mediat alternative dhe pjesëmarrja · mediat alternative… roger silverstone (1999: 3) ‘mediat...
TRANSCRIPT
Lënda: Mediat e Reja dhe TIK
Dokt. Blerjana Bino
20/05/2014
Mediat alternative dhe pjesëmarrja
Qasja ndaj mediave alternative
Qasja ndaj medias alternative: Teoria dhe Metodologjia
Përcaktimi i konceptit të medias alternative dhe medias radikale
Drejt një modeli për median alternative dhe radikale
Aspekti politik i medias alternative
Teoria e Downing për median radikale
Dimensioni ekonomik i prodhimit në median alternative
Ndërtimi i identitetit dhe kuptueshmëria shoqërore në mediat
alternative
Mediat alternative dhe lëvizjet e reja shoqërore
Organizimi dhe prodhimi
Pjesëmarrje dhe kontroll
Qasja ndaj mediave alternative
Dimensioni ekonomik i prodhimit në median alternative Shtypi alternativ si në ‘gettho’
Qendrueshmëria financiare?
Teknologjia dhe qarkullimi
Sferat publike alternative: Anti-copyright
Shpërndarje e hapur (open distribution)
Hapësirat alternative të komunikimit (fora) si metoda të shpërndarjes
Kufizimet dhe liria e ‘ekonomikes alternative’ tek mediat alternative
Mediat alternative…
Roger Silverstone (1999: 3)
‘mediat alternative kanë krijuar hapësira të reja
për zërat alternativë duke ofruar kështu
hapësirë për interesat e komuniteteve të
veçanta, për të ndryshmen dhe për
shkatërruesen’.
Çfarë janë mediat alternative?
Mediat alternative si një term që përshkruan të gjitha
formatet e mediave të cilat nuk janë tradicionale,
konvencionale apo të rrymës kryesore në sistemin
mediatik
Gjithçka që nuk gjejmë tek ‘gazeta shitësi’ apo ‘programi
i radios dhe televizionit’
Mediat e reja – përdorimi i TIK
Mediat alternative – edhe radio, edhe gazeta, edhe
TV, por jo në përmbajtje, organizim, dhe shpërhapje
njësoj si to
Atton (2002) – Modeli i mediave alternative
Përkufizimi i mediave alternative në lidhje me kapacitetin e
tyre për:
të gjeneruar metoda jo standarde të krijimit, prodhimit dhe
shpërndarjes së lajmit/përmbajtjes;
të përmbajtjes së mesazheve të tyre.
Kështu mediat alternative ofrojnë mjetet për komunikim
demokratik për ato grupe apo individë të cilët janë
normalisht të skajuar apo përjashtuar nga prodhimi
mediatik.
Konceptet kyçe tek mediat alternative
pjesëmarrja (participation)
reflelektueshmëria (reflexivity)
(lidhje qarkore shkak-pasojë; marrëdhënie binare – veprimi bie
mbi atë që vepron)
Lexuesi, shkruesi, botuesi – i njëjti individ
Komunikimi demokratik…
Williams (1980) tre elementët e komunikimit demokratik:
Çkapitalizimi – marrëdhëniet e pronësisë – logjika e fitimit
– rregullat e konkurrencës – tregu i lirë; kapitali;
Çprofesionalizimi – ‘gazetaria si profesion’; kodi etik –
rregullat dhe kultura e punës; marrëdhënia me
akademinë/kërkimin/publikun
Çinstutionalizimi – jashtë sistemit dominues të medias;
prodhimi mediatik; kuadri rregullues; institucionalizimi
Media alternative si komunikim demokratik?
Të vërtetat tek media masive??
Potenciali i ri pjesëmarrës për skajimin?
Mediat alternative si politike Mediat alternative për grupet e skajuara
Mediat alternative si komunikim demokratik
Mediat alternative si media në skaje
Aksesi, pjesëmarrja, pronësia dhe përfaqësimi;
Jo vetëm çështje kulturore
Çështje politike
Përfaqësimi
Pjesëmarrja
Dimensioni ekonomik
Aksesi dhe të drejtat
Emancipim politik përmes medias alternative
Ezensberger (1976) propozoi një përdorim të medias
për qëllime të emancipimit politik që karakterizohet
nga:
Ndërveprimi ndërmjet audiencës dhe krijuesve
apo prodhuesve;
Prodhim kolektiv i përmbajtjes;
Përqendrim tek shqetësimet e jetës së përditshme dhe
nevojave të qytetarëve të thjeshtë.
Një model ‘demokratiko-pjesëmarrës’
Bazuar mbi këtë, McQuail (1987: 132) ofron një model
‘demokratiko-pjesëmarrës’ për mediat alternative:
Mediat alternative përdoren për komunikim dhe
ndërveprim të komuniteteve, grupeve të interesit apo nën-
kulturave në një nivel më të ngushtë mesvehti.
Në këto raste kemi të bëjmë me qasje horizontale të
ndërveprimit, ku pjesëmarrja dhe ndërveprimi janë elementë
kyç të komunikimit dhe medias përkatësisht.
Përtej përpjekjeve alternative politike
Media alternative nuk i referohet vetëm medias
kundërvënëse apo rezistuese për qëllime politike, por edhe
atyre që përfshijnë përpjekje komunikuese në fushën e
letërsisë, artit, kulturës, mjedisit.
Mediat alternative mund të konsiderohen si tekst i ‘shumë-
zëshëm’ dhe që i jep zë të plotë dhe heterogjen të gjithë ‘të
tjerëve’.
Edhe brenda një media alternative ka shumë
heterogjenitet: stile, kontribute, perspektiva.
Mediat alternative përtej tekstit
Modeli i mediave alternative Atton, 2002:
Modeli i Atton-it për mediat alternative shkon më gjerë sesa
vetëm mediat alternative si tekst.
Ky model identifikon heterogjenitetin, eksperimentimin
dhe transformimin si parime themeluese të organizimit,
prodhimit dhe ndërveprimeve shoqërore midis dhe përtej
këtyre medieve alternative
Konsideron mjetet e komunikimit si të ndërtuara
shoqërisht.
Grupet e skajuara – media masive Portretizimi dhe përfaqësimi i grupe të caktuara në shoqëri në
median masive
Ky portretizim dhe përfaqësim riprodhon status-quo-në e këtyre grupeve shoqërore.
Këto grupe rallë herë janë pjesë e elitës kulturore, politike dhe ekonomike që ka akses në median masive dominuese.
Këto grupe shoqërore janë të çfuqizuara dhe të skajuara nga mënyra sesi portretizohen dhe përfaqësohen në median masive
Këto grupe nuk kanë sesi t’i kundërvihen këtij portretizimi dhe përfaqësimi në media (Cammaerts, 2009; Livingstone, 2005)
Arsyet e portretizimit në median masive
Arsyet mund të lidhen edhe me ndërtimin shoqëror të
lajmeve në mediat masive:
rutina komplekse pune në prodhimin e lajmeve,
kushtet e prodhimit,
profesionalizmi dhe kultura e objektivitetit apo e mediave
partizane,
përgatitja dhe editimi,
aksidentet dhe mundësitë,
Racizmi dashamirës
Ligjërimi në sferën publike.
Si i përgjigjet media alternative?
Media alternative i përgjigjet këtij portretizimi dhe
përfaqësimi të grupeve të skajuara në median masive
dominuese duke prodhuar vetë lajme, bazuar në:
vlera alternative nga ato dominuese
në një tjetër kuadër të mbledhjes, shkrimit dhe
raportimit të lajmit.
Si i përgjigjet media alternative?
Këto vlera burojnë nga dëshira për të prodhuar interpretime
të tjera të historisë apo ngjarjeve dhe për të prezantuar
në media ato ndodhi që normalisht nuk do të përbënin
‘lajm’, të cilat ndyshojnë atë hierarkinë ekzistuese të aksesit
dhe publikimit të lajmit që ndodh në median masive.
Pra media alternative ofron akses në media për grupe
shoqërore të skajuara sipas termave përcaktues të vetë këtyre
grupeve dhe jo sipas kushtëzimeve të medias dominuese (Atton,
2002: 11)
Ndryshimi shoqëror radikal Tim O’Sullivan (1994:10) propozon një model të medias
alternative të bazuar tek ndryshimi shoqëror radikal.
Mediat alternative kundërshtojnë ose sfidojnë politika të institucionalizuara dhe të stabilizuara në rrjedhën dominuese të shoqërisë
Ato advokojnë për ndryshim në shoqëri ose për të paktën një lloj rivlerësimi të vlerave tradicionale.
Tre karakteristikat e mediave alternative janë:
Produksioni i pavarur;
Proces produksioni demokratik dhe kolektiv;
Angazhim për inovacion dhe eksperimentim si në formë edhe në përmbajtje (O’Sullivan, 1994: 205).
Nga mesazhi tek veprimi…
Ky model merr parasysh jo vetëm përmbajtjen e mesazheve
të mediave alternative, por edhe përfaqësimin dhe
procedurat e organizimit të mediave alternative dhe
sesi këto ndryshojnë nga ato masive të rrjedhës dominuese.
Mediat alternative janë jo vetëm një medium për të tejçuar
një mesazh, por një model për produksionin kulturor
pjesëmarrës dhe organizime shoqërore që përkthehen në
veprime konkrete për një shoqëri më të barabartë
Sfida ndaj hegjemonisë
Mediat alternative mund të konsiderohen si sfiduese të hegjemonisë
ose si një platformë eksplicite politike alternative
ose si sfida jo të drejtpërdrejta përmes eksperimentimit dhe transformimit të roleve, praktikave, rutinave ekzistuese –
pra ajo që do të quanim si një stil nën-kulturor kundër-hegjemonik.
Teoria e Downing për median radikale
Downing përqendrohet tek media politike
Në modelin e tij favorizon më tepër proceset mediatike sesa
produktin e medias; organizimin dhe angazhimin sesa fjalët për faqe
apo shpërndarjen;
Argumentat e tij:
të inkurajohen kontributet nga sa më shumë grupe shoqërore që të
theksohen ‘realitetet e shumëfishta’ të jetësh shoqërore
Mediat radikale, edhe pse janë partizane, nuk mund të jenë dhe nuk
duhet të bëhen instrumenta të një partie politike apo një grupi elitar;
Mediat radikale në formën e tyre më krijuese dhe më kuptimplote për
shoqërinë duhet t’i japin përparësi lëvizjeve shoqërore në raport me
institucionet (1984: 17).
Mediat alternative si zhvillim
Downing (2001:45) argumenton se mediat alternative
radikale duhet të konsiderohen si ‘agjentë kompleks të
pushtetit zhvëllimor dhe transformimit dhe jo thjesht si
institucione që ofrojnë kundër-informacion’
Zhvillim
Fuqizim
Transformim
Mediat alternative dhe konteksti
Mediat alternative sikurse edhe forma të tjera të prodhimit
kulturor dhe krijuesit e tyre janë të pozicionuar në një
kontekst të caktuar;
Hall (1990: 222) ‘ne të gjithë flasim dhe shkruajmë nga një
vend dhe kohë e caktuar, nga një histori dhe kulturë që është
specifike në varësi të kontekstit’.
Marrëdhëniet shoqërore, format e teknologjisë dhe stilet e
ligjërimit në mediat alternative janë të vendosura brenda një
konteksti kohor dhe vendor të caktuar.
Pra mediat alternative duhen konsideruar brenda
konteksteve kulturore dhe historike.
Mediat alternative dhe audienca Si një tërësi procesesh komunikuese brenda formacioneve
(nën)kulturore të caktuara, mediat alternative interesohen
më tepër për audiencat që
përfshihen/angazhohen/marrin pjesë sesa për
audiencat që thjesht marrin informacion (Lievrouw, 1994).
Mediat alternative nënkuptojnë një lloj organizimi të medias
për të mundësuar një pjesëmarrje shoqërore më të
gjerë në krijimin, prodhimin dhe shpërhapjen e
shpërndarjen e produktit mediatik.
Si të ndërtojmë një media alternative?
Mediat alternative duhet të bëhen të disponueshme për
qytetarin e thjeshtë, pa pasur nevojë për
kualifikim profesional,
pa kapital financiar, dhe
duhet të organizohen në vende të tjera jashtë
institucioneve mediatike masive apo sistemit mediatik
dominues.
Kështu rolet dhe përgjegjësitë në mediat alternative
nuk janë qartësisht të ndara, ka shumë mbivendosje dhe
transformime të nocioneve të tilla si: profesionalizëm,
kompetenca dhe ekspertizë.
Tipologjia për median alternative (Atton, 2002)
Përmbajtja është politikisht ose shoqërisht ose kulturalisht radikale/alternative;
vlerat dhe praktikat e raportimit të lajmeve janë të ndryshme;
Forma – grafikë, gjuha e shkruar, simbolet, llojet e prezantimit, të lidhjes, të publikimit, estetika
Përshtatje dhe inovacion repografik në riprintim, ridizenjim të formateve mediatike
Përdorimi dhe shpërndarja – përdorimi i formave alternative të shpërndarjes si përmes rrjetave klandestine dhe të padukshme; anti-copyright
Marrëdhënie shoqërore të transformuara ashtu sikurse edhe rolet dhe përgjegjësitë – lexues-shkrues, organizimi kolektiv, çprofesionalizimi i gazetarisë, i printimeve, i publikimeve
Procese komunikuese transformuese – lidhje horizontale dhe rrjetëzim