media law and media ethic

1

ចច្បាបប់ ននិង កក្រម សសីលធមម៌សកម្រាបប់អអ្នក្រសារពព័តម្រានកបជាពលរដដ

ការបងង្ហាញទទូទទៅននឹងពព័តត៌មានGeneral Introduction Relate to News

ទលោកទបតបទូររិនមនននន្ត្រីទទំនាកក់ទទំនងទនៅកកកងគទមមាងអទំពន្ត្រីនសនន្ត្រី

Communication Officer in WOMEN PROGRAM

2

www.women.open.org.kh

Media Law and Media Ethic for Citizen Journalist

- តតើអអអ្វីតទៅជាបប្រពព័នន្ធផផ្សពអផផ្សាយពព័តត៌មាន?

- What is Media ?

4

បប្រពព័នន្ធផផ្សពព្វផផ្សាយគគឹមានទទំនាកក់ទទំនងតាមរយយៈពព័តត៌មានការអប្រក់រទំការសសិកផ្សាទសិនន្ននព័យ

ឬសារបប្រពព័នន្ធផផ្សពព្វផផ្សាយបតត្រូវបានរាប្រក់ប្រញញញ លទទំងការចាកក់ផផ្សាយដញចជាទញរទសផ្សនន៍

វ សិទទទកាសសតទសផ្សនាវដដដ្តីផផទំងបាប៉ាណញសមប៉ាលផផលក់ទញរសព័ពន្ធ, ទញរសារនសិងអទសិនធធធើសណត

Media is communication through which news, entertainment, education, data, or promotional messages are disseminated. Media includes every broadcasting and such as newspapers, magazines, TV, radio,billboards, direct mail, telephone,fax, and internet

ចចបប ននង កកម សសលធមមសកមបបអអកសរពពតមនកបជពលរដដ

5


6

អអន្ត្រីទទៅជាពព័តត៌មាន?What is News ?

អអន្ត្រីទទៅជាដទំណនឹង?What is Information ?


7


វចនាននុកក្រមខខខ្មែររបសស់សមមម្ដេចកពព្រះសងង្ឃរាជជជួនណាត

●ពព័តត៌មាន (ន)(ស�.ក�) តាមសសំឡឡេងអានថាពព័តតមាម៉ានតាមទមាម្លាបអានថាពព័រដដ៏មាន(សសំ.ប) (វតត៌មាន,វតត្តមានកាលឬសមព័យដដលកសំពពុងបបបពពតត្តឡទ) បពពតត្តតការណណ៍, ដមណព ងឡផផ្សេងៗកកពុងបចចពុបប្បនកកាល៖ឡគេបនឲឲ្យពព័តត៌មានមកថា…,សស្ដាបប់ពព័តត៌មានបបចសំថថថ្ងៃថនវ តទឲ្យពុ។សរពព័តត៌មាន(សរម៉ារ៉ៈពព័រដដ៏មាន) ពព័តត៌មានមានសររ៉ៈកាដសតដដលបបបប់ដសំណព ងគេគួរអានគេគួរដពង។ដសំណព ង(ន.) ឡសចកស្ដាកដដលឲឲ្យដពងឡសចកស្ដាកដដលដពងការដពង៖ឮដសំណព ងមានដសំណព ង

8

News = Newly receive/Noteworthy information (OXFORD UNIVERSITY PRESS

NEWS = new event which interested to the public or affecting them at present or the future

Information = Facts or Knowledge provide or learned as a result of research or study


9


ទហេតកអអន្ត្រីបានជាទយយើងមតត្រូវការពព័តត៌មាន?Why do we need news ?

ពព័តត៌មាន = ចទំទណណេះដនឹងNews = Knowledge

ពព័តត៌មាន = មនកសស្សNews = People

10

‘


11


ចងចទំRemember :

អកកសរពព័តត៌មាន Journalist # អកកនឡយោបយ Politician

អកកសរពព័តត៌មាន Journalist # ឡចៅបកម Judges

អកកសរពព័តត៌មាន Journalist # នគេរបល Police Independent

អកកសរពព័តត៌មាន Journalist = អកកឃម្លាសំឡមមល Watching

អកកសរពព័តត៌មាន Journalist = សសំឡឡេងរបសប់អកកគគ្មានសសំឡឡេង Voice of the voiceless

12

ចច្បាបក់Laws

មកមសន្ត្រីលធមត៌Ethics


13


កក៏មតត្រូវដនឹងពន្ត្រី : Must be aware as well of

សរិទទ្ធរបសក់អកកសារពព័តត៌មាន Journalist’s right

ទសរន្ត្រីភាពសារពព័តត៌មាន Freedom of the press

រដដ្ឋធមម្មនកញញ Constitution

ចច្បាបក់សារពព័តត៌មាន Press Law /Broadcast Law

មកមមពហេម្មទណណ Penal Code

14

ចច្បាបប់ Law = យយយង តតត្រូវ តត យគោ រព We have to doយបយ យយយង មមន យគោរព ចច្បាបប់ យយយង តតត្រូវបាន ផាក ពមនន័យ ឬ កក៏ជាបប់ ពនន្ធនាគោរIf we do not follow we must be fined or jailed based on the law

ឧ. ជជពពូក ទទ២ អជពទតពព្រះ មហាកក្សតត មាតត្រា ៧ នន រដដ្ឋធមម្មននុញញ្ញ នន តពព្រះ រាជា ណាចតក កមមនុជា

តពព្រះ មហា កក្សតត កមមនុជា តទងប់តគ្រង រាជ សមម្បតតម តត តទងប់ មមនកានប់ អជណាច យឡយយ

តពព្រះ មហា កក្សតតតទងប់ជា តពព្រះ តបមនុខ រដដ្ឋមមួយ ជទវ មត

អងង្គ តពព្រះ មហា កក្សតត មមនអាច នរណា រជយលោភ បជបាន បាន យឡយយ


15


ចច្បាបក់មពហេម្មទណណថម្មន្ត្រីសភាអនកមព័តខខែតកលោឆកទំ២០០៩

ចច្បាបបពព្រហហទណណ ថហថជជននសចច្បាបបពព្រហហទណណ ចាសបឆឆ ជ១៩៩២New Panel code replace criminal law that have been in effect since 1992

វាទាកបទងននងការបរ រហាកករ ររការញញ ញុះញងបនរងការពបមាថមនននថសាធារណណin involves defamation, incitement, and insulting public officials.

16


17


18

ចច្បាបក់សសន្ត្រីពន្ត្រីរបបសារពព័តត៌មាន០១ខខែកញញឆកទំ១៩៩៥

មាបត្រា១០ជនណាមាម្នាកក់ដដែលយលក់ថាអតត្ថបទណាមមួយតទទោះជាសតសរបញញញ្ឆិតបតញញញ្ឆៀងកក៏តដោយររូបគគំនរូរឬររូបថតណាមមួយននសារពព័តត៌មានណាមមួយដដែលមានលកក្ខណណៈខខុសពអ្វីការពញ្ឆិតតធអអ្វីឲឲ្យខរូចខាតដែលក់កិតត្តិយសនញ្ឆិងតសចកក្ដីនថថ្លៃថម្នារូររបសក់ខថ្លៃមួនមានសញ្ឆិទន្ធទមទរឲឲ្យសារពព័តត៌មានតនទោះតធអអ្វីការដកតបមម្រូវឬមានសញ្ឆិទន្ធតឆថ្លៃអ្វីយតបនញ្ឆិងតធអអ្វីបណក្ដីណ្ដឹងពអ្វីបទបររិហាតករត្តិពអ្វីបទមមួលបងង្កាចក់ឬពអ្វីបទតជបប្រមាថចគំតពទោះការបប៉ពលក់តសចកក្ដីនថថ្លៃថម្នារូរនញ្ឆិងកិតត្តិយសរបសក់ខថ្លៃមួន។តលអ្វីសពអ្វីតនទោះតខុលាការអាចផក្ដីនន្ទារតទសពញ្ឆិនព័យជាបប្រាកក់ពអ្វីមមួយលានតររៀល(១.០០០.០០០តររៀល) តទៅបប្រាគំលានតររៀល(៥.០០០.០០០តររៀល) តទរៀតកក៏បាន។


19


មាបត្រា១១

សារពព័តត៌មានមញ្ឆិនបតម្រូវតបាទោះពខុមម្ពផផ្សាយនរូវអអអ្វីដដែលនគំឲឲ្យបប៉ទោះពលក់ដែលក់សណាក្ដីបក់ធម្នាបក់សាធរណណៈ

តដោយញខុ ទោះញងក់តដោយផត្តិលក់ឲឲ្យមនខុសផ្សមាម្នាកក់ឬតបចអ្វីននកក់តទរៀតបប្របពណ្ដឹតត្តិអគំតពអ្វីហញ្ឆិងផ្សា។ការបប្របពណ្ដឹតត្តិ

បទតលលអ្វីសដដែលមានដចងខាងតលអ្វីតនទោះបតម្រូវផក្ដីនន្ទារតទសពញ្ឆិនព័យជាបប្រាកក់ពអ្វីមមួយលានតររៀល

(១.០០០.០០០តររៀល) តទៅបប្រាគំលានតររៀល(៥.០០០.០០០តររៀល)។... បគបក់ករណអ្វីទគំងអសក់តខុលាការ

បតម្រូវពញ្ឆិនញ្ឆិតឲ្យតទៅតលអ្វីទគំនកក់ទគំនងតដោយផន្ទាលក់រវាងអតត្ថបទញខុ ទោះញងក់នណ្ដឹងអគំតពអ្វីតនទោះ។អតត្ថបទដដែល

មានចគំណាសក់តលអ្វីសពអ្វីបអ្វីដខ( ៣ដខ) មញ្ឆិនអាចយកសគំអាងកម្នាខុងការតចោទបប្រកានក់បានតឡអ្វីយ។

20

មាបត្រា១២

សារពព័តត៌មានមញ្ឆិនបតម្រូវតបាទោះពខុមម្ពផផ្សាយឬផផ្សាយបនត្តិនរូវពព័តត៌មានដដែលបណាក្ដីលឲឲ្យបប៉ទោះពលក់ដែលក់

សនត្តិញ្ឆិសខុខជាតនញ្ឆិងសត្ថញ្ឆិរភាពនតយោបាយ។នញ្ឆិតយោជកនញ្ឆិពនន្ធនយកឬអម្នាកនញ្ឆិពនន្ធអតត្ថបទអាចបតម្រូវ

ផក្ដីនន្ទារតទសពញ្ឆិនព័យជាបប្រាកក់ពអ្វីបប្រាគំលានតររៀល(៥.០០០.០០០តររៀល) តទៅដែបក់បប្រាគំលានតររៀល

(១៥.០០០.០០០តររៀល) តដោយមញ្ឆិនទនក់គិតដែលក់ការផក្ដីនន្ទារតទសត្រាមចច្បាបក់បពហលទណណ្ឌ។

.បកសមួងពព័តត៌មាននញ្ឆិងបកសមួងមហានផន្ទាមានសញ្ឆិទន្ធបប្រមរូលយកអតត្ថបទតលលអ្វីសនញ្ឆិងសារពព័តត៌មាន

តលខតចញផផ្សាយអតត្ថបទតលលអ្វីសដដែលតចញផផ្សាយតដោយសារពព័តត៌មានតនទោះ។

បកសមួងពព័តត៌មានមានសញ្ឆិទន្ធផផ្អាកការផផ្សាយកម្នាខុងរយណៈតពលមញ្ឆិនហមួសពអ្វីសាមសញ្ឆិបនថថ្ងៃ(៣០នថថ្ងៃ)

តហអ្វីយបញញរូ នសគំណខុគំតររឿងតទៅតខុលាការ។


21


មាបត្រា១៣

សារពព័តត៌មានមញ្ឆិនបតម្រូវតបាទោះពខុមម្ពផផ្សាយឬផផ្សាយបនត្តិការមញ្ឆិនពញ្ឆិត

ដដែលជាការតជបប្រមាថ

ការតមអ្វីលងយដែលក់សាត្ថបព័នជាត។

ការផផ្សាយដបបតនទោះបតម្រូវផក្ដីនន្ទារតទសពញ្ឆិនព័យជាបប្រាកក់ពអ្វីពអ្វីរលានតររៀល

(២.០០០.០០០តររៀល) តទៅដែបក់លានតររៀល(១០.០០០.០០០តររៀល)។...

22

មាមត្រា១៥

ទលយើកខលងខតមានការអនកញញតរិពន្ត្រីតកលោការសារពព័តត៌មានពកទំអាចផផ្សាយដទំណនឹងរទូបថតឬគទំនទូរ

ខដលឲឲ្យអកកអានសាស្គាលក់នរិងភរិនភាគនន៖

ភាគន្ត្រីកកកងទររឿងរដដ្ឋបទវណន្ត្រីខដលទាកក់ទងននឹងបរិតកភាពអាពាហេហ៍ពរិពាហេហ៍ទររឿងខលងលណេះបសន្ត្រីមបពនទ្ធ

ទររឿងអាណាពព្យាបាលទលយើកកមារ

➔យកវជនអាយកតរិចជាងដបក់មបាទំបន្ត្រីឆកទំ(១៨ឆកទំ) កកកងទររឿងវរិវាទរដដ្ឋបទវណន្ត្រីឬមពហេម្មទណណ

➔នសនន្ត្រីខដលរងទមគណេះទលយើការរទំទលោភរទូបរាងកាយឬអទំទពយើចបក់រទំទលោភទសពសនទ្ធវវៈ។កក កងករណន្ត្រីខដលសាមន្ត្រីជន

ឬអកកអាណាពព្យាបាលមពមលោយលព័កក្ខណហ៍ជាអកស្សរសារពព័តត៌មានងចផផ្សាយទររឿងទនណេះបានទលយើកខលងខតការ

ផផ្សាយទនណេះនាទំឲឲ្យបបណេះពាលក់ដលក់ការទសកយើបអទងង្កេតរបសក់តកលោការ។

➔បកគស្គាលណាខដលមតត្រូវបានសារពព័តត៌មានបទំពានសរិទទ្ធខាងទលយើទនណេះមានសរិទទ្ធបសនឹងទទៅតកលោការទដយើមមន្ត្រីទាមទារ

ជមមម្ងឺចរិតនការមបមពនឹតនទលម្មយើសននឹងបទបញញតនរិខាងទលយើទនណេះមតត្រូវផសនាន្ទារទទាសពរិនព័យជាមបាកក់ពន្ត្រីមមួយលោនទររៀល

(១.០០០.០០០ទររៀល) ទទៅមបាទំលោនទររៀល(៥.០០០.០០០ទររៀល)

➔


23


អអអ្វីជាការបររិហាតករត្តិ?? What's Libel ?វាមកពអ្វីណៈ

ការផផ្សាយតដោយខខុសពអ្វីការពញ្ឆិតដដែលតធអអ្វីឲឲ្យខរូចតឈលទោះរបសក់មនខុសផ្សណាមាម្នាកក់

បប៉ខុដនត្តិចោគំថា~ ការពញ្ឆិតមញ្ឆិនអាចតទៅជាការបររិហាតករត្តិតនទោះតទ~

It's Come from :Publication of false statement that injures someone's reputation

But remember : “That's truth can't be libelous “

24

បតម្រូវតចរៀសវាងបររិហាតករត្តិយោប៉ងដែរូចតមក្ដីច

ពមនមតត្យ យមយល តបភព ពន័តត៌មាន

Check News sources

យលប់ដដង ពទ នទតមវ មធទ នមង តកម តពហម្មទណណ្ឌ

Understanding criminal procedure terminology

តក សតមម្រួល អតត្ថ បទ យដោយ តបប្រុង តបយន័តត្ន គ្រមួរពមនមតត្យ យដោយ មននុសក្ស យតចយននាកប់

Edit carefully, should be edited by several people .

How to avoid Libel


25


ជាទរូតទៅមានចគំណខុចការពរបររិហាតករត្តិសគំខានក់ៗបអ្វី

១.ការពញ្ឆិត(តផផ្អែក យលយ តបភព យតចយន ជាង មមួយ) Truth (based more than one source)

In general, there are three mail libel defenses

២.អភព័យឯកសញ្ឆិទន្ធ(តបសមន យបយមាន សតមងប់ សមមទ តតដម តតត្រូវ នមង សមត្យរមមមន ញនុ ព្រះញងប់ យដោយ យចតនា) Privilege (if fairly and accurately quote, intentional incitement )

៣.ការតធអអ្វីអត្រាត្ថធញ្ឆិប្រច្បាយនញ្ឆិងបតញញ្ចេញគគំនញ្ឆិតតដោយបត្រឹមបតម្រូវ(គ្រជនមតបញញ្ជាកប់ការពមត)

Fair Comment and opinion (fact opinion )

26

បកមសអ្វីលធមត៌ETHICS

ចចបប ននង កកម សសលធមមសកមបបអអកសរពពតមនកបជពលរដដ

27


មាបត្រា១៤សារពព័តត៌មានមញ្ឆិនបតម្រូវតបាទោះពខុមម្ពផផ្សាយអអអ្វីដដែលបប៉ទោះពលក់ដែលក់បប្រនពណអ្វីលផ្អារបសក់សងង្គមជាតជាអាទទណៈ

ពកឲ្យអសខុតរទោះមញ្ឆិនគមួរគមមអ្វីដែរូចជាអាគំមណ្ដឹងជាតដែដើមពកឲ្យដដែលពអ្វីពណត៌នចគំៗអគំពអ្វីសកមលភាពរមួមរកផ្សររូបគគំនរូរឬររូបថតដដែលបងង្ហាញនរូវ តករត្តិរិតតភទឬរខុបអាបកាតតលអ្វីកដលងទញ្ឆិស

តដៅសបមាបក់អបក់រគំតចញររូបភាពដដែលបប្រមាធតមអ្វីលងយតបប្រញ្ឆៀតធរៀបការរគំតលាភតទតលអ្វីមាបត្រាតនទោះ

អាចបតម្រូវផក្ដីនន្ទារតទសពញ្ឆិនព័យជាបប្រាកក់ពអ្វីមមួយលានតររៀល(១.០០០.០០០តររៀល) តទៅបប្រាគំលានតររៀល(៥.០០០.០០០តររៀល) ។

បប្រនពណអ្វីជាត

28


29


30

ការឈថ្លៃនពនភាពជាឯកជនInvasion of Privacy

តនៅកម្នាខុងការសតសរការឈថ្លៃនពនជជីវិតឯកជនមានកបមណ្ដឹតតចជាងបររិហាតករត្តិរិ

In writing work : Invasion of privacy is much less than libel


31


32


33


34


35

Thank You

media law and media ethic

Education