mathematics and environmental studies book · pdf filefh‰¿‹...

71

Iªjh« tF¥ò

_‹wh« gUt«

F¿pLfS« mt‰¿‹ és¡fK«

ÁªÂ¡f

m¿ªJ bfhŸnthkh?

kÂ¥ÕL

brašÂ£l«

brŒJ gh® / nrhjid

jftš Jë

c§fŸ ftd¤Â‰F

bjhl®gâ

72

m¿

éa

š

Ïy¡»ahÎ« khyhÎ« cl‹Ãwªnjh®. C®¤ÂUéHhé‰F

Ït®fSila gh£o tªÂUªjh®fŸ. ÏUtU¡F« gÿ‹ th§»¡

bfhL¤jh®fŸ. ÏUtU« k»œ¢Áahf¥ ngh£o¥ngh£L gÿid¥

bgçjhf CÂ¡bfh©nl ÏUªjd®. Ïy¡»ahé‹ gÿ‹ ÂObud

cilªJ Áj¿aJ. Ïy¡»ahé‰F xnu Vkh‰w«. gÿ‹ V‹ cilªjJ?

gÿ‹ cŸns ÏUªj fh‰W v§nf nghdJ? éaªJ ÁªÂ¡f

bjhl§»dhŸ. thU§fŸ Ïy¡»ahnthL nr®ªJ ehK« fh‰iw¤

njo¥ gh®¥nghkh?

ÏJ ngh‹W fh‰wil¡f¥g£l bghUŸfŸ Áyt‰iw¥ g£oaèLf.

fh‰W 1.

73

m¿

éa

š

fh‰¿‹ g©òfŸ

nrhjid _y« m¿ªJ bfhŸnthkh?

nrhjid- 1

njitahd bghUŸfŸ:

Ïu©L gÿ‹fŸ, 30 br.Û ÚsKŸs xU F¢Á, üš, CÁ

brŒKiw :

gl¤Âš fh£oago F¢Áæ‹ eLéš xU üiy¡ f£L. ÏU KidfëY« fh‰W ãu¥g¥g£l xnu mséyhd gÿ‹fis¡ f£lÎ«. mij¤ juhR ngh‹W Ão¡fÎ«. Ï¥nghJ v‹d fh©»whŒ? xU gÿåš cŸs fh‰iw CÁæ‹ _y« F¤Â btëna‰W. Ï¥bghGJ v‹d fh©»whŒ?

fhuz« :

juhÁ‹ »ilk£l¡nfhè‹ ÏUòwK« cŸs MŒÎãiy–1 Ïšgÿ‹fëš fh‰W rkmséš ãu¥g¥g£L ÏUªjJ.

Mdhš fh‰wil¡f¥g£l gÿå‹ vil MŒÎãiy–2 Ïšfhèahf cŸs gÿå‹ vilia él mÂfkhf ÏUªjJ.

KoÎ : fh‰W¡F vil c©L.

MŒÎãiy f©l¿ªjit

F¢Á »ilk£lkhf cŸsJ.

f h ‰ W b t ë n a ¿ a g ÿ ‹

ÏU¡F« Kid nkš neh¡»¢

br‹wJ. fh‰W ãu«Ãa gÿ‹

Ñœneh¡» Ïw§»aJ.

1.

2.

t.v©

74

m¿

éa

š

nrhjid - 2

njitahd bghUŸfŸ: f©zho¡ Ftis, fh»j m£il, Ú®.

brŒKiw :

x U f © z h o ¡ F t i s i a

v L ¤ J ¡ b f h Ÿ . m i j Ú ç d h š ã u ¥ ò .

Ïl¡ifahš Ftisia¥ Ão¤J¡bfhŸ. xU

fh»j m£ilahš Ftisæ‹ thŒ¥gFÂia

ty¡ifahš mG¤Â _L. Ftisia¡

ftdkhf¤ jiyÑHhf¤ ÂU¥ò. Ï¥nghJ

cdJ ty¡ifia vL¤JéL. v‹d

fh©»whŒ?

fhuz«:

jiyÑHhf¡ Ftisia¤ ÂU¥Ã ty¡ifia vL¤Jé£l

ãiyæY« m£il ÑnH éHéšiy. Ïj‰F¡ fhuz«, fh‰¿‹ nkš

neh¡»a mG¤jnk MF«.

KoÎ :

fh‰W¡F mG¤j« c©L.

MŒÎãiy f©l¿ªjt‰iw vGJf

1.

t.v©

75

m¿

éa

š

2.

nrhjid - 3

njitahd bghUŸfŸ:

fhèahf cŸs f©zho #ho, Ïnyrhd Á¿a gªJ, J©L¡

fh»j«, Ú® ãu«Ãa f©zho¤ bjh£o.

brŒKiw:

Ïnyrhd Á¿a gªij Ú® ãu«Ãa f©zho¤ bjh£oæ‹

nk‰òw¤Âš äj¡f it.

f©zho #hoæ‹ c£òw¤Â‹ moæš ÁW J©L¡ fh»j¤ij

x£o it.

f©zho #hoæ‹ thŒ¥òw¤ij¥ gªÂ‹ÛJ it¤J, nkèUªJ

ÑHhf¡ f©zho¤ bjh£oæ‹ motiu mG¤J. v‹d

fh©»whŒ?

f©l¿ªjit

Úçdhš f©zho #hoæ‹ cŸns bršy Koaéšiy.

f©zho #hoæ‹ c£òw¤Â‹ moæš it¤j J©L¡ fh»j«

eidaéšiy.

äjªJ bfh©oUªj gªJ, f©zho¤ bjh£oæ‹ moæš

ÏU¡»wJ.

fhuz«

f©zho #hoæDŸ ÏUªj fh‰whdJ Ú® cŸns bršy

mDkÂ¡féšiy.

KoÎ : fh‰W¡F Ïl¤ij mil¤J¡ bfhŸS« g©ò c©L.

76

m¿

éa

š

brŒJ gh®

òifÍ« CJt¤Âia Å£o‹ VjhtJ xU

_iyæš it. Á¿J neu¤Âš miw KGtJ«

CJt¤Â kz¡»wJ. c‹dhš mij Efu

Ko»wjh? fhuz« v‹d?

fh‰¿š cŸs thÍ¡fë‹ ga‹fŸ cæçd§fŸ cæ® thœtj‰F¡ fh‰W ga‹gL»wJ. eh«

RthÁ¤jè‹ nghJ fh‰¿š cŸs M¡Á#id vL¤J¡bfh©L fh®g‹

il M¡i[il btëéL»nwh«. kiy VWgt®fS« Mœflèš _œ»¥

gâah‰Wgt®fS« é©btë MŒths®fS« RthÁ¥gj‰F

M¡Á#id¡ bfhŸfyåš vL¤J¢ brš»‹wd®.

fh®g‹ il M¡i[L jhtu§fë‹ xë¢nr®¡if¡F¥

ga‹gL»wJ. ÏJ Fë®ghd§fëš ga‹gL»wJ. ©k fh®g‹ Â

il M¡i[L

ie£u#‹ Ïa‰if cukhf¥ ga‹gL»wJ.

kªjthÍ¡fŸ ( ãah‹, M®fh‹, »ç¥lh‹, brdh‹ ) my§fhu

és¡Ffëš ãw§fis cUth¡f¥ ga‹gL»wJ.

fh‰whiy M u š t h Œ b k h ê , f a ¤ j h W K j è a

Ï l § f ë š f h ‰ w h i y f Ÿ b g U k s é š

mik¡f¥g£LŸsd. Ï›él§fëš fh‰whiyfŸ

_y« ä‹rhu« jahç¡f¥gL»wJ.

fh‰W všyh¤ ÂirfëY« guÎ« j‹ik bfh©lJ.

77

m¿

éa

š

Fë £oah ga‹gL»wJ.% f¥

m‹whl thœéš fh‰wG¤j¤Â‹ ga‹fŸ

CÁfëš kUªÂid V‰w fh‰wG¤j« ga‹gL»wJ.

ngdh¡fëš ik ãu¥g¥ ga‹gL»wJ.

c¿ŠRFHhŒfë‹ _ykhf¡ Fë®ghd§fis¡

Fo¡f¥ ga‹gL»wJ.

bra‰if ÚU‰Wfis V‰gL¤j¥ ga‹gL»wJ.

moFHhŒfŸ brašgl¥ ga‹gL»wJ.

ghŒku¡ f¥gš, ghuhN£, g£l« M»ad fh‰wG¤j Kiwæš Ïa§F»wJ.

fh‰wG¤j Kiwæš Ïa§f¡ Toaitfëš cd¡F bjçªjt‰iw¥

g£oaèLf.

78

m¿

éa

š

kÂ¥ÕL

I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL¤J vGJf :

1. tëk©ly¤Âš mÂf msÎ fyªJŸs thÍ

m) iA£u#‹ M) ie£u#‹

Ï) M¡Á#‹ <) fh®g‹ il M¡i[L

2. eh« RthÁ¡f¥ ga‹gL« thÍ

m) ie£u#‹ M) M¡Á#‹

Ï) kªj thÍ¡fŸ <) fh®g‹ il M¡i[L

3. xë¢nr®¡if¡F¥ ga‹gL« thÍ

m) ie£u#‹ M) M¡Á#‹

Ï) kªj thÍ¡fŸ <) fh®g‹ il M¡i[L

II. nfho£l Ïl§fis ãu¥òf :

1. fh‰W¡F ___________ c©L.

2. ______________________ M»a Ïl§fëš bgUkséš

fh‰whiyfŸ mik¡f¥g£LŸsd.

3. Ïa‰if cu« jahç¡f¥ ga‹gL« thÍ___________.

4. ___________k‰W«___________fh‰wG¤j Kiwæš Ïa§F»wJ.

III. rçah? jtwh? vd¡ TWf :

1. bra‰if ÚU‰Wfis V‰gL¤j fh‰wG¤j« ga‹gL»wJ.

2. fh‰W¡F vil k‰W« mG¤j« »ilahJ.

3. fh‰W¡F Ïl¤ij mil¤J¡ bfhŸS« g©ò c©L.

4. fh‰W¡F¥ guÎ« j‹ik c©L.

5. eh« RthÁ¡f¥ ga‹gL« thÍ fh®g‹ il M¡i[L.

79

m¿

éa

š

IV. bghU¤Jf :

1. ie£u#‹ m) ä‹rhu«

2. tëk©ly« M) my§fhu és¡FfŸ

3. fh‰whiyfŸ Ï) Ïa‰if cu«

4. kªjthÍ¡fŸ <) moFHhŒ

5. fh‰wG¤j« c) fh‰W gué cŸs Ïl«

V. XçU tçfëš éilaë¡f :

1. tëk©ly« - tiuaW.

2. kiy VWgt®fŸ M¡Á#‹ Áè©liu vL¤J¢ brštnj‹?

3. fh‰¿‹ VnjD« Ïu©L g©òfis¡ TWf.

4. jäœeh£oš fh‰whiy mik¡f¥g£LŸs Ïl§fis¡ TWf.

VI. éçthd éilaë¡f :

1. m‹whl thœéš fh‰wG¤j¤Â‹ ga‹fŸ ahit?.

2. fh‰W¡F vil c©L v‹gij X® MŒé‹ _y« bkŒ¥Ã¡f.

3. fh‰W¡F mG¤j« c©L v‹gij X® MŒé‹ _y« bkŒ¥Ã¡f.

4. fh‰W¡F Ïl¤ij mil¤J¡ bfhŸS« g©ò c©L v‹gij

X® MŒé‹ _y« bkŒ¥Ã¡f.

VII. brašÂ£l« : ghuhN£, g£l«, éÁ¿, ghŒku¡ f¥gš, th}®Â k‰W«

fh‰whiy M»at‰¿‹ khÂçfis¢ brŒJ bfh©L

tuÎ«.

80

m¿

éa

š

kiH¢rhuèš k»œ¢ÁahŒ eidªjgo elªJ tªjh‹ irk‹.

thd¤ij m©zhªJ gh®¤jh‹. kiH¤JëfŸ brh£L¢brh£lhŒ….

Ï›tsÎ kiH¤JëfŸ thd¤ÂèUªjh? thd¤Âš Ú® v§FŸsJ?

v¥go Ú® m§nf? éilfhz m«khit ehodh‹.

Ú® 2.

81

m¿

éa

š

m « k h , i r k i d r i k a y i w ¡ F

miH¤J¢ br‹wh®. mL¥Ãš cŸs bfhÂ¡F«

Úiu c‰W¥gh®¡f¢ brh‹dh®. Ú® Méahf

khWtij¡ fh©Ã¤jh® . gh¤Âu¤ij¤

j£odhš _odh®. Á¿J neu« fê¤J¥

gh¤Âu¤Â‹ ÛÂUªj j£il vL¤jh®. Fë®ªj

fh‰W j£oš g£L Ú®¤JëfŸ…

ÏJnghy¤jh‹ MW, Fs«, Vç, flš Kjèa Ú® ãiyfëš cŸs

Ú® Nça bt¥g¤jhš Méah»‹wd. Ã‹d® Ïit nkf§fshf

khW»‹wd. Ï« nkf§fëš Fë®ªj fh‰W¥g£lÎl‹ kiHahf¥

bghê»wJ.

e©g®fSl‹ fyªJiuahLnthkh?

<ukhd JâfŸ cy®jš.

j©Ùuhš Jil¤j jiu fhŒjš.

fGé it¤j gh¤Âu§fëš cŸs <u« kiwjš.

Ïªj kh‰w§fS¡bfšyh« v‹d fhuz« v‹W c§fŸ

e©g®fSl‹ fyªJiuahL§fŸ. mt‰¿YŸs Ú® v§nf nghdJ?

f©l¿ªjit

Âut¥ bghUis¢ Nnl‰W«nghJ mJ thÍãiy¡F khWtij

Méahjš v‹»nwh«. ÏJ všyh bt¥gãiyfëY« eilbgW«.

Méahjš

82

m¿

éa

š

ek¡F¡ »il¡F« c¥ò

Méahjš ãfœ¢Áæ‹ gadhf¡

»il¡»wJ.

Úç‹ RH‰Á

Ú i u b t ¥ g ¥ g L ¤ J « n g h J

Méah»wJ v‹gij eh« m¿ªJ

bfh©nlh«. NçadJ bt¥g¤jhš

M ‰ W Ú U « f l š Ú U « M é a h F «

mšyth? Ïªj Úuhé v§nf brš»wJ? mJ Fë®ªjhš v‹d

ãfG«?

gl¤ij¥ gh®¤J kiH cUthtJ v¥go vd¡ f©l¿ªJ vGJ§fŸ

VçfŸ, flšfŸbgU§flšfŸ

ÚnuhilfŸ

Ú%‰WfŸÚ%‰WfŸÚ%‰WfŸ

MWfŸ

nkf§fŸFë®jš

MéahjšMéahjš

kiH

ó ä æ ‹ Û J Ÿ s Ú ® M é a h f k h ¿ n k f § f i s

c©lh¡F»‹wd. nkf§fŸ Fë®ªJ kiHahf¥ bghêªJ Û©L«

Ú® óä¡F¤ ÂU«òtij Ú®¢ RH‰Á v‹»nwh«.

83

m¿

éa

š

Úç‹ _‹W ãiyfŸ

cy»š, Ïa‰ifæš »il¡F« bghUŸfëš Ú® k£Lnk _‹W

ãiyfëš fhz¥gL»‹wJ.

1. Âl ãiy - gå¡f£o

2. Âut ãiy - Ú®

3. thÍ ãiy - Úuhé

ÁªÂ¡f:

x U e h Ÿ i r k å ‹ Å £ o ‰ F b t Ÿ i s m o ¤ J ¡

bfh©oUªjh®fŸ. m¥nghJ btŸis mo¥gt® thëæš ÚUl‹

R © z h « ò n r ® ¤ J ¡ f y ¡ F t i j ¢ i r k ‹ g h ® ¤ J ¡

bfh©oUªjh‹. Á¿J neu¤Â‰F¥ ÃwF thëæ‹ moæš R©zh«ò

goªÂU¥gij¡ fh©»wh‹. m¥nghJ m§F tªj mtDila m«kh, xU

Ftisæš ghš C‰¿ mÂš Á¿jsÎ r®¡fiu nr®¤J¡ fy¡»¡

bfhL¤jh®. mij mUªÂa irk‹ ghš Ïå¥ghf ÏU¥gijÍ« mÂš

cŸs r®¡fiu fhzhkš nghdijÍ« m¿»wh‹. R©zh«ò¤öŸ

kiwaéšiy Mdhš r®¡fiu kiwªjnj! Ïj‰fhd fhuz«

v‹dthf ÏU¡F«?

bt¥g¥gL¤Jjš Fë®é¤jš

bt¥g¥gL¤Jjš Fë®é¤jš

gå¡f£o ÚuhéÚ®

öŒikahd Ú® ãwk‰wJ, kzk‰wJ, Rita‰wJ.

nkf§fëš V‰gL« äFªj Fë®¢Áæ‹ fhuzkhf kiHÚ®

gå¡f£oahf khW»‹wJ. Ïjdhš My§f£o kiH bgŒ»‹wJ.

jftš Jë

84

m¿

éa

š

brŒJ gh®

IªJ nrhjid¡FHhŒfis vL¤J¡bfhŸsÎ«.

x›bth‹¿Y« ghÂ msÎ Úiu ãu¥gÎ«. Kjš nrhjid¡

FHhæš Á¿jsÎ r®¡fiuiaÍ«, Ïu©lhtÂš Á¿jsÎ ku¤öisÍ«,

_‹whtÂš Á¿jsÎ c¥igÍ«, eh‹fhtÂš Á¿jsÎ rikaš

nrhlhitÍ«, IªjhtÂš Á¿jsÎ nj§fhŒ v©bziaÍ« nr®¤J¡

fy¡fÎ«. všyh¥ bghUŸfS« Úçš fiu»‹wdth? m£ltizæš

F¿¡fÎ«.

Ú® xU r®t fiu¥gh‹

Úçš Áy bghUŸfŸ fiutÂšiy. Mdhš bgU«ghyhd

bghUŸfŸ Úçš fiu»‹wd. vdnt, Úiu vd r®t fiu¥gh‹

miH¡»nwh«.

bghUŸfŸ fiu»wJ / fiuaéšiy

r®¡fiu

ku¤öŸ

c¥ò

rikaš nrhlh

nj§fhŒ v©bzŒ

85

m¿

éa

š

brŒJ gh®

X ® c U i s t o t h d b e » ê ¡ F L i t i a

vL¤J¡bfhŸS§fŸ. gl¤Âš fh£oa go mÂš xnu mséyhd

_ ‹ W J i s f Ÿ Ï L § f Ÿ . J i s f i s ¤ j ¡ i f f ë d h š

mil¤JéL§fŸ. be»ê¡FLitæDŸ Úiu ãu¥ò§fŸ. mid¤J¤

JisfisÍ« xnu neu¤Âš ÂwªJ éL§fŸ.

vªj¤ Jisæš ÏUªJ éG« Ú® Fiwªj bjhiyéš éG»wJ?

vªj¤ Jisæš ÏUªJ éG« Ú® mÂf bjhiyéš éG»wJ?

V‹ Ïªj ntWghL?

ÚU¡F mG¤j« c©L. MH« mÂfç¡F«nghJ

Úç‹ mG¤j« mÂfç¡F«.

86

m¿

éa

š

Ú® xU bghJÎilik

, v‹wh® . cæçd§fë‹ ‘Úç‹¿ mikahJ cyF’ tŸSt®

thœé‰F Ú® Ï‹¿aikahjJ. nkY« kåj ehfçf§fŸ mid¤J«

M‰w§fiufënyna ts®ªJŸsd.

eh« thG« óäæ‹ bgU«gFÂ Úuhš

NH¥g£lJ. våD« ek¡F¥ ga‹gL« Úç‹

msÎ FiwthdjhF«. mjhtJ óäæš

cŸs bkh¤j Úçš 97.3% flš Ú®. k‰w Ú®

ãiyfëš cŸs Úç‹ msÎ 2.7%. ÏÂš

Fo¥gj‰F V‰w Ú® 1% k£Lnk. Ú® Ïa‰ifæ‹ éa¥ghd gil¥òfëš x‹W. ek¡F Ú®

bgU«ghY« MW, Fs«, Vç, »zW, ãy¤joÚ® Kjèat‰¿‹ _ynk

»il¡»‹wd. Ït‰¿‰F kiH mo¥gilahf és§F»wJ.

g©il¡fhy¤Âš Úiu¡ bfhilahf¡ bfhL¥gij e‰brayhf k¡fŸ

fUÂd®. mjdhš j©Ù®¥ gªjšfëY« r¤Âu§fëY« Úiu tH§»¤

jhf« Ô®¤jd®.

e« óäæ‹ všyh ts§fS«

x‹nwhL x‹W Ïizªjit. Ït‰¿š

VjhtJ x‹W ghÂ¡F«nghJ všyh

cæçd§fS« ghÂ¥gil»‹wd.

Ú ® t s « ä F ª j e h n l Ï å

tU§fhy§fëš Áwªj ts« ä¡f ehlhf

és§F«.

Ú® jå kåjD¡nfh jå Ïd¤Â‰nfh jå khãy¤Â‰nfh jå

eh£o‰nfh cçaj‹W. fh‰W, Nçaxë, kiH Ú® M»at‰iw ahU«

cçik bfh©lhl KoahJ. cæçd§fŸ mid¤Â‰F« Ú®

bghJ cilikahF«.

m¿ªJ bfhŸnthkh?

x › b t h U

M © L « k h ® ¢

22M« ehŸ cyf Ú®

ehshf¡ bfh©lhl¥

gL»wJ.

g Ÿ ë , Å L k ‰ W «

b j U ¡ F H h Œ f ë š

ÏUªJ Ú® Åzhf¢

b r ‹ w h š c l n d

FHhia _o Úiu¢ nrä.

c§fŸ ftd¤Â‰F

87

m¿

éa

š

kiH nkf¤ij¥ gh®. cy»‹ mid¤J¥ gFÂfS¡F« j‹

gaz¤ij nk‰bfhŸ»wJ. mjå‹W »il¡F« ÚU« bghJthdnj.

vdntjh‹, Úiu xU bghJÎilik v‹»nwh«.

kÂ¥ÕL


1. cyf Ú® ehŸ

m) kh®¢ 22 M) V¥uš 22 Ï) nk 22 < ) Mf°£ 22

2. cy»š Ïa‰ifahf¡ »il¡F« bghUŸ

m) th}®Â M) be»ê Ï) Ú® <) ä‹éÁ¿

3. r®t fiu¥gh‹

m) ghš M) Ú®

Ï) k©bz©bzŒ <) vYä¢ir¢ rhW

4. Úç‹ thÍãiy

m) thÍ M) Úuhé Ï) gå¡f£o <) Ú®

5. kåj ehfçf§fŸ mid¤J« t s®ªj Ïl«

m) flnyhu« M) M‰w§fiu Ï) fhLfŸ <) ÅL


1. Úç‹ Âl tot« __________ MF«.

2. Úç‹ mo¥gil __________MF«.

3. Úiu¡ bfhilahf¡ bfhL¥gJ ___________ brayhF«.

4. Ú® xU_____________cilik MF«.

Úiu¢ nrä¥gJ« ghJfh¥gJ« e« flik.

88

m¿

éa

š


1. Ú® Nça bt¥g¤jhš gå¡f£oahf khW»wJ.

2. Ú® cæçd§fë‹ Ï‹¿aikah mo¥gilahF«.

3. Ú® ãiyfis mê¥gjhš ek¡F Ú®¥ g‰wh¡Fiw V‰gL»wJ.

4. Úiu¥ ghJfh¥gJ e« flik.

5. Méahjš všyh bt¥gãiyfëY« ãfœ»wJ.

IV. XçU tçfëš éilaë¡f :

1. Méahjš v‹whš v‹d?

2. Úç‹ _‹W ãiyfŸ ahit?

3. Ú® xU r®t fiu¥gh‹ v›thW?

4. Úç‹ g©òfŸ VnjD« Ïu©oid¡ F¿¥ÃLf.

5. kiH v¥go cUth»wJ?

6. kiH¡ fhy§fëš Jâ cyu mÂf neu« Mtnj‹?

V. éçthd éilaë¡f :

1. Ú® xU bghJÎilik - és¡Ff

2. ÚU¡F mG¤j« c©L v‹gij X® MŒé‹ _y« bkŒ¥Ã¡f.

89

m¿

éa

š

3. é©btë¥ gaz«

nfhil¡fhy¤Âš xU ehŸ. ÏuÎ kâ v£L. czit Ko¤Jé£L

mtSila jh¤jhé‹ f£oiy¤ njo ntfkhf XodhŸ ju©ah.

f£oš K‰w¤Âš nghl¥g£oUªjJ. f£oèš gL¤J¡bfh©nl

Mdªjkhf thd¤ij neh¡»dhŸ. ÏUŸ Nœªj thd«, ä‹D«

e£r¤Âu¡ T£l«, mH»a ãyh. v‹nd, mHF! Ïªj ÏuÎ thd« vd¡

f©Lfë¤J¡ bfh©oUªjhŸ. mªj neu« thåš ä‹äå¥ó¢Á

nghš é®… v‹W gwªJ br‹wJ xU th}®Â. th}®Âia¥

gh®¤J¡bfh©nl gyéj fdÎfnshL ö§»é£lhŸ. kWehŸ

tH¡f«nghš gŸë¡F¢ br‹whŸ. Kjš ghlntisæš m¿éaš

M Á ç a ® , x › b t h U k h z t ç l K « v Â ® f h y ¡ f d Î f i s ¡

nf£L¡bfh©oUªjh®. x›bthUtU« gšntW Mirfis¡

T¿dh®fŸ. mL¤jjhf¤ ju©ah T¿dhŸ .

90

m¿

éa

š

m Œ a h , v ¥ g o a h t J

xUKiw th}®Âæš Ïªj

thd¤ij¢ R‰¿ tunt©L«.

m§F ä‹D«é©Û‹fisÍ«

ãyitÍ« bjh£Lélnt©L«.

ãyit¢ R‰¿¢ R‰¿ tunt©L«.

Ïªj thd¤Â‰Fnkny caukhf¥

gwªJ m§nf v‹d ÏU¡»wJ

v‹gij¥ gh®¡f nt©L« v‹gnj v‹ Mir v‹whŸ.

MÁça® midtUila fdÎfS«,

edthf nt©L« vd thœ¤J¡ T¿dh®.

n k Y « , j u © a h é ‹ m ¿ é a š

kd¥gh‹ikia¥ ghuh£oé£L, é©btë

k‰W« é©btë¥ gaz« g‰¿a mo¥gil¤

jftšfis¡ Tw¤ bjhl§»dh®. Ïªj

mHfhd é©btë¡F, kåj®fsh»a eh«

V‹ gaz« nk‰bfhŸs¡TlhJ? m§F

v‹djh‹ cŸsJ? v‹W nfŸé nf£lj‹

é i s Î j h ‹ Ï u h ¡ b f £ k ‰ W «

bra‰if¡nfhŸfŸ.

Ïjdhš jh‹ é©btë¥ gazK« edthdJ v‹wh®.

é©btë MuhŒ¢Á

fh‰W k©ly¤Â‰F nkny guªJ

é ç ª j g F Â v d ¥ g L « .é © b t ë

v © z ‰ w é © Û ‹ T £ l § f S « ,

nfhŸfS«, JfŸfS« mÂš fhz¥-

gL»‹wd.

Kj‹ Kjèš M« M©L °ò£å¡ v‹w ÏuZah, 1957

bra‰if¡nfhis é©btë¡F mD¥ÃaJ.

é © b t ë æ š x U F ¿ ¥ Ã £ l c a u ¤ Â š óäia¢ R‰¿ tU« t i f æ š k å j d h š m D ¥ g ¥ g £ l X ® m ¿ é a š r h j d «bra‰if¡nfhŸ

bra‰if¡nfhŸ

th}®Â

91

m¿

éa

š

brŒJ gh®: Ïuh¡bf£.

ÏªÂahé‹ é©btë MŒÎ ika«

Ï°nuh (ISRO) MF«. ÏJ 1969M« M©L

f®ehlf khãy¤Âš bg§fqUéš

ãWt¥g£lJ.

e« eh£oš Ïuh¡bf£ VÎjs« MªÂu

khãy¤Âš v‹D« Ïl¤Âš $Açnfh£lh

cŸsJ. Ï§»UªJ jh‹ bra‰if¡ nfhŸfŸ

é©btë¡F mD¥g¥gL»‹wJ.

e« eh£oš cŸs é©btë MuhŒ¢Á

i k a § f Ÿ b r a ‰ i f ¡ n f h Ÿ f i s

é©btëæš brY¤ÂÍŸsd. Kj‹Kjyhf

ÏªÂah M« M©L v‹w 1975 Mçag£lh

b r a ‰ i f ¡ n f h i s b t ‰ ¿ f u k h f

é©btë¡F mD¥ÃaJ. Ï¥nghJ ÏªÂah,

cyf mséš é©btë MŒéš ÁwªJ és§F»wJ.

gy Mçag£l®, gh°fu®

ü‰wh©L¡F K‹ thœªj

Ï ª Â a t h å a š m ¿ P ® f Ÿ

Mt®.

Mçag£lh bra‰if¡nfhŸ (1975)

b r a ‰ i f ¡ n f h i s é©btë¡F vL¤J¢ b r š Y « t h f d « vd¥gL«.

njitahd bghUŸfŸ: fh»j cUis, t©z¡ fh»j«,

gir, bršnyh nl¥

Ïuh¡bf£

Ïuh¡bf£ VÎjs«

( $Açnfh£lh )

92

m¿

éa

š

é©btë¡F kåjdhš mD¥g¥g£l éy§F v‹w ‘iy¡fh'

ehŒ MF«. nkY« vd Fu§F, vè, óid, jtis, ÁyªÂ, Mik

cæçd§fŸ gyt‰iw MŒÎ¡fhf é©btë MŒÎ¡ Tl¤ÂèUªJ

mD¥g¥g£ld.

kåj®fS« é©btë¡F¥ gaz« nk‰bfh©L

bt‰¿ailªjd®. ÏuZahit¢ nr®ªj ôçfhfç‹

v‹gh® é©btë¡F¢ br‹w Kjš kåj® Mth®.

Ït® M« M©L é©btë¡F¢ br‹wh®.1961

ôçfhfç‹

93

m¿

éa

š

ÏuhnfZ r®kh 1984M« M©L é©btë¡F¢

br‹wh®. Ït® é©btë¡F¢ br‹w Kjš

ÏªÂa® Mth®.

fšgdh rh›yh, Råjh

éšèa«° ngh‹w bg©

é©btë MŒths®fS«

é©btëæš MŒÎ nk‰

bfh©LŸsd®. Ït®fŸ

Ï U t U « Ï ª Â a

t ê K i w æ d ® v ‹ g J

F¿¥Ãl¤j¡fjhF«.

ãyÎ¡F kåj®fS« br‹W tªJŸsh®fŸ. ÚšM«°£uh§¡,

v£é‹ Mš£ç‹, ik¡nfš fhè‹° M»a mbkç¡f é©btë

Åu®fŸ M« M©L M« ehŸ ãyéš bt‰¿fukhf¡ fhš 1969 Niy 20

gÂ¤jd®.

ÏªÂahÎ« ãyÎ¡F kåjid mD¥ò«

Â£l¤ij¢ brašgL¤j cŸsJ. Ïj‰F

têtF¡F« tifæš 2008M« M©L

m¡nlhg® khj« 22M« ehŸ rªÂuha‹1 v‹w

bra‰if¡nfhis ãyÎ¡F mD¥ÃÍŸsJ.

Ï¢bra‰if¡nfhŸ ãyéš j©Ù®

ÏU¥gjhf¡ f©l¿ªJŸsJ.

ó ä ¡ F ç a x n u Ï a ‰ i f ¤

Jiz¡nfhsh»a ãyit¡ F¿¤J ekJ

m ¿ i t n k « g L ¤ J t n j r ª Â u h a ‹

Â£l¤Â‹ mo¥gil neh¡f« MF«. ãyit

k£Lk‹¿ Ãw nfhŸfisÍ« MŒÎ

brŒtj‰fhf¢ bra‰if¡ nfhŸfis¥

gšntW ehLfS« mD¥ÃÍŸsd. rªÂuha‹ 1

ÏuhnfZ r®kh

Råjh éšèa«°fšgdh rh›yh

94

m¿

éa

š

fhiy khiy ÏuÎ gfš

fh£Á fh£Lnt‹ - eh‹

nrhiy fhL fHå všyh«

R‰¿¡ fh£Lnt‹

kiyÍ« kLÎ« kuK« broÍ«

kyU« fh£Lnt‹ - eh‹

miyÍ« flY« flš Û‹ gyÎ«

Âiuæš fh£Lnt‹

fh£LäUf« gwit FUé

Å£oš fh£Lnt‹ - eh‹

eh£L el¥ò brŒÂ njo

ehS« fh£Lnt‹

ãyÎ j‹id¤jhnd xU Kiw R‰Wtj‰F vL¤J¡

bfhŸS« fhymsÎ 27.32 ehŸfŸ MF«. ãyÎ óäia¢

R‰¿ tUtj‰F« Ïnj fhymsit¤jh‹ vL¤J¡

bfhŸ»wJ. Mfnt, óäæ‹ vªj¥ gFÂæèUªJ ãyit¥

gh®¤jhY« mj‹ xU gFÂia k£Lnk gh®¡f KoÍ«.

eh‹ ah®?

jftš Jë

95

m¿

éa

š

j‰nghJ v©z‰w bra‰if¡nfhŸfŸ é©btëæš

R‰¿tU»‹wd.

vj‰fhf Ï¤jid bra‰ifnfhŸfŸ?

Ïjdhš v‹d ga‹ bjçÍkh ?

ju©ahit¥ nghy ehK« fdÎfŸ fh©ngh«; fdÎfis

edth¡Fnth«.

ãyts« m¿aflš

ts§fŸ m¿agUtãiy m¿a

ÏuhQt

csÎ¥gâ¡F

ãy«, Ú®

gu¥gsÎ m¿a

ngh¡Ftu¤J

têfh£l

jftš

bjhl®ò¡F

bjhiy¤

bjhl®ò¡F

96

m¿

éa

š

kÂ¥ÕL


1. cy»š Kj‹Kjèš é©btë¡F¢ br‹W tªj é©btë Åu®.

m) ôçfhfç‹ M) gh°fu® Ï) ÚšM«°£uh§ <) fšgdhrh›yh

2. e« eh£oš Kjš bra‰if¡nfhŸ mD¥g¥g£l M©L

m) 1969 M) 1957 Ï) 1975 <) 1956

3. e« eh£oš Ïuh¡bf£ VÎjs« v§FŸsJ?

m) fšgh¡f« M) br‹id Ï) $Açnfh£lh <) Âšè

4. bra‰if¡nfhis é©btë¡F vL¤J¢ bršY« thfd«.

m) ngUªJ M) bjhl®t©o Ï) th}®Â <) Ïuh¡bf£

5. Kj‹Kjèš é©btë¡F¢ br‹w bra‰if¡nfhë‹ bga®

m) gh°fuh M) M®ag£lh Ï) °ò£å¡ <) rªÂuha‹ 1


1. ÏªÂahé‹ njÁa é©btë MuhŒ¢Á ika« š

cŸsJ.

2. é©btë¡F¢ br‹w Kjš ÏªÂa® Mth®.

3. é©btë¡F¢ br‹w Kjš ÏªÂa têKiwia¢ rh®ªj bg© Mth®.

4. M®ag£lh M©L é©btë¡F mD¥g¥g£lJ.

5. °ò£å¡ eh£oduhš mD¥g¥g£l bra‰if¡nfhŸ MF«.


1. ãyÎ¡F mD¥Ãa Kjš bra‰if¡nfhŸ rªÂuha‹ 1 MF«.

2. é©btë¡F¢ br‹w Kjš ÏªÂa® ÏuhnfZ r®kh Mth®.

3. °ò£å¡ v‹w bra‰if¡nfhŸ mD¥g¥g£l M©L 1975.

97

m¿

éa

š

4. bra‰if¡nfhŸ bjhiy¤ bjhl®Ã‰F¥ ga‹gL»wJ.

5. ÏªÂahé‹ njÁa é©btë MuhŒ¢Á ika« Âšèæš cŸsJ.

IV. bghU¤Jf :

1. °ò£å¡ m) 1961

2. ôçfhfç‹ M) 1969

3. M®ag£lh Ï) 2008

4. ÚšM«°£uh§ <) 1957

5. rªÂuha‹ 1 c) 1975

V. XçU tçfëš éilaë¡f :

1. bra‰if¡nfhŸ v‹whš v‹d?

2. é©btëia¥ g‰¿¢ ÁWF¿¥ò tiuf.

3. é©btë¡F¢ br‹w é©btë Åu®fŸ Áyiu¡ F¿¥ÃLf.

4. Ïuh¡bf£ v‹whš v‹d?

5. ÏªÂa thåaš m¿P® Áyiu¡ F¿¥ÃLf.

VI. éçthd éilaë¡f :

1. bra‰if¡nfhë‹ ga‹fŸ ahit?

VII. bjhl®gâ :

1. é©btë Åu®fë‹ é©btë¥ gaz« g‰¿a ne®fhziy¢

brŒÂ¤jhŸfëèUªJ bjhF¤J tuÎ«.

VIII. brašÂ£l« :

1. bra‰if¡ nfhŸfŸ g‰¿a gl§fŸ k‰W« brŒÂfis¤

nrfç¤J tuÎ«.

2. vtnuD« Ïu©L é©btë Åu®fë‹ thœ¡if

tuyh‰iw vGJf.

98

m¿

éa

š

rhªÂ brh%g g£ehf® éUJ (1962)

g¤k óõ‹ (1966)

g¤k éóõ‹ (1972 - Ïw¥Ã‰F¥ Ã‹)

é¡u«. A . rhuhghŒ

Ï‹W, eh« ÏUªj Ïl¤ÂèUªnj cyf¢ brŒÂfŸ, fiy

ãfœ¢ÁfŸ, bghGJ ngh¡F ãfœ¢ÁfŸ, éisah£L¥ ngh£ofŸ,

thåiy¢ brŒÂfŸ Kjèat‰iw¤ bjhiy¡fh£Á _y« gh®¤J«

nf£L« k»œ»nwh« mšyth?

Ïnjnghš eh£o‹ Ú®ts«, ãyts«, fåk ts«, flš ts«,

ÏuhQt«, csÎ¥ gâ, jftš bjhl®ò Kjèa všyh¤ JiwfëY«

ekJ ms¥gça ts®¢Á¡F¡ fhuz« bra‰if¡ nfhŸfŸ MF«.

bra‰if¡nfhŸfis é©â‰F mD¥Ã é©btë MuhŒ¢Á¡F

é¤Â£lt® é¡u«.A.rhuhghŒ mt®fŸ. Ïtiu¥ g‰¿ eh«

m¿ªJbfhŸnthkh!

Ït® M« M©L F#uh¤ khãy¤Âš Ãwªjh®. Ït® m¿éaš 1919

k‰W« fâj¥ ghl¤Âš gŸë¥gUt¤Ânyna M®t« fh£odh®.

Ã‹d®, é©btë MuhŒ¢Áæš <Lg£lh®. Ã‹ò, ÂUtdªjòu¤Â‰F

mU»YŸs J«gh Ïuh¡bf£ VÎjs¤ij ãWédh®.

4. m¿éaš m¿P®fŸ

bga® : é¡u«.A .rhuhghŒ ( é¡u« m«ghyhš rhuhghŒ)

Ãw¥ò : 12 Mf°£ 1919

Ãw¥Ãl« : mfkjhgh¤, ÏªÂah

Ïw¥ò : 30 or«g® 1971

Ïw¥Ãl« : nfush, ÏªÂah

gâãWtd« : ÏªÂa é©btë MŒÎika«

MŒÎ têfh£o : r® Á.é.Ïuhk‹

éUJfŸ :

99

m¿

éa

š

rhjidfŸ

é¡u«.A .rhuhghŒ, Mçag£lh v‹w bra‰if¡nfhis

totik¤jh®. e« eh£il cyf ehLfS¡F Ïizahf é©btë

MuhŒ¢Áæš jiy ãäu it¤jh®. Ït® rhuhghŒ Ïa‰Ãaš MuhŒ¢Á ãWtd« k‰W« ÏªÂa

é©btë MuhŒ¢Á ãWtd« M»at‰iw V‰gL¤Âdh®. ÏªÂah

é©btë MuhŒ¢Áæš jiyÁwªJ és§f Ït® fhuzkhf ÏUªjh®.

fh°ä¡ fÂ®fis¥ g‰¿a MuhŒ¢Áæš rhuhghŒ <Lg£lh®. Ïªj

fh°ä¡ fÂ®fŸ, é©âèUªJ óäia tªjil»‹wd v‹gij¡

f©l¿ªjh®.

é©btëæš nfhŸfS¡F eLnt V‰gL« kh‰w§fis¡

fh°ä¡ fÂ®fŸ ÃuÂgè¡»‹wd v‹D« c©ikia cyF¡F

é s ¡ » d h ® . m ¿ é a i y m i d t U « ò ç ª J b f h Ÿ S « g o

vëikah¡FtJ ÏtuJ F¿¡nfhshf ÏUªjJ.

Ït® nk‰bfh©l v‹w Â rh£oiy£ Ï©l°£çaš blèéõ‹

nrhjid bt‰¿ f©lJ. Ïj‹ fhuzkhf¤jh‹ 2400 ÏªÂa¢

Á‰ù®fëš thG« IªJ äšèa‹ k¡fŸ bjhiy¡fh£Á miytçirfŸ

gyt‰iw¥ gh®¤J¥ gadil»‹wd®. Ït®, j« 52MtJ mfitæš

kuzkilªjh®.

r® b#fÔ° rªÂungh°

“ thoa gæiu¡ f©l nghbjšyh« thond‹” - tŸsyh®.

“ c§fS¡F k£Lkh cæ® ÏU¡»wJ? cz®Î cŸsJ? Ú§fŸ

k£Lkh Ïiria¡ nf£L k»œÅ®fŸ? bt¥g«, Fë®, xè Kjèat‰iw

cz®Å®fŸ? v§fS¡F« c§fis¥ ngh‹nw všyh cz®ÎfS«

ÏU¡»‹wd”, v‹W brhš»wJ jhtu Ïd«. Ïij¡ f©LÃo¤J

cy»‰F¡fh£oa m¿éaš m¿P®jh‹ r® b#fÔ° rªÂungh°. Ïtiu¥

g‰¿ eh« m¿ªJbfhŸnthkh?

100

m¿

éa

š

Ït® t§fhs¤Âš cŸs lh¡fh kht£l¤ij¢ nr®ªj ikbk‹Á§

v‹D« Cçš 1858 M« M©L et«g® khj« 30M« ehŸ Ãwªjh®.

rhjidfŸ

nuonah miyfŸ g‰¿a MŒéš <Lg£L¡ f«Ãæ‹¿

ä‹rhu¤ij ä‹fhªj miyfshf mD¥g KoÍ« v‹gij

bkŒ¥Ã¤jh®.

k h ® ¡ n f h å t h b d h è i a ¡

f © L Ã o ¡ f Ï t ® f © L Ã o ¤ j

ä‹fhªj miyfŸ g‰¿a fU¤Jjh‹

mo¥gilahf ÏUªjJ.

nuonah miyfis¡ f©LÃo¡f

cjÎ« nfhAh® v‹D« fUéia¡

f©LÃo¤jh®.

jh« f©l¿ªj »u°nfh¡»uh¥

v‹D« m‰òjkhd fUé jhtu§fë‹

E£gkhd cz®it btë¡fh£L« v‹wh®.

ÏtuJ rhjidfis¥ ghuh£o 1917M« M©L M§»nya

murh§f« r® v‹D« caça g£l¤ij tH§»¢ Áw¥Ã¤jJ. Ït®

1937M« M©L et«g® 23M« ehŸ Ï›Îyf thœit Ú¤jh®.

Ï‹W« ÏtuJ bgaçš bfhšf¤jhéš cŸs ngh° ãWtd«

brofŸ bjhl®ghd MŒéš <Lg£LtU»wJ.

bga® : b#fÔ° rªÂungh°

Ãw¥ò : 30 et«g® 1858

Ãw¥Ãl« : ikbk‹Á§ , t§fhs«

Ïw¥ò : 23 et«g® 1937

Ïw¥Ãl« : t§fhs«, ÏªÂah

gâãWtd« : bfhšf¤jh khãy¡fšÿç

(Ïa‰Ãaš Jiw¥ nguhÁça®)

»u°nfh¡»uh¥

101

m¿

éa

š

ÿæ gh°oa®

Ït® E©Qæçaš k‰W« ntÂæaš m¿P® Mth®. Ït®

E©Qæçaš Jiwæš brŒj MŒé‹ éisthf¥ gšntW nehŒ¤

jL¥ò kUªJfŸ f©LÃo¡f¥g£ld. kU¤Jt¤ Jiwæš ÏtuJ

g§fë¥ò äf¥bgçaJ. Ïtiu¥ g‰¿ eh« m¿ªJbfhŸnthkh? rhjidfŸ

ÿæ gh°oa® bt¿ehŒ¡fo¡F kUªJ f©l¿ªjt®.

ghš ÂçªJ nghtij¤ jL¡F« gh°Liunrõ‹ Kiwia¡

f©l¿ªjt®. czÎ gj¥gL¤Jjš k‰W« ghš gj¥gL¤Jjš M»a

Jiwfëš Ï«Kiw ga‹gL»wJ.

ghš Âçjš, gH¢rhW òë¤J¥ bgh§Ftj‰F¡ fhuz«

E©Qæçfns v‹gij¡ f©l¿ªjh®.

ghš bf£L¥nghfhkš ÏU¡f¡ fhŒ¢Á¥ ga‹gL¤J« KiwÍ«

Ïtç‹ f©LÃo¥ng MF«.

M¡Á#‹ Ïšyhknyna Áy E©QæçfŸ thHKoÍ«

v‹gij¡ f©l¿ªjh®.

Mfnt, Ïtiu v‹W miH¥gJ E©Qæçaè‹ jªij

bghU¤jk‹nwh?

bga® : ÿæ gh°oa®

Ãw¥ò : 27 or«g® 1822

Ãw¥Ãl« : nlhš, Ãuh‹°

Ïw¥ò : 28 br¥l«g® 1895

Ïw¥Ãl« : bræ‹£ FnshL, Ãuh‹°

gâãWtd« : £uh°gh®¡ gšfiy¡ fHf«, Ãuh‹°

102

m¿

éa

š

kÂ¥ÕL


1. J«gh Ïuh¡bf£ VÎjs« vªj khãy¤Âš mikªJŸsJ?

m) MªÂuh M) nfush Ï) jäœehL <) f®ehlf«

2. é¡u«. A . rhuhghŒ totik¤j bra‰if¡nfhë‹ bga®

m) M¥ÃŸ M) nuhïå Ï) Mçag£lh <) Ï‹rh£

3. jhtu§fë‹ cz®it E£gkhf btë¡bfhzU« fUé

m) mšoÛ£l® M) »u°nfh¡»uh¥

Ï) bjhiyneh¡» <) E©nzh¡»

4. E©Qæçaè‹ jªij vd¥gLgt®

m) b#fÔ° rªÂungh° M) r® Á.é.Ïuhk‹

Ï) ÿæ gh°oa® <) é¡u«. A . rhuhghŒ

m£ltizia ãu¥ònthkh!

tçir. v©

m¿éaš m¿Pç‹ bga® f©LÃo¥òfŸ

1. r® Ir¡ ãô£l‹ òé<®¥ò éir

2. jhk° Mšth vor‹

3. ä‹ nkh£lh®

4. n#«° th£

5. bg£nuhš fh®

6. fèènah

m¿

éa

š

103

IV. XçU tçfëš éilaë¡f :

1. b#fÔZ rªÂu ngh° - F¿¥ò tiuf.

2. ÿæ gh°oa® - F¿¥ò tiuf.

V. éçthd éilaë¡f :

1. é¡u«. A . rhuhghŒ mt®fë‹ thœ¡if tuyhW F¿¤J Ú§fŸ

m¿td ahit?

2. é¡u«. A.rhuhghŒ mt®fë‹ m¿éaš rhjidfis¥

g£oaèLf.

.


1. é¡u«. A . rhuhghŒ mt®fë‹ MŒÎ têfh£o_______________

Mth®.

2. 1996M« M©L, é¡u«. A . rhuhghŒ mt®fS¡F ÏªÂa muÁ‹

caça éUjhd__________ tH§f¥g£lJ.

3. M§»y muR 1917 M« M©L b#fÔZ rªÂungh° mt®fS¡F

_______________ tH§»¢ Áw¥Ã¤jJ.

4. ngh° ãWtd«____________ Ïš cŸsJ.

5. bt¿ehŒ¡ fo¡F kUªJ f©l¿ªjt® _________ Mth®.

III. bghU¤Jf :

1. é¡u«. A . rhuhghŒ m) E©Qæçaš MuhŒ¢Á

2. ÿæ gh°oa® M) f«Ãæšyh ä‹rhu«

3. b#fÔZ rªÂungh° Ï) é©btë MuhŒ¢Á

4. kh®¡nfhå <) bra‰if¡nfhŸ

5. Mçag£lh c) thbdhèm¿

éa

š

104

VI. brašÂ£l«

1. m¿éaš m¿P®fŸ ÏUtç‹ thœ¡if tuyhW k‰W« mt®fë‹

rhjidfis¢ nrfç¤J tuÎ«.

2. m¿éaš m¿P®fë‹ gl§fis¢ nrfç¤J xU gl¤ bjhF¥ò jah®

105

m¿

éa

š

mathematics and environmental studies book · pdf filefh‰¿‹...

Documents