media, liefde en/of haat
DESCRIPTION
Kunnen we de media vertrouwen? Kunnen we alles zo maar gelover wat gezegd wordt op TV of geschreven staat in de krant? Een kritische blik op media. Van solidariteit word je beter!TRANSCRIPT
Media:liefde en/of
haat
“If you don’t read the newspaper, you’re uninformed. If you do read the newspaper, you’re misinformed.”
The man who reads nothing at all is better educated than the man who reads nothing but
newspapers.
Mark Twain, Schrijver van ‘Tom Sawyer’ en ‘Huckleberry Finn
Thomas Jefferson, 1743-1826Derde president VS, ontwerper
onafhankelijkheidsverklaring
De Vierde Macht
Eerste macht: wetgevende macht (parlement)
Tweede macht: Uitvoerende macht (regering)
Derde macht: Rechterlijke macht
Vierde macht: Media
Rol van Media
InformerenMedia onderzoekt hoe de overheid werkt en of deze de rechten van burgers naleeft en informatie informeert de burger hierover. In die rol kan de pers misstanden te berde brengen
ControlerenMedia moet optreden als waakhond (toezichthouder), die het reilen en zeilen van de overheid en het bedrijfsleven in de gaten houdt. In deze rol eist het openbaarheid van gegevens op, of weet via informanten en klokkenluiders geheime informatie tot zich te krijgen
Rol van Media
OpinieDoor de informerende functie op grote schaal, kan de pers een stempel drukken op het nieuws. Door specifieke aandacht voor een thema heeft het invloed op de publieke opinie
SpreekbuisDoor het direct contact met de burger kan de pers een spreekbuis vormen voor wat er leeft in de bevolking en welke misstanden er bestaan in de maatschappij. In sommige gevallen kan de pers zoveel aandacht geven aan een onderwerp dat het de publieke opinie beïnvloed of het onderwerp op de politieke agenda weet te zetten.
Nieuws (ver)vormt ons wereldbeeld
Nieuws gaat altijd over uitzonderingen. En die worden daardoor groter, belangrijker en problematischer … ze worden dé regel.
Alle bankiers zijn hebzuchtige graaiers Alle werklozen zijn profiteurs Alle vreemdelingen zijn criminelen
Nieuws is conservatief. Het bestaat bijna altijd uit wat fout gaat en zegt zo eigenlijk dat de wereld er vandaag slechter aan toe is dan gisteren.
Nieuws is extreem repetitief en dus eigenlijk helemaal niet nieuw:
De meeste nieuwsmedia praten elkaar voortdurend na Er is veel agendajournalistiek: kwartaalcijfers van
bedrijven, terrassen die vollopen bij mooi weer, files bij eerste sneeuwval, de traditionele vragen bij treinstakingen…
Door de extreme bondigheid (items van 30 seconden, nieuwsberichten van 200 woorden, …).
Nieuws gaat over ‘de norm’. Alles wat hiervan afwijkt, zal moeilijk in het nieuws geraken.
Geen debat of nuance, wel (voor)oordelen of clichés
Persvrijheid
In België is de pers vrij en kan er niet gecensureerd worden. De staat kan zich niet mengen in de media. Media is politiek onafhankelijk
Maar: veroordeling MO-magazine voor spotprent George Forrester
België staat op 23e plaats Press Freedom Index 2014, nipt geklopt door Namibië. Amerika pas op de 46e plaats, na Roemenië en El Salvador
NEWS…THOU SHALT NOT
PASS!!
Gatekeeping
Welke factoren oefenen invloed uit op de selectie van de journalist?
Niet alleen journalist, maar ook (eind)redacteur, nieuwsagentschap
Persoonlijke filters: vooroordelen, gemoedstoestand, …
Universele Filters: frequentie, drempelwaarde, ondubbelzinnigheid,
betekenis, harmonie, uitzonderlijkheid, continuïteit, compositie
Culturele Filters (Westerse Wereld):elitelanden, elitepersonen, personificatie, negativiteit
Een nieuw klimaat
Vroeger waren media vaak in handen van partijen/organisaties
“Het Volk. Antisocialistisch dagblad”
Nu zijn media in de greep van commercialisering
Succes van journalistiek gemeten in kijkcijfers, lezersaantallen, advertentie inkomsten, winst en niet meer in kwaliteit
Commercialisering
Verschuiving van lezer als klant, naar lezer als product. De adverteerder is nu de klant.
“Journalisten schrijven op de achterkant van reclames” Groeiend aantal blz. weekendbijlagen -> meer ruimte voor
reclame
Succes ≠ (meer) de maatschappelijke relevantie = bereikt een medium een voor adverteerders
interessante doelgroep
Gevolg: kranten, … lijken steeds meer op de belevingswereld van hun publiek. Een geruststellende spiegel voor de consument, eerder dan een kritische spiegel van de macht. “Wat denkt de man in de straat ervan?”
Commercialisering
Advertentieopbrengsten dalen: Actualiteiten zijn overal, altijd en bijna voor niks te
verkrijgen (blogs, twitter, metro, …) Deze explosie van concurrentie leidt tot een
‘gevecht om adverteerders’
Als deel van onze neoliberale tijdsgeest: Vanaf jaren ‘80: neoliberale maatregelen in media
(privatisering, liberalisering, vermarkten) Steeds grotere impact commerciële doelstellingen
en economische wetmatigheden
Commercialisering
Korte termijn rendement door: Oplage verhogen door abonnement-stunts:
nu met gratis tablet, fiets, … verzamel de DVD-reeks, boeken, …
Werkingskosten (en dus werkingsmiddelen) te reduceren: zo goedkoop mogelijke berichtgeving
Samenwerkingsverbanden over groepen en media heen: Mediahuis (Corelio en Concentra) De Morgen / Het laatste Nieuws online
samenwerking met Medialaan (vroegere VMMa)
Journalistiek onder druk
Moordende concurrentie leidt tot concentraties
Concentraties: een beperkt aantal spelers domineren de markt
Synergiën: mediagroepen houden zich bezig met heel wat uiteenlopende activiteiten (krant, internet, radio en TV..)
Verklaringen? Rationalisatie: minder middelen nodig (bv. sportjournalisten
leveren bijdrage voor HLN en De Morgen) Schaalvoordelen (bijv. qua drukwerk) Marktdifferentiatie: inspelen op verschillende doelgroepen
binnen dezelfde groep (Bijv. zowel “kwaliteitskrant” als populaire krant)
Van 3 naar 2
De Persgroep: Het Laatste Nieuws De Morgen De Nieuwe Gazet De Tijd
Corelio: De Standaard Het Nieuwsblad De Gentenaar Het Volk (verdwenen in 2008)
Concentra: Het Belang van Limburg Gazet van Antwerpen Metro
Journalistiek onder druk
Teloorgang kwaliteitsjournalistiek Journalistieke regels sneuvelen, sensatie primeert Primeurdwang (cf. ramp pukkelpop, busramp Sierre) Kennis: vroeger vakspecialisten, nu allround
journalisten Weinig ruimte voor onderzoeksjournalistiek Rol fotografen uitgehold Minder correspondenten in het buitenland
Belang van werken in geest van objectiviteit : eerlijkheid + deskundigheid + afstandelijkheid
Journalistiek onder druk
“Nieuwsmedia worden handelaren in aandacht”
Papegaaiencircuit: Op vlak van inhoud: angst om iets te missen,
dus iedereen brengt hetzelfde Op vlak van invalshoek en standpunt:
nuanceren, controleren, context geven is te duur
Toenemende impact PR- en persbureaus
Steeds meer nieuwsberichten rechtstreeks geleverd door
PR – bureaus: Embedded journalism Kant en klare persberichten
Persbureaus Internationaal: Reuters en Associated Press België: Belga Meer bandwerk, minder netwerken, minder
checken, nieuwsbeïnvloeding…
De Golfoorlog-Case
Saddam Hoessein valt Koeweit (1990), George Bush sr. wil oorlog, maar bevolking is tegen. Plots getuigt ‘Nayirah’ voor een commissie en de publieke opinie kantelt!
Maar….
‘Nayirah’ is dochter van ambassadeur van Koeweit in VS
Ze had Koeweit al verlaten voor Iraakse inval
PR-bureau Hill & Knowlton werd ingehuurd
Only in America?
Waterzuiveringsstation Brussel-Noord (Aquiris)
Koning (toen nog Prins) Willem-Alexander (Villa in Mozambique)
Verantwoordelijkheid
Media hebben de taak om mensen te informeren. Informatie is de hoeksteen van democratie. Als je de mensen niet goed informeert (desinformeert) kunnen mensen niet optimaal deelnemen aan het democratisch proces.
Nieuws ‘maken’ = maatschappelijke verantwoordelijkheid
“Zonder nieuws geen blik op de wereld en dus geen politiek, geen bestuur, geen publiek debat, geen democratie, geen vrijheid, kortom, geen samenleving.”
De alternatieven
Wat nu?
Alternatieven en nieuwe media
Digitale (media)revolutie vanaf jaren ’90 Opkomst internet, sociale netwerksites
(Facebook, Twitter, …) Medaille met 2 kanten Veel “bagger”, nieuwe vormen van manipulatie Maar ook aantal interessante evoluties
Wie de weg kent, kan over massa’s info beschikken
Wikileaks Burgerjournalistiek: opnieuw met voor- en
nadelen
Nieuwe kans voor vakbonden en sociale organisaties!
Het klavertje vijf in Vlaanderen:
Internationaal: De Correspondent The Huffington Post
Alternatieven en nieuwe media
Wees kritisch
Is het bericht authentiek? Wie is de auteur? Met welk gezag/autoriteit spreekt de auteur? Klopt het bericht? Waarom werd het bericht gemaakt? Motieven? Welke belangen dient de auteur? Vanuit welk perspectief kijkt de auteur? Welke selectie van feiten heeft de auteur gemaakt? Welke zaken worden verzwegen/niet vermeld? Wat zeggen andere (niet-commerciële) bronnen?
Fact checking