međućelijske veze

8/19/2019 Međućelijske Veze

1/40

Međućelijske vezeMeđućelijske veze


2/40


Međućelijske vezeMeđućelijske veze susu modifikacije ćelijskemodifikacije ćelijskepovršine specijalizirane za međusobnopovršine specijalizirane za međusobno

povezivanje ćelija ili za povezivanje ćelija sapovezivanje ćelija ili za povezivanje ćelija sa

ekstracelularnim matriksom.ekstracelularnim matriksom.U odnosu na čvrstinu veze mogu se podijeliti na:U odnosu na čvrstinu veze mogu se podijeliti na:

okludentne (tijesni spojevi)okludentne (tijesni spojevi)

ad!erentne (pričvršćujući spojevi) iad!erentne (pričvršćujući spojevi) i komunikantne (porozni spojevi neksusi gapkomunikantne (porozni spojevi neksusi gap

junctions) junctions)


3/40


"poj koji se pru#a oko cijele ćelije kao pojas"poj koji se pru#a oko cijele ćelije kao pojas

(kaiš) naziva se zonula kada zauzima samo dio(kaiš) naziva se zonula kada zauzima samo dio

površine ćelije naziva se fascija a spoj kojipovršine ćelije naziva se fascija a spoj kojizauzima samo jednu kru#nu površinu (u viduzauzima samo jednu kru#nu površinu (u vidu

tačke ili mrlje) naziva se makula.tačke ili mrlje) naziva se makula.


4/40

zonula occludens

zonula adherens

hemidezmosom

dezmosom

neksus


5/40

MEĐUSTANIČNI SPOJEVI

a) nerousni! " zonula occludens

#) ri$%rsni!

" zonula adherens " macula adherens &dezmosom) " hemidezmosom

c) komunikaci'ski! " (i'esni so' &neus* +a 'unc(ion)


6/40


7/40

MEĐUSTANIČNI SPOJEVI!

,- zonula occludens

.- zonula adherens

/- dezmosom


8/40


9/40

Okludentni spojevi (zonulaOkludentni spojevi (zonula

occludens)occludens)Okludentni spojevi (tijesne veze) su spojeviOkludentni spojevi (tijesne veze) su spojevi

kod kojih su susjedne membrane fuzionisanekod kojih su susjedne membrane fuzionisane

i formiraju nepropusnu barijerui formiraju nepropusnu barijeru

Okludentni spoj je lociran na najapikalnijemOkludentni spoj je lociran na najapikalnijemdijelu lateralne plazma membrane susjednihdijelu lateralne plazma membrane susjednih

epitelnih ćelija i formira barijeru kojaepitelnih ćelija i formira barijeru koja

ograničava paracelularni prolaz materijaograničava paracelularni prolaz materija

(makromolekula, jona) iz lumena(makromolekula, jona) iz lumena


10/40

$kludentna veza zauzima cjelu površinu ćelije u$kludentna veza zauzima cjelu površinu ćelije u

obliku pojasa i nalazi se samo u epitelnom tkivuobliku pojasa i nalazi se samo u epitelnom tkivu

U ovom spoju susjedne plazma membrane suU ovom spoju susjedne plazma membrane su

tijesno spojene posredstvom integralni! proteinatijesno spojene posredstvom integralni! proteinamembrana (okludini i klaudini) i raspoređeni umembrana (okludini i klaudini) i raspoređeni u

određenim razmacima du# lateralne plazmaodređenim razmacima du# lateralne plazma

membranemembrane


11/40


12/40


13/40

(ranscelularni aracelularni (ransor( (ransor(

okludin klaudin

0ONU1A O221U3ENS


14/40

!dherentni spojevi!dherentni spojevi

!dherentni spojevi povezuju ćelije da bi!dherentni spojevi povezuju ćelije da bi

obezbjedili mehaničku potporuobezbjedili mehaničku potporu

" ovim spojevima su, putem adhezionih" ovim spojevima su, putem adhezionih

transmembranskih proteina, koji se zovutransmembranskih proteina, koji se zovukadherini, povezani citoskeletni filamentikadherini, povezani citoskeletni filamenti

susjednih ćelija, kao i citoskeletni filamentisusjednih ćelija, kao i citoskeletni filamenti

ćelija sa ekstracelularnim matriksomćelija sa ekstracelularnim matriksom

#a adherentne spojeve mogu biti pričvr$ćeni#a adherentne spojeve mogu biti pričvr$ćeni

aktinski ili intermedijerni filamentiaktinski ili intermedijerni filamenti


15/40

#onula adherens#onula adherens

%onula ad!erens je spoj koji se prostire oko%onula ad!erens je spoj koji se prostire oko

cijele ivice ćelijecijele ivice ćelije

$vu vezu čine: transmembranski proteini iz$vu vezu čine: transmembranski proteini iz

grupe kad!erina intracelularni specifičnigrupe kad!erina intracelularni specifičniproteini i aktinski filamenti.proteini i aktinski filamenti.

%onula ad!erens je veza između dvije stanice i%onula ad!erens je veza između dvije stanice i

opisana je samo u crijevnom epiteluopisana je samo u crijevnom epitelu


16/40


17/40


18/40

%ezmozom (macula adherens)%ezmozom (macula adherens)

&alazi se u svim vrstama epitela ali je&alazi se u svim vrstama epitela ali je

najbrojnija u epidermisukoji je najizlo#enijinajbrojnija u epidermisukoji je najizlo#eniji

oštećenjima.oštećenjima.

$vu vezu čine$vu vezu čine intermedijerni filamenticitoskeleta anga#ovani! stanica intracelularni

proteini (desmoplakini) i transmembranski

proteini iz grupe kad!erina (dezmoglein).


19/40

&emidezmozomi&emidezmozomi

'emidezmozomi su mali proteinski'emidezmozomi su mali proteinskikompleksi koji povezuju epitelne ćelije sakompleksi koji povezuju epitelne ćelije sabazalnom laminombazalnom laminom

osebno su dobro razvijeni u bazalnomosebno su dobro razvijeni u bazalnomsloju epidermisasloju epidermisa

"amo morfološki predstavljaju polovinu"amo morfološki predstavljaju polovinu

dezmozoma a od nji! se razlikuju podezmozoma a od nji! se razlikuju posastavu citoplazmatski! proteina isastavu citoplazmatski! proteina itransmembranski! proteina.transmembranski! proteina.


20/40

ransmembranski proteini u ovom spojuransmembranski proteini u ovom spoju

su integrini receptorski proteini čiji jesu integrini receptorski proteini čiji je

eksracelularni kraj povezan sa proteinimaeksracelularni kraj povezan sa proteinima

bazalne lamine (laminini) a intracelularnibazalne lamine (laminini) a intracelularni

sa keratinskim filamentima.sa keratinskim filamentima.


21/40

(ono4ilamen(idezmolakin i lako+lo#in

3E0MOSOM


22/40

5 id


23/40

5emidezmosom


24/40

'omunikacione međustanične'omunikacione međustanične

veze (funkcionalne)veze (funkcionalne)

&eksus ili gap junction (porozni spoj) *&eksus ili gap junction (porozni spoj) *

ovaj spoj je specijalizirani region plazmaovaj spoj je specijalizirani region plazma

membrane koji sadr#i kanaliće (pore)membrane koji sadr#i kanaliće (pore)putem koji! se uspostavlja direktnaputem koji! se uspostavlja direktna

komunikacija između citoplazmikomunikacija između citoplazmi

susjedni! ćelija što je neop!odno zasusjedni! ćelija što je neop!odno zarazvoj i funkcionisanje organizmarazvoj i funkcionisanje organizma


25/40

redstavlja najrasprostranjeniji spojredstavlja najrasprostranjeniji spoj

(epiteli nervni sistemjetra srčani mišić).(epiteli nervni sistemjetra srčani mišić).


26/40

U ovom spoju uzani prostor (gap) između ćelijaU ovom spoju uzani prostor (gap) između ćelijapremošćen je brojnim !eksamernimpremošćen je brojnim !eksamernimstrukturamastrukturama koneksonimakoneksonima koji se nalaze ukoji se nalaze uplazma membranama susjedni! ćelija i kojiplazma membranama susjedni! ćelija i kojiposjeduju centralni kanalić.posjeduju centralni kanalić.

+roz centralni kanalić povezuje se unutrašnjost+roz centralni kanalić povezuje se unutrašnjostćelija odnosno obavlja transfer !ranjivi!ćelija odnosno obavlja transfer !ranjivi!

sastojaka male molekulske te#ine širenjesastojaka male molekulske te#ine širenjeintracelularni! signala kao i talasaintracelularni! signala kao i talasadepolarizacije između srčani! i glatki! mišićni!depolarizacije između srčani! i glatki! mišićni!ćelija.ćelija.


27/40

romjer kanalića je mali i propustljiv samo zaromjer kanalića je mali i propustljiv samo za

jone i molekule male molekulske te#ine (&a + jone i molekule male molekulske te#ine (&a +

,a - šećeri aminokiseline vitamini ,a - šećeri aminokiseline vitamini

steroidi)steroidi)


28/40


29/40


30/40


31/40


32/40

Pro(u(i'ela nadezmo+lein ,

PEMP5I6US


33/40


34/40


35/40

7U1O0NI PEMP5I6OI3


36/40


37/40

7O1ESTI U08O9OVANE A7NO8MA1NOM SINTE0OMINTE8ME3IJA8NI5 :I1AMENATA" 9E8ATINA


38/40


39/40


40/40

međućelijske veze

Documents