mehmet ali kilinÇ, çift başlı kartal

Mehmet Ali KILINÇ, 20101852001

Eski çağlarda Sümerler ve Hititlilerde rastlanır. Sümerler’de Lagaş kentinin simgesi çift başlı kartaldır.

Kızılderililerde kartal tanrının gökyüzündeki hali olarak anlamlandırılırdı. Yunan mitolojisinde ise

Zeus’un habercisi. Sembol kartal bahşedilen, tanrı tarafından hediye edilmiş bir gücü temsil eder.

Onlardan; Akadlara, Asurlulara, Sasanilere, Bizanslara ve Türklere geçer. Aynı zamanda: Hititlilerde,

Büyük krallık döneminde: Hattuşa, Alacahöyük ve Yazılıkaya’da ki kabartmalarda, yine çift başlı kartal

görülür.

Anadolu’da durum böyle iken; Orta Asya’da: şamanizm’e göre: yer ile göğün arasındaki çelik kapıyı

kartal tutar. İnsanlara gökyüzü ve yeryüzü yolculuklarında; refaket eden varlıklar, kuş şeklindedir.

Kartal: kuşlar arasında, ululuk ve yükseklik timsalidir. Bu yüzden; Türkler; kılıç kabzalarında, çift başlı

kartal figürü kullanmışlardır.

Çift başlı kartal figürü: ilk kez, MÖ.3000 sonları ve 2000 başlangıcında, mezopotamya’da görülür.

Daha sonra ise, bütün Orta Asya’ya yayılmıştır. Daha sonra ise; Anadolu’ya kadar uzanan evrede; çitf

başlı kartal, Türk medeniyetleri tarafından, sevilerek kullanılmıştır. Bu kullanımında: pek çok sembolik

anlamda yüklenmiştir. Orta Asya’da; çift başlı kartal: nazarlık, tılsım, aydınlık ve güneş sembolü olarak

işlenir. Sikkeler üzerinde ise; bazı hükümdarlar arma-sembol, diğer bir kısım hükümdar ise, hükmetme

gücünü destekleyen, pekiştiren bir motif olarak kullanılmıştır. Artuklu sikkelerinde ve Anadolu’daki

Selçuklu yapılarında kullanılan çift kartal simgesi: surlarda, cami ve medreselerde, saraylarda;

koruyucu ve hakimiyet sembolü olarak ve kötü güçlerden koruyucu olarak kullanılmıştır.

Bu arada; çift kartal motifinin, Bizans’lılar tarafından da kullanıldığını görüyoruz. Bu motif, Bizans’ta:

devlet ve kilisenin, tek bedende, bir arada tutulup yönetildiğini simgelemekteydi. 14 ncü yüzyıldan

itibaren ise, kutsal roma imparatorlarının; hanedan arması, daha sonra ise Avrupa’da soyluluk simgesi

olarak benimsenir. Alman, Avusturya-Macaristan ve Rusya imparatorluklarının, devlet armalarında da

kullanılır.

Amerika Metropolitan Müzesinde görülen, bir taş oyma çift başlı kartal kabartması; Konya İnce

Minareli Medreseden çalınarak götürülmüştür.

Sonuç olarak; çift başlı kartal figürü’nün Orta Asya’dan çıktığı söylense de, Türkler’in Anadolu’ya

yerleşmeden önce, Anadolu’da kullanılıyor olması da ilginçtir. Ululuk ve hakimiyeti temsil ettiği kesin

olmakla birlikte, çıkış kaynağı konusunda tam bir fikir birliği yoktur. Ama; günümüzde, bir kısım ülkenin

bayraklarında da, çift başlıklı kartal figürü kullanılmaktadır.


Orta-Asya Şamanlarının kullandığı çift başlı kartal

Selçuklu Devleti Bayrağı

Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu


Fener Rum Patrikhanesi

Yunanistan'a ait tarihsel bir mühür

Almanya'nın kuzeydeki Lübeck kentine ait para


Orta Avrupa kökenli bir tabak

Hollanda'nın Arnhem şehrine ait bayrak

Sırbistan'da bulunan yerel bir yönetim birimi olan Valjevo'nun amblemi


Ermenistan arması

Emniyet Genel Müdürlüğü Arması

Türkiye'deki Polis Akademisinin Arması


Selçuk Üniversitesi'nin amblemi

Konyaspor arması

Erzurumspor'un arması


Hyökkäys (Saldırı)


Georgi-Danchov - Free Bulgaria

mehmet ali kilinÇ, çift başlı kartal

Documents