meca elektriciteit

7/28/2019 MECA Elektriciteit

1/68

Fd vr Vklidi i d Buwijvrid

ToegepasTe Techneen

ELEKTRICITEIT

BopaaTsachnsTen


2/68

2


3/68

Situering

Er bestaan al verschillende uitgaven over bouwplaatsmachines, maar de meeste zijn verouderd. Daarom is de

vraag naar een modern handboek, waarin ook de nieuwe technieken aan bod komen, enorm groot.

Het Modulair handboek Bouwplaatsmachinisten werd geschreven in opdracht van fvb-c Constructiv (Fonds

voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid). De dienst Gemechaniseerde beroepen (MECA) van het fvb vormde het

redactieteam. De verschillende boekdelen werden in samenwerking met de opleidingsinstellingen uitgewerkt.

Dit handboek werd opgebouwd uit verschillende boekdelen en verder opgesplitst in modules. De structuur eninhoud werden aangepast aan de nieuwe technieken in de bouw- en machinewereld.

In het naslagwerk werd tekst zoveel mogelijk afgewisseld met afbeeldingen. Hierdoor krijgt de lezer het

leermateriaal meer visueel aangeboden.

Om goed aan te sluiten bij de realiteit en de principes van competentieleren is een praktijkgerichte beschrijving

het uitgangspunt van elk onderwerp. De boekdelen bevatten ook praktijkoefeningen.

Opleidingsonahankelijk

Het handboek werd zo ontwikkeld dat het voor verschillende doelgroepen toegankelijk is.

We streven naar een doorlopende opleiding: zo kan zowel een leerling bouwplaatsmachinist als een

werkzoekende in de bouw of een werknemer van een bouwbedrijf dit handboek gebruiken.

Een gentegreerde aanpak

Veiligheid, gezondheid en milieu zijn themas die de redactie hoog in het vaandel draagt. Het is voor

een bouwplaatsmachinist uitermate belangrijk dat hij daar de nodige aandacht aan besteedt. Om de

toepasbaarheid te optimaliseren werden deze themas zoveel mogelijk gentegreerd in het handboek.

Robert Vertenueil

Voorzitter vb-fc Constructiv

VOORWOORD

3

OEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


4/68

4

vbfc Constructiv, Brussel, 2012

Alle rechten van reproductie, vertaling

en aanpassing onder eender welke vorm,

voorbehouden voor alle landen.

033BM - versie augustus 2012.

D/2011/1698/29

Contact

Voor opmerkingen, vragen en suggesties kun je terecht bij:

vbfc Constructiv

oningsstraat 132/5

1000 Brussel

el.: +32 2 210 03 33

Fax: +32 2 210 03 99

website : fvb.constructiv.be


5/68

IHOD

5

OEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

1. BassBegppen ......................................................71.1. Wat is elektriciteit?..........................................................7

1.2. oorten elektriciteit .......................................................8

1.3. panning..............................................................................9

1.3.1. Wat is het I-stelsel? ...............................................9

1.4. Gelijkspanning...............................................................12

1.5. Wisselspanning .............................................................13

1.6. Elektrische spanning opwekken ........................14

1.6.1. cheikundige werking .......................................141.6.2. Elektromagnetisme.............................................14

1.6.3. Mechanische kracht ...........................................15

1.6.4. Zonnecellen ...........................................................15

1.7. Meten van spanning..................................................16

1.8. Weerstand ........................................................................17

1.9. Opbouw van een stof...............................................19

1.10. troomsterkte..............................................................20

1.11. olariteit..........................................................................21

1.12. Wet van Ohm...............................................................22

1.12.1. Enkele toepassingen........................................231.12.2. ymbolen en formules....................................24

1.13. Laagspanning en hoogspanning...................25

1.13.1. Hoogspanning ...................................................25

1.13.2. Laagspanning .....................................................26

2. TeTe................................................................272.1. Meten van spanning..................................................29

2.2. Meten van de stroomsterkte................................29

2.3. Meten van de weerstand........................................30

3. acc.......................................................................................313.1. Opbouw van een loodaccu ..................................32

3.2. Meest voorkomende oorzaken van

accuproblemen............................................................33

3.3. Loodaccus........................................................................34

3.3.1. amenstelling........................................................34

3.3.2. Voordelen ................................................................34

3.3.3. adelen....................................................................34

3.3.4. oorten loodaccus..............................................35

3.4. Gelaccus............................................................................37

3.4.1. Voordelen ................................................................373.4.2. adelen....................................................................37

3.5. piraalaccus ....................................................................38

3.5.1. Voordelen ................................................................38

3.5.2. adelen....................................................................38

3.6. Visuele en elektrische controle van de accu .39

3.6.1. Visuele controle ....................................................39

3.6.2. Elektrische controle ............................................40

3.7. Gebruik van een acculader....................................41

3.7.1. Aansluiten ...............................................................41

3.7.2. Loskoppelen ..........................................................413.7.3. Laden van de accu ..............................................42

3.8. Controle van de laadtoestand van de accu...43

3.8.1. Gebruik van een zuurweger en

beoordeling van de laadtoestand ................43

3.9. Onderhoud van de accu .........................................44

3.10. Gebruik van startkabels.........................................46

3.11. erie- en parallelschakeling................................48

3.11.1. erieschakeling ..................................................48

3.11.2. arallelschakeling ..............................................48

4. Zeengen ................................................................494.1. Doel......................................................................................49

4.2. Zekeringen nakijken en vervangen .................50

4.2.1. Genummerde zekeringen................................50

4.2.2. iet-genummerde zekeringen ......................50

4.2.3. Werkwijze ................................................................50

4.2.4. Waar bevindt de zekeringkast zich?.............50

4.2.5. Zekeringen controleren ....................................50

4.3. oorten zekeringen....................................................51

4.4. Oorzaken van defecte zekeringen....................53

4.4.1. Oplossing ................................................................534.5. Waarde van de zekeringen ....................................54

4.6. oorten lijnzekeringen.............................................55

4.6.1. Bajonetaansluiting...............................................56

4.6.2. hermostatische onderbrekers ......................56

4.6.3. oodzekering........................................................57

4.6.4. Gereedschap om zekeringen

te vervangen..........................................................57

5. VechTngsnsTaaTe....................595.1. Wettelijke verplichte verlichting.........................59

6. Veghes- en

easpecTen ..................................................61


6/68

6


7/68

7

1.1. Wat is elektriciteit?

De term elektriciteit is genoemd naar het Griekse woord voor

barnsteen, elektron. Je kan namelijk statische elektriciteit

opwekken door met een stuk barnsteen over een wollen lap

te wrijven.

In strikte zin is elektriciteit energie die opgewekt wordt door:

wrijving

warmte

scheikundige o magnetische inductie

1. BassBegppen

1. BIBERIppEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


8/68

8

1.2. oorten elektriciteit


ELEKTRICITEIT

Werking van een elektriciteitscentrale:

De meest gebruikte krachtbron in

elektriciteitscentrales is stoom. Door

bijvoorbeeld aardolie te verbranden wordt het

water verwarmd en omgezet in stoom. Deze

stoom wordt onder hoge druk door een turbine

geperst. Daardoor gaat de turbine draaien en

wordt een dynamo op gang gebracht, die dan

elektriciteit produceert.

Info

Om een elektrische stroom te creren is spanning nodig. Een

gelijkspanningsbron levert altijd gelijkstroom: het is een accu.

troom die voortdurend heen en weer stroomt en dus

voortdurend wisselt van polariteit, is wisselstroom. De

stroom die elektriciteitsleveranciers aan huis leveren, is

wisselstroom. Deze stroom kan opgewekt worden in een

elektriciteitscentrale of met behulp van windmolens.


9/68

9


ELEKTRICITEIT

De grootheid elektrische spanning wordt in het I-

eenheidsstelsel gemeten in volt. Deze eenheid is genoemd

naar Alessandro Volta. En volt is n joule per coulomb.

1.3.1. Wat is het I-stelsel?

Het I-stelsel is een internationaal systeem van eenheden dat

ingevoerd werd in 1960. Het dient om gegevens gemakkelijk

internationaal te kunnen uitwisselen. Iedereen kent welenkele I-eenheden:

meter de eenheid voor lengte

seconde de eenheid voor tijd

kilogram de eenheid voor massa

Het I-eenhedenstelsel steunt op zeven onderling

onafhankelijke basisgrootheden met hun grondeenheden.

Alle andere grootheden hebben een eenheid die afgeleid is

van n of meer grondeenheden. De grondeenheden zijn

dezelfde over de hele wereld. Ze worden niet benvloed doortijd, temperatuur of druk.

1.3. panning


10/68

10

1.3.1.1. Basisgrootheden

De namen van grootheden en eenheden worden altijd

met een kleine letter geschreven, ook als ze afgeleid zijn

van eigennamen (bv.: newton, pascal).

Uitzonderingen: na de woorden graadofgraden worden de eenheden

Celsius, Fahrenheit en elvin met een hoofdletter

geschreven.

De symbolen van eenheden worden met een kleine

letter geschreven, behalve de symbolen van eenheden

die afgeleid zijn van eigennamen.

N= wt

Pa = l

ommige symbolen van grootheden worden met eenkleine letter geschreven, andere met een hoofdletter.

t= tijd

T= tmrtuur


ELEKTRICITEIT

GROOTHEID SI-EENHEID

Basisgrootheid ymbool I-grondeenheid ymbool

lengte l meter m

tijd t seconde s

massa m kilogram kg

stroomsterkte I ampre temperatuur T kelvin K

lichtsterkte I candela cd

hoeveelheid stof n, v mol mol


11/68

11

1.3.1.2. panningsbereiken

Onder andere voor de eenheid van spanning, volt, zijn

decimale toevoegsels nodig, omdat de grootte van

elektrische spanningen erg grote verschillen kan vertonen.

De kracht van een waterstroom is onder meer afhankelijk van

het hoogteverschil, dat verval wordt genoemd. Hoe groter

het verschil, hoe groter de waterdruk.

Ook elektrische spanning heeft een verval, waardoor een

elektrische druk of spanning ontstaat. Deze spanning wordt

gemeten in volt (V ). Om stroom te doen vloeien in een

elektrische kring is een spanningsverschil nodig.


ELEKTRICITEIT

ymbool Voluit Decimaal Voorbeeld

nV nanovolt 0,000000001 V Zenuwen

V microvolt 0,000001 VRadio- en tv-signalen

mV millivolt 0,001 V Audio- en videosignalen

V volt 1 V Graafmachines

KV kilovolt 1.000 V Verdeling van elektriciteit,treinen, trams

MV megavolt 1.000.000 V Hoogspanningslijnen, bliksem


12/68

12

1.4. Gelijkspanning

Gelijkspanning wordt veel gebruikt in toepassingen waar

een relatief lage stroom voldoende energie levert. Deze

spanning kan geleverd worden via een accu. De afkorting

voor gelijkspanning is DC (direct current).

Bij een graafmachine wordt enkel gelijkspanning gebruikt

om de verschillende componenten te sturen. Het

instrumentenpaneel, de verlichting en de motorsturing

werken op gelijkspanning.

De alternator die op de motor gemonteerd is, levert de

nodige spanning. De verschillende componenten worden via

de accu bediend.

De dieselmotor kan je starten met de startmotor.

chematische voorstelling van een startmotor:


ELEKTRICITEIT


13/68

13

1.5. Wisselspanning

Het grote voordeel van wisselspanning is dat de

transformator de spanning naar een hogere of lagere

spanning kan omzetten zonder grote energieverliezen.

Wisselspanning is geschikter dan gelijkspanning om

elektrische energie over een lange afstand te transporteren.

De afkorting voor wisselspanning is AC (alternating current).

Meestal verandert de wisselstroom in 2/100 van een seconde

van richting. In n seconde verandert de stroom in dat geval

dus 50 keer van richting. Het aantal keer dat de wisselstroomper seconde van richting verandert, is de frequentie. In

Europa bedraagt de netfrequentie 50 Hz.


ELEKTRICITEIT


14/68

14

1.6. Elektrische spanning opwekken

Elektrische spanning wordt opgewekt:

door scheikundige werking

door elektromagnetisme

door mechanische kracht

door zonnecellen

1.6.1. cheikundige werking

Als je een koperen en een zinken plaat in een elektrolyt

(meestal een zuur) onderdompelt, ontstaat er spanning aan

de platen. Alle accus werken volgens dit principe.

1.6.2. Elektromagnetisme

Als je een geleider (een koperdraad) beweegt in een

magnetisch veld, wordt er een elektrische stroom opgewekt

in de geleider.


ELEKTRICITEIT


15/68

15

1.6.3. Mechanische kracht

Mechanische kracht wordt opgewekt door het pizo-

elektrische eect. Dat is een verschijnsel waarbij kristallen van

bepaalde materialen een elektrische spanning produceren

onder invloed van druk (bv. buiging) en omgekeerd ook

vervormen wanneer er een elektrische spanning op

wordt aangelegd. Het wordt o.a. toegepast bij elektrische

gasaanstekers, verouderde pick-upelementen, druktoetsen

in elektronische apparatuur en om inkt in een inkjetprinter tespuiten.

1.6.4. Zonnecellen

Zonnecellen zetten licht rechtstreeks om in elektriciteit. Ze

worden aan elkaar geschakeld tot modules, die op hun beurt

stroom leveren aan batterijen of via omvormers aan het net.


ELEKTRICITEIT


16/68

16

1.7. Meten van spanning

Het is vrij eenvoudig om de spanning over een verbruiker te

meten: je moet gewoon de spanning meten tussen de twee

draden die aankomen bij de verbruiker. Daarvoor moet je de

meter dus in parallel schakelen.

ymbolen:


ELEKTRICITEIT

Aandachtspunten :

Controleer of de meter op de juiste grootheidingesteld is.

tel de meter in op wisselspanning (V~) of

gelijkspanning (V=).

Begin altijd met het grootste meetbereik en daal daarna

tot je een maximale aezing krijgt, d.w.z. tot je de

waarde zo precies mogelijk kan aezen. Zo krijg je een

kleinere meetfout.

Zorg ervoor dat je altijd over een goed beveiligd

meettoestel beschikt.

Opgelet

rootheid ymbool Eenheid ymbool

spanning U volt V


17/68

17

1.8. Weerstand

Weerstand is de eigenschap van materialen om de

doorgang van elektrische stroom te bemoeilijken en te

verstoren. Als er een elektrische stroom door een materiaal

vloeit, is daar energie voor nodig: de stroom ondervindt

een zekere weerstand. Weerstand is het omgekeerde van

geleidingsvermogen. Als de geleiding in een materiaal

slecht is, spreken we over een weerstand. Ook het menselijke

lichaam en de lucht hebben een bepaalde weerstand.

et als water ondervindt ook elektrische stroom eenweerstand bij stroming. Deze elektrische weerstand hangt

niet alleen af van de dikte van de draad, maar ook van het

soort materiaal waarvan hij gemaakt is. Zo is koper een erg

goede geleider, terwijl rubber zo veel weerstand biedt dat de

elektrische stroom er niet doorheen raakt.

De eenheid van weerstand is Ohm (symbool: ). De

weerstandswaarde van een verbruiker hangt van veel zaken

af. Hoe meer stroom er door een verbruiker loopt, hoe kleiner

de weerstand uiteraard zal zijn: weerstand is omgekeerd

evenredig met stroom.


ELEKTRICITEIT


18/68

18

Weerstandsvariaties

De weerstand van bepaalde materialen kan veranderen

onder invloed van omgevingsfactoren. Het gaat meer

bepaald om deze factoren:

temperatuur

druk en rek

luchtvochtigheid

licht

spanning

De waarde van de weerstand kan stijgen of dalen onder

invloed van de temperatuur. Dit is afhankelijk van het

gebruikte materiaal. Zo is een C-weerstand een weerstand

met een ositieve emperatuur Cocint, waarbij de

weerstandswaarde dus stijgt wanneer de temperatuur stijgt.Een C-weerstand daarentegen is een weerstand met een

egatieve emperatuur Cocint: de weerstandswaarde

daalt wanneer de temperatuur stijgt. oolstof heeft

bijvoorbeeld een C-weerstand.

Een weerstand is een elektrische component die ervoor zorgt

dat een elektrische stroom minder vloeit. Weerstand is ook

de naam van de elektrische eigenschap om een elektrische

stroom tegen te werken.

De waarde van de weerstand is de weerstandswaarde: deverhouding van de spanning tot de stroom. Deze waarde

wordt uitgedrukt in de afgeleide I-eenheid Ohm. Een

component heeft een weerstand van 1 Ohm als een voltage

van 1 volt over de component leidt tot een stroom van 1

ampre.


ELEKTRICITEIT


weerstand R Ohm


19/68

19

1.9. Opbouw van een stof

Elke stof is opgebouwd uit molecules. Een molecule is het

kleinste deeltje van een stof dat nog alle eigenschappen van

die stof bezit en dat op zichzelf kan bestaan. Zo bevat n

kubieke millimeter water ongeveer 15.000.000.000.000.000

watermoleculen.

Molecules zijn op hun beurt onderverdeeld in atomen.

En watermolecule bevat twee waterstofatomen en n

zuurstofatoom (H2O).

Atomen zijn opgebouwd uit een kern en elektronen die rond

deze kern cirkelen. De kern zelf is opgebouwd uit een aantal

protonen en neutronen. Een proton is positief geladen,

een neutron is niet geladen, het is neutraal. Een elektron isnegatief geladen.

Atomen zijn meestal in evenwicht: ze bevatten meestal

evenveel elektronen als protonen. Als dit evenwicht

verstoord wordt, spreken we van een ion.

Een positief ion heeft meer protonen dan elektronen.

Een negatief ion heeft meer elektronen dan protonen.


ELEKTRICITEIT


20/68

20

1.10. troomsterkte

De elektrische stroomsterkte is de hoeveelheid elektriciteit

die door een elektrische leiding vloeit gedurende een

bepaalde tijdseenheid. Hoe meer elektronen per seconde

worden verplaatst, hoe meer elektriciteit per seconde door

de leiding stroomt en hoe sterker de elektrische stroom is.

De eenheid van elektrische stroom is ampre, ook wel

amperage genoemd.

Het symbool I is afgeleid van het Franse woord intensit. De

eenheid ampre is genoemd naar de Franse natuurkundige

Andre-Marie Ampre.

Een stroom heeft een sterkte van 1 A als er in 1 seconde 6,3

triljoen elektronen verplaatst worden.

troomsterkte meet je met behulp van een ampremeter die

je in de stroomkring plaatst, zodat de stroom die je wil meten

er doorheen vloeit.


ELEKTRICITEIT


stroomsterkte I ampre

Verbruiker Ogenomen stroom

dimlichten 9 A

achterlichten 1 A

remlichten 3,5 A

knipperlichten 3,5 A

achterruitontdooiing 9 A

sigarenaansteker 8 A

radio 1,2 A


21/68

21

1.11. olariteit

Tekens:

Bij een positieve klem: + (plusteken)

Bij een negatieve klem: - (minteken)

Kleuren:

Rood voor een positieve klem

Zwart ofblauw voor een negatieve klem

rootte:

De positieve accuklem is altijd de grootste klem. De negatieve accuklem is altijd de kleinste klem.

Cel:

De negatieve klem heeft een zinken omhulsel.

De positieve klem heeft een uitstekend messing dopje.


ELEKTRICITEIT


22/68

22

1.12. Wet van Ohm

De wet van Ohm is genoemd naar de Duitse natuurkundige

Georg imon Ohm, die een relatie legt tussen spanning,

weerstand en stroomsterkte.

De hoofdletter R is de eerste letter van het Engelse resistance

of van het Franse rsister.

Het symbool voor de eenheid ohm is de Griekse hoofdletter

(omega). Weerstanden meet je met een ohmmeter.

Om de rekenregel gemakkelijk te onthouden, is de driehoek

hiernaast het beste middel.

Als je met je vinger de grootheid bedekt waarvan je de

waarde wil weten, verschijnt de juiste formule. Als je

bijvoorbeeld de weerstand wilt bepalen, leg je je vinger op

de R en wordt / I zichtbaar. Op dezelfde manier kan je ook

de spanning of de stroom berekenen.

Bij een spanning van 6 V en een weerstand van 2 Ohm,

bedraagt de stroomsterkte 3 A.

Als de weerstand 4 Ohm is en de stroomsterkte 5 A, bedraagt

de spanning 20 V.

Als je niet met de driehoek werkt, kan je de onderstaande

formules gebruiken:


ELEKTRICITEIT

De wet van Ohm kan op drie manieren worden

geschreven:

R = U / I Weerstand = sanning / stroomsterkte

U = R x I anning = weerstand x stroomsterkte

I = U / R troomsterkte = sanning / weerstand

U = I x R R = U / I I = U / R


23/68

23

1.12.1. Enkele toepassingen

1. Berekenen van de weerstand

Op een lampje staat de vermelding 2,2 V 0,3 A.

Bereken de weerstand van dit lampje.

Gegeven: = 2,2 V

I = 0,3 A

Gevraagd: de wrtd

Berekening:

R = / I = 2,2 V / 0,3 A =

2. Berekenen van de stroomsterkte

Op een weerstand met waarde 3 wordt een spanning

aangesloten van 24 V.

Bereken de stroomsterkte.

Gegeven: R = 3

= 24 V

Gevraagd: de trmtrkt

Berekening:

I = /R = 24 V / 3 =

3. Berekenen van de sanning

Je wilt een stroom van 2,5 A door een weerstand van 88

sturen.

Bereken de spanning.

Gegeven: R = 88

I = 2,5 A

Gevraagd : de i

Berekening:

U = R x I = 88 x 2,5 A = V


ELEKTRICITEIT


24/68

24

1.12.2. ymbolen en formules

Voor elektronicatoepassingen zijn formules heel

belangrijk om uit te rekenen wat een schakeling doet.

In elektronicaformules worden de volgende afkortingen

gebruikt:

Ook worden vaak voorvoegsels gebruikt om de grootte van

een getal aan te geven:

De afkorting mV betekent dus millivolt, een duizendste van

een volt, en MV betekent megavolt, een miljoen volt. Behalve

bijvoorbeeld 2,2 MOhm wordt soms ook deze notatie

gebruikt: 2M2.


ELEKTRICITEIT

ymbool rootheid ymbool Eenheid

U spanning V volt

I stroom ampere

R weerstand ohm

Z impedantie

C capaciteit F farad

L inductie H henry

p vermogen W watt

t tijd s seconde

frequentie Hz hertz

Q lading C coulomb

korting Voorvoegsel Vermenigvuldigingsactor

M mega x 1.000.000

k kilo x 1.000

m milli x 0,001 (/ 1.000) micro x 0,000.001 (/ 1.000.000)

n nano x 0,000.000.001 (/ 1.000.000.000)

pico x 0,000.000.000.001 (/ 1.000.000.000.000)


25/68

25

1.13. Laagspanning en hoogspanning

1.13.1. Hoogspanning

Met hoogspanning wordt een elektrische spanning van meer

dan 1000 volt wisselspanning bedoeld. Hoogspanning wordt

vooral gebruikt om grote hoeveelheden elektrische energie

te transporteren. Dit gebeurt over een hoogspanningsnet,

zowel via bovengrondse als ondergrondse

hoogspanningskabels.

Je kan stroom vergelijken met water: als je een emmer waterin een minuut wil vullen, maakt het een verschil of je dit doet

met een tuinslang of een brandweerslang. In een tuinslang

moet het water heel snel stromen om de emmer in een

minuut vol te krijgen. In een brandweerslang moet het water

niet zo snel stromen, want de slang is veel dikker.

Dit kan men vergelijken met stroom. In onze huizen hebben

we laagspanning, nl 230 volt. tel dat de draden van de

elektriciteitscentrale naar een stad ook een spanning van

230 volt zouden hebben, dan zou de stroom wel heel hard

moeten stromen om genoeg stroom te kunnen leveren vooralle huizen. Bovendien zou dat veel energie kosten. Daarom

werken energietransporteurs met hoogspanning.

Op hoogspanningskabels staat 220.000 of 380.000 volt.

Hiervoor worden kale draden gebruikt zonder isolatie, dus

draden waar geen plastic omheen zit.


ELEKTRICITEIT

Mag je een hoogsanningskabel aanraken als je niet

in contact staat met de grond?

een, stroom op hoogspanningsdraden is wisselstroom.

De stroom wisselt voortdurend, je lichaam wordt dan ook

elke keer snel opgeladen en ontladen.

Dat overlee je niet!


26/68

26

1.13.2. Laagspanning

Met laagspanning worden wisselspanningen tot 1.000 volt

en gelijkspanningen tot 1.500 volt bedoeld.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:

ongevaarlijke laagsanning:

maximale waarde van 24 volt

gevaarlijke laagsanning:

waardes tussen 110 volt en 500 volt

Ook de standaardnetspanning van 230/400 volt die

gebruikt wordt in huishoudelijke en industrile installaties, is

laagspanning.


ELEKTRICITEIT


27/68

27

2. TeTe

Om storingen in elektrische systemen te kunnen oplossen

heb je een goede multimeter nodig. Een multimeter is een

combinatie van verschillende meetinstrumenten:

voltmeter

stroommeter

weerstandsmeter

In functie van de uitvoering wordt een onderscheid gemaakt

tussen:

analoge meettoestellen: de naalduitslag is een maat voor

de gemeten waarde

digitale meettoestellen: de cijferuitlezing is de gemeten

waarde

Wanneer je spanning en stroom meet, staan de installatie,

de meetsnoeren en het meettoestel onder spanning

elektrocutiegevaar!

Bij een multimeter moet je eerst instellen wat je wilt meten.

Hiervoor gebruik je de grote draaiknop of de drukknop op de

meter.

2. MULTIMETEROEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


28/68

28

De verschillende grootheden (spanning, weerstand of

stroom) hebben elk hun eigen aansluitingen voor de

meetdraden. Controleer de aansluitingen dus altijd goed

voor je een meting uitvoert. Op sommige toestellen staat

een verbindingstester die met een geluidssignaal aangeeft

wanneer er een rechtstreekse verbinding is.

Bij sommige multimeters moet het bereik ingesteld worden.Zo wordt dus bepaald welke waarde maximaal gemeten kan

worden. Voor een accuspanning van 12 V kies je een bereik

tot 30 V. Als je niet weet hoe hoog de spanning of stroom is,

begin dan bij het grootste bereik en pas het daarna aan naar

beneden.

Er bestaan ook multimeters die het bereik zelf kiezen:

multimeters met auto-range (automatisch bereik).


ELEKTRICITEIT

Te meten grootheid tand van de draaikno

Gelijkspanning V= of VDCWisselspanning V~ of VAC

Gelijkstroom

Wisselstroom

Weerstand

A= of ADC

A ~ of AAC

, k of M

Diodetest

Aandachtspunten :

Zorg dat je steeds over een goed beveiligd meettoestel

beschikt.

Bij een digitaal meettoestel kan je gemakkelijker

waarden aezen dan bij een analoog toestel.

Opgelet


29/68

29

2.1. Meten van spanning

2.2. Meten van de stroomsterkte

panning wordt gemeten over de verbruiker schakel de

voltmeter in parallel.

Zet de multimeter in de stand voltmeter. Controleer of het

om gelijkspanning of wisselspanning gaat!

luit het rode snoer aan op de overeenkomstige

aansluiting van de multimeter en het zwarte snoer op de

COM-aansluiting.

laats de rode meetpen van de multimeter op de positieve

aansluiting en de zwarte op de negatieve aansluiting.

troom meet je door de verbruiker schakel de

amperemeter in serie.

Zet de multimeter in de stand ampremeter.

Onderbreek de stroom in het circuit.

luit het rode snoer aan op de beschermde aansluiting

met 10 A en het zwarte snoer op de COM-aansluiting.

Breng de multimeter in serie in het circuit in.

Herstel de stroom in het circuit.


ELEKTRICITEIT

Met een multimeter kan je een stroom met een lage

stroomsterkte meten: de maximale stroomsterkte mag niet

meer dan 10 A bedragen. Een stroomsterkte van meer dan

10 A meet je met een ampretang, die je rond de kabel

waarop je wil meten, aanbrengt.

Opgelet


30/68

30

2.3. Meten van de weerstand

Weerstand meet je altijd spanningsloos schakel de

ohmmeter in parallel.

Een ohmmeter bevat binnenin een kleine batterij, die een

kleine stroom door de kring stuurt waarvan je de weerstand

wil meten.

Zet de multimeter in de stand ohmmeter.

Onderbreek de stroom in het circuit.

Verwijder of isoleer de component van het circuit. luit het rode snoer aan op de overeenkomstige

aansluiting van de multimeter en het zwarte snoer op de

COM-aansluiting.

laats de meetpennen op de aansluitingen van de

component.


ELEKTRICITEIT

weerstand

Aandachtspunten :

Controleer de volgende unten voor je een meting

uitvoert:

taat de meter in de juiste stand? Anders kan de meter

beschadigd raken.

Is het juiste meetbereik ingesteld op de meter?

taat de meter in de juiste positie? Een verkeerde stand

kan zware afwijkingen veroorzaken. Er zijn meters die

alleen liggend of staand gebruikt mogen worden. Letop de symbolen op de meters.

tel de meter in op de juiste spanning (wissel- of

gelijkspanning).

Opgelet


31/68

31

3. acc

Een accu is een elektrochemisch apparaat dat elektriciteit

omzet in chemische energie en opnieuw afgeeft als

elektrische energie wanneer het met een circuit wordt

verbonden.

Vroeger hoefde een accu alleen maar de nodige kracht te

leveren om:

de motor rond te laten draaien tijdens het starten;

de ontsteking van stroom te voorzien; de lampen, ruitenwissers, richtingaanwijzers en claxon te

doen werken.

egenwoordig worden er echter veel hogere eisen gesteld

aan een accu.

Machines hebben een hogere compressieverhouding en

dus een groter startkoppel dan vroeger.

Ruitenwissers hebben nu verschillende versnellingen.

Autos hebben ruitverwarming, een aansteker, een radio,

ingewikkelde verwarmingssystemen, elektronische

componenten voor de besturing ...

Daarom is de behoefte aan accus van goede kwaliteit

tegenwoordig groter dan ooit.

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


32/68

32

3.1. Opbouw van een loodaccu

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Een accu bestaat uit afzonderlijke cellen die in serie met

elkaar verbonden zijn.

voor een accu van 12 V: 6 cellen

voor een accu van 6 V: 3 cellen

Elke cel bestaat uit een opeenvolging van positieve en

negatieve platen.

De negatieve platen bevatten poreus lood (b).

De positieve platen bevatten loodperoxide (bO2).

Een positieve plaat ligt altijd tussen twee negatieve platen,

want anders kan ze kromtrekken.


33/68

33

Om te verhinderen dat een positieve en negatieve plaat

elkaar kunnen raken en zo kortsluiting veroorzaken, zijn ze

gescheiden door separatoren.

Alle gelijksoortige platen zijn verbonden met een

brugstuk met daarop de pool. Onderaan in de bak is er

een bezinkselruimte: na verloop van tijd gaan de platen

afbrokkelen en bezinken de afgebrokkelde stukjes in deze

ruimte. Aangezien de platen zelf niet tot in deze ruimte

komen, kan deze sliblaag geen kortsluiting veroorzaken.

Op iedere cel zit een bijvuldop met een ventilatiegaatje,

waarlangs het water door verdamping ontsnapt.

Water verdampt vooral:

bij warm weer

wanneer de accu geladen wordt

versnelde veroudering door extremetemperaturen: startproblemen

korte ritten

energieverlies door (te) lange opslag

startproblemen bij koud weer

3.2. Meest voorkomende oorzaken van accuproblemen

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


34/68

34

3.3. Loodaccus

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Loodaccus zijn de oudste accutypes. Ze zijn nog altijd de

meest gebruikte oplaadbare accu en worden gebruikt voor

de aandrijving van graafmachines en vorkheftrucks, waarbij

ze als tegengewicht dienen doordat ze zo zwaar zijn.

3.3.1. amenstelling

Een loodaccu bestaat uit:

positieve platen uit loodoxide

negatieve platen uit een sponsachtig lood

een elektrolyt uit verdund zwavelzuur

3.3.2. Voordelen

elektrochemisch systeem met alleen water, zwavelzuur en

lood

hoog vermogen

levering van hoge elektrische stroom mogelijk goedkoop

eenvoudige recuperatie

3.3.3. adelen

lage energie per massa-eenheid


35/68

35

3.3.4. oorten loodaccus

StartaccuEen startaccu kan snel veel stroom leveren. Het is aan te

raden deze accu niet verder dan 20% te ontladen. Om een

graafmachine te starten is veel stroom nodig, maar de accu

wordt onmiddellijk terug opgeladen.

Het vermogen van deze accu vermindert sterk door hem

te fel te ontladen en terug op te laden: hierdoor ontstaatsulfatering.

Stationaire accuDeze accu levert minder stroom dan een startaccu, maar kan

dieper ontladen worden (tot 50%). Hij is beter bestand tegen

sulfatering.

Tractie-accuEen tractie-accu heeft een langere levensduur dan de vorige

accus en kan tot 80% ontladen worden. Hij is wel duurder.

Onderhoudsvrije accuEen onderhoudsvrije accu werkt op dezelfde manier als een

klassieke accu.

Werking en verschillen:

Ook bij een onderhoudsvrije accu komen waterstof en

zuurstof vrij, maar de platen bestaan niet volledig uit lood;

er is calcium aan toegevoegd. Onderhoudsvrije accus

zijn hermetisch afgesloten, zodat het niet nodig is om het

elektrolyt te controleren en op peil te houden.

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

ulatering

Een verschijnsel waarbij een harde onoplosbare laag op de

elektroden gevormd wordt die niet elektrisch geleidend is.

Info


36/68

36

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Bij het overladen van de accu zullen de positieve platen

zuurstof vormen en de negatieve platen niet volledig in lood

omgezet worden. Er komt geen waterstofgas vrij.

De zuurstof die door de positieve plaat wordt opgewekt,

reageert met het actieve materiaal op de negatieve plaat

(lood) en produceert water. Bij onderhoudsvrije accus moet

geen water toegevoegd worden.

Bij een overmatige hoeveelheid gas wordenveiligheidsventielen geopend. De ventielen sluiten

weer zodra de druk binnenin normaal is. Over de

veiligheidsventielen is een keramische lter aangebracht om

interne ontsteking van de opgewekte gassen te voorkomen.

De roosterplaten zijn erg goed bestand tegen corrosie. Ze

hebben een korrelstructuur, die zorgt voor:

een betere stroomdichtheid

een relatief groot plaatoppervlak

Het grote plaatoppervlak vergemakkelijkt de koude start.

De lood- en kaliumplaten zijn bijzonder sterk en dus goed

bestand tegen sterk laden en ontladen.

De platen zijn onderling verbonden door aaneengegoten

roosterbeugels, wat zorgt voor een stevige constructie.

De opvangruimte is tweemaal zo stevig als bij een

vergelijkbare accu van hard rubber. Daarom is een

bezinkselruimte onderaan in de bak niet nodig.

Het deksel bevat een testindicator:

groen: accu meer dan 65% geladen

donkere kleur: minder dan 65% resterende capaciteit

heldere of lichtgele kleur: de accu moet vervangen

worden


37/68

37

Deze accus werken ongeveer op dezelfde manier als

loodaccus. Bij een gelaccu zit er echter geen water tussen de

platen, maar een geleiachtige substantie.

De accu is afgesloten en kan niet bijgevuld worden. Hij is

voorzien van een veiligheidsventiel, zodat gassen kunnen

ontsnappen bij het overladen. Hij mag enkel rechtop

gemonteerd worden.

3.4.1. Voordelen

weinig zelfontlading

grotere ontlading mogelijk

meer oplaadbeurten mogelijk

onderhoudsvrij

langere levensduur

3.4.2. adelen

speciale lader nodig

beschadiging mogelijk bij het transport

duurder in aankoop

3.4. Gelaccus

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


38/68

38

3.5. piraalaccus

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Bij deze accu wordt de stroomvoorraad niet opgenomen in

zuur of gel, maar geabsorbeerd in een dunne glasvezelmat.

3.5.1. Voordelen

diepere ontlading

kortere oplaadtijd

grotere stroomafname mogelijk

schuine montage eventueel mogelijk geen onderhoud nodig

3.5.2. adelen

kostprijs


39/68

39

Aangezien de accu een erg belangrijk onderdeel is in de

elektrische installatie, moet hij regelmatig gecontroleerd

worden op de volgende zaken:

de stevige bevestiging van de accu

de goede en stevige bevestiging van de aansluitingen

oxidevorming

het elektrolytniveau

3.6.1. Visuele controle

1. Controleer regelmatig het elektrolytniveau.

Het juiste elektrolytniveau ligt altijd boven de platen.

Meestal is het tot aan de onderzijde van de vuldoppen.

Een te laag niveau brengt capaciteitsverlies met zich mee.

Als de platen niet volledig ondergedompeld zijn, worden

ze chemisch non-actief. Als het niveau te hoog is, gaat het

elektrolyt uit de cellen lopen en corrosie veroorzaken op

de polen.

De accu kan bijgevuld worden met gedistilleerd water of

regenwater. Als er regelmatig water toegevoegd moet

worden, is de laadstroom waarschijnlijk te hoog, waardoor

de plaatroosters gaan corroderen. Controleer in dat

geval het laadcircuit: een accu die niet voldoende wordt

bijgeladen, gaat sulfateren.

In koude periodes werkt de accu niet goed, omdat hij niet

meer voldoende reserve heeft. Controleer ook hier of het

laadcircuit voldoende laadt.

2. Vul de cellen bij met gedistilleerd water (o

regenwater).

Vul de cellen niet te veel bij. Anders kan de accu overlopen

en is er kans op kortsluiting.

3. an de accubak niet te hard aan.

4. Meet de toestand van de accu met een zuurweger.

5. Voeg nooit zuur toe, tenzij je zeker weet dat er zuur

verloren is gegaan

3.6. Visuele en elektrische controle van de accu

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


40/68

40

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

3.6.2. Elektrische controle

Door een foutieve afstelling van de spanningsregelaar kan

de accu overladen worden. Dit gaat gepaard met warmte-

ontwikkeling, waardoor de platen gaan zwellen. Met een

accutester en een voltmeter kan je testen of een accu

overladen is.

Tyenummers

Tyenummer 54411 VRT 12 V 44 H 210

544

bij een accu van 12 V.

De nominale capaciteit is 500, waardoor 44

AH wordt aangeduid met 544.

11 code van constructie en uitvoering

VRT merk

12 V nominale spanning

44 H nominale capaciteit

210 koudstartstroom


41/68

41

3.7.1. Aansluiten

Verwijder de stoppen.

Controleer het vloeistofpeil en vul eventueel bij.

Verbind de lader: de pluspool van de lader aan de pluspool

van de accu, de minpool van de lader aan de minpool van

de accu.

tel de spanning van de lader in volgens de accuspanning.

Bepaal de laadstroom: 1/10 van de capaciteit.

luit de lader aan op de netspanning. tel de laadstroom in.

3.7.2. Loskoppelen

chakel de netspanning uit.

Verwijder de aansluitdraden.

Monteer de stoppen.

Wanneer je een lood/zwavelzuuraccu oplaadt, zal water door

elektrolyse worden gesplitst in waterstof- en zuurstofgas.Daarom moet je de vuldoppen verwijderen tijdens het

opladen.

De accu is voorzien van een ontluchtingskanaal voor de

afvoer van gassen die vrijkomen tijdens normaal gebruik.

3.7. Gebruik van een acculader

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Aandachtspunt :

Als je de aansluitklemmen verwijdert zonder de

netspanning uit te schakelen, kan de accu ontploen.

Het rondspattende zuur kan in de ogen terechtkomen en

blindheid veroorzaken.

Opgelet


42/68

42

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

3.7.3. Laden van de accu

Bij normaal laden moet de stroomsterkte ongeveer 10% van

de accucapaciteit bedragen. Bij een accu van 36 AH is dit

bijvoorbeeld 3,6 A.

Bij snelladen mag de laadstroom hoogstens 90% van de

accucapaciteit bedragen: bij een accu van 45 AH is dit

bijvoorbeeld 40 A.

ijdens het laden stijgt de accuspanning langzaam en zonder

gasbelvorming tot 2,3 - 2,4 V per cel en daarna sneller tot 2,6

- 2,7 V per cel (waarbij de cellen sterkere gassen vormen).


43/68

43

De laadtoestand bepaal je met een zuurweger. adat er

gedistilleerd water toegevoegd is, moet je minstens twee uur

wachten voor je een meting uitvoert.

NORMAAL GELADENEen accu is normaal geladen als de zuurweger voor alle

cellen minstens geladen aanduidt.

ONDERLADEN:Een accu is onderladen als de zuurweger minder dan

geladen aanduidt.

Dit kan het gevolg zijn van:

een slecht werkende alternator

een te losse riemspanning van de alternator

een slechte verbinding tussen de alternator en de accu een verbruikersstroom die groter is dan de laadstroom

(doordat de regulator slecht werkt)

OVERLADENEen accu is overladen als je wekelijks grote hoeveelheden

gedistilleerd water aan de accu moet toevoegen. Bij

een overladen accu wordt het water van het elektrolyt

gescheiden onder de vorm van waterstof (H2) en zuurstof (O).

Ook een overladen accu kan het gevolg zijn van een slecht

werkende regulator.

3.8. Controle van de laadtoestand van de accu

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


44/68

44

3.9. Onderhoud van de accu

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

1. Bevestiging

Controleer of de accu goed vaststaat in het voertuig.

rillingen doen de platen afbrokkelen. Behandel de accu niet

ruw.

2. polen en klemmen

De polen en klemmen moeten proper zijn. Vuile klemmenveroorzaken immers spanningsverlies.

Elke accu heeft een pluspool en een minpool, die boven het

deksel uitsteken.

De pluspool is dikker dan de minpool. Zo kan je de polen niet

verkeerd aansluiten. Meestal zijn de polen ook met een kleur

gemerkt.

3. Vloeistoeil

De platen moeten ongeveer 1 cm onder het vloeistofpeil

zitten. Anders kunnen ze sulfateren, waardoor hun capaciteit

vermindert.

plusoolrood o +

Minool zwart o -


45/68

45

4. Laadsanning

Controleer regelmatig de laadspanning. Een te hoge

spanning is slecht voor de accu (slechte alternator).

5. Oervlak

Het oppervlak moet zuiver en droog zijn.

6. ccu

De accu mag niet bevriezen. Een ontladen accu kan bij - 8C

bevriezen. Een goed geladen accu bevriest pas bij - 68.

7. Vermijden van vuur

Bij een accu komt knalgas vrij. Dit zorgt voor

ontplongsgevaar.

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


46/68

46

3.10. Gebruik van startkabels

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

tartkabels worden meestal gebruikt om een andere

machine te helpen bij het starten. Om ontplongen te

vermijden moeten ze in een bepaalde volgorde aangebracht

worden.

Werkwijze:

De eerste klem wordt aangebracht op de pluspool van de

ontladen accu.

De tweede klem wordt aangebracht op de pluspool van

de geladen accu.

De derde klem wordt aangebracht op de minpool van de

geladen accu.

De vierde klem wordt aangebracht op het motorblok van

de defecte machine.

Ontkoppelen gebeurt in de omgekeerde volgorde.

Aandachtspunten :

oppel de accu alleen af wanneer het sleutelcontact

afstaat.

Voer defecte accus altijd af met respect voor het milieu.

Opgelet


47/68

47

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Aandachtspunten :

Door startkabels te gebruiken bij graafmachines met

een motormanagementsysteem, kan je de machine

beschadigen.

oppel de hulpaccu aan. tart de motor.

Laat de motor 10 minuten draaien.

Leg de motor stil.

Ontkoppel de hulpaccu.

Laat de motor op eigen accu starten.

Als dit lukt, is alles in orde.

Als dit niet lukt, moet je alles herhalen of een nieuwe

accu monteren.

Opgelet


48/68

48

3.11. erie- en parallelschakeling

3. CCUOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

3.11.1. erieschakeling

luit de minpool van de eerste accu aan op de pluspool van de tweede accu. De spanning tussen de pluspool

van de eerste accu en de minpool van de tweede accu bedraagt 24 V.

3.11.2. arallelschakeling

De pluspool van de eerste accu wordt op de pluspool van de tweede accu aangesloten en de minpool van de

eerste accu op de minpool van de tweede accu. De positieve en negatieve polen hebben een spanning van 12 V.


49/68

49

4. Zeengen

Zekeringen vormen zwakke schakels in de stroomkringen die

een bouwmachine van elektrische energie voorzien.

4. ZEKERIEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Zekeringen dienen om de elektrische onderdelen ende bijbehorende kabels te beschermen tegen te grote

stroomsterktes.

Als er iets mis is met de elektrische installatie, moeten

eerst de zekeringen nagekeken worden. Meestal zijn ze

gegroepeerd in een kastje met een deksel.

4.1. Doel


50/68

50

4.2. Zekeringen nakijken en vervangen


ELEKTRICITEIT

4.2.1. Genummerde zekeringen

De afzonderlijke zekeringen in de kast zijn meestal

genummerd. De nummers komen overeen met de

stroomkringen die ze beschermen. Vaak staan de nummers

in het instructieboekje van de machine.

4.2.2. iet-genummerde zekeringen

Wanneer de zekeringen niet genummerd zijn, zit er niets

anders op dan ze n voor n los te maken en zo te

controleren bij welke stroomkring ze horen.

4.2.3. Werkwijze

Zet eerst het contact aan. Ga vervolgens na welk onderdeel

niet meer werkt wanneer je een bepaalde zekering losmaakt.chrijf op een zelfklevend etiket welke zekeringen bij welke

stroomkring horen en bevestig deze lijst op het deksel van

de zekeringkast.

4.2.4. Waar bevindt de zekeringkast zich?

Het is handig als de zekeringkast zich op een gemakkelijk

toegankelijke plaats bevindt, zoals in de cabine. Bij sommige

machines is de kast verborgen onder de bestuurderszetel ofaan de zijkant van de voetenruimte.

De plaats is aangegeven in het instructieboekje.

4.2.5. Zekeringen controleren

Als je een zekering tegen het licht houdt, kan je meestal

zien of ze is doorgeslagen: bij een doorgeslagen zekering

vertoont de draad of strip een breuk. Een andere aanwijzing

is dat het glas of het isolatiemateriaal zwart wordt.


51/68

51

1. Glaszekering

Dit is een verouderde soort zekering. Bij overbelasting breekt

de draad in het glazen buisje.

2. Stripzekering

Bij deze zekering bevindt zich binnen in de zekering, tegen

het isolatiemateriaal, aan n kant een metalen strip, die

smelt bij overbelasting.

3. Rechthoekige zekering

Deze zekering heeft twee inschuifbare aansluitingen,

die verbonden zijn door middel van een zichtbare

zekeringsdraad.

4.3. oorten zekeringen


ELEKTRICITEIT


52/68

52


ELEKTRICITEIT

De meeste machines hebben verschillende zekeringen.

tel dat n enkele zekering, die een aantal stroomkringen

beschermt, doorslaat:

Dan moet elke stroomkring afzonderlijk gecontroleerdworden om de fout te ontdekken.

Alle betreende onderdelen worden uitgeschakeld.

Er wordt een nieuwe zekering geplaatst.

Vervolgens worden de stroomkringen n voor n

ingeschakeld.

Als de defecte kring wordt ingeschakeld, slaat de zekering

door.

Aandachtspunten :

Vervang een zekering altijd door een zekering met

dezelfde stroomcapaciteit. Als je een zekering van 10 A

vervangt door een zekering van 30 A, kan het elektrische

onderdeel of de bedrading ernstig beschadigd raken.

Een zekering van 10 A beschermt een stroomkring die

normaal 7 A voert. Een zekering van 30 A laat een veel

grotere stroom door.

Als een zekering doorslaat, moet de stroomkring op fouten

gecontroleerd worden. Een defect elektrisch onderdeel

of een beschadigde kabelisolatie kan kortsluiting

veroorzaken: als er plots een zeer grote hoeveelheid

stroom zou vloeien, zou de kabel zo heet worden dat er

brand kan ontstaan. De zekering moet dat voorkomen: dedunne zekeringsdraad smelt en verbreekt de stroomkring

lang voor de kabel verbrandt.

Opgelet


53/68

53

Voor een doorgeslagen zekering bestaan drie oorzaken:

De zekering is zo oud dat ze de normale hoeveelheid

stroom niet meer kan voeren.

Er is een zeer korte, maar sterke stroomstoot geweest.

Er is een storing in de stroomkring van de elektrische

zekeringen.

4.4.1. Oplossing

In de eerste twee gevallen kan het probleem opgelost

worden door een nieuwe zekering te plaatsen. Als ook de

nieuwe zekering doorslaat, is er een fout in de stroomkring.

4.4. Oorzaken van defecte zekeringen


ELEKTRICITEIT

ebruik nooit een zekering voor een grotere

stroomsterkte dan de oorsronkelijke.

Opgelet


54/68

5454

4.5. Waarde van de zekeringen


ELEKTRICITEIT

De waarde kan volgens twee systemen worden aangegeven:

In het ene geval wordt vermeld hoeveel continue stroom

gevoerd kan worden en wat de bestendigheid tegen

korte stroomstoten is. Men spreekt dan van de CR-waarde

(constant resistance - constante weerstand).

Bv.: Een zekering van 10 A van dit type kan continu een

stroom van 10 A voeren, maar kan ook korte stroomstoten

tot 20 A opnemen zonder door te slaan.

Vroeger werd alleen de maximale stroom vermeld die een

zekering kan voeren zonder door te slaan. lechts de helft

van de waarde kan continu gevoerd worden.

Bv.: Een zekering van 10 A met een aanduiding van dit

type kan continu met 5 A belast worden en slechts korte

stoten van 10 A opnemen.

ommige fabrikanten hebben de zekeringen op de beidemanieren gemerkt: 20 A (10 A CR).

De waarde van een zekering wordt meestal aangegeven op

de huls of de aansluiting.


55/68

5555

oms moet een gedeelte van de stroomkring beschermd

worden met behulp van een lijnzekering (zwevende

zekering) in de voedingskabel.

Bij sommige machines beschermen lijnzekeringen:

de stroomkringen voor de verlichting

het alarmlicht

de radio

de motor van de ruitenwisser

De zekering bevindt zich dan in de voedingskabel, dicht

bij het apparaat in kwestie. Ze is ondergebracht in een

plastic houder met aan de beide uiteinden een aansluitklem

waaraan de voedingskabel verbonden is. Rond de houder

bevinden zich twee licht verende aansluitingen, zodat een

permanent contact wordt verkregen.

De houder bestaat uit twee helften, die voorzien zijn van een

bajonet- of een schroefsluiting. De waarde van de zekeringdie een onderdeel moet beschermen, wordt voorgeschreven

door de fabrikant van het apparaat.

4.6. oorten lijnzekeringen


ELEKTRICITEIT


56/68

5656


ELEKTRICITEIT

4.6.1. Bajonetaansluiting

Deze lijnzekeringen hebben een houder die over de gehele

lengte kan scharnieren. De twee helften sluiten klemmend

tegen elkaar aan.

4.6.2. hermostatische onderbrekers

Een thermostatische onderbreker dient om te voorkomen

dat een essentieel onderdeel uitvalt. Als een zekering

doorgeslagen is, laat de onderbreker toch stroom in de kringvloeien, maar wel een kleine hoeveelheid.

De hoofdcomponenten van een graafmachine die door een

gewone zekering worden beschermd, werken niet meer

als de zekering is doorgeslagen. Omdat dit tot gevaarlijke

situaties kan leiden, wordt voor hoofdcomponenten een

thermostatische onderbreker toegepast in plaats van een

zekering. Deze onderbreker is geen zekering, maar heeft wel

dezelfde werking.


57/68

5757

4.6.3. oodzekering

ommige graafmachines zijn uitgerust met een speciaal

type zekering met een hoge weerstand. Deze noodzekering

bevindt zich in de kabel die van de accu naar de

ontstekingsschakelaar (het contact) loopt. Ze beschermt alle

stroomkringen in de machine, behalve die van de startmotor,

want de startmotor neemt een enorme hoeveelheid stroom

op.

De meeste fabrikanten voeren de noodzekering als een

insteekverbinding uit. Als deze noodzekering doorbrandt,

moet er een nieuwe insteekverbinding gemonteerd worden.

4.6.4. Gereedschap om zekeringen te vervangen

Fijne bektang

ieuwe zekeringen

chroevendraaier


ELEKTRICITEIT

Aandachtspunt :

Gebruik nooit een doorverbinding met een gewone kabel

als noodzekering.

Opgelet

noodzekeringhoofdleiding naar

startrelais

door overbelasting

gesmolten noodzekering

nieuwe noodzekering

met insteekverbinding


58/68

5858


59/68

5959

5. VechTngsnsTaaTe

Het verlichtingssysteem zorgt voor een goed zicht, zodat je in het donker kan rijden en manoeuvres uitvoeren

en zodat ook de machine in het donker beter zichtbaar is.

5. VERLICHTIITLLTIEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

KoplampenDeze lampen moeten gedimd en ongedimd grootlicht

kunnen uitstralen. Het licht moet n kleur hebben, namelijk

wit of geel.

Stadslichten en parkeerlichtenVooraan aan de machine bevinden zich twee witte of gele

stadslichten met een vermogen van maximaal 5 watt. Zemoeten zichtbaar zijn tot op 200 meter afstand. tadslichten

kunnen ook dienen als parkeerlicht.

De parkeerlichten achteraan zijn rood.

AchterlichtenDe machine moet twee rode achterlichten hebben die

zichtbaar zijn van op een afstand van 300 meter.

KentekenverlichtingDe kentekenverlichting moet zichtbaar zijn van op een

afstand van 20 meter.

5.1. Wettelijke verplichte verlichting


60/68

6060

5. VERLICHTIITLLTIEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

RemlichtenMachines moeten uitgerust zijn met twee remlichten.

Deze lichten moeten rood zijn en opvallen wanneer de

achterlichten branden. Ze moeten ook overdag zichtbaar zijn.

MistachterlichtenDeze lichten mogen alleen branden bij dichte mist ofsneeuwval, als het zicht minder dan 50 meter bedraagt. Er

moet een controlelampje aanwezig zijn.

RichtingaanwijzersDe richtingaanwijzers moeten wit of oranje zijn. Voor

achteropkomend verkeer moeten ze duidelijk

zichtbaar en rood zijn. Ze zijn bedoeld voor de andere

weggebruikers.

ReectorenDe reectoren aan de achterkant van de machine moeten

rood zijn. De zijreectoren daarentegen moeten oranje zijn

en mogen geen driehoekige vorm hebben.


61/68

6161

6. Veghes- en easpecTen

6. VEILIHEID E MILIEUpECTEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

Alle machines zijn voorzien van veiligheidsplaatjes. Controleer regelmatig of deze goed leesbaar zijn.

Wanneer er een veiligheidsplaatje ontbreekt, moet het vervangen worden.

Bevestig altijd een waarschuwingslabel niet gebruiken aan het contactslot voor je onderhoudswerken of

reparaties uitvoert.

Draag altijd een helm, een veiligheidsbril en andere veiligheidsuitrusting, zoals vereist.

Draag geen loshangende kleding of sieraden die vast kunnen raken tussen delen van de machine.

tartkabels verkeerd aansluiten kan ontplongen veroorzaken, met lichamelijke letsels tot gevolg.

De accus kunnen zich in aparte ruimtes bevinden. Als er startkabels gebruikt worden, moeten die altijd op

de juiste manier aangesloten worden.

De pluskabel (+) moet altijd aangesloten worden op de pluspool (+) van de accu die met het

startmotorrelais verbonden is. De minkabel (-) moet aangesloten worden tussen de startbron en de

minpool (-) van de startmotor. Wanneer de machine geen startmotorminpool heeft, wordt de aansluiting

op het motorblok gemaakt.

tart de machine nooit via de startmotorrelaisklemmen. Dit kan onverwachte bewegingen van de machine

veroorzaken.

robeer nooit herstellingen uit te voeren terwijl de machine rijdt of draait.

Accus bevatten een elektrolyt. Dat is een zuur. Zorg ervoor dat het elektrolyt niet in aanraking komt met

de huid of de ogen. Draag altijd een veiligheidsbril terwijl je onderhoudswerken uitvoert aan de accu. Was

altijd je handen nadat je een accu hebt aangeraakt. Draag liefst ook handschoenen.

Specieke veiligheid- en milieuaspecten kwamen al eerder aan bod in de verschillende hoodstukken van deze

cursus.


62/68

6262

OIIE

OTITIEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


63/68

6363

OIIE

OTITIEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


64/68

64

OIIE

OTITIEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


65/68

65

OIIE

OTITIEOEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT


66/68

OEGEAE ECHIEE

ELEKTRICITEIT

66

OIIE

OTITIE


67/68

67

fvb ctrutiv

oningsstraat 132/5, 1000 Brussel

t +32 2 210 03 33 f +32 2 210 03 99

fvb.constructiv.be [email protected]

fvbc Constructiv, Brussel, 2012.

Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen


68/68

hydruli pumti elktriitit

tik adrijvi

Fd vr Vklidii dBuwijvrid

ToegepasTe Techneen

hydraulIca

BopaaTsmachnsTen


ToegepasTe Techneen

Lastechnieken

BopaaTsmachnsTen


toegepaste techneen

ElEktricitEit

Bopaatsmachnsten

Fd vr Vklidii d Buwijvrid

toegepaste techneen

PNEUMATIcA

Bopaatsmachnsten

Fd vr Vklidii d Buwijvrid

ToegepasTe Techneen

AAndrijvingen

BopaaTsmachnsTen

Modulaire handboeken

bouwplaatsMachinisten

adr bkdl:

Bouwlaatsmachines - raktijk

Bouwlaatsmachines

Bouwtechnologie

Motorenleer

Toegeaste technieken

meca elektriciteit

Documents