mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi
DESCRIPTION
Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi. Guðmundur Ingi Guðbrandsson Landvernd. Fyrirlestur á málþingi nefndar um stefnumótun um lagningu raflína í jörð Odda 101, Háskóla Íslands, 11. maí 2012. Stefnumótun um lagningu raflína í jörð. Áherslur Landverndar. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/1.jpg)
Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi
Guðmundur Ingi GuðbrandssonLandvernd
Fyrirlestur á málþingi nefndar um stefnumótun um lagningu raflína í jörðOdda 101, Háskóla Íslands, 11. maí 2012
![Page 2: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/2.jpg)
Stefnumótun um lagningu raflína í jörð
Áherslur Landverndar
![Page 3: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/3.jpg)
Umhverfisáhrif raflína: almennt• Stærð (spennustig) raflína skiptir miklu máli við uppbyggingu
raforkukerfisins– Það þarf að geta annað fyrirsjáanlegri aukningu í flutningi í langan
tíma– Mikill munur á umhverfisáhrifum lína eftir spennustigi– Auðveldara að setja minni línur í jörð
• Stefnt að uppbyggingu 220kV hringtengingar um landið, e.t.v. þvert í gegnum hálendið og um önnur viðkvæm svæði
![Page 4: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/4.jpg)
Hlutverk nefndarinnar?
„Alþingi ályktar að fela iðnaðarráðherra í samráði við umhverfisráðherra að skipa nefnd er móti stefnu um
lagningu raflína í jörð og þau sjónarmið sem taka ber mið af hverju sinni við ákvarðanir þar um. Iðnaðarráðherra skal
flytja Alþingi skýrslu um störf nefndarinnar fyrir 1. október 2012.“
– Á hvaða forsendum skal leggja í jörð?– Með hvaða hætti?– Til hvaða þátta ber að taka tillit til?
![Page 5: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/5.jpg)
Á hvaða forsendum skal leggja í jörð?
• Þörf fyrir lagningu raflína verður að liggja fyrir og hvaða stærð lína er nauðsynleg
• Horfa til umhverfisáhrifa ekki síður en efnahagslegra• Rannsóknir þurfa að liggja fyrir um áhrif jarðstrengja
og loftlína í íslensku samhengi• Í mati á umhverfisáhrifum þarf að kanna áhrif
jarðstrengja rétt eins og loftlína
![Page 6: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/6.jpg)
Landsnet 2012. Kerfisáætlun Landsnets 2012.
![Page 7: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/7.jpg)
Landsnet 2012. Kerfisáætlun Landsnets 2012.
![Page 8: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/8.jpg)
Jarðtenging umræðunnar
• Í ljósi meiri umhverfisáhrifa af stærri línum, hver er þá hvatin og þörfin fyrir 220kV uppbyggingu?
• Hvernig samræmist uppbyggingin náttúruverndarsjónarmiðum?
![Page 9: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/9.jpg)
Orkustofnun 2011. Orkutölur 2011.
Stórnotendur: 80%
![Page 10: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/10.jpg)
Landsnet 2012. Kerfisáætlun Landsnets 2012.
Almenn notkun er EKKI hvati að byggingu línanna
![Page 11: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/11.jpg)
Landsnet 2012. Kerfisáætlun Landsnets 2012.
![Page 12: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/12.jpg)
Jarðtenging umræðunnar
• Í ljósi meiri umhverfisáhrifa af stærri línum, hver er þá hvatinn og þörfin fyrir 220kV uppbyggingu?– Þörfin er ekki fyrir hinn almenna notanda– Virkjanir f.o.f. í þágu stóriðju og/eða sæstrengur til Evrópu
• Hvernig samræmist uppbyggingin náttúruverndarsjónarmiðum?– Hún samræmist þeim illa, a.m.k. miðað við loftlínur– Ljóst að mikil andstæða við þessar hugmyndir
![Page 13: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/13.jpg)
220kV = stóriðjulínur
132kV = byggðalínur
![Page 14: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/14.jpg)
Á hvaða forsendum skal leggja í jörð?
• Þörf fyrir lagningu raflína verður að liggja fyrir og hvaða stærð lína er nauðsynleg
• Horfa til umhverfisáhrifa ekki síður en efnahagslegra• Rannsóknir þurfa að liggja fyrir um áhrif jarðstrengja
og loftlína í íslensku samhengi• Í mati á umhverfisáhrifum þarf að kanna áhrif
jarðstrengja rétt eins og loftlína
![Page 15: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/15.jpg)
Tæknilega eru jarðstrengir mögulegir
• ,,XLPE cables and accessories have been designed to ensure a technical life of several decades“
• ,,Monitoring systems allow a continuous „health check“ on the cable temperature and possible partial discharges to take timely measures to ensure its longelity“
• Framleiðsluaukning á EHV strengjum hefur aukist um 40% síðan 2008 í Evrópu
Entso-E og Europacable 2010
![Page 16: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/16.jpg)
Margvísleg umhverfisáhrif
• Jarðrask• Sjónræn áhrif• Áhrif á fuglastofna (áflug fugla)• Mengun• Rafsvið og segulsvið• Afturkræfni
![Page 17: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/17.jpg)
Umhverfisþættir: jarðraskJARÐSTRENGUR
• Á framkvæmdatíma oft mikið:– lagður vegur– skurðir geta orðið breiðir– námur
• Eftir framkvæmdir:– fjarlægja má veg en tryggja þarf
aðgang að kapli– græða má upp land þar sem við á
og nota m.a. til landbúnaðar
• Mismunandi eftir gerð lands
LOFTLÍNA
• Á framkvæmdatíma talsvert:– lagður vegur og hliðarslóðir,
mastraplön, auk traðsk– námur
• Eftir framkvæmdir:– vegur stendur, auk hliðarslóða
og plana– hægt að græða upp að hluta
• Mismunandi eftir gerð lands
Schroth 2003; Entso-E og Europacable 2010
![Page 18: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/19.jpg)
Umhverfisþættir: sjónræn áhrif
JARÐSTRENGUR
• Lítil • Fara f.o.f. eftir umfangi
rasks og frágangi
• Mismunandi eftir gerð lands
LOFTLÍNA
• Mikil• Fara eftir lagningu í landi
og landslagi auk umfangs rasks og frágangs
• Vegir/slóðir sýnileg á líftíma línu
• Mismunandi eftir gerð lands
Schroth 2003; Entso-E og Europacable 2010
![Page 20: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/20.jpg)
Umhverfisþættir: fuglar og áflug
JARÐSTRENGUR
• Ekkert áflug fugla
LOFTLÍNA
• Áflug fugla víða vandamál
• Fáar úttektir hérlendis• Engar rannsóknir í gangi
Bevanger 1998; Bevanger og Bröseth 2004; Jóhann Óli Hilmarsson 2007
![Page 21: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/21.jpg)
Viðhald mannvirkja
JARÐSTRENGUR
• Lengri viðgerðartími• Bilanir mun sjaldgæfari• Hægt að beita
rauntímavöktun með ljósleiðara allan líftíma strengsins
LOFTLÍNA
• Viðgerðartími styttri• Bilanir algengari (háð
ýmsum ytri þáttum)
Schroth 2003; Entso-E og Europacable 2010
![Page 22: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/22.jpg)
Afturkræfni
JARÐSTRENGUR
• Ekki þarf að draga strenginn úr jarðvegi ef rekstri er hætt
• Hluti rasks getur verið óafturkræft
• Fer eftir landgerð
LOFTLÍNA
• Hægt að rífa mannvirki niður og taka vegi í burtu
• Hluti rasks getur verið óafturkræft
• Fer eftir landgerð
![Page 23: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/23.jpg)
Á hvaða forsendum skal leggja í jörð?
• Þörf fyrir lagningu raflína verður að liggja fyrir og hvaða stærð lína er nauðsynleg
• Horfa til umhverfisáhrifa ekki síður en efnahagslegra• Rannsóknir þurfa að liggja fyrir um áhrif jarðstrengja
og loftlína í íslensku samhengi• Í mati á umhverfisáhrifum þarf að kanna áhrif
jarðstrengja rétt eins og loftlína
![Page 24: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/24.jpg)
Á hvaða forsendum skal leggja í jörð?
• Þörf fyrir lagningu raflína verður að liggja fyrir og hvaða stærð lína er nauðsynleg
• Horfa til umhverfisáhrifa ekki síður en efnahagslegra• Rannsóknir þurfa að liggja fyrir um áhrif jarðstrengja
og loftlína í íslensku samhengi• Í mati á umhverfisáhrifum þarf að kanna áhrif
jarðstrengja rétt eins og loftlína
![Page 25: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/25.jpg)
Dæmi: Blöndulína 3
„Framkvæmdaraðili telur að ekki eigi að fjalla um framkvæmdakosti í mati á umhverfisáhrifum sem ekki eru taldir raunhæfir. Þetta er í samræmi við 2. mgr. 9. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum og því á ítarleg umfjöllun í matskafla um jarðstrengi ekki rétt á sér. Framsetning framkvæmdakosta sem ekki koma til greina af hálfu framkvæmdaaðila til jafns á við þá valkosti sem settir eru fram til kynningar og álits Skipulagsstofnunar yrði vafalaust afar villandi og gæti vakið upp óraunhæfar væntingar“.
(Frummatsskýrsla Blöndulínu 3, Landsnet 2012a, bls. 42).
![Page 26: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/26.jpg)
Dæmi: Blöndulína 3, frh.• Umfjöllun Landsnets um jarðstrengi er því einungis almenns eðlis • Ekkert mat á umhverfisáhrifum strengja sem mögulegs flutningsmáta
raforku með Blöndulínu 3
• Næg rök fyrir því að meta þetta:– Sum svæði á leiðinni viðkvæm sökum sjónrænna áhrifa eða áflugs fugla
• Þessi vinnubrögð verða að teljast ámælisverð og eru ekki ásættanleg
• Einungis farið fram á að kanna umhverfisáhrif, þannig að taka megi ákvörðun sem byggir á bestu fáanlegu rannsóknaniðurstöðum
![Page 27: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/27.jpg)
Hlutverk nefndarinnar?
„Alþingi ályktar að fela iðnaðarráðherra í samráði við umhverfisráðherra að skipa nefnd er móti stefnu um
lagningu raflína í jörð og þau sjónarmið sem taka ber mið af hverju sinni við ákvarðanir þar um. Iðnaðarráðherra skal
flytja Alþingi skýrslu um störf nefndarinnar fyrir 1. október 2012.“
– Á hvaða forsendum skal leggja í jörð?– Með hvaða hætti?– Til hvaða þátta ber að taka tillit til?
![Page 28: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/28.jpg)
Með hvaða hætti?
• Lágmarka áhrif á umhverfi og náttúru – Leggja jarðstrengi meðfram vegum – Jarðstrengir henta misvel eftir landgerð
![Page 29: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/29.jpg)
Mismunandi landgerðir henta strengjum
• Gróið land og ógróið með þykkum lausum jarðlögum og nokkrum jarðraka hentar vel fyrir jarðstrengi
• Gott að land sé hallalítið• Hraun, klappir og önnur svæði með litlu af
lausum jarðefnum og brattar hlíðar henta síður
![Page 30: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/30.jpg)
Mismunandi landgerðir henta strengjum
• Ósnortið hraun hentar hvorki jarðstrengjum né loftlínum– Skurðir og vegur fyrir jarðstrengi– Vegur fyrir loftlínur– Ekkert af þessu afturkræft
![Page 31: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/31.jpg)
Með hvaða hætti? Partial Undergrounding
• Partial undergrounding þýðir að hluti af línuleiðinni fer í jarðstreng• Má beita á hvaða spennustigi lína sem er• PU getur verið heppilegt á mörgum svæðum þar sem
umhverfi/náttúra eða almannahagsmunir setja lagningu loftlína skorður :– Á viðkvæmum svæðum, vernduðum svæðum, við ár og árfarvegi,
votlendi (bora má kaplinum allt að 1km leið neðanjarðar án nokkurrar veglagningar)
– Í þéttbýli og þar neikvæð áhrif loftlína eru mikil nálægt byggð– Við flugvelli
• Gæti skapað meiri sátt um lagningu háspennulína• Dæmi þekkt frá t.d. Danmörku
Entso-E og Europacable 2010
![Page 32: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/32.jpg)
Með hvaða hætti?
![Page 33: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/33.jpg)
Hlutverk nefndarinnar?
„Alþingi ályktar að fela iðnaðarráðherra í samráði við umhverfisráðherra að skipa nefnd er móti stefnu um
lagningu raflína í jörð og þau sjónarmið sem taka ber mið af hverju sinni við ákvarðanir þar um. Iðnaðarráðherra skal
flytja Alþingi skýrslu um störf nefndarinnar fyrir 1. október 2012.“
– Á hvaða forsendum skal leggja í jörð?– Með hvaða hætti?– Til hvaða þátta ber að taka tillit til?
![Page 34: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/34.jpg)
Til hvaða þátta ber að taka tillit til?
• Línur af hærri spennu valda meiri umhverfisáhrifum
• Náttúru og umhverfis (sérlega viðkvæmra aðstæðna)
• Álits almennings• Kostnaðar– Fyrir hvern eru línurnar?
• Tækniþróunar (tæknin breytist hratt)
![Page 35: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/35.jpg)
Samantekt: áherslur fyrir stefnumótun
• Rökstyðja þarf vandlega þörfina á raflínum á háum spennustigum vegna meiri umhverfisáhrifa þeirra – þetta á jafnt við um jarðstrengi sem loftlínur
• Lágmarka þarf umhverfisáhrif af raflínum í jörðu
• Rannsóknir þurfa að vera til grundvallar ákvarðanatöku og MÁU að fara fram
• Kanna kosti „partial undergrounding“ í íslensku samhengi
• Reyna að meta hvar geta línur almennt farið í jörð og hvar ekki: yrði leiðbeinandi
![Page 36: Mikilvægi umhverfisþátta í stefnumörkun um jarðstrengi](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062305/56815e97550346895dcd26f6/html5/thumbnails/36.jpg)
Að lokum: Umræðan á Íslandi
• Stóra myndin sem Landsnet dregur fram hefur verið bjöguð
• Umræða snúist um jarðstrengjavæðingu alls raforkukerfisins: umræða á villigötum
• „Partial Undergrounding“ hefur ekki farið hátt í umræðunni
• Ábyrgð fyrirtækis í almannaeigu er mikið í umræðunni