metan - warsaw university of technologybcpw.bg.pw.edu.pl/content/4445/metan2_1918_s49.pdf ·...
TRANSCRIPT
-
M E T A N M I E S I Ę C Z N I K D L A S P R A W P R Z E M Y S Ł U G A Z U Z I E M N E G O , W Y D A W A N Y S T A R A N I E M „METANU", SP. Z. O . O . W E L W O W I E
NR. 5. LWÓW, MAJ 1918. ROCZNIK II.
R E D A K T O R : D * K A Z I M I E R Z K L I N G
TREŚĆ: Nr. 5.: Dr. K. Kun? i Z. Dobijanka: Badania chemiczne gazów ziemnych, str. 49. (Ciąg dalszy). — Dr. W. Leśniański: O przemyśle nattowym Stanów Zjednoczonych w okresie wojennym (referat), str. 55. — Produkcya gazu ziemnego w okręgu borysławsko-tustanowickim za miesiąc kwieciań 1918, str. 60.
DR. K. KLING I Z. DOBIJANKA.
BADANIA CHEMICZNE G A Z Ó W ZIEMNYCH. (Die chemischen Untersuchungen der Erdgase. — Chemical analysis of natural gases).
(SPRAWOZDANIE Z LABORATORYUM DOŚWIADCZALNEGO „METANU").
(Ciąg dalszy).
Z szeregu analiz, których charakter ystyczniejsze wyniki zebrano w przytoczone tablice, daje się wysnuć przypuszczenie, źe na stałość składu próby przechowywanej w naczyniach żelaznych wpływa przedewszystkiem zawar t o ś ć t l e n u w próbie, czyto wchodząca w pierwotny skład gazu, czyto pochodząca z wessania powietrza przy nieracyonalnem pobieraniu próby. Gdy próba nie zawiera wcale tlenu, lub też tylko bardzo drobne jego ilości, wówczas nawet w wypadku niezupełnej szczelności naczyń żelaznych daje się w nich gaz ziemny przechowywać dosyć długo bez zbytniej zmiany swego składu. O ile jednak w składzie pobranego w ten, czy inny sposób gazu znalazł się tlen, wówczas utleniając wilgotne ściany żelazne bańki wywołuje on zniżkę ciśnienia w bańce poniżej ciśnienia barometrycznego i skutkiem tego przy lada jakiej nieszczelności armatury następuje wessanie dalszych ilości powietrza. Świeży tlen reaguje chemicznie nadal, powiększając w ten sposób odsetki azotu bez odpowiednio równoważnej ilości tlenu.
Tego rodzaju tłómaczenie rzeczy wyjaśnia niepomiernie wysokie ilości azotu, jakie spotykaliśmy w niektórych nadsyłanych nam próbach. Jak długo
-
50
< u t—t
- j
CQ
<
E—
o bo CU c
J2 SI
G >> N O CD C o bo eu o 3
en O
-O
'Si •c ca
eu Ü
3
cd c CS IM
- O
O O H
es _o ' O
IM C L
>N c
cs
O
S "o
N es bo
-o o (S
CA >N Sa o
C Q
N N CB
a
o 'S -a
'O
c
•5
c CU
se CS
H-* to
-
51
co
< U
M CQ
< E—
B -o
O bo
N tu N
tu c N
J2 tu • N
tu Ü
' E
ta
O E
ni E -a
o u tu N
ta
'O
>> c es > o .s "S
N CB bo -a
• P-I
Ź ce) >->
Va O
oa N CS
Ü
•o
E
C
(U
ta
tu M
eu c
c tu E >>l h eu
O-l «
CU
ta
la
o '5 -a
o o O o o o o ' o O O o O o O T-H CN o O t—1 oo CN co I—1 CN p o vo o O CN Ô Ó © ô CN r - Ó •śr cb
co vO © T—1 r - i
o o o o O o o"~" O O o O o T—1 1 VO CN O O "sT CN CN r U") O o * Ö
CO ô o r—: !—1
o o o o o o o o o o o O o o O o « O CO O o VO CO CN VO ' n o CN O o VO 1—1 O O O ö Q Q Ö CN Ö •ip cb
CO VO o T—1 1-H
«.2
'CA O
E
>-> N
U
o
bo tu-
ci 'e o N
eu CQ
O $ O
bo tu*
3 C
tu
3 in O
-o o
3
a tu
' O k. o -o o •s O
"So tu*
3 o
bo N
CM N
-a ctf c
-S' £ bo -o
* -S OJ O
O £ V j O
bo ta
• N
>> S E
-a o cB E
O 0 0
+ 0
1
0 0
vb co ib T—I
CO
p 0 Ov 0 0 ib
^ * vo VO vo
vo OS
f cb T—I
O
I
CN vb
+ *
-
ygod
ni.
śred
nio o o o o c O © o o ~" o
i/l C N O W) 0 0 C N Cp up p CO Tj< cp ó Ó N Ó © uo
Wl CO
o o o o
C N 0 0
o oo Ö N" O CN r H
o o >/-) M D
>J0
TT iw
an
a w
nac
zyni
u sz
klan
em n
ad w
odą
prze
z 6 t
' O
c >>
js
1)
o o o o o c o ©~ © ~" ©- © o co o co o CN up p CN M D co © O N © Ö TJ< iio
lO co
o o
O iO o p Ö li") O CN
Iri s ÛS TT
iwa
na w
nac
zyni
u sz
klan
em n
ad w
odą
prze
z 6 t
' O
c >>
js
1)
o o © o o c o o © © © o
M D r-- o M D oo Tj-•̂ r TT p TT CN CO Ö O N Ö Ö Ù 0
ir> co
o o o © 1-H 1—1 O ö 4r O CN i—i
O O CO •o W 0 TT
iwa
na w
nac
zyni
u sz
klan
em n
ad w
odą
prze
z 6 t
c «
r -t-0 9
N
1 i 1
Bez
wod
nika
węg
l. (C
02)
Tle
nu
(02)
Wod
oru
(//
2)
Tle
nku
węg
la
(CO
)
Węg
low
odor
ów
Azo
tu
(N9)
bo N
o « o * .31 • N Q
- o (S C n
adw
yżka
C
02
wzg
lę
dem
w
odor
ów
Gaz
z B
orys
ław
ia (
odga
zolin
owan
y).
Pró
ba p
rzec
hc
Da
ty
ek
sp
er
ym
en
taln
e:
'c >M 'O
CO r H CN r H ÙS © TT © Ö CN
+ 1 1 1
O p TP
1-1 CN
+ 1
f i
T H
Gaz
z B
orys
ław
ia (
odga
zolin
owan
y).
Pró
ba p
rzec
hc
Da
ty
ek
sp
er
ym
en
taln
e:
s « -2 § w . 5 _o
Ç > ( N T - I O N O N 0 0 0 0 0 0
c o Ó N O N ^ r - r r ^ r i ó o T r v o v o M D N o v o t ^ ^
Gaz
z B
orys
ław
ia (
odga
zolin
owan
y).
Pró
ba p
rzec
hc
Da
ty
ek
sp
er
ym
en
taln
e:
CO Ü
'c • N ' 0 u
•śT CN H CN O N ö "Sr o ć> i—i
+ 1 1 1
t-» uo ö cb H CN
+ 1
cp Ù 0 r-H
Gaz
z B
orys
ław
ia (
odga
zolin
owan
y).
Pró
ba p
rzec
hc
Da
ty
ek
sp
er
ym
en
taln
e:
>>
^ i-, — -« .2 _o
co u-> T T < CO CN ÇN C O 0 0 c T M D M D i o u~> i
M O N » K
O M D CO
Gaz
z B
orys
ław
ia (
odga
zolin
owan
y).
Pró
ba p
rzec
hc
Da
ty
ek
sp
er
ym
en
taln
e:
o O
c c >, H
CJ
po
pobr
aniu
pró
by
+
azot
po a
bsor
pcyi w
KO
H
po a
bsor
pcyi w
fosf
orze
po
spal
eniu
w
270
°
po
aoso
rpcy
i w
KU
n
pö
spal
eniu
w
żar
ze
po
abso
rpcy
i w
KO
H
azot
u
-
53
S CU U O
•4-f N O
%m B >> B
O
U
>> co cd C
- a es B
Ê CL)
B
25 N
E • -> > E
ed B cd
O
N E ^ C
_ E
co
-
nie dopuściliśmy krytyki metod przechowywania gazów, traktując przesłane próby jako trwałe i nie ulegające zmianie, tak długo uważaliśmy badane gazy jako anormalne, posiadające nadmiernie wysoki procent azotu rodzimego. Dopiero powtarzanie analiz tej samej próby w różnych okresach czasu i obserwacya zależności składu od szczelności baniek żelaznych naprowadziły nas na wyjaśnienie, że nadmierna ilość azotu nie jest zazwyczaj składową gazu rodzimego, a jest raczej pochodzenia wtórnego.
Porównywując procenty azotu w przytoczonych analizach (vide tabele) widzimy, że tak w gazie z „Kałusza" jak z „Zagórza" i z „Borysławia" nastąpiło znaczne wzbogacenie się azotu po przechowaniu go czas jakiś w wilgotnej bańce żelaznej. Gaz z Kałusza wykazywał przy pierwszej analizie 2'32% azotu (str. 43). Po dziewięciu tygodniach wzrosła ilość azotu do 3'14%, podczas gdy ilość tlenu z 0'20/o wzrosła do 0'45%. W gazie z Zagórza (str. 45) widzimy wzrost azotu z 1'94% do 2"66/ć> przy niezmienionej prawie ilości tlenu. Najbardziej jaskrawym przykładem są analizy gazu z Borysławia (str. 50). Tam już pierwsza analiza wykazała 33'77% azotu, podczas gdy w tej samej próbie po 2 miesiącach przechowania w bańce wilgotnej znaleziono 67'08% (!) azotu ; zawartość tlenu natomiast spadła z 9'40% do 0'22%. Okazało się jednak, że bańka ta była w wybitnym stopniu nieszczelną, skutkiem czego proces napływania nowego powietrza na miejsce zużywającego się tlenu był ułatwiony. Pewna część węglowodorów zdołała też wydyfundować.
Drugi wniosek ogólniejszej natury, jaki daje się wysnuć z dotychczasowych naszych analiz jest ten, że przechowywanie gazów nad w o d ą — nawet o ile odbywa się w naczyniach szklanych — prowadzi do zmiennych wyników (vide tabele), co pozostaje w związku z rozpuszczalnością niektórych gazów w wodzie, ewentualnie oddawaniem gazów poprzednio w niej rozpuszczonych. Przypuszczenie to popierają wyniki analiz prób przechowywanych ponad nasyconym roztworem soli kuchennej, który ze względu na niskie współczynniki absorpcyi gazów w nasyconych roztworach solnych umożliwia przez czas dłuższy operowanie gazami o względnie stałym składzie (vide tabele).
Jedyną idealną cieczą zamykającą gazy pozostanie zawsze tylko rtęć, jedynym materyałem do pobierania, przechowywania i analizowania gazów pozostanie tylko szkło w formie naczyń o szczelnie szlifowanych kurkach. Te dwa materyały t. j. r t ę ć i s z k ł o uznajemy za konieczne przy pracach nad gazami ziemnymi nietylko w analizie ścisłej, ale również i technicznej, jeżeli chcemy cyfrom analitycznym przyznać objektywną i trwałą wartość. Tymi też tylko materyałami posługiwać się będziemy w naszem labora-toryum przy pracach z gazami.
(Ciąg dalszy nastąpi).
Artykuły_Kling - 0060Artykuły_Kling - 0061Artykuły_Kling - 0062Artykuły_Kling - 0063Artykuły_Kling - 0064Artykuły_Kling - 0065