miesiĘcznik dyrektora (w tym 5% vat) - oficynamm.pl · profilaktyka i terapia jagna...

MIESIĘCZNIK DYREKTORA nr 5 (63) maj 2014 / 21,90 zł (w tym 5% VAT)

PUBLICZNEGO I NIEPUBLICZNEGO

ZAKOŃCZENIE STAŻYObowiązki dyrektora

REKRUTACJA– luki w prawie

ODCHUDZONE DZIECIŃSTWO O zaburzeniach odżywiania u dzieci

WYWIAD

Chcesz przeszkolić całą radę pedagogiczną we własnej placówce?

WYBIERZ SWÓJ TEMAT

USTAL DOGODNY TERMIN

I ZORGANIZUJ SZKOLENIE RAZEM Z NAMI!

W MAJU I CZERWCU POLECAMY:

1. Ochrona danych osobowych w placówce oświatowej • praktyczne podejście do przetwarzania danych osobowych ─ pełna dokumentacja • dokładne omówienie przepisów i wynikających z nich obowiązków dyrektora oraz nauczycieli • przygotowanie do kontroli GIODO 2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu • rodzaje dysfunkcji kwalifikujących dziecko do udzielenia pomocy psychologiczno- -pedagogicznej • rozpoznawanie potrzeb oraz szczególnych możliwości dzieci • organizacja i dokumentowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej

3. Metodyczne aspekty planowania dziennego i miesięcznego – dokumentowanie pracy nauczyciela • obserwacje, diagnoza, procedura badania i analizowania osiągnięć oraz współpraca z rodzicami • planowanie miesięczne – metody i formy – autorska propozycja planowania • planowanie dzienne – zapisy w dzienniku oraz dokumentacja pracy nauczyciela

SZKOLENIAdla rady pedagogicznej

ODBIERZ 20% RABATU

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ:

61 653 64 30 [email protected] www.oficynamm.pl

maj 2014 « « 3

Kontrola PIP

Zakończenie staży. Obowiązki dyrektora

MIESIĘCZNIK DYREKTORA nr 5 (63) maj 2014 / 21,90 zł (w tym 5% VAT)

PUBLICZNEGO I NIEPUBLICZNEGO

ZAKOŃCZENIE STAŻYObowiązki dyrektora

REKRUTACJA– luki w prawie

ODCHUDZONE DZIECIŃSTWO O zaburzeniach odżywiania u dzieci

WYWIAD

Maj 2014 « SpiS treści

25

48

12

FELIETON5 Oczymświadczywskaźnikskolaryzacji przedszkolaków?prof.BogusławŚliwerski

AKTUALNOŚCI6 Kalendarium–maj20147 Indywidulneprzygotowanieprzedszkolne –projektzmian Jakmarnujemywrodzonetalenty

PRAWO8 Rekrutacja–lukiwprawieMarcinMajchrzak

12 Zakończeniestaży.Obowiązkidyrektora ElżbietaBukowiecka-Górny

62 [email protected]łŁyszczarz

OKIEMPRAKTYKA16 Pomocpsychologiczno-pedagogiczna.CzęśćIII. ProfilaktykaiterapiaJagnaNiepokólczycka-Gac

21 Ochronadanychosobowych–dokumentacja. CzęśćV.DefinicjadanychosobowychŁukaszZegarek

ZARZĄDZANIE25 Jakprzygotowaćsiędo…CzęśćV. KontrolaPIPAgnieszkaSakowicz

STUDIUMPRZYPADKU28 Zpraktykiporadnipsychologiczno-pedagogicznej. Impulsywnyprzedszkolak BeataBanasiak,AgnieszkaMłynarczyk

WZORY31 Wzoryzwiązanezawansemzawodowymnauczycieli35 Wzoryzwiązanezpomocą psychologiczno-pedagogiczną

WYWIAD39 Odchudzonedzieciństwo.Ozaburzeniach odżywianiaudzieci.Rozmowa zMałgorzatąStarzomskąAgnieszkaDomagała

PROMOCJA44 CzarnyPRwsieci.CzęśćII.Praktyczne sposobyobronyAnnaJankowska

PORADYSPECJALISTY48 Orozmowachnauczycielizrodzicami.CzęśćI. Podstawykomunikacjimiędzyludzkiej IzabelaCzaja-Antoszek,MajaSzatkowska

52 Savoir-vivredladyrektorów.CzęśćIV. WitamywskromnychprogachPiotrKłyk

PUNKTWIDZENIA55 Eurosierotawprzedszkolu AnnaTulczyńska

PRZEDSZKOLEZPASJĄ59 Myjesteśmy„LeśneLudki”,chociażwlesie niemieszkamy.PublicznePrzedszkolenr39 wPoznaniu

KULTURALNIE65 Czytamy,oglądamy... MonikaBadowska,AgataBiałachowska,OlgaPawlak

O rozmowach nauczycieli z rodzicami

» » maj 20144

Z godnie z tzw. ustawą rekrutacyjną dyrektor publicznego przedszkola rozpatruje odwołanie rodziców kandydata od rozstrzygnięcia komisji rekrutacyjnej. Jego od-mowną decyzję rodzic może następnie zaskarżyć do sądu administracyjnego. Co

w praktyce oznacza to dla samego dyrektora i jakie nakłada na niego obowiązki? Wyja-śnienie tej oraz innych wątpliwości związanych z funkcjonowaniem nowych przepisów znajdą Państwo w tekście Marcina Majchrzaka Rekrutacja – luki w prawie.

Wraz z końcem maja zakończą się staże na poszczególne stopnie awansu zawodowe-go nauczycieli. Wiąże się to m.in. z koniecznością przygotowania wymaganej prawem dokumentacji, kontrolą i podsumowaniem działań nauczycieli oraz opiekunów ich staży. Aby zarówno te, jak i wiele innych zadań związanych z awansem zawodowym zrealizo-wać sprawnie i zgodnie z przepisami, zachęcam do lektury artykułu Zakończenie staży. Obowiązki dyrektora. W dziale Wzory znajdą Państwo także przykładową dokumentację związaną z tym zagadnieniem.

redaktor prowadząca

WydawcaOficynaMMWydawnictwoPrawniczeSp.zo.o.Sp.kul.Błażeja10j/1,61-608Poznańtel.(61)[email protected]

Adres redakcjiul.Błażeja12j/261-608Poznań

Redaktor naczelnaAnetaMizera

Redaktor prowadzą[email protected]

KorektaMałgorzataKowalska

Stali współpracownicyJadwigaPytlarczyk,MichałŁyszczarz,AgnieszkaSakowicz,IzabelaCzaja-Antoszek,AnnaJankowska,PatrykKuzior,AndrzejKulmatycki,MarcinMajchrzak,ŁukaszZegarek,ElżbietaBukowiecka-Górny

Dział obsługi [email protected].(61)8284927tel.(61)8284972

[email protected].(61)6536430

Nakład: 2915

ZdjęciaZbiorywłasneOficynyMMDreamstime.comSxc.huiStockphoto

Skład, druk i oprawaZakładPoligraficznyMośiŁ[email protected]

Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii: 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej: http://dp.kolporter.com.pl/.

Redakcjaniezwracamateriałówniezamówionych,zastrzegasobieprawodoskracania,redagowaniaorazzmiantytułówitekstównadesłanychartykułów,nieodpowiadazatreśćmateriałówreklamowych.Okładka:rys.AgnieszkaLodzińska

Od redakcji »

« FELIETON

5maj 2014 « «

Politycywtrakcieplanowaniazmianczyreformoświatowychnajchętniejposługująsięwskaźnikami,któremająświadczyćowystępowaniupożądanegoprzeznichzjawiska.Jeślisąonezbliżonedoanalogicznychwskaźnikówwinnychkrajach,toniemapotrzebywprowadzaniazmian.

O czym świadczy wskaźnik skolaryzacji przedszkolaków?

Gorzej, kiedy okazuje się, że wskaźniki lokują nas na szarym końcu oświatowego peletonu. Wówczas rząd zastanawia się nad tym, jak je zmienić. Obliczanie takich wskaźników opiera się na dostępnych danych admini-stracyjnych i informacjach dotyczących populacji osób w danym wieku. Tym samym o występowaniu zjawiska czy procesu wnioskuje się pośrednio na podstawie specja-listycznych wyliczeń, które z tego właśnie powodu należy traktować w kategoriach względnie odpowiadających rze-czywistości. Mam tu na myśli m.in. poprawność wyliczania rzeczywistego poziomu objęcia opieką i edukacją określo-nej populacji.

Jednym z takich wskaźników jest ten dotyczący stop-nia upowszechnienia edukacji wśród dzieci i młodzieży. Nosi on miano wskaźnika skolaryzacji, czyli powszech-ności realizacji obowiązku szkolnego. Niektórzy twierdzą nawet, że mówi on wiele na temat sprawności kształcenia, ponieważ jest świadectwem realizowania prawnie uregulo-wanej powinności zarówno przez opiekunów, jak i gminy w zakresie umożliwienia edukacji szkolnej lub ukończe-nia placówki danego typu dzieciom i młodzieży w okre-ślonym wieku. Można zatem stwierdzić, że wskaźnik ten jest również dowodem na demokratyzację systemu szkol-nego, skoro określa szanse młodego pokolenia na dostęp do publicznej oświaty. Na jego podstawie szacuje się ponadto zakres objęcia instytucjonalną edukacją dzieci w wieku przedszkolnym na terenie kraju czy w poszczególnych gminach. Dla tego poziomu edukacji nie wymyślono jed-nak adekwatnej nazwy, no bo jak tu mówić o skolaryza-cji w odniesieniu do przedszkoli? Byłoby to uzasadnione chyba tylko w sytuacji, gdybyśmy mieli na myśli nasycenie tego procesu elementami typowymi dla edukacji szkol-nej, a więc uszkolnienie wychowania i kształcenia dzieci w wieku od trzeciego do szóstego roku życia.

Wskaźnik scholaryzacji wynika ze stosunku liczby dzieci w danym wieku, uczęszczających do określonego typu pla-cówki, do liczby ludności w tej grupie wiekowej, ustalanej w Polsce jako odpowiadającej danemu poziomowi eduka-cji. Obejmuje on stosunek liczby dzieci z całego obwodu przedszkolnego, tzw. rejonu, niepodlegających obowiąz-kowi wychowania na tym poziomie do liczby maluchów uczęszczających do przedszkoli we własnym rejonie oraz dzieci z danego obwodu realizujących proces poza rejo-

nowym przedszkolem (np. w przedszkolu niepublicznym). Obliczenie tego wskaźnika pozwala na ustalenie, czy nastę-puje spadek, stabilizacja czy wzrost współczynnika skolary-zacji na terenie danej gminy, a tym samym zdiagnozowanie, czy rodzice są zainteresowani objęciem swoich pociech formą instytucjonalnego wychowania. Wskaźnik ten może być zaniżony, jeśli występują błędy szacunkowe ludności lub jeśli w sprawozdawczości statystycznej nie zostały ujęte migracje mieszkańców poza granice danej gminy.

Wiemy, że istnieje pewna grupa dzieci uczęszczających do przedszkoli niepublicznych czy znajdujących się poza systemem publicznej opieki przedszkolnej wykazywanym w sprawozdawczości – mowa tu np. o maluchach uczęsz-czających do przedszkoli wyznaniowych, placówek poza granicami kraju czy pobierających nauczanie domowe. Obliczanie wskaźnika skolaryzacji przedszkolnej ma zatem sens tylko w odniesieniu do tej grupy wiekowej, która jest objęta powszechnym obowiązkiem przedszkolnym, czyli pięciolatków. Trudno bowiem narzekać na to, że rodzice nie posyłają młodszych dzieci do przedszkoli, skoro nie muszą tego robić, a gdyby nawet tego pragnęli, to władze gminy nie są w stanie zapewnić im miejsca w placówkach. W efekcie powoływanie się na dane statystyczne, mówiące o tym, że upowszechnienie wychowania przedszkolnego wśród dzieci trzy-, cztero- i pięcioletnich w Polsce lokuje nas na przedostatnim miejscu wśród państw UE, kompletnie mija się z celem. Fakt ten rodzi zatem pytanie o zasadność krytyki, skoro dzieci w tym wieku nie były i nie są objęte obowiązkiem edukacji przedszkolnej.

Bogusław śliwerski

prof. Bogusław ŚliwerskiProfesorzwyczajnyAkademiiPedagogikiSpecjalnejim.MariiGrze-gorzewskiejwWarszawieorazChrześcijańskiejAkademiiTeologicz-nejwWarszawie.CzłonekPrezydiumCentralnejKomisjidoSprawStopniiTytułów(2013–2016),przewodniczącyKomitetuNaukPeda-gogicznychPAN(od2011r.).Wlatach1994–2007kierowałZakłademiKatedrąTeoriiWychowaniaUniwersytetuŁódzkiego.Od2010r.re-daktornaczelnypółrocznika„StudiazTeoriiWychowania”(powoła-negoprzezKNPPAN)

Książki prof. Bogusława Śliwerskiego znajdą Państwo na:

AktuAlności »

6 » » maj 2014

Kalendarium – maj 2014

Data Zadaniedyrektora Podstawaprawna

Do 5 Poinformowanie nauczycieli przewidzianych do zwolnienia w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 KN o możliwości złożenia wniosku o przeniesienie w stan nieczynny lub ograniczenie zatrudnienia. Ruch służbowy nauczycieli: ustalenie wakatów, zmiana stosunków pracy, dopełnienie formalności związanych z decyzjami emerytalnymi pracowników, zatrudnianie nowych nauczycieli

t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191

5 Złożenie deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.

12 Złożenie miesięcznych sprawozdań budżetowych: Rb-23, Rb-27, Rb-28, Rb-27S, Rb-28S

Dz.U. z 2010 r. Nr 43 poz. 247 ze zm.Dz.U. z 2014 r. poz. 119

13 Skontrolowanie stanu technicznego budynku w ramach okresowej kontroli

t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.

20 Złożenie do Zarządu PFRON informacji INF-1 o zatrudnieniu, kształceniu lub działalności na rzecz osób niepełnosprawnych

t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 127 poz. 721 ze zm.Dz.U. z 2013 r. poz. 33 ze zm.

20 Wpłata pobranych zaliczek na podatek dochodowy od łącznej kwoty wypłat wynagrodzeń z tytułu umów o pracę

t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.

30 Wypłata pierwszej raty planowanej wartości odpisów i zwiększeń na ZFŚS

t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.

31 Zatwierdzenie przez organ prowadzący arkusza organizacji przedszkola na kolejny rok szkolny

Dz.U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 ze zm.

31 Czynności związane z zakończeniem staży na kolejne stopnie awansu zawodowego przez nauczycieli

Dz.U. z 2013 r. poz. 393

Według decyzji dyrektora

Przesłanie wniosków o nagrody dla nauczycieli, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej

t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191

« AktuAlności

7maj 2014 « «

Do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych wysłany został Pro-jekt rozporządzenia w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przy-gotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży.

Celem nowego rozporządzenia jest zapewnienie dzieciom, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia im uczęszczanie do przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego, realizację kształcenia, wychowania i opieki dosto-sowanych do ich indywidualnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych oraz możliwości psychofizycznych.

Wraz z wejściem w życie projektowanego rozporządzenia utraci moc obowiązujące Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2008 r. Nr 175 poz. 1086).

Projekt zawiera rozwiązania doprecyzowujące i porządkujące wcześniejszy stan prawny, uwzględniające zmiany legisla-cyjne w systemie oświaty oraz doświadczenie płynące z praktyki organizowania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i postulaty zgłaszane przez środowisko oświatowe.

W projekcie wprowadzono m.in.:▶ możliwość prowadzenia zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego przez dwóch nauczycieli wychowania

przedszkolnego,▶ zasadę, że zajęcia prowadzi się w miejscu pobytu dziecka, wskazując jednocześnie otwarty katalog miejsc, w których

dziecko może przebywać, tj. w szczególności dom rodzinny, placówki, o których mowa w art. 2 pkt 5 Ustawy o systemie oświaty, lub placówkę opiekuńczo-wychowawczą – dzięki takiej regulacji zostanie zapewniona możliwość organizowa-nia zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego, uwzględniająca indywidualną sytuację danego dziecka,

▶ rozwiązanie, zgodnie z którym na wniosek rodziców i na podstawie dołączonego do niego zaświadczenia lekarskiego, z którego wynika, że stan zdrowia dziecka umożliwia uczęszczanie do przedszkola, dyrektor zaprzestaje organizacji in-dywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz powiadamia organ prowadzący; dodanie takiego przepisu umożliwi zakończenie organizowania indywidualnego przygotowania niezwłocznie po ustaniu takiej potrzeby, co będzie miało wpływ na szybszy powrót dziecka do grupy rówieśniczej.

W projekcie dookreślono, że na pisemny wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia dyrektor może zezwolić na odstąpie-nie od realizacji niektórych treści wynikających z podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Rozwiązanie to ma na celu ujednolicenie stosowania przez dyrektorów przedszkoli i szkół powyższej regulacji.

Projekt zakłada także, że udział dzieci objętych indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym w życiu przedszkola jest re-alizowany poza tygodniowym wymiarem godzin zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego. Pozwoli to na uniknięcie rozbieżności interpretacyjnych dotyczących uczestniczenia przez dzieci w różnych formach przedszkolnych aktywności.

Źródło:MEN

Wyniki badań nad mózgiem pokazują bardzo wyraźnie, że każde dziecko jest na swój sposób zdol-ne. Warto zatem tę wiedzę przełożyć na edukacyjną rzeczywistość.

Wszystkie dzieci są zdolne to bestseller w kategorii książek popularnonaukowych. Trudno dziś jednoznacznie stwierdzić, jaki potencjał nosiliśmy w sobie w dzieciństwie, o czym marzyliśmy najbardziej, do czego potrafiliśmy się zapalić, co nas napędzało i w jakiej dziedzinie byliśmy szcze-gólnie uzdolnieni. Kto z nas zadaje sobie czasem pytanie, które z jego talentów nie miały okazji się rozwinąć? A czy mamy świadomość tego, jakie zdolności drzemią w naszych dzieciach? Co robią naprawdę dobrze, a czego nie potrafią?

Nauka powinna sprawiać taką radość, żeby myśl o zbliżających się feriach napawała dzieci smutkiem. Dzieciństwo po-winno być tak piękne, by każde wspomnienie o nim przez całe życie dodawało nam sił. Książka Wszystkie dzieci są zdolne wyjaśnia, dlaczego w obecnym systemie wychowania i edukacji konieczne są radykalne zmiany. Przestarzała koncepcja „róż-nicowania talentów” ma zgubny wpływ nie tylko na dzieci, ale szkodzi całemu społeczeństwu. Musimy zaprzestać wywierania presji na najmłodszych.

Data polskiej premiery publikacji to 20 maja. Zapraszamy także do czerwcowo-lipcowego wydania „Miesięcznika Dyrek-tora Przedszkola”, w którym znajdą Państwo m.in. wywiad z prof. Geraldem Hütherem.

Indywidulne przygotowanie przedszkolne – projekt zmian

Jak marnujemy wrodzone talenty

» » maj 20148

D o tej pory kwestie dotyczące rekrutacji do publicz-nych szkół i przedszkoli były regulowane w sta-tutach tych jednostek. Konieczność szybkiego

wprowadzenia nowych przepisów spowodowała, że część rozwiązań przewidzianych w ustawie nowelizującej nie zo-stała dostatecznie dopracowana albo ich stosowanie w ob-liczu wcześniej obowiązujących przepisów budzi poważne wątpliwości interpretacyjne.

ODWOŁANIEODNIEPRZYJęCIADZIECKADOPLACóWKI

W poprzednim stanie prawnym ukształtował się po-wszechny pogląd o braku kontroli sądowej nad rozstrzygnię-ciem dyrektora o nieprzyjęciu dziecka do przedszkola (Wy-rok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 czerwca 2010 r., IV SA/Gl 661/09). Ustawa rekruta-cyjna zmieniła dotychczasowe postrzeganie kwestii możliwo-ści zakwestionowania decyzji dyrektora placówki.

Zgodnie z art. 20zc ust. 9 Ustawy o systemie oświaty dyrek-tor publicznego przedszkola rozpatruje odwołanie rodziców kandydata od rozstrzygnięcia komisji rekrutacyjnej w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania odwołania. Jego odmowna de-cyzja może następnie zostać zaskarżona przez rodzica do sądu administracyjnego. Niestety Ustawa o systemie oświaty dalej nie zawiera żadnych przepisów, które określałyby obowiązki w związku z potencjalnym postępowaniem sądowoadmini-stracyjnym. W związku z tym należy sięgnąć do Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami admi-nistracyjnymi (dalej: p.p.s.a.), z której wynika, że postępowa-nie to będzie uruchamiane skargą rodziców na rozstrzygnięcie dyrektora. Stosownie do art. 3 § 1 ww. Ustawy sądy admi-nistracyjne sprawują kontrolę nad działalnością administracji publicznej i stosują określone w niej środki. W świetle art. 3 § 2 ww. Ustawy kontrola sądowoadministracyjna może być

sprawowana przez sąd jedynie w stosunku do tych aktów ad-ministracyjnych, które są wymienione w tym artykule. Są to, odpowiednio:

1) decyzje administracyjne,2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyj-

nym, na które służy zażalenie albo kończące postępo-wanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty,

3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyj-nym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,

4) inne niż określone w pkt 1–3 akty lub czynności z za-kresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa,

5) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach,

6) akty prawa miejscowego organów jednostek samorzą-du terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej,

7) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,

8) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek sa-morządu terytorialnego,

9) bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowa-nia w przypadkach określonych w pkt 1–4a.

Powyższy katalog jest zamknięty, co oznacza, że aby złożyć formalnie poprawną skargę do sądu administra-cyjnego, należy wskazać podstawę prawną z art. 3 § 2. Rozstrzygnięcie dyrektora w sprawie odwołania się ro-dzica od ustalonej przez komisję rekrutacyjną listy kan-dydatów przyjętych nie jest decyzją administracyjną, ponieważ nie rozstrzyga indywidualnej sprawy w spo-sób przewidziany w Ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego. Z drugiej jednak strony rozstrzyga ono o uprawnieniach i obowiązkach wynikają-cych z przepisów prawa. W przypadku rekrutacji do przed-szkoli rozstrzygnięcie dyrektora placówki decyduje zarówno o uprawnieniu dziecka do korzystania z wychowania przed-szkolnego (art. 14 ust. 1 uso.), jak i obowiązku – rocznym obowiązkowym przygotowaniu przedszkolnym (art. 14 ust. 3 uso.). Prawidłową podstawą wniesienia skargi na rozstrzy-

rekrutacja do przedszkoli

Nowezasadyrekrutacji,któreweszływżycienamocyUstawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw,wprowadziłyniemałyzamętwplacówkachoświatowych.NaszspecjalistaomawianajczęściejpojawiającesięwątpliwościiodpowiadanaPaństwapytania.

Rekrutacja – luki w prawie

Prawo »

Skargędosąduadministracyjnegownosisięzapośrednictwemorganu,któregodziałaniejestprzedmiotemskargi,cooznacza,żerodzicbędziewnosiłskargędoprzedszkola.

maj 2014 « « 9

gnięcie dyrektora będzie zatem art. 3 § 2 pkt 4 Prawa o po-stępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 20zc ust. 9 Ustawy o systemie oświaty.

Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednic-twem organu, którego działanie jest przedmiotem skargi, co oznacza, że rodzic będzie wnosił skargę do przedszkola (art. 54 § 1 ww. Ustawy). Od dnia otrzymania rozstrzygnięcia dyrektora co do zasadności odwołania się od ustalenia komisji rekrutacyj-nej o nieprzyjęciu dziecka do przedszkola rodzic będzie miał 30 dni na decyzję, czy, jego zdaniem, rozstrzygnięcie dyrek-tora było słuszne i czy warto wnosić na nie skargę (art. 53 § 1 Ustawy). Dyrektorzy muszą pamiętać, aby pismo zawierające rozstrzygnięcie odpowiadało wymogom postępowania sądo-woadministracyjnego. Musi ono zatem zawierać:

1) oznaczenie strony – imię i nazwisko kandydata oraz rodzica kandydata składającego odwołanie od roz-strzygnięcia komisji rekrutacyjnej,

2) datę i miejsce sporządzenia dokumentu,3) wskazanie, że rozstrzygnięcie dyrektora zostało wyda-

ne w związku z odwołaniem się rodzica od rozstrzy-gnięcia komisji rekrutacyjnej,

4) rozstrzygnięcie dyrektora – podtrzymanie rozstrzygnię-cia komisji rekrutacyjnej,

5) uzasadnienie, ze szczególnym omówieniem kryteriów, które kandydat spełniał, liczby uzyskanych przez niego punktów i liczby punktów, od której przyjmowano do przedszkola,

6) pouczenie o możliwości wniesienia skargi do sądu ad-ministracyjnego: tryb i termin.

Dyrektor będzie zobowiązany przekazać skargę wraz z ak-tami sprawy do sądu w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia (art. 54 § 2 p.p.s.a.). Nieprzekazanie skargi w terminie powo-duje, że rodzic może złożyć wniosek do sądu administracyj-nego o wymierzenie dyrektorowi grzywny. Sąd może ją wy-mierzyć w wysokości określonej w art. 154 § 6 Ustawy, a więc do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

TERMINYPOSTęPOWANIAREKRUTACYJNEGOWROKUSZKOLNYM2015/2016

Po nowelizacji Ustawy o systemie oświaty w założeniu ustawodawcy wszystkie terminy postępowania rekrutacyjne-go, w tym terminy postępowania uzupełniającego oraz termi-ny składania dokumentów, będą wynikały z rozporządzenia ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania wydane-go na podstawie art. 20l uso., które wejdzie w życie 1 stycz-nia 2016 r. Tym samym rozporządzenie określające terminy postępowania rekrutacyjnego będzie mogło zostać wydane dopiero po 1 stycznia 2016 r. Na okres przejściowy, tj. na lata szkolne 2014/2015 i 2015/2016, istniała potrzeba wprowadze-nia regulacji szczególnej.

Na podstawie art. 6 Ustawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmia-nie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, dotyczącego publicznych przedszkoli lub innych publicznych form wychowania przedszkolnego, terminy postępowania re-krutacyjnego i postępowania uzupełniającego w roku szkol-nym 2014/2015 w przedszkolu będą wynikały z zarządzenia dyrektora placówki (uprzednio terminy te musiały być uzgod-nione z wójtem/burmistrzem/prezydentem miasta). Brak jest zatem przepisów wytyczających, kto będzie określał terminy postępowania rekrutacyjnego i uzupełniającego oraz termi-ny składania dokumentów do przedszkoli w roku szkolnym 2015/2016 r. Przepis przejściowy zawarty w art. 6 ustawy nowelizującej upoważnia dyrektora przedszkola do określe-nia terminów tylko na jeden rok szkolny. Po roku szkolnym 2014/2015 w świetle obowiązujących przepisów powstanie luka. Z jednej strony dyrektor nie będzie miał upoważnienia do określenia terminów zarządzeniem, z drugiej niemożliwe stanie się określenie terminów w statucie przedszkola z uwa-gi na nową treść art. 60 ust. 1 Ustawy o systemie oświaty (z obligatoryjnego katalogu kwestii, które statut placówki ma określać, wyłączono zasady rekrutacji dzieci). Jedynym roz-wiązaniem zaistniałej sytuacji będzie szybka interwencja usta-wodawcy, zmierzająca w kierunku rozszerzania działania art. 6 na rok szkolny 2015/2016.

Na marginesie należy zauważyć, że błędem jest określa-nie terminów postępowania rekrutacyjnego do przedszkoli przez organy prowadzące, np. przez wójta gminy w dro-dze zarządzenia. Jako organ administracji publicznej jest on bowiem zobowiązany do działania w granicach i na podstawie prawa. Skoro przepis art. 6 Ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw daje upoważnienie do określenia terminów postępowania dyrektorowi przedszkola, to organ prowadzący nie może uzurpować sobie do tego prawa, nawet jeżeli przepis wy-maga wcześniejszego uzgodnienia terminów z organem prowadzącym.

OChRONADANYChOSOBOWYChKANDYDATóWPRZYJęTYChINIEPRZYJęTYCh

W uzasadnieniu do Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 stycznia 2013 r. (K 38/12), który był przyczyną do-konania zmian w systemie rekrutacji do publicznych szkół i przedszkoli, skład orzekający zwrócił uwagę na kwestię ochrony danych osobowych kandydatów. W poprzednim stanie prawnym zbieranie danych osobowych w procesie re-krutacji odbywało się bez podstawy prawnej. Część danych zbieranych w przedszkolu miała przy tym charakter danych szczególnie wrażliwych, takich jak np. dane zawarte w kopii deklaracji PIT, aktualne zaświadczenie RMUA, zaświadczenie o niepełnosprawności, zaświadczenie z miejsca pracy, kopia orzeczenia sądowego o rozwodzie, separacji czy też pozba-wieniu praw rodzicielskich.

rekrutacja do przedszkoli « Prawo

Wobecnymstanieprawnymbrakprzepisówwytyczających,ktobędzieokreślałterminypostępowaniarekrutacyjnegodoprzedszkoliwrokuszkolnym2015/2016.

Dyrektorzymusząpamiętać,abypismozawierającerozstrzygnięcieodpowiadałowymogompostępowaniasądowoadministracyjnego.

» » maj 201410

W związku z niebezpieczeństwem nieprawidłowego ob-chodzenia się z danymi zbieranymi w czasie rekrutacji wpro-wadzono w art. 20ze Ustawy o systemie oświaty przepis, na podstawie którego dane osobowe kandydatów zgromadzone w celach postępowania rekrutacyjnego oraz dokumentacja tego postępowania są przechowywane nie dłużej niż do koń-ca okresu, w którym dziecko korzysta z wychowania przed-szkolnego w danym publicznym przedszkolu lub publicznej innej formie wychowania przedszkolnego albo uczęszcza do danej publicznej szkoły, publicznej placówki, na zajęcia w pu-blicznej placówce oświatowo-wychowawczej.

Dane osobowe kandydatów nieprzyjętych do danej pla-cówki są przechowywane przez okres jednego roku. Wyją-tek od tej zasady wprowadzono dla kandydatów, w stosunku do których toczą się postępowania sądowoadministracyjne wszczęte na podstawie skargi na rozstrzygnięcia dyrektora przedszkola. Ich dane są przechowywane do czasu zakoń-czenia postępowania prawomocnym wyrokiem. Reasumując, po okresie rocznego przechowywania danych kandydatów nieprzyjętych albo po uprawomocnieniu się wyroku dane po-winny być zniszczone. Powstaje jednak pytanie, czy dyrektor przedszkola, szkoły czy innej placówki oświatowej jest zobo-wiązany zgłosić zbiór danych kandydatów nieprzyjętych do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Sto-sownie do art. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych administrator danych powinien to zrobić, chyba że zachodzi jedna z przesłanek określonych w art. 43 ust. 1 pkt 1–11 ww. Ustawy. Niewątpliwie w świetle art. 7 Ustawy o ochronie danych osobowych dyrektor placówki jest administratorem danych osobowych kandydatów przyjętych (czyli wychowanków przedszkola) oraz kandydatów nieprzy-jętych, ponieważ decyduje o celach i środkach przetwarzania tych informacji. Przez przetwarzanie danych należy rozumieć jakiekolwiek wykonywane na nich operacje, takie jak zbiera-nie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienia-nie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych.

Wyjątki od obowiązku zgłaszania zbioru danych do GIO-DO zawarte w art. 43 przedmiotowej ustawy przewidują przypadek niezgłaszania zbioru danych (art. 43 ust. 1 pkt 4 Ustawy) „(…) przetwarzanych w związku z zatrudnieniem u nich, świadczeniem im usług na podstawie umów cywil-noprawnych, a także dotyczących osób u nich zrzeszonych lub uczących się”. Czytając przepisy art. 20ze Ustawy o sys-temie oświaty w związku z art. 40 i 43 Ustawy o ochronie danych osobowych, należy przyjąć, że, po pierwsze, z obo-wiązku rejestracji zwolnione są placówki prowadzące zbio-ry danych uczących się w nich osób. Po drugie – dyrektorzy szkół i przedszkoli jako administratorzy danych osobowych kandydatów nieprzyjętych powinni zgłosić zbiór danych oso-bowych do zarejestrowania u GIODO, ponieważ nie ma dla tej kategorii danych wyłączenia.

ODROCZENIEOBOWIĄZKUSZKOLNEGOAPROCESREKRUTACJIDOPRZEDSZKOLI

Rodzice sześciolatka, którzy obawiają się, że ich dziecko jest jeszcze zbyt małe, aby rozpocząć naukę w pierwszej klasie szkoły podstawowej, mogą starać się o odroczenie obowiązku szkolnego, przewidziane w art. 16 Ustawy o systemie oświaty. Stosownie do art. 16 ust. 3 uso. w przypadkach uzasadnionych ważnymi przyczynami rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego może być odroczone, nie dłużej jednak niż o jeden rok. Decyzję w tej sprawie podejmuje dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno-pe-dagogicznej. W myśl obowiązujących obecnie przepisów taka decyzja może być wydana do 31 sierpnia. Jeżeli rodzice uzyskają pozytywną decyzję dyrektora „obwodowej” szkoły, powstaje jednak problem z kontynuacją przez danego przed-szkolaka wychowania przedszkolnego.

Z jednej strony, z uwagi na wiek sześciolatka, dyrektor przedszkola mógł zakładać, że dotychczas zajmowane przez malucha miejsce zostanie zwolnione. Powstaje zatem pytanie, czy w sytuacji odroczenia obowiązku szkolnego sześciolatek, którego dotyczy odroczenie, zostanie włączony do postępo-wania rekrutacyjnego, a jeżeli tak, to na jakim etapie. Przepi-sy ustawy nowelizującej nie regulują wprost takiej sytuacji. Rozwiązując powyższe zagadnienie, trzeba zwrócić uwagę na fakt, że przepisy Ustawy o systemie oświaty nie „wyłączają” z rekrutacji dzieci realizujących roczne obowiązkowe przygo-towanie przedszkolne.

Tylko dzieci do klas pierwszych obwodowych szkół podstawowych i gimnazjów są przyjmowane z urzę-du po zgłoszeniu. Pięciolatki biorą zatem udział w rekrutacji do przed-szkola. Powyższe potwierdza przepis przejściowy zawarty w art. 7 Ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z którym gmina ma obowiązek zapew-nić możliwość korzystania z wychowa-nia przedszkolnego dziecku, które nie zostało przyjęte do danego publiczne-go przedszkola. W takim przypadku dyrektor przedszkola informuje o nie-


Odmownadecyzjadyrektoramożezostaćzaskarżonaprzezrodzicadosąduadministracyjnego

10 » » maj 2014

Wmyślobowiązującychobecnieprzepisówdecyzjaoodroczeniuobowiązkuszkolnegomożebyćwydanado31sierpnia.

Prawo »

maj 2014 « « 11

przyjęciu dziecka do placówki wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a ten jest obowiązany pisemnie wskazać rodzicom inne publiczne przedszkole, które może przyjąć malucha.

Powyższy mechanizm w drodze analogi prawnej należy zastosować do sześciolatków, w stosunku do których wyda-no decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. Jeśli decyzja o odroczeniu obowiązku szkolnego zostanie wydana w takim czasie, że będzie możliwe zgłoszenie dziecka do rekrutacji w postępowaniu uzupełniającym, o którym mowa w art. 20zd Ustawy o systemie oświaty, to należy je zakwalifikować do postępowania. Jeżeli jednak decyzja o odroczeniu wycho-wania przedszkolnego została podjęta już po zakończeniu procesu rekrutacji do przedszkoli, to należy przez analogię zastosować rozwiązanie z art. 7 ustawy rekrutacyjnej – zgło-sić dziecko do organu prowadzącego, którego obowiązkiem będzie zapewnienie miejsca, w którym może ono kontynu-ować wychowanie przedszkolne. Podkreślenia wymaga, że żadne przepisy Ustawy o systemie oświaty nie gwarantują, że dziecko z odroczonym obowiązkiem szkolnym będzie kon-tynuowało przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, do którego uczęszczało.

RóWNORZęDNEWYNIKIPOSTęPOWANIAREKRUTACYJNEGO

W roku szkolnym 2014/2015 kryteria „społeczne” rekru-tacji do przedszkola są określane przez dyrektora placówki w uzgodnieniu w wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta). Kryterium dochodowe może wprowadzić zarządzeniem wójt (burmistrz, prezydent miasta). Kryteria społeczne, w odróżnie-niu od tych ustawowych, mogą – a nawet powinny – mieć różną wartość punktową. Dobrze skonstruowane, pozwalają skutecznie wybrać kandydatów. Ponieważ jest to pierwszy rok ich obowiązywania, mogą zdarzyć się sytuacje, w któ-rych, pomimo zastosowania kryteriów społecznych, komisja rekrutacyjna nie będzie w stanie wyłonić kandydatów. Przy-kładowo, wolnych miejsc może być 10, wniosków ogólnie 36, a wniosków mających najwyższą liczbę punktów – 16. W tej sytuacji 16 osób ma równorzędne wyniki. Jeżeli zarządzenie określające kryteria nie przewiduje przepisów kolizyjnych, np. w przypadku wyników równorzędnych, decydujące znacze-nie ma kryterium nr 1, dalej kryterium nr 2 itd., komisja rekru-tacyjna jest niejako w impasie decyzyjnym. Nie ma podstaw do odrzucenia z tych 16 osób 6, tak aby wyłonić 10 przyjętych przedszkolaków. Ze względu na fakt, że wszystkie 16 osób wyróżnia się taką samą sytuacją prawną i faktyczną, mają bowiem taką samą liczbę punktów, należy je traktować tak samo. Nie można w sposób oderwany od kryteriów wybrać 10 osób np. w drodze losowania czy też z uwzględnieniem kolejności zgłoszeń.

Co zatem może zrobić komisja rekrutacyjna w tej sytuacji? Wprowadzenie nowych kryteriów rekrutacji na etapie postę-powania rekrutacyjnego będzie sprzeczne z zasadą państwa prawa. Rodzice mają prawo oczekiwać, że wszystkie przepisy dotyczące postępowania rekrutacyjnego zostaną podane do publicznej wiadomości przed rozpoczęciem naboru. Dzięki temu mogą wcześniej je ocenić i wybrać takie przedszkole, do którego ich dziecko będzie miało największe szanse dostania się. Za przebieg postępowania rekrutacyjnego odpowiadają dyrektor placówki i organ prowadzący, który te kryteria za-

twierdził – w tym przypadku ryzyko złego wyboru kryteriów powinno obciążać organ prowadzący i dyrektora, a nie ro-dziców. Wprowadzenie w trakcie postępowania rekrutacyj-nego nowych kryteriów lub zastosowanie zasady kolejności zgłoszeń z wysokim prawdopodobieństwem będzie uznane przez sąd administracyjny za poważną wadę postępowania. W rezultacie na skutek orzeczenia sądu administracyjnego kandydat wcześniej niewybrany zostanie przyjęty.

Można zastanowić się w takim przypadku nad możli-wością, jaką daje postępowanie uzupełniające. Mianowi-cie komisja rekrutacyjna mogłaby stwierdzić, że w sytuacji równorzędnych wyników nie jest w stanie wybrać zgodnie z przepisami prawa kandydatów przyjętych do przedszkola i w związku z powyższym nie przyjmuje żadnych dzieci. Na-stępnie musiałaby wykazać wolne miejsca, które „przeszłyby” do postępowania uzupełniającego.

W przedstawionej sytuacji jedyne rozwiązanie, które nie będzie pociągało za sobą działania bez podstawy prawnej albo takiego, które mogło być ocenione w ramach kontroli są-dowoadministracyjnej jako działanie niezgodne z przepisami, to zwiększenie liczby oddziałów w przedszkolu. Dyrektor pla-cówki powinien wystąpić do organu prowadzącego z wnio-skiem o utworzenie dodatkowego oddziału, argumentując to uzyskaniem na drugim etapie rekrutacji wyników niepozwa-lających komisji rekrutacyjnej na prawidłowe ustalenie listy kandydatów przyjętych.

Proponując takie rozwiązanie, należy pamiętać o tym, że organ prowadzący i tak będzie musiał mieć w odwodzie dodatkowe wolne miejsca w przedszkolach dla dzieci, które dostaną się z odwołań. Z pragmatycznego punktu widzenia należy również pamiętać o tym, że większa liczba przedszko-laków przekłada się na większą dotację celową, a lepiej dzieci przyjąć od razu, niż po skutecznym odwołaniu się do sądu przez ich rodziców.


Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j.Dz.Uz2004r.Nr256poz.2572zezm.),

▶ Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw(Dz.U.z2014r.poz.7),

▶ Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j.Dz.U.z2014r.poz.101),

▶ Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi(t.j.Dz.U.z2012r.poz.270zezm.),

▶ Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych(t.j.Dz.U.z2002r.Nr101poz.926zezm.).

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Marcin MajchrzakPrawnik oraz członek Okręgowej Izby RadcówPrawnychwWarszawie.Świadczypomocprawnąwramachwłasnejkancelariidoradztwaprawne-go.Jestautoremlicznychopracowańiartykułówz zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawazwiązkowegoorazprawaoświatowego

Ustawa o systemie oświatyniezawierażadnychprzepisów,któreokreślałybyobowiązkiwzwiązkuzpotencjalnympostępowaniemsądowoadministracyjnym.

« Prawo

Prawo »

12 » » maj 2014

W kolejnej części cyklu przedstawiamy obowiązki dyrektora przedszkola związane z ustaleniem oce-ny dorobku zawodowego za okres stażu, powoła-

niem komisji kwalifikacyjnych dla nauczycieli, którzy ubiegają się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego, zasadami wydawania aktu nadania stopnia awansu zawodowego oraz z zadaniami związanymi z przechowywaniem dokumentacji z przebiegu awansu zawodowego.

KONIECSTAżYMimo ściśle określonych długości staży na poszczególne

stopnie awansu zawodowego (art. 9c Karty nauczyciela), zda-rzają się sytuacje, gdy ulegają one przedłużeniu. Najczęstsze tego przyczyny związane są z nieobecnością nauczyciela, spowodowaną np. chorobą, urlopem macierzyńskim, zwol-nieniem z obowiązku świadczenia pracy lub urlopem bez-płatnym, trwającymi nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, lecz krócej niż rok.

Staże kończą się 31 maja danego roku (o ile nic tego nie zakłóci). Dla nauczycieli ubiegających się o wyższe stopnie awansu zawodowego oznacza to przede wszystkim koniecz-ność opracowania sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Dla opiekunów staży termin ten wyznacza z kolei czas, kiedy należy opracować projekt oceny dorobku zawodowego i przedstawić go dyrektorowi. Dla dyrektora na-tomiast koniec odbywania staży oznacza obowiązek ustalenia oceny dorobku zawodowego, wydanie nauczycielom, którzy otrzymali pozytywną ocenę, odpowiednich zaświadczeń do-łączanych do wniosków o postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne, a także powołanie komisji kwalifikacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczycie-la kontraktowego, następnie uczestniczenie w jej pracach i wreszcie – wydanie decyzji w formie aktu nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego.

W przypadku nauczycieli kontraktowych i mianowanych, którzy ukończyli staże, obowiązkiem dyrektora – oprócz usta-lenia oceny dorobku zawodowego oraz wydania zaświadczeń dołączanych przez nauczycieli do wniosków o postępowanie egzaminacyjne/kwalifikacyjne – jest również uczestniczenie w pracach komisji powołanych przez organy nadające kolej-ne stopnie awansu zawodowego oraz przechowywanie odpo-wiedniej dokumentacji związanej z przebiegiem stażu.

OCENADOROBKUZAWODOWEGONAUCZYCIELADyrektor przedszkola ustala na piśmie ocenę dorobku za-

wodowego za okres stażu w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania przez nauczycieli i robi to w od-niesieniu do wszystkich nauczycieli ubiegających się o kolejne stopnie awansu zawodowego (art. 9c ust. 6 KN). Ustalając oce-nę, zapoznaje się z jej projektem opracowanym przez opiekuna stażu oraz bierze pod uwagę stopień realizacji planu rozwoju zawodowego. Wyjątek stanowią nauczyciele mianowani ubie-gający się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, którym nie przydziela się opiekuna stażu (art. 9c ust. 4 KN).

Zanim jednak dyrektor będzie mógł ustalić ocenę dorobku zawodowego, ze swoich podstawowych obowiązków powinni wywiązać się nauczyciele, którzy ukończyli staż, oraz ich opie-kunowie. W świetle § 4 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (dalej: Rozporządze-nie) nauczyciele zobowiązani są do przedstawienia dyrektoro-wi w terminie 30 dni od dnia zakończenia stażu sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Powinni uwzględnić w nim stopień realizacji założeń planu, sposób sprostania nie-zbędnym wymaganiom zawartym w ww. Rozporządzeniu, a także umiejętności nabyte podczas stażu i sposób ich wy-korzystania w pracy. W szczególności powinni wykazać się:

▶ znajomością organizacji, zadań i zasad funkcjonowania przedszkola, w którym odbywali staż, czyli znajomością przepisów oświatowych oraz dokumentacji obowiązu-jącej w przedszkolu,

▶ znajomością przepisów dotyczących zapewnienia bez-piecznych i higienicznych warunków dzieciom przeby-wającym w placówce i poza nią,

▶ umiejętnością prowadzenia zajęć w sposób zapewniają-cy właściwą realizację statutowych zadań przedszkola, w którym odbywali staż,

▶ znajomością środowiska wychowanków, ich problemów oraz umiejętnością prowadzenia spotkań z rodzicami,

▶ współpracą ze środowiskiem lokalnym i, w razie potrze-by, umiejętnością podejmowania działań zmierzających do rozwiązywania problemów środowiskowych wycho-wanków,

▶ umiejętnością omawiania własnych lub obserwowanych zajęć.

Awans zawodowy nauczycieli

Jakieobowiązkizwiązanezawansemzawodowymczekajądyrektorawczerwcuilipcu?Conależydozadańnauczycieliubiegającychsięowyższystopieńawansuiopiekunówichstaży?Naczympowinnapolegaćwspółpracadyrektorazorganamipowołującymikomisjekwalifikacyjne?

Zakończenie stażyObowiązki dyrektora część II

« Prawo

13maj 2014 « «


Dla ustalenia oceny dorobku zawodowego niezbędne jest zapoznanie się z jej projektem sporządzonym przez opiekuna stażu. Opiekun ma 14 dni (§ 5 Rozporządzenia) od dnia za-kończenia stażu przez nauczyciela na przedstawienie projektu dyrektorowi. Ocena powinna być jak najbardziej obiektywna i uwzględniać wyniki realizowanego planu rozwoju zawodo-wego, sposób i rzetelność dokumentowania wykonanych za-dań oraz nabycie lub rozwój kompetencji istotnych w pracy z dzieckiem i na rzecz przedszkola.

Ustalając ocenę (dotyczy to wszystkich stopni awansu zawodowego), dyrektor powinien również zasięgnąć opinii rady rodziców. Po otrzymaniu od nauczycieli sprawozdań ze zrealizowanego planu rozwoju zawodowego dyrektor niezwłoczne powiadamia radę rodziców o dokonywanej ocenie. Zgodnie z art. 9c ust. 7 KN rada rodziców w ter-minie 14 dni od dnia otrzymania takiego zawiadomienia przedstawia mu swoją opinię. Powinna wziąć w niej pod uwagę takie kryteria jak np. przestrzeganie przez nauczycie-la prawa wewnątrzprzedszkolnego, zdyscyplinowanie oraz efektywność podejmowanych działań wychowawczych, dydaktycznych i opiekuńczych. Wyrażając opinię o pracy nauczyciela, rada ocenia także jego umiejętność porozumie-wania się z dziećmi i rodzicami, zdolności organizacyjne, skuteczność rozwiązywania problemów wychowawczych, a także umiejętność organizowania bezpiecznego i sprzyja-jącego rozwojowi podopiecznych środowiska edukacyjnego. Otrzymanie opinii rady rodziców lub jej brak nie wstrzymuje procesu postępowania awansowego.

Pozytywna lub negatywna ocena dorobku zawodowego dokonana przez dyrektora powinna zawierać uzasadnienie oraz informację o możliwości wniesienia przez nauczyciela odwołania w ciągu 14 dni od jej otrzymania do organu spra-wującego nadzór pedagogiczny (art. 9c ust. 9 KN). Organ nad-zoru ma 21 dni na jego rozpatrzenie. Ocena przedstawiona przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest ostateczna. Jeżeli nie dotrzyma on terminu rozpatrzenia odwołania, na-uczyciel zostaje dopuszczony do rozmowy kwalifikacyjnej lub egzaminu bez oceny (art. 9c ust. 10 KN).

POSTęPOWANIEKWALIFIKACYJNENauczyciele kończący staże na stopień nauczyciela kon-

traktowego, po uzyskaniu pozytywnej oceny dorobku zawo-dowego, składają do dyrektora przedszkola wniosek o podję-cie postępowania kwalifikacyjnego. Nauczyciele ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego, po uzyskaniu pozy-tywnej oceny dorobku zawodowego, składają wniosek wraz ze stosowną dokumentacją o wszczęcie postępowania egza-minacyjnego do organu prowadzącego przedszkole, natomiast nauczyciele ubiegający się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego składają wniosek do organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Wszyscy nauczyciele ubiegający się o wyższe stopnie awan-su zawodowego, którzy złożą wniosek o podjęcie postępowa-nia kwalifikacyjnego do 30 czerwca danego roku, otrzymają decyzję (od odpowiedniego organu) o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu zawodowego do 31 sierpnia danego roku. Jeżeli złożą oni wnioski o postępowanie kwalifikacyjne do 31 października danego roku, otrzymają decyzję o nadaniu lub odmowie nadania stopnia awansu do 31 grudnia.

Po otrzymaniu wniosku o postępowanie kwalifikacyjne od nauczyciela stażysty, który ukończył staż na stopień na-uczyciela kontraktowego, dyrektor przedszkola podejmuje kolejno kroki związane z postępowaniem awansowym. Jego obowiązkiem jest przeprowadzenie analizy formalnej złożo-nego wniosku (§11 ust. 1 Rozporządzenia). Należy sprawdzić, czy dokumentacja dołączona do wniosku jest kompletna i czy zawiera:

▶ poświadczone kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe,

▶ zaświadczenie dyrektora zawierające informacje o wy-miarze zatrudnienia, rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odby-wania stażu, dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawo-dowego oraz złożenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego oraz uzyskanej ocenie dorobku zawodowego za okres stażu i dacie jej dokonania.

W przypadku gdy nauczyciel – niezależnie od stopnia awansu zawodowego – w okresie odbywania stażu był za-trudniony w kilku przedszkolach, w każdym z nich w wy-miarze niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć, zaś łącznie w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć, należy załączyć zaświadczenia ze wszystkich placówek, w których był zatrudniony w okresie stażu. Jeżeli nauczyciel w okresie odbywania stażu zmienił miejsce zatrud-nienia, powinien dołączyć zaświadczenie o uzyskanej ocenie dorobku zawodowego za okres stażu odbytego w poprzednim miejscu pracy i dacie jej dokonania.

W razie stwierdzenia, że wniosek nie spełnia wymagań formalnych, dyrektor wskazuje nauczycielowi szczegółowo braki i wzywa do ich usunięcia w ciągu 14 dni wraz z poucze-niem, że nieusunięcie tych braków w wyznaczonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.

Nieco inaczej wygląda postępowanie w przypadku na-uczycieli mianowanych lub dyplomowanych. Obowiązki dyrektora przedszkola wiążą się wówczas z wystawieniem im stosownego zaświadczenia, które dołączają do wniosku o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyj-nego. Powinno ono zawierać te same informacje jak w przy-padku stażysty ubiegającego się o awans na stopień nauczy-ciela kontraktowego, z tą różnicą, że nauczyciele kontraktowi i mianowani dołączają do wniosku również poświadczoną kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego.

Dyrektorjestprzewodniczącymkomisjikwalifikacyjnejpowołanejdlastażystyubiegającegosięoawansnastopieńnauczycielakontraktowego

13maj 2014 « «

Prawo »

14 » » maj 2014

Zanim jednak nauczyciele kontraktowi i mianowani złożą wnioski o postępowanie egzaminacyjne lub kwalifikacyjne, warto, by dyrektor skontrolował je oraz załączoną dokumen-tację, dzięki czemu będą mogli uniknąć błędów i ewentual-nych braków, które mogą zdarzyć się na tym etapie procesu awansu zawodowego. Dokonana przez dyrektora kontrola zawartości wniosków ma na celu zbadanie zgodności doku-mentacji nauczycieli z przepisami prawa oraz z ewentualnymi uzgodnieniami pomiędzy przedszkolem a organami prowa-dzącymi postępowanie awansowe, np. w zakresie składania wniosków o postępowanie na takim wzorze, jakim posługuje się dany organ. Sprawując kontrolę nad tym etapem procesu awansu zawodowego, dyrektor wykazuje odpowiedzialność za swojego nauczyciela oraz sposób, w jaki jego podwład-ny może zaprezentować się podczas egzaminu lub rozmowy kwalifikacyjnej.

Obowiązki dyrektora związane z awansem zawodowym na stopień nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego kończą się na uczestnictwie w komisjach powołanych przez odpowiednie organy – komisji egzaminacyjnej dla nauczy-ciela mianowanego i komisji kwalifikacyjnej dla nauczyciela dyplomowanego.

PRACAKOMISJIKWALIFIKACYJNEJJeżeli wniosek i dokumenty złożone przez stażystę ubie-

gającego się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego spełniają wymagania formalne, dyrektor powołuje komisję kwalifikacyjną i powiadamia nauczyciela na piśmie o termi-nie i miejscu przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej, co najmniej 14 dni przed datą posiedzenia komisji. W tym celu musi on wydać stosowne zarządzenie, w którym podane zostaną terminy oraz skład komisji kwalifikacyjnej. Dyrektor jest jej przewodniczącym, a w jej skład wchodzą ponadto opiekun stażu oraz nauczyciel mianowany lub dyplomo-wany zatrudniony w przedszkolu (jeśli w placówce nie za-trudnia się nauczycieli z wymienionym stopniem awansu, dyrektor może powołać na członka komisji nauczyciela kon-traktowego). W pracach komisji może również brać udział reprezentant organu prowadzącego i organu sprawujące-go nadzór pedagogiczny w charakterze obserwatora oraz wskazany we wniosku nauczyciela przedstawiciel związku zawodowego.

Do zadań powołanej przez dyrektora komisji należy:▶ wysłuchanie sprawozdania z realizacji planu rozwoju

zawodowego przedstawionego przez stażystę,▶ zadawanie nauczycielowi pytań związanych z realiza-

cją wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego,

▶ dokonanie oceny spełnienia wymagań przez nauczycie-la – każdy z członków komisji ocenia spełnianie przez nauczyciela wymagań niezbędnych do uzyskania stop-nia awansu zawodowego w punktach według skali od 0 do 10 (na podstawie liczby punktów przyznanych

przez poszczególnych członków oblicza się średnią arytmetyczną, a jeżeli liczba członków komisji jest większa niż 3, odrzuca się jedną najwyższą i jedną naj-niższą ocenę punktową – nauczyciel uzyskuje akcep-tację komisji kwalifikacyjnej, jeżeli obliczona średnia arytmetyczna punktów wynosi co najmniej 7),

▶ podjęcie rozstrzygnięcia w obecności co najmniej 2/3 swojego składu,

▶ sporządzenie protokołu z przebiegu prac komisji – powinien on zawierać w szczególności datę i miejsce posiedzenia komisji, imiona i nazwiska jej członków, imiona i nazwiska osób uczestniczących w jej pracach w charakterze obserwatora, pytania zadane nauczycie-lowi oraz informację o udzielonych przez niego odpo-wiedziach, uzyskane oceny punktowe i ich średnią aryt-metyczną, uzasadnienie rozstrzygnięcia komisji, a także podpisy członków komisji,

▶ wydanie nauczycielowi zaświadczenia o akceptacji ko-misji bądź jej braku.

Ponieważ powołana przez dyrektora komisja składa się z osób na ogół dobrze znających kandydata, ważna jest tu obiektywna ocena jego warsztatu, który nabył w trakcie odby-wania stażu. Bardzo ważna rola przypada opiekunowi stażu, który – będąc blisko nauczyciela, współpracując z nim i ob-serwując go – może obiektywnie ocenić poczynione przez niego postępy.

Nauczyciele kontraktowi i mianowani, którzy składali wnioski o postępowanie egzaminacyjne lub kwalifikacyjne, odpowiednio, do organu prowadzącego przedszkole i spra-wującego nadzór pedagogiczny zostają powiadomieni na piśmie o terminie i miejscu przeprowadzenia egzaminu lub rozmowy kwalifikacyjnej, co najmniej 14 dni przed datą po-siedzenia komisji. Prezydent miasta/wójt/burmistrz oraz wła-ściwy kurator oświaty wydają w tej sprawie stosowne zarzą-dzenia, w których podane są terminy pracy oraz składy komisji (art. 9g ust. 1 KN).

W skład komisji egzaminacyjnych powołanych przez organ prowadzący wchodzi przedstawiciel tego organu, dyrektor przedszkola, przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. W skład komisji kwalifikacyjnych powoła-nych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny dla na-uczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego wchodzi przedstawiciel tego organu jako przewodniczący, dyrektor przedszkola oraz trzej eksperci z listy ministerialnych ekspertów. Ponadto w pracach tych komisji w charakterze obserwatora może brać udział repre-zentant organu prowadzącego oraz wskazany przedstawiciel związku zawodowego.

NADANIESTOPNIAAWANSUZAWODOWEGOJeśli nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stopień

nauczyciela kontraktowego uzyskał akceptację komisji kwa-lifikacyjnej, ta wydaje mu stosowne zaświadczenie. Jest ono równoznaczne z nadaniem mu stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego, który ostatecznie jest nadawany przez dyrektora przedszkola w drodze decyzji administracyj-nej (art. 9b ust. 4 KN).


Dyrektorprzedszkolapowinienprzechowywaćdokumentacjęnauczycieliubiegającychsięowyższystopieńawansuzawodowego.

« Prawo

15maj 2014 « «

Akt nadania stopnia nauczyciela kontraktowego, zgodnie z art. 9b ust. 5 KN, zawiera w szczególności: nazwę komisji kwalifikacyjnej, numer i datę wydania zaświadczenia o uzy-skaniu akceptacji komisji na stopień nauczyciela kontraktowe-go, stopień awansu zawodowego, a także informację o pozio-mie wykształcenia nauczyciela.

Podobne zaświadczenia o akceptacji komisji uzyskują nauczyciele kontraktowi ubiegający się o awans na stopień mianowanego lub mianowani ubiegający się o awans na sto-pień nauczycieli dyplomowanych. Są one wydawane przez odpowiednie organy nadające kolejne stopnie awansu zawo-dowego.

ODMOWANADANIASTOPNIAAWANSUZAWODOWEGO

Jeśli nauczyciele ubiegający się o wyższe stopnie awansu zawodowego nie spełnili któregoś z niezbędnych warunków do uzyskania awansu, powołane komisje mogą odmówić im wydania zaświadczenia. Zgodnie z art. 9g ust. 8 KN w przy-padku nieuzyskania akceptacji komisji lub niezdania egzami-nu nauczyciele mogą ponownie złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego po od-byciu dodatkowego stażu w wymiarze dziewięciu miesięcy, po uprzednim złożeniu wniosku do dyrektora przedszkola i uzyskaniu zgody na dodatkowy staż. Nauczyciele stażyści i kontraktowi mogą przystąpić ponownie do rozmowy przed komisją kwalifikacyjną lub do egzaminu tylko jeden raz w da-nym przedszkolu. Nauczyciele mianowani, którzy powtórnie nie uzyskali akceptacji komisji, przed kolejnym ubieganiem się o nią powinni odbyć staż w wymiarze dwóch lat i dzie-więciu miesięcy.

Jeśli nauczyciel stażysta odbywający staż na stopień na-uczyciela kontraktowego nie spełnił warunków wymienionych w Karcie nauczyciela, dyrektor przedszkola (organ prowadzą-cy lub organ sprawujący nadzór pedagogiczny) w drodze de-cyzji administracyjnej odmawia nadania mu stopnia awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego (art. 9b ust. 6 KN). Odmowa powinna zawierać uzasadnienie i pouczenie o moż-liwości odwołania.

Od decyzji dyrektora lub właściwych organów nauczyciel może odwoływać się, odpowiednio, do organu prowadzącego przedszkole w przypadku decyzji wydanej przez dyrektora placówki (art. 9b ust. 7 KN), do organu sprawującego nad-zór pedagogiczny w przypadku decyzji wydanej przez organ prowadzący przedszkole lub do ministra edukacji narodowej, jeśli decyzja została wydana przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Możliwe jest również odwołanie do Naczelne-go Sądu Administracyjnego.

PRZEChOWYWANIEDOKUMENTACJIAWANSOWEJDokumentacja dotycząca wszystkich stopni awansu za-

wodowego związana z odbywaniem staży przechowywana jest w przedszkolu oraz przez organy nadające kolejne stopnie awansu (§14 ust. 3 Rozporządzenia).

Dyrektor przedszkola prowadzi rejestr wydanych zaświad-czeń – o akceptacji i braku akceptacji komisji; powinien też przechowywać dokumentację nauczycieli ubiegających się o wyższy stopień awansu zawodowego. W przypadku na-uczyciela stażysty, który otrzymał akt nadania stopnia na-

uczyciela kontraktowego, dyrektor powinien przechowywać następujące dokumenty:

▶ wniosek nauczyciela o wszczęcie postępowania awan-sowego,

▶ pozostałe dokumenty załączone przez nauczyciela do wniosku, tj. poświadczone kopie potwierdzające kwa-lifikacje zawodowe, zaświadczenie o wymiarze zatrud-nienia, rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego, dacie zło-żenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodo-wego, uzyskanej ocenie dorobku zawodowego, w tym także o ocenie stażu odbytego w poprzednim miejscu zatrudnienia,

▶ protokoły z posiedzenia komisji kwalifikacyjnych,▶ pozostałą dokumentację pracy komisji – dokument po-

wołujący komisję, powiadomienie nauczyciela i człon-ków komisji, organu prowadzącego i sprawującego nad-zór pedagogiczny.

Inną dokumentację załączoną do wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego zwraca się nauczycielom, je-żeli decyzja o nadaniu albo o odmowie nadania stopnia awan-su zawodowego stała się ostateczna.

Dyrektor przedszkola może również gromadzić dokumen-tację dotyczącą całego przebiegu stażu nauczyciela, która jest potrzebna przy ustalaniu oceny dorobku zawodowego. Po-winny się w niej znaleźć np.: wniosek o rozpoczęcie stażu, zatwierdzony plan rozwoju zawodowego, pismo w sprawie powołania opiekuna stażu, sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, projekt oceny dorobku zawodowego, opinia rady rodziców, ocena dorobku zawodowego, kopie wy-danych zaświadczeń o zatrudnieniu i inne informacje w spra-wie awansu, np. arkusze obserwacji zajęć, notatki służbowe i inne dokumenty.


Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j.Dz.U.z2014r.poz.191),

▶ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w spra-wie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U.z2013r.poz.393).

<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Elżbieta Bukowiecka-GórnyEkspert ds. awansu zawodowego nauczycieli.PracęzawodowąrozpoczęławPublicznymPrzed-szkolunr2wPile.Pracowała równieżwszkolepodstawowej jako nauczyciel nauczania zinte-growanego.W2000r.objęłastanowiskodyrek-toraPublicznegoPrzedszkolanr18im.KubusiaPuchatkawPile

PrzykładowedokumentyzwiązaneztematykąartykułuznajdąPaństwowdzialeWzory.

<<<<<<

Książki związane z tematyką artykułu znajdą Państwo na:

Okiem praktyka »

16 » » maj 2014

W iek przedszkolny to czas szybkiego rozwoju psy-chomotorycznego. Dlatego też jego wspomaganie na tym etapie ma kluczowe znaczenie i wymaga

niejednokrotnie pomocy specjalistów. Przedszkola przeważ-nie zatrudniają logopedę oraz terapeutę pedagogicznego, zaś sporadycznie (głównie placówki integracyjne) również psy-chologa. Niektóre dzieci ze względu na złożone dysfunkcje oraz stopień ich nasilenia wymagają jednak intensywniejszego i bardziej wieloaspektowego wsparcia. Mimo że jedną z pod-stawowych funkcji poradni psychologiczno-pedagogicznej nadal jest diagnozowanie i opiniowanie dzieci, to jednak za-kres tych zadań został znacznie ograniczony na korzyść dzia-łań wspierających. Do obowiązków poradni związanych ze wspieraniem pracowników przedszkola należy m.in.:

▶ udzielanie dzieciom oraz rodzicom bezpośredniej po-mocy psychologiczno-pedagogicznej,

▶ wspieranie przedszkola w jego funkcji profilaktycznej,▶ wspomaganie przedszkola w zakresie realizacji zadań

wychowawczych oraz opiekuńczych,▶ prowadzenie terapii dla dzieci oraz ich rodzin.

SPECJALIŚCIIIChOBOWIĄZKIRozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia

30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przed-szkolach, szkołach i placówkach określa obowiązki specjalistów zatrudnionych w poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Logopeda:▶ udzielanie indywidualnych porad dzieciom, rodzicom,

nauczycielom na temat strategii podejmowanych dzia-łań wobec dzieci z zaburzeniami mowy,

▶ prowadzenie spotkań z rodzicami oraz opiekunami dzieci na zaproszenie poszczególnych placówek,

▶ prowadzenie badań przesiewowych oraz indywidual-nych badań rozwoju i zaburzeń mowy dzieci,

▶ prowadzenie indywidualnej terapii logopedycznej w poradni.

Psycholog:▶ wspomaganie osób zgłaszających się do specjalisty

w ich codziennym funkcjonowaniu oraz w osobistym rozwoju,

▶ wspieranie osób zgłaszających się do specjalisty w roz-wiązywaniu problemów osobistych i rodzinnych, poko-nywaniu kryzysów rozwojowych, problemów emocjo-nalnych oraz trudności wychowawczych,

▶ wspomaganie w funkcjonowaniu osób, u których zdia-gnozowano zaburzenia o charakterze psychogennym.

Pedagog:▶ wspieranie dzieci sprawiających problemy wychowaw-

cze, w tym dzieci: z nadpobudliwością psychorucho-wą, z zaburzeniami zachowania oraz ze stwierdzonym ADHD, w nabywaniu akceptowalnych form wyrażania własnych emocji oraz nawiązywaniu prawidłowych re-lacji w grupie rówieśniczej,

▶ wspieranie rodziców w nabywaniu umiejętności wycho-wawczych,

▶ wspieranie nauczycieli w rozwiązywaniu problemów, szczególnie wobec dzieci z zaburzeniami zachowania, problemami wychowawczymi oraz dydaktycznymi,

▶ prowadzenie grup wsparcia,▶ współpraca przy opracowywaniu i realizowaniu indywi-

dualnych programów edukacyjno-terapeutycznych oraz planów działań wspierających,

▶ terapia dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się.

Rehabilitant:▶ przeciwdziałanie utrwalaniu i pogłębianiu się wad postawy,▶ korygowanie zaburzeń postawy ciała,▶ wyrównywanie zaburzeń w rozwoju motorycznym,▶ wyrównywanie niedoboru ruchu u dzieci z odchyle-

niami stanu zdrowia lub rozwoju, które ograniczają ich udział w obowiązkowych zajęciach związanych z ak-tywnością fizyczną,

▶ terapia dzieci z wadami wzroku.Doradca zawodowy – zakres jego obowiązków jest

wprawdzie ważny głównie dla uczniów szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych, ale może on służyć swoim wspar-ciem również rodzicom dzieci w wieku przedszkolnym.

Zdarza się też, że bardzo duże placówki zatrudniają po-nadto pracowników socjalnych, do których zadań należy wspomaganie rodzin wieloproblemowych w pokonywaniu trudności wynikających z wykluczenia społecznego.

Zgodnieznowymiprzepisamispecjaliścizatrudnieniwporadnimająobowiązekwspomaganiapracownikówprzedszkolawichzadaniach.Wjakimzakresieijakskorzystaćzpomocyporadnipsychologiczno-pedagogicznej?

Pomoc psychologiczno- -pedagogicznaProfilaktyka i terapia

pomoc psychologiczno-pedagogiczna

część III

« Okiem praktyka

17maj 2014 « «


PROPAGOWANIEZADAńPORADNIPSYChOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ

Słowo „psycholog” często budzi lęk. Rodzice boją się wpi-sania dziecka w rolę upośledzonego umysłowo lub psychicz-nie chorego. Tymczasem wczesne podjęcie terapii zwiększa jej skuteczność. Dlatego bardzo ważne jest, aby jak najwcze-śniej, kiedy zaangażowanie rodziców w opiekę i wychowanie jest największe, przybliżyć im zadania i funkcje specjalistów zatrudnionych w poradni psychologiczno-pedagogicznej. W tym celu warto w ramach zaplanowanych w przedszkolu zebrań zorganizować spotkania – zwłaszcza z psychologiem, terapeutą pedagogicznym oraz logopedą. Realizując zada-nia wpisane we współpracę ze środowiskiem, można także zorganizować festyn, podczas którego specjaliści, prowadząc warsztaty, mają okazję zaprezentować swoje kompetencje oraz zakres obowiązków. W ich trakcie nawiązują oni rów-nież bezpośredni kontakt interpersonalny z rodzicami oraz ich dziećmi, co pozwala znacznie przełamać społeczny opór.

Ponadto, aby ułatwić rodzicom dostęp do informacji, na ta-blicy w holu przedszkola powinna zawisnąć notatka zawierająca:

▶ adres poradni psychologiczno-pedagogicznej,▶ adres jej strony internetowej oraz e-mail,▶ sposób dojazdu, jeżeli lokalizacja poradni znajduje się

w pewnej odległości od placówki,▶ godziny przyjmowania specjalistów,▶ listę imion i nazwisk specjalistów, uwzględniającą ich

zakres obowiązków,▶ telefony kontaktowe.Powinna znaleźć się tam również procedura dotycząca

zasad zgłoszenia dziecka na zajęcia o charakterze terapeu-tycznym, a także wzór wniosku.

REKRUTACJADZIECKANAZAJęCIAWPORADNIPrzepisy prawne nie określają szczegółowo zasad rekruta-

cji na zajęcia terapeutyczne organizowane w poradni psycho-logiczno-pedagogicznej. Kwalifikacja uczestników odbywa się według zasad określonych przez każdą placówkę indywidual-nie. Każda posiada bowiem własną ofertę świadczonych usług oraz procedurę ich udzielania. Uczestnictwo w zajęciach organizowanych na terenie poradni nie wymaga dodatkowe-go skierowania. Odbywa się na wniosek rodzica/opiekuna. Odpowiedni druk można pobrać ze strony internetowej lub uzyskać bezpośrednio w poradni. Powinien on zawierać po-niższe informacje:

▶ imię i nazwisko dziecka,▶ datę i miejsce jego urodzenia,▶ adres zamieszkania,▶ nazwę i adres przedszkola,▶ oznaczenie grupy wychowawczej,▶ imiona i nazwiska rodziców/prawnych opiekunów oraz

miejsce/miejsca ich zamieszkania,▶ cel i przyczynę zgłoszenia dziecka na terapię,▶ informację, czy dziecko było diagnozowane/konsulto-

wano się już wcześniej w jego sprawie w poradni,▶ informacje na temat zastosowanych dotychczas

w przedszkolu form pomocy,▶ datę i miejsce wypełnienia wniosku,▶ czytelne podpisy wnioskodawców.Zgodnie z prawem wniosek powinni podpisać oboje rodzice.

TERAPIAWPORADNI–ZASADYUCZESTNICTWANie ma przepisów prawnych, które ograniczałyby moż-

liwość uczestniczenia dziecka jednocześnie w różnych ro-dzajach terapii prowadzonych w poradni. Udział w nich nie wyklucza również uczestniczenia w zajęciach specjalistycz-nych oraz rewalidacyjnych organizowanych w przedszkolu. Ograniczenia wprowadzane przez niektóre placówki wyni-kają przeważne ze skromnych możliwości, jakimi dysponu-je dana poradnia, a nie ze względów prawnych. W sytuacji wymagającej podjęcia działań interwencyjnych, kryzysowej lub traumatycznej dziecko oraz jego rodzice/opiekunowie są przyjmowani poza kolejnością.

Do wniosku należy dołączyć wyniki diagnozy lub orze-czenie oraz schemat godzin, w jakich maluch może uczestni-czyć w zajęciach organizowanych w poradni. Pozwala to na dostosowanie projektowanych zajęć do obowiązków rodzi-ców. Dziecko w wieku przedszkolnym musi być przyprowa-dzane na zajęcia i odbierane przez pełnoletniego opiekuna wskazanego i upoważnionego na piśmie przez rodzica.

W zależności od placówki oraz rodzaju zajęć, wnioski są rozpatrywane na początku roku szkolnego, jak ma to miej-sce np. w przypadku zajęć korekcyjno-kompensacyjnych oraz logopedycznych, które są prowadzone od września do czerwca, oraz w dowolnym momencie w przypadku zajęć o charakterze warsztatowym i socjoterapeutycznym. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne są placówkami całorocznymi, dlatego też szczególne rodzaje wsparcia mogą być organizo-wane również w okresie feryjnym.

Ostateczny dobór uczestników zajęć dokonywany jest zazwyczaj po wzięciu pod uwagę następujących czynników:

▶ głębokości deficytów i zaburzeń rozwojowych,▶ potrzeb zgłaszanych przez nauczycieli oraz specjalistów

zatrudnionych w przedszkolu,▶ kolejności zgłoszeń.Dzienny czas pracy placówki określają przepisy wewnętrz-

ne poradni, w zależności od potrzeb środowiska. Zajęcia tera-peutyczne prowadzone są zarówno z samym dzieckiem, jak i w obecności jego rodziców/opiekunów. Ćwiczenia wyko-nywane z maluchem w wieku przedszkolnym każdorazowo wymagają wsparcia osoby dorosłej. Te z nich, które należy utrwalać (logopedyczne, rehabilitacyjne), powinny odbywać się w obecności rodzica/opiekuna, który będzie pracował z dzieckiem w domu.

WSTęPNYKONTRAKTWszystkie zajęcia terapeutyczne w poradni psychologicz-

no-pedagogicznej są poprzedzone wstępną rozmową rodzica/opiekuna prawnego z osobą prowadzącą te zajęcia. Celem przeprowadzonego wywiadu jest ustalenie hierarchii proble-mów, z jakimi boryka się dziecko, oraz zawarcie w formie ustnej lub pisemnej kontraktu, który zawiera:

▶ cele terapii,▶ zasady uczestnictwa dziecka w zajęciach,▶ rolę rodzica/opiekuna w prowadzonej terapii,▶ harmonogram zajęć.Na podstawie ustalonych wcześniej priorytetów terapeuta

opracowuje indywidualny plan terapii lub program ćwiczeń rehabilitacyjnych. Jak każdy projekt, może on być modyfi-kowany w czasie prowadzonych zajęć. Zmianie może ulec

Okiem praktyka »

18 » » maj 2014

zarówno cel terapii, jak i harmonogram spotkań. Wszystkie zajęcia prowadzone na terenie poradni są nieodpłatne.

Aby terapia była skuteczna, nieodzowne jest regularne uczestnictwo dziecka w prowadzonych w poradni zajęciach, jak również systematyczność utrwalanych w domu ćwiczeń. Za frekwencję malucha na zajęciach odpowiada jego rodzic/opiekun. Jeżeli absencja jest konieczna, wynika z ważnych przyczyn, np. choroby dziecka, rodzic każdorazowo powi-nien zgłosić ją telefonicznie tak wcześnie, jak to możliwe, aby pracownicy poradni mogli uwzględnić ją w grafiku zajęć. Obowiązkiem jest również złożenie na piśmie zawiadomienia o zmianie, która determinuje stałą możliwość doprowadzania przedszkolaka na zajęcia w poradni.

O zakończeniu terapii może zdecydować rodzic lub spe-cjalista pracujący z dzieckiem, jeżeli cele zawarte w kon- trakcie zostały osiągnięte lub jeżeli uzna, że jego możliwości udzielenia maluchowi pomocy są niewystarczające.

Zgodnie z nowym prawodawstwem poradnia psychologicz-no-pedagogiczna prowadzi działania wspierające w zakresie:

▶ indywidualnych oraz grupowych zajęć terapeutycznych dla dzieci,

▶ terapii rodzinnej,▶ grup wsparcia,▶ warsztatów.Działania te realizowane są przez specjalistów w formie te-

rapii na terenie poradni. Zakres oraz liczba oferowanych przez placówkę usług nie są określone przez przepisy prawa. Bywa-ją one bardzo zróżnicowane i są zależne głównie od potrzeb środowiska, a także jej możliwości personalnych oraz lokalo-wych. Zdarzają się poradnie dysponujące większymi środkami, zatrudniające nawet kilkudziesięciu pracowników, i ich ofer-ta jest na ogół bogatsza oraz takie, w których ze względu na bardzo skromne zasoby personalne, liczące niekiedy jedynie kilka osób, oferowana pomoc ma tylko charakter podstawowy. W każdej placówce jest jednak prowadzona pomoc w zakresie terapii pedagogicznej, psychologicznej oraz logopedycznej.

TERAPIAPEDAGOGICZNAJednym z podstawowych rodzajów zajęć terapeutycznych,

wynikających z prowadzonej w poradni diagnozy, jest terapia pedagogiczna. Zajęcia te, zwane kiedyś reedukacją, posiadają obecnie bardziej złożoną formę. W ich zakres wchodzą zarów-no ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne, jak i wspierające procesy emocjonalno-społeczne dziecka. Ich podstawowym celem jest eliminowanie przyczyn i przejawów niepowodzeń w nauce, a ich odbiorcami są dzieci, u których w wyniku ba-dań wykryto zaburzenia, deficyty rozwojowe oraz ryzyko dys-leksji. Głównym celem terapii pedagogicznej jest:

▶ stymulowanie rozwoju intelektualnego dziecka,▶ usprawnianie jego funkcji percepcyjnych oraz moto-

rycznych,▶ usprawnianie procesów poznawczych, uwagi oraz pa-

mięci,▶ wzmacnianie zdolności koncentracji uwagi,▶ dostarczanie dziecku pozytywnych doświadczeń emo-

cjonalnych i społecznych,▶ wzmacnianie procesów motywacyjnych, koniecznych

do podejmowania wysiłku umysłowego.

GRUPYWSPARCIACzęsto do obowiązków pedagoga zatrudnionego w porad-

ni należy również prowadzenie grup wsparcia. Są one organi-zowane dla osób o takim samym statusie, połączonych wspól-nym problemem i dobrowolną chęcią radzenia sobie z nim. W zależności od odbiorcy, mają one różny cel, którym jest:

▶ dawanie sobie wzajemnego poczucia wsparcia emocjo-nalnego w obliczu napotykanych problemów,

▶ dzielenie się doświadczeniami w pokonywaniu trudności,▶ zwalczanie bezradności,▶ budowanie poczucia siły, nadziei i poczucia wartości

wśród uczestników,▶ wymiana informacji, umiejętności, sprawdzonych spo-

sobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych,▶ doskonalenie umiejętności w zakresie komunikacji inter-

personalnej,▶ doskonalenie umiejętności w zakresie udzielania pomo-

cy innym,▶ podniesienie samooceny oraz wiary w umiejętności kie-

rowania swoim życiem.Prawie w każdej poradni psychologiczno-pedagogicznej

działają grupy wsparcia dla pedagogów oraz psychologów pracujących w przedszkolach. Niekiedy można również spotkać grupy np. dla logopedów. W ich przypadku celem spotkań jest ponadto integracja środowiska specjalistów pra-cujących w przedszkolach na jednym terenie, usprawnienie przepływu informacji pomiędzy pracownikami z różnych pla-cówek oświatowych, a także zapewnienie higieny psychicznej osobom narażonym szczególnie na wypalenie zawodowe.

Inny charakter mają grupy wsparcia dla osób z konkret-nymi problemami. Przykładem mogą być spotkania rodziców z trudnościami wychowawczymi, pozwalające na:

▶ dzielenie się swoimi problemami związanymi z wychowa-niem oraz wzajemne wspieranie się w ich rozwiązywaniu,

▶ budowanie konstruktywnych relacji z dzieckiem, towa-rzyszenie mu w jego problemach oraz w procesie dora-stania,

▶ nabywanie umiejętności pozwalających na rozpozna-wanie własnych uczuć, potrzeb i zasobów jako rodzica.

Niektóre poradnie specjalistyczne prowadzą grupy wspar-cia dla szczególnego odbiorcy. Przykładem może być grupa wsparcia dla rodziców dzieci, które otrzymały opinię o potrze-bie wczesnego wspomagania rozwoju lub orzeczenie o po-trzebie kształcenia specjalnego. Ich celem jest:

▶ oswojenie rodzica z zaistniałą sytuacją,▶ umożliwienie dzielenia się swoimi obawami, lękami

i radościami z innymi osobami pozostającymi w takiej samej sytuacji,

▶ dzielenie się wiedzą na temat praw przysługujących dziec-ku pozostającemu w podobnej sytuacji, miejsc, gdzie moż-na i warto udać się z dzieckiem, dostępnych form pomocy związanych z otrzymaną opinią lub orzeczeniem,

▶ pomaganie w zadbaniu nie tylko o dziecko, ale także o siebie.

Niekiedy przyjmują one bardzo specjalistyczny charak-ter, np. dla rodziców dzieci z zespołem Aspergera albo auty-zmem. W tej formie podczas spotkań grup wparcia wymienia-ją się oni doświadczeniami z innymi opiekunami maluchów z podobnymi problemami.


« Okiem praktyka

19maj 2014 « «maj 2014 « «

Grupy wsparcia mogą mieć otwarty bądź zamknięty cha-rakter. Skład grupy zamkniętej podczas całego okresu trwa-nia jej spotkań pozostaje niezmienny. Z góry ustalone są też harmonogram, częstotliwość oraz cel zebrań. Taka grupa jest bardziej spójna, a jej członkowie mają dzięki temu większe poczucie bezpieczeństwa. Prowadzona jest zazwyczaj przez profesjonalistów, co pozwala głębiej wniknąć w poruszane przez uczestników problemy. Do otwartej grupy wsparcia nowi członkowie mogą natomiast dołączyć w każdej chwili, a prowadzona jest zazwyczaj przez osobę, która najdłużej uczestniczy w jej spotkaniach.

ZAJęCIALOGOPEDYCZNEBardzo ważne jest, aby dziecko rozpoczynające naukę

w szkole miało w pełni rozwinięty aparat artykulacyjny. Wszelkie wady wymowy utrudniają naukę czytania i pisania, dlatego objęcie przedszkolaków wszechstronną terapią logo-pedyczną jest konieczne. Kompleksowa terapia w tym zakre-sie obejmuje ćwiczenia korekcyjne w zależności od rodzaju i stopnia zaburzeń mowy. Oprócz ćwiczeń wspomagających artykulację wykonuje się także ćwiczenia i zabawy stymu-lujące językowy rozwój dzieci, ułatwiające mówienie oraz stymulację wielu różnych funkcji. Podstawowym celem zajęć logopedycznych jest:

▶ korekcja wad wymowy,▶ usprawnianie narządów mowy,▶ uregulowanie prawidłowego oddechu,▶ umiejętne różnicowanie dźwięków mowy,▶ rozwijanie sprawności narządów mowy, artykulacji

i fonacji,▶ rozwijanie słuchu fonematycznego,▶ prawidłowe stosowanie melodii, rytmu, akcentu,▶ kształcenie mowy ekspresyjnej,▶ dbałość o kulturę słowa,▶ wzbogacanie słownika,▶ dbałość o poprawność gramatyczną i stylistyczną wy-

powiedzi.O efektywności terapii pedagogicznej oraz logopedycz-

nej decyduje wczesny moment jej rozpoczęcia oraz systema-tyczność wykonywanych ćwiczeń. Jednoczesne korzystanie dziecka z zajęć kompensacyjnych lub logopedycznych w po-radni i w przedszkolu pozwala na intensyfikację podejmo-wanych oddziaływań. Aby miały one jednak większą sku-teczność, muszą być z sobą skorelowane. Stała współpraca specjalistów pozwala na wykorzystanie wzajemnych zasobów w bardziej efektywny sposób i osiągnięcie lepszych efektów w terapii. Wymianie informacji mogą służyć np. zeszyt kon-taktów lub internet. Dzięki takiemu podejściu specjaliści bu-dują wspólną strategię oddziaływań, co w efekcie pozwala na wykorzystanie prawa synergii. Należy jednak pamiętać, że możliwości percepcyjne dziecka w wieku przedszkolnym są ograniczone, a zdolność przyswojenia nowych treści wymaga relaksu. Dlatego też nie należy zbytnio przeciążać malucha zajęciami dodatkowymi.

TERAPIAPSYChOLOGICZNAW poradni psychologiczno-pedagogicznej prowadzona

jest również terapia psychologiczna. Może mieć ona indywi-dualny oraz grupowy charakter. W zależności od preferowa-

nej metodologii terapeutycznej, przyjmuje różne formy. Do najczęściej stosowanych należy terapia behawioralna, oparta na wzmocnieniach pozytywnych – nagrodach – oraz nega-tywnych – karach. Jest to prosta terapia, stosowana przeważnie w poradniach psychologiczno-pedagogicznych do wyuczenia pożądanych zachowań wśród dzieci.

Drugą preferowaną szkołą jest terapia poznawcza. Polega ona na dogłębnym wniknięciu w przedstawiane problemy. Ich szczegółowa analiza i odkrycie rzeczywistych przyczyn trudnej sytuacji pozwalają na ich przepracowanie i uporanie się z nimi. Celem terapii poznawczej jest zmiana aktualnego sposobu funkcjonowania, myślenia, spostrzegania rzeczywi-stości. Psychoterapia jest trudnym procesem, w trakcie którego pojawiają się uczucia oraz myśli wcześniej nieuświadomione, dlatego częściej stosowana jest wobec dorosłych. Psychotera-peuta poprzez rozmowę pomaga zobaczyć w innym świetle przyczyny trudności, ułatwia rozpoznanie, zrozumienie i roz-wiązywanie zgłaszanych problemów. Umożliwia to wprowa-dzenie zmian, które wpływają na jakość życia. Metodologia ta nie jest stosowana w stosunku do dzieci ze względu na uwa-runkowania zewnętrzne, w jakich tkwią i jakie ze względów obiektywnych muszą pozostać niezmienne. Można jednak z powodzeniem zaproponować ją rodzicowi w celu poprawy jego funkcjonowania w przypadku:

▶ trudności emocjonalnych,▶ zaburzeń nerwicowych,▶ problemów w funkcjonowaniu w sytuacji przewlekłej

choroby oraz problemów psychosomatycznych,▶ zaburzeń związanych z postrzeganiem swojego ciała

(anoreksja, bulimia),▶ kryzysu związanego ze stratą: rozwód, śmierć, odejście

bliskiej osoby, pogorszenie warunków życia,▶ problemów związanych ze współuzależnieniem.Psycholog wykorzystuje w trakcie terapii różnorakie tech-

niki. W pracy z dziećmi jako podstawę stosuje głównie zaba-wę, formy plastyczne, muzyczne, dramę oraz bajkoterapię. Czas trwania psychoterapii jest uzależniony od wielu czynni-ków: motywacji osoby uczestniczącej w zajęciach, systema-tyczności oraz stopnia pokonywania problemów.

Nawet jeżeli placówka przedszkolna zatrudnia psycho-loga, to terapia psychologiczna – zwłaszcza ta o charakterze poznawczym – nie powinna być prowadzona na jej terenie. Wykorzystanie zasobów poradni w tym zakresie jest więc bar-dzo korzystne. Do zadań specjalistów na terenie przedszkola

19

Doobowiązkówporadninależym.in.wspieranieprzedszkolawjegofunkcjiprofilaktycznej


Okiem praktyka »

20 » » maj 2014

należy natomiast rozpoznanie problemu oraz zmotywowanie rodziców do skorzystania z tego rodzaju oferty i zachęcenie dziecka do udziału w zajęciach, w czym pomóc mogą regu-larnie prowadzone badania przesiewowe. Mogą one przybrać różnorodne formy:

▶ badań socjometrycznych – pozwalają one na ustalenie struktury grupy wychowawczej, określenie ról grupo-wych odgrywanych w niej przez dzieci,

▶ analizy dokumentów – wśród nich na stały monitoring zasługuje frekwencja dzieci oraz godziny, w jakich są one odbierane,

▶ analizy wytworów dzieci – zwłaszcza prac plastycz-nych,

▶ obserwacji uczestniczącej zachowań podczas organizo-wanych zajęć,

▶ obserwacji zewnętrznej zabaw dowolnych oraz zabawy tematycznej,

▶ analizy informacji napływających ze środowiska, rodzi-ców, kolegów.

TERAPIARODZINNAW ramach terapii psychologicznej prowadzona jest tera-

pia rodzinna. Jej adresatem jest cała rodzina, a więc rodzi-ce/opiekunowie oraz dzieci powyżej siódmego roku życia. W szczególności jest ona kierowana do rodzin, które znajdują się w sytuacji kryzysowej wynikającej z:

▶ śmierci jej członka,▶ ciężkiej, przewlekłej choroby,▶ utraty pracy,▶ długiej rozłąki,▶ pozostawania jednego z jej członków w sekcie,▶ problemów w komunikacji interpersonalnej – jej człon-

kowie pozostają w konflikcie,▶ choroby jednego z członków rodziny, w przypadku gdy

psychiczne podłoże schorzenia zakłóca funkcjonowanie całej rodziny (np. depresja, nerwica).

Terapia rodzinna wynika z systemowego podejścia do re-lacji panujących w rodzinie. Zgodnie z nim jej członkowie pozostają w zależnościach powodujących, że trudności, jakie przeżywa jeden z nich, mają wpływ na całą rodzinę, zaś za-burzone relacje odbijają się negatywnie na funkcjonowaniu jej członków, najczęściej dzieci. Przeważnie przejawem ta-kich dysfunkcji są zaburzenia zachowania oraz podejmowane przez dzieci i młodzież zachowania ryzykowne. Jak każda inna terapia, opiera się ona na dobrowolności i wymaga duże-go zaangażowania w podejmowane działania ze strony osób biorących w niej udział. Jej celem jest:

▶ określenie i ujawnienie potrzeb i oczekiwań członków rodziny,

▶ poprawa komunikacji interpersonalnej oraz usprawnie-nie przepływu informacji między jej członkami,

▶ nauka identyfikowania, nazywania, odraczania oraz wy-rażania w akceptowalny sposób trudnych emocji,

▶ w szczególnych przypadkach służy przygotowaniu ro-dziny do funkcjonowania po rozwodzie.

Terapia rodzinna, podobnie jak inne formy pomocy, jest poprzedzona spotkaniem, na którym zawiązywany jest kon-trakt. Jej podstawą jest dobrowolność uczestnictwa wszyst-kich członków rodziny.

MOTYWACJADOPODJęCIATERAPIILęk przed ostracyzmem społecznym jest bardzo silny, dla-

tego też odpowiednie zachęcenie i zmotywowanie rodzica do podjęcia terapii psychologicznej stanowi podstawę jej po-wodzenia. W tym celu warto zapoznać opiekuna z zasadami, celem oraz przebiegiem terapii. Zasadne jest również powo-łanie się w rozmowie na osoby będące autorytetami, które korzystają lub w przeszłości korzystały z takiej formy pomocy. Ważne jest, aby nie uogólniać problemu. Koncentrując się na przejawach zaburzeń i porównując je do tych, które są ogólnie społecznie przyjęte, łatwiej jest przełamać wewnętrzny opór i zachęcić do skorzystania ze wsparcia. Pierwsza wizyta po-winna zostać umówiona za pośrednictwem nauczyciela lub specjalisty będącego pracownikiem przedszkola. Wspólne ustalenie dogodnego terminu i wypełnienie wniosku ułatwia załatwienie formalności. Rodzic powinien zostać wyposażony przez przedstawiciela przedszkola w informację zawierającą:

▶ adres poradni,▶ imię i nazwisko specjalisty,▶ datę i godzinę pierwszej wizyty,▶ telefon kontaktowy.Jeżeli opór jest wynikiem lęku przed opinią środowiska

lokalnego, rodzice mogą skorzystać z pomocy specjalistycznej poradni psychologiczno-pedagogicznej zlokalizowanej poza miejscem ich zamieszkania.

Podstawa prawna: ▶ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedago-gicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach(Dz.U.z2013r.poz.532),

▶ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w spra-wie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno--pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U.z2013r.poz.199),

▶ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające dzia-łające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych(Dz.U.z2008r.Nr173poz.1072).

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<


Jagna Niepokólczycka-GacPedagog, socjoterapeuta, wieloletni kuratorspołecznysądurodzinnegoidlanieletnich,tre-ner,szefkatedryWychowaniaiOpiekiInstytutuKształceniaEko-Tur.Wswojejpracyzawodowejskupiasięgłównienaudzielaniupomocydzieckuobarczonemuszerokorozumianymidysfunkcjamiijegorodzinie,kształtowaniupozytywnegoklima-tuspołecznegowszkole

Wkolejnymwydaniumiesięcznika,wramachcykluartykułównate-matpomocypsychologiczno-pedagogicznej,zajmiemysiędziała-niemspecjalistówzatrudnionychwporadninaterenieprzedszkola.

<<<<<<<<<

ROZWIEJ SWOJE WĄTPLIWOŚCI!

Do końca maja czekamy na Państwa pytania związane ze współpracąnauczyciela i /lub dyrektora z poradnią psychologiczno-pedago-giczną! Najciekawsze opublikujemy wraz z odpowiedzią specjalisty!Zgłoszeniaprosimykierowaćnaadres:[email protected].


« Okiem praktyka

21maj 2014 « «

N iniejszy tekst stanowi kontynuację objaśnienia definicji danych osobowych, której zrozumienie jest konieczne do stworzenia wykazu zbiorów

danych osobowych wraz ze wskazaniem programów za-stosowanych do ich przetwarzania. Poprzedni artykuł z cy-klu zawierał wyliczenie elementów składowych definicji danych osobowych oraz szczegółowe objaśnienie dwóch z nich. Należy przypomnieć, że aby można było mówić o danych osobowych, muszą zostać łącznie spełnione trzy przesłanki:

▶ trzeba mieć do czynienia z jakąkolwiek informacją – danymi osobowymi mogą być właściwie wszystkie in-formacje, bez względu na ich sposób utrwalenia, treść, charakter, czas, do którego się odnoszą, czy nawet ich prawdziwość; nie ma więc znaczenia, czy dyrektor przedszkola przechowuje informacje w formie prac, nagrań z monitoringu, dzienników zajęć, ksiąg ewi-dencyjnych czy też płyt CD z plikami elektronicznymi – wszystko to mogą być dane osobowe,

▶ informacja musi być powiązana z osobą fizyczną – pod-miotami Ustawy o ochronie danych osobowych mogą być wyłącznie żywe osoby fizyczne; co istotne, w świe-tle obecnych przepisów danymi osobowymi mogą być również informacje na temat osób fizycznych prowa-dzących działalność gospodarczą,

▶ osoba fizyczna musi być zidentyfikowana lub chociaż możliwa do zidentyfikowania – polski ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie tej przesłanki, żeby nie dopuścić do zbyt szerokiego pojmowania terminu „dane osobowe”, co prowadziłoby do konieczności kosztownej ochrony wszystkich informacji dotyczących każdej osoby fizycznej – tej właśnie przesłance poświę-cony będzie niniejszy artykuł.

Aby można było mówić o informacji stanowiącej dane osobowe, nie wystarczy, żeby dotyczyła ona osoby fizycznej. Koniecznym elementem pozwalającym na stwierdzenie, że mamy do czynienia z danymi osobowymi, jest również skład-nik identyfikujący tę osobę.

Warto ponownie przyjrzeć się art. 6 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (dalej: uodo.):

1. W rozumieniu Ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

2. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośred-nio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjolo-giczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub spo-łeczne.

3. Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań.

IDENTYFIKACJABEZPOŚREDNIAIPOŚREDNIAIdentyfikacja jest procesem pozwalającym na odróżnie-

nie, wyodrębnienie jednostki (np. wychowanka, nauczycie-la) spośród grupy (np. dzieci lub wszystkich pracowników przedszkola). Dlatego też, żeby można było mówić o danych osobowych, nie wystarczy, żeby tworzyły je jakiekolwiek in-formacje dotyczące osoby fizycznej – muszą one pozwolić na wyodrębnienie osoby (lub osób – np. rodziny) z większej zbiorowości.

Co ciekawe, identyfikacja na podstawie informacji wcale nie musi przebiegać bezpośrednio. Ustawa o ochronie danych osobowych wskazuje wyraźnie, że aby można było mówić o danych osobowych, wystarczy, żeby osoba fizyczna była tylko możliwa do zidentyfikowania. W zrozumieniu tego roz-różnienia pomóc może kilka przykładów:

Przykład1Jaś Nowak, grupa I, Przedszkole nr 3 w Krakowie, uczęsz-

cza na zajęcia dodatkowe z języka angielskiego w roku szkol-nym 2013/2014.

Abysporządzićstosownywykazzbiorówdanychosobowychwrazzewskazaniemprogramówzastosowanychdoichprzetwarzania,należywiedzieć,czymsązbiorydanychorazcodokładnieoznaczapojęcie„daneosobowe”.

Ochrona danych osobowych – dokumentacjaDefinicja danych osobowych część V

Ochrona danych osobowych – dokumentacja

Informacjinieuważasięzaumożliwiającąokreślenietożsamościosoby,jeżeliwymagałobytonadmiernychkosztów,czasulubdziałań.

Okiem praktyka »

22 » » maj 2014


Bez wątpienia są to dane osobowe – wiemy, jak dziecko się nazywa, do której grupy i przedszkola uczęszcza. Informa-cje te pozwalają na wyodrębnienie jednego, konkretnego Jasia Nowaka ze zbiorowości wszystkich przedszkolaków w Polsce. W tym przypadku mamy do czynienia z identyfikacją bezpo-średnią – widzimy informację i identyfikujemy osobę.

Przykład2Wychowanek grupy I, Przedszkole nr 3 w Krakowie,

uczęszcza na zajęcia dodatkowe z języka angielskiego w roku szkolnym 2013/2014.

Powyższy przykład jest znacznie bardziej skomplikowa-ny – nie jesteśmy w stanie zidentyfikować bezpośrednio tego chłopca (nie zostało podane ani jego imię, ani nazwisko), ale na podstawie przedstawionych informacji możemy dokonać identyfikacji w sposób pośredni. Widzimy informację i nie potrafimy od razu jej przyporządkować do konkretnego dziecka, ale możemy to zrobić za pomocą konkretnych dzia-łań. Wystarczy sprawdzić dokładnie dzienniki zajęć danego przedszkola. W tym momencie pojawiają się pewne kontro-wersje, mające kluczowe znaczenie przy rozróżnianiu infor-macji, które:

▶ są danymi osobowymi i które dyrektor przedszkola bę-dzie musiał odpowiednio zabezpieczyć,

▶ nie są danymi osobowymi, a tylko zwykłymi informacja-mi o osobach fizycznych, które nie podlegają ochronie prawnej przewidzianej w uodo.

Kontrowersjanr1–informacjesądanymiosobowymiwzależnościodkontekstu

Co w przypadku, jeśli w grupie I w Przedszkolu nr 3 w Kra-kowie jest kilku chłopców uczęszczających na dodatkowe zajęcia z języka angielskiego? W takiej sytuacji identyfikacja (nawet pośrednia!) konkretnej osoby na podstawie przedsta-wionych w przykładzie nr 2 informacji nie będzie możliwa. Jak wskazuje wyraźnie uodo., jeśli nie ma możliwości iden-tyfikacji osoby, informacja o niej nie stanowi danych osobo-wych. Niestety nie istnieje zamknięty katalog informacji sta-nowiących dane osobowe, a o tym, czy konkretną informację uznać można za dane osobowe, zawsze decydują szczególne okoliczności danej sytuacji (kontekst). Aby pomóc dyrektorom zminimalizować liczbę sytuacji niepewnych, ustawodawca zaproponował pewien katalog informacji, które najczęściej (nie zawsze!) mogą być przypisane osobie fizycznej i stworzyć dane osobowe. W myśl art. 6 ust. 2 uodo. są to:

▶ numery identyfikacyjne, np.: numer powszechnego elektronicznego systemu ewidencji ludności (PESEL), numer identyfikacji podatkowej (NIP), a także numer dokumentu tożsamości (dowodu osobistego oraz pasz-portu),

▶ cechy fizyczne, np.: wygląd zewnętrzny, układ linii pa-pilarnych,

▶ cechy fizjologiczne, np.: układ naczyń krwionośnych w dłoni, grupa krwi,

▶ cechy ekonomiczne, np.: status majątkowy,▶ cechy umysłowe, kulturowe lub społeczne, np.: pocho-

dzenie, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne oraz przynależność wyznaniowa lub par-tyjna.

Uwaga! Wskazane powyżej informacje nie wyczerpują otwartego katalogu personaliów, które najczęściej mogą być przypisane osobie fizycznej i stworzyć dane osobowe.

Przykład3Jan Nowak, uczęszcza na dodatkowe zajęcia z języka an-

gielskiego w roku szkolnym 2013/2014.Powyższy zestaw informacji może, ale nie musi stanowić

danych osobowych – wszystko zależy od okoliczności, w któ-rych się pojawi. Jeśli informacja ta zostałaby zamieszczona na kartce papieru, wywieszonej na jednym ze słupów ogło-szeniowych w Warszawie, zidentyfikowanie tego konkretnego Jana Nowaka, tzn. wyodrębnienie go spośród ogółu ludności Warszawy, będzie niemożliwe – w takim przypadku nie będą to dane osobowe.

Jeśli natomiast omawiana informacja pojawiłaby się na stronie internetowej Przedszkola nr 3 w Krakowie, do którego uczęszcza tylko jeden Jan Nowak, identyfikacja, czyli wy-odrębnienie go z grupy wychowanków przedszkola, będzie możliwa – będą to zatem dane osobowe.

Nawet tak błaha informacja jak „dziewczynka w różowej sukience” stanowić będzie dane osobowe wówczas, kiedy po-zwoli na wyodrębnienie (identyfikację) dziecka wśród grupy dziewczynek pozujących do zdjęcia. Kluczem do zrozumienia tego, czym są dane osobowe, zawsze jest kontekst, w jakim je przetwarzamy. Może się zdarzyć, że jedna i ta sama informa-cja będzie stanowić dane osobowe lub nie, w zależności od sposobu jej rozpowszechniania.

Jeśliidentyfikacjawychowankaprzedszkolaniejestmożliwa,informacjaonimniestanowidanychosobowych

Ustawa o ochronie danych osobowychwskazujewyraźnie,żeabymożnabyłomówićodanychosobowych,wystarczy,żebyosobafizycznabyłatylkomożliwadozidentyfikowania.

« Okiem praktyka

23maj 2014 « «


Kontrowersjanr2–czaseminformacjesądanymiosobowymidlajednychodbiorców,dlainnychnatomiastnie

Zdarzają się wielokrotnie przypadki, kiedy mamy do czynienia z jakąś informacją, która bez wątpienia odnosi się do konkretnej osoby fizycznej i teoretycznie umożliwia jej identyfikację, jednak proces ten wymagałby od nas wy-jątkowo dużych nakładów czasu, pieniędzy czy działań. Przeważnie są to sytuacje, które zmuszają nas do działań nielegalnych (np. włamanie się do policyjnej bazy danych), kosztownych (np. wynajęcie detektywa, zakup kosztownej aparatury do odczytu kodu genetycznego) czy czasochłon-nych (wielomiesięczne przeczesywanie miasta w celu od-nalezienia osoby o danym wyglądzie). Na szczęście, jeśli identyfikacja osoby na podstawie zebranych informacji będzie wymagała podjęcia którejś z powyższych czynno-ści, nie będziemy mieć do czynienia z danymi osobowymi. Ustawa o ochronie danych osobowych stanowi wyraźnie, że „(…) informacji nie uważa się za umożliwiającą określe-nie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań”.

Przykład4Dyrektor Przedszkola nr 3 w Krakowie, w związku z na-

pływem do placówki licznych wniosków o udostępnienie informacji publicznej (wnioskodawców interesowały szcze-gólnie średnie zarobki nauczycieli), postanowił zadbać o przejrzystość systemu wynagrodzeń w przedszkolu. Aby to uczynić, zamieścił na stronie internetowej placówki na-stępujące informacje:

▶ Pracownik nr 2876 [jest to numer pracownika w infor-matycznym systemie kadrowo-płacowym, z którego ko-rzysta przedszkolny dział kadr], zarobki 2500 zł brutto miesięcznie,

▶ Pracownik nr 4780, zarobki 2200 zł brutto miesięcznie.

Pojawia się pytanie – czy powyższe informacje będą sta-nowiły dane osobowe? Bez wątpienia dotyczą one osób fi-zycznych. Dodatkowo – określenie tożsamości powyższych osób jest pośrednio możliwe, poprzez sprawdzenie podanych numerów w przedszkolnym systemie kadrowo-płacowym. Problem w tym, że od niektórych takie działanie nie będzie wymagało ustawowych nadmiernych kosztów, czasu lub działań, natomiast od innych już tak. Zatem: tak, są to dane osobowe, ale tylko dla tych, którzy mają dostęp do przed-szkolnego systemu informatycznego kadrowo-płacowego, czyli dla dyrektora placówki oraz dla działu kadrowo-księ-gowego. Dla wszystkich pozostałych – rodziców, dzieci czy też okolicznych mieszkańców – nie będą to dane osobowe, ponieważ przyporządkowanie poszczególnych wynagrodzeń do konkretnych pracowników przedszkola nie będzie dla nich możliwe bez nadmiernych kosztów, czasu lub działań (np. bez włamania się do przedszkolnego komputera).

Kontrowersjanr3–celprzetwarzaniainformacjiBardzo często zapomina się o jednym z najbardziej

oczywistych czynników pozwalających na stwierdzenie, czy mamy do czynienia z danymi osobowymi – o celu, w jakim administrator danych (dyrektor przedszkola) je przetwarza. Jeśli dyrektor przechowuje np. zanonimizowa-ne informacje o dzieciach wyłącznie dla celów statystycz-nych, jego intencją z pewnością nie będzie przetwarzanie danych osobowych – wtedy informacje te nie powinny być określane tym mianem.

Przykład5Przedszkole prowadzi na stronie internetowej newsletter.

Usługa ta polega na e-mailowej wysyłce wszystkim zainte-resowanym rodzicom elektronicznej gazetki przedszkolnej, informującej o najnowszych wydarzeniach w życiu placówki. Żeby świadczyć usługę newslettera, przedszkole zbiera od zainteresowanych wyłącznie adres e-mail, na który ma być wysyłana gazetka.

Czy powstała w ten sposób baza danych zawiera dane osobowe? Czy sam adres e-mail stanowi dane osobowe? Ad-res e-mail może, ale nie musi być uznany za dane osobowe. Według GIODO „(…) należy pamiętać, że usługodawcy ofe-rujący darmowe adresy e-mail dla użytkowników sieci global-nej internet w przeważającej większości nie nadają procesowi rejestracji konta charakteru formalnego. Taki stan rzeczy spra-wia, że użyte mechanizmy automatycznego ich zakładania nie weryfikują faktycznej relacji między osobą tworzącą konto poczty elektronicznej a danymi podanymi przez nią podczas rejestracji tego konta”.

Innymi słowy – dyrektor przedszkola nie ma żadnej gwa-rancji, że właściciel e-maila [email protected] to faktycznie Jan Kowalski, a nie np. Krystyna Wójcik, która mogła założyć

Abypomócdyrektoromzminimalizowaćliczbęsytuacjiniepewnych,ustawodawcazaproponowałpewienkataloginformacji,którenajczęściej(niezawsze!)tworządaneosobowe.

Okiem praktyka »

24 » » maj 2014

sobie konto pocztowe o dowolnej nazwie. Nie wspomina-jąc już o przypadkach, kiedy ktoś zakłada sobie takie konto w oparciu o pseudonim, np. [email protected]. Takie adresy e-mail nie będą przeważnie danymi osobowymi.

Uwaga! Nie oznacza to, że adresy e-mailowe nigdy nie będą danymi osobowymi. Jak wyjaśnia GIODO: „(…) pa-trząc na zakres danych, który można podać przy rejestracji konta, użytkownik sieci internet, wpisując tam swoje dane osobowe, tworzy adres, do którego jednoznacznie będą przyporządkowane dane identyfikujące jego tożsamość. Z adresem e-mail, który posiada cechy danych osobowych, mamy do czynienia tym bardziej wtedy, kiedy użytkownik, będąc osobą o dość oryginalnym imieniu i nazwisku, za-wrze je w identyfikatorze konta (ciągu znaków dodawanych do znaczka »@«). Nie należy również zapominać o sytuacji, w której osoba rejestrująca adres e-mail, posługuje się nim stale (tak jak numerem telefonu), korzystając z niego w dłuż-szym okresie i publikuje go przy użyciu różnych mediów wraz ze swoimi danymi osobowymi”.

Często zdarza się też, że adres e-mailowy wskazuje nie tylko na imię i nazwisko właściciela, ale nawet na jego miejsce pracy. Przykładem takiego adresu będzie [email protected]. Wiemy, jak właściciel adresu e-mailowego się nazywa oraz gdzie pracuje. Dodatkowo mamy pewność, że jest to ad-res autentyczny, ponieważ domena men.gov.pl jest domeną zamkniętą i nikt poza jej administratorem nie ma uprawnień do zakładania na niej kont pocztowych. Taki adres e-mail z pewnością uznać trzeba za dane osobowe.

Oczywiście dyrektorzy przedszkoli nie są w stanie sprawdzić, czy dany adres pozwala na zidentyfikowanie osoby i czy rzeczywiście w bazie danych zgromadzonej na potrzeby wysyłki newslettera znajdują się jakieś dane osobowe, czy też nie. Dyrektor placówki powinien więc, ze względów bezpieczeństwa, traktować wszystkie adresy e-mail jako dane osobowe (na podstawie: ABC bezpieczeń-stwa danych osobowych przetwarzanych przy użyciu syste-mów informatycznych, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2007).

Przykład6Czy sam numer PESEL, bez żadnych dodatkowych infor-

macji, stanowi dane osobowe?Tak, chociaż stwierdzenie to budzi sporo kontrower-

sji. Wielu prawników wskazuje, że sam numer PESEL nie powinien być uznawany za dane osobowe, ponieważ nie pozwala na identyfikację właściciela bez poniesienia nad-miernych kosztów, czasu lub działań (np. włamania się do centralnej bazy danych PESEL). Ostateczne stanowisko GIODO w tej sprawie jest następujące: „Wskazać należy, że numer PESEL – zgodnie z art. 31a Ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych – jest

11-cyfrowym, stałym symbolem numerycznym, jedno-znacznie identyfikującym osobę fizyczną. Biorąc powyż-sze pod uwagę, stwierdzić należy, że numer PESEL stano-wi dane osobowe w rozumieniu m.in. Ustawy o ochronie danych osobowych”. Uzasadnieniem tego stanowiska jest stwierdzenie, że numer PESEL jest w stu procentach nie-powtarzalny i powszechny (nie ma dwóch osób o takim samym numerze PESEL), oraz fakt, że nie jest to przypad-kowy ciąg cyfr – w numerze PESEL zawarta jest informacja o dacie urodzenia oraz płci właściciela.

ZAKOńCZENIEW następnym numerze „Miesięcznika Dyrektora Przed-

szkola” objaśniona zostanie szczegółowo kolejna definicja, niezwykle istotna przy tworzeniu wykazu zbiorów danych osobowych wraz ze wskazaniem programów zastosowa-nych do ich przetwarzania – definicja zbiorów danych oso-bowych.

Bibliografia:▶ A. Drozd, Ustawa o ochronie danych osobowych: komentarz – wzory pism i przepisy, stan prawny na dzień 2 lipca 2007 r.,LexisNexis,War-szawa2007.

▶ J.Barta,P.Fajgielski,R.Markiewicz,Ochrona danych osobowych. Komen-tarz,WoltersKluwerPolska,Warszawa2011.

▶ www.giodo.gov.pl.▶ www.edugiodo.giodo.gov.pl.▶ OpiniaGrupyRoboczejnr4/2007wsprawiepojęciadanychosobowych,przyjętadnia20czerwca2007r.

▶ ABC bezpieczeństwa danych osobowych przetwarzanych przy użyciu syste-mów informatycznych,WydawnictwoSejmowe,Warszawa2007.

Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych(t.j.Dz.U.z2002r.Nr101poz.926zezm.),

▶ Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobi-stych(t.j.Dz.U.z2006r.poz.139zezm.),

▶ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych oso-bowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych(Dz.U.z2004r.Nr100poz.1024).

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Łukasz ZegarekEkspertkancelariiprawnejLexArtist,specjalizu-jącysięwdziedzinieochronydanychosobowych.Podczaswieloletniejpracywkancelariiprzepro-wadziłponad70projektówaudytorsko-szkolenio-wychztej tematyki.Wtrakcierealizacjipowyż-szychprojektówmiałokazjępoznaćspecyfikęprocesówprzetwarzaniadanychosobowychza-równowsferzepublicznej(edukacja,samorząd,spółdzielniemieszkaniowe),jakiprywatnej(firmydziałającewsektorzeturystyki,marketingu,mo-toryzacji,handlu)


WrozumieniuUstawyzadaneosoboweuważasięwszelkieinformacjedotyczącezidentyfikowanejlubmożliwejdozidentyfikowaniaosobyfizycznej.


« ZarZądZanie

25maj 2014 « «

Kontrola pip

D yrektor przedszkola jest również pracodawcą lub przynajmniej kierownikiem danego zakładu – jak się to czasami zdarza w przedszkolach niepublicznych,

w których kierujący placówką niekoniecznie jest tożsamy z właścicielem. Ma zatem obowiązek przestrzegać przepisów związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz wszel-kich zaleceń związanych z zatrudnieniem, regulowanych przez Kodeks pracy i/lub Kartę nauczyciela.

Procedura kontroli prowadzonej przez Państwową Inspek-cję Pracy niewiele różni się od tych opisanych w poprzednich częściach cyklu. W niniejszym artykule omówione zostaną najważniejsze zasady dotyczące jej przeprowadzania oraz specyficzne, związane z nią zagadnienia, a także najczęściej kontrolowane obszary działalności przedszkola.

PODSTAWAPRAWNAKONTROLIProcedura i zakres kontroli zostały szczegółowo określone

w Ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (art. od 21–37a). Warto zapoznać się z tymi przepisami, by w chwili wejścia inspektorów na teren przedszkola wie-dzieć, czego się spodziewać.

Tak jak w przypadku poprzednich instytucji, kontroler PIP ma bardzo szerokie uprawnienia – nie znaczy to jednak, że są one nieograniczone. Również osoba kontrolowana ma nie tylko obowiązki, ale i swoje prawa, które warto znać. Ponadto należy pamiętać o tym, co istotne jest niezależnie od rodzaju czy zakresu kontroli, której podlega akurat przedszkole – że mamy do czynienia po prostu z ludźmi. Jak zawsze liczą się więc dobre wrażenie, kompetencja (w tym znajomość prawa), a przede wszystkim atmosfera budowana podczas kontroli przez obie strony.

Na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Pracy (www.pip.gov.pl) znajdziemy wiele cennych wskazówek co do prze-biegu kontroli. Pozwalają one nie tylko dobrze przygotować się do wizyty inspektorów, ale także dokonać samooceny pod kątem tego, co zostało prawidłowo wdrożone w przedszkolu, a co wymaga poprawy.

PRZEDMIOTKONTROLIWarto zaznaczyć, że PIP, podobnie jak inne organy nad-

zorcze, współpracuje z różnymi instytucjami, które wspo-magają jej działania (w tym Państwową Inspekcją Sanitarną, policją, urzędami skarbowymi itd.). Co jest głównym celem

kontroli podejmowanych przez PIP? Warto przywołać art. 21 Ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, który jasno precyzuje zakres jej działań:

Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie stanu fak-tycznego w zakresie przestrzegania prawa pracy, w szcze-gólności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pra-cy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia oraz dokumentowanie dokonanych ustaleń.

Jak widzimy, zakres działań PIP jest niezwykle szeroki i obejmuje właściwie wszystko, co jest związane z pracow-nikiem – począwszy od jego umowy o pracę, poprzez korzy-stanie z uprawnień, wywiązywanie się z obowiązków, a na bezpieczeństwie skończywszy.

Inspektorzy PIP mogą wejść na teren każdej placówki, w której choć jedna osoba świadczy pracę. Bez względu na to, na podstawie jakiej umowy jest ona zatrudniona. Spodziewać się ich mogą tak samo przedszkola publiczne, jak i niepublicz-ne (nawet te, w których wszyscy pracownicy zatrudnieni są na podstawie umowy-zlecenia).

PRZEBIEGKONTROLIZgodnie z art. 24 ww. Ustawy Państwowa Inspekcja Pracy

nie musi uprzedzać o swej wizycie i może ją przeprowadzić o dowolnej godzinie dnia i nocy, szczególnie jeśli kontrola dotyczy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrze-gania przepisów o legalności zatrudnienia w zakresie wskaza-nym w Ustawie w art. 10 ust. 1 pkt 3 i 4, czyli:

▶ kontroli legalności zatrudnienia,▶ innej pracy zarobkowej,▶ wykonywania działalności,▶ przestrzegania obowiązku m.in. opłacania składek na

Fundusz Pracy (dotyczy także zatrudniania cudzoziem-ców, co zdarza się w przedszkolach, jeśli dyrektor za-trudnia np. native speakera).

Rozpoczynając swoją pracę, inspektor musi okazać legity-mację służbową – w przypadku przedszkola publicznego to wy-starczy. W odniesieniu do placówki niepublicznej prowadzonej przez przedsiębiorcę ma natomiast obowiązek okazać również upoważnienie do kontroli, wskazujące (art. 24 ust. 4 Ustawy):

Kuratoriumoświaty,NajwyższaIzbaKontroli,PaństwowaInspekcjaSanitarnatoniestetyniewszystkieinstytucje,któremogązapukaćdodrzwiprzedszkolazzamiaremsprawdzenia,czyplacówkadziałazgodniezprawem.KolejnąjednostkąkontrolującąjestPaństwowaInspekcjaPracy…

Jak przygotować się do…Kontrola PIP część V

ZarZądZanie »

26 » » maj 2014

▶ podstawę prawną przeprowadzenia kontroli,▶ oznaczenie organu kontroli,▶ imię i nazwisko, stanowisko służbowe osoby upoważ-

nionej do przeprowadzenia kontroli oraz numer jej le-gitymacji służbowej,

▶ określenie zakresu przedmiotowego kontroli,▶ oznaczenie podmiotu objętego kontrolą,▶ wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu

zakończenia kontroli,▶ podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem

zajmowanego stanowiska lub funkcji,▶ pouczenie kontrolowanego podmiotu o jego prawach

i obowiązkach,▶ datę i miejsce wystawienia upoważnienia.Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy istnieje bezpośrednie za-

grożenie zdrowia lub życia pracowników – wówczas również u przedsiębiorcy wystarczy tylko legitymacja, a upoważnienie musi zostać dostarczone najpóźniej w ciągu siedmiu dni od dnia podjęcia kontroli.

Inspekcję zamyka sporządzenie protokołu kontroli. Znajo-mość jego elementów jest istotna, ponieważ podpowiada, na co zwracać uwagę i jakich działań ze strony kontrolera można się spodziewać (np. udzielania porad dotyczących prawa pracy, wy-dawania decyzji ustnych i pisemnych, możliwości utajnienia ja-kichś danych). Zgodnie z art. 31 Ustawy protokół musi zawierać:

▶ nazwę podmiotu kontrolowanego w pełnym brzmieniu i jego adres oraz numer z krajowego rejestru urzędo-wego podmiotów gospodarki narodowej (REGON) oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP),

▶ imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe inspektora pracy,

▶ imię i nazwisko osoby reprezentującej podmiot kontrolo-wany oraz nazwę organu reprezentującego ten podmiot,

▶ datę rozpoczęcia działalności przez podmiot kontro-lowany oraz datę objęcia stanowiska przez osobę lub powołania organu, o których mowa w pkt 3,

▶ oznaczenie dni, w których przeprowadzano kontrolę,▶ informację o realizacji uprzednich decyzji i wystąpień

organów Państwowej Inspekcji Pracy oraz wniosków, zaleceń i decyzji innych organów kontroli i nadzoru nad warunkami pracy,

▶ opis stwierdzonych naruszeń prawa oraz inne informa-cje mające istotne znaczenie dla wyników kontroli,

▶ dane osoby legitymowanej oraz określenie czasu, miej-sca i przyczyny legitymowania,

▶ informację o pobraniu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji,

▶ treść decyzji ustnych oraz informację o ich realizacji,▶ informację o liczbie i rodzaju udzielonych porad z za-

kresu prawa pracy,▶ wyszczególnienie załączników stanowiących składową

część protokołu,

▶ informacje o osobach, w obecności których przeprowa-dzano kontrolę,

▶ na wniosek podmiotu kontrolowanego – wzmiankę o in-formacjach objętych tajemnicą przedsiębiorstwa,

▶ wzmiankę o wniesieniu lub niewniesieniu zastrzeżeń do treści protokołu oraz ewentualnym usunięciu stwierdzo-nych nieprawidłowości przed zakończeniem kontroli,

▶ datę i miejsce podpisania protokołu przez osobę kon-trolującą oraz przez osobę lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany.

Co ważne, protokół może zostać zastąpiony notatką urzę-dową, jeżeli kontrola nie wykaże żadnych uchybień. Podob-nie jak w przypadku wszystkich protokołów istnieje możli-wość wniesienia umotywowanych zastrzeżeń w ciągu siedmiu dni od dnia otrzymania dokumentu (art. 24 ust. 4 i 5 Ustawy). Można też odmówić jego podpisania, nie wstrzyma to jednak działań PIP (w tym realizacji nałożonych sankcji).

Warto wiedzieć, że inspektor PIP może również wydać:▶ Decyzję, która jest konsekwencją stwierdzonego uchy-

bienia. Może mieć ona charakter ustny, jeśli dane uchy-bienie zostanie usunięte jeszcze w trakcie trwania kon-troli, zaś wszystkie inne muszą mieć formę pisemną. Jej niezbędnym elementem jest wskazanie podstawy praw-nej oraz zamieszczenie pouczenia o trybie odwołania (w ciągu 7 dni od daty otrzymania).

▶ Wystąpienie z wnioskami pokontrolnymi wraz z pod-stawą prawną. Nie zawsze jest ono dołączane do pro-tokołu, jednak jeżeli dyrektor przedszkola je otrzyma, ma obowiązek powiadomić Inspekcję Pracy o terminie i sposobie realizacji wniosków pokontrolnych w termi-nie określonym w wystąpieniu (nie dłuższym niż 30 dni).

UPRAWNIENIAKONTROLERAIKONTROLOWANEGO

Inspektor ma prawo poruszać się po całym przedszkolu i nie podlega rewizji osobistej (art. 26 ust. 4 Ustawy). Kontro-lujący musi mu zapewnić warunki i środki (w tym dostęp do urządzeń technicznych) do przeprowadzenia kontroli, a nawet osobne pomieszczenie do rozmów z pracownikami. Kontro-ler może żądać następujących dokumentów, których dyrektor przedszkola nie ma prawa przed nim zataić (poniżej wymie-niono te dokumenty, które dotyczą przedszkoli, wyszczegól-nienie pozostałych znajduje się w art. 23 Ustawy o Państwo-wej Inspekcji Pracy):

▶ związanych z budową, przebudową i modernizacją bu-dynku przedszkola,

ZakresdziałańPIPjestniezwykleszerokiiobejmujewłaściwiewszystko,

cojestzwiązanezpracownikiem

Kontrola pip

26 » » maj 2014

« ZarZądZanie

27maj 2014 « «

▶ akt osobowych pracowników i wszelkich dokumentów związanych z zatrudnieniem,

▶ otrzymanych od innych jednostek kontrolujących, a za-wierających decyzje związane z warunkami pracy (wraz ze sprawdzeniem realizacji zaleceń).

Co istotne, inspektor ma także prawo weryfikować tożsa-mość wszystkich pracowników, którzy znajdują się na terenie placówki, w celu ustalenia legalności ich zatrudnienia. Jest też zobowiązany do chronienia tożsamości osób, które mogłyby narazić się na nieprzyjemności ze strony pracodawcy z powodu złożonych zeznań dotyczących warunków pracy (art. 23 ust. 2).

Kontroler PIP może wykonywać swoje działania również wówczas, gdy na terenie przedszkola odbywa się już jakaś inna kontrola (nie istnieją ograniczenia co do częstotliwości kontroli oraz ich liczby). Kontrolowany ma oczywiście prawo do składania wyjaśnień i zapoznania się z wynikami prowa-dzonego postępowania kontrolnego.

TEMATYKAKONTROLIWKONTEKŚCIEPRZEDSZKOLA

Najczęściej kontrolowane obszary przez inspektorów PIP w przedszkolu:

▶ akta osobowe, a wśród nich: umowy o pracę (zgod-ność z przepisami), badania okresowe, badania prze-prowadzone przez sanepid, informacje o warunkach zatrudnienia, angaże, przydziały czynności, szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny, przydział urlopów (ich naliczanie, tryb udzielania); kontroli podlega także prawidłowość prowadzenia akt osobowych z podziałem na części A, B, C oraz przestrzeganie zasad przechowy-wania kopii dokumentów w aktach osobowych,

▶ ewidencja czasu pracy – należy się spodziewać, że kon-trolerzy nie poprzestaną tylko na oficjalnej ewidencji – bywa, że szukają głębiej, chcąc sprawdzić krzyżowo, czy zapisy się zgadzają (np. w księdze wejść i wyjść, godziny logowania się w komputerach służbowych, a nawet zapisy monitoringu),

▶ ewidencja godzin ponadwymiarowych – prawidłowość ich naliczania, wynagradzania za nie lub zwracania dni wolnych,

▶ ewidencja wypadków w pracy,▶ ewidencja przydziału odzieży ochronnej,▶ terminowość wypłat wynagrodzeń oraz odprowadza-

nia obowiązkowych składek i podatków,▶ realizacja uprawnień rodzicielskich pracowników –

urlopy macierzyńskie, wychowawcze, opiekuńcze itd.,▶ równe traktowanie pracowników – czy w przedszkolu

występują przejawy dyskryminacji pracowników,▶ oceny ryzyka zawodowego na wszystkich stanowiskach

pracy w danym przedszkolu,▶ aktualność przeglądów – wentylacji, instalacji elek-

trycznej, przedmiotów związanych z ochroną prze-ciwpożarową (gaśnice, hydranty, lampy ewakuacyjne), okresowych przeglądów budynku, placu zabaw itd.,

▶ karty charakterystyk substancji niebezpiecznych stoso-wanych w przedszkolu (stosowanych środków czystości).

Nie sposób wyczerpać listy tematów kontroli PIP. Inspek-torzy mogą ponadto zawitać do placówki, by sprawdzić, jak kształtuje się tam problem mobbingu (czy istnieje, jak mu się

zapobiega itp.), jak zarządza się badaniami pracowników (np. czy przedszkole ma podpisaną umowę o współpracy z przy-chodnią medycyny pracy – ewentualnie, jak inaczej realizuje się obowiązek zlecania badań z zakresu medycyny pracy).

Pamiętajmy, że PIP to także instytucja, której inspektor ma prawo nakładać na pracodawcę sankcje, począwszy do man-datu karnego (nawet do 2 tys. zł za niektóre wykroczenia), a skończywszy na zamknięciu placówki w przypadku stwier-dzenia zagrożenia życia lub zdrowia pracowników. Trzeba też wiedzieć, że jeżeli inspektor w ciągu kolejnych dwóch lat stwierdzi te same uchybienia po raz kolejny, mandat może wzrosnąć do 5 tys. zł.

PLANPRACYPIPW2014R.Państwowa Inspekcja Pracy każdego roku ogłasza plan

pracy, w którym określa priorytety swojej działalności. Nie ma wśród nich zagadnień wprost wskazujących przedszkola, ale część z nich jest tak uniwersalna, że siłą rzeczy obejmuje również tego typu placówki. Wśród działań długofalowych (rozpisanych do 2020 r.) znalazły się m.in.:

▶ kontrola zawierania umów cywilnoprawnych w miejsce umów o pracę – temat mający znaczenie szczególnie w placówkach niepublicznych,

▶ umowy terminowe – prawidłowość ich zawierania.Jednym z ważnych zagadnień badanych podczas kontroli

w 2014 r. uczyniono także wynagrodzenia – terminowość ich wypłaty oraz prawidłowość naliczania (wraz z całą obudową dotyczącą składek i podatków). Ten temat także odnosi się do działalności przedszkoli (zarówno publicznych, jak i nie-publicznych).

Podsumowując rozważania na temat kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, trzeba podkreślić, że w tym przypadku oka-zuje się, jak ważna jest dobra współpraca dyrektora z działem kadr i księgowością. Dbanie o aktualizację wiedzy pracowni-ków, ciągłe podnoszenie ich kwalifikacji to także działanie na rzecz bezpieczeństwa dyrektora. Kierujący placówką nie jest w stanie skontrolować każdego dokumentu, toteż zaufanie do własnego personelu ma wielkie znaczenie. Kompetentni księ-gowi, osoby odpowiedzialne za kwestie kadrowe oraz czuwa-jący nad wszystkim dyrektor to gwarancja prawidłowego funk-cjonowania przedszkola i pomyślnie zakończonej kontroli.

Kontrola pip

Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy(t.j.Dz.U.z1998r.Nr21poz.94zezm.),

▶ Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j.Dz.U.z2014r.poz.191),

▶ Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy(t.j.Dz.U.z2012r.poz.404zezm.).

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Agnieszka SakowiczDyrektorprzedszkolaniepublicznego,nauczycieljęzykapolskiego.Autorkaartykułówozarządzaniuwoświacie,współautorkairedak-torkaksiążekdladziecioraztekstówporadnikowychdotyczącychwychowaniadzieci


studium przypadku »

28 » » maj 2014

S kutki impulsywnego zachowania dziecka mogą za-grażać zarówno samemu maluchowi, jak i jego oto-czeniu. Przedszkolaki, które potrafią dłużej pracować

w ciszy i spokoju oraz mają większą umiejętność samokontro-li, są dokładniejsze i uważniejsze, bywają również znacznie częściej chwalone, doceniane i nagradzane przez nauczycieli. Choć może wydawać się to trudne do wyobrażenia, impul-sywność może mieć jednak także swoje mocne strony.

KAROLChłopiec ma sześć lat. Większość dorosłych z jego rodzi-

ny, która ma z nim kontakt na co dzień, wie, że w relacjach z nim należy być niezwykle uważnym i ostrożnym. Powie-dzieć o nim, że „najpierw robi, potem myśli”, to właściwie nic nie powiedzieć. Zdarza się, że czyjeś nieopatrznie wy-powiedziane słowo czy rzucony mimochodem żart działają wręcz jak komenda albo „wyzwalacz” dla potencjalnie bardzo niebezpiecznych w konsekwencjach zachowań Karola. Jego nauczycielka twierdzi, że w teorii spełnia on wszelkie oczeki-wania – zna wszystkie reguły, potrafi powiedzieć, jak należało postąpić w danej sytuacji, ale w praktyce nie potrafi stosować się do tych zasad.

Rodzice nigdy specjalnie nie martwili się funkcjonowa-niem syna – być może dlatego, że jest on bardzo podobny w zachowaniu do swojego taty, który głośno przyznaje, że szkolne lata to był dla niego niekończący się koszmar i pasmo problemów. Skończył studia z pewnym opóźnieniem (kilka razy je przerywał, zmieniał kierunki, wyjechał za granicę), acz-kolwiek obecnie radzi sobie całkiem nieźle: prowadzi własną działalność (sprawami biurowymi jego firmy zajmuje się żona) i odpowiada za organizację różnego rodzaju imprez i szkoleń. Jak sam mówi, bardzo lubi swoją pracę, uważa, że spełnia się zawodowo. To prawda, że czasami ma problem z terminowo-ścią realizacji zadań, zdarza mu się o czymś zapominać lub popełniać błędy, ale ostatecznie wszystko dobrze się układa, a dzięki temu, że ma dobre kontakty z ludźmi, ewentualne niedociągnięcia jakoś udaje mu się „naprostować”. Dlatego też przyznaje, że czasem złości go całe to rozczulanie się nad rzekomymi trudnościami Karola. Chłopak jest bardzo bystry,

szybki, śmiały, ma poczucie humoru i sporą grupkę kolegów. O co więc chodzi? O to, że jest nieuważny, może trochę lek-komyślny i porywczy? W końcu to chłopak!

Mama Karola ma jednak nieco inne spojrzenie na całą sytuację. Obawia się o przyszłość syna, szczególnie po roz-poczęciu przez niego edukacji w szkole. Trudno jest jej wska-zać zdecydowanie i jednoznacznie jego mocne strony. Nie ma wątpliwości, że Karol jest bardzo zdolnym dzieckiem, ale uważa też, że już teraz osiąga wyniki znacznie poniżej swoich możliwości. Najbardziej widać to w sporcie, gdzie zachowa-nie Karola najprościej opisać można określeniem „słomiany zapał” do wszystkiego. Wystarczy, że na jego drodze pojawi się jakakolwiek trudność lub chłopiec stanie przed koniecz-nością popracowania nad czymś nieco dłużej albo dopraco-wania szczegółów – natychmiast rezygnuje z wszelkiej aktyw-ności. Zawsze musi być we wszystkim pierwszy i najlepszy.

CZYMJESTIMPULSYWNOŚć?Impulsywność najczęściej kojarzona jest z ADHD. Istotnie

jest to jeden z obszarów, w których przejawia się nadpobu-dliwość, nie znaczy to jednak, że są to pojęcia tożsame. Im-pulsywność może też występować jako „wyizolowany” objaw – dziecko może mieć z nią problemy, ale nie być nadruchliwe i nie mieć zaburzeń koncentracji uwagi. Warto pamiętać, że problem impulsywności to nie kwestia tego, czego dziecko lub dorosły ma „za dużo” (np. myśli, reakcji, planów), ale raczej czego ma „za mało” – zdolności hamowania, wygaszania, sa-mokontroli. Nie możemy zapominać o tym, że impulsywność jest dość częstą cechą – rozwojowo prawidłową i typową – u dzieci w wieku przedszkolnym i tylko u kilku procent z nich występować będzie nadal w życiu dorosłym.

Może ona przejawiać się w różnych sferach funkcjonowa-nia i dotyczyć:

▶ zachowania – dziecko wówczas „najpierw robi, potem myśli”, ma trudność z wyhamowaniem działania (wy-stępuje przewaga procesów pobudzenia nad procesami hamowania), często jest mocno pobudzone, występują u niego zachowania niepożądane, agresywne (reaguje, zanim uświadomi sobie reguły postępowania w danej

Jakpracowaćzdzieckiemimpulsywnym?Dlaczegochłopiec,którydoskonalerozumieobowiązującewprzedszkolureguły,niepotrafisiędonichstosować?Czyimpulsywnośćmożemiećwogólejakieśzalety?

Z praktyki poradni psychologiczno-pedagogicznejImpulsywny przedszkolak

Z praktyki poradni psychologiczno-pedagogicznej

« studium przypadku

29maj 2014 « «


sytuacji), wykazuje brak umiejętności planowania i or-ganizowania swoich działań, na krótko koncentruje się na jednej czynności, nie umie czekać na swoją kolej, przerywa innym, jest nadmiernie gadatliwe, sprawia wrażenie, że zawsze chce być pierwsze, jego działanie może wprost wynikać z zaistniałego „tu i teraz bodźca”, ciągle poszukuje przyjemności i nowych doznań – fakt zmienności bodźca może mieć większe znaczenie dla jego atrakcyjności niż rodzaj,

▶ emocji – tu również mamy do czynienia z deficytem hamowania: dziecko reaguje od razu, wyrażane przez nie emocje często mają dużą siłę, są nieproporcjonalne do bodźca; nie potrafi odraczać reakcji ani zaspokojenia swoich potrzeb, może sprawiać wrażenie niewrażliwego na innych, beztroskiego, mało empatycznego (podczas gdy w rzeczywistości wynika to z faktu, że przedszkolak podejmuje działania, zanim zdąży uwzględnić emocje lub potrzeby innych),

▶ sfery poznawczej – dziecko może mieć trudności z fi-nalizowaniem działań: zaczyna kolejną aktywność przed zakończeniem poprzedniej, często robi więcej błędów przy zadaniach prostych niż przy trudnych, ma kłopoty z wysłuchaniem do końca polecenia, poświęca zadaniom tylko krótką chwilę namysłu i popełnia licz-ne pomyłki w pracy, ma skłonność do zadowalania się pierwszym lepszym rozwiązaniem, może występować u niego pewien chaos w myśleniu.

PRACAZRODZICAMIKAROLARodzice Karola trafili do grupy wsparcia dla rodziców dzie-

ci z trudnościami emocjonalnymi w naszej poradni. Począt-kowo bardzo trudno było ich przekonać do tego rozwiązania – uważali, że nie mają żadnego problemu i to ich syn powi-nien chodzić do psychologa, a nie oni. Postanowili jednak spróbować; zawarli kontrakt na udział w spotkaniach grupy przez trzy miesiące przed podjęciem ostatecznej decyzji „co dalej”. W rezultacie oboje uczęszczali na nie przez ponad rok, a równolegle brali udział w kilku konsultacjach z psycholo-giem oraz warsztatach (dotyczących radzenia sobie z trud-nymi zachowaniami dzieci, punktowego systemu oceniania zachowań, komunikacji).

Mama Karola podjęła decyzję o rozpoczęciu terapii psy-chologicznej po zakończeniu grupy wsparcia – zdała sobie sprawę z własnego nieradzenia sobie z lękiem i poczuciem nadmiernego obciążenia odpowiedzialnością za rodzinę. Dla taty bardzo ważny był udział w spotkaniach grupy innych oj-ców. Prowadzące żartowały, że utworzyli oni swoistą alter-natywną grupę wsparcia – po zakończeniu spotkania grupy często długo jeszcze stali przed budynkiem poradni, dzieląc się swoimi doświadczeniami i problemami związanymi z wy-chowywaniem dzieci.

Na którymś z kolei spotkaniu grupy tata Karola zaskoczył wszystkich, prosząc o możliwość podzielenia się swoimi prze-myśleniami. Mówił o tym, że nagle dotarło do niego, jak bardzo osamotniony był w swoim dzieciństwie, pozbawiony wspar-cia (przyznał, że wręcz zazdrości synowi jego sytuacji), przez co nie nauczył się działać w inny sposób. Dzięki rozmowom z grupą uświadomił sobie, jak bardzo obciążający dla rodziny bywa czasami jego sposób bycia, jak trudno mu wspierać żonę

w uczeniu syna pewnych zachowań (w jaki sposób ma pokazać Karolowi, jak zmienić pewne rzeczy w postępowaniu, skoro jemu samemu nie udało się to przez ponad 30 lat?).

Z kolei mama chłopca zdała sobie sprawę z tego, że wy-chowując syna, przez cały czas starała się go zmienić. Pozor-nie chodziło o to, by nauczyć go właściwych zachowań, ale tak naprawdę, gdzieś w głębi duszy, tłumiła brak akceptacji wobec tego, jak funkcjonują jej mąż i syn, oraz przekonanie o wyższości jej własnego sposobu reagowania. Nagle uświa-domiła sobie jednak, że to ślepa uliczka. Po wysłuchaniu jej wątpliwości uczestnicy grupy bardzo spontanicznie zaczęli dzielić się swoimi doświadczeniami i myślami na temat tego, jakie mogą być zalety bycia impulsywnym i jakie mogą płynąć z tego korzyści. Mama Karola zażartowała wówczas, że od dziś ma nowe cele: oswoić swój lęk, polubić tę cechę jej męża i syna, a czasami „trochę odpuścić”.

ZALECENIADOPRACYZDZIECKIEMW toku pracy rodzice Karola dostawali szereg różnych

wskazówek do pracy z synem. Niezbędnym początkiem było uświadomienie sobie, że impulsywność w działaniu najpraw-dopodobniej jest związana z temperamentem i należy liczyć się z tym, że nie minie. Psycholog podkreślała też wielokrotnie, że zachowania impulsywne są bardzo trudne do wyelimino-wania – dziecko w teorii bardzo dobrze zna reguły i zasady. Problemem nie jest więc wpojenie ich podopiecznemu, ale na-uczenie go, by we właściwej chwili sobie o nich przypomniał.

Celem naszej pracy ma być poszerzenie zakresu zacho-wań, jakimi maluch dysponuje, zachęcenie go do większej refleksyjności i zminimalizowanie negatywnych skutków im-pulsywnego sposobu działania. Całkowita zmiana – ukształto-wanie „innego dziecka” – nie jest jednak możliwe.

Co może być pomocne?▶ Pamiętajmy, że problemem dziecka impulsywnego jest

niedostateczny rozwój reakcji hamowania. Nie powin-niśmy zatem skupiać się na wyeliminowaniu pewnych zachowań, a na nauczeniu przedszkolaka nowych, bę-dących przejawem umiejętności kontroli, hamowania, refleksji.

▶ Jeśli na podstawie obserwacji wiemy, kiedy zachowanie impulsywne może wystąpić (np. wbiegnięcie na ulicę), powinniśmy powstrzymać przed nim dziecko i rozważyć wraz z nim, jakie mogą być następstwa takiej reakcji.

▶ Zabawy w „co by było, gdyby” (gdyby nie trzeba było być punktualnym, gdyby nie trzeba było przestrzegać zasad ruchu drogowego itp.) – warto zachęcać dziecko do uruchomienia fantazji i przeprowadzić tę zabawę metodą burzy mózgów – przyjmując wszystkie, nawet najbardziej absurdalne pomysły.

▶ Ustalenie jakiegoś sygnału, który będzie oznaczał „nie przerywaj” lub „zastanów się” – np. czerwone światło sygnalizatora, który w odpowiedniej chwili pokazujemy dziecku bez słów.

Dzieciimpulsywnebędąmiałyskłonnośćdoudzielaniabłyskawicznychodpowiedziipopełnianiawielubłędów.

studium przypadku »

30 » » maj 2014

▶ Jeśli dziecko chce przerwać nam, gdy mówimy, lub przeszkadza nam w wykonywaniu ważnej czynności, by coś powiedzieć – należy bez słów podać mu kartkę, aby zapisało/narysowało to, co chce powiedzieć, i wy-jaśnić mu, że porozmawiamy o tym później.

▶ Uczenie wyhamowania potrzeby działania – np. „policz do dziesięciu, zanim odpowiesz komuś lub zareagujesz”.

▶ Dzień po dniu, po kilka lub nawet kilkanaście razy dziennie, konsekwentne przypominanie o zasadach.

▶ Uczenie przewidywania konsekwencji – np. podczas spa-ceru warto zatrzymać się na chwilę i porozmawiać z ma-luchem o tym, co może się zdarzyć; podczas oglądania filmu czy czytania książki można zrobić na chwilę „stop--klatkę” i podjąć próbę zgadnięcia, co stanie się dalej.

▶ Natychmiastowe wyciąganie konsekwencji z zachowań dziecka (zarówno pozytywnych, jak i negatywnych – na nagrody również nie powinno ono czekać długo).

▶ Wzmacnianie – docenianie i chwalenie wszystkich momentów, w których dziecko zachowało się zgodnie z ustalonymi regułami.

▶ Wprowadzenie i stosowanie planu dnia, planu zajęć, uczenie dziecko notowania ważnych rzeczy, organizo-wania swojej pracy.

▶ W przypadku wybuchu silnych emocji dobrze jest odwrócić uwagę dziecka, np. „chodź, pomożesz mi przy…”. Warto wykorzystać też „kartkę bezpieczeń-stwa” – np. „zgnieć ją, podrzyj, podepcz i wyrzuć”, oraz uczyć dziecko, by w takiej chwili umiało się wyciszyć, odizolować w tym celu na parę minut.

▶ Należy pamiętać o zasadzie modelowania – dziecko w znacznie większym stopniu naśladuje nasze działa-nie, niż postępuje według naszych słów. Jeśli chcemy, by przedszkolak był bardziej refleksyjny, sami powinniśmy go tego nauczyć.

▶ Okazywanie dziecku jak najwięcej zrozumienia, akcep-tacji, cierpliwości.

▶ Podsuwanie maluchowi alternatywnych rozwiązań – zamiast mówić tylko o tym, czego nie powinien robić, wskazujmy raczej to, co ma zrobić.

CZYIMPULSYWNOŚćMASWOJEDOBRESTRONY?

Dzieci impulsywne będą miały skłonność do udzielania błyskawicznych odpowiedzi i popełniania wielu błędów (czę-sto w bardzo prostych zadaniach). Potrafią one działać szybko i sprawnie, często na kilku płaszczyznach, nie potrzebując przy tym wiele czasu do namysłu.

Obszary, w których impulsywność może działać na ko-rzyść dziecka:

▶ Nauka języków obcych – tu szybkość podejmowania decyzji, mimo niedociągnięć, na ogół jest zaletą. Ktoś, kto mówi więcej i szybciej, często dostaje też więcej in-formacji zwrotnych (jest poprawiany, pełniej i w bardziej aktywny sposób uczestniczy w komunikacji). Popełniane błędy nie są bardzo poważne – zwykle sens wypowiedzi jest możliwy do zrozumienia lub domyślenia się. Dzieci impulsywne sprawiają wrażenie bardziej komunikatyw-nych, przez co zyskują większą sympatię otoczenia, które toleruje i poprawia ewentualne pomyłki.

▶ Aktywność ruchowa i sport (z wyjątkiem grupowych dyscyplin) – tu nie jest potrzebny namysł, najważniejsze jest ćwiczenie i stałe doskonalenie umiejętności. Dziecko impulsywne często podejmuje różne działania, wykonu-je je szybko, a przez to robi też więcej. Ważne jednak, by pomóc mu pokonać koncentrowanie się jedynie na efekcie, sukcesie, a ułatwić odnalezienie przyjemności z samej aktywności, tak aby umiało w niej wytrwać.

▶ Dzieci impulsywne w przedszkolu i szkole będą zyski-wać na tym, że ograniczenie czasowe przy zadaniach czy na testach nie jest dla nich nadmiernie obciążające lub znaczące. Prawdopodobnie wpływa to na mniejszy stres egzaminacyjny. Obecnie w edukacji bardzo popu-larna jest testowa forma sprawdzania wiedzy, z licznymi pytaniami z kilkoma odpowiedziami do wyboru – taka sytuacja jest bardzo korzystna dla porywczych pod-opiecznych, ponieważ zwykle podążają oni za pierwszą myślą, jaka przyjdzie im do głowy, zaś osoby refleksyj-ne, które bardzo dokładnie analizują pytanie i możliwe odpowiedzi, często dochodzą do wniosku, że w sumie wszystkie mogą być poprawne lub błędne i trudno im wybrać tylko jedną.

▶ Impulsywność w wyrażaniu emocji może być bardzo trudna dla otoczenia i bliskich, ale z punktu widzenia dziecka może jednak posiadać także swoje dobre strony. Dzięki niej uczy się ono rozpoznawać i wyrażać swoje stany emocjonalne, widzi reakcje otoczenia, poznaje siebie. Bieżące uzewnętrznianie emocji zapobiega też kumulowaniu się wewnętrznego napięcia.

▶ Z racji tego, że dzieci impulsywne nie analizują wszyst-kich „za” i „przeciw”, uczestniczą w wielu działaniach czy zajęciach, ponosząc znacznie mniejsze koszty emocjonalne. Dzięki temu zyskują dużo szersze pole doświadczeń niż ich spokojniejsi rówieśnicy, co może okazać się dla nich bardzo cenne. Doznawane poraż-ki mogą je zahartować, uświadomić konieczność mie-rzenia się z własnymi słabościami. Jeśli dziecko uzyska wsparcie bliskich dorosłych, może całkiem dobrze ra-dzić sobie w nauce i odnaleźć własne miejsce w życiu, zgodne z jego zamiłowaniami i zainteresowaniami.


Beata BanasiakPsycholog,odpoczątkuswojejpracyzwiązanazoświatą,obecniedia-gnostawPoradniPsychologiczno-Pedagogicznejnr13wWarszawie

Agnieszka MłynarczykPsycholog,pracujewPoradniPsychologiczno-Pedagogicznejnr13wWarszawie.Prowadziłam.in.warsztatytreningupewnościsiebiedlamłodzieży


Bibliografia:▶ T.Wolańczyk,A.Kołakowski,M.Skotnicka,Nadpobudliwość psychorucho-wa u dzieci,WydawnictwoBifolium,Lublin1999.

<<<<<<<<<<

« Wzory

31maj 2014 « «

Regulamin pracy komisji kwalifikacyjnej dla nauczyciela ubiegającego się o awans

na stopień nauczyciela kontraktowego

Na podstawie Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191) i Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2013 r. poz. 393) ustala się, co następuje:

§ 11. Komisja prowadzi postępowanie egzaminacyjne w składzie powołanym decyzją dyrektora ...........................................

w .............................. na podstawie art. 9g ust. 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela.2. Komisja prowadzi postępowanie kwalifikacyjne przez badanie i ocenianie dokumentacji przedstawionej przez nauczy-

ciela stażystę oraz przeprowadzenie rozmowy z kandydatem ubiegającym się o awans na nauczyciela kontraktowego.3. Komisja podejmuje postępowanie w kolejności wpływu wniosków.

§ 21. Postępowanie kwalifikacyjne rozpoczyna się od formalnej analizy dokumentacji, o której mowa w § 9 ust. 1 i 2 Roz-

porządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, a następnie przeprowadzona jest rozmowa z kandydatem na nauczyciela kontraktowego.

2. Złożony przez nauczyciela wniosek wraz z dokumentacją komisja bada w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia rozpoczęcia postępowania kwalifikacyjnego.

3. W przypadku gdy wniosek oraz dokumentacja nie spełniają wymagań formalnych, dyrektor zwraca wniosek i doku-mentację, wskazując braki oraz określając termin ich uzupełnienia wraz z pouczeniem, że nieusunięcie wymienionych braków w wyznaczonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.

4. Komisja kontynuuje postępowanie w określonym terminie po przedstawieniu uzupełnionego wniosku i dokumentacji.5. Komisja podejmie rozstrzygnięcie w obecności co najmniej 2/3 składu swoich członków.6. Komisja ustala większością głosów tryb głosowania – jawny lub tajny.

§ 31. Każdy z członków komisji ocenia spełnianie przez nauczyciela wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia awansu

zawodowego, w skali od 0 do 10.2. Punktowe oceny postawione przez poszczególnych członków komisji są sprawą wewnętrzną komisji i nie mogą być

przedstawione na zewnątrz.3. Na podstawie liczby punktów przyznanych przez komisję oblicza się średnią arytmetyczną. Jeżeli jednak liczba człon-

ków komisji jest większa niż trzy, wówczas odrzuca się jedną najwyższą i jedną najniższą ocenę punktową.4. Nauczyciel uzyskuje akceptację komisji kwalifikacyjnej, jeżeli obliczona średnia arytmetyczna punktów wynosi co

najmniej siedem.5. Z przebiegu prac komisji sporządza się protokół zawierający w szczególności:

▶ datę i miejsce posiedzenia, ▶ imiona i nazwiska członków komisji, ▶ imiona i nazwiska obserwatorów, ▶ pytania zadane nauczycielowi oraz informację o udzielonych odpowiedziach, ▶ uzyskane oceny punktowe, ▶ średnią arytmetyczną punktów, ▶ uzasadnienie rozstrzygnięcia komisji, ▶ podpisy członków komisji.

6. Komisja wydaje nauczycielowi zaświadczenie o akceptacji zgodnie z załącznikiem nr 1 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

Wzory związane z awansem zawodowym nauczycieli

Wzory »

32 » » maj 2014

................................................................... (miejscowość, data)

Pani/Pan..................................................................................................................

Zawiadomienie o konieczności uzupełnienia dokumentacji

Zgodnie z § 11 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2013 r. poz. 393) zawiadamiam Panią/Pana ............................................., że w związku ze złożonym ................... r. wnioskiem i załączoną dokumentacją dotyczącą awansu zawodowego zaistniała konieczność uzupełnienia braków formalnych, tj.: ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Proszę o ich uzupełnienie do ................... r.

Nieusunięcie ww. braków w wyznaczonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.

.......................................................... (podpis dyrektora przedszkola)

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

§ 4

1. Organ, który powołał komisję, zapewnia jej obsługę administracyjno-biurową oraz pokrywa wydatki związane z jej działalnością.

2. Protokoły i dokumentacja komisji przechowywane są w ......................................................................................................3. W sprawach dotyczących prac komisji kwalifikacyjnej nieuregulowanych w ww. Rozporządzeniu decyduje komisja

w drodze głosowania zwykłą większością głosów członków obecnych na posiedzeniu.4. Wszystkie sprawy poruszane na posiedzeniu komisji są poufne.

§ 5

Regulamin obowiązuje od ............................... r.


Zapoznałam/zapoznałem się z ww. regulaminem i zobowiązuję się go przestrzegać:.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

« Wzory

33maj 2014 « «

................................................................... ................................................................... (pieczątka przedszkola) (miejscowość, data)

Zaświadczenie dyrektora o wymiarze zatrudnienia nauczyciela ubiegającego się o awans zawodowy na stopień nauczyciela kontraktowego

Zaświadczam, że Pani/Pan .................................., urodzona/urodzony .................................. w .................................., jest obecnie zatrudniona/zatrudniony w ..................................................................................................................... (nazwa placówki)

na stanowisku nauczycielki/nauczyciela .......................................................................... w wymiarze ......................................

W okresie od 1 września ....................... r. do 31 maja ....................... r. Pani/Pan .................................. odbyła/odbył dzie-więciomiesięczny staż na stopień zawodowy nauczyciela kontraktowego na stanowisku nauczyciela ................................ w wymiarze ..................................

W okresie stażu nauczycielka/nauczyciel przebywała/przebywał nieprzerwanie (art. 9d ust. 5 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191):

▶ na zwolnieniach lekarskich: od ....................... do ......................., tj. ....................... dni, ▶ inne nieobecności: od ....................... do ......................., tj. ....................... dni.

Pozostałe informacje, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 2 lit. b, c, d Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2013 r. poz. 393):

Lp. Dokument Data

1. Zatwierdzenie planu rozwoju zawodowego nauczyciela

2. Złożenie przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego

3. Uzyskanie przez nauczyciela pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu

............................................................................................. (pieczątka imienna i podpis dyrektora przedszkola)

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<


Komisja kwalifikacyjna dla nauczyciela ubiegającego się o awans zawodowy nauczyciela kontraktowego

Pani/Pan.........................................................

Zawiadomienie nauczyciela o podjęciu postępowania kwalifikacyjnegoo awans na stopień nauczyciela kontraktowego

Zgodnie z § 11 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2013 r. poz. 393) zawiadamiam, że w związku ze złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela kontraktowego Zarządzeniem Dyrektora Przed-szkola nr ............. powołana została komisja kwalifikacyjna, wobec której odbędzie się rozmowa kwalifikacyjna w dniu ....................... r. o godz. .................... w Przedszkolu nr .................. w .......................................................

................................................................... (pieczęć i podpis przedstawiciela organu)

Otrzymałam/otrzymałem:.........................................................

Wzory »

34 » » maj 2014

................................................................... ................................................................... (pieczątka przedszkola) (miejscowość, data)

Nr komisji kwalifikacyjnej: ................

Pani/Pan .................................................................................................................. (imię i nazwisko)

Powiadomienie o braku akceptacji komisji kwalifikacyjnej

Informuję, że nie uzyskała Pani/nie uzyskał Pan akceptacji komisji kwalifikacyjnej na stopień nauczyciela kontraktowego.

Zgodnie z art. 10 § 1 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267) służy Pani/Panu prawo wglądu do akt sprawy oraz prawo wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji co do materiałów zebranych w postępowaniu kwalifikacyjnym o nadanie stopnia nauczyciela kontraktowego.

Akta sprawy są do wglądu w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma w ........................................................... (nazwa i adres przedszkola)


<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

.........................................................

......................................................... (nazwa organu nadającego stopień awansu zawodowego nauczyciela)

Akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela

Na podstawie art. 9b ust. 4 w związku z art. 9a ust. 3 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191) po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego na wniosek złożony w dniu ........................ i uzyskaniu zaświadczenia nr ................ z dnia ..................................... o uzyskaniu akceptacji komisji kwalifikacyjnej powołanej przez ...................................................................................................................................................... (nazwa organu, który powołał komisję)

nadaję Pani/Panu ....................................................................................................................................................... (imię i nazwisko)

urodzonej/urodzonemu ................................................................................................................................. (data i miejsce urodzenia)

stopień nauczyciela .............................................Posiada Pani/Pan wykształcenie1 ....................................................................................................................................................

Od niniejszej decyzji przysługuje Pani/Panu odwołanie do ..........................2 w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

(pieczęć urzędowa)3

............................................................................................................... (podpis i pieczęć organu nadającego stopień awansu zawodowego nauczyciela)

......................................................... (miejscowość, data)

Uzasadnienie aktu nadania stopnia awansu zawodowego w załączeniu.

1 Wpisać poziom wykształcenia oraz informację o posiadanym przygotowaniu pedagogicznym.2 Wpisać organ odwoławczy zgodnie z art. 9b ust. 7 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191).3 Nie dotyczy organu, który nie posiada prawa do używania pieczęci urzędowej.

« Wzory

35maj 2014 « «


Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w ....................................................................................

Wniosek o przyjęcie na

▶ Terapię pedagogiczną1

▶ Terapię logopedyczną ▶ Terapię psychologiczną indywidualną/grupową ▶ Inną, jaką .....................................................................

Imię i nazwisko dziecka .................................................................................................................................................................Data i miejsce urodzenia .................................................................................................................................................................Miejsce zamieszkania .....................................................................................................................................................................Nazwa i adres przedszkola, grupa ..................................................................................................................................................Imię i nazwisko matki/opiekunki ....................................................................................................................................................Imię i nazwisko ojca/opiekuna .......................................................................................................................................................Adres zamieszkania rodziców/prawnych opiekunów ....................................................................................................................Telefon/e-mail ..................................................................................................................................................................................

Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych osobowych dla potrzeb orzecznictwa w poradni psychologiczno-pedagogicznej, zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 101 poz. 926 ze zm.).

.......................................................... .......................................................... (podpis matki/opiekunki) (podpis ojca/opiekuna)

Oświadczam, że przyczyną braku podpisu drugiego rodzica/prawnego opiekuna dziecka jest:........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Do wniosku załączam: ▶ wyniki obserwacji i badań psychologicznych, pedagogicznych, logopedycznych oraz lekarskich, ▶ opinie nauczyciela prowadzącego zajęcia z dzieckiem, ▶ zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka, ▶ inne dokumenty, jakie ...................................................................................................

1 Odpowiednie zakreślić.

Wzory związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną

Wzory »

36 » » maj 2014


Zespół Orzekający przy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w ...................................................................................

Wniosek o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego1

Imię i nazwisko dziecka .................................................................................................................................................................Data i miejsce urodzenia .................................................................................................................................................................Miejsce zamieszkania .....................................................................................................................................................................Nazwa i adres przedszkola, grupa ..................................................................................................................................................Imię i nazwisko matki/opiekunki ....................................................................................................................................................Imię i nazwisko ojca/opiekuna .......................................................................................................................................................Adres zamieszkania rodziców/prawnych opiekunów ....................................................................................................................Telefon/e-mail ..................................................................................................................................................................................Określenie celu, dla którego potrzebne jest uzyskanie orzeczenia ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................



Oświadczam, że przyczyną braku podpisu drugiego rodzica/prawnego opiekuna dziecka jest:........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

▶ Kopię orzeczenia proszę przesłać do .......................................................................... ▶ Orzeczenie proszę przesłać na adres domowy. ▶ Orzeczenie odbiorę osobiście.


1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 173 poz. 1072, § 6).

« Wzory

37maj 2014 « «

................................................................... ................................................................... (pieczęć placówki medycznej) (miejscowość, data)

Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka dla potrzeb zespołu orzekającego działającego przy poradni psychologiczno-pedagogicznej1

Imię i nazwisko dziecka .................................................................................................................................................................Data i miejsce urodzenia .................................................................................................................................................................Miejsce zamieszkania .....................................................................................................................................................................

Wypełnia się dla dzieci, w stosunku do których prowadzone jest postępowanie orzekające dotyczące2: ▶ kształcenia specjalnego ▶ wczesnego wspomagania rozwoju

Zaświadczenie o stanie zdrowia (choroba główna oraz choroby współtowarzyszące):......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Opis przebiegu choroby i dotychczasowego leczenia:......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ocena wyników leczenia oraz rokowania na przyszłość:......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................... (pieczątka i podpis lekarza)

1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 173 poz. 1072, § 6).


Wzory »

38 » » maj 2014


Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w ...................................................................................

Wniosek o wydanie

▶ Opinii/wyników diagnozy psychologiczno-pedagogicznej1

▶ Diagnozy logopedycznej

Imię i nazwisko dziecka .................................................................................................................................................................Data i miejsce urodzenia .................................................................................................................................................................Miejsce zamieszkania .....................................................................................................................................................................Nazwa i adres przedszkola, grupa ..................................................................................................................................................Imię i nazwisko matki/opiekunki ....................................................................................................................................................Imię i nazwisko ojca/opiekuna .......................................................................................................................................................Adres zamieszkania rodziców/prawnych opiekunów ....................................................................................................................Telefon/e-mail ..................................................................................................................................................................................



Oświadczam, że przyczyną braku podpisu drugiego rodzica/prawnego opiekuna dziecka jest:..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

▶ Kopię orzeczenia proszę przesłać do .......................................................................... ▶ Opinię, wynik diagnozy proszę przesłać na adres domowy. ▶ Odbiorę osobiście.



« WyWiad

39maj 2014 « «

Małgorzata Starzomska

Jakie są najczęściej występujące zaburzenia odżywiania?Najczęstsze zaburzenia odżywiania wśród dzieci i mło-

dzieży to anoreksja, bulimia oraz zespół napadowego prze-jadania się. Anoreksja jest przewlekłym zaburzeniem psy-chicznym, które charakteryzuje celowa utrata wagi wywołana i podtrzymywana przez pacjenta. Chorobie towarzyszy lęk przed otyłością i zniekształceniem sylwetki. Waga chorego jest bardzo niska. Z kolei bulimię – poza niezadowoleniem z własnej sylwetki i wagi – cechują niekontrolowane epizody żarłoczności, polegające na zjadaniu znacznie większej ilości jedzenia niż większość ludzi mogłaby zjeść w takim samym czasie i w podobnych okolicznościach oraz niewłaściwe zachowania (nazywane kompensacyjnymi) zapobiegające wzrostowi masy ciała, takie jak np. prowokowanie wymio-tów czy nadużywanie środków przeczyszczających. Zespół napadowego objadania się charakteryzują z kolei wyłącznie niekontrolowane epizody żarłoczności, którym nie towarzy-szą zachowania kompensacyjne. Jedną z konsekwencji tego zaburzenia jest otyłość.

Czy istnieje anoreksja dziecięca?W przypadku małych dzieci mówimy o anoreksji, gdy

przestają one jeść, chociaż nie towarzyszą temu inne, psycho-logiczne objawy tego zaburzenia. Często takie zachowanie dziecka jest formą reakcji na stres rodziców lub ich obsesje. Dzieci odrzucają pokarm, gdy dochodzą do wniosku, że tylko w ten sposób mogą zwrócić na siebie uwagę lub gdy chcą zaprotestować przeciw obsesji rodziców w tej sferze.

Jak postępować z przedszkolakiem z zaburzeniami od-żywiania w trakcie posiłków?

Karmiąc takie dziecko, należy unikać wszelkich form przy-musu; wmuszanie jedzenia jest równoznaczne z przemocą emocjonalną. Czy przybierze ona formę szantażu emocjonal-nego („za babcię, za dziadka”), czy straszenia („zjedz, bo nie pojedziemy do zoo”), czy też ciągłego przypominania malu-chowi, że musi jeść („jeszcze troszkę, talerz musi być pusty”) – zawsze skutkować będzie eskalacją problemu. Klinicyści twierdzą, że najlepszą metodą pomocy dziecku cierpiącemu na zaburzenia odżywiania jest psychoterapia jego rodziców,

gdyż najprawdopodobniej (chociaż nie zawsze) to tutaj leży źródło problemu. Należy mieć na uwadze, że zachowania małego dziecka, także te związane z jedzeniem, są papier-kiem lakmusowym sytuacji w jego rodzinie.

W jakim wieku mogą pojawić się zaburzenia odżywiania?Wiek, w którym dzieci zapadają na zaburzenia odżywia-

nia, z roku na rok się obniża. Jeszcze niedawno szokowały wychudzone 15-latki, dzisiaj nie są rzadkością 10-latki, a na-wet jeszcze młodsze dzieci, które zapadają na anoreksję. Ze względu na obniżenie się wieku zapadalności na anoreksję w najnowszej klasyfikacji DSM-V (2013) usunięto z kryteriów diagnostycznych anoreksji brak cyklów miesięcznych, gdyż to kryterium nie ma zastosowania u wielu dzieci, które obecnie trafiają do lekarza z podejrzeniem anoreksji. Z innej strony, ano-reksja może pojawić się u osoby 40-, 50- czy nawet 70-letniej. U kobiet w dojrzałym wieku może być następstwem niezado-wolenia z upływającego czasu i wynikać z chęci dorównania młodszym kobietom pod względem sprawności fizycznej oraz atrakcyjnego wyglądu. Z kolei u osób w wieku podeszłym od-mowa jedzenia może maskować poczucie osamotnienia, lęk przed śmiercią czy nieprawidłowo przepracowaną żałobę.

Czy zaburzenia odżywiania można uznać za choro-by psychiczne?

Za chorobę psychiczną uznaje się takie zaburzenie, które cechują symptomy psychotyczne – oznacza to, że posiadając je, osoba przejawia silne zakłócenia w postrzeganiu rzeczywi-stości. Niektórzy badacze uważają anoreksję za chorobę psy-chiczną, twierdząc, że chociaż chorych dotykają wyłącznie zaburzenia w postrzeganiu własnego ciała i wagi, to jednak mogą one „infekować” inne dziedziny życia. Inni badacze są zdania, że anoreksja nie jest chorobą z komponentą psycho-tyczną, a zatem nie można uznać jej za chorobę psychiczną.

–Wiek, w którym dzieci zapadają na zaburzenia odżywiania, z roku na rok się obniża. Jeszcze niedawno szokowały wychudzone 15-latki, dzisiaj nie są rzadkością 10-latki, a nawet jeszcze młodsze dzieci, które zapadają na anoreksję–mówiMałgorzataStarzomska,drpsychologii,autorkaksiążeknatematzaburzeńodżywiania.

Odchudzone dzieciństwoO zaburzeniach odżywiania u dzieci

Rozpoznaniepierwszychobjawówzaburzeńodżywianiaumałychdzieciniejesttrudniejszeniżustarszych–wystarczybyćczujnymiwrażliwymopiekunem.

WyWiad »

40 » » maj 2014


Konsekwencją tego stanowiska jest dopuszczenie przymuso-wego leczenia osoby z anoreksją przez maksimum trzy dni i to wyłącznie w sytuacji, gdy stwarza ona ryzyko dla wła-snego życia. Od czasu do czasu pojawiają się także skrajnie antypsychiatryczne podejścia do anoreksji, np. psychologowie egzystencjalni uważają ją za motto życiowe, a tę metaforę błyskawicznie podchwyciły internetowe grupy tworzące ruch pro-ana, promujący odchudzanie się i chorobliwą chudość.

Z kolei bulimia i zespół napadowego przejadania się nie są uznawane za posiadające symptomy psychotyczne i raczej nie występuje w ich przebiegu konieczność przymusowego leczenia, poza sytuacją, gdy pojawiają się zagrażające życiu tendencje samobójcze (nierzadkie w przebiegu bulimii).

Jak dużo dzieci i młodzieży w Polsce cierpi na zaburze-nia odżywiania?

Według danych zgromadzonych przez Ogólnopolskie Centrum Zaburzeń Odżywiania ponad 25 proc. nastolatków wykazuje mniej lub bardziej nasilone zaburzone zachowa-nia dotyczące jedzenia, 70 proc. dziewcząt przyznaje, że odchudzały się w przeszłości lub były cały czas na diecie. Prawie co druga dziewczynka i co czwarty chłopiec w wieku 11–15 lat uważają, że są zbyt grubi, co nie znajduje potwier-dzenia we wskaźnikach BMI. Anoreksję diagnozuje się u ok. 1 proc., zaś bulimię u ok. 3 proc. młodych ludzi, z kolei sto-sunkowo niskie wskaźniki dotyczące napadowego przejada-nia się mogą nie być adekwatne, gdyż bardzo niewiele osób z tym zaburzeniem trafia do odpowiedniego specjalisty, nadal bowiem przeważa stereotyp, że osoba otyła je zbyt dużo, bo nie chce jej się walczyć ze swoją wadą.

Jak w najbliższym otoczeniu rozpoznać, że dziecko może cierpieć na zaburzenia odżywiania?

Niepokój otoczenia powinno wzbudzić, gdy dziecko je bardzo mało i niechętnie. Lub przeciwnie – z garnków czy sza-fek znikają duże ilości jedzenia i rosną wydatki rodziny w tym obszarze. Nie można także bagatelizować śladów w łazience, świadczących o zwracaniu pokarmu, które mogą sygnalizo-wać rozpoczynającą się bulimię.

W przypadku młodszych dzieci przesłanki wskazujące na zaburzenia odżywiania są podobne do tych, które zaob-serwować można u młodzieży. Choć w przypadku anoreksji dziecko nie będzie samodzielnie liczyć kalorii, a w przypadku bulimii – robić na własną rękę zakupów w supermarkecie, nie oznacza to, że u takich maluchów rozpoznanie pierwszych objawów zaburzeń odżywiania jest trudniejsze niż u starszych dzieci – wystarczy być czujnym i wrażliwym opiekunem.

Jakie mogą być przyczyny zaburzeń odżywiania?Można wymienić dużo przyczyn zaburzeń odżywiania.

Najważniejsze z nich to: wyśrubowane wymagania dotyczące szczupłego wyglądu oraz piętnowanie osób otyłych, niepra-widłowe podejście rodziców, zwłaszcza matki, do karmienia dziecka (np. karmi niemowlę nawet wówczas, gdy ono tego

nie chce) oraz później, gdy dziecko jest starsze, do jego sa-modzielnych decyzji dotyczących jedzenia (np. zmuszanie do jedzenia określonych potraw).

Badacze donoszą, że często (chociaż nie jest to regułą) matki osób z zaburzeniami odżywiania (dotyczy to zwłasz-cza anoreksji) są zaborcze i tłumią rozwój indywidualności oraz samodzielności dziecka, a anoreksja staje się symbolem walki o swoje „ja”, o uwolnienie się z toksycznej relacji. Jedną z ważnych przyczyn zaburzeń odżywiania jest niska samo-ocena dziecka, którą próbuje podnieść poprzez odchudzanie, mające zapewnić piękny wygląd.

Trzeba także wspomnieć o stresie, który, gdy jest inten-sywny (np. śmierć bliskiej osoby, rozwód rodziców), może wywołać skrywane wcześniej tendencje do głodzenia się. Oczywiście nie należy pomijać pojedynczych zdarzeń, które, wywołując pragnienie szczupłości, mogą zaważyć na całym późniejszym życiu. Żart rówieśników dotyczący wyglądu dziecka, nieprzyjemna uwaga, zachęcanie do ze-szczuplenia podczas przyjęcia rodzinnego – to wydarzenia z pozoru nieistotne, a jednak mogą one spowodować lawinę autodestrukcyjnych zachowań, z intensywnym odchudza-niem się i powolnym wyniszczaniem swojego ciała włącznie.

Zdarzają się przypadki, że dziecko złamie nogę albo zosta-nie w inny sposób unieruchomione na dłuższy czas i jednym z następstw tego zdarzenia jest spadek wagi ciała, na który otoczenie nierzadko reaguje entuzjastycznie. Wówczas młody człowiek zaczyna zauważać, że odchudza-nie się przynosi realne korzyści i to stanowi impuls do podjęcia intensywnej diety.

Kto jest podatny na zachorowanie?Na zaburzenia odżywiania podatne są

szczególnie osoby, które reagują na stres odmową jedzenia. W przypadku anorek-sji takie zachowanie określa się jako tzw. syndrom gotowości anorektycznej. Ponadto ryzyko zapadnięcia na zaburzenia jedzenia znacznie podwyższają poważne problemy z określeniem własnej tożsamości w okresie dorastania (w przypadku chłopców anorek-sję poprzedzać mogą problemy z określeniem orientacji seksualnej) oraz uzależnianie swojej samooceny od wyglądu zewnętrznego. Według da-nych podawanych przez Ogólnopolskie Centrum Zaburzeń Odżywiania – chociaż na zaburzenia odżywiania podatne są szczególnie dziewczęta, 5–12 proc. wszystkich przypadków zachorowań stanowią chłopcy.

Jakie popularne metody odchudzania się są obecnie stosowane wśród dzieci i młodzieży? I po jakie nietypowe sposoby potrafią sięgać?

Najbardziej popularne metody odchu-dzania się wśród dzieci i młodzieży to: różne diety albo unikanie wysokokalo-rycznych pokarmów, przyjmowanie środ-ków tłumiących apetyt i odchudzających, intensywne ćwiczenia fizyczne, prowoko-wanie wymiotów.

Najważniejszejestspokojnewyjaśnienierodzicom,jakiesąobjawyikonsekwencjezaburzeńodżywiania.

« WyWiad

41maj 2014 « «


Należy wspomnieć również o bardzo nietypowych przy-padkach z pogranicza psychozy, kiedy to osoba z anoreksją, bojąc się przytycia, unika przechodzenia obok restauracji, po-nieważ obawia się, że „fruwające” kalorie przyczynią się do wzrostu jej wagi, albo nie używa kremów do rąk czy twarzy ze strachu, że tłuszcz, który zawierają te produkty, przeniknie do jej organizmu, skutkując przyrostem masy ciała. Osoba taka może nie połykać śliny czy odmawiać picia wody, a nawet upuszczać krew, sądząc, że zawiera ona tłuszcze.

Do jakich oszustw związanych ze spożywaniem posił-ków mogą posunąć się chorzy na anoreksję i bulimię?

Osoby z anoreksją są bardzo pomysłowe, jeśli chodzi o ukrywanie jedzenia, np. umieszczają jedzenie za mebla-mi lub wyrzucają je. Podczas wspólnego posiłku, zwłasz-cza w szpitalu, wcierają masło pod blat stołu lub we włosy, a przed kontrolnym pomiarem wagi wypijają ogromne ilości wody, aby chwilowo zwiększyć swoją wagę. Stosują też róż-nego rodzaju triki, np. jeden z chłopców, hospitalizowanych z powodu anoreksji, na spodzie kartonika z mlekiem, poda-wanego pacjentom przez personel, wykonywał otwór, przez który wylewał mleko, a podczas kolejnego rozdawania karto-ników podmieniał go tak, aby osoba z personelu była przeko-nana, że mleko zostało wypite.

Z kolei osoby z bulimią ukrywają jedzenie, które groma-dzą, aby urządzić „ucztę”. Czasami posuwają się do kradzie-ży produktów żywnościowych lub do poszukiwania jedzenia w śmieciach, chociaż te ostatnie zachowania mają miejsce niezwykle rzadko. Matka jednej z dziewcząt chorych na bu-limię zabezpieczyła lodówkę łańcuchem, co niestety nie sta-nowiło przeszkody dla córki w zdobyciu jedzenia. Inna matka uniemożliwiła córce dostęp do produktów żywnościowych, jednak ta odnalazła mąkę i to wystarczyło, aby upiekła mnó-stwo podpłomyków. Niestety często pragnienie jedzenia oka-zuje się silniejsze.

Co zrobić, kiedy zauważy się, że rodzic ma obsesję na punkcie szczupłego wyglądu i wagi swojego dziecka?

Najważniejsza w tym przypadku jest psychoedukacja – maluchy chore na anoreksję to często dzieci rodziców, którzy mają „anorektyczną” wizję rzeczywistości. Zgodnie z podejściem systemowym należałoby stwierdzić, że to nie dziecko jest chore, ale cała rodzina. Opiekun mający obsesję na punkcie wyglądu i żywienia dziecka powinien być uświa-domiony, jak bardzo rujnuje życie swojej pociechy i że reali-zuje siebie kosztem jej zdrowia, a nierzadko życia. Niestety bardzo trudno jest wpłynąć na takich rodziców.

Jak rozmawiać z rodzicami przedszkolaków, u których zauważono zaburzenia odżywiania? Jak postąpić w przy-padku, gdy rodzice zbagatelizują uwagi na temat zaburzeń odżywiania u dziecka lub np. otwarcie przyznają, że dziecko jest na diecie, aby lepiej wyglądało?

Najważniejsze jest spokojne i rzeczowe wyjaśnienie rodzi-com, jakie są objawy i konsekwencje zaburzeń odżywiania i na jakiej podstawie mamy podejrzenie wystąpienia takiego zaburzenia u ich dziecka. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że na początku rodzice mogą odrzucać te informacje. Tak jak terapia rodzinna, tak i rozmowa z rodzicami przedszkolaka,

u którego pedagodzy dostrzegają pierwsze objawy zaburzenia jedzenia, jest bardzo trudna. Niestety często się zdarza, że matki dzieci z anoreksją same cierpią na jej maskowane formy.

Aby komunikacja z rodzicami chorego przedszkolaka po-prawiła się, należałoby poświęcić dużo czasu na psychotera-pię samych rodziców. W praktyce jest to zazwyczaj niemoż-liwe, dlatego warto skoncentrować się na ich psychoedukacji w tym zakresie, np. w formie warsztatów dla matek i ojców. Przede wszystkim pedagogów powinna cechować cierpliwość i delikatność, ale i stanowczość w ostrzeganiu rodziców przed lekceważeniem wczesnych objawów zaburzenia odżywiania u ich dziecka.

Jak leczyć zaburzenia odżywiania?Leczenie anoreksji i bulimii powinno polegać przede

wszystkim na rzetelnie przeprowadzonej psychoterapii, przy czym obecnie istnieje bardzo dużo możliwości w tym zakre-sie. Bardzo dobre rezultaty uzyskują psychoterapeuci integra-tywni, łączący techniki pochodzące z różnych szkół psycho-terapeutycznych; niezwykle obiecująca jest terapia rodzinna, arteterapia oraz nowatorska terapia wirtualna. W Niemczech sukcesy odnoszą specjalne ośrodki, w których chorzy miesz-kają, prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe oraz uczest-niczą w terapii grupowej.

Jak rozmawiać z osobami chorymi na anoreksję i bulimię?Wskazówek co do tego, jak należy rozmawiać z osobami

z zaburzeniami odżywiania, powinny nam dostarczyć wskaź-niki świadczące o dużych sukcesach psychoterapii opartej na paradoksie. Polega ona na stosowaniu tzw. intencji para-doksalnej, czyli pozornie absurdalnego zalecenia, np. osobie z anoreksją terapeuta każe jeść bardzo mało i ważyć się po kilka razy na dzień, osobie z bulimią czy z zespołem napa-dowego przejadania się zaleca on planowanie ataków przeja-dania. W ten sam sposób – z pozoru paradoksalnie – należy również rozmawiać z osobami z zaburzeniami odżywiania.

Absolutnie niewskazane jest natomiast stosowanie okre-śleń, które sugerują przymus. Porównajmy dwie wypowiedzi terapeuty – pierwszą: „Jeśli twoja waga spadnie poniżej pew-nej granicy, będę mógł kontynuować terapię tylko wówczas, gdy jednocześnie uzyskasz pomoc medyczną” i drugą: „Jeśli twoja waga spadnie poniżej pewnej granicy i nie uzyskasz po-mocy medycznej, możesz umrzeć”. Subtelna różnica między nimi polega na stopniu wolności, jaką oferuje się choremu. Tylko w drugim przypadku istnieje szansa, że odbierze on wy-powiedź terapeuty pozytywnie. Nie od dzisiaj wiadomo, że dokarmianie pacjentów z anoreksją bez odpowiednich inter-wencji psychoterapeutycznych powoduje przyrost wagi jedy-nie na przestrzeni krótkiego odcinka czasu, a w perspektywie długofalowej powoduje dalsze pogarszanie się ich funkcjono-wania psychicznego i postępujące wyniszczenie organizmu. Oczywiście należy być czujnym i świadomym tego, że cza-sami konieczna będzie przymusowa hospitalizacja w sytu-acji bezpośredniego zagrożenia życia, ale wszelkie rozmowy z chorymi w innych, mniej granicznych uwarunkowaniach powinny opierać się na empatii, unikaniu dawania rad czy formułowania interpretacji. W przypadku dzieci niezwykle obiecującą metodą „rozmowy” jest prośba o narysowanie siebie czy zilustrowanie swojego samopoczucia.

WyWiad »

42 » » maj 2014


Czy można całkowicie wyleczyć anoreksję i bulimię? Czy przymusowe leczenie jest dozwolone?

Anoreksję i bulimię można wyleczyć, tak się dzieje w ok. 50 proc. przypadków. U około 30 proc. chorych wy-stępuje poprawa, ale nie całkowite wyleczenie. U niektórych osób (ok. 20 proc.) anoreksja przekształca się w postać chro-niczną. W tej grupie znajdują się osoby, które w bliższej lub dalszej przyszłości umrą. Według danych Ogólnopolskiego Centrum Zaburzeń Odżywiania umiera 10–20 proc. osób z anoreksją. Pacjenci cierpiący na anoreksję chroniczną wy-suwają niekiedy żądania leczenia paliatywnego, ale takie po-dejście jest bardzo kontrowersyjne i wymaga jeszcze wielu dyskusji lekarzy, psychologów i etyków. Bulimia jest chorobą w większym stopniu uleczalną w porównaniu z anoreksją, nawet 60 proc. chorych zdrowieje, istnieje jednak niebezpie-czeństwo nawrotów oraz duże ryzyko śmierci samobójczej w wyniku depresji, która jest częsta w tej chorobie. Być może dlatego jeden z badaczy bulimii, Gerald Russell, określił tę chorobę „złowieszczym wariantem anoreksji”.

Zaburzeń jedzenia, począwszy od 1990 r., nie można le-czyć przymusowo, wyjątkiem są sytuacje zagrożenia życia pa-cjenta – wtedy, jak już wspomniałam, dopuszcza się leczenie przymusowe przez okres maksymalnie trzech dni.

Jakie są następstwa zaburzeń jedzenia?Konsekwencje biologiczne anoreksji stanowią w głównej

mierze następstwo głodowania i są to m.in.: anemia, zawroty głowy, omdlenia, podatność na infekcje, wybroczyny i si-niaki, zaburzenia funkcjonowania układu sercowo-naczy-niowego, osteoporoza. Konsekwencje biologiczne bulimii to przede wszystkim następstwo takich zachowań chorych jak: zjadanie ogromnych ilości jedzenia (w ciągu godziny może to być nawet kilkadziesiąt tysięcy kalorii), prowokowanie

wymiotów oraz nadużywanie środków przeczyszczających – mowa tu m.in. o: nadżerkach szkliwa zębów, zmianach skóry dłoni (zrogowacenia lub rany palców oraz wierzchu dłoni), powiększeniu ślinianek, szczególnie gruczołów przy-usznych, dysfagii (utrudnienie przełykania), komplikacjach żołądkowo-jelitowych (perforacja oraz pęknięcie przełyku, rozszerzenie, pęknięcie oraz martwica żołądka, zaparcia, biegunki, krwawienia żołądkowo-jelitowe), osłabieniu. Wie-le z tych konsekwencji – a ponadto otyłość – to następstwa zespołu napadowego przejadania się.

Konsekwencją psychologiczną zaburzeń odżywiania jest bardzo niska jakość życia osób cierpiących na te choroby. Żyją one w lęku przed przytyciem lub przed odkryciem przez in-nych prawdy o ich nietypowych zachowaniach. Osoby te nie akceptują swojego wyglądu, są bardzo osamotnione i coraz bardziej izolują się od innych ludzi. Często chorobom tym towarzyszy depresja i – co się z tym wiąże – poczucie braku nadziei na lepszą przyszłość. Stąd częste w zaburzeniach od-żywiania pragnienie śmierci, wyrażające się w przypadku ano-reksji zaniechaniem prób podwyższenia wagi ciała, a w przy-padku bulimii – próbami samobójczymi.

Co oznacza spożywanie przez dzieci przedmiotów nie-jadalnych?

To zaburzenie nazwane zostało łaknieniem spaczonym i w najnowszej klasyfikacji DSM-V (2013) umieszczono je w grupie: zaburzenia jedzenia i karmienia. Jeśli zaobserwu-jemy takie zachowanie u przedszkolaka, nie musimy od razu wpadać w panikę, gdyż czasami u dzieci i kobiet w ciąży po-jawiają się takie dziwne „zachcianki”. Mogą one świadczyć o zapotrzebowaniu na jakiś składnik (np. dzieci zlizują tynk). Jeśli jednak utrzymują się przez okres dłuższy niż jeden mie-siąc lub gdy spożywanie danej substancji zagraża życiu (np. picie lakieru do paznokci czy rozpuszczalnika), należy nie-zwłocznie udać się z dzieckiem do specjalisty.

Przyczyny tego zaburzenia są nie do końca rozpoznane, ale wiadomo, że może ono występować u osób przejawia-jących zaburzenia psychiczne oraz posiadających obsesyj-ną osobowość. Niektórzy naukowcy są zdania, że może stanowić przejaw niewystarczającej produkcji dopaminy w mózgu lub konsekwencję niedoboru żelaza. Te dane wymagają jednak weryfikacji w oparciu o szerzej zakro-jone badania.

Co mogą zrobić dyrektorzy przedszkoli i nauczyciele w tej kwestii?

Niewątpliwie odpowiedzialni dyrektorzy oraz nauczycie-le, mając na uwadze wzrastającą liczbę przypadków dzieci z zaburzeniami odżywiania, powinni regularnie organizować spotkania z odpowiednimi specjalistami. Niezwykle warto-ściowe mogłyby okazać się treningi kształtujące zdrowy wi-zerunek siebie i własnego ciała oraz treningi, których celem jest rozwijanie adekwatnego poczucia wartości.

Gdzie szukać materiałów i pomocy dydaktycznych zwią-zanych z profilaktyką zaburzeń odżywiania?

Istnieje wiele organizacji (np. Ogólnopolskie Centrum Zaburzeń Jedzenia we Wrocławiu czy Centrum Terapii Za-burzeń Odżywiania w Poznaniu) lub klinik specjalistycznych

Odrzucaniepokarmuprzezdzieciczęstojestreakcjąnastresrodzicówbądźichobsesje

42 » » maj 2014

« WyWiad

43maj 2014 « «

(np. Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, Klinika Nerwic w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie czy Klini-ka Psychiatrii Dzieci i Młodzieży w Collegium Medicum UJ w Krakowie), w których pracują specjaliści gotowi pomóc w poszukiwaniu odpowiednich materiałów lub nawet dostar-czyć różnego rodzaju książki, artykuły czy foldery.

Jakie działania powinno podjąć przedszkole, kiedy za-uważone zostaną objawy zaburzeń odżywiania u dziecka?

Placówki te powinny niezwłocznie skontaktować się z rodzicami, a następnie z pedagogiem lub psychologiem i lekarzem. Należy podjąć kroki, które zabezpieczą dziecko przez negatywnymi następstwami nieprawidłowych zacho-wań związanych z jedzeniem oraz uchronią je przez po-gorszeniem się jego stanu. Trzeba pamiętać, że chociażby z przekazów medialnych wiadomo o licznych przypadkach zaniedbywania problemu, które zakończyły się tragicznie.

Czy wychudzona sylwetka to wciąż ideał piękna? Ano-reksja i bulimia – czy to choroby wyłącznie naszych czasów?

Sądzę, że pomimo akcji mających na celu zmianę ideału urody i przestrogę przed koncentracją na odchudzaniu się (np. antyanorektyczna kampania w Mediolanie, której celem była zmiana w wymaganiach wobec modelek; jej symbolem stała się nieżyjąca już modelka Isabelle Caro, która wzbudziła wiel-kie kontrowersje, decydując, by zdjęcia jej wycieńczonego ciała bez retuszu zawisły na billboardach w całym mieście), poglądy społeczne na temat szczupłości ewoluują bardzo po-woli. Można powiedzieć, że anoreksja i bulimia to choroby w dużej części uwarunkowane kulturowo.

Ich pierwsze przypadki odnotowano w Stanach Zjed-noczonych i Europie Zachodniej już w XVIII w., jednak gdy zachodnia kultura zaczęła poprzez media docierać w inne rejony Europy i świata, tam również zaczęto obserwować wzrastającą liczbę chorych. Okazuje się, że nawet w od-ległej od cywilizacji wiosce może wystąpić anoreksja, o ile… jej mieszkańcy mają dostęp do zachodnich stacji telewizyjnych. Niezwykle ostrożnie należy jednak trakto-wać informacje o przypadkach zachorowań na anoreksję w starożytności czy w epoce średniowiecza. W Starym Te-stamencie (w I Księdze Samuela) opisany jest np. przypadek kobiety, Anny, która z powodu braku potomstwa załamała się i odmawiała jedzenia. Niektórzy badacze próbują po-stawić znak równości między uwarunkowanym religijnie postem a anoreksją, jednakże takie wnioski wydają się być bezpodstawne, gdy przyjrzymy się kryteriom diagnostycz-nym tej ostatniej.

Rozmawiała Agnieszka Domagała

Małgorzata StarzomskaDoktor nauk humanistycznych w dziedzinie psychologii, adiunkt w Katedrze rewalidacji i rehabilitacji instytutu psychologii Uniwer-sytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, autorka ponad 70 polsko- i anglojęzycznych pracy naukowych – przede wszystkim z ob-szaru psychologii jedzenia

REK

LAM

A

PROMOCJA »

44 » » maj 2014

Z ła opinia ciągnąca się za placówką ma wpływ na po-strzeganie jej nie tylko przez rodziców – może do-trzeć także do lokalnych mediów, władz czy instytu-

cji, z którymi przedszkole mogłoby współpracować. Wydawać by się mogło, że solidna praca i dobra komunikacja wystarczą, aby przedszkole z powodzeniem budowało zaufanie swoich klientów. I rzeczywiście bywają one wystarczające, o ile np. konkurencja nie zacznie prowadzić „czarnej” kampanii PR-owej. Brzmi to może trochę jak ze świata polityki, dlatego sporo placówek uważa, że ten problem ich nie dotyczy i za-sadniczo nie będzie dotyczył. A jednak... Czasem zła opinia na temat przedszkola utrwala się w świadomości publicznej nawet bez wiedzy dyrekcji. Zamiast więc udawać, że nigdy nie będziemy mieli do czynienia z taką sytuacją, lepiej przy-gotować sobie procedurę działania na wypadek jej zaistnienia.

ŹRóDŁASKANDALUNiestety zdarza się, że pracownicy przedszkoli sami – nie-

świadomie – mają swój udział w nakręcaniu spirali czarnego PR. Istnieją tak naprawdę trzy jego rodzaje, a konkretnie trzy rodzaje propagandy z nim związanej: biała, szara i czarna.

Biała propaganda dotyczy informacji podawanych jawnie, zawsze prawdziwych, nacechowanych negatywnymi emocja-mi, ale takich, które wynikają z realnych problemów. Bardzo często to właśnie pracownicy są przyczyną negatywnego po-strzegania placówki i szerzenia białej propagandy. Niedocenia-ni nauczyciele nie będą okazywać entuzjazmu i przywiązania do swojego miejsca pracy. I nawet jeśli pogodzą się ze swoją mało komfortową sytuacją, to będą o niej mówić przy każdej okazji. Warto więc zadbać o morale załogi, jej ambicje, moty-wację, nawet jeśli brakuje nam funduszy na finansowe wyrazy uznania. Opinia pracownika na temat przedszkola, do którego rodzic zamierza zapisać swoją pociechę, ma podwójną moc.

Chcąc zapobiec czarnemu PR ze strony własnych pracow-ników, warto uświadomić im, jaką rolę odgrywają w budowa-niu wizerunku przedszkola. Nauczyciel może nie mieć sobie nic do zarzucenia, uważając wypowiadanie na głos swojego

zdania po prostu za asertywne. Zlekceważenie mechanizmu poczty pantoflowej może więc sprawić, że znajomi znajo-mych rozprzestrzenią negatywne opinie jeszcze szybciej...

Rozmowę z pracownikami na temat białej propagandy należy przeprowadzić w sposób dyplomatyczny i delikatny. Jeśli uznają oni, że dyrekcja wyrzuca im pewne zachowania, z pewnością nie wykażą zrozumienia – wręcz przeciwnie. Warto zatem podczas rozmowy przytoczyć (lub, jeśli taki dokument nie istnieje, sformułować) politykę wewnętrzną placówki i ustalić/przypomnieć obowiązujące procedury. Oczywiście nie jest tak, że pracownik winien jest przedszkolu bezwzględne oddanie, bez możliwości krytykowania. Jednak właśnie po to tworzy się procedury rozwiązujące ewentualne konflikty, by pozostawały one załatwione w murach placów-ki. Mając takie narzędzie, pracownicy czują się bezpiecznie i chętniej przychodzą do dyrekcji po wsparcie.

Szarą propagandę z założenia stosuje się świadomie, prze-kazując (np. w ramach ostrzeżenia innego rodzica) informacje nie do końca sprawdzone. Często sięgają po nią właśnie rodzi-ce, choć nie zawsze i nie do końca zdają sobie sprawę z konse-kwencji. Winnych w tym wypadku należy jednak szukać także wewnątrz placówki, bo ma to nierozerwalny związek z otwar-tością komunikacyjną. Te mniej lub bardziej sprawdzone in-formacje niekoniecznie muszą być krytyczne czy negatywne. Czasem nawet przekręcona wypowiedź o wycieczce, zebra-niu, opłatach, posiłkach, która nie została sprawdzona u źródła, może wprowadzić w błąd, a tym samym rozzłościć rodziców.

Bywa też, że winę za niedopatrzenia ponoszą sami po-irytowani. Nie od dziś wiadomo, że opiekunowie nie zawsze mają czas na czytanie ogłoszeń i karteczek wywieszanych przez nauczycieli. Procedurą, która może uchronić placówkę przed szarą propagandą, jest zatem zastosowanie możliwie wielu form dotarcia do rodziców: nieustanne prośby o infor-macje zwrotne oraz narzędzia umożliwiające komunikację z placówką, zwłaszcza w trudnych przypadkach.

Takim „narzędziem” jest też oczywiście gabinet dyrekcji, która powinna być dostępna i szczerze zainteresowana wszyst-kim tym, co dzieje się w przedszkolu. Czasem dyrektorzy pró-bują uciekać od tego rodzaju odpowiedzialności, twierdząc, że plotki są tylko „zawracaniem głowy”. Lepiej chyba jednak zainteresować się z pozoru niewinną plotką, zweryfikować szybko jej zasięg i ewentualne źródło, niż potem wyjaśniać nieprawdziwe informacje na oficjalnych zebraniach, „na dy-waniku” w kuratorium czy nawet w sądzie.

Czarny PR w sieci Praktyczne sposoby obrony

czarny pr

część II

Zaufaniejestpodstawątworzeniarelacjiprzedszkolazrodzicami.Jestteżjednymzelementówbudowaniajegowizerunku.Złeopiniekrążącenatematplacówkiwinterneciemogąskuteczniezniszczyćto,cobudowaliśmylatami.Jakskuteczniebronićdobregoimieniawsieci?

Negatywneopinieudostępnianewinterneciezazwyczajzostajątamjużnazawsze,oiledyrekcjaniezwrócisiędowłaścicielaportaluousunięcie.

« PROMOCJA

45maj 2014 « «

czarny pr

Najbardziej szkodliwa dla placówki jest niewątpliwie czar-na propaganda. W tym wypadku nie wiadomo, kto rozpusz-cza wyssane z palca, szkodliwe plotki. Tkwiące w nich ziarno prawdy jest tak małe, że wręcz niewidoczne, toteż cała uwaga skupia się na skandalu. W tym rodzaju propagandy zdecydo-wanie przoduje konkurencja, która bardzo często ucieka się też do konkretnych form, np. prowadzenia kampanii negatyw-nej. Ta z kolei opiera się na pokazaniu wad przeciwnika na tle swoich własnych zalet. Działalność taka skupia się zatem na informacjach mających zdyskredytować konkurenta w oczach zainteresowanych (w tym wypadku rodziców) i oczywiście podważyć ich zaufanie. Bardzo często dzieje się tak na sce-nie politycznej, ale metoda ta zaczyna być też stosowana na coraz bardziej konkurencyjnym rynku edukacyjnym. Poniżej przytoczono autentyczny wpis dyrekcji przedszkola, która na ogólnodostępnym forum internetowym zdecydowała się wy-stosować oświadczenie (pisownia oryginalna):

Chciałbym wszystkich Państwa oficjalnie poinformo-wać iż tę prywatną wojnę, i próbę oczernienia naszej placówki prowadzi osoba która chciała sama otworzyć przedszkole (…). Poważni ludzie nie bawią się w takie zagrywki.

Dotychczas śmieszyły mnie teksty typu tektura na ścianach, lub historie na temat pouczania matki 1,5 rocz-nego dziecka w sprawie siusiania do nocnika, ale ostatnie pomysły sprawiają, że zaczyna się nam kończyć cierpli-wość.

Wszystkich zainteresowanych zapraszam do nas w celu porównania tych wyssanych z palca historii z rze-czywistością. Nie mamy nic do ukrycia i nasi klienci wie-dzą, że w każdej chwili można do nas wejść i sprawdzić co się dzieje z dzieckiem, porozmawiać z opiekunami lub prowadzącym przedszkole.

Taka reakcja była odpowiedzią na wcześniejsze wątki poruszane na lokalnym forum internetowym (pisownia ory-ginalna):

witam(…) chciałabym podzielić się z wami tym co mnie

spotkało gdy odwiedziłam tą placówkę. w zeszłym roku w wakacje szukałam przedszkola dla mojego 1,5 rocznego dziecka. podjechałam do przedszkola (…) i na pierwszy rzut oka nie zrobiło na mnie dobrego wrażenia, zapach mokrych trocin, puste ściany, mało było dzieciaków bo to wakacje ale panował ogólny chaos, wchodząc do głównej sali po prawej minęłam śpiące dzieci na leżaczkach w ko-rytarzu oddzielonym od sali regałem, dyby jeszcze tył regału był pomalowany lub obklejony jakimiś kolorowymi obrazkami to pewnie nie zwróciłabym uwagi ale była to po prostu szara dykta. w sali stała pani która rozmawia-ła z panem wyglądającym na właściciela albo menagera okazało się że pani również szuka przedszkola dla dziec-ka więc przyłączłam się do rozmowy. pan opowiedział

o opłatach organizacji, o tym że dopiero się otworzyli i organizacyjnie nie są jeszcze dobrze przygotowani. ja zapytałam od jakiego wieku przyjmują dzieci powiedział że od 3 lat bo nie będzie zatrudniał nikogo dodatkowo do zmieniania pieluch, ja na to że moje dziecko jest już samodzielne i we wrześniu będzie miało skończone dwa lata powiedział że jeśli nauczę dziecko robić na nocnik to przyjmą. (…) szanowny pan postanowił dać mi kilka rad jak nauczyć dziecko sikać na nocnik (…). do tego wszyst-kiego pomocą w tym przedszkolu jest pani z upośledze-niem ciężko mi powiedzieć jakim, ogólnie nie wyglądała dobrze i przez cały czas rozmowy z panem „dyrektorem” podchodziła i co 30 sek informowała gdzie idzie i co robi np „ide z Kasią do łazienki”, „już wróciłam z łazienki”, „zobacz jaki on jest niegrzeczny”, „zwróć mu uwagę bo zepsuł domek”. ja nie chciałabym żeby taka pomoc zaj-mowała się moim dzieckiem pozdrawiam i mam nadzieję ze dużo się tam zmieniło od wakacji.

PROCEDURYW przytoczonym powyżej przypadku łatwo domyślić się,

że nagonkę próbowała rozpętać konkurencja. Wskazuje na to kilka czynników. Po pierwsze, w rozwiniętej dyskusji na forum ten użytkownik odezwał się jeden raz, tylko w powyżej zacy-towanym wątku. Włożył więc przysłowiowy kij w mrowisko i zamilkł. Po drugie, reakcja na forum w obronie placówki ze strony rodziców znających to przedszkole była natychmiasto-wa i bardzo żywiołowa. Można się więc domyślać, że zarzuty zostały spreparowane i łatwo sprawdzić, jak faktycznie wy-gląda przedszkole, czy było remontowane w ostatnich mie-siącach, jakie kwalifikacje ma personel itd. Niemniej jednak takie negatywne opinie udostępniane w internecie zazwyczaj zostają tam już na zawsze, o ile dyrekcja nie zwróci się do właściciela portalu o usunięcie postów naruszających jej do-bra osobiste.

O tym, że warto śledzić każdą, najdrobniejszą i nawet najbardziej niewinną informację wypuszczaną z placówki „w świat”, świadczyć może przykład innego przedszkola. Na stronie lokalnego serwisu informacyjnego zamieszczony został plakat zapraszający na festyn rodzinny, który miał od-być się na terenie placówki. Plakat był kolorowy, starannie przygotowany, zdawać by się mogło, że nie sposób niczego mu zarzucić. A jednak – internet rządzi się swoimi prawami. Pod plakatem natychmiast zaczęły pojawiać się komentarze mniej lub bardziej zadowolonych z ubiegłorocznych imprez rodziców oraz oczywiście uwagi konkurencji. Szybko rozpę-

Corazwięcejsprawdotyczącychpomówieńiznieważeńkończysięwsądzie

45maj 2014 « «

PROMOCJA »

46 » » maj 2014

tała się więc istna burza, której fragment warto przytoczyć, aby unaocznić, jak wielką moc może mieć plotka (pisownia oryginalna):

Byłam, widziałam, bardzo trafiony pomysł na miłe spę-dzenie słonecznego niedzielnego popołudnia. GRATU-LACJE DLA ORGANIZATORÓW!!!Podpis: uczestniczkaDodano: 16 czerwca 2013 o 21:33 | Zgłoś naruszenie

Burmistrza chyba nie było...???Podpis: mieszkaniecDodano: 16 czerwca 2013 o 21:35 | Zgłoś naruszenie

nie było, bo to był FESTYN RODZINNYPodpis: mama1Dodano: 16 czerwca 2013 o 21:43 | Zgłoś naruszenie

Treści usunięte z powodu naruszenia regulaminu.Podpis: Sycowianin.plDodano: 16 czerwca 2013 o 23:18 | Zgłoś naruszenie

Piwo i dzieci to dla mnie nie festyn rodzinnyPodpis: ankaDodano: 17 czerwca 2013 o 00:16 | Zgłoś naruszenie

dyrektorka do bani...Podpis: co nie?Dodano: 17 czerwca 2013 o 00:17 | Zgłoś naruszenie

na pewno moje dzieci i wnuki nie będą tam chodziły, ja pobyt tam wspominam straszniePodpis: piotrDodano: 17 czerwca 2013 o 00:18 | Zgłoś naruszenie

Czytając tego rodzaju komentarze – a niekiedy wręcz jawne oszczerstwa – warto ustalić plan działania i wiedzieć, jak się bronić. „Odbijanie piłeczki” na forach jest działaniem ważnym, ale nie jedynym, po jakie mamy możliwość sięgnąć. Nie mówiąc już o tym, że raczej nie da się wydajnie pracować i jednocześnie śledzić wszystkich wpisów, a już tym bardziej na nie odpowiadać.

Coraz więcej spraw dotyczących pomówień i znieważeń kończy się w sądzie. Osoby (firmy/placówki) uprawiające czarny PR najczęściej liczą na to, że nikomu nie będzie się chciało kierować tak błahej sprawy do sądu. Mimo to takie rozwiązanie jest jak najbardziej dopuszczalne. Żeby jednak doszło do wskazania winnego, osoba oczerniana musi postę-pować zgodnie z określoną procedurą.

Zdobycie dowodów – tu często zaczynają się już pierw-sze trudności, bo nawet jeśli domyślamy się, kto jest autorem oszczerstw na nasz temat, to musimy jakoś to udowodnić i poprzeć czymś swoje przypuszczenia. W poprzedniej części cyklu wspomniano o możliwości wystąpienia do właściciela portalu o udostępnienie danych autora nieprzychylnego ko-mentarza. Statystyki pokazują jednak, że choć od czasu do czasu negatywne posty bywają usuwane, to dostępu do danych

nie uzyskuje się na mocy Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Dla wytrwałych pozostaje złożenie doniesienia na policji, która może wytropić autora nieprawdziwych lub obraźliwych treści poprzez adres IP, acz-kolwiek ta procedura prowadzi nas do konkretnego kompu-tera, z którego wiadomość została wysłana, a niekoniecznie bezpośrednio do sprawcy (np. do kawiarenki internetowej peł-nej anonimowych osób). Mając konkretny adres IP (a zatem i adres, gdzie znajduje się komputer), zawężamy jednak grono potencjalnych podejrzanych.

Teraz pozostaje nam udowodnić, kto w momencie wy-syłania wpisu siedział przy komputerze, przy czym może-my to zrobić tylko z oskarżenia prywatnego, bo policja bez dowodów nie może rozpocząć dalszych działań. Pamiętaj-my wszelako o tym, że widząc już same nasze zabiegi, np. współpracę z policją, osoba, którą próbujemy zidentyfikować, może przestraszyć się i sama zacząć usuwać treści z sieci. Nie mając porobionych tzw. screenów (zrzutów ekranowych wykonywanych za pomocą klawisza Print Screen), nie mamy jednak szansy dowieść zarzutu, dlatego warto takie dowody zabezpieczać od razu na policji.

Złożenie aktu oskarżenia – z zabezpieczonymi dowodami można oczywiście pójść do sądu. Warto odpowiednio się do tego przygotować – to naszą (a nie oskarżonego) powinnością będzie udowodnienie winy, a skazany może otrzymać wyrok wyłącznie w momencie udowodnienia mu umyślnego działa-nia. To skłania do ponownego przemyślenia sytuacji komuni-kacyjnej przedszkola. Rodzice krytykujący na forach nie mają najczęściej zamiaru rzucać oszczerstw czy niszczyć wizerun-ku, dzielą się jedynie swoimi subiektywnymi opiniami. Lepiej więc dać im możliwość komunikacji z dyrekcją i personelem na najróżniejszych polach, bo dzięki temu, nawet jeśli dojdzie do sytuacji konfliktowej i rodzic postanowi opisać ją w inter-necie, istnieje też szansa, że w toku dalszej dyskusji doda, w jaki sposób sprawa została ostatecznie rozwiązana. W tym momencie pozornie niekorzystny dla nas komentarz może się okazać ciekawą formą reklamy – a już na pewno zachętą do otwartej komunikacji.

Udowodnienie winy – składają się na to twarde dowo-dy i upór w dążeniu do celu. Kiedy już wina zostanie udo-wodniona, warto domagać się od sądu wydania orzeczenia nakazującego ujawnienie danych skazanego. Tym sposobem (jeśli np. będzie to nieuczciwa konkurencja) pozbędziemy się kłopotu związanego z czarnym PR, a konkurencja sama sobie wystawi złą opinię.

PROCEDURAKOMUNIKACYJNAŹródła i formy wprowadzania do świadomości społeczeń-

stwa elementów czarnego PR to jedna sprawa. Warto je znać, żeby wiedzieć, z czym ewentualnie przyjdzie nam walczyć i gdzie szukać okoliczności narodzin np. niechcianej plotki. Wskazanie (skazanie) winnego to druga kwestia. Poza tym zo-

ChcączapobiecczarnemuPRzestronywłasnychpracowników,wartouświadomićim,jakąrolęodgrywająwbudowaniuwizerunkuprzedszkola.

czarny pr

« PROMOCJA

47maj 2014 « «

staje nam jeszcze trzecie zadanie – odbudowanie zaufania. Jeśli naprawdę mamy do czynienia z kryzysem wizerunko-wym, należy podjąć starania, by wyjść z niego obronną ręką.

Jednym z elementów, które warto wykorzystać, jest tzw. oświadczenie prasowe. To krótki dokument, który odnosi się do konkretnej sytuacji, unika się w nim natomiast polemiki z ewentualnymi sprawcami. Wypowiedź tego typu powinna przedstawiać stanowisko placówki w związku ze zdarzeniami czy opiniami, które bezpośrednio jej dotyczą. Redagowana jest najczęściej w przypadku, kiedy przedszkole boryka się z określonymi trudnościami mającymi społeczny wydźwięk – w tej sytuacji takim problemem jest rozpowszechnianie ne-gatywnych opinii.

Oświadczenie zwięźle, nieco emocjonalnie, w tonie bar-dzo oficjalnym prezentuje fakty i rzeczowe argumenty. Po-kazuje ono światu, że jesteśmy zainteresowani tematem, nie uciekamy, ale też reagujemy spokojnie. W przypadku więk-szych instytucji powinno być kierowane do prasy, w odniesie-niu do przedszkoli w zupełności wystarczy jednak zamiesz-czenie go na stronie internetowej danej placówki.

Ważne, by wiedzieć, z jakich podstawowych części powin-no składać się oświadczenie, aby nie stało się listem z prze-prosinami czy wyrzutami lub artykułem reklamującym przed-szkole. Istotnym elementem jest jego tytuł – najczęściej brzmi on „Oświadczenie”, co automatycznie sygnalizuje charakter przekazu. Elementem końcowym jest natomiast podpis osoby reprezentującej placówkę lub informacja dotycząca wszystkich danych (telefon, e-mail itd.) pracownika odpowiedzialnego za kontakty. Poniżej prezentujemy wzór takiego oświadczenia:

.......................................................... (miejscowość, data)

.................................................................. (imię i nazwisko dyrektora placówki)

OśWIADCZenIe

Oświadczam, że na Przedszkole ....................................... nigdy nie nałożono żadnych kar związanych z kontrolą jego działal-ności przez kuratorium oświaty oraz sanepid. Wszyscy zaintere-sowani mogą zapoznać się z dokumentacją placówki związaną z kontrolami wyżej wymienionych instytucji, umawiając się na spotkanie z dyrekcją przedszkola.

Dyrekcja informuje jednocześnie, że zostały podjęte kroki praw-ne w sprawie wyjaśnienia, kto i dlaczego rozpowszechnia tego rodzaju nieprawdziwe informacje na lokalnych forach interne-towych.

.................................................................. (podpis dyrektora placówki)

Kolejną formą komunikacji w kryzysowej sytuacji może być wywiad. Warto jednak pamiętać, że w przypadku przed-szkola zamienia się on w spotkanie z zainteresowanymi, wy-wiad najczęściej kojarzy się bowiem z prasą czy telewizją. Jeśli faktycznie kryzys jest tak ogromny, że zaciekawił lokalne media, to warto z nimi porozmawiać, aczkolwiek chodzi tu przede wszystkim o rozmowę w cztery oczy lub ogólne ze-branie z rodzicami i pracownikami, które ma na celu skon-frontowanie rzeczywistości z informacjami przemycanymi w czarnym PR.

Struktura wywiadu polega na zadawaniu pytań i odpo-wiadaniu na nie – ta informacja może wydawać się banalna i oczywista, ale w wielu przypadkach „przyparci do muru” dyrektorzy organizują zebrania, na których nie mają zamiaru odpowiadać na pytania, a jedynie opowiedzieć swoją wersję zdarzeń, wytłumaczyć je i przedstawić swój punkt widzenia. Takim sposobem nie da się jednak zażegnać kryzysu. Rodzice mają przecież prawo mieć wątpliwości, dlatego dobrze wi-dziane będzie umożliwienie wyjaśnienia ich na forum. Każde pytanie – nawet jeśli z punktu widzenia nauczyciela czy dy-rekcji wydaje się absurdalne – warte jest rozważenia, a ze-branie z rodzicami to właśnie okoliczności, w których trzeba na nie odpowiadać z pełną powagą. Wszelkie uwagi w stylu: „Nie chce mi się wierzyć, że ktoś bierze na poważnie tę infor-mację” będą odbierane negatywnie. Śmiało można bowiem założyć, że skoro rodzice zdecydowali się przyjść na zebra-nie, to w mniejszym lub większym stopniu uwierzyli w takie rewelacje lub przynajmniej poważnie się nimi zaniepokoili. Wyśmiewanie czy ignorowanie tego niepokoju świadczy o impertynencji i ignorancji.

Jak widać, bardzo trudno zapanować nad czarnym PR, który może pojawić się w placówce nagle i zupełnie nieocze-kiwanie. Zadanie to jest tym trudniejsze, im mniej wiemy o negatywnej propagandzie. Poszerzając wiedzę z tej dzie-dziny, nie zakładamy oczywiście, że ten czarny scenariusz nam się przytrafi, ale jeśli już tak się stanie, oszczędzimy so-bie konieczności zgłębiania tematu od podstaw. Wystarczy wówczas uruchomić odpowiednie procedury, które, owszem, bywają niekiedy skomplikowane i czasochłonne, zmuszają jednak do działania, nie dając nam możliwości ani czasu na bezradne załamywanie rąk.


Bibliografia:▶ B.Dobek-Ostrowska,J.Fras,B.Ociepka,Teoria i praktyka propagandy,WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,Wrocław1999.

▶ J.Muszyński,Marketing polityczny,WyższaSzkołaZarządzaniaiMarketin-guwWarszawie,Warszawa1999.

<<<<<<<<<<<<<<<

Anna JankowskaPedagogmediów ianimacjikulturalnej,autorkaksiążekkierowanychdonauczycieli i rodziców,właścicielkafirmyszkoleniowej

Czasemzłaopinianatematprzedszkolautrwalasięwświadomościpublicznejnawetbezwiedzydyrekcji.

czarny pr

Porady sPecjalisty »

48 » » maj 2014

rozmowy z rodzicami

D zieci uczęszczające do przedszkola często spędzają w nim wiele godzin każdego dnia. Naturalne jest więc, że rodzic, który po całym dniu odbiera swoją

pociechę z placówki, dopytuje nauczyciela o to, jak minął jej dzień. Chce wiedzieć, co dziecko robiło – w co i z kim się bawiło, co zjadło, jak się zachowywało, czy miały miejsce jakieś trudne sytuacje z jego udziałem.

Chwila odbioru malucha z przedszkola, szczególnie w późniejszych godzinach, jest jednak często trudnym organi-zacyjnie momentem dla nauczyciela. Popołudniami grupy na ogół bywają połączone, nauczycieli jest mniej niż rano, a co za tym idzie, czas na udzielenie rodzicowi informacji zwrot-nych o jego dziecku jest bardzo krótki. Wielu wychowawców ma wątpliwości, jakie informacje przekazać wówczas opie-kunom, co jest ważne w danej chwili, na co należy zwrócić uwagę, a co można powiedzieć przy okazji innego, dłuższego i spokojniejszego spotkania (np. podczas dyżuru nauczyciela).

Część pedagogów ma też trudności z przekazywaniem tzw. trudnych informacji o dziecku. Bywa, że nie czują się oni kom-petentni, aby dane informacje przekazać, a w konsekwencji właśnie w taki sposób są odbierani. Nie oznacza to oczywi-ście, że rzeczywiście nie posiadają oni kompetencji, aby roz-mawiać z rodzicami na temat przedszkolaków. Często zupełnie nieświadomie, poprzez komunikaty niewerbalne, przekazują opiekunom wiadomość o tym, że dana sytuacja jest dla nich kłopotliwa, bądź też denerwują się w rozmowie z nimi.

KOMUNIKACJA,CZYLICO?Aby pisać o rozmowie nauczyciela z rodzicem, należy po-

krótce wyjaśnić podstawowe hasła definiujące komunikację interpersonalną. Czym więc jest komunikacja? Najogólniej rzecz ujmując, to wymiana informacji między ludźmi. Trudno wyobrazić sobie życie i funkcjonowanie w społeczeństwie bez porozumiewania się. Dzięki niemu możemy dzielić się z otoczeniem myślami, spostrzeżeniami, pomysłami, dowia-dywać się, co myślą i czują inni. Możemy wyrażać siebie

i współdziałać z innymi. Poprzez komunikację jesteśmy tak-że w stanie zrozumieć przekazywanie komunikatu między nadawcą a odbiorcą. Dzieje się to za pośrednictwem kodu, a więc systemu znaków zrozumiałego dla obu stron.

Proces komunikacji rozpoczyna nadawca, który, pragnąc podzielić się z odbiorcą przemyśleniami, myślami czy uczucia-mi, koduje informację w taki sposób, aby była zrozumiała dla odbiorcy. Informacja ta przekształcana jest nie tylko za pomo-cą słów, ale także gestów i tzw. komunikatów parawerbalnych. Odbiorca po otrzymaniu komunikatu rozkodowuje go, a więc nadaje mu znaczenie na podstawie własnej, subiektywnej oce-ny wykorzystanych przez nadawcę sygnałów. Wówczas może przekazać też nadawcy informację zwrotną (zachodzi tzw. sprzężenie zwrotne), dzięki czemu ten dowiaduje się, że jego komunikat dotarł i został odpowiednio odczytany.

Komunikacja dwustronna (inaczej pełna) jest niesamowicie ważna, bowiem dzięki informacji zwrotnej odbiorca może zo-baczyć, w jaki sposób jego komunikat został zrozumiany. War-to więc zachęcać odbiorcę do przekazywania takiej informacji poprzez odpowiednio zadawane pytania na koniec rozmowy.

W rzeczywistości przedszkolnej nauczyciel i rodzic bar-dziej lub mniej świadomie komunikują się z sobą. Role, jakie przyjmują (nadawcy i odbiorcy), zmieniają się w zależności od kontekstu. Czasem to rodzic pełni funkcję nadawcy, np. gdy prosi o coś pedagoga, innym razem to pedagog jest nadawcą komunikatu. Aby wiedzieć, w jaki sposób nauczyciel został zro-zumiany przez rodzica, warto zadbać o informacje zwrotne. Można to zrobić poprzez zadanie opiekunowi kilku pytań, np. „Czy zgadza się Pani/Pan ze mną?”, „Czy mogłabym coś jeszcze doprecyzować?”, „Czy jest to dla Państwa zrozumiałe?”.

Dobrerelacjepomiędzypedagogiemarodzicemsąbardzoważne–wszyscymająprzecieżwspólnycel,jakimjestdobrodziecka.Napowodzenieichwspólnychrozmówmajednakwpływwieleczynników.Wnowymcykluartykułówprzybliżymykwestiezwiązaneztrudnąiniezwykleistotnąkomunikacjąnaliniinauczyciel–rodzic.

O rozmowach nauczycieli z rodzicamiPodstawy komunikacji międzyludzkiej część I

Imwięcejempatiiipróbzrozumieniastanowiskanaszegorozmówcy,tymskuteczniejszyproceskomunikowaniasię.

« Porady sPecjalisty

49maj 2014 « «

rozmowy z rodzicami

NAUCZYCIELJAKONADAWCAKOMUNIKATUDziecko każdego dnia spędza w przedszkolu wiele godzin

z nauczycielem i dlatego to on zwykle przekazuje rodzicowi informacje dotyczące malucha i jego funkcjonowania w pla-cówce. Pedagog w swojej pracy jest więc często nadawcą ko-munikatu, a opiekun jego odbiorcą. Dobrze, jeśli wychowawca zna rodzica, wie, jakie są jego oczekiwania, jakie informacje go interesują i w jaki sposób je przekazać, aby zostały właściwie odczytane. Sytuacja, w której doskonale zna on rodziców swo-ich wychowanków, należy jednak do rzadkości. W chwili, gdy komunikacja nauczyciela z opiekunem jest wyjątkowo nasilo-na, a więc w czasie adaptacji dziecka do przedszkola, najczę-ściej obie strony dopiero się poznają. Ponadto ich pierwszym rozmowom często towarzyszą też silne emocje (nie tylko ze strony rodzica), które nie ułatwiają procesu komunikacji.

Na co zatem dobrze jest zwrócić uwagę w czasie pierw-szych rozmów nauczyciela z rodzicem? Przede wszystkim na atmosferę panującą podczas danej rozmowy – im spokojniej, tym lepiej. Warto zadbać o chwilę, którą można poświęcić na przekazanie opiekunowi nawet bardzo krótkiej informacji dotyczącej jego pociechy. Najlepiej, jeśli robi to nauczyciel prowadzący grupę, nie pomoc nauczyciela czy woźna. Jeśli mamy niewiele czasu, przekazujmy jedynie krótkie wiadomo-ści, a na dłuższą rozmowę z rodzicem lepiej umówmy się w innym momencie.

O skutecznej komunikacji możemy mówić wówczas, gdy wiadomość przekazana przez nadawcę została właściwie zro-zumiana. Informacje zwrotne od odbiorcy pozwalają nadaw-cy dowiedzieć się, w jaki sposób odebrano jego komunikat. Wpływa na to wiele czynników – od emocjonalnych, poprzez te związane z wykształceniem, doświadczeniem czy wyzna-wanymi zasadami. Pamiętając o nich, warto zatem zachęcać rodziców do przekazywania informacji zwrotnych, dzięki którym pedagog może dowiedzieć się, jak odczytano jego komunikat, a w razie potrzeby może doprecyzować jeszcze pewne wiadomości.

KODZNANYOBUSTRONOMKomunikacja werbalna to komunikowanie się za pomo-

cą słów. Słowa i ich znaczenie stanowią podstawowy sposób porozumiewania się ludzi. Dzięki nim przekazujemy sobie znaczenie – możemy efektywnie porozumiewać się z innymi: przekazywać swoje myśli, spostrzeżenia, a także uzgadniać stanowiska, porównywać stan aktualny z zamierzonym itp. Za sprawą komunikacji werbalnej łatwo również uzyskać sprzę-żenie zwrotne od odbiorcy.

Aby ten rodzaj komunikacji mógł zaistnieć, niezbędny jest kod znany zarówno nadawcy, jak i odbiorcy, którym się posłu-żą – w omawianym wyżej przypadku będzie to język. Warto jednak pamiętać o tym, że istnieją pewne czynniki, które od-grywają dużą rolę w komunikacji werbalnej. Są to:

▶ akcent i modulowanie wypowiedzi,▶ stopień płynności mowy,▶ treść komunikatu.Wadą tego rodzaju komunikacji jest niewątpliwie jej po-

datność na zniekształcenia. Ryzyko to rośnie wraz z liczbą osób zaangażowanych w przekazywanie komunikatu. Wynika to z tego, że każda osoba może w inny sposób zinterpretować tę samą wiadomość, a tym samym inaczej ją przekazać.

Mając świadomość możliwości zniekształceń komunikatu, warto przekazywać go osobiście, pomijając tzw. pośredników. Dlatego też, jeśli nauczyciel chce przekazać rodzicowi infor-mację dotyczącą dziecka, powinien zrobić to bezpośrednio. Należy pamiętać o tym, że czasem lepiej jest wstrzymać się z podzieleniem się daną wiadomością o maluchu, jeśli wyjątkowo odbiera go inny opiekun, np. babcia czy ciocia. Są jednak informacje, które trzeba przekazać niezwłocznie (np. o tym, że dziecko zostało uderzone przez kolegę) i wów-czas pedagog powinien porozmawiać z osobą odbierającą dziecko, nie czekając na kolejny dzień i spotkanie z rodzicem.

CZYNASZEGESTYMóWIĄ?Jak już zostało to wyżej wspomniane, każdej rozmowie

towarzyszą komunikaty niewerbalne, czyli tzw. pozasłowne znaki płynące z naszego ciała. To niesamowicie bogate i waż-ne źródło informacji o ludziach. Wypowiadane słowa nie wy-czerpują bowiem treści, dopiero komunikaty niewerbalne ją uzupełniają. Możemy do nich zaliczyć:

▶ mimikę,▶ ton głosu,▶ gestykulację,▶ pozycję i ruchy ciała,▶ dotyk i spojrzenia.

Komunikaty niewerbalne są głównym źródłem informacji o emocjach, uczuciach i uzupełniają lub podkreślają to, co prze-kazujemy za pomocą słów. Dzięki nim możemy wzmocnić (ale też i osłabić) nasz przekaz. Często też nieświadomie odczytuje-my komunikaty niewerbalne, które nie są zgodne z przekazywa-ną treścią słowną, i wówczas podświadomie czujemy „że coś jest nie tak”. Sposób, w jaki stoimy, mówimy, gestykulujemy czy też spoglądamy, stanowi bardzo ważny – a często najważniej-szy – komunikat dla naszego rozmówcy. Z badań, jakie prze-prowadził Albert Mehrabian, psycholog zajmujący się badaniem komunikacji niewerbalnej, wynika, że tylko 7 proc. informacji jest przekazywanych słowami, 38 proc. – przez brzmienie głosu, a pozostałe 55 proc. to właśnie komunikaty niewerbalne.

Jak widać, komunikacja niewerbalna ma ogromne znacze-nie w procesie porozumiewania się ludzi. Dlatego też dobrze jest wiedzieć, jak duży udział w przekazywaniu informacji mają nasze komunikaty niewerbalne. W pracy pedagoga jest to szczególnie ważne, bowiem rozmowa z rodzicem, którego właściwie się nie zna, często bywa stresująca. Tym bardziej, że nierzadko zdarza się, iż informacje, którymi nauczyciel musi podzielić się z rodzicem, okazują się dość kłopotliwe (np. dziecko nie radzi sobie z emocjami). Dobrze, jeśli wy-chowawca zna siebie i wie, w jaki sposób reaguje w trudnych dla niego sytuacjach czy też rozmowach. Niektórzy z nas ob-niżają wówczas głos, zaczynają nerwowo gestykulować czy też nie potrafią spojrzeć rozmówcy w oczy. Takie zachowanie jest szybko odczytywane przez rodzica i może prowadzić do innego zakończenia rozmowy, niż zakładaliśmy.

Wchwili,gdykomunikacjanauczycielazrodzicemjestwyjątkowonasilona,awięcwczasieadaptacjidzieckadoprzedszkola,najczęściejobiestronydopierosiępoznają.


50 » » maj 2014

rozmowy z rodzicami

Pamiętajmy również o tym, że rodzic, słysząc, iż jego dziecko z czymś sobie nie radzi albo np. bije inne dzieci, bar-dzo często przyjmuje postawę obronną i instynktownie chce chronić swoją pociechę. Co więcej, w momencie, gdy w za-chowaniu nauczyciela wyczuje niepewność lub zdenerwowa-nie, może spróbować podważyć jego spostrzeżenia i nawet zanegować ich prawdziwość.

PRZESZKODYNADRODZESKUTECZNEJKOMUNIKACJI

Czasem bywa tak, że nie udaje nam się przekazać komu-nikatu we właściwy sposób. Wydawało się nam, że chcemy jak najlepiej, staraliśmy się opowiedzieć o danej sytuacji jak najbardziej opisowo, a po rozmowie widzimy, że rodzic jest na nas obrażony, nie do końca nas zrozumiał lub ma jeszcze więcej wątpliwości niż przed spotkaniem. Co jest tego przy-czyną? Dlaczego, mimo najszczerszych chęci, nie potrafimy przekazać informacji tak, jakbyśmy sobie tego życzyli? Otóż w przedszkolu mamy do czynienia z różnymi dziećmi, a co za tym idzie – także z rozmaitymi rodzicami. Różnice mię-dzy nimi dotyczą nie tylko wyglądu zewnętrznego, ale przede wszystkim języka, postaw, często kultury, a przede wszystkim sposobów patrzenia na proces wychowania. Niełatwo wyjść im naprzeciw, zrozumieć punkt widzenia każdego opiekuna i szybko odpowiednio dostosować komunikat.

Do podstawowych czynników stanowiących przeszkody w skutecznym komunikowaniu się należą:

▶ Różnice w postrzeganiu – to, jak patrzymy na otacza-jącą nas rzeczywistość, zależy od naszej wiedzy i do-świadczenia. Ta sama sytuacja może być przez jednego rodzica oceniona jako korzystnie wpływająca na rozwój dziecka, a przez innego uznana za destrukcyjną dla roz-woju malucha. Nawet jeśli nauczycielowi wydaje się, że widział zdarzenie w konkretny sposób i tak opisuje je opiekunowi, musi jednocześnie przygotować się na to, że odbiór jego rozmówcy może okazać się zupełnie inny. Dlatego, rozmawiając z rodzicem, warto dopytać,

jaki jest jego ogląd danej sytuacji – co o niej sądzi? Jak by się zachował na miejscu nauczyciela? Jak myśli, co czuło dziecko? Im więcej pytań zadamy, tym większa szansa na zrozumienie punktu widzenia rodzica i do-stosowanie do niego naszego komunikatu.

▶ Emocje – to czynnik bardzo silnie wpływający na ko-munikację – zarówno na nadawcę (który wysyła ko-munikat), jak i odbiorcę (który komunikat przyjmuje). To, w jakim stanie emocjonalnym znajduje się nauczy-ciel mówiący do rodzica, może decydować o doborze słów, tonie jego głosu, modulacji czy też użytych ar-gumentach. Jeśli obawiamy się, że emocje zawładną naszym komunikatem, warto o nich powiedzieć już na samym początku – „Jestem tą sytuacją zdenerwowa-na”, „Wciąż czuję złość z powodu…”, „Do teraz jest mi smutno w związku z…”. Powiedzenie o swoich emo-cjach rodzicowi pozwoli mu lepiej zrozumieć nasze stanowisko. Z drugiej strony musimy pamiętać, że opie-kun w trakcie rozmowy z nami również może doświad-czać swoich emocji. Mogą być one związane zarówno z treścią i formą naszej rozmowy, jak i dotyczyć jego spraw osobistych – złego dnia w pracy, nagromadzenia stresu, napięcia, kłótni z bliskimi itp. Aby emocje nie przeszkadzały, najlepiej je sobie uświadomić, nazwać i postarać się zrozumieć. Wówczas staną się częścią procesu komunikowania się, a nie jego przeszkodą. Ich wpływ na proces skutecznego komunikowania się to również aspekt wiarygodności nadawcy w pojęciu odbiorcy. Czy rodzic ma do nas zaufanie? Czy jesteśmy dla niego wiarygodnym partnerem do rozmowy? Im bardziej rodzic postrzega nauczyciela jako znającego się na rzeczy, godnego zaufania i szczerze troszczące-go się o dobro dzieci, tym będzie bardziej otwarty na treść przekazywanego przez niego komunikatu.

▶ Szum – wszystkie dźwięki, które towarzyszą rozmowie, są teoretycznie traktowane jako przeszkody komuni-kacyjne. Szum szczególnie silnie daje o sobie znać w kontekście przedszkolnym – hałas w sali, szatni czy na korytarzu, ruchliwość dzieci, liczba informacji, które trzeba przekazać, utrudniają skuteczne komu-nikowanie się. Żeby zapewnić sobie komfort, należy zadbać o wyeliminowanie dodatkowych dźwięków – przeprowadzenie rozmowy w osobnym pomieszcze-niu lub na spotkaniu indywidualnym podczas dyżuru nauczyciela.

▶ Różnice językowe – nie chodzi tutaj o różnice kulturo-we (chociaż one w przypadku rodziców pochodzących z innych krajów i posługujących się innym językiem niż polski też mają znaczenie), ale o to, czy słowo, którego używamy, znaczy to samo dla nadawcy, co dla odbiorcy. Poza dbaniem o to, żeby rodzic właściwie zrozumiał słowa, jakich używamy, zwróćmy uwagę, by nie używać języka specjalistycznego. Określenia po-chodzące z zakresu pedagogiki, psychologii czy metod dydaktycznych mogą zostać przez rodziców po pro-stu niezrozumiane. Lepiej opowiadać o danej sprawie opisowo, wyjaśniając opiekunowi, co mamy na myśli, mówiąc np., że „dziecko było spokojne” albo „dziecko rozwija się prawidłowo”.

Jeślimamyniewieleczasu,przekazujmyjedyniekrótkiewiadomości,anadłuższąrozmowęzrodzicemlepiejumówmysięwinnymmomencie.

Gdyniemamypewności,czyprzedmiotnaszejrozmowyjestdobrze

interpretowanyprzezodbiorcę,podstawąjestzadawaniepytań

50 » » maj 2014


51maj 2014 « «

rozmowy z rodzicami

▶ Niezgodne komunikaty werbalne i pozawerbalne – wszystko, co mówimy, powinno być poparte odpo-wiednimi gestami, ruchami ciała, naszą postawą. Jeśli dwa przekazy – nasze słowa i nasze gesty – będą nie-spójne, cały komunikat zostanie odebrany w ten sposób.

Powyższe przeszkody w skutecznym komunikowaniu się są najczęściej spotykane w codziennym funkcjonowaniu. Możemy je przezwyciężyć, o ile nauczymy się je dostrze-gać (musimy więc wiedzieć, na czym polegają i znać ich charakterystykę). Ponadto warto aktywnie działać na rzecz zmniejszenia ich wpływu. Niektóre z technik przezwycię-żania przeszkód w interpersonalnym komunikowaniu się przedstawiamy poniżej.

BYćŚWIADOMYMIDZIAŁAćGdy nie mamy pewności, czy przedmiot naszej rozmo-

wy jest dobrze interpretowany przez odbiorcę, podstawą jest zadawanie pytań. Precyzujmy komunikat tak, by został zrozumiany przez rodzica – niezależnie od jego poglądów, doświadczenia czy wykształcenia. Jeśli chcemy lub musi-my użyć niekonwencjonalnych czy specjalistycznych słów, wyjaśnijmy rozmówcy ich znaczenie. Stosujmy język prosty, naturalny, bezpośredni. Jeżeli to możliwe, wyeliminujmy ze-wnętrzny szum. Gdy zaczynamy odnosić wrażenie, że roz-mówca nas nie słucha, przywróćmy jego uwagę i unikajmy rozpraszającego otoczenia. Dobrze jest znać swoje nastroje, odczucia, reakcje emocjonalne, by wiedzieć, jak mogą wpły-wać na innych. Pożyteczne jest także dążenie do rozumienia emocji innych osób, aby być przygotowanym do rozmowy z rozmaitymi odbiorcami.

Można zastosować także inne przydatne techniki:▶ Redundancję – czyli powtarzanie treści komunikatu lub

ponowne jego przedstawianie w innej postaci. To narzę-dzie bywa pomocne zwłaszcza w komunikacji ustnej. Warto jednak uważać – zbyt często powtarzany komu-nikat sprawia, że odbiorca jest nim znudzony i przestaje go słuchać.

▶ Sprzężenie zwrotne – czyli dopytywanie rozmówcy, czy rozumie, co mamy na myśli. Takie potwierdzenie może być werbalne (zadanie pytania) lub niewerbalne (skinięcie głową, popatrzenie w oczy i szukanie apro-baty).

Dobrze jest przed każdym komunikatem zadać sobie pytanie, co wraz z jego treścią chcemy tak naprawdę po-wiedzieć rodzicowi. Jeśli mamy zamiar skutecznie przeka-zać informację, nasz komunikat powinien być pozbawiony wartościowania (bardziej opis niż ocena), kontroli (bardziej skoncentrowanie na problemie niż rozkaz czy groźba) oraz wyższości (bardziej współpraca niż pokazywanie, że jest się lepszym). Im więcej empatii i prób zrozumienia stanowiska naszego rozmówcy, tym skuteczniejszy proces komunikowa-nia się.

KOMUNIKACJAPOZIOMAIPIONOWAW środowisku pracowniczym wyróżniamy dwa rodza-

je komunikowania się: pionowe i poziome. Pionowa ko-munikacja odbywa się „w górę” i „w dół” oraz zależy od linii podporządkowania w organizacji – na górze tej linii znajduje się dyrektor lub właściciel przedszkola, poniżej

personel (w zależności od rodzaju organizacji w placówce, dzielący się jeszcze na dydaktyczny i organizacyjny). Pozio-ma komunikacja związana jest z nieformalnymi relacjami w grupie – pomiędzy pracownikami, często z wykorzysta-niem tzw. sieci pogłosek, np. koleżeńskiej wymiany zdań, poglądów czy po prostu plotek. Każdy z tych rodzajów ko-munikacji ma swoje funkcje. Pionowa komunikacja służy przekazywaniu zadań, sprawdzaniu ich wykonania oraz szeroko pojętemu zarządzaniu placówką. Pozioma – uła-twia rozwiązywanie problemów oraz sprzyja budowaniu zadowolenia pracowników.

Rodzic stanowi w tym środowisku szczególny rodzaj partnera do rozmowy – z jednej strony nauczyciel powinien wzbudzić w nim zaufanie do swojej osoby (a to najczęściej dzieje się w oparciu o nieformalne kanały rozmowy), a z dru-giej powinien reprezentować interes i dbać o wizerunek swój oraz swojego przełożonego (tutaj istotne znaczenie ma lojal-ność pracownika).

Jeśli przedszkole posiada fundusze na doskonalenie kadry pedagogicznej, warto przeznaczyć je na systematyczne szko-lenia nauczycieli z zakresu technik komunikacji. W tym celu można też wykorzystać czas rad pedagogicznych odbywają-cych się w trakcie roku przedszkolnego albo czas przeznaczo-ny na doskonalenie zawodowe nauczycieli.

Nawet najbardziej zaangażowany dyrektor nie jest prze-cież w stanie uczestniczyć i przysłuchiwać się każdej rozmo-wie między swoimi podwładnymi a rodzicami, nawet jeśli doskonale zdaje on sobie sprawę z faktu, że to właśnie wy-chowawcy swoimi słowami, gestami, postawami i sztuką roz-mowy budują wizerunek przedszkola w oczach jego klientów. Im bardziej będą więc doświadczeni i przeszkoleni w zakresie skutecznej komunikacji, tym lepiej dla placówki.

Psychologowiedziecięcy,pracujązmałymidziećmi,ichrodzicamiorazkadrąpedagogicznążłobkówiprzedszkoli.Tworząirealizujązajęciadladzieciorazwarsztatyumiejętnościwychowawczychdlarodziców.Wspierająplacówkiedukacyjne,realizującautorskieszko-leniadladyrektorów,właścicieliplacówekorazkadrpedagogicznych.Razemprowadząpracowniępsychologiczną

Izabela Czaja-Antoszek Maja Szatkowska


WkolejnejczęścicykluznajdąPaństwopraktycznewskazówki,nacozwracaćszczególnąuwagępodczasrozmowyztzw.trud-nymrodzicemijakbudowaćznimpozytywnerelacje,ajedno-cześniepozostaćasertywnym.

<<<<<<<<<<<<<


52 » » maj 2014

D o obowiązków gospodarza, a jest nim niewątpliwie dyrektor przedszkola, niezależnie od okazji, należy oczywiście powitanie przybyłych. Po najważniej-

szych gości powinien on udać się do wejścia, okazując im tym samym najgłębszy szacunek. Nie tylko musi ich zaprowadzić do sali, gdzie odbywa się spotkanie, ale również – np. w przy-padku zebrania czy przedszkolnej akademii – wskazać prze-znaczone dla nich miejsca do siedzenia. Z pewnością zauwa-żyliście Państwo, że najważniejsze osoby zwykle przychodzą na samym końcu. Nie wolno pozwolić na to, by ci, którzy mają zabrać głos, musieli czekać na swoją publiczność. To słucha-cze powinni zgromadzić się wcześniej niż ważni prelegenci.

Podczas tego typu wydarzeń czas oczekiwania na niepo-prawnych spóźnialskich doskonale wypełni tzw. aperitif. Jest to stojąca postać spotkania, trwająca nie dłużej niż pół godzi-ny, podczas której podawane są napoje, w tym wino – w wy-padku przyjęć, oraz kawa lub herbata – w wypadku konferen-

cji i odczytów. Ich serwowanie ma na celu nie tylko umilić tę chwilę zwłoki, ale również – jak w przypadku wina – pobu-dzić nasz układ pokarmowy przed zbliżającym się posiłkiem. Aperitif ma miejsce zazwyczaj w osobnej sali, z której goście przechodzą do części jadalnej lub konferencyjnej. W razie braku oddzielnego pomieszczenia najlepszym rozwiązaniem będzie podzielenie głównej sali na dwie strefy: bufetową oraz tzw. właściwą. W przejściu z jednego pomieszczenia/strefy do drugiego/drugiej w widocznym miejscu powinna zostać umieszczona mapka, wskazująca zlokalizowanie miejsc na sali z przypisanymi do nich nazwiskami. Ułatwi to przybyłym ich znalezienie.

Oczywiście każde miejsce musi być zaopatrzone w kar-teczkę z imieniem i nazwiskiem osoby, która powinna je zająć. Na tych wizytówkach nie podajemy żadnych dodatko-wych nazw i tytułów. Informacja ta odnosi się wyłącznie do adresata, w związku z czym przesadna kurtuazja jest zbędna. Co innego, gdy sprawa dotyczy „koziołków” ustawianych na stole prezydialnym. Są one swoistą ściągą dla publiczności, służącą lepszej identyfikacji wypowiadających się osób i uła-twiającą ich tytułowanie. Z własnego doświadczenia jednak wiem, że wizytówki podczas tego typu wydarzeń to najmniej-szy problem. Zasadniczą przeszkodę – często nie do pokona-nia – stanowi precedencja.

PRECEDENCJAWykorzystywana jest w najróżniejszych sytuacjach: od

przyjęć zasiadanych czy konferencji, poprzez nadawanie dyplomów i nagród, po uroczystości pogrzebowe. Należało-by w tym miejscu zadać pytanie: Czym właściwie jest pre-cedencja? Otóż określa ona hierarchię ważności – kolejność przedstawiania, zabierania głosu czy posadzenia. Bardzo ważną sprawą jest umiejętność zastosowania jej w prakty-ce. Układając precedencję, należy pamiętać, że w relacjach służbowych, bo taki jej aspekt uwzględnimy, nie wyróżniamy płci ani wieku. Oczywiste jest, że im wyższe stanowisko pia-stuje dana osoba, tym ważniejsze miejsce zajmie. Co jednak należy zrobić, kiedy musimy ustalić odpowiednią kolejność w odniesieniu do osób zajmujących takie same stanowiska w różnych instytucjach lub nawet w tym samym miejscu pra-

Uroczystości,obchodyświąt,jubileusze,spotkania,apele…Wszystkototrzebazorganizowaćizadbaćostosownąprezentację.Dostojnychgościnietylkowypadanależycieprzyjąć,aleteżodpowiedniorozsadzićiprzedstawić.Jakzatemuniknąćbłędów?

Savoir-vivre dla dyrektorówWitamy w skromnych progach część IV

Wartowcześniejzaznaczyć,bykelnernieprzynosił

rachunkudostolika

Savoir-vivre dla dyrektorów

Zgodniezprzysłowiemdiabełtkwiwszczegółach,dlategozawsze,niezależnieodcharakteruspotkania,zadbajmyoto,abywszystkobyłozapiętenaostatniguzik.

52 » » maj 2014


53maj 2014 « «

cy? Odpowiedź jest prosta. W tym wypadku trzeba kierować się długością stażu. Im dłużej dana osoba ma dane stanowi-sko, tym wyższe miejsce zajmuje w hierarchii. Nie można też zapominać o goszczonych przy różnych okazjach przedsta-wicielach władz kościelnych oraz lokalnych lub centralnych. Pamiętajmy, że reprezentanci Kościoła kurtuazyjnie zajmują miejsca zaraz po gospodarzu. Pozostali goście, reprezentujący władze gminne, powiatowe czy rządowe, rozmieszczeni zo-staną zgodnie z precedencją stanowisk stworzoną w 1992 r. Pełny wykaz można znaleźć na stronach rządowych, po wpi-saniu hasła „precedencja w Polsce”.

Znamy już właściwą kolejność, zatem teraz pojawia się pytanie, jak tych wszystkich gości rozsadzić. Otóż w tej kwestii pomoże nam zasada tzw. prawej ręki, zgodnie z któ-rą osobę najważniejszą sadzamy po naszej prawej stronie. W przypadku konferencji będzie to miejsce po prawej ręce go-spodarza. Kolejna osoba zajmie miejsce po lewej stronie, i tak na przemian, aż do końca. Pytanie tylko, gdzie znajduje się ten koniec? W wypadku stołu prezydialnego jest to oczywiście ko-niec blatu. Gdy mamy do czynienia ze zgromadzoną publicz-nością, nie trzeba przyporządkowywać miejsc np. wszystkim stu zaproszonym osobom, aż do drzwi wyjściowych. Wystar-czy, że zrobimy to dla dwóch pierwszych rzędów, a reszta gości usiądzie już w dowolnej kolejności. Należy zaznaczyć, że zdarzają się sytuacje, w których ustalenie kolejności miejsc dla więcej niż dwóch rzędów jest obowiązkowe. System roz-sadzania zaproszonych najlepiej zobrazuje poniższy rysunek.

Jak widać, do prawidłowego rozmieszczenia gości, choć-by przy stole prezydialnym, niezbędna jest nieparzysta liczba osób. Nie powinno nam to jednak stwarzać większego proble-

mu. Możemy przecież dowolnie manewrować gospodarzem/prowadzącym, który w powyższym układzie zasiądzie w środ-ku. W przypadku parzystej liczby prelegentów prowadzący usiądzie przy osobnym stoliku konferansjerskim, skąd będzie moderował spotkanie. Gdy mamy jedynie samą publiczność, możemy przyjąć również wygodniejszy wariant – z przejściem w środku. Pozwoli to na sprawniejsze wejście i wyjście gości, a tym samym wpłynie na lepszą ocenę nas jako gospodarzy. Niestety, nie możemy wybrać takiego rozwiązania w sytuacji, gdy sala jest mała, a liczba gości stosunkowo duża.

FLAGIWeksylologia, czyli nauka o chorągwiach, flagach, sztan-

darach, to temat na osobny artykuł. Teraz skupimy się tylko na konkretnie omawianym przypadku. Rozmieszczając flagi, mu-simy stanąć frontem do sceny. Najważniejsze miejsce znajduje się po lewej stronie – przeznaczone jest ono dla naszej narodo-wej biało-czerwonej flagi. Na prawo od niej znajdzie się flaga Unii Europejskiej. Odpowiednie jest również zatknięcie tylko polskich flag. Plusem tego jest brak możliwości popełnienia błę-du w ich układzie. W przypadku flagi regionalnej, np. z herbem powiatu lub gminy, znajdzie się ona z lewej strony. W środku, jako najważniejszą, umieszczamy flagę RP, a na prawo, jako najmniej ważną w precedencji – flagę Unii Europejskiej. Zo-brazują to najlepiej poniższe rysunki. Warto zaznaczyć, choć wydawać się to może oczywiste, że flagę polską wiesza się bia-łym kolorem ku górze, a w układzie pionowym biel znajdować się będzie na lewo, kiedy patrzymy na flagę. Niepokojące jest, jak często popełniamy błędy w tym zakresie.

KIEDYZABRAćGŁOS?Wreszcie flagi zostały wywieszone, goście przybyli i za-

jęli wyznaczone miejsca. Nadszedł czas na zabranie gło-su. Kto ma to zrobić? Są dwa rozwiązania: albo będzie to


Przy stole prezydialnym siedzą trzy osoby: gospodarz/prowadzącyorazpo jegobokachpozostalidwajprelegenci,zgodniezhierarchiąważności.Poniżejwidzimydwarzędy,wktórychzasiadajągościeroz-sadzenizgodniezwymogamiprecedencji

Prawidłowerozmieszczenieflag

Układając precedencję dla rzędów w dwóch kolumnach, należy za-wszezaczynaćodczęściprawej

1

1 2 4 6 8 1011 9 7 5 3

12 13 15 17 19 2122 20 18 16 14

STÓŁ PREZYDIALNY

32

FLAGAREGIONU

FLAGARP

FLAGAUE

FLAGARP

FLAGAUE

FLAGAGOŚCIA

FLAGARP

FLAGAUE

1

1 3 5 7 910 8 6 4 2

11 13 15 17 1920 18 16 14 12

STÓŁ PREZYDIALNY

32

Unikajmydań,którychsaminieumiemyzjeść


54 » » maj 2014

wyznaczona do tego osoba, czyli tzw. mistrz ceremonii, albo sam gospodarz. Podobnie przedstawia się sprawa w przypad-ku toastów. Gospodarz zawsze pierwszy wznosi kieliszek, dziękując obecnym za przybycie. Analogiczna sytuacja ma miejsce podczas konferencji. Jako drugi zabiera głos najzna-komitszy gość lub prelegent w dyskusji. Obyczaj polski jest pod tym względem odwrotny niż francuski, gdy osoba naj-znamienitsza przemawia na samym końcu – w myśl zasady, że najważniejszy ma ostatnie słowo. Po zakończeniu konfe-rencji mile widziany będzie poczęstunek przy lampce wina, w celu swobodnego kontynuowania dyskusji i wymiany po-glądów. Jest to jednocześnie doskonała okazja do nawiązania bliższych relacji służbowych. Oczywiście wystawność bufetu uwarunkowana jest przede wszystkim budżetem przeznaczo-nym na dane wydarzenie.

MAŁECONIECOKiedy umysł ciężko pracuje, bardzo szybko stajemy się

głodni. Z propozycją przerwy na posiłek powinien wyjść go-spodarz. Zapraszając naszych gości do restauracji, wskażmy im miejsca z ładniejszym widokiem: na salę, taras czy ogród, a nie twarzą do ściany. Przy ustalaniu menu mamy do wyboru dwie opcje. Pierwsza z nich to á la carte, kiedy nasi goście wy-bierają dania zgodnie ze swoimi upodobaniami. Drugą opcję stanowi wcześniej ustalone menu, czyli ograniczona liczba pozycji, uzgodniona z restauracją. To ostatnie jest szczegól-nie wygodne ze względu na budżet, który w przypadku dań wybieranych z karty łatwo może zostać przekroczony. Decy-dując się na określone potrawy, zazwyczaj proponujemy po dwie możliwości do wyboru przez gości. Dla przykładu: rosół lub zupa wegetariańska oraz filet z kurczaka lub kotlet sojowy (należy wziąć pod uwagę, że wśród gości mogą być wegetaria-nie). Na zakończenie obowiązkowy jest deser. Napoje podaje się według uznania. Podczas samej wizyty w restauracji lub podczas ewentualnego ustalania menu, o ile istnieje taka moż-liwość, warto zaznaczyć, by kelner nie przynosił rachunku do stolika. Powoduje to bowiem często skrępowanie, a nawet słowne licytacje wśród bardziej gorliwych gości. Uprzejmie przepraszając współbiesiadników i udając się do kasy w celu uregulowania należności, zaoszczędzimy sobie zbędnego za-kłopotania.

Przy organizacji konferencji czy spotkania służbowego w restauracji, naszym domu bądź siedzibie warto zadbać o komfort i dobre samopoczucie gościa. Szczególnie przyj-mując go w domu, należy stworzyć przyjazną atmosferę, nie zapominając przy tym o zachowaniu pewnej powściągliwo-ści. W czasie goszczenia osób z zagranicy pamiętajmy nie

tylko o naszym zachowaniu, ale też o tym, co podajemy do jedzenia. Polska kuchnia słynie z potraw, które czasami lepiej zostawić na spotkania tylko w gronie rodaków. Na czarnej li-ście takich dań znajdują się flaki, wszelkie podroby, kaszanka, czernina. Unikajmy również karpia, który w niektórych kra-jach uważany jest za szkodnika. Co ciekawe, nasi przyjaciele Węgrzy nie przepadają za burakami, a jedną z ich odmian karmią trzodę chlewną. Ponadto nie należy podawać rzeczy zbyt ostrych lub trudnych do zjedzenia. W końcu nie chcemy, aby nasz gość zalał się łzami z powodu chili lub zachlapał ubranie sosem przy spożywaniu spaghetti.

Jak widać, nieodłącznym tematem związanym z organiza-cją wszelkich wydarzeń, kolacji, przyjęć i spotkań jest kultura stołu. Zagadnienie z pewnością złożone, dotyczą-ce też zastawy, na którą również należy zwracać szczególną uwagę. Unikajmy dań, których sami nie umiemy jeść, jak np. ślimaki czy homar. Jeśli jednak nie mamy problemu ze spożywaniem eg-zotycznych potraw, pamiętajmy, by przy wyborze menu wziąć pod uwagę możliwości naszych gości w tym zakresie.

Zgodnie z przysłowiem diabeł tkwi w szcze-gółach, dlatego zawsze, niezależnie od charakteru spotkania, zadbajmy o to, aby wszystko było za-pięte na ostatni guzik: nagłośnienie sprawdzone, obrusy wy-prasowane, sztućce przetarte czystą ściereczką. Warto także zadbać o właściwe proporcje kompozycji kwiatowych, jeżeli się na nie decydujemy, by nic nie zasłaniało nam biesiadni-ków. W końcu ostatecznym efektem ma być przede wszystkim sprawna wymiana informacji, dobre kontakty międzyludzkie oraz odpowiednie uczczenie danego wydarzenia i nadanie stosownego charakteru uroczystości, jaką organizujemy.

Ilustracje: Julia Zaleska



Piotr KłykTrener„SzkołyDobrychManier”,ekspertwza-kresiesavoir-vivre’u,etykietyiprotokołudyplo-matycznego oraz sommelierstwa. Prowadzizajęciawkilkuwarszawskichuczelniach wyż-szych z zakresu etykiety biznesu. RealizowałszkoleniadlaMinisterstwaFinansów,Minister-stwaSprawZagranicznych,NarodowegoBankuPolskiegoorazNaczelnegoSąduAdministracyj-nego.Występujewroliekspertawprogramachtelewizyjnychiaudycjachradiowych

Doobowiązkówgospodarza,ajestnimniewątpliwiedyrektorprzedszkola,niezależnieodokazji,należyoczywiściepowitanieprzybyłychgości.

„Koziołki”sąswoistąściągąsłużącąlepszejidentyfikacjigości

maj 2014 « « 55

P otocznie terminem eurosieroty określa się każde dziecko, którego przynajmniej jeden rodzic wyje-chał w celach zarobkowych do innego kraju Unii

Europejskiej. Ministerstwo Edukacji Narodowej nieco zawę-ziło jednak definicję tego zjawiska. Zdaniem specjalistów MEN przez eurosieroctwo należy rozumieć przypadek, w którym emigracja zarobkowa jednego lub obojga rodzi-ców powoduje burzenie podstawowych funkcji rodziny, ta-kich jak zapewnienie ciągłości procesu socjalizacji, wsparcia emocjonalnego dziecka i transmisji kulturowej. Specjaliści resortu kładą więc nacisk na skutki, jakie dla funkcjonowania rodziny niesie z sobą wyjazd jednego z rodziców do pracy za granicą.

W związku z różnym sposobem definiowania tego zja-wiska różne są także dane na temat jego rozmiarów. Najczę-ściej wymieniane liczby to 110–140 tys. dzieci w całym kraju. Warto pamiętać, że liczba eurosierot nierozerwalnie wiąże się z poziomem bezrobocia w danym regionie. Jego podwyższe-nie będzie pociągło za sobą zmianę liczby dzieci pozbawio-nych opieki rodzica/rodziców z powodu ich wyjazdu do pracy poza granicami kraju.

Aby dokładniej przestawić sytuację maluchów pozosta-wionych przez rodziców emigrujących w celu zarobkowym, w artykule odwołano się do historii opowiedzianych przez nauczycielki przedszkolaków dotkniętych eurosieroctwem.

SKUTKIEUROSIEROCTWAZdaniem psychologów pierwsze lata życia dziecka to klu-

czowy okres w budowaniu pierwotnej więzi z opiekunem. Zmiany w tych kontaktach lub ich zerwanie odbiją się na wszystkich późniejszych relacjach przez nie budowanych. Rodzice powinni zapewnić swoim pociechom bezpieczeń-stwo emocjonalne poprzez zaspokajanie ich potrzeb, odpo-wiadanie na ich komunikaty, dotyk i bezwarunkową akcep-tację. Jeśli tego podstawowego poczucia bezpieczeństwa zabraknie, np. z powodu długotrwałego wyjazdu rodzica do pracy, relacje dziecka z innymi mogą być budowane we-dług nieprawidłowych wzorców – może pojawić się agresja i obojętność lub odwrotnie – nadmierne przywiązanie. John Bowlby, twórca teorii przywiązania, twierdzi, że dziecko do-świadcza bezpieczeństwa do momentu, gdy w jego zasięgu znajduje się obiekt jego przywiązania. Zagrożenie brakiem kontaktu powoduje niepokój i lęk. Jego realna utrata skutkuje smutkiem, któremu może towarzyszyć złość.

Przedszkolakom bardzo trudno zrozumieć i zaakceptować wyjazd rodziców. Nie przemawiają do nich argumenty zwią-zane z koniecznością wyjazdu do pracy, obietnice przyszłych wygód i prezentów („Tata zarobi na nowy domek”, „Mama wyjeżdża, by móc ci kupić ładne zabawki”). Po chwilowej radości z tym związanej zawsze pojawia się poczucie osa-motnienia.

Należy pamiętać, że dzieci inaczej postrzegają upływ czasu. Dla dorosłej osoby pół roku, rok czy nawet dwa lata to niedługo. Dla kilkulatka to jednak większa część jego ży-cia. Maluch nie rozumie i nie akceptuje tego, że mama lub tata wyjeżdżają bez niego. Część dzieci próbuje poszukiwać winy w sobie – „Byłem niegrzeczny i dlatego tata mnie zosta-wił”, „Nie jestem dość dobry, by mama się mną opiekowała”. Inne używają – często nieświadomych – mechanizmów, by rodzic do nich wrócił. Jednym z nich jest zmiana zachowania. Grzeczne do tej pory dzieci zaczynają się buntować, odma-wiają wykonywania poleceń nowych opiekunów i nauczycieli w przedszkolu.

Czteroletni Michał kilka miesięcy po wyjeździe mamy do Irlandii bardzo się zmienił. Nie słuchał poleceń, zaczął być agresywny wobec kolegów, bił ich, wyrywał innym dzieciom zabawki. Pani poprosiła o pomoc babcię, któ-ra teraz opiekowała się chłopcem. Okazało się, że i ona ma kłopoty z wnukiem. Michał nie chciał rozmawiać z mamą przez telefon, budził się nocą z krzykiem, w cią-gu dnia był niegrzeczny. Wychowawczyni porozmawiała z chłopcem o wyjeździe mamy i o tym, dlaczego tak się zachowuje. Opowiedział, że słyszał, jak mama rozma-wiała z dziadkiem na komputerze, że jeśli Michał będzie bardzo niegrzeczny, to go zabierze do siebie. Chłopiec robił więc wszystko, by tak się stało.

Część dzieci zaczyna zachowywać się tak, jakby były młodsze, mniej dojrzałe, jakby zatraciły część posiadanych już wcześniej umiejętności. Przestają być samodzielne, po-nownie potrzebują pomocy w ubieraniu, karmieniu, zaczyna-ją moczyć się w nocy. Czasem pojawia się cofnięcie w rozwo-ju mowy. Dziecko na wszelkie sposoby, choć nieświadomie, próbuje pokazać otoczeniu, że jest młodsze i nadal bardzo potrzebuje opieki rodziców.

eurosierota w przedszkoluWpolskichprzedszkolachod2004r.wzrastaliczbadzieci,którychrodzicewyjechalidopracyzagranicę.Takadługotrwałarozłąka–aniejednokrotniewręczporzucenie–odbijasięnegatywnienafunkcjonowaniumaluchów.Jakprzedszkolemożepomóceurosierocie?

eurosieroctwo « pUnKt WiDZeniA

» » maj 201456

Niektóre przedszkolaki próbują rekompensować sobie brak rodziców, u młodszych pojawia się tzw. lepkość uczu-ciowa – potrzebując bliskiego kontaktu z dorosłym, przytulają się niemal do każdej osoby, np. do wychowawczyń w przed-szkolu, pań pomagających, członków dalszej rodziny, nowych opiekunów. Inne poszukują tej bliskości symbolicznie.

Czteroletnia Natalka po wyjeździe mamy do Londynu zaczęła spać z jej zdjęciem pod poduszką, nie rozstawała się z fotografią mamy, przynosiła ją codziennie do przedszkola.

Jeśli naturalna dziecięca potrzeba bliskości nie jest zaspo-kojona, u malucha może pojawić się zjawisko izolacji. Czuje się opuszczony i bezradny, zamyka się na kontakt z innymi, chroniąc się w ten sposób przed kolejnym zranieniem. W od-powiedzi na próby kontaktu pojawiać się może obojętność, wrogość, agresja. Są to sytuacje trudne i niezrozumiałe dla ro-dzica odwiedzającego dziecko, który podczas wizyty spotyka je odmienione – przestraszone i agresywne.

Wyjazd rodzica do pracy za granicą i długotrwała rozłą-ka z nim wpływają na sposób, w jaki przedszkolak postrzega swoje kompetencje i na jego samoocenę. Z badań wynika, że u połowy obserwowanych eurosierot zdarza się, że małe niepowodzenie odbiera im chęć dalszych działań. Prawie 1/3 badanych swoje sukcesy zaczyna przypisywać szczęśliwym przypadkom, sytuacjom zewnętrznym, a porażki własnym cechom – nieudolności, brakowi zdolności. Prawie 80 proc. badanych eurosierot porażki poniesione w jednej dziedzinie traktuje jako dowód na to, że i w innych sferach ich starania zakończą się niepowodzeniem. Taki sposób postrzegania wła-snych kompetencji, przyczynia się do znacznego obniżenia nastroju, a nawet do rozwoju depresji dziecięcej.

OBJAWYSOMATYCZNEKolejnym nieświadomym mechanizmem obronnym

u maluchów pozbawionych opieki rodziców jest choroba somatyczna. Przeprowadzone w 2010 r. przez Fundację Rozwoju Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego badania prezentujące trudności emocjonalne eurosierot pokazują, że konsekwencją nieobecności rodzica lub rodziców może być występowanie u dzieci objawów w postaci bólów głowy, brzucha, duszności i nawrotowych przeziębień. Zdaniem aż 70 proc. badanych dzieci choroba powoduje zwiększenie liczby kontaktów rodzica z dzieckiem, a hospitalizacja może być przyczyną zmiany decyzji dotyczącej wyjazdu. Korzyści w postaci opieki, troski i dostępności kontaktu z rodzicem z powodu choroby stwarzają ryzyko utrwalenia mechani-zmu, mogącego powodować nawet występowanie zaburzeń psychosomatycznych w przyszłości.

SKUTKIEUROSIEROCTWADLAFUNKCJONOWANIARODZINY

Długotrwały wyjazd jednego lub obojga rodziców do pracy w innym kraju wiąże się nierozerwalnie z zaburze-niem funkcjonowania rodziny. W początkowym okresie rodzice cierpią często nawet bardziej niż dzieci. To na nich spoczywał bowiem ciężar podjęcia decyzji o rozstaniu, mają więc ogromne poczucie winy, a poza tym boją się o pozostawione w kraju dziecko. Z czasem, po pierwszym trudnym okresie, racjonalizują sobie swoje lęki. Zaczynają przyzwyczajać się do nowej sytuacji, a wyrzuty sumienia coraz skuteczniej są zagłuszane przez telefony do domu, wysyłanie listów i paczek z prezentami. Pojawia się zjawi-sko „rodzicielstwa na odległość” czy „rodzicielstwa wirtu-alnego”. Rodzice utrzymują kontakt z dzieckiem za pomocą komunikatorów internetowych, telefonów itp. Na odległość próbują zaspokoić potrzebę bliskości, troski, wspierania swojej pociechy. Niestety, mimo ich starań, to nie wystar-cza. Dla dzieci taka forma kontaktu niejednokrotnie bywa bardzo trudna i zdarza się nawet, że niektóre maluchy z niej rezygnują. Rodzic traci wówczas swój autorytet na rzecz nowych opiekunów. Takie zmiany są trudne do odwróce-nia, często długo po powrocie rodziców do kraju dziecko woli porozmawiać z opiekunami zamiast z nimi o swoich problemach. Może stać się to powodem konfliktów na linii rodzice–dziecko, a także rodzice–opiekunowie.

Ponadto przez długotrwały wyjazd rodzica zostaje też ze-rwane tzw. współdoświadczanie – pewnego etapu rozwoju dziecka nieobecni rodzice po prostu nie będą znać, nie będą mogli odnieść się do jego sukcesów w tym okresie, nie będą znali przebiegu jego rozwoju. Takie braki mogą negatywnie odbić się na budowaniu relacji ze stale rosnącym, zmieniają-cym się, dojrzewającym dzieckiem.

Należy jednak pamiętać, że ocena decyzji o emigracji za-robkowej nie może być jednoznaczna. Z jednej strony rodzic ma bowiem wizję pracy, zaspokojenia potrzeb materialnych rodziny, ale nieuchronnie wiąże się ona z rozstaniem z dziec-kiem. Z drugiej strony, jeśli pozostanie w kraju, najprawdo-podobniej czeka go bezrobocie, popadanie w coraz większe problemy finansowe. Należy zatem zadać sobie pytanie: Czy sfrustrowany, bezradny i zdenerwowany rodzic będzie dla dziecka lepszym opiekunem niż rodzic za granicą?

eurosieroctwo

„Wirtualnerodzicielstwo”naodległość

niezaspokoinaturalnejpotrzebybliskościdziecka

pUnKt WiDZeniA »

Powyjeździerodzicówopiekującysiędzieckiemnauczycielmożestaćsiędlaniegobardzoważnąosobą,uktórejprzedszkolakbędzieposzukiwałbliskości.

56 » » maj 2014

maj 2014 « « 57

Emigracja zarobkowa może wpływać negatywnie także na relację między samymi rodzicami dziecka. Czasem nie-stety długotrwała rozłąka może spowodować rozpad więzi, a nawet rozwód. Jeżeli rozstanie trwało długo, członkowie rodziny mogą stać się sobie obcy. Przykładem może być opublikowana w prasie poruszająca historia polskich dzieci, które w styczniu trafiły do białostockiego domu dziecka pro-sto z londyńskiego lotniska, po którym błąkały się bez opieki. Dzieci do Anglii wysłał ojciec, mama miała je odebrać z sa-molotu, ale nie pojawiła się na lotnisku. Brytyjczycy odesłali maluchy do Polski, ale ojciec nie miał ochoty się nimi zająć i niebawem sam zniknął za granicą. Od tego czasu rodzice nigdy nie spotkali się ze swoimi pociechami, telefonują do nich raz na dwa–trzy tygodnie.

Niekiedy problemy pojawiają się także po powrocie rodzica do kraju. Małe dzieci, pozostawione pod opieką dziadków, cioć czy wujków, szybko przywiązują się do swoich nowych opiekunów. Jeśli rozłąka trwa bardzo długo, zastępują oni maluchom rodziców, część z nich zaczyna nawet mówić „mamo” do swoich babć lub cioć. Docho-dzi do kolejnej katastrofy – rodzic czuje się odrzucony, zdradzony, a dziecko po raz kolejny zostaje oderwane od swojego opiekuna. Skutki takich zmian mogą być dla przed-szkolaków dramatyczne.

Kamil ma dziś dziewięć lat. Kilkakrotnie doświad-czył w swoim życiu dramatycznego rozstania ze swo-imi bliskimi. Początkowo wychowywała go tylko mama mieszkająca z babcią. Tatę chłopiec widywał kilka razy do roku. Gdy miał trzy lata, mama wyjechała do pra-cy w Anglii. Wtedy opiekę nad nim przejęła babcia, ale ponieważ miała kłopoty ze zdrowiem, ostatecznie zajął się nim tata. Po trzech latach mama, z nowym partnerem, wróciła do kraju i chciała „odebrać” ojcu chłopca. Mimo protestów zamieszkał on u mamy. Tata ma teraz przyznany czas na kontakt z dzieckiem dwa razy w tygodniu. Kamil do tej pory moczy się w nocy, z lękiem wchodzi w nowe sytuacje (trzy razy zmieniał miejsce zamieszkania), trudno mu nawiązać relacje z rówieśnikami (trzy razy tracił kolegów i musiał na-wiązywać nowe kontakty). Bardzo trudno jest mu za-adaptować się w szkole, do której zapisała go mama. Podczas spotkań z tatą nie odstępuje go na krok, bojąc się, że ten znów zniknie.

CODZIENNEPROBLEMYPRZEDSZKOLANauczyciele przedszkolni często mają problemy z for-

malnościami związanymi ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem. Zgody rodzica wymaga np. udział dziecka w za-jęciach dodatkowych, wycieczkach, badaniach profilak-tycznych, objęcie malucha opieką medyczną czy psycho-logiczną (a ta ostatnia w przypadku rozstania z rodzicem może być bardzo potrzebna). W przypadku braku zgody podjęcie powyższych działań jest niemożliwe. Niestety większość rodziców pozostawia swoje dzieci pod opieką innych osób bez formalnego ustanowienia pieczy nad nimi przez sąd rodzinny.

Warto, aby dyrektor i pracujący w przedszkolu nauczycie-le rozmawiali o tym problemie z rodzicami – jeśli planują oni dłuższy wyjazd do pracy za granicą lub gdy rodzic przyjeżdża na krótko do kraju. Formalne załatwienie zgody na opiekę nad dzieckiem rozwiąże wiele trudności i ułatwi zapewnienie pozostawionemu w kraju maluchowi należytej opieki, w tym także specjalistycznej pomocy psychologicznej.

ROLAWYChOWAWCóWPRZEDSZKOLNYChWażne jest, by wraz z wyjazdem rodziców – i związaną

z tym często zmianą miejsca zamieszkania dziecka (np. prze-prowadzką do nowych opiekunów) – nadal miało ono kontakt ze swoją grupą przedszkolną. Koledzy, koleżanki i nauczyciel-ki stają się dla cztero- czy pięciolatka ważnymi osobami, dla-tego nie powinien ich tracić. Ciągłość relacji z rówieśnikami i z paniami w przedszkolu pozwala na utrzymanie pewnego poziomu poczucia bezpieczeństwa i zyskanie świadomości, że nie wszystko się zmieniło.

„Pani z przedszkola” to niejednokrotnie najważniejsza po rodzicach osoba w życiu malucha. Po rozpoczęciu przez nie-go edukacji przedszkolnej często stanowi najwyższy autory-tet. Z tego względu po wyjeździe rodziców opiekujący się dzieckiem nauczyciel może stać się dla niego bardzo ważną osobą, u której przedszkolak będzie poszukiwał bliskości, ciepła, kontaktu fizycznego. Niekiedy bywa to dość kłopo-tliwe, zdarza się, że wychowawcy obawiają się posądzenia o faworyzowanie jednego z dzieci. Ważne, by nie robić nic wbrew sobie, bo przedszkolaki i tak wyczują nieszczerość i odrzucenie. Istotne jest też, aby wychowawca przedszkolny starał się poświęcać takiemu dziecku jak najwięcej swojego czasu i w ten sposób zapewnił mu swoją bliskość, częściej z nim rozmawiał, podchodził podczas prac, zabawy, pytał o to, co robi lub jak się czuje, wspierał w trudnych przed-szkolnych sytuacjach – podczas konfliktów z kolegami, nie-powodzeń, gorszego samopoczucia. W takich przypadkach przytulenie czy wzięcie na kolana będzie czymś zupełnie naturalnym, co zdarza się także wobec innych dzieci.

Idealnie byłoby, gdyby rodzic informował w przedszkolu o swoim wyjeździe – wówczas nauczyciele od razu mogą otoczyć dziecko dodatkową uwagą i troską. Niestety nie za-wsze tak się zdarza, dlatego uwagę personelu zawsze powinna zwrócić zmiana opiekuna odbierającego i przyprowadzające-go malucha do placówki. Nawet jeśli jest to osoba mająca wszelkie upoważnienia, warto zapytać, co dzieje się z rodzi-cami podopiecznego, czy coś się zmieniło w jego życiu.

Jeśli rodzice przedszkolaka wyjechali, wychowawca grupy powinien zwracać szczególną uwagę na zmiany w jego zacho-waniu i poświęcić mu więcej czasu na indywidualną rozmo-wę, bliski kontakt. Ważne jest stwarzanie okazji, w których dziecko może opowiedzieć o swoich emocjach związanych z wyjazdem rodzica – emocjach, których nie może wyrazić wobec rodzica lub nowych opiekunów.

eurosieroctwo

Warto,abydyrektoripracującywprzedszkolunauczycielerozmawialiotymproblemiezrodzicamiplanującymiwyjazddopracyzagranicą.

« pUnKt WiDZeniA

» » maj 201458

Czteroletni Krzyś zawsze był radosnym, uśmiech-niętym przedszkolakiem, dość zgodnie bawiącym się z kolegami. Po wyjeździe taty do pracy w Berlinie za-chowanie chłopca zmieniło się. Często nie miał ochoty na zabawę z kolegami. Siedział sam przy stoliku, a kiedy koledzy podchodzili do niego, odpychał ich. Czasem niszczył ich budowle z klocków. Krzyczał wtedy, że jest bardzo zły.

Dzieci pozostawione przez rodziców często tłumią złość lub zaprzeczają jej istnieniu, wypierając ją ze świadomości. W efekcie u malucha mogą pojawić się zachowania agresyw-ne wobec innych dzieci czy zachowania destrukcyjne, np. niszczenie zabawek, prac plastycznych innych dzieci.

Dobrze, jeśli w rozmowie ze „swoją panią” dziecko bę-dzie mogło o tych emocjach opowiedzieć, potrzebuje ono bowiem wzbudzającej poczucie bezpieczeństwa osoby do-rosłej, której będzie mogło ujawnić swoje uczucia, o których często nie może porozmawiać w domu. Czasem przydają się techniki rysunkowe, np. prośba o narysowanie złości. Ze starszymi dziećmi nauczyciel przedszkolny może pracować nad sposobami otwartego wyrażania emocji – złości, smut-ku, bezradności itp. Niekiedy warto również poprosić o po-moc specjalistów, np. ze współpracującej z przedszkolem poradni psychologiczno-pedagogicznej.

W jednej z grup pięciolatków kilkoro dzieci miało rodzi-ców pracujących poza granicami kraju. Wychowawczynie zauważyły, że przedszkolaki, których rodzice wyjechali, mają coraz więcej kłopotów z kontrolowaniem emocji. Często płakały lub były agresywne, czasem dochodziło u nich do aktów autoagresji – np. Marysia, gdy coś jej się nie udało, podchodziła do ściany i uderzała w nią głową. Nauczycielki po konsultacji z dyrektorem przedszkola za-prosiły do współpracy psychologa z poradni psychologicz-no-pedagogicznej. Przeprowadził on w grupie warsztaty uczące dzieci radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Wy-chowawczynie wprowadziły też zwyczaj opowiadania kilka razy w ciągu dnia o emocjach – maluchy zaznaczały za pomocą symboli – buziek z minami – swój aktualny nastrój. Mogły również opowiedzieć, co wprawiło je w taki nastrój. Była to okazja do opowiedzenia np. o tęsknocie za mamą czy lęku, że tata nie przyjedzie. Poprawiło to znacznie ich funkcjonowanie w grupie.

WYCOFANIESIęDzieci pozostawione przez rodziców wyjeżdżających do

pracy za granicę często przeżywają poczucie winy. Niejed-nokrotnie są przekonane, że rodzice opuścili je, ponieważ nie zasługują na ich uwagę, opiekę. Takie postrzeganie siebie wiąże się z obniżeniem samooceny, wycofaniem się z ak-tywności.

Do momentu wyjazdu taty i mamy do pracy w Du-blinie czteroletnia Krysia bardzo dobrze funkcjonowała w grupie przedszkolnej. Wypełniała polecenia pań, bawi-ła się zgodnie, często sama inicjowała ciekawe zabawy. Kiedy rodzice wyjechali, powoli wycofywała się z aktyw-ności. Nie chciała się bawić, mówiła, że koledzy nie będą chcieli angażować się w to, co ona wymyśli. Odmawiała wykonywania prac plastycznych. Pytana dlaczego, od-powiadała, że i tak pewnie jej się nie uda, nikomu się nie spodoba to, co zrobi. Przecież jest najgorszym dzieckiem.

Pracując z dziećmi wycofującymi się, o obniżonej samo-ocenie, wychowawcy powinni zwracać uwagę na ich sukcesy oraz mocne strony. Wskazane jest, aby je chwalili, szczegóło-wo opisując to, co – ich zdaniem – udało się dziecku zrobić, lub to, co podoba im się w pracy malucha, np. „Widzę, że narysowałaś domek, ma on okna, czerwony dach i kwiatki w ogródku. Bardzo mi się podoba”.

Aby nie stygmatyzować podopiecznych, nauczyciele mogą wprowadzić rytuał opowiadania pod koniec dnia, np. przed podwieczorkiem, o tym, co komu udało się dzisiaj zro-bić. Pozwoli to zwrócić uwagę wszystkich dzieci na własne osiągnięcia i pomoże w budowaniu stabilnej samooceny. Czasem potrzebna jest rozmowa na temat odpowiedzialności wychowanka za wyjazd rodzica do pracy. Również w takiej sytuacji warto konsultować się ze specjalistami z poradni psy-chologiczno-pedagogicznej.

NAJWAżNIEJSZEJESTDOBRODZIECKADziecko, którego rodzice wyjechali, wymaga przede

wszystkim uważnej obserwacji i zwrócenia uwagi na zmiany w sposobie jego funkcjonowania w grupie. Jeśli wychowaw-ca zauważy jakieś niepojące sygnały, powinien w pierwszej kolejności skonsultować się z nowymi opiekunami dziecka, a później także ze specjalistami z poradni psychologiczno-pe-dagogicznej. Nawet jeśli rodzic przed wyjazdem nie wyraził zgody na objęcie dziecka opieką psychologa, wychowawca ma prawo skonsultować się ze specjalistą. Pamiętajmy, że korzy-stanie z wykwalifikowanej pomocy nie jest wyrazem słabości, a raczej pewnej dojrzałości zawodowej i gotowości do czer-pania doświadczeń oraz wskazówek do pracy z wielu źródeł.

eurosieroctwo


Bibliografia:▶ M.Milczarski,Polskie eurosieroty,http://www.magazynfamilia.pl/artykuly/Polskie_eurosieroty,679,86.html.

▶ Zjawisko eurosieroctwa a kierunki pracy terapeutycznej i leczenia psy-chiatrycznego – prezentacja przypadku. „PsychiatriaPolska”, tomXLVI,nr22012.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Anna TulczyńskaPsycholog,socjoterapeutkaipsychoterapeutka.UkończyłastudianawydzialepsychologiiUniwersytetuWarszawskiegoorazcztero-letniąszkołępsychoterapiiCBT.Zajmujesiępsychoterapiądzieciimłodzieży,poradnictwemdlarodzicóworaznauczycieli.Prowadziszkoleniadlaradpedagogicznychróżnorodnychplacówekoświa-towych.WspółpracujetakżezWarszawskąGrupąPsychologiczną

Jeślirodziceprzedszkolakawyjechali,nauczycielpowinienzwracaćszczególnąuwagęnazmianywjegozachowaniuipoświęcićmuwięcejczasu.

pUnKt WiDZeniA »

« Przedszkole z Pasją

59maj 2014 « «

W 1968 r. placówce nadano nazwę „Leśne Ludki”. Dzięki staraniom ówczesnej pani dyrektor – Haliny Urbaniak – swoje nazwy otrzymały też poszcze-

gólne grupy wiekowe: grupa I – Liski, grupa II – Wiewiórki, grupa III – Sarenki, grupa IV – Sowy. Funkcjonują one do dziś.

żYJNACODZIEńZPRZYRODĄWZGODZIEOd 1985 r. kolejna pani dyrektor, Iwona Lichocka, zaczęła

tworzyć system wychowawczy przedszkola opierający się na haśle „Żyj na co dzień z przyrodą w zgodzie” oraz jego wła-sną obrzędowość i symbolikę związaną z nazwą placówki i poszczególnych grup wiekowych:

▶ hymn przedszkola,▶ kodeks postępowania „Leśnego Ludka”,▶ nazwy oddziałów,▶ zawołanie i hymny grup,▶ odznaki z logo przedszkola i grup,▶ czapeczki i koszulki z nadrukiem „Leśne Ludki”,▶ gazetki oddziałowe,▶ kalendarz stałych uroczystości przedszkolnych (poran-

ki związane z powitaniem pór roku, Sprzątanie Świata, Święto Ziemi, nadanie nazw oddziałom, pasowanie na „Leśnego Ludka”, festyn rodzinny, wspólna przedszkolna wigilia, Dzień Sportu, spotkania seniorów z dziećmi).

Obecnie do przedszkola uczęszcza 100 podopiecznych. Placówka posiada cztery sale zajęć, a także salę do rytmiki i gimnastyki korekcyjnej oraz do prowadzenia zajęć logope-dycznych.

„PRZEDSZKOLNAALEJAGWIAZD”Efekty naszych starań są widoczne każdego roku. Mamy

oryginalne pomysły i podejmujemy ciekawe inicjatywy, któ-re z zapałem realizujemy. W przedszkolu odsłonięto m.in. „Przedszkolną Aleję Gwiazd”. Pomysł jej utworzenia zrodził się w ciągu roku szkolnego 2012/2013. Nasza „Aleja” może z powodzeniem konkurować z podobnymi w Międzyzdrojach

czy w Łodzi, z tą różnicą, że tutaj ślady swoich dłoni umieściły dzieci, które zajęły czołowe miejsca w różnych konkursach. W ten nietuzinkowy sposób chcieliśmy uhonorować osiągnię-cia naszych przedszkolaków i podziękować im za nie.

Wielu naszych wychowanków brało udział w konkursach ogólnopolskich i turniejach organizowanych przez poznań-skie placówki oświatowe, zajmując pierwsze i drugie miejsca. „Przedszkolna Aleja Gwiazd” to szczególne miejsce w naszym ogrodzie. Mamy nadzieję, że co roku będzie powiększała się o odciski dłoni kolejnych „Gwiazd”.

KONKURSY„Leśne Ludki” chętnie biorą udział w różnych konkursach

– plastycznych, teatralnych i muzycznych, otrzymują też licz-ne nagrody i wyróżnienia. Jednym z naszych sukcesów jest pierwsza nagroda (kolejny rok z rzędu) zdobyta w „Łazarskim Przeglądzie Jasełek” zorganizowanym przez Radę Osiedla św. Łazarz oraz Szkołę Podstawową nr 26 w Poznaniu.

Dla przedszkolaków i ich rodzin organizujemy także na terenie naszej placówki konkursy fotograficzne i plastyczne, np. „Zdrowa przekąska”, „Ekoludek”, „Przyroda budzi się”.

CIEKAWYChPOMYSŁóWNIEZAMYKAMYWSWOJEJPLACóWCE

Wraz z podopiecznymi innych przedszkoli oraz szkół pod-stawowych organizujemy wspólne spotkania i warsztaty. Wielo-krotnie zrealizowaliśmy warsztaty plastyczne czy kulinarne, np. „Piernikowy zawrót głowy”, „Powitanie jesieni”, a także zabawy w ogrodzie, prezentacje przedstawień dla rówieśników itd.

Nasze przedszkole wzięło udział w ogólnopolskiej akcji „Ćwiczyć każdy może” organizowanej w ramach „Roku Szkoły w Ruchu”. Ubiegamy się także o tytuł „Przedszkola w Ruchu”, stanowiący szczególne wyróżnienie dla tych przedszkoli, któ-re w istotny sposób przyczyniają się do promowania w swoim środowisku aktywności fizycznej. Po raz kolejny zamierzamy zorganizować m.in. międzyprzedszkolne zawody sportowe.

My jesteśmy „Leśne Ludki”, chociaż w lesie nie mieszkamy…Publiczne Przedszkole nr 39 w Poznaniu

Przedszkolezostałozałożonew1959r.Przezponad50latdziałalnościedukacyjnejwychowano tukilkapokoleń„LeśnychLudków”.Placówkanadalcieszysiędużąpopularnością,abyliwychowankowieczęstoprzyprowadzajątuswojewłasnepociechy.

„Leśne Ludki” z poznania

Przedszkole z Pasją »

60 » » maj 2014

„Leśne Ludki” z poznania

PROMOCJAZDROWIARealizujemy również ciekawe programy edukacyjne.

Uczestniczyliśmy m.in. w przedszkolnym programie edukacji antynikotynowej adresowanym do dzieci pięcio- i sześciolet-nich oraz ich rodziców „Czyste powietrze wokół nas” oraz „Moje dziecko idzie do szkoły” – mającym na celu ukształ-towanie prawidłowych nawyków i umiejętności prozdrowot-nych wśród rodziców i dzieci. Podsumowanie naszej pracy w tym zakresie zamieszczone zostało w formie prezentacji multimedialnej na stronie Powiatowej Stacji Sanitarno-Epide-miologicznej w Poznaniu.

Aby wyrobić w dzieciach właściwe nawyki żywieniowe i zachęcić je do jedzenia, raz w miesiącu wybrana grupa „Le-śnych Ludków” sama układa jadłospis dla całego przedszkola. W starszych grupach natomiast podczas śniadań serwujemy stół szwedzki, dzięki któremu przedszkolaki mają możliwość przygotowania posiłku samodzielnie.

Nie zapominamy też o dobrych manierach. Cyklicznie uczestniczymy w zajęciach „Savoir-vivre przedszkolaka”, któ-re prowadzą nasze panie nauczycielki. Uczymy się, jak za-chować się przy stole, na przyjęciu, jak kulturalnie jeść, a przy tym pamiętamy o mocy uśmiechu i „magicznych” słowach.

SZANUJEMYZIELEńIOPIEKUJEMYSIęZWIERZęTAMI

Staramy się dbać o przyrodę wokół nas. Przedszkole dys-ponuje dużym ogrodem z bogatą roślinnością, wyposażonym w stały oraz przenośny sprzęt do zabaw. Dzięki współpracy z Radą Osiedla św. Łazarz w Poznaniu nasza placówka bierze udział w kolejnych edycjach konkursu „Zielony Poznań” doty-czącego zieleni miejskiej. W 2009 r. zdobyliśmy drugą nagrodę.

Nie zapominamy także o zwierzętach. Jako placówka za-adoptowaliśmy kucyka szetlandzkiego o imieniu Misia z po-znańskiego zoo. Jesienią organizujemy akcję charytatywną „Podaruj kostkę dla pieska” dla schroniska przy ul. Bukowskiej w Poznaniu. Polega ona na zbiórce karmy i innych potrzeb-nych zwierzętom rzeczy – w zamian otrzymujemy podzięko-wania w formie pięknych dyplomów.

Zimą tworzymy w naszym ogrodzie „ptasią stołówkę”, a w holu przedszkolnym oraz na korytarzach eksponujemy ilustracje i zdjęcia różnych ptaków, zachęcając tym samym do opieki nad nimi. Wchodząc do przedszkola, można rów-nież usłyszeć nagrania odgłosów ptactwa, a wszyscy zain-teresowani mogą obejrzeć album z ptakami występującymi w naszym kraju.

« Przedszkole z Pasją

61maj 2014 « «

TEATRRODZICóWINAUCZYCIELIW naszym przedszkolu w przygotowanie przedstawień

dla dzieci angażują się nie tylko nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni, ale także rodzice. Z okazji Dnia Dziecka opiekunowie przygotowali przedstawienie pt. O Tadku-Nie-jadku, Babci i Dziadku. Nie zabrakło podczas niego syreny strażackiej, prawdziwego munduru i wielu innych ciekawych pomysłów. Wszystkie dzieci i pracownicy placówki byli pod wielkim wrażeniem występu. W tym roku szkolnym rodzice wyrazili chęć przygotowania koncertu muzycznego dla przed-szkolaków.

Nauczyciele także mogą pochwalić się pięknymi przedsta-wieniami w swoim wykonaniu. Wśród nich warto wymienić Legendę o św. Mikołaju biskupie oraz Czarodziejskie słowo.

CIEKAWEZAJęCIADzięki współpracy z rodzicami „Leśne Ludki” mają moż-

liwość uczestniczenia w spotkaniach z ciekawymi ludźmi, m.in. strażakiem, policjantem, pielęgniarką, fryzjerką, stoma-tologiem i ratownikiem medycznym.

Dużym zainteresowaniem cieszą się też zabawy badaw-cze organizowane przez naszych nauczycieli. Dzieci przepro-wadzają wówczas proste eksperymenty. Takie zabawy sprzy-jają wyciąganiu wniosków z obserwacji oraz wypowiadaniu się na temat doświadczeń.

Współpracujemy ze specjalistami – psychologiem, logo-pedą, specjalistą od gimnastyki korekcyjnej, a ponadto orga-nizujemy warsztaty dla rodziców prowadzone przez psycho-logów z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Również zatrudnieni w placówce nauczyciele czynnie uczestniczą w szkoleniach, kursach, warsztatach. Pozwala to na pogłębie-nie ich wiedzy oraz poszerzenie kompetencji. Raz w miesiącu organizowane są zajęcia koleżeńskie oraz szkoleniowe rady pedagogiczne.

Największą nagrodą za nasze starania są uśmiechy na twarzach dzieci, a także zaufanie, jakim obdarzają nas ich rodzice.

REK

LAM

A

Justyna Maciejewska-DębskaDyrektorPrzedszkolanr39„LeśneLudki”wPoznaniu

ZdjęciaopublikowanewartykulesąwłasnościąPrzedszkolanr39„LeśneLudki”wPoznaniu.

Zachęcamydonadsyłaniazgłoszeńprzedstawiającychoryginalnepomysły,ciekaweinicjatywyicharakterystykiprzedszkolinaadres:[email protected]!

<<<<<<<<<

Scenariusze zajêæ z przyrody na ca³y rok

Odkryj wyj¹tkow¹ magiê przyrody

w d³ugo oczekiwanym wznowieniu popularnej publikacji!

MAGIA PRZYRODY

40 przygód z przyrod¹ w formie scenariuszy w wersji drukowanej i elektronicznej

tematyka scenariuszy dostosowana do pór roku i wszystkich grup wiekowych

doœwiadczenia przyrodnicze ze szczegó³ow¹ instrukcj¹ wykonania oraz kartami pracy na p³ycie CD

p³yta audio z muzyk¹ wokaln¹ i instrumentaln¹ wraz z wersj¹ karaoke dla dzieci

Znajdź nowe inspiracje i powiedz STOP nudnym zajêciom!

NOWE NI¯SZE CENY!

59,00 z³

Dowiedz siê wiêcejo publikacji na

www.oficynamm.pl

SKOMPLETUJ SWOJ¥ BIBLIOTECZKÊ TANIEJ:

15% RABATU przy zakupie trzech publikacji

» » maj 201462

[email protected]

PODNIESIENIE STAWKI żyWIENIOWEJ W PRZEDSZKOLu

na jakiej podstawie i w jakim czasie można zmienić stawkę żywieniową w przedszkolu? Czy istnieje procedura jej podniesienia?

Stawkę można zmienić tylko, gdy wzrośnie cena skład-ników niezbędnych do przygotowania posiłku. Ustawodaw-ca poprzez art. 67a ust. 3 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty nałożył na dyrektora obowiązek współpra-cy z organem wykonawczym jednostki samorządu. Zgodnie z tym przepisem warunki korzystania ze stołówki, w tym wy-sokość opłat za posiłki, ustala dyrektor przedszkola w porozu-mieniu z organem prowadzącym. Należy przy tym pamiętać, że dzieci korzystające ze stołówki ponoszą opłatę w wyso-kości równej wyłącznie kosztom składników niezbędnych do przygotowania posiłku, czyli płacą wyłącznie za „wsad do kotła”. Wynika to z treści art. 67a ust. 4 uso., zgodnie z którym do opłat wnoszonych za korzystanie przez dzieci z posiłku w stołówce nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i skła-dek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzyma-nia stołówki. Ustawodawca nie zdefiniował, co należy rozu-mieć przez „koszty utrzymania stołówki”, wobec czego trzeba zaliczyć do nich każdy koszt związany z jej pracą (np. koszt zużytej zastawy stołowej, wody, energii), niebędący jednocze-śnie wynagrodzeniem pracowników.

O ile dzieci nie ponoszą kosztów przygotowania posił-ku, to muszą je ponieść inne osoby korzystające ze stołówki, np. nauczyciele. Jednak również w tym wypadku wysokość opłaty musi zostać ustalona w porozumieniu z organem pro-wadzącym.

STATuT PRZEDSZKOLA PuBLICZNEGO A NOWE PRZEPISy DOTyCZĄCE REKRuTACJI

Jak powinien wyglądać statut przedszkola publicznego z uwzględnieniem nowych przepisów dotyczących rekrutacji?

Nowe przepisy dotyczące rekrutacji, wprowadzone Usta-wą z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, nie powinny zostać wprowadzone do statutu, zatem ten istniejący w dotychcza-sowej formie zachowuje swoją aktualność.

Zgodnie z art. 20c Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty do publicznego przedszkola przyjmuje się kandydatów zamieszkałych na obszarze danej gminy. Prze-

pis ten wprowadza dwuetapowe postępowanie rekrutacyjne, które jest przeprowadzane w przypadku, gdy kandydatów za-mieszkałych na obszarze danej gminy jest więcej niż wolnych miejsc w publicznym przedszkolu. Na pierwszym etapie są brane pod uwagę łącznie następujące kryteria:

▶ wielodzietność rodziny kandydata,▶ niepełnosprawność kandydata,▶ niepełnosprawność jednego z rodziców kandydata,▶ niepełnosprawność obojga rodziców kandydata,▶ niepełnosprawność rodzeństwa kandydata,▶ samotne wychowywanie kandydata w rodzinie,▶ objęcie kandydata pieczą zastępczą.Każde z przywołanych kryteriów rekrutacji ma identyczną

wartość. Podczas rekrutacji na najbliższy rok szkolny obowiązu-

ją przepisy przejściowe. Zgodnie z art. 6 nowelizacji w po-stępowaniu rekrutacyjnym do publicznego przedszkola na rok szkolny 2014/2015 kryteria, o których mowa w art. 20c ust. 4 uso., określa dyrektor placówki w uzgodnieniu z wój-tem (burmistrzem, prezydentem miasta). Kryterium dochodu na osobę w rodzinie kandydata, o którym mowa w art. 20c ust. 5 uso., może ustalić wójt (burmistrz, prezydent miasta), z kolei liczbę punktów za poszczególne kryteria określa dy-rektor przedszkola w uzgodnieniu z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta). Spełnianie przez kandydata tych kryte-riów jest potwierdzane odpowiednimi oświadczeniami.

Jak zatem widać, regulacje wynikające z nowelizacji nie wymagają wprowadzenia zmian w statucie.

WyMIAR uRLOPu NAuCZyCIELA PRZEDSZKOLA

Jestem nauczycielką przedszkola zatrudnioną na 1,48 etatu (dwa dni w tygodniu pracuję po pięć godzin, trzy razy w tygodniu po dziewięć godzin). Ile dni urlopu mi przy-sługuje i w jaki sposób się go oblicza?

W tym przypadku przysługuje Pani 35 dni urlopu. Na-uczycielka przedszkola ma prawo do urlopu wypoczynkowe-go w wymiarze 35 dni udzielanych według ustalonego planu urlopów zgodnie z art. 64 ust. 3 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela. Z kolei obowiązek obliczania urlo-pu proporcjonalnie do wymiaru etatu wynika ze stosowania przepisów Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, do których odsyłają regulacje Karty nauczyciela. Stosownie do

[email protected]– prawo w pytaniach i odpowiedziach

Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty(t.j.Dz.U.z2004r.Nr256poz.2572zezm.).

<<<<<<<<<<

Prawo »

Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw(Dz.U.z2014r.poz.7),

▶ Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty(t.j.Dz.U.z2004r.Nr256poz.2572zezm.).

<<<<<<<<<<<<<<<<

maj 2014 « « 63

art. 154 § 2 k.p. wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracow-nika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy, przy czym niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Aby więc obliczyć wymiar urlopu nauczyciela, należy po-mnożyć przysługującą mu w roku kalendarzowym podstawę wymiaru urlopu określoną w Karcie nauczyciela (35 dni) przez jego wymiar czasu pracy. Zasada ta dotyczy wyłącznie na-uczycieli zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy.

W przypadku opisanym w pytaniu mamy do czynienia z zatrudnieniem większym niż pełny wymiar etatu. Oznacza to, że przywołany art. 154 § 2 k.p. nie może mieć tutaj zasto-sowania. Przy wymiarze etatu większym niż jeden dodatkowe godziny pracy powodują zwiększenie należnego wynagrodze-nia, lecz nie wpływają na zmianę uprawnień urlopowych.

KWALIfIKACJE NAuCZyCIELA PRZEDSZKOLA NIEZBęDNE DO PROWADZENIA ZAJęć DODATKOWyCh

Czy nauczyciel, który ukończył pedagogikę wczesnosz-kolną, pracujący z grupą przedszkolną, może prowadzić zajęcia dodatkowe po podstawie programowej, np. ryt-miczno-taneczne czy teatralne, w ramach godzin ponadwy-miarowych?

Kwalifikacje nauczyciela opisanego w pytaniu nie są wy-starczające. Zgodnie z § 4 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niema-jących wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli kwalifikacje do zajmowania stanowi-ska nauczyciela w przedszkolach ma osoba, która:

1) ukończyła studia magisterskie na kierunku (specjalno-ści) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowa-dzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie peda-gogiczne lub

2) ukończyła studia magisterskie na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kie-runkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

3) ukończyła studia magisterskie na kierunku (specjalno-ści) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2 i studia po-dyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pe-dagogiczne.

Ewentualnie może to być osoba, która ukończyła:1) studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności)

zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzo-nymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedago-giczne lub

2) studia pierwszego stopnia na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowa-dzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedago-giczne, lub

3) studia wyższe na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w lit. a i b, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie na-uczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Może to być także osoba, która:1) ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w specjal-

ności odpowiadającej nauczanemu przedmiotowi lub prowadzonym zajęciom lub

2) ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w specjalno-ści innej niż wymieniona w pkt 2, a ponadto ukończyła kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmio-tu lub prowadzonych zajęć.

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach posiada ponadto osoba, która ukończyła:

1) studia wyższe na kierunku pedagogika w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi w wieku przed-szkolnym lub wczesnoszkolnym lub

2) zakład kształcenia nauczycieli w specjalności przygo-towującej do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym.

Z pytania wynika natomiast, że nauczyciel nie posiada ukończonych studiów na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami ani nie posiada żadnych ze wskazanych wyżej kursów czy stu-diów podyplomowych. O ile zatem może być on nauczycie-lem przedszkola, o tyle prowadzenie tych konkretnych zajęć powinno zostać powierzone innej osobie.

REKRuTACJA DO ODDZIAŁu ROCZNEGO PRZyGOTOWANIA PRZEDSZKOLNEGO W ZESPOLE SZKOLNO-PRZEDSZKOLNyM

W zespole szkolno-przedszkolnym co roku rekrutację przeprowadzała szkoła podstawowa. W lutym tego roku podczas rekrutacji do przedszkola dyrektor dokonał również zapisów do oddziału rocznego przygotowania przedszkolne-go, dając rodzicom do podpisu deklarację o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego w przedszkolu. Czy tego typu działania są zgodne z prawem, skoro nie została uchylona uchwała rady gminy o siedzibie tzw. zerówki? Czy pani dy-rektor miała prawo prowadzić rekrutację do oddziału rocz-nego przygotowania przedszkolnego?

Rekrutację można prowadzić jedynie wówczas, gdy dana jednostka systemu oświaty oferuje określony zakres edukacji. Jeżeli organizacja przedszkola obejmowała oddziały bez rocz-nego przygotowania przedszkolnego, to dyrektor tego przed-

[email protected] « Prawo

Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j.Dz.U.z2014r.poz.191),

▶ Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy(t.j.Dz.U.z1998r.Nr21poz.94zezm.).

Podstawa prawna: ▶ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie-mających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli(t.j.Dz.U.z2013r.poz.1207zezm.).

<<<<<<<<<<<<<<<<

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

» » maj 201464

szkola nie może bez porozumienia z organem prowadzącym przeprowadzić rekrutacji. Jest to niezgodne z przepisami ra-mowego statutu publicznego przedszkola zawartego w Roz-porządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przed-szkola oraz publicznych szkół. Należy zauważyć, że zgodnie z § 8 ramowego statutu szczegółową organizację wychowa-nia, nauczania i opieki w danym roku szkolnym określa arkusz organizacji przedszkola opracowany przez dyrektora, przy czym arkusz ten jest zatwierdzany przez organ prowadzący.

Postanowienia dotyczące oddziału zerowego muszą zo-stać zawarte w arkuszu organizacji. Jeżeli ich tam nie ma, to uznać należy, że dyrektor przekracza swoje kompetencje.

AWANS ZAWODOWy DyREKTORA PRZEDSZKOLA

W sierpniu 2012 r. nauczycielka uzyskała awans na sto-pień nauczyciela mianowanego. Od 1 grudnia 2012 r. jest również dyrektorką przedszkola. Kiedy może rozpocząć staż na nauczyciela dyplomowanego? Jak wygląda procedura związana z organizacją stażu w takim wypadku?

Zgodnie z art. 36 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o syste-mie oświaty stanowisko dyrektora przedszkola może sprawo-wać wyłącznie osoba posiadająca najwyższe stopnie awansu zawodowego. Wspomniana regulacja stanowi wyraźnie, że placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowa-ny, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Z przepisem art. 36 pozostaje w korelacji Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela. Przewiduje ona bowiem w art. 9g ust. 3, że komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego powołuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Jednocześnie zgod-nie z pkt 2 tego przepisu dyrektor wchodzi w skład komisji je-dynie w wypadku, gdy sam nie ubiega się o awans zawodowy. Wynika to oczywiście z przyjętego w art. 36 uso. założenia, że musi on posiadać co najmniej stopień nauczyciela mianowa-nego. Taki nauczyciel, będący jednocześnie dyrektorem, nie może być zatem członkiem komisji kwalifikacyjnej badającej jego kompetencje do uzyskania kolejnego stopnia awansu.

Przepis art. 9c ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela wskazuje jednocześnie, że staż w przypadku ubiegania się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego trwa dwa lata i dziewięć miesięcy. Jednocześnie art. 9d ust. 4 KN wskazuje, że nauczy-ciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w przedszkolu co naj-mniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

Nauczycieli pełniących funkcję dyrektora dotyczy jednak regulacja szczególna, zawarta w art. 9e ust. 1 KN. Zgodnie z nim dyrektor przedszkola posiadający na tym stanowisku nieprzerwany okres pracy wynoszący co najmniej trzy lata, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej sto-pień naukowy doktora – co najmniej dwa lata, oraz legity-mujący się wyróżniającą oceną pracy może złożyć wniosek

o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego po upływie czterech lat od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego, a w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy dok-tora – po upływie trzech lat. Przepis ten jest zatem korzyst-ny dla nauczyciela opisanego w pytaniu, bowiem umożliwia podjęcie postępowania kwalifikacyjnego bez konieczności odbywania stażu, przy czym wymagany okres zatrudnienia upływa już w grudniu 2016 r.

ODCZyTANIE ANONIMOWEGO LISTu DOTyCZĄCEGO PRZEDSZKOLA NA SESJI RADy GMINy

Czy anonim skierowany do wójta gminy, obrażający pra-cowników przedszkola i dyrektora, powinien być odczytany i podany do publicznej wiadomości na sesji rady gminy?

Nie ma takiego obowiązku. Co do zasady zarzuty doty-czące wykonywania zadań przez dyrektora przedszkola, czyli kierownika gminnej jednostki organizacyjnej, są skargą, o której mowa w art. 229 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego. Zgodnie z pkt 3 tego przepisu organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności kierowników gminnych jednostek organizacyj-nych jest rada gminy. Należy jednak pamiętać, że sprawie moż-na nadać właściwy bieg administracyjny, czyli móc udzielić na nią wiążącej odpowiedzi, jeżeli znany jest jej nadawca. Pismo będące anonimem nie spełnia wymogów formalnych, nie może zatem zostać uznane za skargę w rozumieniu k.p.a. Tym samym nie można zawartych w nim zarzutów rozpatrywać pod kątem merytorycznym i przedstawiać na sesji rady. Ma to swoje głę-bokie uzasadnienie – brak podpisu pozwala na sformułowanie dowolnych zarzutów, niemających żadnego oparcia w rzeczy-wistości. Natomiast podpis, wraz z adresem, wprowadza nie-zbędny pierwiastek odpowiedzialności za podniesione zarzuty.

[email protected]

Pytaniadoprawnikamożnazadawać,wypełniającformularzdostęp-nynanaszejstronieinternetowej:www.oficynamm.pl.OficynaMMnieudzielaporadprawnych.OdpowiedzisąwyłączniewyrazemwłasnejocenyDoradcyPrawnegoOficynyMM.Niestanowiąurzędowejwy-kładniprawa,aichzastosowanieniemożerodzićodpowiedzialnościzaewentualneskutkizastosowaniazaproponowanych rozwiązańzarównozestronyOficynyMM,jakiDoradcyPrawnegoOficynyMM.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Prawo »

Podstawa prawna: ▶ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w spra-wie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U.z2001r.Nr61poz.624zezm.).

Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.Dz.U.z2013r.poz.267zezm.).

<<<<<<<<<<<<

<<<<<<<<<<

Podstawa prawna: ▶ Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty(t.j.Dz.U.z2004r.Nr256poz.2572zezm.),

▶ Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j.Dz.U.z2014r.poz.191).

<<<<<<<<<<<<<<<<

Michał ŁyszczarzPrawnik,współautorkomentarzadoUstawy o sys-temie oświatyorazszeregupublikacjizzakresuprawaoświatowegoisamorządowego,m.in.:Pu-bliczne jednostki oświatowe, Budżet zadaniowy w teorii i praktyce, Niepubliczne jednostki oświato-we. Organizacja, finanse i kadry.Obecniezatrud-nionywWydzialeNadzoruPrawnegoŚląskiegoUrzęduWojewódzkiego

« KULTURALNIE

65maj 2014 « «

Czytamy, oglądamy...

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

TAJEMNICA fILOMENyReżyseria: Stephen FrearsScenariusz: Steve Coogan, Jeff PopeGatunek: dramatProdukcja: Francja, USA, Wielka BrytaniaPremiera: luty 2014 r.

Tajemnica Filomeny nie zdobyła w tym roku nagrody Złotego Lwa w Wenecji, lecz postrzegana była jako jeden z najlepszych filmów pre-

zentowanych w tym konkursie. To wyjątkowa opowieść o kobie-cie, która nieustannie, przez 50 lat, szukała swojego utraconego syna. To niewątpliwie tajemnica, którą powinni poznać wszyscy.

Film znanego brytyjskiego reżysera, Stephena Frearsa, zreali-zowany został na podstawie autentycznych wydarzeń. Zostały one opisane w reportażu autorstwa Martina Sixsmitha (w tej roli Steve Coogan), który wraz z tytułową Filomeną Lee (wspaniała Judi Dench, jakże inna niż ta z filmów o przygodach agenta 007) podejmuje trudną walkę o prawdę. Filomena zaszła w ciążę jako młoda dziew-czyna. Wyklęta przez rodzinę, została odesłana do klasztoru, gdzie urodziła syna. Zakonnice, nie pozwalając Filomenie wychować go, oddały go do adopcji pewnej amerykańskiej parze. Po 50 latach roz-łąki Filomena postanawia odnaleźć syna. To, co odkryje, przejdzie jej najśmielsze oczekiwania. Błyskotliwy scenariusz i aktorski talent dwójki ekranowych bohaterów. Doskonały film.

KAMIENIE NA SZANIECReżyseria: Robert GlińskiScenariusz: Dominik W. Rettinger, Wojciech PałysGatunek: dramat, wojennyProdukcja: PolskaPremiera: marzec 2014 r.

Kamienie na szaniec należą do kano-nu literatury. Aleksander Kamiński spisał losy grupy członków Szarych Szeregów walczących podczas II woj-ny światowej i uczynił ze swojej książ-

ki pozycję, która dotyka najgłębszej prawdy i najbardziej bolesnych pierwiastków historii naszego kraju. Teraz tę opowieść na ekrany kin przeniósł Robert Gliński.

Film zrealizowany na podstawie prawdziwych wydarzeń oglą-da się zawsze inaczej. Kamienie na szaniec są naprawdę żywym obrazem. Jest to opowieść o ludziach spełnionych, opowieść dla tych, którzy, być może, zapomnieli, co znaczą takie słowa jak ojczyzna, odwaga i honor. Oglądając film, doceniamy to, że ży-jemy w wolnej Polsce, wolnej między innymi dlatego, że walczyli o nią tacy młodzieńcy jak Rudy, Zośka i Alek. Piękna opowieść o wielkiej przyjaźni i chęci lepszego życia w ukochanym kraju. Pozycja kinowa obowiązkowa!

Olga Pawlak

ZuPA Z GWOźDZIAAutorka: Anna OnichimowskaWydawca: Agencja Edytorska EzopLiczba stron: 304Premiera: październik 2013 r.

Bohater książki jest postacią nietypo-wą. Dziennikarz odpisujący na listy czytelników, bloger kulinarny, przy-kładny (we własnych oczach) mąż, który z mozołem i czasami wbrew chęci najbliższych popycha codzien-ność do przodu.

Pewien zaskakujący przypadek zmusza go do zweryfikowa-nia tego, czym żyje, i tego, w jaki sposób toczą się jego dni. Nar-racja prowadzona z punktu widzenia mężczyzny przedstawia wszystkie zawarte w książce wydarzenia w nieco ironicznym świetle, uświadamiając, że czasem zdarzają się nam sytuacje, w których kpina i odrobinę złośliwe spojrzenie na rzeczywistość ratują przed popadnięciem w marazm.

Bohater, mężczyzna żonaty od ponad 20 lat, nie pojmuje pretensji żony, nie rozumie córki, a jej męża, którego uparcie nazywa Franciszkiem, traktuje z lekceważeniem. Tym, co spra-wia, że opowieść przykuwa uwagę czytelnika, jest barwność perypetii doświadczanych przez bohaterów oraz sposób, w jaki snuje swą opowieść Jan. Nie da się nie polubić narratora, trudno byłoby również podważać jego osądy, a obserwowanie tego, co go spotyka, bywa naprawdę krzepiące.

Monika Badowska

NEuRODyDAKTyKA. NAuCZANIE I uCZENIE SIę PRZyJAZNE MóZGOWIAutorka: Marzena ŻylińskaWydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja KopernikaLiczba stron: 315Premiera: wrzesień 2013 r.

Ta książka to odpowiedź na pytania i wątpliwości związane m.in. z two-rzeniem wszelkich pomocy nauko-wych dla dzieci.

Większość maluchów cieszy się na myśl o pójściu do szkoły i chętnie do niej uczęszcza przez pierwsze miesiące, rzadko – lata nauki. Później jest coraz gorzej. Niechęć do szkoły przyjmowana jest jako coś normalnego, a przecież uczenie się to podstawowy proces napędzający nasze życie. Dlaczego więc nauka w szkole rzadko związana jest z przyjemnością?

Marzena Żylińska dokładnie to wyjaśnia. Po pierwsze i naj-ważniejsze: uczymy się tego, co w naszej subiektywnej ocenie jest ciekawe i ważne. Jeśli dana informacja wydaje się nam mało istotna, nie zapamiętamy jej. Dlatego tak ważny jest sposób prze-kazywania wiedzy.

„Nasze dzieci uczone są tak jak nasi pradziadkowie. Problem w tym, że w ten sposób trudno przygotować je do rozwiązywania problemów, z jakimi przyjdzie im zmierzyć się w przyszłości” – przekonuje autorka i proponuje, co można zrobić, by to zmienić. A zmienić edukację na lepszą, z pomocą naukowców, mogą za-równo rodzice, jak i nauczyciele.

Agata Białachowska

Recenzowane książki znajdą Państwo na:

BO LEPIEJ WIEDZIEĆ

ODBIERZ PAKIET POWITALNY:

• program „Kontrola zarządcza w przedszkolu” • dwumiesięczną aktualizację „Niezbędnika Dyrektora Przedszkola” lub „Niezbędnika Dyrektora Placówki Niepublicznej. Przedszkole i żłobek”! • „Teczkę Dyrektora Przedszkola” – zestaw materiałów w formacie PDF • dokumenty w wersji edytowalnej zamieszczane na koncie użytkownika wraz z każdym nowym wydaniem • 20% rabatu na dowolne szkolenie

SPRAWDŹ promocję pakietową

na ZABAWY EDUKACYJNEdla przedszkoli!

Szczegóły oferty na: www.oficynamm.pl

BEZPŁATNEMATERIAŁY

DODATKOWE

ZAMÓW PRENUMERATĘ„MIESIĘCZNIKA DYREKTORA

PRZEDSZKOLA”

Polecamy także program„Niezbędnik Dyrektora Przedszkola”

– mutimedialną bibliotekę wiedzy prawnej i dokumentacjidla dyrektorów przedszkoli

Wypełniony formularz prosimy przesłać na adres Wydawnictwa lub faksem na numer (61) 653 64 30. Złożenie zamówienia jest jednoznaczne z akceptacją Regulaminu sprzedaży Wydawnictwa. Warunki sprzedaży są dostępne na stronie www.oficynamm.pl oraz w siedzibie Wydawnictwa. Podana cena zawiera podatek VAT, należy do niej doliczyć koszty wysyłki w kwocie 54,12 zł brutto.

ZAMAWIAM

FORMULARZ ZAMÓWIENIA

Roczną prenumeratę Miesięcznik Dyrektora Przedszkola – koszt 223,23 zł

Nazwa placówki

Ulica Nr domu Nr lokalu

Miejscowość

Pieczątka i podpis

Kod pocztowy Tel. Faks

E-mail NIP REGON

▶▶ Decyzje▶administracyjne▶dyrektora▶–▶przepisy▶prawa,▶przykłady▶

▶▶ Przedszkole▶latem▶–▶zadania▶i▶obowiązki▶dyrektora▶

▶▶ Praca▶z▶dzieckiem▶zdolnym▶–▶z▶praktyki▶poradni▶psychologiczno-pedagogicznej

▶▶ Bezpieczeństwo▶drogowe▶w▶pobliżu▶przedszkola▶

▶▶ Nauczyciel▶w▶sieci▶–▶możliwości▶i▶zagrożenia

POLECAMY

W powiększonym czerwcowo-lipcowym numerze czasopisma

PIERWSZY DZWONEK PRZED KOŃCEM ROKU

Podręczniki szkolne i nagrody książkowe

w SUPERCENACH!

DODATKOWY RABATczyli nawet 40% taniej niż w innych księgarniach

DARMOWA DOSTAWAprzy zamówieniach za min. 300 zł

PREZENTdo każdych wydanych 200 zł lektura szkolna gratis

E-MAIL, WWW, FAKS LUB TELEFONwybierz odpowiedni dla Ciebiesposób zamówienia

miesiĘcznik dyrektora (w tym 5% vat) - oficynamm.pl · profilaktyka i terapia jagna...

Documents