mehman nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi
TRANSCRIPT
![Page 1: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/1.jpg)
Mehman Nəbiyev
biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi,
Azərbsaycan Respublikası
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi
![Page 2: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/2.jpg)
ali bitki – 4500 növ (fəsilə -125; cins-930)
Azərbaycan endemiki- 240;
Qafqaz endemiki -920;
Qırmızı kitab - 300 növ:
ali bitki - 266;
ibtidai bitki – 20 növ;
göbələklər – 14 növ.
![Page 3: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/3.jpg)
məməlilər -107 növ;
quşlar- 367 növ;
sürünənlər – 52 növ;
balıqlar – 97 növ;
suda-quruda yaşayanlar – 10 növ;
dəyirmiağızlılar – 1 növ;
həşəratlar (onurğasızlar) – 14 min növ.
![Page 4: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/4.jpg)
məməlilər – 42 növ;
quşlar – 72 növ;
balıqlar – 9 növ;
amfibilər - 6 növ;
sürünənlər – 14 növ;
həşəratlar - 74 növ;
molyusklar - 1 növ;
xərçəngkimilər - 2 növ;
oliqoxetlər – 1 növ.
![Page 5: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/5.jpg)
meşə;
boreal;
bozqır;
kserofit;
səhra;
qafqaz;
adventiv.
![Page 6: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/6.jpg)
Kür-Araz ovalığı (çayırlıq, biyanlıq, lığvər cəngəlliyi);
Liman və axmazlarda (qamışlıq, çiyən, suçiçəyi və s.);
Talış düzənlikləri (suçiçəyi, caçaqotu, süsən, qurbağaotu, sarı bataqlıq süsəni, bataqlıca və s.);
Dənisahili qumsallıqlarda ( yovşan, gəvən, İran sarmaşığı, Xəzər xəşənbülü və s. efemerlər)
![Page 7: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/7.jpg)
Tuqay meşələri (qovaq, söyüd, iydə, qarağac, tut, yulğun,
nar, çaytikanı,sumağ, sarağan, itburnu, böyürtkən) - Kür, Araz,
Qanıx və Qabırrı çayları boyu;
çaytikanı (Şin, Kiş, Dəmiraparan, Türyan, Göyçay, Ağsu, Vəlvələ, Tərtər çaylarının vadilərində);
lokal düzən müşələri (palıd, qarağac, yemişan, əzgil və s.) - Quba-Xaçmaz, Qarabağ zonaları, Alazan-Əyriçay (ağcaqayın, cökə, göyrüş, qarağac, armud və s.);
Hirkan meşələri (dəmirağac, şabalıdyarpaq palıd, qafqaz vələsi, azat ağac, qarağac, alça, qovaq, giləzəhər);
dağ meşələri -Böyük və Kiçik Qafqaz(d.s. 600-1800 m) – gürcü palıdı, şərq fıstığı, şərq palıdı, qafqaz rodondrenu ;
subalp, alp çəmənliyi (d.s.1800-3200 m.)
![Page 8: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/8.jpg)
berkut – yüksək dağlarda;
Qafqaz tetrası – Böyük və Kiçik Qafqaz (subalp zona);
yaşılbaş ördək – Xəzər sahili, ölkə sututarlarında;
qaya keçisi, Cənubi Qafqaz muflonu – Naxçıvan MR;
ceyran – Şirvan, Bəndovan, Korçay;
xallı maral – Hirkan MP;
Dağıstan turu – Böyük Qafqazın cənub ətəyində (Balakən, Qəbələ, Zaqatala və İsmayıllı);
balıqlar (qızılbalıq, nərə, uzunburun, bölgə, xəşəm, şamayı, poru, ilanbalığı, siyənək kilkə, kefal)– Xəzər, Kür, Mingəçevir .
![Page 9: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/9.jpg)
ümumi sahəsi – 1021 min ha (11,2 %);
adambaşına - 0,12 ha (0,48 ha);
işğal ərazisində - 261 min ha
![Page 10: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/10.jpg)
dağ meşələri – 90%;
Böyük Qafqaz cənub yamacları – 40%;
Qarabağ (Ağdərə, Xankəndi), Talış (Astara) - 40%;
Böyük Qafqaz (Şəki, Quba), Kiçik Qafqaz (Gədəbəy, Daşkəsən, Kəlbəcər, Laçın), Talış (Lerik, Masallı) – 20-40%;
Kiçik Qafqaz (Qazax, Tovuz) – 10-20%;
Böyük Qafqaz (Şabran, Şamaxı), Kiçik Qafqaz (Şəmkir, Xocavənd) – 1,0-10%;
Naxçıvan, Qobustan, Cəbrayıl, Füzuli – 1%-dək.
![Page 11: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/11.jpg)
ümumi sahəsi – 200 min ha;
Böyük və Kiçik Qızılağac körfəzləri, Ağgöl, Mahmudçala, Hacıqabul gölü, Kür çayının deltası, Sarısu, Dəvəçi limanı, Gil adası, Şahdili, Pirallahı, Pirsaat, Xəzərsahili və s.
![Page 12: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/13.jpg)
dəstə - 18;
fəsilə - 58;
cins -187.
![Page 14: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/14.jpg)
ümumi – 427 növ
oturaq quşlaq – 148 növ (34,9%);
nəsil vermək üçün gələn quşlar – 108 növ (25,3%);
qışlamağa gələn quşlar – 78 növ;
miqrant quşlar – 72 növ;
təsadüfən azıb gələn quşlar – 21 növ
![Page 15: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/15.jpg)
Samur-Dəvəçi rayonu –Dəvəçi, Xaçmaz, Yalama
Alazan-Əyriçay rayonu – Mingəçevir
Şərqi Qafqaz dağ meşələri – Zaqatala, İsmayıllı, Altıağac
Lənkəran düzənliyi –Qızılağac, Lənkəran
Talıış dağ meşələri – Astara, Lerik
Böyük Qafqaz –İlisu, Zaqatala
Kiçik Qafqaz – Gədəbəy, Ordubad
Arazboyu düzənlik - Naxçıvan
Naxçıvan orta düzənliyi – Şahbuz, Ordubad
![Page 16: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/16.jpg)
Talış dağ bozqırlığı – Lerik
Kür-Araz düzənliyi – Kürdəmir, Bərdə
Qobustan – Ələt
Abşeron yarımadası – Bakı, Şahdili, Mərdəkan, Şurabad
Bakı, Abşeron arxipelaqı – Pirallahı, Çilov, Gil və s.
Şamaxı və Altıağac yaylası – Şamaxı, Altıağac
Acınohur-Ceyrançöl – Ağstafa
Kiçik Qafqaz dağətəyi - Goranboy
![Page 17: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/17.jpg)
ümumi sahəsi – 892,5 min ha
Milli Park – 9 ədəd
Dövlət Təbiət Qoruğu – 11 ədəd
Dövlət Təbiət Yasaqlığı – 24 ədəd
![Page 18: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/20.jpg)
əhalinin artımı
əkin sahələrinin genişlənməsi
yolların, boru kəmərlərinin genişləndirilməsi (fraqmentasiya)
şəhər landşaftının planlaşdırılması
səhralaşma (suvarma, kimyəvi çirklənmə, şoranlaşma, eroziya, quraqlıq, yüksək temperatur)
otlaqlara düşən təzyiq
invaziv növlər
iqlim dəyişmələri
![Page 21: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/21.jpg)
Günəş
Külək
Kiçik su elektrik stansiyaları
Biokütlə
Yer təki enerjisi
![Page 22: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/22.jpg)
xammal
tullantı
böyük sahələrdən istifadə
layihələndirmə
![Page 23: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/23.jpg)
səs-küy
vibrasiya
infrasəslər
miqrasiyya yolları
hava kütlələri, istilik balansı
layihələndirmə
![Page 24: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/24.jpg)
ekoloji mühit
axımin tənzimlənməsi
kimyəvi tərkib
temperatur
oksigen rejimi
balıqların miqrasiyasında maneələr
![Page 25: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/25.jpg)
Yaşıl biokütlə (5%-dən artıq olmamalı)
![Page 26: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/26.jpg)
qəza halları
layihələndirmə
![Page 27: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/27.jpg)
introduksiya
təbiəti bərpa tədbirləri (çəmənlər, mühafizəedici meşə zolaqları)
fauna növlərinin müvəqqəti köçürülməsi
qonşu ərazilərdə fauna növləri üçün qida mühitinin yaradılması
quşların miqrasiya yollarından kənarda
XMOTƏ-dən max məsafədə layihələndirmə
![Page 28: Mehman Nəbiyev biologiya elmləri üzrə f.e.d., baş məsləhətçi](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/588db1c41a28ab69218bc6b0/html5/thumbnails/28.jpg)