะ
สามารถอธบายไดตามหลกเกณฑ 3 ขอ คอ
การเปลยนแปลงทเกดขนนน เกดไดในสงมชวตทกชนด
โดยเฉพาะในมนษยทมโครงสรางทสลบซบซอนกวาสงมชวตอน
เปนกระบวนการทเกดขนอยางตอเนอง มการพฒนาเปนลาดบขน
สามารถอธบายถงสาเหตททาใหการทางานของอวยวะตางๆ
ถดถอยได
Biological theories
Rockstein สรปทฤษฎความสงอายวา อวยวะทกสวนของรางกาย
จะเปลยนแปลงไปตามความสงอายในอตราไมเทากน ไดตงสมมตฐานและ
แนวคดไววา
กระบวนการสงอาย เรมตงแตปฏสนธ
การสงอายของแตละคนแตกตางกน
ความสงอายเปนชวงสดทายของชวต
ไมมใครหลกเลยงความตายได
Biological theories
แบงเปน 2 กลม
ทฤษฎความสงอายทเกยวของกบพนธกรรม
Genetic theories
ทฤษฎความสงอายทไมเกยวของกบพนธกรรม
Non‐genetic theories
Biological Theories of Aging
Genetic Theories • Genetic
Programmed and • Error theories • Somatic mutation
Nongenetic Theories • Immunologic /
Autoimmune • Free Radical • Wear & Tear • Cross link or Collagen • Accumulation http://prolongyouth.com/theories.ht
ml
Genetic Theories ทฤษฎพนธกรรมทวไป (General genetic theories)
ถามการเปลยนแปลงของสงแวดลอมกจะมผลทาให
รหสพนธกรรม ซงเปนตวกาหนดอายขย เปลยนไปได
เชนกน
Biological Theories of Aging
ทฤษฎความผดพลาด (Genetic Programming and errors)
ถามความผดพลาดเกดขนในขนตอนของการถายทอด
ขอความในการสงเคราะหโปรตนหรอเอนไซม ซงม
ลกษณะและคณสมบตผดไปจากเดมและไมสามารถทา
หนาทดงเดมได เปนเหตใหเซลลตายในทสด
Biological Theories of Aging
Genetic Theories
ทฤษฎการผาเหลา Somatic mutation theories
เกดจากการไดรบรงสทละเลก ทละนอยเปนประจา จนเกดการ
เปลยนแปลง DNA ทฤษฎการสะสมความผดพลาดของ Cell (Error
Theory) หรอทฤษฎโมเลกล (Mulecular Theory) อธบายวา ความ
แกเกดจากนวเคลยสของ Cell มการถายทอด DNA ทผดปกตไปจาก
เดม
Biological Theories of Aging
• Non‐genetic theories • ทฤษฎความเสอมโทรม (Wear and Tear Theory) • ความแกเปนกระบวนการเกดขนเองเมออวยวะมการใชงาน
มากยอมเสอมไดงายและเรวขน เมออายมากขน ขอจากดของทฤษฎ
นคออวยวะสวนใดของรางกายทไมคอยไดทางาน จะเสอมสภาพไป
กอนในขณะทอวยวะสวนอนๆ ททางาน กลบขยายใหญขน
Biological Theories of Aging
• Non‐genetic theories • ทฤษฎการสะสมของเสยไวภายในเซลล
• (The Accumulation Theory)
• มการสะสมของเสยในรางกาย คอ Lipofusein เปนไขมน
ทาใหเกดความชรา พบมากในเนอเยอตบ รงไข
• เซลลประสาท กลามเนอหวใจ มผลตอการเผาผลาญ
ภายในเซลล ทาใหการซมผานของผนงเซลลลดลง
• วตามนอและซลเนยม เปนตวยบยง
Biological Theories of Aging
• Non‐genetic theories • ทฤษฎอนมลอสระ (The free radical theory)
• กลาวถงกระบวนการออกซเดชนของ O2 ทไม
สมบรณในกระบวนการเผาผลาญสารจาพวกโปรตน,
คารโบไฮเดรทและอนๆ ทาใหเกดอนมลอสระ การ
ยบยงการเกดอนมลอสระ คอ รบประทานอาหารผก
ผลไมทมสเหลอง สมและวตามนอทกวน
Biological Theories of Aging
• ทฤษฎเชอมตามขวาง (Cross –linkage theory) • เมอเสนใย collagen ถกนาเขาไปในเนอเยอครงแรก โมเลกลจะ
เกาะกนหลวม ๆ ทาใหเนอเยอมความยดหยน แตเมอเวลาผานไป
โมเลกลจะเกาะกนใกลชดมากขน ทาใหเนอเยอมความยดหยน
ลดลง
• การมนาตาลในเลอดสง (hyperglycemia) เปนสาเหตทสงเสรมการ
เกาะกนของโปรตน (cross linkage) ซงจะชใหเหนถงความสมพนธ
ระหวางการมนาตาลในเลอดสงและการสญเสยความยดหยนของ
เซลล
Biological Theories of Aging
Non‐genetic theories ทฤษฎภมคมกน (Immunological Theory หรอ Autoimmune
theory)
เกดจากการทภมคมกนของรางกายกลบตอตานกนเอง เกดขน
เนองมาจากรางกายสญเสยความสามารถในการแยกระหวาง
เนอเยอของรางกาย ซงสวนใหญจะเปนโปรตนและสง
แปลกปลอม ดงนน ระบบภมคมกนจงโจมตและทาลายเนอเยอ
ของตนเอง
Biological Theories of Aging
Common health problems Heart disease,
cancer, stroke Poly-Pharmacy Accidents, falls Arthritis Chronic illness Elder Abuse
Elder Abuse Any deliberate action or negligence that
harms elderly individuals: -physical -sexual -psychological -emotional -financial
Role of the Nurse in Promoting Health: Teaching Nutrition Exercise Immunizations Annual Physicals Medications ADL
KEY CONCEPT
Nurses can promote joy and a sense of purpose in the older adults by viewing old age as an opportunity for continued development and satisfaction rather than a depressing useless period of life.
Nursing Dx Risk for loneliness Altered dentition Risk for falls Knowledge deficit Confusion Sexual dysfunction Wandering
Summary Nurses have to provide care to an
increasing geriatric population. Geriatric patients have specific needs
due to physiological and cognitive changes.
Nursing care needs to be tailored to the those needs.
…THE END…