ministarstvo finansija crne gore · godišnji izvještaj ministarstva finansija crne gore za 2008....

Ministarstvo finansija Crne Gore

Godišnji izvještaj za 2008. Godinu

Sardržaj

1. Uvodnik 3-4- Gordana Jovanović, portparol ministarstva

2. PreGled naJznačaJniJih aktivnosti sektora za finansiJski sistem, međUnarodnU saradnJU i eU inteGraciJe U tokU 2008. Godine 5-8- mr milorad katnić, pomoćnik ministra

3. mJere fiskalne Politike UsmJerene na smanJenJe neGativih UticaJa ekonomske krize na crnU GorU 9-11- mr milorad katnić, pomoćnik ministra, - Bojana Bošković, samostalni savjetnik ii - vladislav karadžić, samostalni savjetnik i

4. ekonomski i fiskalni ProGram za crnU GorU 2008 – 2011 12- Bojana Bošković, samostalni savjetnik ii

5. aktivnosti sektora za BUdžet U 2008. Godini 13-15- mr nikola vukićević, pomoćnik ministra

6. realizaciJa kaPitalnih ProJekata U 2007. i 2008. Godini 16-18odsjek za planiranje javnih investicijaljiljana crnčević, samostalni savjetnik i - snežana mugoša, samostalni savjetnik i

7. ProcJena konsolidovane Javne PotrošnJe U crnoJ Gori U 2008. Godini 19-23- vladislav karadžić, samostalni savjetnik i- stanko Jeknić, samostalni savjetnik i- radovan živković, samostalni savjetnik i- iva vuković, viši savjetnik iii

8. izvJeštaJ o radU za 2008. GodinU sektora državnoG trezora (Po odsJecima) 24-26- dušan Perović, pomoćnik ministra

9. izvJeštaJ o radU sektora za Poreski i carinski sistem za 2008. GodinU 27-31- koviljka mihailović, pomoćnik ministra

10. PreGled naJznačaJniJih aktivnosti U 2008. Godini sektora za korPorativne i imovinsko Pravne Poslove 32- krsto racković, pomoćnik ministra

sadržaJ

11. aktivnosti sektora za internU reviziJU U 2008. Godini 33-34- mila Barjaktarović, pomoćnik ministra

12. PreGled realizovanih aktivnosti odJelJenJa za PriPremU državne Pomoći U 2008. Godini 35-36- sonja Bećović, načelnik odjeljenja za pripremu državne pomoći

13. naJznačaJniJe aktivnosti PotPredsJednika vlade i ministra finansiJa za 2008 GodinU 37-42- Gordana Jovanović, portparol - ivona mihajlović, asistent portparola

14. izvJeštaJ o radU komisiJe za kontrolU PostUPka Javnih naBavki za 2008. GodinU 43-48- katarina radović, sekretar komisije

15. aktivnosti direkciJe za Javne naBavke U 2008. Godini 49-53- mersad mujević, direktor- ivica krkeljić, pomoćnik direktorasandra krstović, viši savjetnik

16. aktivnosti UPrave za iGre na srećU U 2008. Godini 54-55- milena savović, samostalni savjetnik- aleksandar moštrokol, direktor

17. aktivnosti UPrave za nekretnine crne Gore 56-59- mićo orlandić, direktor

18. izvJeštaJ o radU UPrave za antikorUPciJskU iniciJativU za 2008. GodinU 60-64- mr marija novković, rukovodilac odjeljenja za propagandno-preventivnu djelatnost- nina krgović, rukovodilac odjeljenja za međunarodnu saradnju

19. izvJeštaJ o radU za 2008. GodinU aGenciJe za nadzor osiGUranJa 65-66- mr lidija Jauković, stručni saradnik

20. aktivnosti UPrave carina U 2008. Godini 67-69- edina osmanagić, samostalni namještenik ii u odjeljenju za koordinaciju

21. fUnkcionisanJe i rezUltati rada Poreske UPrave U 2008. Godini 70-79- mirjana Pešalj, direktor

22. ostvareni rezUltati UPrave za sPrJečavanJe PranJa novca 80-83 i finansiranJa terorizma za 2008. GodinU- mr Predrag mitrović, direktor

Godišnji izvještaj za 2008. Godinu

izdavač:Ministarstvofinansija

CrneGore

zaizdavača:drigorLukšić

Urednik:GordanaJovanović

Uređivačkiodbor:koviljkaMihailović,mrMiloradkatnić,

krstoracković,mrnikolavukićević,dušanPerović,Milabarjaktarović

dizaJn:adilTuzović

TehničkiasisTenT:ivonaMihajlović

konTakT:PrsLUŽbaMinisTarsTvaFinansiJa

TeL:+38220224581

Fax:+38220224450

e-MaiL:[email protected]

web:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu

adresa:stankadragojevićabr2,Podgorica

šTaMPa:dPCPodgorica-Grafotisak

TiraŽ:500

Godišnji izvještaj Ministarstva finansija Crne Gore za 2008. Godinu

4


Poštovani čitaoci,

Pred vama je Godišnji izvještaj za 2008. godinu, kojim smo nastojali da, kroz mnoštvo tekstova, zaoku piramo važu pažnju i na najbolji način predstavimo rad Ministarstva finansija, uprava i direkcija, u go dini koja je za nama.

Kada se osvrnemo unazad, možemo slobodno reći, da je gotovo sve što je planirano Programom rada vlade za 2008. godinu na planu usklađivanja finansijskog za konodavstva sa eu standardima, poreske i carinske politike, ma kroekonomskog i fiskalnog okvira, eliminisanja biznis barijera realizovano u 2008. godini.

na međunarodnom planu, ostvarili smo intenzivnu komunikaciju sa velikim brojem partnera i zaključili kreditne aranžmane sa međunarodnim finansijskim institucijama evropskom bankom

za obnovu i razvoj, Svjetskom bankom, evropskom investicionom bankom, njemačkom razvojnom bankom i obezbijedili realizaciju infrastrukturnih projekata u obla sti vodosnabdijevanja, energetike, saobraćaja i drugih važnih proje kata.

Realizovana poreska politika u 2008. godini predstavlja nastavak reformskih aktivnosti u ovoj oblasti sa ciljem kreiranja po voljnog ambijenta za razvoj predu zetništva, podsticaj stranih ulaganja i novo zapošljavanje. tome su posebno doprinijele niske stope poreza na dobit pravnih lica (9%) i poreza na dohodak fizičkih lica (15%), kao i smanjene fiskalnog opterećenja zarada zaposlenih.

u skladu sa obavezama preuzetim Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju, pripremljena je i uredba o usklađivanju nomenklature Carinske tarife za 2009.

godinu, koja predstavlja jedan od osnovnih preduslova za pravilno sprovođenje spoljnotrgovinske raz mjene sa zemljama članicama evropske unije.

u prethodnoj godini pripremili smo i zakone o državnoj imovini i svojinsko pravnim odnosima, kojim će se na cjelovit način ur e diti pitanje svojine, odnosno ko rišćenje i upravljanje državnom imovinom,

Uvodnik

Godišnji izvještaj Ministarstva finansija Crne Gore za 2008. Godinu Godišnji izvještaj Ministarstva finansija Crne Gore za 2008. Godinu

5

što će stvoriti uslove za kvalitetniju realizaciju investicija od strateškog značaja za Crnu Goru.

Po prvi put, u okviru zakona o budžetu Crne Gore za 2009. godinu je izvršena podjela izdataka budžeta na tekući budžet, kapitalni budžet, budžet državnih fondova i transakcije finansiranja, što će doprinijeti povećanju transparentnosti trošenja budžetskih sredstava. takođe, započeta je implementacija srednjoročnog budžetskog okvira, koji podrazumijeva planiranje i budžetiranje koje se odnosi na period od tri do pet godina, a služi i kao osnova za proces pripreme godišnjeg budžeta.

u 2008. godini nastojali smo da budemo transparentni i da u svakodnevnoj komunikaciji sa medijima, kako direktnoj, tako i putem web sajta i biltena, na dnevnoj osnovi, informišemo crnogorsku javnosti o onom što smo postigli.

ipak, ono po čemu će se, možda, najviše pamtiti prethodna 2008. godina je globalni virus koji pogodio privrede najrazvijenijih

zemalja svijeta i čije posljedice dje limično i mi u Crnoj Gori već osjećamo. da bismo zaštitili ba nke, privredu i građane, donesen je zakon o mjerama za zaštitu bankarskog sistema kojim je predviđen set mjera u cilju pružanja podrške likvidnosti bankarskom sektoru i zaštite depozite građana do punog iznosa.

u cilju smanjenja posljedica eko nomsko finansijske krize, u saradnji sa Centralnom bankom i drugim subjektima, pripremljen je i paket monetarnih, fiskalnih i socioekonomskih mjera u iznosu od oko 10% BdPa, koji je, po mno gima, jedan od najboljih u evropi.

u situaciji finansijske krize, Crna Gora je među rijetkim državama koja je očuvala kreditni re j ting. Međunarodna agencija za kreditni rejting, Standard and Poors, početkom novembra 2008. godine potvrdila je Crnoj Gori dugoročni (BB+) i kratkoročni (B) suvereni kreditni rejting, kao i aaa rejting koji se odnosi na prenos i ocjenu konvertibilnosti.

takođe, sa državnim dugom, na kraju 2008. godine, u iznosu od 894,7 mil. eura ili 26,8% bruto domaćeg proizvoda (BdP), Cr na Gora je jedna od najmanje zaduženih zemalja u evropi.

za nama je, dakle, jedna uspješna godina, u kojoj je nastavljen ekonomski rast, rast BdPa od 78%, visoko ostvarenje poreskih pri hoda, priliv stranih direktnih in v esticija.

Međutim, u situaciji kada globalni virus zahvata cijeli svijet i kada se ekonomske projekcije koriguju iz dana u dan, pred Ministarstvom finansija je ozbiljan izazov: da u 2009. godini, zajedno sa svim subjektima – institucijama, bankama, privrednicima i građanima održimo postojeće trendove i da iz ove krize, koju dijelimo sa cijelim svijetom, izađemo sa što manje negativnih posljedica.

Gordana jovanović, portparol


6


PRoGRaM Rada vlade noRMativni dio

1. zakon o platnom prometu u zemlji („Službeni list CG“ broj 61/08)

Svrha donošenja zakona o platn om prometu u zemlji je dalja reforma regulatornog okvira u oblasti sistema plaćanja u pravcu što većeg nivoa uskl ađivanja ove regulative sa regulativom evropske unije, aktima Komiteta za platne i obračunske sisteme Međunarodne banke za obračun i dalji razvoj platnog sistema u skladu sa međunarodnom praksom i standardima u ovoj oblasti, uz uvažavanje specifičnosti kako bankarskog, tako i privrednog i finansijskog sistema Crne Gore.

2. zakon o izmjenama i dopunama zakona o tekućim i kapitalnim poslovima sa inostranstvom („Službeni list CG“ broj 62/08)

donošenjem izmjena i dopuna zakona o tekućim i kapitalnim poslovima sa inostranstvom unapređuje se sistem tekućih i kapitalnih tokova između Crne Gore i inostranstva, u smislu uskla đivanja sa zahtjevima članstva Crne Gore u međunarodnim organizacijama. takođe, izmjenama zakona izvršene su pravno tehničke korekcije, u smislu potrebe bližeg definisanja pojedinih terimina koji se uoptrebljavaju u zakonu, odnosno, brisanja onih definicija koje se u zakonu ne upotrebljavaju. Predlogom zako na su resistematizovane i pojedine odredbe u cilju omogućavanja efi kasnije pripreme i sastavljanja platnog bilansa Crne Gore.

3. zakon o izmjenama i dopunama za kona o stečaju i likvidaciji banaka („Službeni list CG“ broj 62/08)

uvažavajući neophodnost usvajanja za kona o platnom prometu u zemlji, po sebno o minimiziranju sistemskog rizika u platnim sistemima koji potencijalno može da ugrozi konačnost dnevnog poravnanja u plaćanjima i time naruše prava ili izazove šteta za učesnike platnog sistema, nametnula se potreba da se pojedine odredbe zakona o stečaju i likvidaciji banaka, koje predstavljaju značajnu smetnju i pravni rizik za ostvarivanje prava i sigurnost učesnika u platnom sistemu, usaglase sa odredbama zakona o platnom prometu u zemlji.

4. zakon o mjerama za zaštitu bankarskog sistema („Službeni list CG“ broj 64/08)

u cilju predupređivanja eskalacije kri ze, održanja stabilnosti, likvidnosti i solventnosti bankarskog sektora u Crnoj Gori, Ministarstvo finansija u saradnji sa Centralnom bankom Crne Gore je pripremilo konzistentan set

mjera ko ji je kroz zakon o mjerama za zaštitu bankarskog sektora usvojila Skupština Crne Gore oktobra 2008. godine. ovaj set mjera se bazira na: ga rantovanju depozita građana i privrede koji se na la ze kod banaka registrovanih u Cr noj Gori do punog iznosa; garantovanju međubankarskog kre ditiranja i pozaj mica banaka od finansijskih institucija; obezbjeđivanju mogućnosti pri jevremene otplate kredita, kao i obez bjeđivanjem kre ditne podrške bankama u Crnoj Gori na njihov zahtjev iz sredstava državnog Budžeta, kao i iz sredstava rezervi i kapitala Centralne banke i mogućnošću učešća države u postupku dokapitalizacije banaka.

Ministarstvo finansija i Centralna ba n ka Crne Gore su u zakonom predviđ enom roku donijeli podzakonsku regulativu u vidu pravilnika i odluka kojima se bliže reguliše postupak izdavanja gar a ncija, davanja pozajmica i dokapitaliza cije bana ka. donijeta po dzakonska regulativa obuhvata slje deće: Pra vil nik o bližim uslovima i pos tupku do ka pitalizacije banaka („Slu žbeni li st Crne Gore”, broj 66/08 od 31. 10. 2008. godine) i Pravilnik o bližim uslovima i postupku izdavanja garancija i obezbjeđivanja kreditne podrške bankama („Službeni list Crne Gore”, broj 66/08 od 31. 10. 2008. godine).

5. zakon o izmjenama i dopunama zakona o računovodstvu i reviziji („Slu žbeni list CG“ broj 80/08)

zakon o izmjenama i dopunama za ko na o računovodstvu i reviziji je us vo jen u Skupštini krajem decembra („Službeni list CG“, br. 80/08). Prethodni zakon o računovodstvu i reviziji („Službeni list RCG“, br.

Pregled najznačajnijih aktivnosti sektora za finansijski sistem,

međunarodnu saradnju i eU integracije u toku 2008. godine

Miloradkatnić


7

69/05) pretrpio je veliki broj izmjena, koje se, između ostalog, odnose na elektronsko izvještavanje, dostavljanje kvartalnih izvještaja, konsolidovanih fina nsijskih izvještaja, promijenjenog roka za dos tavljanje finansijskih iskaza, uvođe nje inspekcijskog nadzora, razvrstavanje pravnih lica. imajući u vidu veliki broj izmjena, Ministarstvo finansija je, u cilju efikasnije primjene zakona, pripremilo integralni tekst, koji je objavljen na sajtu ministarstva.

inStituCionalno jačanje KaPaCiteta

Ministarstvo finansija, kao nadležni organ za poslove računovodstva i revizije, formiralo je Savjet za računovodstvo i reviziju. članovi Savjeta su, pored predstavnika Ministarstva fina nsija, i predstavnici Ministarstva za ekonomski razvoj, Privrednog suda, Centralne banke, Komisije za ha r tije od vrijednosti, agencije za na dzor osiguranja i instituta sertifikovanih računovođa. zadatak Savjeta za računovodstvo i reviziju se sastoji u pružanju savjeta licima koja kreiraju politiku, regulatorima i ostalim stejkholderima; stvaranje ambijenta za unapređenje računovodstvene i revizorske regulative i prakse u Crnoj Gori. takođe, zadatak Savjeta je bio i izrada Strategije i akcionog plana za unapređenje finansijskog izvještavanja u Crnoj Gori.

uz podršku Svjetske banke nastaviće se sa jačanjem kapaciteta institucija zainteresovanih za primjenu zako na što treba do vodi unapređenju računovo dstvene i revizorske prak se i kvalitetnijem finansijskom izvještavanju.

PRoGRaM Rada vlade teMatSKi dio

1. Strategija i akcioni plan za unapre đenje finansijskog izvještavanja u Crnoj Gori

Strategija i akcioni plan za unapređe nje finansijskog izvještavanja u Crnoj Go ri je usvojena, na vladi, 30. 10.2008. go di ne. ovaj dokument predstavlja jas an i sistematičan program mjera za pobo ljšavanje zakonskog ok v ira, institucija i računovodstvene pro fesije, posebno u dijelu koji se odnosi na računovodstvo, reviziju i

poslovnu kulturu, a u cilju postizanja visokog kvaliteta finansijskog izvj e štavanja. takođe, Strategija ima za cilj da prepozna i definiše aktivn osti i instrumente koji će voditi usklađivanju regulatornog okvira finansijskog izvje šta vanja sa acquisjem, uklju čujući pri premu konsolidovanih finansijskih iskaza, propisa revizorskih firmi i elektronsko objavljivanje finansijskih iskaza, kao i da definiše proporcionalne zahtjeve za finansijskim izvještavanjem malih i srednjih preduzeća.

implementacija samog dokumenta, rezultiraće i povećanjem povjerenja svih zainteresovanih subjekata u finansijske izvještaje privrednih društava u Crnoj Gori.

oStale aKtivnoSti:

RačunovodStvo i Revizija

1. Kontrola ispravnosti dostavljanja finansijskih izvještaja

Kontrola ispravnosti dostavljanja finansijskih izvještaja, od strane priv r ednih društava, propisana je zako nom o računovodstvu i reviziji (»Slu žbeni list« RCG, broj 69/05). zakonskom regulativom iz oblasti računovodstva i revizije utvrđeno je da kontrolu urednog i blagovremenog dostavljanja finansijskih iskaza, kao i izvještaja revizora, vrši nadzorni organ Ministarstvo finansija.

Shodno tome, Ministarstvo finansi

ja je, uz konsultantsku pomoć Beaing Pointa, a u skladu sa zakonom o raču novodstvu i reviziji, tokom avgusta mje seca 2007. i 2008. godine izvršilo kontrolu ispravnosti i kvaliteta dostavljenih finansijskih iskaza akc ionarskih društava i društava sa ograničenom odgovornošću, za 2006. godinu, odnosno 2007. godinu.

vršenjem uporedne analize kontrole ispravnosti dostavljanja finansijskih izvje štaja za 2006. i 2007. godinu utvrđeno je da je, za razliku od pretho dne godine, ostvaren napredak u pogle du poštovanja zakonskog roka u kojem su privredna društva ob avezna da dos tave finansijs ke izvje štaje, dostavlja nja izvještaja revi zo ra i finansijskih iska za CRPSu. ist o vremeno, utvrđeno je značajno po boljšanje u dostavljanju i urednosti finansijskih izvještaja od strane društava sa ograničenom odgo vornošću. Poboljšanje u finansijskom izvještavanju dijelom je i rezultat započetog procesa kontrole u 2007. godini i preuzetih aktivnosti Ministarstva finansija u cilju poboljšavanja finansijskog izvještavanja.

Ministarstvo finansija će, u saradnji sa drugim nadležnim institucijama, a u cilju stvaranja efikasnijeg poslovnog okruženja, kao i bolje kontrole finansijskog izvještavanja, sprovoditi navedenu kontrolu svake godine.

evRoPSKe inteGRaCije

ekonomski i fiskalni program 2008 2011

Crna Gora, treću godinu za redom, priprema ekonomski i fiskalni program, kao sveobuhvatni srednjoročni dokument, u kome se na jednom mjestu daje pregled ekonomskih i fiskalnih politika zemlje, u svjetlu


8


nje nog puta ka učlanjenju u evropsku uniju.

Kao i prethodnih godina, tako je i ovo go d išnji eFP bio rezultat međusektorske saradnje velikog broja institucija i to: Ministarstva finansija, Centralne banke Crne Gore, Komisije za hartije od vrijednosti, agencije za nadzor osiguranja, MonStata, Ministarstva za ekonomski razvoj, Ministartsva pomorstva, sao bra ćaja i telekomunikacija, Ministarstva rada, zdravlja i socijalnog staranja, agencije za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja, Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, Komisije za javne nabavke, Komisije za kontrolu državne podr ške i pomoći, Sekretarijata za evropske integracije, direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća, instituta za strateške studije i prognoze uz ekspertsku podršku konsultatanata twinning projekta.

evropska komisja je ove godine prolongirala krajnji rok za dostavljanje eFPa, pa je rok za dostavljen pomjeren za kraj januara naradne godine, pa će ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2008 – 2011. godine biti do kraja januara dostavljen predstavnicima evro pske komije, nakon čega će, na proljeće uslijediti prezetacija programa u Briselu i finalna ocjena evropske komisije na ljeto 2009. godine.

Prvi sastanak Privremenog pododbora za ekonomska i finansijska pitanja i statistiku i istovremeno četvrti sektorski sastanak unaprijeđenog stalnog dijaloga za ekonomska i finansijska pitanja i statistiku, je održan u Briselu, 24.oktobra 2008. godine.

u cilju pripreme članova delegacije za učešće na sastanku, u koordinaciji Ministarstva finansija i Sekretarijata za evropske integracije, održano je više pripremnih sastanaka. u skladu sa agendom sas tanka, koja je pre dložena od strane Generalnog direktorata za ekonomska i finansijska pitanja, obra đena su pitanja za diskusiju i u pisanoj formi dostavljena predstavnicima evropske komisije nedelju dana prije održavanja sastanka, shodno prethodno utvrđenoj praksi.

Sastanak su u ime evropske komisije otvorili direktor Generalnog direktorata za ekonomska i finansijska pitanja i kopredsjedavajući odborom, antonio de lecea, i šef odjeljenja za Crnu Goru iz direktorata za pro

širenje, tereza Sobjeski, a u ime Crne Gore pomoćnik ministra finansija i rukovodilac Grupe za evropske integracije za ekonomska i finansijska pitanja i statistiku i kop redsjedavajući odborom, Milorad Katnić, i sekretar Sekretarijata za evropske integracije, ana vukadinović.

u radu sastanka su učestvovali i šef Sta lne misije Crne Gore pri eu, Slavica Milačić, kao i predstavnici na dležnih generalnih direktorata evropske komi sije i državnih organa i institucija Crne Gore.

Pored razmatranja napretka koji je Crna Gora ostvarila tokom prethodne godine, sastanak je bio prilika, kako je istakao gospodin de lecea, da se razmijene i mišljenja o aktuelnoj finansijskoj situaciji u eu i u Crnoj Gori.

Pomoćnik ministra, Milorad Katnić, je u uvodnom izlaganju naglasio da je finansijska situacija u Crnoj Gori stabilna i da vlada, u komunikaciji sa Centralnom bankom i drugim subjektima na finansijskom tržištu, redovno i pažljivo prati zbivanja u vezi sa globalnom finansijskom krizom i preduzima mjere koje će preventivno uticati na obezbjeđenje visokog nivoa stabilnosti i sigurnosti na finansijskom tržištu Crne Gore. takođe, istaknuti su pozitivni trendovi na tržištu rada i značajan napredak na polju investicija. Milorad Katnić je u uvodnom dijelu upoznao predstavnike evropske komisije sa planiranim aktivnostima na izradi ekonomskog i fiskalnog programom za 2008. godinu.

SaRadnja Sa MeđunaRodniM FinanSijSKiM inStituCijaMa

elektroprivreda Crne Gore zaključila je, dana 11.12.2008. godine, ugovor o kre ditu za Projekat zamjena filtera u termoelektrani Pljevlja i do datno finansiranje trafostanica Ribarevina i Podgorica 5. ugovorom o kreditu predviđeno je da se za navedeni Projekat opredijeli 15.000.000 eura. istog dana Ministarstvo finansija izdalo je garanciju KfWu za navedeni kredit.

Kako bi se nastavila već započeta sa radnja sa eBRdom, Ministarstvo fi nansija, u ime vlade Crne Gore za ključilo je, dana 23. aprila 2008. godine, ugovor o garanciji za drugu tranšu za projekat željeznice, u iznosu od 5.000.000 eur. ugovoro o

kreditu zaključen je između eBRda i Željeznice Crne Gore.

Ministarstvo finansija potpisalo je 16. maja 2008. godine ugovor o garanciji za drugu tranšu za projekat regionalnog vodosnabdijevanja u iznosu od 7.000.000 eur. godine, sa efektivnošću od 2009. godine. zajmoprimac za navedeni kredit biće jP »Regionalni vodovod Crnogorsko primorje« (PeW).

nakon potpisivanja četiri ugovora o kreditu i garanciji, 30. oktobra 2008. godine, kojima je omogućeno povlačenje blizu 20.000.000 eur za realizaciju infrastrukturnih projekata u Crnoj Gori, Ministarstvo finansija i evropska investiciona banka su, kroz neposrednu komunikaciju sa ostalim resornim ministarstvima, definisali prioritetne projekte čiju bi realizaciju podržala evropska investiciona banka.

u tom cilju, ministar finansija, dr igor lukšić i potpredsjednik evro pske investicione banke, dario Scanna pieco, potpisali su Memorandum o razumijevanju vrijedan blizu 200.000.000 eur kojim su definisani projekti koji će u narednom petogodišnjem periodu biti finansirani kreditnim sredstvima eiBa. Memorandumom su predviđeni sljedeći projekti: rehabilitacija željezničke infrastrukture (34.000.000 eur), tretman otpadnih vo da (54.000.000 eur), odlaganje čvrstog otpada (30.000.000 eur), izgradnja zaobilaznica u crnogorskim gradovima (60.000.000 eur). Samim tekstom Memoranduma ostavljena je mogućnost za proširenje portfolija, kao i mogućnost da se iznos sredstava poveća u zavisnosti od razvojnih potreba Crne Gore.

Ministarstvo finansija potpisalo je sa Svjetskom bankom 30.12.2008. godine ugovor o kre ditu za dva projekta i to: Rukovođenje i upravljanje zemljiš nom adminstracijom (laMP Projekat), u iznosu od 11.000.000 eur i Projekat energetske efikasnosti, u iznosu od od 6,5 miliona eur (10 miliona $).

Milorad Katnić, pomoćnik ministra za

finansijski sistem, međunarodnu saradnju

i eu integracije


9

uvod

Crnogorska ekonomija će, kao mala i otvorena, u 2009. godini u značajnoj mjeri biti pod uticajem negativnih kretanja u svjetskoj ekonomiji. negativni trendovi na globalnom nivou značajno su uticali na korekciju procjene rasta BdPa u evropskoj uniji i zemljama regiona. jasno je da će takva kretanja, s obzirom da se glavni ekonomski partneri Crne Gore nalaze u evropskoj uniji i regionu imati uticaja na ekonomsku aktivnost u Crnoj Gori. istovremeno, značajan priliv kapitala kroz Sdi u Crnu Goru je dolazio iz emerging ekonomija poput Rusije, a velika očekivanja su u vezi sa investitorima iz zemalja Srednjeg istoka od kojih su neke, takođe, značajno pogođene globalnom finansijskom i ekonomskom krizom. zbog toga su makroekonomski indikatori u izvjesnoj mjeri korigovani i projektovani u 2009. godini na nižem nivou u odnosu na prethodnu godinu, a, takođe, se konzervativno planira i rast u narednim godinama, uz izradu alternativnih scenarija, u slučaju produbljavanja krize.

time je, makroekonomski i fiskalni okvir za Crnu Goru u periodu 20092011.1 baziran na očekivanjima postepenog sniženja stopa rasta, sniženja fiskalnih prihoda budžeta Crne Gore i lokalne samouprave, kao i korišćenju sredstava depozita i zaduživanju za potrebe finansiranja planiranog nivoa javne potrošnje.

u narednoj tabeli dati su osnovni makroekonomski i fiskalni parametri za period 20072011:

Makroekonomski i fiskalni okvir (u % BDP-a)

2007. 2008. 2009. 2010. 2011.

izvršeno Projekcija budžetski scenario

centralni scenario

krizni scenario

budžetski scenario

centralni scenario

krizni scenario

budžetski scenario

centralni scenario

krizni scenario

Nominalni rast BDP-a 30.7% 18.9% 14.5% 11.3% 8.7% 10.8% 10.3% 9.2% 9.2% 8.7% 9.2%

Realni rast BDP-a 10.7% 8.1% 7.0% 5.0% 2.5% 6.5% 5.0% 3.5% 6.0% 4.5% 4.5%Javni prihodi 47.72 45.93 44.60 44.34 39.55 42.62 43.93 43.13 41.14 43.15 42.79Konsolidovana javna potrošnja 41.37 44.50 44.44 46.74 41.98 41.72 45.13 44.77 40.23 43.75 43.50

Deficit/Suficit 6.35 1.43 0.16 -2.40 -2.44 0.90 -1.20 -1.64 0.91 -0.60 -0.71Kamate 0.99 0.72 0.67 0.70 0.70 0.71 0.76 0.83 0.67 0.72 0.79Primarni deficitt/suficit 7.34 4.03 0.83 -1.70 -1.74 1.61 -0.44 -0.81 1.58 0.12 0.08

Povećanje / smanj. depozita 4.44 3.11 -0.76 -0.62 -0.38 -0.12 0.23 -0.34 -0.21 0.52 0.01

izvor: ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2008 2011

Kao što se može vidjeti iz tabele, period 20072008. karakterišu veoma visoke stope ekonomskog rasta, suficit budžeta javnog sektora i značajno povećanje depozita. za period 20092011. razrađena su tri scenarija, u zavisnosti od stepena uticaja globalne ekonomske krize na Crnu Goru. u budžetskom i centralnom scenariju zadržan je isti apsolutni nivo javne potrošnje, ali je zbog različitih nominalnih vrijednosti BdPa relativno učešće izdataka u centralnom scenariju veće.

1 - Tekst je preuzet iz materijala: “Informacija o aktuelnim kretanjima na svjetskom finansijskom tržištu i mogućim rizicima u pogledu odraza na opšte prilike u Crnoj Gori” koji je pripremilo Ministarstvo finansija u saradnji sa regulatorima finansijskog tržišta, a Vlada usvojila na sjednici od 15. jauara 2009. godine.

2 - Sadržan u Ekonomskom i fiskalnom programu za Crnu Goru 2009 – 2011.

mjere fiskalne politike usmjerene na smanjenje negativih uticaja

ekonomske krize na crnu Goru


10


u tzv. kriznom scenariju, uz značajan pad javnih prihoda, procjenjuje se da bi projektovani nivo potrošnje bio neodrživ, pa je stoga neophodno redu cirati kapitalne rashode, kako bi se došlo do nivoa deficita od oko 2,4%, koji je mogu će finansirati kroz aranžmane sa međunarodnim finansijskim institu cijama i drugim potencijalnim kredi t orima.

MjeRe FiSKalne PolitiKe

vlada Crne Gore je, kroz predloženi Budžet Crne Gore za 2009. godinu, usvo jila paket mjera ekonomske po litike koje idu u pravcu očuvanja makroekonomske stabilnosti, povećanja produktivnosti i očuvanja povoljnog ekonomskog ambije nta kroz sljedeće instrumente:

< jačanje investicija u infrastruk turu (iskustvo iz prethodnih kriza pokazuje da se zemlje u razvoju moraju prilagoditi novoj fiskalnoj realnosti i oprezno upra vljati javnim finansijama u cilju obezbjeđivanja dugoročnih ula ganja u infrastrukturu i socijalni razvoj, izbje gavajući ne potrebna ograničenja javne potro šnje u cilju održavanja viso kog i kvalitetnog ekonomskog rasta na dug rok) i jačanja podrške razvoju pr ivatnog sektora (kroz omogućavanje SMe sektoru lakši pristup kreditima). Povećavanje izdataka u kapitalnom bu džetu, čime će se povećati inves ti ci ona potrošnja i omogućiti uslovi za održanje trenda ekonomskog rasta, iz nosi 164% odnosno preko 4% BdPa. Predlogom Budžeta za 2009. godinu, opredijeljena su sredstva u iznosu 217 miliona eura za potrebe kapitalnih iz dataka, u odnosu na 85 miliona eu ra koliko je bilo opredijeljeno u 2008. godini. na nivou javnog se k tora (uk uljučujući opštine) kapit alna ulaganja u 2009. godini su pro cijenjena na 9,84% BdPa. ipak, ukoliko do đe do zna čajno nižeg ost varenja budžetskih prihoda od planiranog iznosa bi će neo phodno smanjenje rasho da u kapital nom budžetu. u takvim okolnostima biće odlo ženi pojedini projekti za koje se procijeni da nijesu preduslov za značajne privatne investicije i da njihovo usporenje neće bitnije negativno uticati na ekonomski rast i važne strukturne reforme.

< Smanjenje tekuće, neproduktivne budžetske potrošnje, kojom se stvara pro stor za podršku građanima i privredi (set mjera definisan u nastavku) i jačanje investicija u infrastrukturu, kroz:

4 obuzdavanje rasta tekućih izdataka ispod nivoa rasta BdPa, odnosno relativno smanjenje tekuće javne potro šnje sa 41,5 % BdPa u 2008. na 39,22 % BdP u 2009. godini; 4 (Privremeno) zamrzavanje 10%

ras hoda za materijal i usluge u prvom polugodištu 2009. godine. članom 12 zakona o budžetu Crne Gore za 2009. godinu definisano je da vlada može, na predlog Ministarstva finansija, us vojiti kriterijume za utvrđivanje redosljeda pri oriteta u plaćanju Budže tom utvrđe nih obaveza, a da će dinamika potrošnje sredstava za rashode za materijal i usluge, kod svih potrošačkih jedinica u prvom polugodištu biti umanjena za 10% ove kategorije, u cilju podešavanja sa kr e tanjem prihoda budžeta. Procijenjena ušteda za prvih 6 mjeseci 2009. godine, po ovom osnovu, je 6,5 mil eur.

< Podrška građanima i privredi obe zbjeđivanjem dodatne likvidnosti, kroz:

4 dalje smanjenje opterećenja na zar ade, što će voditi rastu neto za rada. u 2009. godini je planirano smanje nje poreza na dohodak fizičkih lica sa 15% na 12%, kao i smanjenje stopa doprinosa za obavezno socijalno i zdra v stveno osiguranje. navedeno će do p r i nijeti obezbjeđivanju dodatnih

iz v o ra likvidnosti za građane kroz rast ne to zarada, što će jačati komponentu individualne potrošnje, u ukupnom iz nosu na nivou ekonomije od oko 53 mil. eur ili 1,5% BdPa. istovremeno, za 2009. i 2010. godinu neće se plaćati do prinosi na obavezno socijalno osigu ranje, na primanja zaposlenih, po osno vu otpremnina. Politika smanjenja opt e rećenja na rad već nekoliko godina predstavlja osnovni cilj fiskalne politike, a planirana dinamika rasterećenja ug ra đena je u zakonske pr opise, značajno prije naznaka uti caja globalne krize na crnogorsku ekonomiju. Stoga ova mjera, ne samo da može djelovati kontraciklično već predstavlja kon zi stetnu politiku koja u dugom ro ku i bez obzira na okolnosti vodi ko nkurentnijoj privredi Crne Gore;4 Prijevremenoj otplati unutrašnjeg

duga, po osnovu restitucije i stare devizne štednje, čime će se, takođe, ojačati komponenta potrošnje i obezbijediti do datna likvidnost, u iznosu od 20 miliona eura, odnosno 0,6% BdPa. istovremeno, time se, uz značajan diskon, smanjuje visina javnog du ga i stvara prostor za eventualna no va zaduženja za slučaj potrebe fina nsiranja deficita;4 ukidanje naknade za autoputeve,

od januara 2009. godine. ova naknada je predstavljala dio maloprodajne cijene za gorivo, a procjena je da će njenim ukidanjem biti manji trošaknamet na nivou ekonomije (građani i privreda) u iznosu od oko 5 miliona eura ili oko 0.15% BdPa.4 ukidanje naknade za korišćenje

građevinskog zemljista. ova mjera stupa na snagu od početka 2009. godine čime će privreda biti rasterećena za oko 23 miliona eura obaveza po ovom osnovu (koliko su iznosili prihodi opština po ovom osnovu u 2008. godini), odnosno oko 0,75 BdPa. u značajnom dijelu ovo rasterećenje će imati pozitivne implikacije na velike sisteme poput ePCG čime će se stvori osnova za pozitivniji rezultat i investicije ili umanjenje cijene električne energije.4 Smanjenjem cijena električne

en er gije za malu i srednju privredu, uz istovremeno nastavljanje pr ograma subvencionisanja najugroženijih kate gorija stanovništva. vlada Crne Gore je u decembru 2008. godine donijela odluku o smanjenju

bojanabošković


11

cijena električne energije za sektor male i srednje privrede u iznosu od 10%, odnosno oko 8 miliona eura na nivou godine, kroz umanjenje poreskih potraživanja koje država ima prema ePCG. ovo bi značilo dodatnu likvidnost za malu i srednju privredu Crne Gore u iznosu od oko 0.3% BdPa. Prethodno povećanje cijena, koje je odobrila re gula torna agencija za energetiku, koje najviše pogađa domaćinstva je dalji korak ka tržišnim cijenama i predstavlja preduslov za privlačenje značajnih pri vatnih investitora u energetski sektor. 4 ukidanje obaveza plaćanja soc

i j a lnih doprinosa na otpremnine radn i ka. tom mjerom se želi pomoći re s trukturiranje kompanija, kao i obe zbijediti potencijalno veće otpremnine.4 Stvaranje uslova da se obe

zb ij ede dugoročne kreditne lin i je bankarskom sektoru od međunarodnih finansijskih institucija (eiB, KfW) u cilju podrške malim i srednjim preduzećima. za ove namjene vlada je spremna da obezbijedi garancije u iznosu oko 100 mil eura, što je predviđeno budžetom za 2009. godinu.< Socio – ekonomske mjere: Pored

mjera fiskalne politike, vlada Crne Gore sprovodi i socio ekonomske mjere u cilju održavanja ekonomskog rasta, jača nju životnog standarda i podsticanju preduzetništva. naime, vlada Crne Gore realizuje projekat pod nazivom „Posao za vas” koji ima za cilj da promoviše i podstakne aktivno zapošljavanje, kao i podrži dostupnost finansijskih sredstava za kv a litetne projekte. Realizacija ov og projekta ne podrazumijeva kla s i č an oblik socijalne podrške, gdje se kroz jednostrane transfere, ob e z bjeđuje podrška ugroženim kategorija ma st anovništa, već se bazira na omo guća vanju i lakšem prsitupu ob ezbjeđivanja izvora finansiranja za fiz ička i pravna lica koja žele da se bave biznisom. za realizaciju projekta, u narednoj go di ni, opredijeljena su fina nsijska sredstva u iznosu od 18,15 miliona eura, odnosno 0,5% BdPa. Pomenuto, u krajnjem doprinosi, po većanju zapo slenosti, proširenju po reske baze i rastu ekonomske aktivnosti i životnog standarda, za razliku od klasičnih mjera socijalne

politike kojima se socijalni problemi rješavaju samo na određen vremenski period.

evidentno ja da se svim navedenim mjerama pospješuje komponenta potro šnje, individualne, investicione i ja v ne, u cilju objezbje đivanja dodatne likvidnosti i za realni i bankarski sektor i time kontracikličnog djelovanja na elemente recesije. ukupan iznos ovog podspješivanja, kroz fiskalne i socioeko nomske mjere, iznosi oko 9.5% pro cijenjenog BdPa, odnosno preko 320 miliona eura bez realizacije planiranih garancija na dugoročne kreditne linije bankarskom sektoru od međunarodnih finansijskih instit ucija, što uvećava po menuti procenat.

uMjeSto zaKljučKa

trenutna situacija na međunarodnim finansijskim tržištima i u svjetskoj eko nomiji kao cjelini predstavljaju značajan izazov za nosioce ekonomske politike u Crnoj Gori. eventualno smanjenje priliva kapitala iz inostranstva, po os no vu stranih direktnih investicija i ban karskih kredita, praćeno bitnim pogo ršanjem

ekonomskih uslova u spoljnjem okruženju može imati značajan uticaj na crnogorske javne finansije.

ekonomska recesija u ključnim zem lja ma, ekonomskim partnerima može, preko smanjene stope privrednog ra s ta u Crnoj Gori, bitno uticati na di namiku javnofinansijskih prihoda. St o pe privrednog rasta će biti niže u poređenju sa prošlim godinama što, uz pritiske na rashodnoj strani, može izazvati pritiske na ja vnofinansijski de ficit. Stoga, doda tne diskrecione mjere, u smislu sti mu l isanja privrede, bilo putem sma njenja poreza/doprinosa i/ili povećanja rashoda (tekućih/kapita l nih) će se sagledavati u svjetlu dugo ro čne javnofinansijske stabilnosti ze m lje (deficit/javni dug) i uslova za fi nansiranje javnofinansijskog de ficita.

Priredili:Milorad Katnić,

pomoćnik ministra Bojana BošKović,

samostalni savjetnik ii za finansijski sistem,

međunarodnu saradnju i eu integracije

vladislav KaRadŽićSamostalni savjetnik i


12


Crna Gora, treću godinu za redom, priprema ekonomski i fiskalni program, kao sveobuhvatni sr ed njoročni dokument, u kome se na jednom mjestu daje pregled ekonomskih i fiskalnih politika zemlje, u svjetlu njenog puta ka učlanjenju u evropsku uniju.

Kao i prethodnih godina, tako je i ovogodišnji eFP bio rezultat međusektorske saradnje velikog broja institucija i to: Ministarstva finansija, Centralne banke Crne Gore, Komisije za hartije od vrijednosti, agencije za nadzor osiguranja, MonStata, Ministarstva za ekonomski razvoj, Ministarstva pomorstva, saobraćaja i telekomunikacija, Ministarstva rada, zdravlja i socijalnog staranja, agencije za prestrukturiranje privrede i strana ulaganja, Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, Komisije za javne nabavke, Komisije za kontrolu državne podrške i pomoći, Sekretarijata za evropske integracije, direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća, instituta za strateške studije i prognoze uz ekspertsku podršku konsultatanata twinning projekta.

Struktura dokumenta, koju pred lažu predstavnici Generalnog direktorata za ekonomska i finansijska pitanja evropske komisije, je ostala nepromijenjena u odnosu na prethodnu godinu. Svakako, treba naglasiti da takva stuktura, u potpunosti, odgovara Pretpristupnom ekonomskom programu (PeP) koji pripremaju zemlje kandidati, što upućuje na zaključak da evropska komisija daje na značaju i intenzitetu ekonomskom dijalogu sa Crnom Gorom. istovremeno, praksa i preporuka evropske komsije, jeste da svaki naredni eFP treba da bude svojevrstan nastavak prethodnog, u smislu izostavljanja navođenja činjenica ko

je su date u prethodnom programu. ovo, svakako, podrazumijeva da dokument mora biti cjelina za sebe, odnosno da ga čitalac može razumijeti i bez upoznavanja sa prethodnim. takođe, navedeno znači i preporuku da ovogodišnji eFP može biti i po obimu kraći od prethodnog.

Prilikom kreiranja eFPa za ovu godinu, članovi Radne grupe su bili u sprecifičnijoj situaciji nego prethodnih godina, imajući u vidu dešavanja na globalnom tržištu. u tom smislu, svako poglavlje je pripremljeno uvažavajući uticaj kretanja na globalnom nivou, na pojedine segmente crnogorskog ekonomskog sistema i ekonomiju kao cjelinu. Posebna pažnja je posvećena izradi alternativnih makrofiskalnih scenarija. Polazeći od pretpostavke da velike turbulencije dodatno otežavaju prognoze i planove, koje je posebno teško izrađivati za male dinamične i otvorene ekonomije, tako je uzeto u obzir više scenarija ekonomskog rasta i detaljno razrađeni makrofiskalni indikatori, kao i politike koje bi se primjenjivale u slučaju izvršenja nekog od alternativnih scenarija.

osnovni napredak, u pogledu kvaliteta i sadržajnosti, koji je postignut u odnosu na prošlogodišnji program, ogl e da se u kvantifikovanju fiskalnih efekata strukturnih reformi. navedeno je bila osnovna primjedba koju su predstavnici evropske komisije davali na prethodna dva eFPa. u tom smislu, ovakav doprinos je značajan u pogledu činjenice da crnogorska administracija počinje sa unapređivanjem sopstvenih ana litičkih kapaciteta. treba napomenuti da su kvantitativni efekti dati okvirno i ne mogu se smatrati striktno obavezujućim, ali su važni sa aspekta usklađivanja planova sa budućim realnim fiskalnim mogućnostima.

evropska komisja je ove godine pro lo ngirala krajnji rok za dostavljanje eFPa za kraj januara naredne godine, s obzirom da se budžeti i odgovarajuće ekonomske i fiskalne politike u svim zemljama potencijalnim kandidatima, uglavnom usvajaju krajem godine, tako da podaci koji se prezentiraju u eFPu budu na nivou zvanično ostvarenih, odnosno planiranih. ekonomski i fiskalni program za Crnu Goru 2008–2011. godine dostavljen je krajem januara predstavnicima evropske komisije, nakon čega će, na proljeće uslijediti prezentacija programa u Briselu i finalna ocjena evropske komisije na ljeto 2009. godine.

Bojana BošKović, Samostalni savjetnik ii

ekonomski i fiskalni program za crnu Goru 2008 - 2011.


13

u postupku pripremanja i planiranja budžeta za 2009. godinu u sektoru za budžet urađeni su: Izvještaj o ma-krofiskalnim kretanjima za prva tri mjeseca 2008. godine, Izvještaj o realizaciji makroekonomske i fi-skalne politike za prva tri mjeseca 2008. godine i predlaganje ciljeva i smjernica fiskalne politike na osnovu kojih se planiraju primici i izdaci sa procjenom za naredne tri fiskalne godine i Projekcija ka-pitalnog budžeta za 2009. godinu. ovi dokumenti služe kao osnova za planiranje glavnih kategorija primitaka i izdataka, sa procjenom za naredne tri fiskalne godine.

u okviru izrade Zakona o završ-nom računu budžeta Crne Gore za 2007. godinu, sektor za budžet je uradio dio koji se odnosi na konsolidovanu javnu potrošnju Crne Gore u 2007. godini.

urađen je Makroekonomski mo-del za procjenu kvartalnog BDP-a koji može uspješno da se primijeni u makroekonomskim srednjoročnim pr ojekcijama koje su pretpostavke za izradu srednjoročnih fiskalnih projekcija Ministarstva finansija, što značajno doprinosi pripremi jasne i održive budžetske politike na kratak i srednji rok.

Instrument za pretpristupnu po moć (IPA) – Priprema, izrada i kandidovanje projekata realizovano je u saradnji sa jedinicom za realizaciju iPa projekata za 2008. i 2009. godinu, koja je formirana u okviru Ministarstva finansija. Projekti se odnose na nacionalnu i višekorisničku iPau, korisnika koji su u nadležnosti Ministarstva finansija (MonStat, uprava carina i Poreska uprava).

u okviru Ekonomskog i fiskal-

nog programa za Crnu Goru za period 2007-2011. godine urađeno je poglavlje 3. javne finansije. ovo poglavlje obuhvata sektor javnih finansija – srednjoročni fiskalni okvir i upravljanje dugom, kvalitet javnih finansija i strukturu javnih finasija.

Kroz Nacionalni program za in-tegraciju Crne Gore u EU (NPI) za period 2008-2012. godine izvršeno je usklađivanje propisa koji se odnose na finansijske i budžetske odredbe (u okviru 3. poglavlja nPi: Sposobnost preuzimanja obaveza iz članstva u eu) sa propisima evropske unije. ta kođe, dati su kratkoročni i srednjoročni prioriteti budžetske politike i bužetskih reformi do 2012. godine.

Sektor za budžet je u periodu apriljun u saradnji sa Svjetskom bankom učestvovao u izradi Sistema up ravljanja javnim finansijama (PEFA), koji se sastoji u davanju ocjena za definisane indikatore za period 20052007. godina. tim povodom, zaposleni u sektoru za budžet su u navedenom periodu održali niz sastanaka

sa predstavnicima Svjetske banke, pružili sve potrebne informacije i dokumentaciju.

u saradnji sa Kancelarijom Svjetske banke u Podgorici sektor za budžet je učestvovao u izradi dokumenta Pregled javne potrošnje i institu-cija (PEIR-2007). u ovom izvještaju date su mogućnosti za upravnu i institucionalnu reformu u cilju jačanja upravljanja javnim sredstvima u Crnoj Gori.

on obuhvata tri institucionalna aspekta dobre uprave: reformu javne up rave i transparentnost javnog sektora, finansijsku disciplinu i jačanje institucionalnih procesa za dobro budžetiranje i finansijski menadžme nt i jačanje ključnih institucija za nadzor i odgovornost.

Sektor za budžet pripremao je redovne kvartalne izvještaje o ostvarenju konsolidovane javne potrošnje lokalne samouprave koji su objavljivani u Biltenu Ministarstva finansija.

u 2008. ostvarena je intenzivna komunikacija i saradnja sa me

aktivnosti sektora za budžet u 2008. godini


14


đunarodnim finansijskim institucijama (MMF, Svjetska banka, Evro pska komisija ) i agencijama za utvrđivanje rejtinga: Moodys, Standard&Poors, Heritage fon-dation, kao i saradnja sa organima uprave nad kojima Ministarstvo finansija vrši nadzor: Poreska upra-va, Uprava carina, Zavod za stati-stiku. takođe, ostvarena je saradnja sa budžetskim fondovima, u procesu planiranja budžeta i izvještavanja: Fond zdravstvenog osiguranja, Fond za penzijsko i invalidsko osi-guranje, Fond za razvoj, Fond za obeštećenje i Zavod za zapošlja-vanje.

u postupku pripremanja i planiranja budžeta za 2009. godinu u sektoru za budžet, osim navedenih dokumenata, urađeni su i Srednjoročni budžetski okvir za period 2009-2011. godine koji je predstavljao polaznu osnovu prilikom planiranja zakona o budžetu Crne Gore za 2009. godinu.

Srednjoročni budžetski okvir obuhvata planiranje i budžetiranje koje se odnosi na period od tri do pet godina, a služi kao osnova za proces pripreme godišnjeg budžeta. Ključna komponenta srednjoročnog budžetskog okvira odnosi se na precizno procjenjivanje izdataka koji proizilaze iz srednjoročnih strateških politika. ukupna raspoloživa fiskalna sredstva na srednji rok se određuju na osnovu makroekonomskih projekcija. Prema tome, budžetski plan izdataka za određenu fiskalnu godinu mora se usaglasiti sa makroekonomskim okvirom.

vlada Crne Gore je odlučila da od 2009. godine uvede Srednjoročni budže tski okvir zbog prednosti koje daje ovaj model planiranja, a ogleda se u sljedećem:< usaglašavanju planiranja budže

ta sa međunarodnim standardima, < uspostavljanju makrofisklane

di s cipline i stabilnosti,< mogućnosti kontrole i upravlja

nja javnom potrošnjom,< utvrđivanju i realizaciji priorite

ta vlade na duži rok,< izbjegavanju kriza javnih finan

sija i< davanju podrške ekonomskom

ra s tu i stabilnosti.Srednjoročni budžetski okvir pripre

ma se po principu «od vrha na dolje»

i uvodi finansijske limite (plafone) za budžetske korisnike u višegodišnjem periodu. implementacija podrazumijeva uspostavljanje limita u srednjoročnom periodu u kumulativnom iznosu, po ekonomskoj klasifikaciji i po budzetskim korisnicima, dok bi detaljan pregled troškova bio preciziran godišnjim zakonima o budžetu. Ključna prednost uvođenja srednjoročnog budžetskog okvira ogleda se i u poboljšanoj mogućnosti vlade da izvrši alokaciju sredstava u sklopu programa i organizacionih jedinica, u skladu sa svojom politikom i prioritetima.

nakon usvajanja srednjoročnog budže tskog okvira sektor za budžet pripremio je i budžetski cirkular sa detaljnim obrazloženjem za popunjavanje zahtjeva za dodjelu budžetskih sredstava za potrošačke jedinice. Budžetski cirkular pripremljen je u junu mjesecu 2008. godine i dostavljen svim potrošačkim jedinicama.

Budžetski cirkular sadrži sljedeće djelove:< Makroekonomska i budžet-

ska politika za 2009. godinu koja obuhvata osnovne smjernice na osnovu toga što je vlade Crne Gore razmotrila i usvojila izvještaj o realizaciji makroekonomske i fiskalne politike za prva tri mjeseca 2008. godine i predložila ciljeve i smjernice fiskalne politike na osnovu kojih su planirani primici i izdaci sa procjenom za naredne tri fiskalne godine. Ministarstvo finansija je, u skladu sa postavljenim ciljevima, i ostvarenim rezultatima pripremalo budžet za 2009. godinu.< Srednjoročni prioriteti mini-

starstva koji sadrži pripritete gdje je potrebno navesti aktivnosti koje predstavljaju srednjoročne prioritete koje će ministarstvo realizovati u naredne tri godine, kao i očekivane rezultate koji će biti ostvareni ukoliko aktivnost bude uspješno realizovana.< Instrukcije za popunjavanje

tabela sa finansijskim podacima za sve korisnike budžeta gdje se na osnovu programskog budžetiranja podrazumijeva da sredstva korisnika budžeta raspoređeuju po programima i potprogramima i po izvorima finansiranja.< Instrukcije i smjernice za

pripremanje ne-finansijskih po-dataka za sve korisnike budžeta i ovim dokumentom je predviđena

obaveza budžetskih korisnika da dostave sljedeće nefinansijske podatke: Izjavu o misiji, Nazive programa, Opise programa, Ciljeve progra-ma, Zadatke programa, Indikato-re programa, Značajne promjene I Izvore finansiranja.< Obrazloženje koje budžet-

ski korisnik prilaže uz zahtjev za bu džetskim sredstvima i ovaj dio budžetskog cirkulara se odnosi na potrebu da se dostave podaci o zakonskom okviru iz kojih prolazi aktivnost potrošačke jedinice, aktivnosti koje su realizovane u 2008. i koje se planiraju u 2009. godini, podatke o broju zaposlenih koji su primili zaradu i prosječna isplaćena zarada za prvih sedam mjeseci, podatke o najznačajnijim problemima finansiranja u 2008. godini i obrazloženje traženih sredstava po pojedinim stavkama.

Sektor za budžet pripremio je u junu mjesecu i dostavio Skupštini na razmatranje Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu Crne Gore za 2008. godi-nu koji je Skupština Crne Gore usvojila u julu mjesecu.

zakon o izmjenama i dopunama zakona o budžetu Crne Gore za 2008. godinu obuhvata izmjene i dopune opšteg i posebnog dijela zakona o budžetu Crne Gore za 2008. godinu kao i obrazloženje koje obuhvata objašnjenje osnovnih izmjena i dopuna.

Sektor budžeta je u saradnji sa Gtzom, koja predstavlja njemačku organizaciju za tehničku pomoć i saradnju, u nizu radionica odradio i pripremio novu programsku strukturu za sve budžetske korisnike.

Programski budžet je dio godišnjeg zakona o budžetu koji sadrži zadatke i aktivnosti pojedinih potrošačkih jedinica koje se sprovode u cilju efikasnijeg upravljanja sredstvima po predloženim programima i potprogramima, a koji doprinose ostvarenju strateških ciljeva u skladu sa ekonomskom politikom države;

Primjena programskog budžeta do p ri nosi većoj transparentnosti ko rišćenja budžetskih sredstava i st v ara detaljniju osnovu iz koje se može jasnije sagledati veza između politika, programa, resursa i rezultata. uvođenje programskog budžeta zahtijeva promjenu poslovne kulture većine budžetskih korisnika od one


15

koja se bavi administriranjem i kontrolom u onu koja upravlja učinkom, tj. onu koja je orjentisana ka rezultatima u smislu uticaja koji program ima. to je ujedno i znatno složenija forma budžetiranja. Stvoreni su uslovi za fleksibilnije korišćenje dodijeljenih sredstava potrošačkim jedinicama u budžetu za 2009. godinu, jer će se sredstva odobravati na nivou od tri koda.

Sektor za budžet pripremio je i Odluku o načinu izrade i sadrži-ni programskog budžeta, koju je usvojila vlada Crne Gore, a stupila je na snagu u julu mjesecu 2008. godine. Rješenja utvrđena ovom odlukom svrstana su u pet poglavlja. Potrošačke jedinice elemente programskog budžeta uvodiće po dinamici i programu koji odredi vlada prije početka izrade godišnjeg zakona o budžetu u tekućoj za narednu fiskalnu godinu.

Ministarstvo finansija je na osnovu zahtjeva potrošačkih jedinica dostavljenih u budžetskom cirkularu i direktnih razgovora sa predstavnicima resornih ministarstava i potrošačkih jedinica koje su u njihovoj nadležnosti pripremilo Predlog zakona o budžetu Crne Gore za 2009. godinu koji je Skupština usvojila 26.12.2008. godine. Budžet Crne Gore za 2009. godinu obuhvata četiri dijela:

- Tekući budžet- Transakcije finansiranja- Kapitalni budžet i - Budžet državnih fondova

Pored opšteg i posebnog dijela zakon o budžetu Crne Gore za 2009. godinu sadrži obrazloženje koje obuhvata:

Procjenu konsolidovane javne potrošnje u Crnoj Gori

Makroekonomski i fiskalni okvir u 2009. godini

Srednjoročni i makroekonomski i fiskalni okvir 20102012

Srednjoročni okvir obrazloženje tekućeg budžeta,

tran sa kcija finansiranja, kapitalnog budžeta i budžeta državnih fondova

anex

Sektor budžeta odsjek za planiranje javnih investicija u skladu sa Programom vlade Crne Gore za 2008. godinu realizovao je sjledeće aktivnosti:

- Izmjena Smjernica za izradu kapitalnog budžeta Crne Gore;

vlada Crne Gore je, na sjednici održanoj 14. februara 2008. godine, usvojila izmijenjene Smjernice za izradu kapitalnog budžeta. zakonski osnov za izmjenu Smjernica za izradu kapitalnog budžeta su zakon o izmjenama i dopunama zakona o budžetu («Sl. list CG», br. 71/05 i 12/07), zakon o javnim nabavkama («Sl.list RCG», br.46/06) i uredba o o izmjenama i dopunama uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave («Sl. list CG», br.32/06).

unapređenje procesa pripreme i izrade kapitalnog budžeta nametnulo je potrebu izmjene Smjernica za izradu kapitalnog budžeta koje je vlada Crne Gore usvojila u martu 2006. godine. Razvoj sistema planiranja kapitalnog budžeta zahtijeva uvođenje novih procedura, formulacija i preciznije definisanje obaveza potrošačkih jedinica i jedinica lokalne samouprave prilikom pripreme i planiranja kapitalnih projekata.

zakonom o izmjenama i dopunama zakona o budžetu uvedena je, pored organizacione, ekonomske i funkcionalne klasifikacije i projektna klasifikacija, odnosno struktura kodova koji se koriste za klasifikaciju kapitalnih projekata, tako da će u zakonskom dijelu budžeta projekti biti iskazani po programskoj klasifikaciji.

uvedena je obaveza da, osim potrošačkih jedinica, i jedinice lokalne samouprave kandiduju kapitalne projekte za kapitalni budžet države.

takođe, ovim zakonom uvedena su dva nova člana, kojima se preciznije definiše procedura vezana za neutrošena sredstva planirana za određeni kapitalni projekat.

uredbom o izmjenama i dopunama uredbe o organizaciji i načinu rada drža vne uprave bivša direkcija za državne puteve imenovana je u direkciju za saobraćaj. navedenom uredbom pr o širen je djelokrug rada direkcije za saobraćaj, tako da osim održavanja, rekonstrukcije i izgradnje putne infra strukture, nadležna je za aktivnosti ve zane za upravljanje, razvoj, modernizaciju, rekonstrukciju i zaštitu željezničkih pruga u državi.

- Uputstvo za pripremu zahtjeva za budžetskim sredstvima za kapi-talni budžet za 2009. godinu;

S obzirom da izrada kapitalnog budžeta zahtijeva kompleksniju proceduru i zahtjevniju propratnu dokumentaciju, uz budžetski zahtjev, budžetski kalendar za kapitalni budžet počinje znatno ranije od kalendara za tekući budžet. Shodno tome, Ministarstvo fina nsija u februaru tekuće godine izdaje stručno uputstvo za pripremanje kapitalnog budžeta potrošačkih jedinica i jedinica lokalne samouprave, koje predlažu kapitalne projekte za narednu fiskalnu godinu.

S obzirom da potrošačke jedinice, prilikom podnošenja zahtjeva za budžetskim sredstvima, nijesu raspolagale ko mpletnom projektnom dokumentacijom, na osnovu koje bi se mogao kandidovati kapitalni projekat i uključiti u Projekciju kapitalnog budžeta, shodno članu 27 zakona o javnim nabavkama, potrebno je pripremiti i usvojiti studiju opravdanosti.

- Projekcija kapitalnog budžeta za 2009. godinu;

ukupni izdaci za kapitalni budžet Cr ne Gore za 2009. godinu, koji se realizuju preko direkcije javnih radova i direkcije za saobraćaj, procijenjeni su na osnovu makrofiskalne i ekonomske politike, kao i projektovanih makroekonomskih pokazatelja .

Projekcijom kapitalnog budžeta za 2009. godinu planirani su kapitalni projekti čija je realizacija otpočela u prethodnim godinama i projektovan iznos sredstava za nove projekte koji će ući u Kapitalni budžet za 2009. godinu, uz obavezu da se, nakon razgovora sa potrošačkim jedinicama koje su kandidovale kapitalne projekte, konačno preciziraju iznosi sredstava i nazivi projekata.

Početkom godine, shodno članu 20 zakona o budžetu Crne Gore za 2008. godinu, dostavljeni su mjesečni pla-novi potrošnje sredstava za 2008. godinu za direkciju javnih radova i di rekciju za saobraćaj po kapitalnim projektima, po fazama realizacije i izvorima finansiranja.

mr nikola vuKićević, pomoćnik ministra za budžet


16


u prvoj godini implementacije kapitalnog budžeta za 2007. go di nu, preko direkcije javnih radova, realizovani su sljedeći projekti:

< doM KultuReandRijeviCa;

Realizacijom ovog projekta, koji je od vitalnog značaja za ovaj kraj, stavljen je u funkciju objekat površine od cca 1.350 m2 sa višenamjenskom dvoranom kapaciteta 240 mjesta, koji u svom sadržaju osim centralnog hola, višenamjenske dvorane i scenskog prostora ima i malu salugalerijski prostor, biblioteku sa čitaonicom, prostorije namijenjene za rad lokalnog radija kao i Centra za kulturu.

< oSnovna šKola »Milun ivanović« Biševo – RoŽaje;

Stavljanjem u funkciju novog školskog objekta učenici i nastavno osoblje dobili su savremene uslove za organizovanje nastave, a Rožaje savremeni objekat koji zadovoljava potrebe ovog kraja. objekat je površine 650 m2 i sadrži 4 učionice, biblioteku i prateći administrativni prostor.

< zatvoR za MaloljetniKe, zatvoR za Žene i PRihvatni CentaR za StRanCe;

izgradnjom ovog objekta površine 1.200 m2 omogućeno je da se ispoštuju standardi postupanja prema navedenim kategorijama lica, propisani domaćim i međunarodnim aktima.

< odjeljenje za izvRšenje Kazni zatvoRa do 6 MjeSeCi i Kazni izRečenih u PReKRšajnoM PoStuPKu;

izgradnjom objekta površine 1.200 m2 stvoreni su neophodni uslovi za egzistenciju osuđenih lica.

< MeteoRološKa StaniCa u iGalu – heRCeGnovi;

Realizacijom ovog projekta, dobijen je objekat površine 250m2 i prostor za 5 osmatrača. na ovaj način trajno je riješena lokacija glavne meteorološke stanice čiji podaci idu u međunarodnu razmjenu. takođe, trajno je riješen smještaj zaposlenih, postavljanje automatske meteorološke opreme i instrumenata, kao i formiranje pomorske opservatorije.

< ReKonStRuKCija uPRavne zGRade »vuKMan KRuščić« MojKovaC;

Rekonstrukcijom upravne zgrade »vukman Kruščić« u Mojkovcu stavljen je u funkciju privremeni objekat za smještaj socijalno nezbrinutih lica.

realizacija kapitalnih projekata u 2007. i 2008. godini


17

Kapitalnim budžetom za 2008. godinu, preko direkcije javnih radova, realizovani su sljedeći kapitalni projekti:

< zGRada ReKtoRata u PodGoRiCi;

završetkom radova na ovom objektu stvoreni su prostorni kapaciteti i uslovi za rad Rektorata, Centra informacionog sistema i stavljena je u funkciju univerzitetska biblioteka. objekat je površine cca 6.500 m2, posjeduje suteren, prizemlje i dva sprata, sa sadržajima: 7 kabineta, 6 sala, 33 kancelarije, 8 arhiva i ostale prateće prostorije.

< CentaR za KRiMinaliStičKa vještačenja i oBuKu FoRenzičKa laBoRatoRija u danilovGRadu;

Realizacijom ovog projekta stvoreni su prostor i uslovi koji omogućavaju osavremenjavanje i objedinjavanje rada svih slu ž bi centra. u 2007. godini završeni su radovi na izgradnji i opremanju objekta kancelarijskim namještajem, dok je u 2008. godini završena nabavka i ugradnja specijalističke opreme za laboratoriju. ovaj projekat zajednički su finansirali evropska agencija za rekonstrukciju, direkcija javnih radova i Ministarstvo unutrašnjih poslova i javne uprave.

< uPRavna zGRada CaRinaRniCe u KotoRu;

završetkom radova na ovom projektu stavljen je u funkciju objekat površine 400 m2 koji omogućava objedinjavanje svih slu žbi ove Carinarnice na jednom mjestu. objedinjavanjem službi očekuje se skraćenje vremena za sprovođenje carinskog postupka, poboljšanje uslova rada službenika Carinarnice Kotor sa ciljem povećanja prihoda.

< doM za Palijativnu njeGu StaRih »GRaBovaC« RiSan;

Realizacijom ovog projekta stavljen je u funkciju objekat površine 3.000 m2 koji je, uz ostale neophodne sadržaje, namijenjen smještaju korisnika kojima je neophodna palijativna njega – kapaciteta 100 ležaja. izgradnjom ovog objekta poboljšani su uslovi smještaja najugroženijih kategorija starih lica.

< ReKonStRuKCija zGRade šKolSKoG CentRa »tvRtKo Bijelić« u niKšiću;

ukupna korisna površina rekonstruisanog objekta iznosi cca 3.400 m2, od čega je 2.100 m2 predviđeno za potrebe Filozofskog fakulteta, a 1.300 m2 za potrebe Srednje ekonomske škole. Realizacijom ovog projekta Filozofskom fakultetu će biti obezbijeđeni sljedeći sadržaji: 8 učionica, 6 kabineta, 2 čitaonice, sala za ritmiku i prateće administrativne prostorije. Srednja ekonomska škola će proširiti svoje kapacitete sa 12 učionica, novom zbornicom sa bifeom i salom za sastanke. u prizemlju objekta smještena je zajednička sala sa binom.


18


< Put danilovGRad – SPuŽ;

u decembru 2007. godine opština danilovgrad je potpisala

ugovor za rekonstrukciju puta danilovgrad – Spuž, naselje KP dom. direkcija javnih radova je, kroz Kapitalni budžet za 2008. godinu, uključena u finansiranje ovog projekta.

Rekonstrukcijom ovog putnog pravca, ukupne dužine 10,2 km, stvoreni su uslovi za bezbjedno dvosmjerno odvijanje saobraćaja.

< uPRavna zGRada zavoda za izvRšenje KRivičnih SanKCija

izgradnjom objekta površine cca 400 m2 riješen je nedostatak kapaciteta za smještaj upravnih službi kao i bezbjednosni uslovi funkcionisanja službi zavoda za izvršenje krivičnih sankcija.

Kapitalnim budžetom za 2007. godinu, preko direkcije za saobraćaj, završena je realizacija projekta tunel »vrmac«, čija je izgradnja započela 2005. godine.

Kapitalnim budžetom za 2008. godinu, preko direkcije za saobraćaj, realizovani su sljedeći kapitalni projekti:

< Mišići – BuljaRiCa PReKo PRevoja KuFin;Realizacijom ovog projekta osposobljena je treća traka za spo

ru vožnju na dijelu magistralnog puta Budva – Bar na lokalitetu

Kufin u dužini od 6 km.

Kufin

Projektovanje obilaznica i uskih grla na magistralnim i regionalnim putevima;

u 2008. godini završena je izrada projekata obilaznica za: hercegnovsku rivijeru, tivat, Budvu, Bar, Golubovce, Bijelo Polje, nikšić, Kolašin.

< PRojeKtovanje dioniCe autoPuta od SMoKovCa do veRuše;

Realizacijom ovog projekta završeni su radovi na projektovanju dionice od Smokovca do veruše, na dijelu autoputa BarBoljari.

< tReće tRaKe i zaoBilazniCe oKo GRadova;u 2008. godini završeni su sljedeći projekti: treća traka lep

etani, Bulevar Bečići, treća traka Sutomore i Savinaherceg novi, a u 2009. godini nastavlja se sa realizacijom projekta treće trake na magistralnim putevima.

treća traka lepetani

Bulevar Bečići

odsjek za planiranje javnih investicijaljiljana CRnčević,

Samostalni savjetnik iSnežana MuGoša,

Samostalni savjetnik i


19

konsolidovanajavnapotrošnjauperiodujanuar-decembar2008.godineprocijenjenajenaiznosod1.464,55mileur.Procijenjeninivojavnepotrošnjefinansiranjeizporezauiznosuod914,21mileur,taksi34,29mileur,doprinosa340,64mileur,naknada151,50mileuriostalihtekućihprihoda74,81mileur.

u sljedećoj tabeli dato je procijenjeno izvršenje konsolidovanih javnih izdataka za period januar – decembar 2008. u mil eur i % BdPa:

Procjena konsolidovane javne potrošnje u crnoj Gori

u 2008. godini

stankoJeknić

vladislavkaradžić ivavuković

radovanŽivković


20


KONSOLIDOVANA JAVNA POTROŠNJA 2008.

O P I SProjekcija 2008.Plan Ostvarenje

% ostvarenjaOstvarenje

u mil eur u mil eur u % BDP-aTEKUĆI PRIHODI 1517.58 1515.44 99.86 45.40Porezi 933.65 914.21 97.92 27.39Porez na dohodak fizičkih lica 125.84 141.67 112.58 4.24Porez na dobit pravnih lica 53.60 62.80 117.18 1.88Porez na imovinu 38.87 32.63 83.96 0.98Porez na dodatu vrijednost 470.07 439.81 93.56 13.18Akcize 118.16 120.30 101.81 3.60Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 82.65 72.93 88.24 2.18Lokalni porezi 35.91 35.54 98.96 1.06Ostali republički prihodi 8.56 8.53 99.68 0.26Doprinosi 297.31 340.64 114.57 10.20Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 194.17 214.63 110.54 6.43Doprinosi za zdravstveno osiguranje 95.54 115.86 121.27 3.47Doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 7.61 9.53 125.23 0.29Ostali doprinosi 0.00 0.62 0.00 0.02Takse 35.09 34.29 97.73 1.03Naknade 189.01 151.50 80.16 4.54Ostali prihodi 50.69 67.56 133.29 2.02Primici od otplate kredita 11.83 7.25 61.28 0.22KONSOLIDOVANI IZDACI 1483.87 1464.55 98.70 43.88TEKUĆA JAVNA POTROŠNJA 1184.05 1215.69 102.67 36.42Tekući izdaci 590.93 576.60 97.58 17.27Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 318.74 312.17 97.94 9.35Ostala lična primanja 30.46 28.72 94.31 0.86Rashodi za materijal i usluge 152.46 146.00 95.77 4.37Tekuće održavanje 29.72 28.33 95.34 0.85Kamate 20.77 22.98 110.63 0.69Renta 10.40 8.78 84.49 0.26Subvencije 17.07 19.27 112.86 0.58Ostali izdaci 11.32 10.35 91.39 0.31Transferi za socijalnu zaštitu 328.43 347.33 105.75 10.41Transferi instit. pojed. NVO i javnom sektoru 222.05 213.23 96.03 6.39Ukupni kapitalni izdaci 299.81 248.86 83.00 7.46Pozajmice i krediti 22.10 60.74 274.881 1.82Rezerve 19.96 17.80 89.19 0.53DEFICIT/SUFICIT 33.71 50.90 150.99 1.52FINANSIRANJE -33.71 -50.90 150.99 -1.52Domaće finansiranje -53.42 -106.78 199.90 -3.20Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 15.05 7.58 50.37 0.23Otplata dugova rezidentima 6.94 47.60 686.36 2.00Otplata glavnice 6.94 47.60 686.36 1.43Otplata obaveza iz prethodnog perioda 61.53 66.76 108.49 2.00Inostrano finansiranje 27.60 -9.61 -34.80 -0.29Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 37.46 7.24 19.33 0.22Otplata dugova nerezidentima 15.26 19.58 128.30 0.59Donacije 5.40 2.73 50.58 0.08Prihodi od privatizacije ili depoziti 97.38 27.95 28.71 0.84POVEĆANJE/SMANJENJE DEPOZITA 105.27 -37.54 -35.66 -1.12

Ministarstvo finansija procijenilo je ostvarenje budžeta lokalnih samouprava za 2008. godinu, na osnovu plana opština za 2008. godinu, ostvarenja opštinskih budžeta u prethodnim godinama i na osnovu ostvarenja za devet mjeseci 2008. godine. takođe, iz transfera instit. pojed. nvo i javnom sektoru, isključeni su transferi Fonda Pio Fondu za zdravstveno osiguranje u iznosu od oko 29,00 mil eur, koji se odnose na doprinose za zdravstveno osiguranje penzionera.

tekući javni prihodi procijenjeni su u iznosu od 1.515,44 mil eur ili 45,40% procijenjenog BdPa za 2008. godinu (3.338,00 mil eur). u strukturi javnih prihoda, najznačajniji su porezi – 27,39% BdPa, i doprinosi – 10,20% BdPa.

Konsolidovani javni izdaci za 2008. godinu procijenjeni su na 43,88% BdPa. tekuća javna potrošnja (konsolidovani izdaci umanjeni za ukupne kapitalne izdatke) za period januardecembar iznosila je 1.215,69 mil eur ili 36,42% BdPa.

tekući gotovinski suficit javnog sektora za period januardecembar 2008. godine planiran je u iznosu od 33,71 mil eur, a ostvaren je suficit od 50,90 mil eur, što čini 1,52% procijenjenog BdPa za 2008. godinu. Suficit je najveći kod Budžeta Crne Gore u iznosu od 39,04 mil eur, dok je kod lokalne samouprave procijenjen suficit u iznosu od 11,86 mil eur. Smanjenje depozita u 2008. godini iznosilo je 37.54 mil eur ili 1,12% BdPa.


21

1. BudŽet CRne GoRe

izvorni prihodi Budžeta za period januardecembar 2008. godine iznose 1.282,98 mil eur ili 38,44% BdPa.Prihodi, po osnovu poreza, iznose 827,72 mil eur ili 24,80% BdPa. Prihodi, po osnovu taksi, iznose 26,47 mil eur, a prihodi

po osnovu naknada iznose 32,05 mil eur. Prihodi, po osnovu doprinosa, iznose 340,64 mil eur ili 10,20% BdPa. ostali tekući budžetski prihodi iznose 48,86 mil eur.

Struktura izvornih prihoda izdataka i finansiranja Budžeta Crne Gore u ovom periodu je sledeća:

Konsolidovani bilans budžeta i državnih fondova 2008.

O P I SProjekcija 2008.Plan Ostvarenje % ostvarenja Ostvarenjeu mil eur u mil eur u % BDP-a

TEKUĆI PRIHODI 1258.53 1282.98 101.94 38.44Porezi 846.92 827.72 97.73 24.80Porez na dohodak fizičkih lica 99.43 111.92 112.56 3.35Porez na dobit pravnih lica 53.60 62.80 117.18 1.88Porez na promet nepokretnosti 14.45 11.43 79.11 0.34Porez na dodatu vrijednost 470.07 439.81 93.56 13.18Akcize 118.16 120.30 101.81 3.60Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 82.65 72.93 88.24 2.18Ostali republički porezi 8.56 8.53 99.68 0.26Doprinosi 297.31 340.64 114.57 10.20Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje 194.17 214.63 110.54 6.43Doprinosi za zdravstveno osiguranje 95.54 115.86 121.27 3.47Doprinosi za osiguranje od nezaposlenosti 7.61 9.53 125.23 0.29Takse 26.74 26.47 98.99 0.79Naknade 43.24 32.05 74.13 0.96Ostali prihodi 32.49 48.86 150.36 1.46Primici od otplate kredita 11.83 7.25 61.28 0.22KONSOLIDOVANI IZDACI 1232.19 1243.94 100.95 37.27TEKUĆA BUDŽETSKA POTROŠNJA 1064.96 1104.14 103.68 33.08Tekući izdaci 502.27 494.86 98.52 14.83Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 279.46 274.55 98.24 8.22Neto zarade 159.39 157.92 99.07 4.73Porez na zarade 30.62 29.39 95.98 0.88Doprinosi na teret zaposlenog 43.58 42.26 96.98 1.27Doprinosi na teret poslodavca 41.58 40.85 98.26 1.22Prirez na porez 4.29 4.12 96.17 0.12Ostala lična primanja 23.25 21.67 93.20 0.65Rashodi za materijal i usluge 125.05 121.92 97.50 3.65Tekuće održavanje 22.50 21.94 97.51 0.66Kamate 19.76 22.11 111.90 0.66Renta 9.65 8.29 85.92 0.25Subvencije 16.38 18.59 113.54 0.56Ostali izdaci 6.23 5.78 92.79 0.17Transferi za socijalnu zaštitu 327.97 346.88 105.77 10.39Transferi inst. pojedinicima NVO i javnom sektoru 198.12 189.37 95.58 5.67Ukupni kapitalni izdaci 167.23 139.80 83.60 4.19Kapitalni izdaci 81.56 67.65 82.94 2.03Kapitalni budžet CG 85.67 72.16 84.23 2.16Pozajmice i krediti 21.84 60.59 277.41 1.82Otplata garancija 0.60 0.00 0.00 0.00Rezerve 14.16 12.44 87.85 0.37DEFICIT / SUFICIT 26.34 39.04 148.22 1.17FINANSIRANJE -26.34 -39.04 148.22 -1.17Domaće finansiranje -49.83 -95.38 191.41 -2.86Otplata dugova rezidentima 3.73 44.31 1,188.60 1.33Otplata glavnice 3.73 44.31 1,188.60 1.33Otplata obaveza iz prethodnih godina 46.10 51.07 110.77 1.53Inostrano finansiranje 17.83 -13.78 -77.27 -0.41Donacije 0.80 2.00 250.56 0.06Prihodi od privatizacije i prodaje imovine 35.00 18.16 51.89 0.54POVEĆANJE/SMANJENJE DEPOZITA 29.34 -51.95 -177.04 -1.56

Konsolidovani izdaci budžeta i državnih fondova za period januar decembar tekuće godine iznose 1243,94 mil eur ili 37,27% BdPa.


22


2. loKalna SaMouPRava

Procijenjeni konsolidovani izdaci lokalne samouprave za period januardecembar 2008. godine iznose 222,89 mil eur ili 6,68% BdPa. Potrošnja je finansirana iz poreza u iznosu od 86,49 mil eur, taksi 7,82 mil eur, naknada 119,45 mil eur i ostalih tekućih prihoda 18,70 mil eur. ukupni tekući prihodi lokalne samouprave za 2008. godine procijenjeni su na 232,46 mil eur ili 6,96% BdPa.

Konsolidovani bilans lokalne samouprave 2008.

O P I SProjekcija 2008.Plan Ostvarenje

% OstvarenjaOstvarenje

u mil eur u mil eur u % BDP-aTEKUĆI PRIHODI 259.04 232.46 89.74 6.96Porezi 86.74 86.49 99.71 2.59Porez na dohodak fizičkih lica 26.41 29.75 112.64 0.89Porez na promet nepokretnosti 24.42 21.20 86.83 0.64Lokalni porezi 35.91 35.54 98.96 1.06Takse 8.35 7.82 93.66 0.23Naknade 145.77 119.45 81.95 3.58Ostali prihodi 18.19 18.70 102.80 0.56KONSOLIDOVANI IZDACI 248.61 222.89 89.65 6.68TEKUĆA POTROŠNJA LOKALNE SAMOUPRAVE 116.03 113.84 98.11 3.41Tekući izdaci 88.65 81.74 92.21 2.45Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 39.28 37.63 95.78 1.13Neto zarade 22.42 21.58 96.26 0.65Porez na zarade 4.28 4.07 95.26 0.12Doprinosi na teret zaposlenog 6.60 6.20 94.00 0.19Doprinosi na teret poslodavca 5.37 5.17 96.20 0.15Prirez na porez 0.62 0.60 97.29 0.02Ostala lična primanja 7.21 7.05 97.87 0.21Rashodi za materijal i usluge 27.41 24.08 87.85 0.72Tekuće održavanje 7.21 6.39 88.57 0.19Kamate 1.01 0.86 85.78 0.03Renta 0.74 0.49 65.88 0.01Subvencije 0.70 0.67 96.87 0.02Ostali izdaci 5.09 4.57 89.69 0.14Transferi za socijalnu zaštitu 0.46 0.44 95.97 0.01Transferi inst. pojedinicima NVO i javnom sektoru 26.66 26.14 98.06 0.78Kapitalni izdaci 132.59 109.05 82.25 3.27Pozajmice i krediti 0.26 0.15 58.00 0.00Rezerve 5.80 5.36 92.48 0.16DEFICIT / SUFICIT 13.16 11.86 90.05 0.36FINANSIRANJE -13.16 -11.86 90.05 -0.36Domaće finansiranje -3.59 -11.41 317.75 -0.34Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 15.05 7.58 50.37 0.23Otplata dugova rezidentima 3.21 3.29 102.68 0.10Otplata glavnice 3.21 3.29 102.68 0.10Otplata obaveza iz prethodnog perioda 15.43 15.69 101.69 0.47Otplata obaveza iz prethodnog perioda 15.43 15.69 101.69 0.47Inostrano finansiranje 13.17 3.45 26.15 0.10Krediti i hartije od vrijednosti 13.17 3.45 26.15 0.10Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 15.76 6.26 39.71 0.19Otplata dugova nerezidentima 2.59 2.81 108.74 0.08Donacije 4.60 0.73 15.78 0.02Prihodi od privatizacije i prodaje imovine 62.38 9.79 15.70 0.29Transferi iz Budžeta CG 2.74 2.29 83.56 0.07POVEĆANJE/SMANJENJE DEPOZITA 89.72 14.41 16.06 0.43


23

3. PoReđenje 2008/2007

u sledećoj tabeli dati su uporedni podaci o ostvarenju konsolidovane javne potrošnje za 2007. godinu i procjena za 2008. godinu:KONSOLIDOVANA JAVNA POTROŠNJA - POREĐENJE 2008./2007.

O P I SOstvarenje 2007. Procjena 2008.

% ostvarenjau mil eur u mil eur

TEKUĆI PRIHODI 1340.02 1515.44 113.09Porezi 782.94 914.21 116.77Porez na dohodak fizičkih lica 108.10 141.67 131.06Porez na dobit pravnih lica 39.08 62.80 160.72Porez na imovinu 40.21 32.63 81.16Porez na dodatu vrijednost 393.17 439.81 111.86Akcize 94.54 120.30 127.25Porez na međunarodnu trgovinu i transakcije 68.50 72.93 106.47Lokalni porezi 32.61 35.54 108.98Ostali republički prihodi 6.74 8.53 126.56Doprinosi 306.79 340.64 111.03Takse 33.77 34.29 101.55Naknade 122.74 151.50 123.43Ostali prihodi 70.98 67.56 95.18Primici od otplate kredita 22.81 7.25 31.77KONSOLIDOVANI IZDACI 1161.03 1464.55 126.14TEKUĆA JAVNA POTROŠNJA 973.77 1215.69 124.84Tekući izdaci 565.26 576.60 102.01Bruto zarade i doprinosi na teret poslodavca 287.83 312.17 108.46Ostala lična primanja 33.67 28.72 85.31Rashodi za materijal i usluge 158.46 146.00 92.14Tekuće održavanje 30.12 28.33 94.05Kamate 27.94 22.98 82.25Renta 5.61 8.78 156.60Subvencije 13.87 19.27 138.92Ostali izdaci 7.76 10.35 133.28Transferi za socijalnu zaštitu 298.78 347.33 116.25Transferi instit. pojed. NVO i javnom sektoru 81.16 213.23 262.72Ukupni kapitalni izdaci 187.26 248.86 132.89Pozajmice i krediti 9.57 60.74 634.69Otplata garancija 0.06 0.00 0.00Rezerve 18.95 17.80 93.94DEFICIT/SUFICIT 178.99 50.90 28.43FINANSIRANJE -178.99 -50.90 28.43Domaće finansiranje -81.48 -106.78 131.06Pozajmice i krediti iz domaćih izvora 17.50 7.58 43.33Otplata dugova rezidentima 29.73 47.60 160.13Otplata glavnice 29.73 47.60 160.13Otplata obaveza iz prethodnog perioda 69.24 66.76 96.41Inostrano finansiranje -80.72 -9.61 11.90 Pozajmice i krediti iz inostranih izvora 3.52 7.24 205.51Otplata dugova nerezidentima 84.24 19.58 23.24Donacije 1.65 2.73 165.79Prihodi od privatizacije ili depoziti 106.12 27.95 26.34POVEĆANJE/SMANJENJE DEPOZITA 124.57 -37.54 -30.14

Procijenjeni izvorni prihodi u iznosu od 1.515,44 mil eur viši su za 13,09% od ostvarenja za 2007. godinu. u strukturi javnih prihoda, najveći procenat povećanja ostvaren je kod poreza (oko 17%), naknada (23%) i doprinosa (11%).

Procijenjena konsolidovana javna potrošnja u iznosu od 1.464,55 mil eur viša je od ostvarenja za 2007. godinu za 26,14%.

Stanko jeKnić, samostalni savjetnik i Radovan ŽivKović, samostalni savjetnik i

vladislav KaRadŽić, samostalni savjetnik i iva vuKović, viši savjetnik iii


24


odSjeK za RačunovodStvene uSluGe, izvRšenje BudŽeta i oBRačun zaRada

tokom 2008. godine u odsjeku za računovodstvene usluge, izvršenje bu dže ta i obračun zarada obavljane su redovne aktivnosti koje se sastoje u obradi naloga korisnika budžeta, kreiranju više vrsta izvještaja za korisnike budžeta, kao i za po t re be drugih odsjeka unutar sek tora, ministarstva, vlade i nekih među naro dnih institucija. odsjek za računovodstvene usluge, izvršenje bu džeta i obračun zarada, takođe, obavlja i svakodnevna plaćanja obaveza korisnika budžeta, prati i evidentira izvršenje sudskih rješenja, evidentira dne vni priliv sredstava na državnim računima, vodi dnevne izvještaje o svim promjenama na Glavnom računu državnog trezora i svakodnevno sači njava izvještaj o promjenama obavljenim preko Glavnog državnog računa.

značajne aktivnosti ovog odsjeka odno se se na pripremu završnog raču na Budžeta države koji se bazira na podacima evidentiranim u Glavnoj knji zi državnog trezora. nacrt zakona o završnom računu za 2007. godinu, sho dno odredbama člana 49 zakona o budžetu («Službeni list RCG», broj 40/01, 44/01 i 71/05) u propisanom roku je dostavljen vladi.

u toku 2008. godine vršio se obračun zarada za oko 5.880 službenika zaposlenim u organima državne upr ave i u pravosudnim organima na nivou Cr ne Gore. Svakodnevno se pružaju informa cije, sugestije i tumače nja vezane za na vedene pro pise, kao i prijem i kon trola zakonitosti sv ih mjesečnih pla t nih spi skova sa pr opratnom doku me ntacijom za službenike svih pot rošačkih jedinica.

jednom godišnje štampaju se anali

tičke kartice za svakog zaposlenog poje di na čno, koje sadrže: ime i prezime, je dinstveni matični broj, koeficijent zva nja, minuli rad, redovan rad, pr e ko vremeni rad, dežurstva itd. tako đe, jednom mjesečno za sva k og slu ž benika štampaju se obračunske li ste koje sadrže podatke na osno vu kojih potrošačke jedinice popunjavaju mjesečno obrasce oPd1 i godišnje obrasce oPd3, koje, nakon to ga, dostavljaju Poreskoj upravi i MonStatu.

Ministarstvo finansija, preko ovog od sjeka, vrši primjenu i nadzor nad sprovođenjem zakona o zaradama drž avnih službenika i namještenika. Sva kodnevno se pregledaju akta o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji or g ana državne uprave i drugih državnih organa, Rješenja o rasporedu i Rješenja o fiksnom dijelu zarade.

Po potrebi ostvaruje se saradnja sa Mi nistarstvom unutrašnjih poslova i javne uprave upravnom inspekcijom, posebno kad se primijeti nepoštovanje zakonske procedure javnog oglašavanja, neispunjenje uslova sistematizacije i drugih uočenih propusta.

Ministarstvo finansija, preko ovog odsje ka, postupa po žalbama uloženim na rješenjima o fiksnom dijelu zarade.

odSjeK za RačunovodStvenu PolitiKu, evidenCiju dRŽavne iMovine i oBuKu

u ovom odsjeku vrši se priprema i usa glašavanje računovodstvenih standa rda javnog sektora u skladu sa najbo ljom računovodstvenom praksom, pr i premaju mišljenja i informacije iz ob l asti računovodstvene po li tike javnog sektora, izmjena postojećih i nacrti no vih propisa u oblasti računovodstvene politike i sistema bu džeta.

u toku 2008. godine u ovom odsjeku, između ostalog, radilo se na sljedećem:

< aktivno učešće u pripremanju nacrta zakona o završnom računu Budžeta Republike Crne Gore za 2007. godine, koji je u maju dostavljen vladi;< učešće u izradi zakona o sistemu

unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru;< učešće u stručnom timu za izra

du podzakonskih akata za primjenu zakona o zaradama državnih službenika i namještenika i u okviru toga učešće u izradi:

Predloga uredbe o određivanju koeficijenata za određena zvanja drža vnih službenika,

Predloga uredbe o bližim kriterijumima i načinu određivanja varijabilnog dijela zarade državnih službenika i namještenika,

Predloga uredbe o utvrđivanju posebne naknade zaposlenim u organima državne uprave koji obavljaju poslove u oblasti avijacije,

Predloga odluke o vrijednosti boda za utvrđivanje visine posebne naknade (letačkog dodatka) zaposlenim u organima državne uprave koji obavljaju poslo

izvještaj o radu za 2008. godinu sektora državnog trezora

(po odsjecima)dušanPerović


25

ve u oblasti avijacije;< učešće u izradi podzakonskih aka

ta za primjenu zakona o objedinjenoj registraciji i sistemu izvještavanja o obračunu i naplati poreza i doprinosa; < aktivno učešće u izradi uputstva

o radu državnog trezora, koje je usaglašeno sa propisima koji su donijeti u proteklom periodu i u kome je, po prvi put, obrađena procedura za korišćenje pretpristupne pomoći od strane eu (iPa sredstva) koja je u skladu sa zahtjevima evropske unije;< učešće u izradi odluke o načinu

izrade i sadržini programskog budžeta; < učešće u izradi uputstva o sadr

žaju, odnosno obrascu izvještaja o prikupljenim i utrošenim sredstvima iz javnih i privatnih izvora za izbornu kampanju; < izrada Pravilnika o načinu obraču

na i naplate sredstava u korist Crvenog krsta Crne Gore;

u 2008. godini radilo se na usaglašavanju podzakonskih akata sa najnovijom izmjenom poreskih i drugih propisa. tako je u 2008. godini izvršeno više (pet) izmjena i dopuna naredbe o načinu uplate javnih prihoda i Pravilnika o jedinstvenoj klasifikaciji raču na za budžet Republike, budžete vanbudže tskih fondova i budžete opš tina, i s tim u vezi je urađeno uparivanje eko kodova propisanih Pravilnikom sa uplatnim računima propisanim na redbom; a u urađeni su sljedeći pravilnici i izvještaji:< informacije o realizaciji preporuka

donijetih povodom revizije završnog ra č u na Budžeta Crne Gore za 2006. godinu;< informacija o rasporedu sredstava

sa računa naplate dospjelih, a neplaćenih poreza i doprinosa i drugih javnih prihoda (sredinom i krajem godine);< izvještaj kojim se obrazlaže način

trošenja depozita evidentiranih kao izdatak u 2007. godini i depozita koji su objelodanjeni putem revizije;< izvještaj o korišćenju sredstava te

kuće i stalne budžetske rezerve;< Stručno mišljenja o načinu ob ra

ču na poreza i doprinosa iz i na za ra de za poslenih za koje se sredstva obe zbjeđuju u Budžetu Crne Gore.

zbog često pogrešno usmjerenih, od no sno pogrešno uplaćenih javnih prihoda, u toku 2008. godine je doneseno 215 rješenja kojima se pogre šno usmjereni prihodi vraćaju sa obraču

natih računa naplatnih institucija kori snicima javnih prihoda kojima i pripadaju.

takođe, svakodnevno su rađena rješe nja za povraćaj ulaznog poreza na do datu vrijednost, koji se od decembra 2007. godine realizuje sa Centralnog računa državnog trezora.< otvaranje i gašenje računa po

trošačkih jedinica Budžeta Crne Gore kod poslovnih banaka i Centralne ba nke Crne Gore, s obzirom da je zakonom o budžetu (,,Službeni list RCG”, br. 40/01,71/05 i ,,Službeni list CG”, broj 12/07) ministar finansija nadležan za otvaranje i gašenje računa budžetskih korisnika;< Shodno uputstvu o radu državnog

trezora («Službeni list RCG», broj 64/01) svakoj potrošačkoj jedinici je dostavljeno uputstvo koje se odnosi na rokove prijema završnih transakcija, zatvaranje Glavne knjige trezora i izradu završnih računa potrošačkih jedinica;< Rad na uparivanju evidencije o

aktivnim računima budžetskih korisnika sa evidencijom poslovnih banaka u Crnoj Gori, shodno preporukama državne revizorske institucije;< izrada finansijskog izvještaja o

po pisu imovine potrošačkih jedinica za 2007. godinu. Podaci su dobijeni od potrošačkih jedinica, a isti je sastavni dio završnog računa za 2007. godinu;< izmjene i dopune pravilnika o

unu trašnjoj organizaciji i sistematizaciji za sektor trezora;< informacija o načinu realizacije

nadoknade sredstava opštini Pljevlja, po osnovu koncesionih naknada kroz program javnih radova vlade Crne Gore za 2008. i 2009. godinu.

odSjeK za uPRavljanje duGoM, analizu zaduŽenoSti, uPRavljanje GotovinoM i odnoSe Sa inoStRanStvoM

u odsjeku za upravljanje dugom, analizu zaduženosti, upravljanje gotovinom i saradnju sa inostranstvom su tokom 2008. godine pripremljene i upućene na razmatranje i usvajanje Komisiji za finansijski sistem i javnu potrošnju, a u skladu sa Programom rada vlade Re publike Crne Gore za 2008.godinu, sljedeće informacije i izvještaji:

< odluka o zaduživanju i davanju garancija Crne Gore za 2008. godinu;< informacija o zaključivanju Spo

razu ma između vlade Crne Gore i vlade švajcarske konfederacije;< informacija o realizaciji projekta

Sistem vodosnabdijevanja crnogorskog primorja;< informacija o obezbjeđivanju do

da tnih sredstava za naknadne radove na pruzi Podgorica – nikšić;< Strategija za upravljanje dugom

2008 2010.; < odluka o otkupu obveznica dev

izne štednje građana koje dospijevaju 2016. i 2017. godine, donesena je u aprilu 2008. godinu (“Službeni list CG”, broj 22/08); odlukom se utvrđuje način otkupa obve znica devizne štednje građana koje dos pijevaju 2016. i 2017. godine od strane Crne Gore.< izvještaj o državnom dugu Crne

Gore za 2007. godinu;< odluka o izmjenama i dopun

ama odluke o zaduživanju i davanju garancija Crne Gore za 2008. godinu;< Prijedlog uredbe o konverziji de

vi zne štednje građana, informacija o isplati devizne štednje položene kod ovla šćenih banaka sa sjedištem van Crne Gore, nacrt odluke o emisiji obveznica Crne Gore po osnovu devizne štednje građana;< Prijedlog uredbe o konverziji de

vizne štednje građana;< u skladu sa zakonom o regulisa

nju obaveza i potraživanja, po osnovu ino duga i devizne štednje građana (“Služ beni list RCG”, br.55/03 i 11/04), 1. jula 2008. godine počela je isplata pete rate obveznica konvertovane devizne štednje građana;< odluka o emisiji obveznica Crne

Gore, po osnovu obeštećenja korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja (“Službeni list CG”, broj 48/08), donesena je u avgustu 2008. godine. Radi izmirenja obaveza, po osnovu obeštećenja korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja utvrđenih zakonom o obeštećenju korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja (“Službeni list CG”, broj 40/08), emituju se obveznice u skladu sa odlukom;< nacrt odluke o emisiji obveznica

Crne Gore, po osnovu devizne štednje građana;< informacija o realizaciji projekata

iz Programa javnih radova za 2008. godinu na teritoriji opštine danilovgrad i opštine Rožaje;< odluka o izmjenama i dopunama

odluke o zaduživanju i davanju garancija


26


Crne Gore za 2008. godinu;< informacija o zaduženju kod aust

rijske erste Bank za Projekat izgradnje i opremanja Klinike za onkologiju;< informacija o prijevremenom ot

ku pu duga prema japanskoj banci za međunarodnu saradnju (jBiC) u okviru Pariskog kluba povjerilaca;< informacija o davanju saglasnosti

za zaduženje opštine Kolašin;< informacija o preuzimanju kredita

Željeznice Crne Gore a.d. Podgorica kod komercijalnih banaka u Crnoj Gori;< informacija o otkupu obveznica

restitucije, po osnovu obeštećenja bivših vlasnika, prije roka dospijeća;< informacija o davanju saglasnosti

za zaduženje opštine Budva;< informacija o zaključivanju ugo

vora o konsolidaciji dugova i ugovora o servisiranju dugova između vlade Crne Gore i vlade Republike Francuske u okviru Praiskog kluba povjerilaca;< informacija o davanju saglasnosti

za zaduženje opštine Cetinje

osim pomenutih informacija i izvješt aja odsjek je tokom godine pr ipremao i:

< Kvartalne izvještaje o stanju javnog duga Crne Gore;< Kvartalne izvještaje o servisira

nju javnog duga, stanju depozita i projekcije kretanja duga za period do 2015. godine za MMF i Svjetsku banku;< Redovno izvještavanje za Standa

rd&Poor’s i Moody’s (Međunarodne agen cije za utvrđivanje kreditnog rejtinga);< uputstvo o sadržaju zahtjeva za

isplatu i načinu realizacije isplate devi znih sredstava građana položenih kod dafiment banke ad Beograd i Ba nke privatne privrede dd Podgorica položenih preko preduzeća jugoskandik dd Beograd, doneseno je u junu 2008. godine.(“Službeni list CG”, broj 34/08). uputstvom se utvrđuje sadržaj zahtjeva za isplatu, način realizacije isplate neisplaćenih deviznih sredstava i određuje banka u kojoj se podnose zahtjevi u skladu sa zakonom o isplati deviznih sredstava građana položenih kod dafiment banke ad Beograd i Banke privatne privrede položenih preko preduzeća jugoskandik dd Beograd (“Službeni list CG”, broj 21/08);< u skladu sa zakonom o isplati

de viz ne štednje građana položene kod ovlašćenih banaka sa sjedištem van

Re pu blike Crne Gore (“Službeni list RCG” broj 81/06), 1. jula 2008. godine je počela isplata druge rate devizne štednje građana položene kod ovlašćenih banaka sa sjedištem van Crne Gore; < uputstvo o načinu plaćanja računa

utrošene električne energije i poreskih obaveza obveznicama, po osnovu obeštećenja korisnika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja (“Službeni list CG”, broj 48/08), doneseno je u avgustu 2008. godine. uputstvom se uređuje bliži način plaćanja računa utrošene ele ktrične energije i poreskih obaveza, obveznicama po osnovu obeštećenja korisnika prava iz penzijskog i inva li dskog osiguranja; < uputstvo o izmjeni i dopuni

uputs tva o načinu plaćanja računa utrošene električne energije i po reskih obaveza obveznicama, po osnovu obeštećenja kori snika prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja (“Službeni list CG”, broj 55/08) doneseno je u septembru 2008. godine;< u skladu sa zakonom o obeštećenju

korisnika prava iz penzijskog i inva lidskog osiguranja (“Službeni list CG”, broj 40/08), 20. oktobra 2008. godine je počela isplate prve rate obveznica obeštećenja.

odSjeK za inFoRMatičKu tehnoloGiju, RačunovodStvenu KontRolu, RaSPoRed javnih PRihoda i Razvoj SiSteMa

Glavni sistemi koji se nalaze u nadležnosti it službe Ministarstva su: < prihodni model donacija uSaida< rashodni model (SaP) donacija

eaRa< ReeS sistem – donacija eaRa< Sistem za obračun zarada< internet portal

Prihodni model je uveden početkom 2005. godine. Razvijen je i doniran od strane uSaida, a zatim predat na održavanje Ministarstvu finansija. < Preventivno održavanje sistema;< Redovno održavanje sistema;< Prilagođavanje sistema za kr aj

sta re i početak nove budžetske godine;< Kreiranje novih izvještaja prema

za htjevima sektora trezora i Budžeta;< Generisanje izvještaja za druge ko

risnike;< Sprovođenje backup i recovery

pro ce dura;

< održavanje računara koji je povezan na RtGS sistem Centralne banke.

Rashodni model je u upotrebi od marta 2003. godine i doniran je od strane eaRa< Sprovođenje procedura automats

kog plaćanja;< Generisanje i dostava izvještaja ko

risnicima;< Puštanje standardnih SaP procedu

ra;< import prihoda;< Podrška krajnjim korisnicima;< instalacija korisničkog interfejsa;

tokom 2008. godine izvršena je mi g ra cija SaPa sa verzije 4.6C na posljednju stabilnu verziju sapa SaP 6.0. Projekat je realizovan od donacije eaRa i završen u predviđenim rokovima. Posljedice migracije su da sistem radi na poslednjoj stabilnoj ve rziji (što podrazumijeva lakše prilagođavanje sistema nekim budućim zahtjevima), sistem je stabilniji, brži je odziv sistema.takođe je, prvi put od uvođenja SaPa u Ministarstvu finansija, razriješena situacija oko br oja SaP lic enci koje ministarstvo finansija koristi.

ReeS sistem koristi se kao intranet portal za prihode i kao zamjena SaPu za unos naloga za plaćanje u nekim potrošačkim jedinicama.< Podrška krajnjim korisnicima;< instalacija korisničkog interfejsa.

Sistem za obračun zarada razvijen je i doniran od strane uSaida, a zatim predat na održavanje Ministarstvu finansija.< Preventivno održavanje sistema;< Redovno održavanje sistema;< Prilagođavanje sistema za kraj sta

re i početak nove budžetske godine;< Kreiranje novih izvještaja prema

zahtjevima sektora trezora i Budžeta;< Generisanje izvještaja za druge ko

risnike;< Sprovođenje backup i recovery pr

o cedura.

dušan PeRović, pomoćnik ministra za trezor


27

Poreska i carinska politika u 2008. godini predstavlja kontinuitet dotadašnjih reformskih aktivnosti u toj obla sti, a bila je usmjerena, prije sv ega, na stvaranje što povoljnijeg am bijenta za razvoj preduzetništva, pod sticaj str anih ulaganja, generisanje neoph o dnih prihoda za finansiranje ja v ne potrošnje i usklađivanje pore skih i carinskih propisa sa propi si ma evropske unije (acquis commu na utaire) i međunarodnim standar di ma.

i noRMativne aKtivnoSti:

u izvještajnom periodu, u Sektoru za poreski i carinski sistem pripremljeno je deset predloga zakona, pet uredbi i devet pravilnika, a čiji se kratak sadržaj daje u narednom tekstu:

zaKoni

1. Zakon o izmjenama i dopun-ama Carinskog zakona (“Sl.list CG”, br. 21/08)

navedenim zakonom izvršeno je dodatno usaglašavanje sa odredbama Carinskog zakona evropske unije, a posebno u dijelu koji se odnosi na sticanje statusa ovlašćenog privrednog subjekta, kojim se obezbjeđuje povlašćeni carinski tretman kod uvoza pr o izvoda. ovaj status mogu da dobiju pravna i fizička lica koja za to ispunjavaju posebne uslove (da su finansijski pouzdani, da se primjereno pridržavaju carinskih propisa i dr.).

takođe, predmetnim zakonom izvršeno je i usaglašavanje sa zakonom o spoljnoj trgovini kojim je omogućeno stranim licima da učestvuju u carinskom postupku (preko carinskog po s rednika), poboljšana su i određe na rješenja koja se odnose na pre duzimanje mjera carinskog nadzora i kontrole, preciziranje lica koja mogu da podnesu carinsku deklaraciju, a pooštrena je i kaznena politika, što je

bio jedan od glavnih razloga za izmjene zakonskih rješenja.

2. Zakon o izmjenama i dopun-ama Zakona o akcizama (»Sl.list CG«, br.76/08)

navedenim zakonom izvršena su dodatna usklađivanja postojećih rješe nja sa direktivama eu 92/79/eeC i 92/80/eeC, koje se odnose na određivanje visine akcizne obaveze na cigarete i druge duvanske proizvode. Pre dmetnim zakonom izvršeno je povećanje specifične akcize na cigarete, sa 1 eur (0,02 eur po paklici od 20 komada) na 5 eur za 1000 komada (0,10 eur po paklici od 20 komada) i proporcionalne akcize, sa 26% na 35% od njihove maloprodajne cijene, s tim što ovo rješenje treba da bude u primjeni od 1. januara 2010. godine. u prelaznom periodu (2009. godina), specifična akciza će iznositi 3 eur za 1000 komada (0,06 eur po paklici), a proporcionalna 30% od maloprodajne cijene cigareta. istovremeno, predmetnim zakonom izvršeno je i povećanje akcize za ostale duvanske proizvode, do nivoa minimalnog iznosa akcize u eu (za cigare i cigarilose, sa 10 eur na 11 eur, po kg, za fino rezani

duvan, sa 20 eur na 32 eur i za drugi duvan za pušenje, sa 15 eur na 20 eur). Povećanje akcize za duvanske proizvode (a posebno cigarete) rez u ltiraće povećanjem budžetskih prih o da po tom osnovu. istovremeno, to povećanje uticaće i na povećanje maloprodajnih cijena cigareta i drugih duvanskih proizvoda, koje se za 2009. godinu procjenjuju u rasponu od 11% do 26%, u zavisnosti od vrste cigareta odnosno drugih duvanskih proizvoda. takođe, navedenim zakonom, kao po sebna novina uveden je institut minimalne akcize za cigarete, a koja iznosi 100% ukupne akcize (specifične i proporcionalne), utvrđene za naj po pularniju cjenovnu kategoriju ciga reta.

Predmetnim zakonom izvršena su i dodatna usaglašavanja visine akcize za mineralna ulja sa direktivom Savjeta eu 2003/96/eeC o restrukturiranju okvira zajednice za oporezivanje energenata i električne energije, kao i usklađivanje osnovice za plaćanje ak ci ze za mineralna ulja, njihove derivate i supstitute sa osnovicom za plaćanje akcize iz navedene direktive eu, osim za određene energente i električnu energiju. takođe, ovim

izvještaj o radu sektora za poreski i carinski sistem

za 2008. godinukoviljkaMihajlović


28


za ko nom, radi njegove lakše primje ne u praksi, navedene su i ca rinske oznake za mineralna ulja, njihove derivate i supstitute određene prema Kombinovanoj Carinskoj nome nklaturi eu i nacionalnoj Carinskoj nomenklaturi Crne Gore (ko ja je u po tpunosti usaglašena sa Kombinovanom Carinskom nomen kla turom eu).

3. Zakon o izmjenama i dopu-na ma Zakona o porezu na dobit pravnih lica („Sl.list CG“, br. 40/08)

navedenim zakonom postojeća rješenja dodatno su usklađena sa acquisem, posebno u dijelu koji se odnosi na poreski tretman dividendi matičnih i zavisnih kompanija, tran s fernih cijena, povezanih lica i kod statusnih promjena poreskih obveznika. istovremeno, ovim zakonom izvršeno je smanjenje stope poreza na dividende i udjele u dobiti (sa 15% na 9%), što treba da doprinese stvaranju povoljnijeg ambijenta za razvoj preduzetništva i privlačenje stranih inve sticija. takođe, ovim zakonom otklo njena je i mogućnost dvostrukog oporezivanja dobiti u slučaju kada zavisna kompanija isplaćuje dividende matičnoj kompaniji, rezidentu Crne Gore.

uvedena je mogućnost korišćenja poreske olakšice za ulaganja u stalna osnovna sredstva (postrojenja, oprema i dr.) koja se koriste za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora (solarne energije, vjetra i dr.) i energetsku efikasnost (50% ulaganja po navedenom osnovu je oslobođeno plaćanja poreza na dobit).

izvršene su i određene promjene načina oporezivanja kapitalnih dobi taka, i prema novom zakonskom rje šenju prihodi od kapitalnih dobitaka uključuju se u poresku osnovicu u godini u kojoj su ostvareni, u visini od 50%.

takođe, izvršena su određena poboljšanja kod definisanja nabavne ci jene koja se koristi za svrhe određivanja kapitalnog dobitka, a koju po novom zakonskom rješenju pr e dstavlja procijenjena, odnosno fer vrijednost imovine (zemljišta, gr a đe vinskih objekata, imovinskih prava, udjela u kapitalu i hartija od vrijednosti), i ta rješenja su u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima.

4. Zakon o izmjenama i dopun-ama Zakona o doprinosima za

obavezno socijalno osiguranje („Sl. list CG”, br. 79/08)

navedenim zakonom izvršeno je us klađivanje sa novim zakonom o radu, posebno u dijelu koji se odnosi na definisanje zarade zaposlenih kao osnovice za plaćanje doprinosa, s tim što su iz osnovice za plaćanje do prinosa izuzeta određena lična primanja koja ne podliježu plaćanju poreza na dohodak fizičkih lica (topli obrok, regres i dr.). u cilju podsticaja ulaganja u dobrovoljne penzijske fo n dove, kao i štednje građana, pred me tnim zakonom ukinuta je obaveza plaćanja doprinosa za penzijsko i inva lidsko osiguranje na prihode od povremenih samostalnih djelatnosti (ugovor o djelu, autorski honorari i dr.), u slučaju kada sticalac tih pri hoda plaća te doprinose po drugom osnovu. u cilju stvaranja povoljnih uslova za restrukturiranje privrednih subjekata i realizaciju njihovih soc ijalnih programa, predmetnim zakonom, privremeno (do 2011. godine) lična primanja po osnovu otpremnine izuzeta su od obaveze za plaćanje doprinosa za obavezno socijalno osiguranje.

5. Zakon o izmjenama i do pu-na ma Zakona o administr a tivnim taksama (“Sl.list CG”, br. 22/08)

navedenim zakonom izvršeno je usklađivanje visine administrativnih taksa, koje se odnose na uvoz, izvoz i tranzit, sa odredbama člana viii o pš teg sporazuma o carinama i trgovini (Gatt), a što je bio jedan od zahtjeva Svjetske trgovinske organizacije (Sto). istovremeno, ovim zakonom propisane su i konzularne takse za spise i radnje koje se vode pred diplomatsko konzularnim predstavništvima.

6. Zakon o izmjenama i dop-unama Zakona o administ rati-vnim taksama (“Sl.list CG”, br. 77/08)

navedenim zakonom izvršeno je usklađivanje postojećih rješenja sa odredbama člana viii opšteg sp orazuma o carinama i trgovini (Gatt), kojim je predviđeno da ad ministrativne takse ne mogu predstavljati posrednu zaštitu do m aćih proizvoda ili posredno oporezivanje uvoza, već moraju odražavati približni stvarni tro š ak pružene usluge. takođe, pre dm etn im zakonom je proširen i os nov za plaćanje taksene obaveze za radnje i akte koje se odnose na civilnu bezb jednost,

obavljanje željezničkog sao braćaja i zapošljavanje stranaca.

7. Zakonom o ratifikaciji Proto-

kola o izmjenama i dopunama Me đunarodne konvencije o upro-š ć avanju i usklađivanju carin-skih postupaka-revidirana Kjo to konvencija (“Sl. list CG” Među-narodni ugovori, br.1/08), ko ji je pripremljen u saradnji sa up r a v om carina, obezbjeđuje se harmoni zacija carinskih pos tu paka na među na rodnom ni vou, čime se st va r a ju uslovi da se međunarodna tr go vi na odvija u atmosferi predvi dljivosti i efikasnosti koju svjetska privreda zahtijeva. u revidiranu Kj o tu konvenciju inkorporirani su osnovni principi Svjetske trgovinske organizacije, a posebno: tra nsparentno zakonodavstvo, standardizovane p ro ce dure, ubrzanje carinskih reformi kroz modernizaciju c a r i nske uprave, implementacija sta n darda i „najbolje prakse“, kao i garantovanje prava na žalbu.

8. Zakonom o ratifikaciji Konve-ncije o privremenom uvozu - Is-ta nbulska konvencija (“Sl. li st CG”- Međunarodni ugovori, br. 3/08), koji je pripremljen u saradnji sa upravom carina, obezb jeđuje se slobodno kretanje robe pri likom privremenog uvoza na carinsku teritoriju, sa potpunim ili djelimičnim oslobođenjem od plaćanja carine i poreza, bez primjene uvoznih ograničenja ili zabrana privrednog ka raktera. osnovni instrumenti ista nbulske konvencije su dokumenti pri vremenog uvoza: “ata karnet” i “CPd karnet”, koji omogućavaju identifikaciju proizvoda (uključujući i prevozna sredstva) i predstavljaju međunarodno priznatu garanciju za pokrivanje uvoznih carina i poreza.

9. Predlog Zakona o potvrđivanju Ugovora između Crne Gore i Ma-lte o izbjegavanju dvostrukog opo-rezivanja u odnosu na poreze na dohodak (koji je upućen nad ležnim organima državne uprave radi davanja mišljenja). navedenim za konom se obezbjeđuje izbjegavanje dvostrukog oporezivanja prihoda po osnovu zarada, autorskih naknada, ka mata, di videndi i dr. takođe, obe z bijeđuje se pravni osnov za među narodnu sa radnju i razmjenu info rmacija o poreskim obveznicima, radi efikasne borbe protiv poreske evazije.


29

10. Predlog Zakona o ratifik aciji Sporazuma između iz m e đu Vlade Crne Gore i Vla de Republike Mo-l davije o uzaja mnoj pomoći u carinskim pit anjima (nalazi se u skupštinskoj proceduri)

navedenim zakonom uspostavlja se pravni osnov za saradnju i uzajamno pružanje pomoći u sprečavanju i istr azi kršenja carinskih, deviznih i spo ljnotrgovinskih propisa, pružanje po moći u davanju obavještenja ko ja se koriste u svrhe suzbijanja krijumčarenja, kao i za preduzimanje mje ra za ostvarivanje saradnje u proučavanju, razradi i sprovođenju novih carinskih postupaka, obuci kadrova, razmjeni stručnjaka i dr.

uRedBe

1. Uredba o upotrebi poreske registar kase i načinu evi de ntira-nja prometa proizvoda, odn osno usluga preko registar kase (“Sl.list CG”, br.27/08 i 40/08)

Kao posebna novina, predmetnom uredbom, na cjelovit način uređen je postupak fiskalizacije poreskih kasa i njihovo servisiranje, a što treba da doprinose efikasnijoj kontroli naplate Pdv u maloprodaji.

2. Uredba o usklađivanju nome-nklature Carinske tarife za 2009. godinu (“Sl.list CG”, br. 78/08)

navedenom uredbom u potpunosti je usaglašena nacionalna Carinska tarifa sa Kombinovanom nomenklaturom eu za 2009. godinu (uredba Komisije eu no 1031/2008). Predmetna uredba predstavlja kodifikovano rješenje, koje obuhvata:

rješenja sadržana u Međunarodnoj konvenciji o harmonizovanom sis temu naziva i šifarskih oznaka robe (hS 2007);

poslednje izmjene Kombinovane nomenklature evropske unije (no 1031/2008 od 19. septembra 2008. godine);

carinske stope propisane Sporazumom o izmjeni i pristupanju Cen tralnoevropskom sporazumu o slo bodnoj trgovini CeFta 2006 (»Slu žbeni list RCG«, br. 18/07);

carinske stope propisane bilateralnim Sporazumom o slobodnoj trgovini sa Rusijom (»Službeni list SRj«Međunarodni ugovori br. 1/01);

carinske stope propisane Privremenim sporazumom o trgovini i srodnim pitanjima između evropske zaje

dnice, s jedne strane i Republike Crne Gore, s druge strane (»Službeni list CG«, br. 7/07); i

carinske stope propisane bilateralnim Sporazumom o slobodnoj trgovini sa turskom.

donošenjem ove uredbe stvoreni su povoljniji uslovi za odvijanje spo ljnotrgovinskog poslovanja naših privrednih subjekata.

3. Uredba o vrsti, visini i načinu plaćanja naknade za usluge ca-ri ns kog organa (»Sl.list CG«, br. 47/08)

ovom uredbom izvšreno je usklađivanje sa članom viii opšteg sporazuma o carinama i trgovini Sto, prema kojem carinske naknade ne mogu predstavljati posrednu zaštitu domaćih proizvoda ili posredno oporezivanje uvoza, već moraju odražavati približni stvarni trošak pružene usl uge. Prema navedenoj uredbi, nak nada za rad carinske službe se plaća samo za usluge koje se odnose na sprovođenje carinskog postupka na mjestu koje nije određeno za tu na m jenu, na zahtjev deklaranta i na sprovođenje carinskog postupka van radnog vremena carinskog organa, takođe, na zahtjev deklaranta, a što će negativno uticati na bužetske prihode po ovom osnovu.

4. Uredba o izmjeni Uredbe o postupanju carinskog organa sa robom za koju postoji osnovana sumnja da se njome povređuju prava intelektualne svojine (“Sl.list CG”, br.16/08)

ovom uredbom izvršeno je usaglašavanje postojećeg rješenja sa rješenjem sadržanim u Sporazumu o trgovinskim aspektima prava inte le ktualne svojine (tRiPS), a koji se odnosi na definisanje roka za ob ustavljanje postupka kojim se po v ređuje pravo intelektualne svojine (taj rok iznosi 10 radnih dana).

5. Uredba o dopuni Uredbe za sprovođenje Carinskog zakona (»Sl.list CG«, br.38/08)

ovom uredbom definisani su usl o vi da se za robu koja je stekla crno gorsko porijeklo u postupku aktiv nog oplemenjivanja primjenjuje pre ferencijalni status.

PRavilniCi

1. Pravilnik o izmjenama i do-punama Pravilnika o utvrđi vanju

proizvoda i usluga koji se oporezuju po sniženoj stopi PDV (“Sl.list CG”, br.06/08 i 46/08)

navedenim pravilnikom bliže su definisani određeni proizvodi i usluge (brašno, meso, hrana za odojčad, računarska oprema, usluge u marinama itd.) koji se oporezuju po sniže noj stopi od 7%, što je posljedica donošenja zakona o izmjenama i dopunama zakona o Pdvu (“Sl.list CG”, br.16/07), a kojim je proširen broj proizvoda koji se oporezuju po sniženoj stopi.

2. Pravilnik o obliku i sadržaju servisne knjižice poreske kase (“Slu žbeni list CG”, broj: 38/08)

navedenim pravilnikom propisan je oblik servisne knjižice, kao i najvažniji podaci koje ta knjižica mora da sadrži.

3. Pravilnik o sadržaju evidencije o poreskim kasama (“Službeni list CG”, broj: 38/08)

navedenim pravilnikom propisani su podaci koje poreski organ i ovlašćeni servis treba da vode o poreskim kasama.

4. Pravilnik o obliku i sadržini jedinstvene prijave za registraciju poreskih obveznika, obveznika do-p rinosa i osiguranika u Cent ralni registar (“Sl.list CG”, br. 45/08 i 80/08)

navedenim pravilnikom pojednostavljen je postupak registracije poreskih obveznika (pravnih i fizičkih licapreduzetnika) i njihovih zaposlenih, kao osiguranika obaveznog socijalnog osiguranja. ovim pravilnikom predviđeno je da se registracija poreskih obveznika (pravnih i fizičkih lica), kao i osiguranika doprinosa za obavezno socijalno osiguranje vrši putem jedne prijave (obrazacjPR), za razliku od ranijih rješenja kada se podnosilo više vrsta prijava.

5. Pravilnik o obliku, sadržini, načinu popunjavanja i dostavljanja jedinstvenog obrasca o obraču-natom porezu na dohodak fizičkih lica i doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (“Sl.list CG”, br. 45/08 i 80/08)

ovim pravilnikom stvaraju se uslovi da se sve fiskalne obaveze u vezi sa dohotkom fizičkih lica (porez na dohodak i doprinosi za obavezno soci jalno osiguranje) evidentiraju na je dinstvenom obrascu (obrazacioPd), što treba da ima za posledicu


30


smanjenje troškova administriranja poreza od strane poreskih obveznika i bolju evidenciju o plaćenim poreskim obavezama od strane Poreske uprave putem uspostavljanja integralnog informacionog sistema.

6. Pravilnik o izmjenama Pravi-lnika o paušalnom oporezivanju prihoda od samostalne djelatnosti (“Sl.list CG”, br.80 /08)

ovim pravilnikom izvršeno je uskl ađivanje sa izmjenama zakona o porezu na dohodak fizičkih lica (“Sl.list RCG”, br.78/06), a kojim je izvršeno smanjenje stopa poreza na dohodak fizičkih lica.

7. Predlog Pravilnika o obliku i sadržini poreske prijave za utvrđ-ivanje poreza na dobit pravnih lica

navedenim pravilnikom propisane su procedure kao i sadržaj prijave za utvrđivanje poreza na dobit pravnih lica, a što je posljedica izmjene zakonskih rješenja (kapitalni dobitak i gubitak, udjeli i dividende nerezidentne filijale i dr.).

8. Predlog Pravilnika o obliku i sadržini Izvještaja o obračunatom i plaćenom porezu po odbitku na prihode koje ostvari nerezidentno pravno lice

navedenim pravilnikom propisuje se oblik i sadržina izvještaja o obračunatom i plaćenom porezu po odbitku koji se plaća na prihode koje ostvari nerezidentno pravno lice koje nema stalnu poslovnu jedinicu u Crnoj Gori. donošenjem ovog pravilnika stvaraju se povoljniji uslovi za vođenje kvalitetne evidencije poreza na dobit po odbitku nerezidentnog pravnog lica od strane Poreske uprave.

9. Predlog Pravilnika o bližem načinu korišćenja poreske olakš-ice po osnovu ulaganja u stalna osnovna sredstva koja se koriste za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora i energetsku efikasnost

Prema odredbama navedenog pravilnika pravo na umanjenje poreske obaveze do 50% imala bi pravna lica koja izvrše ulaganja u trajna osnovna sredstva čija je vrijednost veća od 300 eur (oprema za pripremu sanitarne tople vode i/ili grijanje korišćenjem sunčeve energije, oprema za proizvodnju biogasa, oprema za proizvodnju tečnih biogoriva, male elektrane do 10

MW, kogeneracije). navedeni pravilnici su dati u pro

ceduru za njihovo objavljivanje u Službenom listu Crne Gore.

ii uPRavni PoStuPaK(PoStuPaK Po ŽalBi)

u izvještajnom periodu u odsjeku za drugostepeni poreski i carinski postupak zaprimljeno je ukupno 944 predmeta od čega se 864 odnosi na žalbe, a 80 predmeta na razne odgovore na tužbe. od ukupnog broja zaprimljenih žalbi, na oblast poreza odnosi se 585 (68%), a na oblast carina 279 (32%). od ukupnog broja primljenih žalbi, riješeno je 842 (97%), a u postupku obrade nalazi se svega 20 žalbi (3 %) i to: 18 iz oblasti poreza i 2 iz oblasti carine. Sve žalbe riješene su u zakonskom roku, tj. u roku od 60 dana od dana predaje žalbe nadležnom poreskom, odnosno carinskom organu. Postupak pred drugostepenim organom u prosjeku je trajao oko 30 dana od dana prijema žalbe, ukoliko su iste sa spisima blagovremeno dostavljene od prvostepenog organa.

Žalbe su najčešće izjavljivane iz svih žalbenih razloga (povrede pravila postupka, nepravilno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene ma terijalnog prava), dok nije rijedak slučaj da žalba bude izjavljena iz samo jednog ili dva žalbena razloga. najčešći razlog za žalbu je povreda pravila postupka od čega je posebno izražena bitna povreda pravila upravnog postupka (član 226 zakona o opštem upravnom postupku), koje su u zuPu posebno propisane, kako po obliku, tako i po pravnim posljedicama. u vezi sa tim, važna činjenica je to što drugostepeni organ na bitne povrede pazi tokom cijelog postupka po službenoj dužnosti. u slučaju ka da utvrdi bitnu povredu pravila postupka, drugostepeni organ mora upravni akt poništiti i predmet vratiti prvostepenom organu na ponovni postupak, bez ocjene da li je ta povreda zaista mogla uticati na tok postupka (član 236 stav 3 zuPa). jedina iznimka od ovog pravila je u slučaju kada stranci nije data mogućnost da se izjasni o činjenicama bitnim za donošenje rješenja, to izjašnjenje može učiniti i pred drugostepenim organom, odnosno, u ovom slučaju, drugostepeni organ može ukoliko je to

ekonomičnije i efikasnije po stranku i sam riješiti upravnu stvar.

nepravilno utvrđeno činjenično stanje i pogrešna primjena materijalnog prava, najčešće su povezani, tako da svaka primjena materijalnog prava na nepravilno utvrđeno činje nično stanje je pogrešna, dok česta je situacija da se iz pravilno utvrđenog či njeničnog stanja izvodi pogrešan zaključak, koji uslovljava pogrešnu pri mjenu materijalnog prava. takva situacija je česta kod utvrđivanja poreza na promet nepokretnosti i kod utvrđivanja carinskih dažbina pri uvo zu upotrebljavanih motornih vozila, gdje poreski, odnosno carin ski organ bez valjanih razloga odba cuje dokumentaciju o sticanju nepo kretnosti, odnosno nabavci robe, koju fi zičko ili pravno lice u skladu sa za konom prilaže uz zahtjev i tako pri stupa utvrđivanju poreskih ili ca rinskih dažbina primjenom drugih odredbi određenog zakona, bez va ljanih činjenica i dokaza za to. dakle, u takvim slučajevima, odluka upravnog organa je zasnovana na pogrešnoj primjeni materijalnog prava na štetu žalioca.

iako je broj izjavljenih žalbi u odnosu na ukupan broj donesenih upravnih akata u 2008. godini u Poreskoj upravi i upravi carina procentualno mali, to ne znači da su doneseni upravni akti sem ožalbenih zakoniti. zapažanje drugostepenog organa je da mnoga pravna i fizička lica iz raznoraznih razloga još uvijek ne koriste žalbu kao sredstvo za zaštitu svojih prava ili pravnih interesa, već prihvataju sva ku odluku navedenih organa, čim istovremeno Ministarstvu finansija uskraćuju mogućnost ostvarivanja funkcije upravnog nadzora, a u slučaju da utvrdi nepravilnosti i preduzimanje mjera u skladu sa zakonom.

navedena zapažanja potvrđuju i podaci o načinu rješavanja žalbi u naznačenom periodu. tako od ukupno 842 žalbe odbijanjem riješene su 297 (35%), poništavanjem rje še nja i vraćanjem predmeta prvostepenom organu na ponovni postupak 478 (57%), dok je 73 žalbe (8 %) riješio drugostepeni organ u meritumu, preinačenjem odluke ili obu stavljanjem postupka.

u oblasti poreza, od ukupno 569 riješenih žalbi, odbijanjem je riješeno


31

255 (45%), poništenjem rješenja i vraćanjem prvostepenom organu na ponovni postupak 305 (53%), dok je u meritumu riješeno 9 žalbi (2%), gdje je u 3 slučaja odluka promijenjena, a u 6 slučajeva postupak obustavljen.

u oblasti carina od ukupno 273 riješene žalbe, odbijanjem riješene su 32 (12%), poništavanjem riješenja i vra ćanjem predmeta prvostepenom organu na ponovni postupak riješeno je 177 (65%), dok su u meritumu rije šene 64 žalbe (23%), od čega promjenom odluke 24, a obustavom postupka 40.

Krajem 2008. godine zaprimljeno je 20 žalbi i iste će biti rješene u toku januara 2009. godine. Pored navedenog u izvještajom periodu drugostepeni organ je prvostepenom organu vratio na dopunu postupka 47 žalbi, a koje je taj organ riješio u okviru svoje nadležnosti.

tokom 2008. godine, u odsjeku za drugostepeni postupak pripremljeno je i upravnom sudu dostavljeno 80 odgovora na tužbe, od čega se 20 odno si na rješenja iz 2007. godine, a 60 na rješenja iz izvještajne godine. od ukupnog broja izjavljenih tužbi u izvještajnoj godini, upravni sud je riješio 9 (11%).

Pored poslova na rješavanju žalbi i odgovora na tužbe, zaposleni u odsjeku u izvještajnoj godini povremeno su angažovani i na drugim poslovima (pripremi propisa, stručnih mišljenja kako za potrebe poreskog oragana tako i za potrebe poreskih obveznika).

iii aKtivnoSti u vezi SiSteMa FinanSiRanja loKalne SaMouPRave

najznačajnije aktivnosti vezane za funkcionisanje sistema finansiranja lokalne samouprave odnosile su se na pripremu sljedećih akata:

1. Uputstvo o načinu i postu pku raspodjele sredstava Egalizacio-nog fonda opštinama („SL. list CG“, broj 27/08)

ovim uputstvom bliže se uređuje postupak i način raspodjele sredstava egalizacionog fonda (bliže se definišu uslovi za korišćenje sredstava egalizacionog fonda i kriterijumi za raspo djelu tih sredstava). donošenje

na ve denog uputstva od strane ovog mi nistarstva posledica je izmjene za konskih rješenja (prema ranijim rje šenjima ova obaveza bila je u nadležnosti Komisije za finansiranje lokalne samouprave).

2. Odluka o dodjeli uslovnih do-tacija opštinama za 2008. godinu (Vlada je usvojila na sjednici od 24. aprila 2008. godine)

Prema navedenoj odluci, zainteresovanim opštinama koje su ispunile kriterijume za korišćenje uslovnih do t acija (andrijevica, Berane, danilovgrad, Žabljak, Kolašin, Pljevlja, Ro žaje i Cetinje), opredijeljeno je 1.820.000 eur. ova sredstva su, u skladu sa realizacijom investicionih projekata i planiranom dinamikom državnog trezora, u cjelosti prenesena opštinama.

3. Odluka o konačnom raspor-edu sredstava Egalizacionog fo-nda za 2007. godinu („ Sl. list CG“ broj 15/08)

Prema ovoj odluci, opštinama je, iz sredstava egalizacionog fonda za 2007. godinu, raspoređeno 11.290.450 eur, i to: po osnovu egalizacionih dotacija 10.161.405 eur i po osnovu stimulativnih dotacija 1.129.045 eur.

4. Plan akontativne raspodjele sredstava Egalizacionog fonda za 2008. godinu („Sl. list CG“, broj 28/08)

Prema navedenom planu, sredstva egalizacionog fonda za 2008. godinu planirana su u iznosu od 17,0 mil. eur. Pravo na korišćenje ovih sredstava, primjenom zakonskih kriterijuma, ostvarilo je 15 opština, i to: andrijevica, Be rane, Bijelo Polje, danilovgrad, Ža bljak, Kolašin, Mojkovac, nikšić, Plav, Plužine, Pljevlja, Rožaje, ulcinj, Cetinje i šavnik. Povećanje planiranog obima sredstava egalizacionog fonda usled povećanja prihoda od poreza na dohodak fizičkih lica i poreza na promet nepokretnosti, uslovilo je izmjenu navedenog plana. Shodno izmjeni Plana akontativne raspodjele sre dstava egalizacionog fonda za 2008. godinu (“Sl. list CG”, broj 75/08), sredstva egalizacionog fonda planirana su u iznosu od 18,5 mil. eur. ova sredstva su se tokom godine, u vidu akontacija, a prema odlukama o njihovoj distribuciji, uplaćivala opštinama dva puta mjesečno (prvog i petnaestog u mjesecu).

5. Plan akontativne raspodjele sredstava Egalizacionog fonda za 2009. godinu („Sl. list CG“, broj 75/08)

Prema navedenom planu, sredstva egalizacionog fonda za 2009. godinu planirana su u iznosu od 19,8 mil. eur. Pravo na korišćenje ovih sredstava, primjenom zakonskih kriterijuma, ostvarilo je 15 opština, i to one opštine koje su koristile sredstva egalizacionog fonda za 2008. godinu.

Pored navedenog, za potrebe predsj ednika vlade (prilikom radnih pos j e ta opštinama), pripremljen je ve ći broj informacija u vezi finansira nja lokalne samouprave. takođe, u saradnji sa Sektorom za budžet, pripr emani su kvartalni izvještaji o realizaciji javne potrošnje na loka lnom nivou, koji su imali za cilj detaljnije sagledavanje ostvarenja pri hoda (po izvorima i vrstama), izvršenja rashoda (po namjenama), obima neizvršenih obaveza budžeta opština, kao i zaduženja opština (po vrstama duga).

iv teMatSKe aKtivnoSti:

* u dijelu koji se odnosi na tematske aktivnosti, od strane ovog sektora, pripremljeni su:

analiza o realizaciji poreske politike za 2007. godinu, koju je vlada prihvatila na sjednici od 3. aprila 2008. godine. navedenom analizom dat je prikaz ostvarnih poreskih prihoda po svim osnovama (porezi, doprinosi, takse, naknade, i dr.), ocjena stanja realizacije postavljenih ciljeva u oblasti poreske politike za 2007. godinu i dat predlog mjera koje treba preduzeti u ovoj oblasti u toku 2008. godine;

* u okviru ovog sektora realizovane su značajne aktivnosti u vezi revizije izvještaja za nacionalni program za integraciju Crne Gore u eu (20082012), koji se odnosi na poresku i car insku tematiku, kao i pripreme obrazaca, koji će činiti sastavni dio aneksa iiiPlan harmonizacije zakonodavstva, predmetnog programa. takođe, značajan dio aktivnosti bio je posvećen davanju različitih odgovora na pitanja koja se odnose na poresku i carinsku problematiku u vezi pristupanja Crne Gore Svjetskoj trgovinskoj organizaciji.

Koviljka Mihajlović,Pomoćnik ministra finansija za

Sektor poreskog i carinskog sistema


32


u prethodnoj godini sprovedena je javna rasprava, dorađeni su i finalizirani predlozi zakona o svojinsko pravnim odnosima i državnoj imovini koji su u proceduri usvajanja u Skupštini Crne Gore.

PodzaKonSKa aKta- Odluka o utvrđivanju dinami-

ke isplate obeštećenja bivšim vla-snici ma

Razlozi za donošenje ove odluke sadr žani su u članu 22 stav 7 zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju (Sl.list RCG, br. 21/04 i 49/07). navedenim članom, između ostalog, propisano je da bivši vlasnici mogu ostvariti pravo na obeštećenje u novčanim sredstvima, čija se isplata vrši u jednogodišnjim ratama 15. jula svake godine, a prema raspoloživosti sredstava u Fondu, do njihove konačne isplate. Stav 8 istog člana propisuje da vlada Crne Gore utvrđuje dinamiku isplate obeštećenja.

- Uredba o visini naknade za korišćenje podataka premjera i ka tastra nepokretnosti i usluga Up rave za nekretnine

Razlozi za donošenje ove uredbe sadržani su u članu 175 stav 3 zakona o državnom premjeru i katastru (Slu žbeni list RCG, 29/07) kojim je propisano da visinu naknade za korišćenje podataka i za pružanje usluga utvrđuje vlada Crne Gore.

oStale Realizovane aKtivnoStina osnovu člana 100 tačke 3 ustava

Crne Gore, vlada Crne Gore je na sjednici od 24. jula 2008. godine do nijela Uredbu o izmjenama ur e dbe o od-re đivanju organa dr ža vne uprave nadležnih za dava nje objašnjenja i mišljenja u postup ku sticanja prava svojine na nepo kretnostima stranih lica koja oba vljaju djelatnost na teritoriji Crne Gore.

ovom uredbom određuju se orga

ni državne uprave nadležni za davanje: objašnjenja i mišljenja u pos tupku sticanja prava svojine na nepokretnostima stranih lica koja obavljaju djelatnost na teritoriji Crne Gore.

Mišljenje da je nepokretnost koja se stiče ugovorom neophodna za oba vljanje djelatnosti stranog lica na teri toriji Crne Gore daje Ministarstvo finansija, na zahtjev nadležnog organa, odnosno zainteresovanog lica.

- Odluka Vlade o uslovima i po-stupku otkupa potraživanja Crne Gore obveznicama devizne štednje građana i obveznicama bivših vla -snika, po osnovu obeštećenja za oduzeta imovinska prava (»Slu-žbeni list“ CG, br. 17/08)

ovom odlukom uređuju se uslovi i postupak otkupa potraživanja Crne Gore, evidentiranih u Ministarstvu finansija, po osnovu kredita odobrenih iz budžeta Crne Gore, kredita preuzetih od Montenegrobanke ad Podgorica, jugobanke ad Podgorica, Banke za razvoj, Republičke direkcije robnih rezervi i Savezne direkcije za robne rezerve, obveznicama devizne štednje građana i obveznicama bivših vlasnika, po osnovu obeštećenja za oduzeta imovinska prava.

Pravo na otkup potraživanja, po ovoj odluci, imaju sva pravna i fizička lica čiji je dug dospio u 2008. godini, a sadržan je na spisku potraživanja koji je evidentiran u Ministarstvu finansija.

Shodno navedenoj odluci, ministarstvo je objavilo pet javnih poziva kojem su se odazvala 44 pravna i fizička lica i u to postupku je naplaćeno 9.321.276 eura.

- Informacija o rješavanju un -u trašnjeg duga, po osnovu potra -živanja Vlade Crne Gore evid en-tiranih u Ministarstvu finansija

Po pitanju naplate unutrašnjeg du ga nastavljene su aktivnosti u pos tupcima stečaja, prodaje imovine, reprograma duga i dr. i od 29 pravnih lica izvršena naplata 2.856.962,eura.

u prethodnoj godini prijavljena su potraživanja kod šest privrednih društava nad kojima je uveden stečaj čija ukupna vrijednost iznosi preko 40,0 mil. eura.

vrijednost potraživanja za koja je pre nesena u svojinu imovina dužnika iznosi preko 0,7 mil. eura za ovu imovinu pokrenut je postupak prodaje.

utvrđene su procedure sa upravom carina o načinu izmirenja carinskog duga obveznicama restitucije i devizne štednje građana i po tom osnovu regulisana preuzeta zakonska obaveza države od 125.411 eura.

u odsjeku za drugostepeni upravni postupak je u periodu od 01.01. 2008 do 31.12.2008. godine bilo 3167 predmeta, od čega je 1605 novih žalbi i 1562 predmeta iz prethodnih godina. od ukupnog broja riješeno je 2702, dok je u radu 465 predmeta.

Krsto RaCKović, Pomoćnik ministra finansija

za Sektor korporativnih usluga i imovinsko pravnih poslova

Pregled najznačajnijih aktivnosti u 2008. godini

- sektor za korporativne i imovinsko pravne poslove -

krstoracković


33

Sektor za internu reviziju, na osnovu ovlašćenja propisanih zakonom o budžetu, u 2008. godini vršio je poslove koji su se odnosili na operativno planiranje, organizovanje i izvršenje zadataka unutrašnje revizije kod korisnika budžeta, sprovodio aktivnosti koje su utvrđene akcionim planom za sprovođenje Strategije razvoja unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru i druge poslove iz nadležnosti ovog Sektora.

značajnije aktivnosti ovog Sektora u izvještajnom periodu su:

< Pripremljen je godišnji plan revizija za 2008. godinu, koji je odobrio ministar finansija. Planom su određeni budžetski korisnici kad kojih će revizija biti izvršena u 2008. godini, predmet, obuhvat i ciljevi revizije.

< izvršeno je 17 revizija, od čega 13 revizija utvrđenih Godišnjim pla nom revizije za 2008. godinu i 4 posebne revizije. Revizijama izvršenim kod subjekata utvrđenih godišnjim planom obuhvaćen je proces izvršenja budžetskih izdataka. za svaku izvršenu reviziju sačinjeni su revizorski izvještaji koji sadrže rezime, obuhvat i ciljeve revizije, nalaze i preporuke za otklan

janje uočenih nedostataka i isti su dostavljeni subjektima kod kojih su izvršene revizije.

< u skladu sa Programom rada vlade Crne Gore za 2008. godinu, pripremljen je izvještaj o izvršenju godišnjeg plana revizija za 2008. godinu, koji je vlada usvojila u decembru 2008. godine.

< Pripremljen je predlog zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru. zakon je donijet u novembru 2008. godine, kojim se uređuje sistem unutrašnjih

finansijskih kontrola koji obuhvata finansijsko upravljanje i kontrolu i unutrašnju reviziju u javnom sektoru Crne Gore. zakonom je određena metodologija, standardi, odgovornosti i nadležnosti Ministarstva finansija i drugih subjekata javnog sektora u sprovođenju sistema unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru. odredbe zakona odnose se na korisnike sredstava budžeta Crne Gore, budžeta opština, državne fondove, nezavisna regulatorna tijela, akcionarska društva i druga pravna lica u kojima država ili opštine imaju većinski vlasnički udio. ovim zakonom usklađuje se crnogorsko zakonodavstvo sa pravnom tekovinom evropske unije u dijelu unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru. u aktivnostima koje su se sprovodile u pripremi ovog zakona bili su uključeni eksperti projekta SiGMa.

< Saglasno utvrđenom akcionom planu za sprovođenje Strategije razvoja unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru, koji je vlada usvojila u decembru 2007. godine, ovaj Sektor je pripremio predlog za izmjenu Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Ministarstva finansija, kojim je Sektor za internu reviziju transformisan u Sektor za centralnu harmonizaciju finansijskog upravljanja i kontrole i

aktivnosti sektora za internu reviziju

u 2008. godini

Milabarjaktarović


34


unutrašnje revizije u javnom sektoru, što predstavlja jedan od neophodnih uslova za uspostavljanje i razvoj ovog sistema.

< Priprema materijala i učestvov anje na prvom sastanku Privremenog pododbora za ekonomska i finansijska pitanja i statistiku, koji je održan u Briselu 24. oktobra 2008. godine sa predstavnicima Generalnog direktorata za ekonomska i finansijska pitanja. Predstavnici ev ropske komisije su informisani o ostvarenom napretku u oblasti unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru Crne Gore.

< Priprema materijala za izradu nacionalnog programa za integraciju Crne Gore u eu za period 20082012. godine, koji se odnosi na oblast unutrašnje finansijske kontrole u jav nom sektoru.

< Priprema materijala o napretku u oblasti unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru za izradu Priloga vlade Crne Gore Godišnjem izvještaju evropske komisije o napretku Crne Gore u 2008. godini.

< na osnovu administrativnog spo r az uma o saradnji zaključenog izm eđu Ministarstva finansija i direktorata za budžet evropske komisije, ostvarena je komunikacija sa predstavnicima ovog direktorata tokom izrade predloga zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola ra di usklađivanja ovog propisa sa pravnom tekovinom eu.

< izrada projekta za jačanje administratvnih kapaciteta u oblasti unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru u okviru iPa programa 2009, uz pomoć eksperta delegacije evropske komisjie u Podgorici.

< zaposleni ovog Sektora su učes tv ovali kao članovi stručnih tim ova Ministarstva finansija u pri

pr e mi više podzakonskih akata iz na d ležnosti Ministarstva.

< učešće službenika ovog Sektora, kao člana u Finansijskom pododboru Savjeta za regionalnu saradnju (RCC) na prvom sastanku ovog pododbora održanom u Sarajevu u

novembru 2008. godine i službenikačlana u Grupi revizora za iPa jadranski prekogranični program saradnje na sastanku održanom u decembru 2008. godine u italiji.

Pored navedenih aktivnosti u izvje štajnom periodu službenici ovog Sektora prisustvovali su:

< sastanku zajednice prakse internih revizora organizovanog od strane PeM Pal organizacije (Public exspenditure Management for Peer assisted learning, odnosno up ravljanje javnom potrošnjom kroz zajedničko učenje i saradnju), koji je održan u istanbulu u februaru 2008. godine;

< seminaru u organizaciji CeFaa u ljubljani koji se odnosio na oblast unutrašnje kontrole i revizije;

< seminarima organizovanim od str ane Gtza koji su se odnosili na uvođenje programskog budžeta;

dosadašnje aktivnosti Sektora za internu reviziju Ministarstva finansija, kao centralizovane unutrašnje revizije saglasno zakonu o budžetu, bile su usmjerene na obavljanje poslova unutrašnje revizje kod svih korisnika budžeta.

donošenjem zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru, Ministarstvo finansija, odnosno novoformirani Sektor za centralnu harmonizaciju finansijskog upravljanja i kontrole i unutrašnje revizije u javnom sektoru, zadužen je za kordinaciju uspostavljanja i razvoja sistema unutrašnjih kontrola koji uključuje finansijsko upravljanje i kontrolu i nezavisnu funkciju unutrašnje revizije kod subjekata javnog sektora.

Buduće aktivnosti ovog Sektora biće usmjerene na pripremu i izradu podzakonskih akata za sprovođenje ovog zakona, upoznavanje subjekata u javnom sektoru o koristima koje donosi uspostavljanje sistema unutrašnjih kontrola s posebnim naglaskom na jačanje odgovornosti rukovodilaca subjekata za uspostavljanje i razvoj sistema unutrašnjih kontrola i sprovođenje obuka lica od

govornih i uključenih u finansijsko upravljanje i kontrolu i unutrašnju reviziju.

uspostavljanje ovog sistema od suš tinskog je značaja za postizanje utvrđenih ciljeva svakog subjekta i za njegovo uspostavljanje i sprovođenje potreban je određeni period koji je okvirno utvrđen Strategijom razvoja unutrašnje finansijske kontrole u javnom sektoru.

Mila BaRjaKtaRović, pomoćnik ministra za internu reviziju


35

oblast državne pomoći u evropskoj uniji regulisana je ugovorom o evropskoj zajednici, uredbom savjeta (eS) br. 659/1999, uredbom komisije (eS) br. 794/2004 i drugim pravnim aktima.

u Crnoj Gori pravni osnov državnih pomoći je, prije svega, Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (član 73 i Protokol 5). Potpisivanjem Sporazuma Crna Gora je preu zela obaveze u vezi sa zasnivanjem sistema za državnu pomoć usaglašenog sa siste mom državne pomoći evropske un i je. u tom smislu, Crna Gora se oba vezala na poš to vanje principa koji proističu iz primjene relevantnih pravila u oblasti državne pomoći koja su sadržana u odredbama ugovo ra o osnivanju evropske unije i odgovarajućih podzakonskih akata, kao i prakse odlučivanja evropske komisije i običajnog prava evropskog suda pravde.

članom 87 ugovora o evropskoj zajednici, državna pomoć je definisana kao svaka podrška, data kroz resurse države članice u bilo kojem obliku, koja ugrožava ili prijeti ugrožavanjem slobodne konkurencije, s tim da se favorizuju neka preduzeća ili proiz

vodnja nekih proizvoda, i utiče na trgovinu između država članica eu, nije kompatibilna sa zajedničkim tržištem.

zahtjevi evropske unije vezani za oblast državne pomoći su sljedeći: potpuna primjena pravila koja važe za državnu pomoć, uspostavljanje ne za visnog organa, odobravanje ili zabrana programa državne pomoći i pojedinačnih sredstava državne pomoći, obezbjeđenje povraćaja svake nezakonito dodijeljene državne po

mo ći, obezbjeđenje transparentnosti u oblasti državne pomoći (sastavljanje godišnjeg izvještaja), izradu sveobuhvatnog popisa svih programa državne pomoći.

u tom smislu, u cilju implementacije obaveza iz SSPa, u prethodnom periodu donijeta su sljedeća akta: zakon o kontroli državne podrške i pomoći (“Službeni list Republike Crne Gore”, br. 26/07); zatim podzakonska akta: uredba o bližim kriterijumima, namjeni i uslovima dodjele državne podrške i pomoći (“Službeni list Crne Gore”, br. 13/08), uredba o načinu i postupku podnošenja i sadržaju potrebne dokumentacije za prethodnu i naknadnu kontrolu državne podrške i pomoći (“Službeni list Crne Gore”, br. 13/08), Pravilnik o sadržaju godišnjeg izvještaja o kontroli državne podrške i pomoći.

na osnovu člana 6 zakona o kontroli državne podrške i pomoći, odlukom vlade Crne Gore od 8. no vembra 2007. godine o osnivanju Komisije za kontrolu državne podrške i pomoći, formirana je sedmočlana Komisija, čiji su zadaci kontrola dodjele i kori šćenja, odobravanja, nadgleda nja i povraćaja državne podrške i po

Pregled realizovanih aktivnosti odjeljenja za pripremu

državne pomoći u 2008. godini

sonjabećović


36


mo ći. Komisiju čine predsjednik, predložen iz organa državne uprave nadležnog za poslove finansija i šest članova koje predlažu Ministarstvo finansija, organi državne uprave nadležni za poslove ekonomskog razvoja, evropskih integracija i poljoprivrede i zajednica opština, kao i predstavnik asocijacije poslodavaca. Komisija je prvu sjednicu održala 14. marta 2008. godine, a nakon toga se sastajala zavisno od podnijetih predmeta.

u okviru ispunjavanja zahtjeva po SSPu koji se odnose na popunjenost administrativnih kapaciteta, usvajanjem novog Pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Minista rstva finansija, sistematizovano je odjeljenje za pri premu državne pod rške i po moći. odjeljenje obavlja stručne, administrativne i tehničke poslove za Komisiju.

u skladu sa zakonskom obavezom, odjeljenje za pripremu državne pomoći je pripremilo i Godišnji izvještaj o kontroli državne podrške i pomoći u Crnoj Gori za 2007. godinu, koji je urađen na osnovu podataka dostavljenih od strane davalaca državne pomoći, a u skladu sa metodologijom propisanom od strane evropske komisije u oblasti izvještavanja o dr žavnoj pomoći, prvi takve vrste u Crnoj Gori.

u odnosu na prethodni nPi, odjeljenje je napravilo i popis državne po moći, uz stručnu pomoć eksperata evropske unije.

odjeljenje za pripremu državne pomoći obradilo je sve dostavljene notifikacije, ukupno njih osam, na podnesene programe za dodjelu državne pomoći.

izazovi u pogledu uvođenja i prim jene sistema državne pomoći u Crnoj Gori proističu iz komleksnosti i novosti regulisanja državne pomoći uopšte, kao i iz činjenice da će se regulisanje državne pomoći i u pravu evropske unije vjerovatno konstantno mijenjati u narednom periodu, pa samim tim i nacionalna regulativa o državnoj pomoći u Crnoj Gori u cilju daljeg

usaglašavanja.uspostavljeni sistem državne po

mo ći u Crnoj Gori usklađuje se sa sistemom u evropskoj uniji i zahtjevima evropske unije. ovi za h tjevi obuhvataju sljedeće: potpu na primjena pravila koja važe za državnu pomoć, uspostavljanje ne zavisnog organa, odobravanje ili zabrana programa državne pomoći i pojedinačnih sredstava državne pom oći, obezbjeđenje povraćaja svake nezakonito dodijeljene državne pom oći, obezbjeđenje transparentnosti u oblasti državne pomoći (sastavljanje godišnjeg izvještaja), izradu sveobuhvatnog popisa svih programa državne pomoći.

u tom smislu, pripremljen je novi set propisa u cilju ispunjavanja navedenih obaveza Crne Gore iz SSPa za oblast državne pomoći.

od strane evropske unije u okviru «tRiM Mne» projekta obezbijedjena je ekspertska i tehnička pomoć odjeljenju za pripremu dr žavne pomoći u Ministarstvu finansija i Komisiji za kontrolu državne po moći.

obavljena je stručna obuka administrativnih kapaciteta za oblast državne pomoći u organima javne uprave kroz niz tematskih seminara:

< Politika državne pomoći (04.06. 2008.);< državna pomoć i kompenzacija

za javne usluge ( 03.07.2008.);< analiza pravila državne pomo

ći (horizontalne/sektorske) (17.09. 2008.);< državna pomoć u oblastima

tra nsporta ( 22.10.2008.);< Pravila i procedure državne po

m o ći ( 20.11.2008.).

Planiran su i seminari za pravosudne organe i menadžere.

takođe, donacijom norveške vlade, zaposlenima u odjeljenju za pripremu državne pomoći i čla novima Komisije za kontrolu državne podrške i pomoći organizovana je studijska posjeta institucijama evropske unije: evropskom parlamentu i evropskoj komisiji u Briselu.

Cilj državne pomoći trebalo bi da bude podrška strategiji vlade Crne Gore u pravcu povećanja privrednog rasta, sprovođenja strukturnih reformi i boljeg upravljanja javnim finansijama, posebno u dijelu javnih rashoda.

Crna Gora na adekvatan način implementira sistem kontrole drž a vne pomoći koji saglasan sa međunarodnim pravilima u ovoj oblasti. nacionalna dostignuća u ovoj oblasti imaju važan pozitivan uticaj na proces evropskih integracija.

Sonja Bećović, načelnik odjeljenja za

pripremu državne pomoći


37

28.01.2008 godine - Izlaganje mi nistra finansija, Igora Luk ši ća , na Dr ugom zasijedanju Kon fe-rencije st ra na ugovornica Konve-ncije UN-a pr otiv korupcije u Nusa Dui /Indon ezija/

Crna Gora je deponovala instrument o pristupanju Konvenciji una protiv korupcije, 23. oktobra 2006. godine. imajući na umu značaj ovog globalnog antikorupcijskog instrumenta, proces harmonizacije i implementacije Konvencije u domaće za konodavstvo predstavlja jedan od dr žavnih prioriteta, predviđenih kako u nacionalnom Programu borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala, kao i u strateškim dokumentima koji se odnose na procese ev ropskih integracija Crne Gore. imajući na umu pitanja prevencije ko rupcije, kriminalizacije korupcije, me đunarodne saradnje i povraćaja dobara, kao esencijalnih komponenti Konvencije, buduće aktivnosti nadležnih organa Crne Gore odnosiće se na:< unapređenje zakonodavstva

(no vi zakonik o krivičnom postupku, zakon o pružanju međunarodne pravne pomoći, zakon o staranju o privremeno i trajno oduzetoj imovini, novi zakon o konfliktu interesa, za kon o zaštiti lica koja prijavljuju ko rupciju, itd);< jačanje preventivnih i promotiv

nih antikorupcijskih aktivnosti, po sebno onih koje se preduzimaju od strane medija, nevladinog sektora i ci v ilnog društva; < aktivnosti usmjerene na sprovo

đenje istraživanja o oblicima, uzrocima i posljedicama korupcije, u različitim oblastima; < jačanje kapaciteta državnih or

g ana za sprovođenje zakona, uk ljuču jući edukaciju i trening preds tavnika nadležnih organa i insti tucija; < i brojne druge aktivnosti, kako

bi se obezbijedio najveći mogući stepen usaglašenosti crnogorskog zakono davnog i institucionalnog okvira sa un Konvencijom protiv korupcije.

14.02.2008 godine - Ministar fin ansija, dr Igor Lukšić, potpisao Spo razum o tehničkoj saradnji sa ministrom finansija Holandije, Vuterom Bosom

Ministri finansija Crne Gore i ho landije, igor lukšić i vuter Bos, pot pisali su u hagu sporazum o tehničkoj saradnji tih ministarstava. Po stignut je sporazum uglavnom o priznavanju uzajamnih dogovora u pogledu predstavljanja i saradnje sa Međunarodnim monetarnim fondom i Svjetskom ba nkom, kroz zajedničke izborne jedinice, o važnosti održavanja bliskih bilateralnih veza u svim, a pogoto vo u oblasti tehničke

i fiana si jske saradnje. Memorandum će omo g u ćiti zadržavanje bliskih bilateralnih veza u svim oblastima, a pogotovo u oblastima tehničke i finansiske saradnje, što će što će ojačati funkcije i mogućnosti cr nogorskog Minista rstva finansija i ge neralno pomoći javnom sektoru u strukturnim refo rmama ka usklađi va nju sa standar dima i zakonima evropske unije.

lukšić je u holandiji razgovarao sa državnim sekretarom za evropske poslove, Fransom timmermansom, razmatrao i primjenu Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju eu i o viznim olakšicama. Gospodin timmer mans je ponudio ekspertsku pomoć u procesu pridruživanja u smislu konsultacija i primjene različitih stavki iz sporazuma.“

26.02.2008 godine - potpisivanja Sporazuma između Vlade Crne Gore i Vlade Sjedinjenih Ameri č-kih Država u okviru Pariskog klu-ba povjerilaca

Sporazum sa Sjedinjenim ame ričkim državama je četvrti bilateralni Spo razum koji je Crna Gora potpisala sa članicama Pariskog kluba od

najznačajnije aktivnosti potpredsjednika vlade

i ministra finansijaza 2008. godinu


38


proglašenja ne zavisnosti, poslije sporazuma sa italijom, austrijom i njema čkom. Bilateralnim Sporazu mom između vlade Sad i vlade Crne Gore preu zima se postojeći bilateralni Spora zum između vlada Sjedinjenih amer ičkih država i Savezne Re publike ju goslavije potpisan 03. oktobra 2002. godine i odredbama novog Sporazu ma postojeći se mijenja samo u de finisanim odre dbama, dok ostale odredbe Spo razuma iz 2002. godine ostaju važeće za Crnu Goru. Sporazumom je definisano da Crna Gora potvrđuje svoje obaveze za dugove ili garancije bivše SCG iz Sporazuma od 2002. godine, ukoliko se krajnji korisnik kredita nalazi na teritoriji Crne Gore. za nealocirane obaveze primjenjuje se utvrđeni procenat od 5,88%, definisan u Sporazumu od 10. jula 2006. godine između Crne Gore i Srbije, od uku pnog iznosa nealociranog duga. dug Crne Gore prema Sad odnosi se na dug prema export import banci (exim) Sad u iznosu od uSd 18.514.000 i prema američkoj age nciji za razvoj (uSaid) u iznosu od uS 321.000. iznos duga, po osnovu kapitalisane kamate, je uSd 3.273.000»

03.04.2008. godine - Ministar fi n ansija Crne Gore, dr Igor Lu-kšić, pri mio delegaciju Banke za razvoj Savjeta Evrope

Ministar finansija, dr igor lukšić sa saradnicima, primio je delegaciju Banke za razvoj Savjeta evrope – dire ktora projektnog odsjeka, gdina teodora ivanova i regionalnog mena džera, gdina vitomira Miles Raguza. Bio je to prvi zvanični susret sa predstavnicima Svjetske banke, nakon prijema Crne Gore u članstvo, 19. novembra 2007. godine.

Ministar lukšić je izrazio zadovoljstvo povodom prvog formalnog sastanka i ukazao na spremnost vlade Crne Gore na intenzivnu saradnju, u cilju realizacije Projekta finansiranja i izgradnje stanova solidarnosti, koji

uključuje aktivnosti Ministarstva fina nsija, Ministarstva za ekonomski ra zvoj i direkcije javnih radova. on je informisao sagovornike o poziciji Ministarstva finansija i naglasio da je limit zaduženja za pomenuti Projekat već opredijeljen u Budžetu za 2008. godinu, tako da nema prepreka za definisanje daljih elemenata, do finalnog potpisivanja koje je realno očekivati do kraja tekuće godine. direktor projektnog odsjeka Svjetske banke, gdin ivanov, ukazao je na višestruki značaj prijema Crne Gore u članstvo Svjetske banke, naglašavajući da je glavni cilj posjete upoznavanje partnera sa planom daljih aktivnosti i procedurama koje treba da doprinesu efikasnoj koordinaciji i uspješnoj implementacija Projekta. on je izra zio uvjerenje da će u narednom periodu, pored finansiranja i izgradnje stanova solidarnosti, biti definisani i drugi mnogobrojni projekti u ostalim oblastima.

24.04.2008. godine - Ministar fi-na nsija, dr Igor Lukšić, sastao se sa delegacijom šefova finansi jsko-obavještajnih službi (FOS)

Ministar finansija sastao se u Podgorici sa delegacijom šefova finansijskoobavještajnih službi (FoS) u okviru ii Regionalne konferencije, koju je organizovala crnogorska uprava za sprečavanje pranja novca.

Ministar je izrazio zadovoljstvo po vodom potpisivanja zajedničkog Protokola o borbi protiv pranja novca i finansiranja terorizma između šefova finansijskoobavještajnih službi (FoS) Crne Gore, Slovenije, hrvatske, Srbije, albanije i Bosne i hercegovine, i naglasio da je takva regionalna sa r adnja pozitivan primjer za sve institucije i službe, pogotovu u smislu ostvarenog napretka u usklađivanju nacionalnih zakonskih okvira.

šefovi finansijskoobavještajnih slu žbi regiona bili su složni u ocjeni veoma čvrste međusobne saradnje i daljeg, intenzivnog razvoja efikasne razmjene podataka i informacija. oni

su istakli da arhiva razmijenjenih podataka i konkretni postupci najbolje govore o izvanrednoj saradnji i izrazili uvjerenje da će u narednom periodu biti realizovane svi konkretni zaključci ii konferencije, kada je u pitanju kadrovska razmjena i efikas nost komunikacijskih kanala. obo str ano je konstatovano da je napravljen značajan iskorak, naroč ito u zaokruživanju zakonske regulative, i ocijenjeno da će buduća saradnja regionalnih službi sigurno pomoći u zajedničkoj borbi protiv organizovanog kriminala.

16.05.2008. godine - Potpisan

Ugov or o garanciji povodom druge tranše za Projekat «Crnogorski regionalni vodovod»

Ministar finansija, dr igor lukšić, i šef Kancelarije evropske banke za obnovu i razvoj (eBRd), gdin Marek lorinc, potpisali su ugovor o garanciji povodom druge tranše za Projekat «Crnogorski regionalni vodovod» u iznosu od 7 miliona eura, za izgradnju sistema vodosnabdijevanja opština Budva, tivat, Kotor i herceg novi.

takođe, izvršni direktor jP Regionalni vodovod, gdin zoran Bošnjak, potpisao je sa šefom Kancelarije eBRda, gdinom lorincom, ugovor o kreditu. evropska banka za obnovu i razvoj odobrila je crnogorskom pr e duzeću za regionalno vodos nabdijevanje zajam od 15 miliona eura (u 2007. godini – 8 miliona eur, sa efektivnošću u 2008. godini; u 2008. godini 7 miliona eur, sa efektivnošću u 2009. godini), kako bi podržala rehabilitaciju i izgradnju regionalnog vodovodnog sistema, kojim bi se iz Skadarskog jezera obezbijedila voda za piće za opštine na crnogorskom primorju. evropska banka za obnovu i razvoj finansiraće rehabilitaciju i izgradnju sjevernog dijela sistema, koji će obezbijediti vodosnabdijevanje Budve, tivta, Kotora i herceg novog, dok će Svjetska banka finansirati izdvajanje vode iz Skadarskog jeze


39

ra, njenu preradu, i izgradnju glavnog, kontinentalnog i južnog dijela mreže, kojim će se obezbijediti vodosnabdijevanje Bara i ulcinja.

„Projekat «Regionalni vodovod» je od višestrukog značaja za Crnu Go ru i bitan preduslov ekonomskog razvoja, pogotovu imajući u vidu da je turizam glavni rastući sektor u našoj državi. obezbjeđivanje sigurnog i neprekidnog vodosnabdijevanja na primorju je od strateškog značaja za zemlju i vlada Crne Gore je tome dala najviši prioritet, kazao je ministar finansija, dr igor lukšić, prilikom potpisivanja ugovora o garanciji.

Gdin Marek lorinc, šef kancelarije eBRda u Podgorici, ka zao je da će projekat pomoći implementaciju glavnog programa izgradnje vodovodnog sistema na crnogorskom primorju. “ovim programom Ba nka daje podršku glavnim infrastrukturnim potrebama u zemlji, što pruža dobre izglede za kontinuiran rast u sektoru turizma, na način koji će omogućiti turizam visoke klase”, rekao je gospodin lorinc.

19.05.2008. godine - Završna izj-ava predsjedavajućeg Borda gu-vernera EBRD ministra finansija, dr Igora Lukšića

Godišnja Skupština evropske ba n ke za obnovu i razvoj, koja je obuhvatila učešće visokih pr ed stavnika vla da, država, vode ćih finansijskih korporacija, preduzetnika iz malih, srednjih i velikih preduzeća regiona, kao i predstavnika civilnog društva, održana je u u Kijevu 19.05. 2008. godine. na kon predsjedavanja ceremonijom sve čanog otvaranja, na kojoj su govorili predsjednik ukrajine, gdin viktor ju ščenko, premijer, gdin julija ti m o šenko, i predsjednik eBRda, gdin Žan lemijer, dr igor lukšić, mi nistar finansija, imao je završno izlaganje kojim je sumirao sadržaj us vojenih rezolucija, pored ostalih i Rezolucije o raspodjeli ne

to profita banke ostvarenog u pret hodnim go dinama, od čega je 25 miliona eu ra usmjereno za teh ničku pomoć za padnom Balkanu. Ministar lukšić sa saradnicima je imao bilateralne sastanke sa m ena džmentom Razvojne banke Sa v je ta evrope, evropske in ve st ic ione banke i eBRda, na ko ji ma su razmatrani ugovoreni inve sticioni pr o jekti i dosadašnji pr ogres. zaje d nički je konstatovano da je ostvaren veliki progres u rea li z aciji projekata i izraženo zadov ol jstvo os t varenim napretkom. na bi l ateralnim sastancima koji su odr žani sa investitorima i finansijskim inst itucijama razmatrane su potencijalne investicione prilike u Crnoj Gori. Ministar finansija, dr lukšić, je tokom boravka u Kijevu povodom Skupstine eBRda imao i niz pojedinačnih sastanaka sa kolegama ministrima finansija iz drugih zemalja i visokim predstavnicima regiona i šire, u cilju razmjene mišljenja i iskustva u oblastima od zajedničkog interesa.

30.05.2008. godine - Potpisivanje Sporazuma između Vlade Cr ne Gore i Vlade Švajcarske Konfe-de racije u okviru Pariskog kluba povjerilaca

Sporazumom između vlade Crne Gore i vlade švajcarske Konfederacije preuzet je postojeći bilateralni Spora zum između vlada švajcarske Kon federacije i Savezne Republike jugoslavije potpisan 03. oktobra 2002. godine, čije glavne odredbe ostaju važeće za Crnu Goru.

Sporazumom je definisano da se dug Crne Gore prema švajcarskoj konfederaciji sastoji od duga bivše SFRj prema švajcarskoj koji je korišćen ili garantovan od strane korisnika lociranih na teritoriji Crne Gore. ukupan iznos duga Crne Gore prema švajcarskoj Konfederaciji iznosi 2,4 miliona švajcarskih franaka (ChF). od ukupnog iznosa duga, preko 98%

duga je alocirano i korisnici su bila crnogorska preduzeća (KaP, Radoje dakić, Primorka – Bar, vukman Krušćić – Mojkovac), a nelocirani dio duga, poslije otpisa od 66%, Crnoj Gori je pripao kao specijalna vrsta nealociranog duga ili zamjena, a na osnovu zakona o dopunama zakona o kreditnim odnosima sa inostranstvom bivše SFRj (član 49 c). dug prema švajcarskoj će se otplaćivati do 2024. godine, a kamatna stopa je šes tomjesečni ChF liBoR uvećan za maržu 0,5%. Sporazum sa švajca rskom Konfederacijom je peti sporazum koji Crna Gora od sticanja nezavisnosti potpisuje u okviru Pariskog kluba povjerilaca.

19.06.2008. godine - Potpisan je Ugovor o kupoprodaji i investi-ranju u vojni kompleks Centar vojno-medicinskih ustanova Me-ljine

ovo je značajan investicioni projekat u kojem je partner renomirani ko nzorcijum koji predvodi atlas grupa akcija, a koji u svom sasta vu ima iz uzetno renomirane investitore iz ujedinjenih arapskih emira ta. Radi se o investiciji koja je veo ma značajna za Crnu Goru, jer, pored medicinske djelatnost, ov aj projekat će se proširiti i na tu rističke djelatnosti, što će Crnu Goru pozicionirati kao prestižnu de stinaciju za razvoj takve vrste bi znisa. očekuje se investicija od oko 120 miliona eura, a već u narednih 5 oko 100 miliona, i odnosiće se na nove medicinske sadržaje u tom području ekskluzivni hotel, turistički sa držaji i dr. Socijalna komponenta ar an ž mana podrazumijeva obavezu in vestitora da narednih nekoliko godina zadrži sve radnike, kao i da će bruto zarada u narednom periodu biti ne manje od 860 eura. uz podršku opštine hercegnovi, koja je već započela pripremu odgovarajuće pla nske dokumentacije, dobiće se prestižna ponuda na tom području.


40


01.07.2008. godine - Potpis an Ugo v or o Grantu globalnog fonda za zaštitu životne sredine

ugovor vrijedan 4,55 miliona uS$ za projekat integralno upravljanja eko sistemom Skadarskog jezera pot pisali su dr igor lukšić, ministar fin ansija, jan Peter olters, stalni pr e dstavnik Svjetske banke u Crnoj Gori, Camille naumah, šef Svjetske banke u albaniji, Sherefedin Sheuh, pomoćnik ministra finansija albanije. Svjetska banka obezbjedila je sredstva iz Globalnog fonda za zaš titu životne sredine, od kojih se Crnoj Gori dodjeljuje 2,56 miliona uS$, a albaniji 1,99 miliona uS$. Cilj pr ojekta je podrška uspostavljanju i jačanju institucionalnih mehanizama prekogranične saradnje kroz zaje dničke napore za poboljšanje održivog upravljanja

09.07.2008. godine – Ministar finansija, dr Igor Lukšić, održao sastanak sa Svjetskom bankom po vodom zajedničke analize pro-jekata koje Vlada Crne Gore rea-lizuje sa Svjetskom bankom

na sastanku je konstatovano da je u realizaciji projekata, čija vrijednost iznosi 40 miliona eura, ostvaren značajan napredak, kao i da Crna Gora u odnosu na zemlje jugoistočne evrope i centralne azije Crna Gora ima povlačenje sredstava i trajanje projekata iznad prosjeka. Ministar je istakao da je Svjetska banka ostala kvalitetan partner za Crnu Goru i najavio da će u ovoj i narednoj godini

u partnerstvu sa Svjetskom bankom u Crnoj Gori biti realizovani projekti vrijedni oko 50 miliona dolara.

21.07.2008. godine - Potpisan ugovor o prenosu ovlašćenja za davanje uvjerenja o ispunjenosti minimalno tehničkih i funkcion-alnih karakteristika pore skih reg-istar kasa i poreskih termin ala

Shodno ovlašćenjima iz člana 16 uredbe o upotrebi poreske registar kase i načina evidentiranja prometa proizvoda, odnosno usluga preko re gist ar kase („Službeni list Crne Gore“, br. 27/08), Ministarstvo finansija je sa univerzitetom Crne Gore, Maši nskim fakultetom iz Podgorice, pot pisalo ugovor o prenosu ovlašćenja za davanje uvjerenja o ispunje nosti minimalno tehničkih i funkcionalnih karakteristika poreskih registar kasa i poreskih terminala. ugovor su potpisali ministar finansija, dr igor lukšić, i prof. dr Goran ćulafić, dekan Mašinskog fakulteta, na period od 3 godine, s mogućnošću njegovog produženja.

10.09.2008. godine - Ministar fin ansija, dr Igor Lukšić, i dir-ektor Republičkog fonda za zd-ra vstveno osiguranje, mr Ra-mo Bralić, pot pisali Ugovor o po vlašćenom kre ditu sa Erste Bankom

Shodno strategiji razvoja zd r avstvenog sistema Crne Gore i definisanoj zdravstvenoj politici, tim kreditnim sredstvima bi će opremljena nova Kl

i nika za onkologiju i radioterapiju Kl i ni čkog Centra Crne Gore. Kredit u iznosu od 6 miliona eura ot plaćivaće se u 18 jednakih polugodišnjih rata, od kojih prva rata dospijeva za naplatu najkasnije 57 mjeseci nakon stupanja na snagu ugovora o povlašćenom kreditu i biće refinansiran preko oeKB austrijske Kontrolne banke, sre dstvima zvanične pomoći vlade austrije, na nivou od minimum 35% visine kredita. uslovi kredita su: kamatna stopa 0%, grejs period 3,5 godine i troškovi garancije 1,2% godišnje.

12.09.2008. godine - Ministar fi-nansija primio grupu mladih no-rveških političara

Ministar je upoznao mlade po litičare sa crnogorskim ekonomskim sis temom koji je baziran na princ ipu otvorene ekonomije, što podrazumijeva slobodan protok ljudi, roba i kapitala. takođe, informisao ih je o dinamičnom ekonomskom progresu kao rezultatu okončanja privatizacije, stvaranja povoljnog poslovnog ambijenta za investicije, usklađivanja pravnog i ekonomskog sistema sa eu standardima i nacionalnim planom za evropske integracije, razvojem tu rizma i energetike i dr. Gosti su poseban interes iskazali za odvijanje pr i vatizacionih procesa, reformu po l icije i odbrane i borbu protiv ko rupcije, o čemu ih je ministar lu kšić podrobnije upoznao, uz naglas ak na aktivnosti vlade na planu unapređenja i rješavanja tih pitanja.

15-16.09.2008. godine - Minis-tar finansija, Igor Lukšića, sa di rektorima Fonda za razvoj, Di rekcije za razvoj malih i sred-njih preduzeća i Za voda za za-pošljavanje - Draganom Lajović-em, Zoranom Vu kčevićem i Zo ra nom Jelićem, obišao opštinu Ni kšić, u sklopu promovisanja proj ekta Posao za Vas


41

Prvog dana posjete, minist ar lukšić i direktori Fonda za razvoj, direkcije za mala i srednja preduzeća i zavoda za zapo šljavanje sas tali su se sa pre dsje dnikom opš t ine, nebojšom Ra dojičićem, i nje go vim saradnicima. na sastanku je razgovarano o tekućim i planiranim infrastrukturnim proj ektima od značaja za opštinu nikš ić (vodovod, putna i komunalna inf rastruktura i dr.), kao i o svim aktivnostima koji su posljednjih godina realizovane na planu unapređenja opštine, smanjenja nezaposlenosti i poboljšanja životnog standarda građana.

Prema programu posjete, ministar i direktori posjetili su zavod za zapo šljavanje nikšić, gdje su nezaposlenim licima prezentirali mogućnosti za korišnjenje kreditnih

linija u sklopu projekta «Posao za vas».

nakon toga posjetili su su uspješno greenfield preduzeće Gitanes les, koje se bavi drvopreradom i proizvodnjom namještaja, a koje je u pr ethodnom periodu koristilo kred itnu liniju direkcije za mala i srednja preduzeća. Ministar i direktori obišli su i Mlin „Muharem asović“ i upoznali se sa aktivnostima menadžmenta ko mpanije, koji ak tivno radi na po boljšanju eko nomskog statusa za po slenih, pove ćanju proizvodnih kapa citeta i izvoza, kao i uvođenju novih sadržaja i tehnologija u proizvodnju.

Predstavnici vlade prezentirali su projekat „Posao za vas“ u mjesnim zajednicama Centar i i vidrovan i odgovarali na pitanja zainteresovanih građana, o pokretanju biznisa, re alizaciji određene biznis ideje i du gim pitanjima koja se odnose na mogućnost zapošljavanja.

drugog dana posjete, ministar je u razgovoru sa građanima pod nazivom „otvoreno sa ministrom“, zajedno sa direktorom zavoda za zapošljavanje zoranom jelićem, razgovarao sa građanima i odgovarao na njihova pitanja.

takođe, u okviru programa posjete, održana je tribina na kojoj su učestvovati direktori Fonda za raz voj, agencije za mala i srednja preduzeća i zavoda za zapošljavanje, te predstavnik Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, koji su predstavili projekat „Posao za vas“ i odgovarali na pitanja nezaposlenih, preduzetnika, uspje šnih korisnika kreditnih linija i zainteresovanih lica.

30.09.2008. godine - Ministar finansija, Igor Lukšić, sa pred-stavnicima Evropske investicione banke potpisao ugovore o kreditu i garanciji

Ministar je u, ime vlade Crne Gore, potpisao ugovore o kreditu za projekte “vodosnabdijevanje i tre

tman otpadnih voda u Crnoj Gori”, čija će sredstva u iznosu od 5.000.000 eura biti namijenjena realizaciji projekta u opštini nikšic, “Putevi i mostovi” u iznosu od 4.000.000 miliona eura, a ugovore o garanciji za projekte „hitna rekonstrukcija želje zničke infrastrukture“ u iznosu od 7.000.000 eura i „Rekonstrukcija energetskog sektora u Crnoj Gori“ u iznosu od 2.976.910 eura.

05.11.2008. godine - Ministar fi na nsija, Igor Lukšić, sastao se sa še fovima diplomatskih misija država članica EU

Ministar finansija, dr igor lukšić, na poziv gdina Bernara Garanšea, ambasadora Francuske, sastao se sa šefovima diplomatskih misija država članica evropske unije u Crnoj Gori. na sastanku koji je bio posvećen analizi aktuelne finansijske situacije u Crnoj Gori, ministar finansija je go vorio o mjerama i aktivnostima koje je vlada Crne Gore preduzela u cilju prevencije i zaštite crnogorskog bankarskog sektora od posljedica globalne finansijske krize.

u uvodnom obraćanju ministar lu k šić upoznao je ambasadore sa prijedlogom budžeta za 2009. go dinu, kao i o mjerama fiskalne politike koje će biti preduzete u cilju od r žavanja dugoročne stabilnosti cr nogorske ekonomije, kao što su sma njenje stopa poreza i doprinosa, otplata unutrašnjeg duga, povećanje kapitalnog budžeta na preko 6% BdPa, investicije u projekte vodosnabdijevanja, tretman otpadnih voda i druge važne infrastrukturne projekte, što će preventivno djelovati na smanjenje potrošnje i dugoročno uticati na konkurentnost ekonomije. Ministar finansija je istakao da će pri mjenom predloženih mjera ekonomske i fiskalne politike, vlada Crne Gore obezbijediti dobru poziciju na planu održavanja ekonomskog ra s ta. takođe, ministar je istakao da je u ovoj godini ekonomski ra st i dalje na nivou od 78%, ali je iz


42


razio mogućnost, imajući u vidu da nijedna zemlja ne može biti imuna na globalna dešavanja, da se posljedice ekonomske krize u 2009. godini mo gu osjetiti u pojedinim sektorima. Mi nistar je odgovarao na pitanja šefova diplomatskih misija država članica eu vezano za izgradnju autoputa, pri v a tizaciju luke Bar, Željeznice, elektroprivrede, Montenegro airlinesa, zakone o koncecijama i državnoj imovini, pristupanju Crne Gore natou i dr.

28.11.2008. godine - Ministar fin-a n sija, Igor Lukšić, razgovarao sa pot p re dsjednikom Evropske ko-misije i komesarom za preduze-tništvo i in dustriju Ginterom Ve-rhojgenom

“…upoznao sam komesara ver hoj gena o svim mjerama monetarne i fiskalne politike vlade u cilju preve ntivnog djelovanja na posljedice snažne globalne ekonomske krize, i, u tom smislu, onog što smatramo da nije ugrožavanje tržišne strukture crnogorske ekonomije i što će dug o ročno obezbijediti konkur entnost naše ekonomije. Podsjetimo je da će se mjere odnositi na smanjenje poreza i doprinosa na zarade, prijevremenu otplatu unu trašnjeg duga, pojeftinjenje goriva i

stimulaciju malih i srednjih predu zeća kroz niže cijene električne energije i realizovanjem brojnih inf ra strukturnih projekta. takav pristup je realan i u najboljem duhu stvaranja uslova za dalju apsorpciju onog što je evropsko zakonodavstvo u narednim koracima pristupanju eu...“

08.12.2008. godine - Ministar f ina nsija, Igor Lukšić, potpisao Memor andum o razumijevanju sa Evropskom investicionom ban-kom

Memorandumom je definisana sa radnja sa tom finansijskom instituci jom u narednom petogodišnjem pe ri odu, vrijedna 196 miliona eura. Memorandumom o razumijevanju pr e dviđeno je da, pored projekata ko ji su već odobreni od vlade Cr ne Go re i borda Banke (Projekat vodosn abdijevanja i odvođenja ot pa dnih voda u iznosu od 57 miliona eur i projekat Rehabilitacije željezničke infrastrukture u iznosu od 34 mili ona eur), eiB kreditno podrži i realizaciju Projekta odlaganja čvrstog otpada u iznosu od 30 miliona eur, Projekat rekonstrukcije pruge Podgorica – ni kšić u iznosu od 15 miliona eur i Pro jekat izgradnje zaobilaznica u crnogorskim gradovima u iznosu od 60 miliona eur.

09.12.2008. godine - Ministar fi -na nsija, dr Igor Lukšić, sastao se u Briselu sa komesarom Evropske unije za ekonomske i monetarne poslove, Hoakinom Alemunijom, i generalnim direktorom Dir-ektorata za ekonomska i finan-sijska pitanja, Antoniom De Le-ceom

na sastanku je razgovarano o trenutnoj ekonomskoj situaciji u Crnoj Gori i evropi, trenutnim izazovima crnogorske ekonomije, mjerama ko je crnogorska vlada preduzima u cilju ublažavanja posljedica globalne finansijske krize i drugim važnim pitanjima.

30. decembar 2008. godine - Pot predsjednik Vlade Crne Gore i ministar finansija, dr Igor Lukšić, i ovlašćeni predstavnik Svjetske banke u Crnoj Gori, Jan Peter Olters, potpisali Ugovor o kreditu za Projekat “Energetske efi kas-nosti u Crnoj Gori“ i Ugovor za Pro-jekat “Upravljanja zemljišnom ad-ministracijom“ (Pro jekat Katastra) vrijedne 17, 5 miliona eura.

PRiPReMile:

Gordana jovanović, PoRtPaRol

ivona Mihajlović, aSiStent PoRtPaRola


43

osnova za uspostavljanje modernog sistema javnih nabavki napravljena je usvjanjem zakona o javnim nabavkama juna 2006. godine. zakon je izrađen u saradnji domaćih eksperata i pružene stručne pomoći međunarodnih or ga nizacija SiGMa/oeCd; oeBS; ev ro pska agencija za rekonstrukciju, Svjetska banka, Pakt stabilnosti za jugoistočnu evopu i dr. Polazište za rad na zakonu bile su relevante direktive eu koje se odnose na ovu oblast, i to direktiva 2004/18/eC za klasični se ktor i direktiva 89/665/eeC u oblasti zaštite prava.

zakon, po ocjeni evropske komisije iz izvještaja o napretku, predstavlja dobru polaznu tačku i velikim dijelom je usaglašen sa glavnim principima eu sistema za javne nabavke.

zakonom o javnim nabavkama pred viđene su nove procedure jav nih na bavki (otvoreni postupak javn ih na bavki, ogrničeni postupak, pregovarački postupak sa i bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje, okvirni sporazum, kao i za javne nabavke male vrijednosti: šoping metoda i neposredni sporazum), koje su u skladu sa postupcima javnih na ba vki predviđenih direktivom 2004/18/eC. zakonom je, takođe, uspostavljen institucionalni okvir, koji čine direkcija za javne nabavke i Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki, sa jasno razg raničenim nadležnostima, a što je, takođe, u skladu sa pravom evropske unije. evropska ko misija se, u izvještaju o napretku, po hvalno izrazila o uspostavljenom institucionalnom okviru u oblasti javnih nabavki u Crnoj Gori, navodeći da: „administrativni zadaci direkcije za javne nabavke odvojeni su od p regleda pritužbi koje sprovodi Ko misija za ko ntrolu postupka javnih nabavki, na taj način se smanjuje rizik od potenc ijalnog konflikta interesa.“

u zakonom predviđenom roku, usv ojena je i podzakonska regulativa, koja olakšava primjenu zakona, a koja je objavljena u Službenom listu RCG, kao i na web sajtu direkcije za javne nabavke www.djn.vlada.cg.yu i Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki www.kontrolanabavki.me

Postupak zaštite prava ponuđača i javnog interesa obezbjeđuje se u dva stepena i to:

u prvom stepenu, decentralizovano, podnošenje prigovora naručiocima, koji su sproveli postupak javne nabavke,

u drugom stepenu, centralizovano, podnošenjem žalbe Komisiji za kontrolu postupka javnih nabavki.

u Crnoj Gori, zaštita prava ponuđača i javnog interesa se može pokrenuti podnošenjem pravnih ljekova (pri go vora i žalbe) zbog učinjenih nepravilnosti u toku čitavog postupka javne nabavke, što je u skladu sa pravom evropske unije u ovoj oblasti.

aktivnu legitimaciju za pokretanje postupka zaštite prava ponuđača i javnog interesa, ima širok dijapazon lica, i to:

Svaki ponuđač i svako lice na čija se

prava i pravne interese odnosi postupak javne nabavke (zainteresovano lice)

nadležni državni tužilac, direkcija za javne nabavke, državna revizorska institucija i drugi nadležni organi.

Podnijeti prigovor, kao i žalba, imaju suspenzivno dejstvo na tok postupka javne nabavke, što znači da podnijeti pravni ljekovi obustavljaju sve radnje u postupku javne nabavke, do donošenja konačne i izvršne odluke Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki.

zakonom o javnim nabavkama su, zbog karaktera javnih nabavki, koji je po svojoj prirodi hitan, određeni kratki rokovi, i to:

8 dana za podnošenje prigovora, 8 dana za odlučivanje naručioca po

podnijetom prigovoru, 8 dana za podnošenje žalbe Komisiji

za kontrolu postupka javnih nabavki i 15 dana za odlučivanje Komisije

za kontrolu postupka javnih nabavki. izuzetno, ovaj rok se može produ žiti za najviše deset dana, o čemu se ob a vještava podnosilac žalbe i naručilac. u svom dosadašnjem radu, Komisija za kontrolu postupka javnih

izvještaj o radu komisije za kontrolu postupka javnih nabavki za 2008. godinu

katarinaradović


44


na bavki ni u jednom slučaju nije iskoristila ovo pravo da produži rok za donošenje odluke. Sve odluke se donose u zakonom predviđenom roku od 15 dana. Prosječan broj dana za odlučivanje Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki je 12 dana. ovdje posebno ukazujemo da Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki efikasno obezbjeđuje dostavljanje odluka strankama u postupku, s obzirom da se odluke dostavljaju strankama u postupku (naručiocu i žaliocu) i objavljuju na web site Komisije www.kontrolanabavki.me na dan donošenja, što nije praksa u zemljama zapadnog balkana.

donošenje odluka u ovako kratkim rokovima omogućava da se proces javne nabavke ne zaustavi, što bi povećalo troškove za naručioca, ali bi indirektno stvorilo opterećenje i za državu i javni interes, naročito u slučajevima javnih nabavki koje su od izuzetnog značaja za državu i gdje postoji snažno izražen javni interes.

na rad i organizaciju Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, primjenjuju se osnovna načela javnih nabavki, i to načelo zakonitosti, javnosti, transparentnosti i efikasnosti. u skladu sa navedenim načelima, državna komisija osnovana je zakonom o javnim nabavkama, kao samostalno i nezavisno državno tjelo. Samostalnost državne komisije se ogleda u radu i odlučivanju, koji su bliže uređeni Poslovnikom o radu državne komisije. u pogledu imenovanja, zakonom je propisano da predsjednika i članove državne komisije imenuje vlada i to: predsjednika, na predlog ministarstva nadležnog za poslove pravde, jednog člana, na predlog ministarstva nadležnog za poslove finansija i jednog člana na predlog zajednice opština. ovdje treba istaći da je zakonodavac propisao uslove za imenovanje koji su slični uslovima za izbor sudija i to na način što je propisao da za predsjednika državne komisije može biti imenovano lice koje je diplomirani pravnik sa položenim pravosudnim ispitom i koje ima najmanje 15 godina radnog iskustva u struci, dok za člana državne komisije može biti imenovano lice sa visokom stručnom spremom i najmanje 10 godina radnog iskustva u struci.

Potvrda nezavisnosti državne komisije ogleda se u činjenici da:

1) Predsjedniku i članu državne komisije može prestati mandat, odnosno mogu biti razriješeni dužnosti,

samo u zakonom propisanim slučajevima (ako bude osuđen za krivično djelo na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju od najmanje šest mjeseci ili ako bude osuđen za krivično djelo koje ga čini nedostojnim vršenja funkcije; umre ili trajno izgubi zdravstvenu sposobnost za obavljanje du ž n osti; bude izabran i počne da obavlja funkciju nespojivu sa dužnošću u državnoj komisiji; ako podnese ostavku i sam zatraži da bude razriješen; bez opravdanog razloga, ne obavlja dužnost u državnoj komisiji duže od tri mjeseca)

2) državna komisija je samostalan budžetski korisnik.

Pored članova, državna komisija ima stručnu službu, kojom rukovodi sekretar. na zaposlene u stručnoj službi primjenju se propisi o državnim službenicima i namještenicima.

način rada državne komisije bliže je uređen Poslovnikom o radu, kojim je predviđeno da državna komisija radi i odlučuje na sjednici. Poslovnik o radu je objavljen u Službenom listu Crne Gore i na web sajtu Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki www.kontrolanabavki.me

na sjednicama državna komisija:1) razmatra žalbe ponuđača na pos

tupke javnih nabavki i donosi odluke po njima,

2) ispituje pravilnost primjene zakona o javnim nabavkama i predlaže i preduzima mjere za ispravku utv r đenih nepravilnosti, kojima se obezbjeđuje konkurentsko ponašanje ponuđača i transparentnost postupka javnih nabavki,

3) utvrđuje načelne stavove radi jedinstvene primjene zakona,

4) razmatra primjenu zakona i drugih propisa iz nadležnosti državne komisije,

5) donosi poslovnik o radu,6) donosi izvještaj o radu, na predlog

predsjednika državne komisije,7) vrši i druge poslove, utvrđene za

konom i ovim poslovnikom.

državna komisija odluke donosi na sjednicama većinom glasova prisutnih članova. Sjednice državne komisije na kojima se odvija vijećanje po žalbama, kao i sam postupak odlučivanja nijesu javni. o vijećanju i glasanju sastavlja se posebni zapisnik koji potpisuju predsjednik, članovi i sekretar državne komisije.

napominjemo da su odluke Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki konačne i izvršne i da su svi naručioci

obavezni da postupe po njima, kao i da obavijeste Komisiju za kontrolu postupka javnih nabavki da su izvršili sve naloge date u odluci po žalbi.

zahtjevi PRava evRoPSKe unije u Po Gle du StatuSa dRŽavne KoMiSije

Pri osnivanju državne komisije, di re ktive evropske i neke presude evropskog suda pravde, koristile su se kao osnova za uspostavljanje novog tipa državnog organa, smještenog između upravne i sudske vlasti.

direktivom eu 89/665 propisano je da tijela koja vode žalbeni postupak, moraju biti utemeljena na sljedećim pravilima:

odluka koju takvo tijelo donosi u postupku kontrole javne nabavke, mora biti u pisanom obliku sa obrazloženjem razloga za donošenje takve odluke,

protiv odluka takvih tijela, strankama u postupku mora biti omogućena sudska zaštita,

tijelo mora biti nezavisno, članovi tijela imenuju se i razre

ša vaju pod istim uslovima, kao i predstavnici sudske vlasti (uslovi za imenovanje sudija),

članovi tijela imenuju se na određeni mandat,

predsjednik tog tijela mora ispunjavati iste pravne i profesionalne kvalifikacije, kao i članovi sudske vlasti,

tijelo vodi postupak na raspravnom principu saslušanjem stranaka,

odluke takvog tijela moraju biti pravno obavezujuće.

Kada su u pitanju presude evropskog suda pravde, najznačajnija je C54/96 dorsch Consult ingenieurgessellschaft mbh protiv Bundesbaugessellschaft Ber lin mbh iz 1997. godine, u kojoj Sud, pored odlučivanja o postavljenom zahtjevu, određuje i uslove koje državno tijelo za kontrolu postupka javne nabavke, ukoliko kontrolu ne vrši sudska vlast, mora ispunjavati, da bi se steklo pravo postavljanja prethodnog pitanja evropskom sudu pravde. ova presuda je od izuzetnog značaja za pravni sistem Crne Gore, s obzirom na to da kontrolu postupka javnih nabavki vrši Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki.

zahtjevi navedeni u citiranoj di rektivi i presudi, su kumulativno ispunjeni u Crnoj Gori, s obzirom da:

Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki je osnovana zakonom o javnim nabavkama,

Komisija je osnovana kao stalan organ, a ne ad hoc,


45

Komisija ima obavezujuću nadležnost,

Komisija vodi inter partes postupak,

Komisija u postupku odlučivanj primjenjuje zakonske propise (zakon o javnim nabavkama i zakon o opštem upravnom postupku),

Komisija je samostalan i nezavisan organ.

Priroda javne nabavke i ovlašćenja nadležnih organa u postupcima pravne zaštite (mogućnost poništavanja odluka o izboru najpovoljnije ponude, odnosno kompletnom postupku javne nabavke) ne dozvoljavaju da žalbe iz postupaka javne nabavke budu na sudu u istom redu čekanja s ostalim zahtjevima, jer je takav način pravne zaštite neefikasan. direktive inače zahtijevaju da, u slučaju kada nadležna tijela za odlučivanje o pravnoj zaštiti nijesu sudska tijela, svaku odluku treba argumentovati pismeno, što Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki u svojim odlukama i čini (odluke Komisije su detaljno obrazložene i u prosjeku su napisane na 6 stranica).

u Crnoj Gori je, u skladu sa zaht j e vima evropske unije (član 234. amsterdamskog ugovora), obezbijeđena sudska zaštita protiv odluka Komi sije za kontrolu postupka javn ih nabavki, podnošenjem tužbe upravnom sudu, u roku od 30 dana od donošenja odluke Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki.

adMiniStRativni KaPaCiteti KoMi Sije za KontRolu PoStuPKa javnih na BavKi

Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki, kao samostalan i ne zavisan organ, koji je budžetski korisnik, ima stručnu službu, kojom rukovodi sekretar. u stručnoj službi je trenutno zaposleno 8 službenika i namještenika, i to:

sekretar, koji rukovodi stručnom službom,

1 pravnik koji priprema nacrte odluka Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki,

2 pripravnikapravnika, koji se osposobljavaju za vršenje stručnih poslova u Komisiji za kontrolu postupka jav nih nabavki,

1 samostalni namještenik, koji vodi elektronski djelovodnik i ažurira web sajt Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki,

1 računovođa, 1 tehnički sekretar i arhivar, 1 pripravnik, koji se osposobljava za

vršenje poslova arhivara.

uz intenzivni rad i rad duži od punog radnog vremena, obezbjeđuje se ostvarivanje poslova iz djelokruga Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki.

u predstojećem periodu, biće n eo ph odno ojačati administrativne ka pacitete Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, zapošljavanjem većeg broja službenika i namještenika, kako bi se obezbijedila dalja efikasnost u radu Komisije za ko ntrolu postupka javnih nabavki, pred kojom je u budućem periodu veći broj obaveza, s obzirom na stalni trend rasta izjavljenih žalbi i aktivnu regionalnu i međunarodnu saradnju. za zaposlene u Komisiji za kontrolu postupka javnih nabavki, kao i za novozaposlene službenike i namještenike, biće neophodno organizovati kontinuiranu edukaciju, kroz treninge obuke u zemlji i inostranstvu.

Rezultati Rada KoMiSije za Kont Rolu PoStuPKa javnih naBavKi u 2008. Godini i januaRu 2009. Go dine

Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki je u 2008 godini održala je 48 sjednica i donijela 223 odluke, od čega je 58 žalbi usvojeno, 138 žalbi je odbijeno, a 27 žalbi je odbačeno. Sje dnice su se, u prosjeku, održavale jednom sedmično. na svim sjednicama su bili prisutni svi članovi Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, a sve odluke su donijete jednoglasno, o čemu postoje zapisnici o vijećanju i glasanju.

u 2009. godini, održana je jedna sjednica, na kojoj je donijeto 5 odluka, gdje je su 3 žalbe usvojene, dok su 2 žalbe odbijene, kao nesnovane.

u 2008. godini, Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki je donijela 11 načelnih stavova, koji se odnose na:

1. pravilnu primjenu člana 88. zakona o javnim nabavkama

2. pravilnu primjene člana 77. zakona o javnim nabavkama

3. pravilnu primjenu člana 3 stav 1 tačka 3 podtačka g zakona o javnim nabavkama

4. stav da li je obveznik primjene zakona o javnim nabavkama preduzeće i drugo pravno lice u kojima Crna Gora ili jedinica lokalne samouprave ili drugi obveznik primjene ovog za kona, posjeduju manje od 50% akcija ili udjela u vlasništvu ili koja

imaju manje od polovine članova u organu upravljanja, a koja obavljaju djelatnost od javnog interesa i nemaju industrijski ili komercijalni karakter

5. ocjenu ispravnosti ponuda čiji iz nos prevazilazi procijenjenu vrijednost nabavke određenu odlukom o pokretanju i sprovođenju postupka javne nabavke, pozivom za javno nadmetanje i tenderskom dokumentacijom


7. pravilnu primjenu čl. 45 i 46 zakona o javnim nabavkama, ko ji se odnose na vrstu dokaza o neosuđiv a

nosti u krivičnom i drugom postup ku8. pravilnu primjenu člana 25 za

kona o javnim nabavkama9. pravilnu primjenu čl. 45 i 47

zakona o javnim nabavkama, a u vezi posjedovanja poslovno – profesionalne sposobnosti, u dijelu posjedovanja licence za izvođenje radova


11. valjanost dokaza o urednom izvrš avanju dospjelih obaveza nastalih po osnovu poreza i doprinosa

u oktobru 2008. godine obrazovana je Radna grupa za usaglašavanje stavova o primjeni zakona o javnim naba v kama i ostvarivanje saradnje u oblasti jav nih nabavki Komisije za ko n tr olu postupka javnih nabavki i direkcije za javne nabavke, koju čine predsjednik i sekretar Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki i direktor i pomoćnik direktora direkcije za javne nabavke. Stručne i administrativne poslove za potrebe Radne grupe vrši sekretar radne grupe, diplomirani pravnik, zaposlen u Komisiji za kontrolu postupka javnih nabavki. zadatak Radne grupe je da, analitičkim sagledavanjem pravnog okvira nacionalnog zakonodavstva u oblasti javnih nabavki – zakona o ja v nim nabavkama i podzakonskih akata, koristeći komparativna iskustva i uporednu praksu, posebno iskustva evropske unije, direktive i objašnjenja direktiva eu koja uređuju oblast javnih nabavki, održava zajedničke sastanke, radi usaglašavanja stavova i mišljenja o primjeni zakona o javnim nabavkama i podzakonskih akata, donijetih na osnovu ovog zakona. Radna grupa je, u 2008. godini, imala 2 radna sastanka, na kojima je usaglašeno niz stavova i mišljenja direkcije za javne nabavke i Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, koji su re


46

Godišnji izvještaj Ministarstva finansija Crne Gore 2008.

zultirali donošenjem načelnih stavova Komisije za kontrolu postupka jav nih nabavki i mišljenja di rekcije za javne nabavke, a koji načelni stavovi i mišljenja obezbjeđuju pravilnu, lakšu i jednostavniju primjenu zakona o javnim nabavkama.

u 2008. godini, Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki je, radi lakše i jednostavnije primjene zakona, izdala tri značajne publikacije, i to:

Komentar zakona o javnim nabavkama,

zaštitu prava ponuđača, Priručnik o javnim nabavkama i zbornik odluka Komisije za kontrolu

postupka javnih nabavki, donijetih u 2008. godini.

ovdje posebno apostrofiramo značaj Komentara zakona o javnim nabavkama, koji će, polazeći od činjenice, da su u njega inkorporirani najznačajniji pravni stavovi iznijeti u odlukama Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, načelni stavovi koje je donijela ta komisija, kao i dosadašnja pravna praksa ove Komisije, upravnog su da i evropskog suda u postupcima javnih nabavki, značajno doprinijeti efikasnijoj pri mje ni javnih nabavki u Crnoj Gori. Komentar zakona o javnim nabavkama je rezultat zajedničkog ra da Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, direkcije za javne nabavke i SiGMa/oeCda.

u cilju izvršavanja preporuka iz izvještaja o napretku evropske komisije, Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki je izdala Zbornik odluka do nijetih u 2008. godini, koji je dos tavljen svim naručiocima u Crnoj Go ri. Razvoj pravne prakse Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki koji je iznijet u zborniku odluka daje veću pravnu sigurnost, čime pravna zaštita posta je predvidljiva, a samim tim i opšte poznata svim učesnicima u postupcima javnih nabavki. Pred vidljivost pravne zaštite Komisije za ko ntrolu postupka javnih nabavki ga r antuje kvalitativan kontolni meh niz am u svakom postupku javne naba vke.

Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki izradila je logo, u cilju prepoznatljivosti ove instuticije u široj javnosti.

u okviru borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala, Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki je

izvršila sve mjere iz Iznoviranog akci onog plana za borbu protiv korupcije i organizovanog krimi-nala, o čemu je redovno dostavljala izvještaje nacionalnoj komisiji za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala. Realizovane mjere se odnose na:

definisanje prioriteta u oblasti bo r be protiv korupcije i oranizovanog kriminala,

izrada projekata i njihovo kandidovanje za finansiranje iz Budžeta i posredstvom međunarodnih organizacija i institucija,

obezbjeđivanje iz Budžeta finansijske podrške nadležnim organima za realizaciju kandidovanih projekata,

obezbjeđivanje posredstvom međun arodnih organizacija finansijske po d rške nadležnim organima za realizaciju kandidovanih projekata,

Procjenu potreba i zapošljavanje novih kadrova,

izradu Priručnika o javnim nabavkama,

Prijave korupcije u procesu javnih nabavki,

Sačinjavanje i dostavljanje izvještaja o praćenju planova javnih nabavki u odnosu na predviđene i realizovane šoping metode (u vezi sa zakonskim ograničenjem da se šoping metoda mo že raspisati samo po dva puta za usl uge, robe i radove) i poništavanje postupka u slučajevima povrede zakona i

objavljivanje žalbi i odluka po ža l bama na posebnom dijelu sajta Komisije za kontrolu postupka javnih na bavki.

ovlašćeni predstavnici Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, učestovali su u treninzima obuke koje je organizovala uprava za kadrove, kao predavači, i to na temu javnih nabavki (5 seminara, na kojima je učešće uzelo 46 službenika) i borbe protiv korupcije u javnim nabavkama (5 seminara, na kojima je učestovalo 53 službenika i namještenika). takođe, ovlašćeni pr e dstavnici Komisije za kontrolu po stupka javnih nabavki su, kao pre davači, učestovali na tren inzima obuke Komisije za utvrđivanje konflikta interesa, gdje su govorili o borbi pro tiv postojanja konflikta interesa u pos tu pcima javnih nabavki i o pravnoj zaš titi u tim sluča jevima.

u procesu podizanja svijesti o značaju sistema javnih nabavki, kao i o pravima ponuđača i načinima i postupcima na koje mogu da ostvare sv

o ja prava, Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki započela je sveobuhvatnu PR kampanju, u okviru koje je organizovala niz konferencija za štampu. na posljednoj konferenciji za štampu održanoj 16.01.2009. godine, gost je bio ambasador delegacije evro pske komisije u Crnoj Gori, gospodin leopold Maurer.

državna komisija je, u saradnji sa delegacijom evropske komisije u Crnoj Gori, izradila web portal www.ko ntrolanabavki.me na kojem su dostu pne sve odluke državne komisije, kao i informacije o svim aspektima si stema pravne zaštite u postupcima javnih nabavki u Crnoj Gori. Portal ne doprinosi samo većoj transparentnosti i nije samo web sajt prezentativnog karaktera, već ima i edukativnu funkciju za sve učesnike sistema javnih nabavki. ovo je i najbolji dokaz sa kojom ozbiljnošću državna komisija pristupa preporukama evropske komisije.

StatiStičKi PodaCi o BRoju izjavljenih ŽalBi

u 2008 godini, Komisija je donijela odluke po 223 žalbe.< 58 žalbi je usvojeno, gdje je u 32

predmeta poništen postupak javnih nabavki naručioca u cjelini i naloženo im je da ponovo sprovedu postupak ja v ne nabavke, u 21 predmetu je naručiocima naloženo da ponovo sprovedu postupak pregleda, ocjene i upo ređivanja ponuda, dok je u 5 pr e dmeta naloženo naručiocima da ponovo donesu odluku po podnijetom prigovoru;< 138 žalbi je odbijeno;< 27 žalbi je odbačeno i to: 20 kao

ne blagovremeno, u 4 predmeta je po s tupak obustavljen, jer je žalba povuč ena, dok je u 3 predmeta Komisij utvrdila da je žalba bespredmetna;< u 81% slučajeva žalbe su izjav

lji va li domaći ponuđači, dok su u 19% slučajeva žalbe izjavili inostrani ponuđači.

Žalbe su bile izjavljivane na sve f aze postupka javnih nabavki i to: kod tendera na javni poziv, na sad ržaj tenderske dokumentacije, na ra z jašenjenja te n derske dokume ntacije, na javno otva ranje ponuda, na odluku o dodjeli ugo vora i na odluku o poništavanju po stupka javne nabavke. takođe, žalbe su bile izjavljivane i na postupke javnih nabavki sprovedene primjenom šoping metode.

Kada se ima u vidu broj tendera koji su objavljeni u 2008. godini (zaključno sa 01.11.2008 godine 1.854), žalbe su izjavljivane u 12.02% slučajeva).

Godišnji izvještaj Ministarstva finansija Crne Gore za 2008. Godinu Godišnji izvještaj Ministarstva finansija Crne Gore 2008.

47


48


Prilikom analize posljednjeg grafikona, treba imati u vidu da se navodi pojedinih žalilaca odnose na više mar kiranih tačaka (npr. na poziv i na tendersku dokumentaciju), što je uz rokovalo dobijeni rezultat.

ukazujemo na povećanje kvaliteta izjavljenih žalbi, što je odraz rada na tumačenju propisa javnih nabavki i formiranju pravne prakse državne ko misije, koja se nerijetko citira u iz javljenim žalbama.

oCjene Relevantnih MeđunaRo dnih inStituCija o Radu KoMiSije za KontRolu PoStuPKa javnih naBa vKi

u GReCo izvještaju za Crnu Goru, Pozitivno je ocijenjeno unapre đe nje si stema javnih nabavki. nave de no je da se novim zakonskim okvirom osi g u rava transparentnost i poje dno stavljivanje postupka javnih naba vki (npr. kroz utvrđivanje pre ciznih procedura, rokova i sankcija, obaveze objavljivanja tendera i odluka o iz b o ru ponuđača, uspostavljanje nezavi snih tijela za sprovođenje ovog zako na, itd), kao i bolja zaštita prava po nu đača. takođe, istaknuto je da su izrađeni materijali koji olakšavaju proces implementacije, a uključuju, između ostalog, Priručnik o javnim nabavkama i Priručnik o zaštiti prava ponuđača, kao i da se komentarom zakona o javnim n abavkama osigurava usaglašeno tumačenje njegovih odre dbi.

u izvještaju evropske Komisije pozdra vljen je napredak unapređenja sistema javnih nabavki u Crnoj Gori, navedeno je da je unaprijeđena konkurentna strana tržišta javnih nabavki, a odsustvo bilo kakvih pravila za povlašceni tretman je pozitivan faktor.

oeCd je na konferenciji, održanoj u Parizu 27.11.2008. godine, posebno istakao da je Komisija za kontrolu po s tupka javnih nabavki ključna institucija u sistemu javnih nabavki i da je neophodno da joj bude pružena sva potrebna podrška države.

u obraćanju Svjetske banke Komisji za kontrolu postupka javnih nabavki, istaknuto je da Banka pozdravlja zna čajan napredak u razvoju sistema javnih nabavki u Cr noj Gori, a po sebno nezavisan i nepristrasan rad Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki u postupcima odlučivanja po žalba ma.

MeđunaRodna SaRadnja

u toku 2007. i 2008. godine ostvarena je intenzivna saradnja sa evropskom agencijom za rekonstrukciju, u ok viru koje je i realizovan projekta “ja č anje kapaciteta Komisije za jav ne nabavke”. Projekat je završen 09. 07.2008. godine i u okviru njega su rea lizovane slijedeće aktivnosti:

organizovani su kursevi obuke za službenike za javne nabavke, članove komisije za otvaranje i vrednovanje, ponuđače i predstavnike medija,

izrađen je elektronski djelovodnik za potrebe Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki,

izrađena je stručna publikacija “zaš tita prava ponuđača”, u okviru ko je je data komparativna analiza postupaka i načina ostvarivanja prava ponuđača i javnog interesa u javnim nabavkama,

izrađena je nova interent stranica Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki www.kontrolanabavki.me

u toku 2008. godine, Komisija za kon trolu postupka javnih nabavki imala je intenzivnu regionalnu i međunarodnu saradnju, koja se odnosi na:

prisustvo na seminaru Public Private Partnership affordability value for money and PPP proces u Cirihu 20.02.2008. godine,

aktivno učestovovala na 2nd Stakeholder workshop StePPin, održanom 28.02.2008. godine u Briselu,

aktivno učestovovala i izložila rezu ltate rada Komisije za kontrolu po s tupka javnih nabavki na Cubco mmittee meeting on internal marcet and competition, održanog 10. 03.2008. godine u Briselu,

saradnju sa Komisijom za zaštitu prava ponuđača Srbije, na radnom sastanku održanom 20.03.2008. godine u Beogradu,

aktivno učestvovali na "Seminar on chinese Government concessional loan for developing countries" u Pekingu, od 12 do 31.05.2008. godine,

aktivno učestvovali na sastanku sa SiGMa/oeCd, održanom u Parizu 15.07.2008. godine, u cilju rada na izra di Komentara zakona o javnim nabavkama,

aktivno učestovovali na "2nd meeting of the Working Group on anticoruption", održanom u Parizu 10 i 11. 09.2008. godine,

aktivno učestovovali na Regional Conference in Priština Public procur

ement reform in West Balkan, održanoj 16 i 17.09.2008. godine, u Prištini,

aktivno učestvovali na 5th Pane uropean PPP forum, održanom u Kijevu 31.09.2008. godine,

aktivno učestvovali na Programme StePPin end of project Congress, održanom u amsterdamu 13.10.2008. godine.

Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki predložila je, a evropska age n cija za rekonstrukciju, odnosno del egacija evropske komisije u Crnoj Gori, prihvatila da se u ovoj oblasti i dalje pruža stručna i eksperska pomoć od strane evropske unije kroz iPa projekat.

iPa 2007 za cilj ima da konsoliduje razvoj efikasnog sistema javnih nabavki u Crnoj Gori, kroz:

reviziju sistema javnih nabavki (uk lj u čujući legislativu i inidikatore progresa),

jačanje operacionih kapaciteta klju čnih insititucija (direkcije za jav ne nabavke i Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki),

usaglašavanje elektronskih javnih nabavki sa zahtjevima iz direktiva 17/2004 i 18/2004 i

jačanje svijsti o značaju efikasnog i transparentnog sistema javnih nabavki, kroz javnu kampanju.

očekuje se da će, po sprovedenoj te n derskoj proceduri, ugovor biti za ključen u maju 2009. godine. u ov om projektu, Komisija za kontrolu postupka javnih nabavki biće aktivan i pouzdan partner.

Katarina Radović,Sekretar komisije


49

PRaćenje PRiMjene PRoPiSa o jav niM naBavKaMa PRoGRaMavla de CRne GoRe i zaKonodavna aKtivnoSt za 2008. Godinu

aktivnost direkcije za javne nabavke na praćenju primjene propisa o javnim nabavkama i u zakonodavnom procesu ostvaruje se kroz učestvovanje u pripremi zakona, podzakonskih akata i drugih propisa o javnim nabavkama, praćenje, analiziranje i predlaganje mjera u pravcu harmonizacije nacionalnog zakonodavstva sa sistemom evropske unije u koordinaciji sa Ministarstvom finansija i Sekretarijatom za evropske integracije kroz nacionalni program integracija i davanju mišljenja o primjeni propisa u oblasti javnih nabavki, naročito kroz usaglašavanje sa stavovima Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, pripremu komentara propisa o javnim nabavkama i publikovanjem literature i dokumenata za praktičnu primjenu propisa o javnim nabavkama.

u tom smislu, u okviru nadležnosti direkcije pripremljeni su Nacional-ni program za integraciju Crne Gore u Evropsku uniju za period od 2008-2012. godine, kojim je predviđeno dalje jačanje zakonodavnog okvira u oblasti javnih nabavki

kroz usaglašavanje sa evropskim propisima, standardima i praksom, a odnosi se na preispitivanje zakona, podzakonskih propisa i standardnih formulara i pripremu nacrta dokumenata za njihovo inoviranje, odnosno pripremu novih propisa, kadrovsko i tehničko jačanje direkcije, razvijanje široke strategije obuke zaposlenih na poslovima javnih nabavki u državnim organima, javnim preduzećima i javnim ustanovama, organima jedinica lokalne samouprave, lokalnim javnim

preduzećima i javnim ustanovama, kao i podizanju nivoa svijesti o javnim nabavkama.

direkcija, u okviru Unaprijeđe-nog stalnog dijaloga sa predstavnicima evropske komisije, kontinuirano i ak t ivno učestvuje na sastancima koji se organizuju u okviru ovog dijaloga (pre dstavnici crnogorskih institucija i generalnih direktorata evropske Komisije, koji su zaduženi za praćenje odgovarajućih sektorskih politika). Posebno treba naglasiti

aktivnosti direkcije za javne

nabavke u 2008. godini

MersadMujović,sandrakrstovićiivicakrkeljić


50


značaj sastanka u Briselu od 10. marta 2008. godine na kome je prezentiran „Izvještaja o stanju sistema javnih nabavki u Crnoj Gori”. u naknadnom izvještaju evropske Komisije sa ovog sastanka, pozitivno je ocijenjen napredak sistema javnih nabavki u Crnoj Gori i aktivnosti koje je direkcija ostvarila u tom procesu.

u novom dokumentu evropske Kom isije Izvještaj o napretku Crne Gore za 2008. godinu (Brisel, 5. novembar 2008. godine) u odnosu na sistem javnih nabavki u Crnoj Gori navedeno je sljedeće:

„Učinjen je napredak u sistemu ja vnih nabavki. Poboljšana je ko-nkure ntna strana tržišta javnih na bavki, a pozitivni faktor pred-stavlja i odsustvo propisa koji bi omogućavali bilo kakav prefer-encijalni tretman. Udio ovog sek-tora u crnogorskoj ekonomiji se povećao u 2007. godini, na 18.92% BDP-a (bruto nacionalnog proiz-voda).

Zakon o javnim nabavkama usvojen u julu 2006. je dobra po-lazna tačka i u velikoj mjeri je u skladu sa glavnim principima sistema javnih nabavki Evropske unije. Međutim, u njemu još uvi-jek postoji nekoliko oblasti koje nijesu usklađene sa relevantnim dire ktivama Evropskog Savjeta i/ili sa me đunarodnom dobrom praksom, kao što je domen komu-nalnih usluga.

Administrativni zadaci Direkci-je za javne nabavke (PPA) su odvojeni od revizije žalbi koju sprovodi Komisija za javne na-bavke (PPC), a na taj način se smanjio rizik od potencijalnog konflikta interesa. Svim uče-snicima u procesu nabavki su stavljene na raspolaganje infor-ma cije tako što se na web sajtu Direkcije objavljuju tenderi i od-luke o izboru. Elektronski sistem javnih nabavki još uvijek nije razvijen. Napredak se nastavio u oblasti javnih nabavki”.

Polazeći od tih ocjena, može se konstatovati da je zaokružen institucionalni i organizacioni okvir u sistemu javnih nabavki uspostavljanjem dva potpuno nezavisna organa direkcije za javne nabavke, kao centralnog or

gana u sistemu javnih nabavki koji prati izvršavanje i stvara uslove za obe zbjeđenje izvršavanja zakona i Komisije za kontrolu postupka javnih nabavki, kao organa za zaštitu prava ponuđača u postupku.

u dijelu realizacije preuzetih obaveza utvrđenih inoviranim akcionim planom za sprovođenje programa borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala iz 2008. godine, direkcija je redovno, kvartalno, podnosila izvještaje Nacionalnoj komisiji za implementaciju Akcionog plana za sprovođenje Programa borbe protiv Korupcije i organizova-nog kriminala, o stepenu realizacije mjera definisanih Programom i određenim preprekama za njihovo ostvarivanje. u tom cilju, u pravcu sprovođenja preventivnih aktivnosti na suzbijanju koruptivnih radnji u postupcima javnih nabavki, a saglasno ovlašćenjima direkcije da prijavljuje kršenja postupaka javnih nabavki koja predstavljaju sumnju u počinjeno krivično djelo korupcije, pripremljeno je i objavljeno na internet stranici praktično uputstvo „Način prijavljivanja nepravi lnosti i nezakonitosti u po-stupcima javnih nabavki“, kojim su bliže određeni koraci o načinu podnošenja prijava, predstavki i predloga fizičkih i pravnih lica direkciji, ali i ostalim nadležnim organima, o nezakonitostima u oblasti javnih nabavki.

u cilju jačanja znanja i vještina zaposlenih u državnoj upravi o javnim nabavkama, ali i svih učesnika u postupcima javnih nabavki, u saradnji direkcije sa Komisijom za kontrolu postupka javnih nabavki i pripremljen je i odštampan Zakon o javnim nabavkama, sa Komentarom Za-kona.

na internet stranici direkcije, nakon pripreme u saradnji sa Ko-misijom za kontrolu postupka javnih nabavki, objavljena su mišljenja o primjeni Zakona o javnim nabavkama u dijelu primjene postupka javne nabavke putem neposrednog prikupljanja ponuda (šoping metoda), o podošenju prigovora u toku postupka javne nabavke, konkursu za izradu idejnog rješenja, načinu određivanja kriterijuma i podkriterijuma za izbor najpovoljnije ponude u postupku javne nabavke,

odluci o dodjeli ugovora, konfliktu interesa i dr.

Pripremljena je i objavljena dopu-na Standardnog formuara „Način evidentiranja podataka o javnim nabavkama“, u dijelu koji se odnosi na podnošenje podataka o dodijeljenim ugovorima o javnim nabavkama male vrijednosti do 2.000,00 eura – neposredni sporazum („Službeni list RCG“, broj 67/08).

u okviru neposrednih upravnih ovlašćenja u vršenju poslova državne uprave, Direkcija daje pret-hodnu saglasnost naručiocima na odabir vrste postupka u slu-čajevima predviđenim Zakonom o javnim nabavkama i pruža savjetodavne i konsultantske usluge o primjeni propisa o javnim naba vkama kada oni to zatraže. u 2008. godini podnijeto je ukupno 317 zahtjeva za davanje prethodne saglasnosti o ispunjenosti uslova za sprovođenje pregovaračkog postupka bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje, 5 zahtjeva za sprovođenje pregovaračkog postupka sa prethodnim objavljivanjem poziva za javno nadmetanje i 20 zahtjeva za sprovođenje postupka za dodjelu ugovora putem okvirnog sporazuma. Podnijeto je oko 100 zahtjeva za davanje mišljenja o ispunjenosti uslova za skraćenje roka za podnošenje ponuda u otvorenim postupcima javnih nabavki.

dato je ukupno 93 saglasnosti o ispunjenosti uslova za sprovođenje pregovaračkog postupka bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje (30 saglasnosti se odnosilo na nabavku robe, 36 za usluge i 27 za radove), 2 saglasnosti za sprovođenje pregovaračkog postupka sa prethodnim objavljivanjem poziva za javno nadmetanje i 18 saglasnosti za sprovođenje po stupka za dodjelu ugovora putem okvirnog sporazuma (14 saglasnosti se odnosilo na nabavku robe, 1 za usluge i 3 za radove).

u izvještajnom periodu, svakodnevno, zahtjevom za prijem kod ovla šćenih službenika, direkciji se obraćao veliki broj obveznika naručilaca za davanje mišljenja o pri mjeni propisa o javnim nabav-kama u skladu sa ovlašćenjima za pružanje savjetodavnih i konsul-tantskih usluga. dato je preko 400


51

mišljenja u pružanju ovakvih usluga. Saglasno zakonskoj obavezi direkci

ja je sačinila i objavila na internet stranici Listu obveznika primjene zakona o javnim nabavkama (preko 800 obveznika). naručioci koji eventualno nijesu na listi obveznika, nijesu izuzeti od primjene zakona, te je njihova obaveza da se prijave na naznačenu listu, jer obaveznost primjene propisa o javnim nabavkama proizilazi iz statusa samog subjekta saglasno zakonskim obavezama, a ne od toga da li se određeni subjekt nalazi na predmetnoj listi. ažuriranje liste vrši se redovno, a najkasnije do kraja izvještajne godine, tako da je i ovu obavezu direkcija realizovala u propisanim rokovima za 2008. godinu.

PRiPReMa i utvRđivanje izvještaja o javniM naBavKaMa

Saglasno obavezi direkcije za javne nabavke da pripremi i vladi Crne Gore dostavi godišnji izvještaj o javnim nabavkama, direkcija je pripremila Izvještaj o javnim nabavkama u Crnoj Gori za 2007. godinu koji je Vlada Crne Gore utvrdila na sjed-nici od 6. juna 2008. godine

ukupna procijenjena vrijednost javnih nabavki u Crnoj Gori u 2007. godini (sa Pdvom bez postupaka male vrijednosti) iznosila je 411.992.511,45 eura, a ugovorena vrijednost javnih nabavki 389.143.574,5 eura. Postignute su budžetske uštede od 22.849.936,95 eura ili 5,56%.

u ukupnoj vrijednosti javnih nabavki (bez malih vrijednosti) robe su činile 128.276.658, 62 eura ili 32,96%, usluge 35.186.129,87 eura ili 9,04 % i radovi 225.680.786,07 eura ili 57,99%.

Pregovaračkim postupkom, bez prethodnog objavljivanja poziva za javno nadmetanje, ugovorene su javne nabavke u iznosu od 21.977.536,10 eura ili 5,65%, pregovaračkim postupkom sa prethodnim objavljivanjem poziva za ja vno nadmetanje 6.865,845,32 eu ra ili 1,76%, okvirnim sporazmom 1.539.799,92 eura ili 0,40% i konkursom za izradu idejnog rješ enja 2.501.840,19 eura ili 0,64%.

vrijednost javnih nabavki u postupcima male vrijednosti (šoping i neposredni sporazum) iznosila je 17.519.464,00 eura ili 4,3%, od čega šoping metodom 10.749.070,95 eura i neposrednim sporazumom 6.770.393,77 eura.

u otvorenim postupcima javnih nabavki ugovorene su nabavke u iznosu od 356.258.553,03 eura ili 87,6%, a u ostalim postupcima 50.404.486,25 eura, ili 12,4%, tako da je prema mjerilima Svjetske banke princip transparentnosti javnih nabavki u Crnoj Gori na najvećem nivou (preko 75%, u odnosu na ukupne javne nabavke).

državni organi ugovorili su javne nabavke (uključujući i male vrijednosti) u iznosu od 97.487.083,35 eura ili 23,97%, javne ustanove i javna preduzeća 169.059.911,57 eura ili 41,57%, organi jedinica lokalne samouprave 126.474.620,30 eura ili 31,10% i loka lna javna preduzeća i ustanove 13.641.424,06 eura ili 3,35%.

na povećano učešće javnih nabavki u ukupnoj potrošnji, uticale su pojačane aktivnosti u obnovi i razvoju Crne Gore i intenzivirane aktivnosti u svim oblastima razvoja u procesu tranzicije države i procesima evropskih integracija. u zemljama evropske unije prosječno učešće javnih nabavki u nacionalnom bruto proizvodu čini oko 15%.


u okviru instrumenta tehničke po moći za razmjenu informacija (taieX), evropska Komisija je u Po dgorici 30. maja 2008. godine, održ ala sastanak na temu „Odab-rani aspekti politike unutrašnjeg tržišta u okviru Evropske unije”. Cilj ovog seminara je bio da podigne nivo svijesti i pruži informacije u vezi funkcionisanja unutrašnjeg tržišta evropske unije – principe, procedure i pregled odabranih poglavlja legislative koja je vezana za unutrašnje tržište. Poseban osvrt je bio usmjeren na preuzete obaveze u okviru Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju.

Svjetska banka, tokom maja i juna 2008. godine, napravila je Koncept procjene koji se odnosi na javnu potrošnju i finansijsku odgovor-

nost u Crnoj Gori (PeFa). na osnovu korišćene metodologije za ocjenjivanje, nakon dostavljenog izvještaja od strane direkcije za javne nabavke, Svjetska banka je visokom ocjenom, ocijenila da su podaci o načinu dodjele javnih ugovora dostupni i pokazuju da se više od 75% ugovora velike vrijednosti, dodjeljuju na bazi javnog nadmetanja.

u periodu od 2830. avgusta 2008. godine, održana je Međunarodna konferecija o javnim nabavkama (IPPC 2008) u amsterdamu, kojoj su prisustvovali predstavnici direkcije za javne nabavke. Konferencija je imala za cilj da olakša međunarodnu razmjenu znanja i vještina u javnim nabavkama. Centralna tema je bila „unaprijeđena najbolja praksa u javnim nabavkama“ sa pojedinačnim prezentacijama.

Konferencija „Reforma javnih nabavki na zapadnom Balkanu” održana je u Prištini, 16 i 17. septembra 2008. godine, na kojoj su učešće uzeli i predstavnici direkcije za javne nabavke. Konferencija je organizovana od strane Regulatorne Komisije za javne nabavke Kosova, agencije za javne nabavke Kosova i SiGMe. Cilj konferencije je bio usmjeren da se razmijene iskustva i najnoviji trendovi sa ekspertima u oblasti javnih nabavki, sa posebnim akcentom na izgradnju institucionalnih kapaciteta i nabavki u komunalnom sektoru, a sagledane su potrebe za reformama u procesu javnih nabavki, sa osvrtom na proces stabilizacije i pridruživanja i harmonizaciju sa unijom.

u Podgorici je, 28. novembra 2008. godine, održana Radionica - okru-gli sto na temu „U susret uvođen-ju Zelenih javnih nabavki, praksa u Crnoj Gori – mogućnosti, bari-jere i dalji koraci” u organizaciji Regionalnog centra za zaštitu životne sredine. Cilj ove radionice je bio i početni korak ka promociji nabavke ekoproizvoda od strane javnog sektora i jačanje održivog razvoja na tržištima ekoproizvoda u balkanskim zemljama. na radionici je prezentovan izvjestaj o stanju u Crnoj Gori u ovim nabavkama sa predlogom akcija za jačanje nabavki u ovoj oblasti, mogućnostima, barijerama i daljim koracima.

Glavne aktivnosti direkcije u pr


52


vacu dalje harmonizacije pravnog sistema u oblasti javnih nabavki sa sistemom evropske unije i dalja implementacija propisa u ovoj oblasti za period 2009-2012 odvijaće se u okviru IPA Programa pomoći 2007, pod nazivom „Budući razvoj i jačanje sistema javnih nabavki u Crnoj Gori“, finansiran od strane evropske unije (vrijednost 1.100.000 eura).

aktivnosti na pripremi Nacrta projekta odvijale su se u cijeloj 2008. godini na način što je prvi nacrt radnog dokumenta Projekta započet sa predstavnicima evropske agencije za rekonstrukciju (eaRpredstavnik Gdin enrique eguardo assegno), a nastavljeni sa delegacijom evropske komisije u Crnoj Gori kao naručiocem Projekta, koji je i odgovoran za njegovo upravljanje.

Globalni cilj projekta je implementacija zahtjeva unutrašnjeg trži šta evropske unije u oblasti javnih nabavki i podsticanje efikasnosti i transparentnosti u korišćenju javnih fondova, a svrha projekta je poboljšanje pravnog i operacionog okru ženja sistema za javne nabavke u Crnoj Gori.

Glavni korisnik Projekta je direkcija za javne nabavke, a kao partneri Projekta su Komisija za javne nabavke i Ministarstvo finansija.

oRGanizovanje oBuKe KadRova za vRšenje PoSlova javnih naBavKi

direkcija za javne nabavke kontinuirano učestvuje i sarađuje u organizovanju obuke kadrova za vršenje poslova javnih nabavki.

u saradnji sa predstavnicima SiGMa/oeCd, u januaru 2008. godine organizovala je seminar za obvezni-ke, na temu „Praktična imple-mentacija sistema javnih nabavki u zemljama Evropske unije“. obuka je organizovana za 30 učesnika predstavnika naručilaca koji prate postupke javnih nabavki.

nove procedure i nova prava učesnika u postupku javnih nabavki predstavljaju nove obaveze za naručioce, a imajući u vidu da se ova pitanja prvi put usaglašavaju i sprovode u skladu sa pravom evropske unije, opravdano

se javljaju nepoznanice u primjeni zakona i propisa o javnim nabavkama. u tom cilju, u saradnji sa upravom za kadrove, Direkcija je u novembru 2008. godine izradila Plan potre-ba za obukom u oblasti javnih na-bavki i počela sa sprovođenjem jedinstvene obuke u ovoj oblasti.

u tom cilju, kao i u cilju kvalitetnije i cjelovite implementacije ovog zakona, direkcija za javne nabavke u prostorijama uprave za kadrove organizovala je seminar obuke službenika za javne nabavke i državnih služ benika koji se bave poslovima za javne nabavke 22. i 23. decembra 2008. godine na temu - “Postupak javnih nabavki – primjeri iz prakse“, kojem je prisustvovalo po 30 učesnika.

direkcija je bila uključena u završne aktivnosti projekta “Program izgradnje kapaciteta Komisije za javne nabavke Republike Crne Gore”, koji je realizovala evropska agencija za rekonstrukciju, čiji je rok realizacije produžen do 9. juna 2008. godine. u okviru ovog projekta u martu i aprilu 2008. godine održana je troned-jeljna obuka službenika Sektora za javne nabavke u Direkciji, na temu „Pravni aspekti politike javnih nabavki i najbolja praksa u cilju poboljšanja menadžmenta javnih nabavki i tendreskog pro-cesa“. obuku je, u okviru podrške FineuRoPe, sproveo ekspert amir Pekmez. u nastavku ovog projekta obezbijeđena je podrška „inoviranje internet stranice direkcije“, koji je u završnoj fazi.

u organizaciji Britanskog Savjeta, u projektu pod nazivom „Vještine za Evropsku uniju, izvršena je od govarajuća obuka službenika dire kcije, a odnosio se na sticanje vješ tina razvoja tehnika efikasnog komuniciranja i funkcionisanja u međunarodnom ko ntekstu za potrebe unije.

u oktobru 2008. godine direkcija je, u cilju obezbjeđenja transparentnosti javnih nabavki, u okviru svojih ovlašćenja, sačinila i objavila na internet stranici Informaciju o pri-javljenim slučajevima kršenja postupaka javnih nabavki.

direkciji je u toku 2008. godine dostavljeno 31 prijava o potencijalnom kršenju postupaka javnih nabavki, a odnose se na 284 odluke o dodjeli

ugovora u postupcima javnih nabavki. Prijave su se, uglavnom, odnosile na kršenja postupaka javnih nabavki male vrijednosti (šoping metoda), a dvije prijave, na kršenje dva otvorena postupaka javnih nabavki.

uvidom u dostavljeni materijal, dire kcija je sačinila pismene konstatacije i dala mišljenje za potrebe eventualnih postupaka kod nadležnih organa.

oStvaRivanje javnoSti i tRanSPaRentnoSti i unaPReđivanje inFoRMiSanoSti o javniM naBavKaMa

na internet stranici direkcije za javne nabavke daju se neophodne instrukcije i ukazuje na obaveze koje su obveznici dužni da preduzmu u skladu sa zakonom, kao što su pripremanje i objavljivanje plana javnih nabavki do kraja tekuće godine i sačinjavanje i dostavljanje izvještaja o radu na način propisan standardnim formularom, najkasnije do kraja februara tekuće, za prethodnu godinu.

Redovno se, radi bolje informisanosti, razmjene iskustava i prevazilaženja mogućih problema, održava i ostvar uje saradnja i sa predstavnicima državnih organa i organizacija. takva saradnja uspješno je ostvarena sa Fondom za zdravstveno osiguranje, Fondom pe nzijskog i invalidskog osiguranja, Centralnom bankom Crne Gore, direkcijom javnih radova, državnom revizorskom institucijom, Ministarstvom unutrašnjih poslova i javne uprave, ustavnim sudom, zaštitnikom ljudskih prava i sloboda i drugim organima i institucijama.

o svim aspektima saradnje i aktivnosti na međunarodnom planu, kao i o drugim bitnim aktivnostima direkcije, obezbijeđena je odgovarajuća saradnja i koordinacija sa Ministrom finansija.

naručilac može započeti postupak javne nabavke samo ako je javna nabavka u slučajevima utvrđenim zakonom (plan javnih nabavki naručioca preko 100.000 eura), utvrđena u planu javnih nabavki i ako je naručilac za određenu javnu nabavku obezbije dio odgovarajuća sredstva koja su ras položiva za sva


53

ko plaćanje predvi đeno ugovorom. takođe, pozivom za javno nadmetanje kriterijumi za odabir najpovoljnije ponude moraju biti konkretno i jasno određeni pozivom a dalje razrađeni u tendreskoj dokumentaciji.

najveći broj poziva objavljen je u februaru, martu, aprilu i maju 2008. godine, a odnosili su se na javnu nabavku roba. najveći broj poziva za javnu nabavku radova objavljen je u februaru, aprilu, junu i julu 2008. godine, a usluga u martu, aprilu, maju i junu 2008. godine.

u strukturi objavljenih poziva, robe su činile 43%, radovi 34% i usluge 23%.

u strukturi odluka o dodijeljenim ugovorima (3044), za javnu nabavku roba donijeto je 1572 odluka, usluga 673 odluka i radova 799 odluka.

u strukturi odluka o dodijeljenim ugovorima javnih nabavki, najviše odluka donijeto je za javnu nabavku roba (1572), u aprilu, maju, junu i julu 2008. godine, usluga (673), u aprilu, maju, junu i septembru a radova (799), u aprilu, maju, junu i oktobru 2008. godine.

u ukupnoj strukturi broja odluka o dodjeli ugovora, robe su činile 52% (1572 odluke), usluge 22% (673 odluke) i radovi 26% (799 odluka).

Prema prvim nezvaničnim pro cjenama, vrijednost javnih nabavki ro ba, radova i usluga u 2008. godini, izuzev postupaka javnih nabavki male vrijednosti – neposrednim sporazumom, do decembra mjeseca 2008. godine, iznosila je 481.190.712,82 eu ra, od čega robe 162.992.087,05 eura ili 34%, radovi 281.431.058,66 eura, ili 58%, i usluge 36.767.567,11 eura ili 8%.

u strukturi odluka o dodijeljenim ugovorima, prema vrijednosti, radovi su činili 34%, robe 34% i usluge 8%.

S obzirom da su, saglasno obavezi utvrđenoj zakonom o javnim nabavkama, u toku aktivnosti direkcije za javne nabavke na prikupljanju i obradi podataka o dodijeljenim ugovorima o javnim nabavkama u toku 2008. godine (dostavljanje podataka do kraja februara 2009. godine), po pojedinim naručiocima obveznicima primjene zakona, detaljni izv-ještaj o dodijeljenim ugovorima u postupcima javnih nabavki ro ba, radova i usluga za 2008.

godinu, Direkcija je u obavezi je da pripremi i dostavi Vladi Crne Gore, radi utvrđivanja, najkasnije do kraja maja 2009. godine.

3. oCjena Stanja i PRioRitetne aKtivnoSti

direkcija za javne nabavke, u okviru zakonom utvrđenih nadležnosti realizovala je u 2008. godini, sve utv rđene obaveze. ovo se odnosi na aktivnosti u pripremi normativnih akata i propisa, praćenje primjene propisa, vrše nje poslova upravnog rješavanja, obezbjeđenje javnosti i transparentno sti, usmjeravanje procesa i izvještavanje.

obezbijeđeno je usmjeravanje sv ih učesnika procesa na adekvatnu primjenu zakona o javnim nabavkama i odgovarajuća podzakonska dokumenata i standardne formulare. nastavljene su aktivnosti u zakonodavom pro cesu prilagođavanjem standardn ih formulara i obrazaca zakonskim određenjima i određenjima podzakonskih akata. obezbijeđeno je davanje mišljenja o primjeni pojedinih odredbi zakona i neposredna komunikacija sa obveznicima u oblasti javnih nabavki u pružanju savjetodavnih i ko n sultantskih usluga. ostvarena je sa r a dnja sa nevladinim sektorom i me đunarodnim organizacijama i in st itucijama. u kontinuitetu se ostvaruje obuka službenika za javne nabavke i drugih zaposlenih na javnim naba vkama, samostalno, u saradnji sa upr avom za kadrove i u saradnji sa međunarodnim organizacijama i evropskom Komisijom a slijedi intenziviranje ove obuke. Podrška stručnjaka međunarodnoh institucija, pokrila je određene nedostatke stručnog iskustva u konkretnom i svakodnevnom radu i suočavanju sa stalnim problemima, tako da će se u narednom periodu obezbijediti dosljednije prisustvo tih stručnjaka.

Svi postignuti rezultati su skromni, tako da u narednim procesima integracija slijedi njihovo usavršavanje i nadogradnja do nivoa savremenih evropskih standarda i dostignuća.

Polazeći od toga i ocjene evropske Komisije da je u najvećoj mjeri zakon o javnim nabavkama usaglašen sa direktivama evropske unije, osim

pojednostavljenja postupaka za sektor komunalnih usluga, uslijediće no va zakonodavna aktivnost u okivru iPa 2007. za 2009. – 2012. godnu i u tom periodu direkcija će se, takođe, pojačano usredsrediti na aktivnosti ka što dosljednijoj primjeni zakona od strane obveznika, većoj edukaciji kadrova koji se bave poslovima javnih nabavki i boljoj dostupnosti informacija o sprovedenim postupcima nabavki i sistemu uopšte.

uspostavljanje novog softverskog rje šenja omogućiće osnovne postavke razvoja elektronskog sistema javnih nabavki, čime bi sistem javnih nabavki u Crnoj Gori bio unaprijeđen i povezan sa evropskim sistemom. očekuje se značajna podrška direkciji u realizaciji navedene obaveze u okviru iPa programa.

detaljnije informacije o realizovanim aktivnostima, mogu se naci na websajtu direkcije za javne nabavke www.djn.vlada.cg.yu.

Mersad Mujević, direktor

ivica KRKeljić, pomoćnik direktoraSandra KRStović,

viši savjetnik


54


Po donošenju zakona o igrama na sreću („Sl. list RCG“, br. 52/04) u Ministarstvu finansija, u Sektoru za privredu, finansije, međunarodnu saradnju i sistem igara na sreću, je oformljen odsjek za igre na sreću, u čijoj je nadležnosti nadzor nad sprovođenjem zakona o igrama na sreću. implementacija zakona, kao i neočekivano povećanje broja priređivača igara na sreću i objekata u kojima se priređuju igre na sreću, ukazala su na potrebu osnivanja novog organa uprave nadležnog za igre na sreću, odnosno podjelu nadležnosti na Ministarstvo finansija i tog organa, a u cilju obezbjeđivanja efikasnog i racionalnog obavljanja poslova i podizanja standarda u ovoj oblasti, te obezbjeđivanja stalne i potpune kontrole priređivača. Stoga se pristupilo izmjenama zakona o igrama na sreću, čime su se stvorile pravne pretpostavke za osnivanje novog administrativnog organa u čijoj bi nadležnosti bila kontrola sprovođenja zakona o igrama na sreću, a sistem igara na sreću bi i dalje ostao u okviru nadležnosti Ministarstva finansija.

donošenjem zakona o izmjenama i dopunama zakona o igrama na sreću („Sl. list CG“, br. 13/07) i uredbe o izmjenama i dopunama uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave („Sl. list CG“, br. 26/08) stvorene su normativne pretpostavke za rad uprave za igre na sreću. uredbom je, takođe, predviđeno da dokumentaciju

i službenike Ministarstva finansija ko ji su radili na poslovima nadzora nad priređivanjem igara na sreću u Crnoj Gori, preuzme uprava za igre na sreću. za direktora uprave, vlada Crne Gore je imenovala mr aleksandra Moštrokola.

Prema Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, koji je vlada Crne Gore usvojila na sjednici od 24. jula 2008 godine, rad u upravi za igre na sreću je organizovan u okviru Sekora za normativne poslove, koncesije i inspekcijski nadzor, koji je podijeljen na odsjek za normativne poslove i koncesije i odsjek za poslove inspekcijskog nadzora, odjeljenja za informacioni sistem, referata za vođenje prekršajnog postupka i Službe za opšte poslove i saglasnosti. takođe, sistematizovano je

28 radnih mjesta, a trenutno je uposleno ili u postupku zapošljavanja 17 službenika i namještenika.

uprava je počela sa radom 1. oktobra u djelimično adaptiranim prostorijama (radovi su i dalje u toku), koje se nalaze u ul. đoka Miraševića br. 21 u Podgorici, a koje su odlukom vlade Crne Gore dodijeljene na korišćenje upravi i još uvijek se nalazi u procesu osposobljavanja za nesmetano funkcionisanje i ostvarivanje radnih zadataka.

Prema posljednjim podacima u Crnoj Gori, od početka primjene zakona o igrama na sreću do kraja 2008. godine, 45 privrednih društava je dobilo koncesiju za priređivanje poseb-nih igara na sreću - kladioničke

aktivnosti Uprave za igre na sreću

u 2008. godini

Milenasavović aleksandarMoštrokol


55

igre na 594 lokacija (kladionica), dok je 17 privrednih društava odustalo od priređivanja posebnih igara na sreću – kladioničke igre, a zatvoreno je 169 kladionica zbog nerentabilnog poslovanja. Prema tome, trenutno u Crnoj Gori, 28 privrednih društava priređuju posebne igre na sreću – kladioničke igre u 425 kladionica.

u toku 2008. godine, sklopljen je 71 ugovor za dodjelu koncesija za priređivanje posebnih igara na sreću kladioničke igre na novim lokacijama, dok je 71 kladionica prestala sa radom zbog nerentabilnog poslovanja na određenim lokacijama, 2 nova priređivača su registrovana, a 6 priređivača je odustalo od koncesije za priređivanje posebnih igara na sreću – kladioničke igre.

Kada su u pitanju posebne igre na sreću na automatima, od početka primjene zakona o igrama na sreću do kraja 2008. godine, 41 privredno društvo je dobilo koncesiju za priređivanje posebnih igara na sre ću na automatima u 199 automat klubu, 6 koncesionara je odustalo od priređivanja posebnih igara na sreću na automatima, a 68 automat kluba su zatvorena zbog nerentabilnog poslovanja. Trenutno 37 konc-esionara priređuje posebne igre na sreću na automatima u 131 au-tomat klubu.

u toku 2008. godine dodijeljene su 54 koncesije za nove lokacije, urađeno je 54 aneksa ugovora, kojima se mijenjao broj automata u pojedinim automat klubovima. Registrovano je 9 novih priređivača, dok su 4 priređivača odustala od koncesije za priređivanje igara na sreću na automatima, a 44 automat kluba su zatvorena zbog nerentabilnog poslovanja na datim lokacijama.

u Crnoj Gori su 3 privredna društva dobila koncesiju za priređivanje po-sebnih igara na sreću u 4 kazina, od toga je jedan kazino smješten u Podgorici, dva u Budvi i jedan u Kotoru.

Koncesiju za priređivanje lutrijs-kih igara na sreću je dobilo jedno privredno društvo, budući da zakon predviđa mogućnost dodjele koncesije za priređivanje lutrijskih igara samo

jednom privrednom društvu i to koje je organizovano kao akcionarsko društvo, dok je koncesiju za priređivanje ig-ara na sreću - tombole zatvorenog tipa dobilo 12 privrednih društava, a 3 priređivača su odustala od kon-cesije.

u 2008. godini donijeto je 48 rješenja kojima se odobrava priređivanje nagradnih igara. na sve zahtjeve je blagovremeno od govoreno.

u 2008. godini bilo je 25 kontrola priređivača igara na sreću, od čega su se 4 kontrole odnosile na kladionice, 19 na automat klubove i 2 na kazina. Podneseno je 11 prekršajnih prijava zbog neblagovremenog izmirivanja obaveza po osnovu koncesionih naknada.

Prihodi od koncesija za priređivanje igara na sreću u 2008 godini dostigli su cifru od 5.096.441,55 eur, što je za oko 12% veći prihod u odnosu na 2007. godinu, budući da je ostvareni prihod u 2007. godini bio 4.446.887,84 eur, a za oko 30% veći prihod od prihoda ostvarenog u 2006. godini.

nažalost, trenutna ekonomska kriza ne zaobilazi ni tržište igara na sreću, te pogađa kako priređivače igara na sreću, tako i igrače, pa nije realno očekivati da prihodi po osnovu koncesija za priređivanje igara na sreću, za 2009. godinu budu veći od prihoda u 2008. godini, naprotiv, moguće je da budu i manji. tekuću godinu će karakterisati i svojevrsna kadrovska, organizaciona, tehnička i druga konsolidacija uprave.

uporedo sa nastojanjem da se postignu bolji finansijski efekti, činjenica je da je u protekloj godini uloženo dosta napora u pogledu stručnog usavršavanja i obučavanja zaposlenih službenika i namještenika u upravi. tako su predstavnici uprave, krajem 2008. godine, bili u mogućnosti da prisustvuju sajmu opreme za igre na sreću u las vegasu, jednom od najprestižnijih sajmova te vrste u svijetu, gdje su se upoznali sa najnovijim dostignućima u oblasti igara na sreću.

Predstavnici uprave su bili prisutni i na radionicama posvećenim borbi protiv pranja novca i finansiranja terorizma, organizovanih pod pokroviteljstvom organizacije za evropsku

bezbjednost i saradnju (oSCe), budući da je, prema zakonu o sprječavanju pranja novca i finansiranja terorizma, uprava za igre na sreću nadzorni organ nad priređivačima igara na sreću.

uprava je oživjela kontakte sa regulatorima zemalja u okruženju. tako je potpisan načelni dogovor o saradnji, stručnom obučavanju i usavršavanju i po potrebi razmjeni stručnjaka u oblasti igara na sreću sa uredbom Republike Slovenije za nadzor nad priređivanjem igara na sreću, kao i inicirano članstvo u evropskom udruženje regulatora u oblasti igara na sreću (GReF), čija je svrha razmjena iskustava među članicama u oblasti igara na sreću, pomoć pri rješavanju određenih problema sa kojima se susrijeću regulatori, kao i zauzimanju zajedničkih stavova.

aleksandar MoštRoKol,direktor

Milena Savović,samostalni savjetnik


56


u 2008. godini uprava za nekretn ine je ostvarila veoma dobre rezultate, imajući u vidu svu složenost i obim poslova koje su povjereni ovoj upravi, uz poštovanje zakonom o državnom premjeru i katastru nepo kretnosti i drugim pratećim zakonima i podzak onskim aktima koji se sprovode u upravi.

Prethodno 2008. godinu karakteriše i primjena zakona o premjeru i katastru nepokretnosti, koja se odn osi na rad privatnih geodetskih organizacija, tako da već u 2008. godini imamo 44 licencirane geode tske organizacije.

Područne jedinice uprave za nekretnine su u 2008. godini imale u radu 62.370 predmeta upravnog postupka, od čega su donijele 53.258 rješenja, terenskih predmeta je obrađe no 9.575 od ukupno primljenih 11.191. tokom 2008. godine izdato je 157.409 listova nepokretnosti, 44.892 uvjerenja i 21.686 kopija planova, a broj nezavršenih predmeta je iznosio 10.728 od ukupno 73.561 primljenih predmeta upravnog postupka i terenskih zahtjeva. na rje šenja upravnog postupka, ukupan broj žalbi podnijetih drugostepenom organu u 2008. go dini je 1605 pre dmeta, što iznosi 3% od ukupno doni jetih rješenja

u skladu sa donesenim strateškim dokumentima i odlukom vlada Repu blike Crne Gore broj 035982 od 26.07.2007. godine, uprava za nekre tnine je u toku 2008. godine obavljala sljedeće djelatnosti prikazane u ov om izvještaju:

Radovi na oSnivanju KataStRa nePoKRetnoSti na dijelu oPština PodGoRiCa, andRijeviCa, BeRane i Bijelo Polje

Relizacija ovog projekta u 2008. godini obuhvatala je radove na izradi katastra nepokretnosti na dijelu područja opština Podgorica (14 katastarskih opština na površini od 20.372ha), Bijelo Polje (17 katastarskih opština na površini od 26.397ha), andrijevica (3 katastarske opštine na površini od 2.195ha) i Berane (3 katastarske opštine na površini od 3.177ha), od nosno u ukupnoj površini od 52.141ha.

Radovi su se realizovali po izra đe nom i usvojenom Glavnom pro je ktu, sagla sno prioritetima utvrđenim na osnovu zahtjeva proisteklih iz Strategije ra z voja saobraćaja Crne Gore

u di je lu koji se odnosi na izgradnju auto puta Podgorica andrijevica Ber ane Bijelo Polje (Boljari). osnivanjem katastra nepokretnosti će se obezbijediti podaci kao osnova za sprovođenje eksproprijacije za izgradnju autoputa i istovremeno će se izraditi digitalni katastarski planovi sa visinskom predstavom terena kao osnovna geometrijska podloga za izra du tehničke dokumentacije za izgradnju autoputa (idejnog i glavnog projekta).

Radovi na oSnivanju KataStRa nePoKRetnoSti na dijelu oPština niKšić, Cetinje i PodGoRiCa

Relizacija ovog projekta u 2008. obu havatala 15 katastarskih opština po dručja opštine Cetinje na površini od 54.670ha, 11 katastarskih opština područja opštine nikšić na površini

aktivnosti Uprave za nekretnine crne Gore

u 2008. godini

Mićoorlandić


57

od 31.626ha, 1 katastarsku opštinu područja opštine Podgorica na površini od 1.911 ha, odnosno u ukupnoj površini od 88.207ha.

Radovi su se realizovali po izrađenom i usvojenom Glavnom projektu, sagla sno odluci vlade Republike Cr ne Go re o usvajanju Srednjoročnog progra ma radova na premjeru i izradi katastra nepokretnosti za period 2008 2013. godine, br. 035982 od 27. 07.2007. godine, Poglavlje iv, Glava 2. i prioritetima utvrđenim na osnovu zahtjeva proisteklih iz Strategije razvoja saobraćaja Crne Gore u dijelu koji se odnose na izgradnju puteva i rekonstrukciju postojećih pravaca; izg radnju puta Risan Žabljak, izgradnju puta Cetinje nikšić, rekon strukcija i modernizacija pravca nik šić granica sa Bih trebinje.

osnivanjem katastra nepokretnosti će se obezbjediti podaci kao osnova za sprovođenje eksproprijacije za izgradnju autoputa i istovremeno će se izraditi digitalni katastarski planovi sa visinskom predstavom terena kao osnovna geometrijska podloga za izr adu tehničke dokumentacije za izgradnju autoputa (idejnog i glavnog projekta).

uSPoStava i ModeRnizaCija dRŽavnoG ReFeRentnoG GeodetSKoG SiSteMa (oSnovni GeodetSKi Radovi)PRoStoRni ReFeRentni SiSteM

u toku 2008. godine započete su aktivnosti da se sve do sada realizovane komponente prostorne referentne osnove (tačke euReF GPS mjerne kampanje, državna refere ntna GPS mreža, Permanentna mre ža MontePoS i tačke mreže za prog ušćavanje) datumski usaglase i međusobno integrišu. urađena su do datna mjerenja, ponovna matematička obrada rezultata već izvršenih mjerenja, kao i određeni stepen mo dernizacije i održavanja.

Postojeći državni referentni sistem Crne Gore značajno se datum ski raz likuje od novog držav nog re ferentnog sistema. negeo centri čn ost važe ćeg državnog referentnog siste ma

iznosi skoro 1km, orijentacija do 14'', a razmjera oko 7 ppm u tro dimenzionalnom prostoru, sa uporedi vim vrijednostima u horizontalnom smislu. Rastuća primjena GPS tehnologije zahtijeva primjenu odgovarajućeg transformacionog postup ka koji bi trenutno trebalo da bude usmjeren od novog ka važećem državnom referentnom sistemu.

u toku juna i avgusta mjeseca 2008. godine uprava za nekretnine je odradila GPS mjerenja RtK metodom na datim tačkama na cijeloj te ritoriji Crne Gore, gdje su uzeti po daci za 120 trigonometara. Kako ra s pored opažanih trigonometara ni je zadovoljavao uslove za tačnost, opažano je još 110 trigonometrijskih tačaka u WGS84 sistemu.

ovaj projekat je ostvaren sa 70% gotovosti i neophodno je još izvršiti kontrolu postojeće geodetske mreže Crne Gore zbog različitih datuma.

uprava za nekretnine je uspostavila saradnju sa lGBom (Služba za katastarski premjer i geobazne informacije pokrajine Brandenburg), koji su kao tehnička pomoć bili uključeni u ovaj projekat u cilju realizacije projekta po standardima struke i evropskim normativima.

izRada KaRte CRne GoRe RazMjeRe 1:260 000

u toku 2008. godine urađen je prva karta Crne Gore u digitalnom obliku.

izRada oSnovne dRŽavne KaRte RazMjeRe 1:5000

u toku 2008. godine realizovana je priprema planske dokumentacije za realizaciju projekta izrade osnovne državne karte. Radovi su obu hvatali definisanje projektnog zadatka i opštu ocjenu kvantitativnih i kvalitativnih karakteristika posto j ećih podataka i elaborata i stepena njihove upotre bljivosti kod iz ra de nove digitalne os novne karte i aktivnosti na izradi Glavnog projekta.

izRada diGitalne oRtoFoto KaRte (oRtoFoto GSd 0.5m)

u toku 2008. godine započeti su radovi na izradi digitalne ortofoto karte za područje Crne Gore.

digitalna ortofoto karta izrađuje se iz raspoloživog fotomaterijala iz prethodno realizovanog aviosnimanja u 2007. godini, u skladu sa propisanom tehničkom dokumentacijom. završetak se planira u 2009.godini.

obvuhvata teritoriju Crne Gore – realizovano 80%.

diGitalna toPoGRaFSKa KaRta 1:25000

u toku 2008. godine nastavljeni su i radovi na izradi digitalne topografske karte. donacijom vlade japana u 2007. godini otpočela je izrada digitalne topografske karte razmjere 1:25000 za 70% teritorije Crne Gore. u 2009. godini će se nastaviti radovi na izradi navedene karte za preostali dio teritorije, odnosno 30% njene teritorije (35 listova karte).

oSnivanje KataStRa vodova

u cilju podrške inicijativi osnivanja katastra vodova u pojedinim opštinama, za njihove potrebe urađen je ogledni primjer Projektnog zadatka, na osnovu kojeg je pripremljen, i Glavnog projekta o osnivanju katastra vodova u gradovima Bar i Pljevlja 2008. godine, je urađen Projektni zadatak, na osnovu kojeg je pripremljen Glavni projekat o osnivanju katastra vodova.

Realizacija Glavnog projekta će za vi siti od spremnosti opština da u


58


saradnji sa upravom za nekretnine pristupe realizaciji Projekta.

PReMjeR, označavanje i oBnavljanje GRaničnih oznaKa na dRŽavnoj GRaniCi i FoRMiRanje evidenCije o dRŽavnoj GRaniCi

u prvoj polovini 2008. urađen je Projektni zadatak na osnovu kojeg je pripremljen Glavni projekat premjera državne granice sa Repulikom albanijom. Glavni projekat je usvojen i dostavljen Ministarstvu inostranih poslova radi preduzimanja neophodnih diplomatskih aktivnosti za njegovu realizaciju, koje su za rezultat imale pripremu nacrta Sporazuma između vlade Crne Gore i Savjeta ministara Republike albanije o rekonstrukciji, opravci i održavanju piramida i drugih graničnih oznaka duž albanskocrnogorske granice.

uprava za nekretnine u saradnji sa Ministarstvom unutrašnjih poslova i javne uprave sprovela je proce duru javnog nadmetanja za izbor najpovoljnijeg ponuđača za izradu i postavljanje oznaka na graničnim prelazima Crne Gore.

u drugoj polovini 2008. godine za potrebe državne komisije za gra nice prikupljena je i ažurirana neophodna dokumentacija za rad ove komisije, kada je u pitanju granica sa Republikom Bosnom i hercegovinom, koja je predstavljala osnovu za vođenje razgovora sa državnom komisijom za granice Republike Bosne i hercegovine.

ostvarena je saradnja sa Republičkim geodetskim zavodom Srbije, kojem je upućen zahtjev za dostavu podataka o granici sa Republikom Srbijom i očekuje se da će u toku 2009. godine RGz dobiti saglasnosti za ustupanje podataka.

ReGiStaR Kućnih BRojeva, uliCa i tRGova

u toku 2008. godine, a u cilju formiranja registra kućnih brojeva, ulica i trgova, vođene su sljedeće aktivnosti:

< nabavka softverskog rješenja za

formiranje registra kućnih brojeva, ulica i trgova;< nabavka hardvera (računar ske

op r eme) za obavljanje poslova vezanih za ovaj projekat (server, radne stanice);< prikupljanje podataka o kućnim

brojevima, ulicama i trgovima vezanim za projekat osnivanja katastra ne pokretnosti na nepremjerenim dje lovima opština Podgorica, andrijevica, Berane i Bijelo Polje.

evidenCija PRoStoRnih jediniCa

u toku 2008. godine, a u cilju fo r miranja jedinstvene evidencije prostornih jedinica vođene su sljedeće aktivnosti:< izrada projektnog zadatka Formi

ranje jedinstvene evidencije prostornih jedinica;< početak izrade Glavnog projekta

jedinstvene evidencije prostornih jedinica;< nabavka, izrada i implementacija

posebnog softverskog rješenja izrade evidencije prostornih jedinica;< nabavka hardvera (računarske

opr e me) za obavljanje poslova vezanih za ovaj projekat (server, radne stanice);< prikupljanje podataka o prosto

rnim jedinicama od nadležnog državnog organa za poslove statistike (MonStat);< određivanje digitalnih koordinata

graničnih linija za prostorne jedinice na prostoru Crne Gore, sa odgovarajućom tačnošću;< izrada ortofoto snimaka Crne

Go re za potrebe formiranja evidencije prostornih jedinica.

ModeRnizaCija GeodetSKoKataStaRSKoG inFoRMaCionoG SiSteMa

u toku 2008. godine u cilju raz v oja informacionog sistema, moderniza cije, unapređenje i obezbjeđivanja no ve hardverske i softverske infrastrukture s ciljem poboljšanja kvaliteta proizvoda i usluga uprave za nekretnine, rađeno je na:

< pripremi, kontroli i izdvajanju po dataka na računarskim sistemima;< održavanje sistemskog i aplika

tivnog softvera;< razvoj baza podataka za informa

tičke i komunikacione potrebe;< obezbjeđivanje integriteta podat

a ka;< nabavki informacione opreme

(hardvera i softvera); < hardversko i softversko servisir

anje; < uvođenju novih operativnih si s te

ma, sistemskog softvera, telekomunikacionog softvera, računarske mreže, lokalne mreže, internet i intranet; < prijemu i sređivanju materijala

za izradu WeB i druge prezentacije uprave za nekretnine na crnogorskom i engleskom jeziku;< distribuciji podataka putem me

dija, računarske mreže, intraneta i interneta;< testiranje i implementacija novih

softverskih rješenja.

ReoRGanizaCija uPRave za neKRetnine i ModeRnizaCija i izGRadnja PRoStoRa uPRave za neKRetnine i PodRučnih jediniCa

u toku 2008. godine obavljeni su poslovi analize postojećeg stanja up r a ve za nekretnine i utvrđeni prij e dlo zi za buduću organizaciju i sis te matizaciju radnih mjesta.

ModeRnizaCija i izGRadnja PoSlovnoG PRoStoRa

u toku 2008. godine vlada Crne Gore je obezbijedila veoma kvalitetne prostore za Područne jedinice Moj kovac i Rožaje, čije stavljanje u upo trebu će biti u prvim mjesecima 2009. godine.

uprava za nekretnine je uspješno završila pregovore sa Svjetskom bankom vezano za učešće izgradnje pos lovne zgrade uprave i Područne jedinice Podgorica.

donošenje novih i inoviRanje PoStojećih PodzaKonSKih aKata u oBlaSti dRŽavnoG PReMjeRa i KataStRa nePoKRetnoSti

u toku 2008. godine urađen je Pravil nik o projektovanju i izvođenju ge


59

o de tskih radova, stručnom i ins pe kcijskom nadzoru i dostavljen Mini starstvu finansija na dalji postupak.

oBRazovanje KadRova za Rad u oBlaSti dRŽavnoG PReMjeRa i KataStRa nePoKRetnoSti

u toku 2008. godine uprava za nekretnine je nastavila podršku Stu dijskom programu geodezije, pružajući zna čajnu finansijsku potporu opstanku ovog studija na kojem je u toku 2008. godine uručeno 62 diplome i to 29 diplomiranih inžinjera geodezije, 12 specijalista i 21 bečelor.

u toku 2008. godine nametnula se potreba za jačanje kapaciteta Srednje građevinskegeodetske škole, prije sve ga, u opremanju kompjuterske uči onice, hardverom i softverom.


u toku 2008. godine značajno je napomenuti da je uprava postala član ica unGeGn (grupa ujedinjenih na cija za standardizaciju geografskih ime na) na zasijedanju u zagrebu, 21. 11.2008. godine, što uz članstvo u eurogeografiksom čini dodatno pr iz nanje i obavezu za upravu za nek ret nine.

uprava za nekretnine je, uz koordinaciju Ministarstva finansija, nas ta vila aktivnost na međunarodnoj sa radnji, prije svega, sa zemljama u okruženju (Republičkim geodetskim zavodom Srbije, državnom geodetskom upravom hrvatske, Republičkim ge o dets kim zavodom Makedonije, Fede ralnom geodetskim upravom Bosne i he r cegovine i Geodetskim zavodom Slo veni je) i lGBom.

u toku 2008. godine uprava za ne kretnine je nastavila saradnju sa Gtzom (njemačka organizacija za tehničku saradnju) u okviru projekta opštinska zemljišna politika, čiji je cilj unapređenje planiranja i up r avljanja na opštinskom nivou. upra va za nekretnine je obezbijedila ade kvatne podatke o nepokretnostima i ima ocima prava na nepokretnostima povezivanjem na bazu podataka upr

ave za nekretnine. Gtz je u toku 2008. godine pružio podršku na un ape đenju tehničke infrastrukture veza no za ske niranje avio snimaka.

najveći dio saradnje između uprave za nekretnine i Gtza u toku 2008. godine odnosio se na uspostavljanje i implementaciju saradnje između uprave za nekretnine i lGBom (Služ ba za katastarski premjer i geo bazneinformacije pokrajine Brande nburg).

uprava za nekretnine je potpisala Memorandum o dugoročnoj saradnji sa lGBom (Služba za katastarski premjer i geobazneinformacije pokrajine Brandenburg), koji se odnosi na integraciju Sektora za premjer u ekonomiju, politiku i upravljanje, te hničku saradnju i koordinaciju, pru žanje podrške u uspostavljanju Goportala, razmjene iskustvava na polju kartografije i pružanju podrške u profesionalnom obrazovanju i obuci.

Posebno priznanje, nakon prijema u članstvo eurogeografiksa je dodjela organizacije konferencije u okviru organizacije eurogeografiksa. uprava za nekretnine je, u saradnji sa Grupom za katastar i zemljišni registar eu roGeografiks, Gtzom i Svjetskom ba nkom, organizovala radionicu “uticaj legislative eu na katastarske aktivnosti.”

u toku 2008. godine nastavljena je saradnja sa vladom japana koja se odnosi na izradu digitalne topografske karte. donacijom vlade japana u 2007. godini otpočela je izrada digitalne topografske karte razmjere 1:25000 za 70% teritorije Crne Gore.

javne naBavKe

uprava za nekretnine je donijela Plan javnih nabavki za 2008. godinu i shodno tome i izvještaj o dodijeljenim javnim nabavkama. objavila je 23 poziva na otvoreni postupak, od če ga je 1 poziv urađen zajedno sa Ministarstvom unutrašnjih poslova i javne uprave. zaključila je ugovore za 17 javnih poziva, poništila 4 javna poziva, a u toku su još 3 javna poziva.

uprava za nekretnine je za javne na

bavke isplatila iznos od 1.210.948,70 eura.

detaljnije informacije o ostalim re a lizovanim aktivnostima uprave za ne retnine, mogu se naci na websajtu: www.nekretnine.cg.yu.

Mićo oRlandić, direktor uprave za nekretnine


60


iPotreba za proširivanjem nadležn

osti i jačanjem kapaciteta uprave za antik orupcijsku inicijativu proistekla je u pro cesu primjene i monitoringa nacio na lnog akcionog plana za spro vođenje Programa borbe protiv korupcije i organi zovanog kriminala. Shodno to me, nadležnost uprave je pr oširena i precizirana dopu nom čla na 25. uredbe o organizaciji i nači nu rada državne uprave (“Sl. list RCG”, br. 54/07) koju je vlada Crne Go re usvojila krajem novembra 2007. godine. uprava za antikorupcijsku inicijativu vrši poslove uprave koji se odnose na:

< propagandnopreventivno djelov a nje, kao što je podizanje nivoa javne svijesti o problemu korupcije i sp ro vodjenje istra živanja o obimu, po javnim oblicima, uzro cima i mehanizmima nastanka ko rupcije;< saradnju sa nadležnim organima

u cilju izrade i implementacije za konodavnih i programskih dokumenata od značaja za prevenciju i suzbijanje koru pcije;< saradnju sa nevladinim i priva

tnim sektorom u cilju suzbijanja korupcije; < saradnju sa državnim organima

u postupku po prijavama korupcije koje upr ave dobija od građana i drugih sub jekata; < predlaganje vladi zaključivanja

i pri mjene evropskih i drugih ant i korup ci j skih međunarodnih standarda i instrume nata; < praćenje implementacije prepo

ruka Grupe zemalja Savjeta evrope za borbu protiv korupcije (GReCo); < koordinaciju aktivnosti koje pr

o i zi laze iz primjene Konvencije ujedinjenih nacija protiv korupcije;

< vršenje drugih poslova koji proizila ze iz članstva u Paktu stabilnosti za jug o i stočnu evropu i u drugim među na rodnim organizacijama i ins titucijama, kao i druge poslove koji su joj određeni u nadležnost.

uprava za antikorupcijsku inicijativu, pored preduzimanja brojn ih an ti ko ru pcijskih aktivnosti u Cr noj Gori, obavlja i poslove na regionalnom i među narodnom planu bilateralnom i multilateralnom nivou, i ostvaruje intenzivnu ko m u nikaciju sa antikorup cijsk im organima stranih država i regiona lnim i međunarodnim orga n izacijama i institucijama koje predu zimaju ak

tivnosti u ovoj oblasti.

iiSPRovođenje naCionalne antiKoRuPCijSKe StRateGije

tokom 2008. godine, uprava za an ti k o rupcijsku inicijativu je stavila ak

c e nat na realizuju mjera utvrđenih Ak cio nim planom za sprovođenje Pr o grama borbe protiv korupcije i or ganizovanog kriminala. Budući da je uprava centralni antikorupcijski org an nadležan za prevenciju korupcije, sprovođenje nacionalne anti korupcijske strategije je njen kontinuirani i primarni zadatak.

nakon osnivanja Nacionalne ko mi sije za praćenje primjene akc ionog plana za sprovođenje Pro gr ama borbe protiv korupcije i organi zovanog kriminala, uprava je re do vno učestvovala u radu ovog tijela, imajući u vidu da je direktor uprave član nacionalne komisije. tako đe, predstavnik uprave učestvuje u radu Stručnog tima koji pruža podršku nacionalnoj komisiji.

uprava je na svojoj internet pre zentaciji redovno ažurirala poseban segment - podsajt Nacionalne ko-misija, koji sadrži sva dokumenta koja se odnose na rad nacionalne ko misije, na našem i engleskom je ziku. na ovaj način, ostvaruje se tra nsparentnost

izvještaj o radu Uprave za antikorupcijsku inicijativu

za 2008. godinuMarijanovković ninakrgović


61

procesa sprovođenja an t ikorupcijske politike u Crnoj Gori.

Predstavnici uprave učestvovali su u Komisiji za izradu predloga za izmjene i dopune akcionog plana, nakon čega je vlada Crne Gore maja 2008. godine usvoji la Inovirani Akcioni plan. inovi ranim akcionim planom povećan je broj mjera, oblasti koje su obuhvaćene, kao i broj obveznika za izvještavanje.

iStRaŽivanja

na polju istraživanja u 2008. godini, javnosti su prezentovani rezultati istra ži vanja „Ocjena integriteta i ka-paciteta pravosudnog sistema u Crnoj Gori“. istraživanje je za potrebe Kancelarije undPa i upra ve, realizovao Centar za predu ze tništvo i ekonomski razvoj (Ceed) iz Podgorice, a u skladu sa principima Kancelarije ujedinjenih nacija za borbu protiv kriminala i narkotika (unodC). istraživanje je realiz o v ano putem upitnika, uz po tpu nu anonimnost ispitanika u 19 cr no gorskih opština. S obzirom da se ovakvo istra živanje realizuje u Cr noj Gori po prvi put, poslužiće i za definisanje polaznih ocjena u od nosu na koje će se pratiti kasniji na predak i vršiti monitoring pos tignutog. Rezultati istraživanja sadrže i odgovarajuće preporuke u odnosu na aktivnosti koje treba preduzeti u ci lju jačanja integriteta pravosudnog siste ma u Crnoj Gori. u ovom procesu se mogu očekivati pozitivni rezultati, ima jući u vidu činjenicu da su prioriteti utvrđeni Strategijom i akcionim planom komplementarni sa nalazima ovog istraž ivanja. u prvom redu, to se odnosi na ostvarivanje principa samostalnosti, ne za v isnosti i efikas nosti pravosudnog sistema.

u decembru 2008. godine, uprava za antikorupcijsku inicijativu započela je aktivnosti u cilju organizacije spro vođenja istraživanja fenomena, uzroka i štetnih posledica korupcije u oblasti lokalne sa mouprave, u okviru zajedničkog projekta sa Kancelarijom undPa u Podgorici.

eduKaCija oPšte javnoSti

u sklopu propagandnopreventivnih akt ivnosti, uprava je i tokom 2008. go

d ine sprovodila javnu kampanju u cilju aktivnijeg učešća građana u bo rbi protiv korupcije i podizanja nivoa javne svijesti o tom problemu. Kampanja je obuhvatala održavanje predavanja, iz r adu i distribuciju in formativnog ma terijala, postavlj anje bilborda, oglašavanje u dne vnim no vinama, gostovanja na radio i tv emisijama i sl.

uprava je tokom prethodne godine objavljivala oglas u dnevnim novinama “Pobjeda”, “dan” i ”Republika” u kome se građani pozivaju da prijave korupciju i aktivno učestvuju u njenom su z bijanju, kao i sa drugim vidovima kampanje. uprava je u toku 2008. godine primila ukupno 42 prijave od kojih je 40 proslijedila nadležnim organima, a podnosiocima dvije prijave je dala pravni savjet. Pojedine prijave su proslijeđene na više adresa, a organi kojima su pros lijeđene prijave su: uprava policije (27), vrhovni sud (5), vrhovno državno tuži laštvo (5), Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja (3), Ministarstvo pro svjete i nauke (3), inspekcija rada (2), uprava za nekretnine Podgorica (2), uprava za nekretnine Budva (1), opština Podgorica (1), Crveni krst (1).

opštoj javnosti uprava se obratila i povodom donošenja »Stručnog upu-tstva o procedurama za prijavu kri vičnih djela sa elementima korupcije i zaštiti lica koja ova djela prijavljuju Upravi policije«. u cilju promovisanja ovog uputstva odštampano je 500 pos tera i 40.000 flajera i zakupljena su 2 bilborda i 5 city lightova u Podgorici. upravi policije je dostavljeno 100 postera i 2.000 primjeraka lifleta, kako bi ih distribuirali svim graničnim prelazima i svim područnim jedinicama policije. oko 30.000 primjeraka lifleta distribuirano je građanima putem štampanih medija (kao podlistak dn e vnog lista „vijesti“). jedan broj primjeraka postera i flajera dostavljen je i svim jedinicama lokalne samouprave u Crnoj Gori.

uprava je u saradnji sa Radijom antena M započela seriju informativnoedukativnih emisija koje se emituju dva puta mjesečno. emisije su namijenjene građanima i dio su javne kampanje uprave. u posljednjem kva r talu 2008. go dine, emitovane su četiri emisije tem atskog karaktera, koje su obrađivale teme vezane za aktuelne aktivnosti uprave.

eduKaCije StRučne javnoSti

Predstavnici uprave su u prethodnoj godini održali pet predavanja na temu „Borba protiv korupcije u javnoj upravi“ u organizaciji uprave za kadrove, koje je bilo namijenjeno svim zaposlenim u državnoj upravi. Predavanja su bila održana u Podgorici i Bijelom Polju.

u nastavku edukacije lokalnih funkc io nera na temu sukoba interesa u obavljanju javnih poslova, koje or g an izuje Komisija za utvrđivanje konfli kta interesa Crne Gore, uprava je učestvovala u nizu edukativnih seminara kojem su prisustvovali opštinski i javni funkcioneri, kao i sudije i tužioci sa područja opština: Mojkovac, Kolašin, šavnik, danilovgrad, nikšić, Plužine, Podgorica, Pljevlja, Žabljak, Bijelo Polje, Cetinje, Budva, Berane, Plav, Rožaje, andijevica i ulcinj.

uprava je učestvovala i u edukaciji ra ču novođa i revizora Crne Gore, pa je održala seriju predavanja na temu „Koru pcija ne smije biti izlaz“, na institutu sertifikova nih računovođa Crne Gore i institutu račun ovođa i revizora Crne Gore. nadalje, uprava je u saradnji sa Savjetom evrope organizovala seminar na temu „obuka državnih tužilaca, računovođa i re vi zora o prijavljivanju krivičnih dj ela sa obilježjima korupcije, međuinstitucionalnoj saradnji i raz mjeni podataka“, u Podgorici nove mbra 2008. obuka je organizovana u cilju implementacije jedne od preporuka iz izvještaja GReCoa o zajedničkoj i i ii evaluaciji Crne Gore.

uprava je u fokus stavljala i druge teme kojima se podiže nivo svijesti stru čne javnosti o suzbijanju ko rupcije: „Korupcija u pravosuđu“ (u saradnji sa undPjem i nansen dijalog centrom), zatim „uskla đivanje crnogorskog zako no davstva sa od redbama Konvencije ujedinjenih naci ja za protiv korupcije“ (u organizaciji udruženja za krivično pravo i kriminalnu politiku Crne Go re), „Korupcija u ob ra zovanju“ (u organizaciji Centra za mo nitoring i Centra za građansko obrazo va nje).

eduKaCija StudentSKe i učeničKe PoPulaCije

nastavljajući kampanju „Korupcija ne smije biti izlaz“, koju je uprava za


62


antikorupcijsku inicijativu započela aka demske 2007 2008. godine, up r a va je studentima crnogorskih fakulteta održala predavanja na temu: „ šta je korupcija”. Kampanjom su obuhvaćeni: Fakultet za informacione tehnologije, Fakultet za turizam i hotelijerstvo u Baru, Montenegro Business School, eko nomski fakultet u Podgorici, Pravni fakultet univerziteta “Mediteran”, Po licijska akademija u danilovgradu, kao i Fakultet za poslovni menadžment u Baru.

uprava je u avgustu i septembru 2008. godine sprovela i antikorupcijsku kampanju u učeničkim i studenstkim domovima u Crnoj Gori. tom pril ikom je distribuiran informator koji sadrži kratak opis krivičnih djela sa obilježjima kor u p c ije, sa posebnim osvrtom na ko rupciju u obrazovanju i obavještenje o organima nadležnim za po s tupanje po prijavama građana. ov om kampanjom su obuhvaćeni stu dentski i učenički domovi u opšti nama Podgorica, Kotor, Cetinje, Bar i Berane.

jedna od ciljnih grupa obuhvaćenih kampanjom uprave bili su i učenici srednjih škola. u cilju podizanja nivoa svijesti o problemu korupcije, up rava je izdala “vodič kroz antikoru pciju za srednju školu”, na crnogorskom i albanskom jeziku i distribuirala ga učenicima Gimnazije “Sl o bodan škero vić” u Podgorici, kao i učenicima danilovgradske Gim na zije “Petar i Petr ović njegoš” i Gimnazije “25. maj” u tuzima. Sre dstva za realizaciju projekta uai je obezbijedila kandidujući ovaj projekat Fondaciji „institut za otvoreno društvo Predstavništvo Crna Gora“. Projekat će se sprovoditi školske 2008 – 2009.

SaRadnja Sa PRivatniM SeKtoRoM

uprava je tokom 2008. godine započela saradnju sa unijom poslodavaca u cilju sprovođenja zajedničkih aktivnosti na planu suzbijanja koru pcije u privatnom sektoru. Pravci saradnje su:

1) izrada priručnika za priva tni

sektor sadrži informacije o: nega tivnim posljedicama korupcije za ukupan eko nomski razvoj; potrebi da se ona suzbija uz kreiranje efektivnih, dugoročnih mjera i aktivnosti; etičkom kodeksu unije poslodavaca; Građanskopravnoj konvenciji Savjeta ev r ope o korupciji; i preporuke za aktivnije učešće privatnog sektora u borbi protiv korupcije;

2) organizacija seminara za poslodavce, prevashodno usmjerenih na podizanje nivoa svijesti o korupciji i načinima borbe protiv nje.

uprava je izradila „Brošuru o uč e-šću privatnog sektora u suz bi janju ko ru pc ije“. Brošura je št a mpana u 3000 primjeraka koje su distribuirane članovima unije po s lo davaca (pre ko 1000 članova), di pl omatskoko n zularnim pr e dstav n i štvima, međunarodnim orga niza cijama i državnim organima.

učešće uPRave u GloBalnoj antiKoRuPCijSKoj KaMPanji

Povodom 9. decembra, Međunarodnog dana borbe protiv korupcije, uprava je u saradnji sa Kancelarijom Programa ujedinjenih nacija za razvoj (undP) i Misijom oeBSa u Crnoj Gori orga nizovala okrugli sto na temu: »An tikorupcijska politika u Crnoj Gori - 9. decembar, Me-đunarodni dan borbe protiv ko-rupcije«. na ovaj način, uprava je učestvovala u globalnoj kampanji Kancelarije ujedinjenih nacija za borbu protiv narkotika i kriminala (unodC) „Korupcija – tvoje NE se računa“ i distribuirala postere, brošure i kalendare koje je unodC dizajnirao, uklopivši u originalni dizajn prevod na naš jezik. Reklamni spot unodCa, sa titlom na našem jeziku, bio je emitovan 8. i 9. decembra a uprava namjerava da svoju kampanju što više bazira na elektronskim medijima. obilježavanje 9. decembra bilo je praćeno i drugim vidovima promotivnih aktivnosti (bil bordi, posteri, i sl).

istim povodom, na Međuregio nalnoj konferenciji „antikorupcijske politike i prakse u jugoistočnoj ev r opi“ koja je održana u Sofiji (Bu g arska) predstavnik uprave za ant ikorupcijsku inicijativu je od ržao prezentaciju na temu „Str ate gija Crne Gore u borbi protiv korupcije“.


63

PRaćenje iMPleMentaCije PRePoRuKa GRuPe zeMalja Savjeta evRoPe za BoRBu PRotiv KoRuPCije (GReCo)

na 40. plenarnom zasijedanju (15. decembar 2008.), Grupa zemalja Sa vjeta evrope protiv korupcije (GReCo) razmatrala je u kojoj mjeri je Crna Gora implementirala preporuke iz Izvještaja o Zajedni-čkoj I i II ev aluaciji Crne Gore, iz oktobra 2006. godine. ovaj izvještaj sadržao je 24 preporuke obave zujućeg karaktera, a nadležni organi Cr ne Gore imali su 18 mjeseci za real izaciju navedenih obaveza.

GReCo je 5. decembra 2008. godine usvojio Izvještaj o usaglašenosti za Crnu Goru, kojim je zaključeno je da je Crna Gora implementirala 66,6 odsto preporuka, odnosno dvije trećine, a da je progres ostvaren u gotovo svim oblastima na koje su bile upućene odgovorajuće preporuke GRe Coa. od 24 preporuke, Crna Go ra je u periodu od dvije godine implementirala 16 preporuka. za 11 preporuka ocjena je da su zado volja-vajuće primijenjene, za pet da je po stupljeno na zadovoljavajući na -č in, a za osam preporuka da su dje-limično primijenjene. Rok za sprovođenje pre ostalih osam prepo ruka je 18 mjeseci, tj. jun 2010. go dine.

uprava je izvještaj dostavila vladi Crne Gore na razmatranje. na sjednici održanoj 11. decembra 2008. godine, vlada je skinula oznaku povjerljivosti i odobrila objavljivanje izvještaja o čemu je uprava obavijestila Sekretarijat GReCoa.

uprava je 24. decembra, na radnom doručku sa novinarima, predstavila izvještaj o usaglašenosti za Crnu Goru i objavila ga na svojoj internet prezentaciji. izvještaj je, takođe, objavljen na web strani GReCoa. Samim tim, pružena je mogućnost da javnost bude informisana na adekvatan način o sprovođenju antikorupcijske politike u Crnoj Gori.

haRMonizaCija zaKonodavStva Sa MeđunaRodniM StandaRdiMa iz oBlaSti BoRBe PRotiv KoRuPCije

uprava je nastavila saradnju sa Kance larijom undPa u Crnoj Gori na

pla nu ekspertske revizije crnogorskog zakonodavstva, započete tokom 2007. godine. Kako je prva faza u fokusu imala krivično zakonodavstvo i uređenje pitanja konflikta interesa i jav nih nabavki, uprava je za 2008. godinu opredijelila odredbe Zakona o odgovornosti pravnih lica za kri-vična djela, Zakona o slobodnom pristupu informacijama, Zakona o finansiranju političkih partija i Zakona o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima. analiza, koju će sprovesti eksperti unodCa biće finalizovana tokom januara 2009, a u fokusu će imati od govarajuća poglavlja i odredbe Konvencije una protiv koru pcije.

takođe, uprava je obezbijedila analizu odredbi Zakona o državnim slu žbenicima i namještenicima ko je tretiraju oblast zaštite državnih službenika koji prijavljuju slučajeve korupcije. analiza je dostavljena MuPiju.

uprava je u saradnji sa Savjetom ev rope organizovala konferenciju po s većenu promovisanju Građan-skopravne kon ve ncije Savjeta Evr-o pe o korupciji u cilju njene pune primjene (april 2008, Podgorica). tom prilikom distri buirana je brošura koja sadrži tekst Građanskopravne konvencije, sa obraz loženjem na na šem i engleskom jeziku. tokom ma ja 2008. godine, uprava je sudovima i tu žilaštvima u Crnoj Gori i državnoj revizorskoj instituciji dostavila 265 primjeraka ove brošure.

uprava je u saradnji sa Ministarstvom finansija koordinirala formi-ranje Radne grupe za izradu Na c rta Zakona o integritetu u jav-nom sektoru. uprava je prikupila i analizirala pojedine primjere iz uporedne prakse koji tretiraju pitanje integriteta kroz posebne zakone (Srbija, Slovenija) ili kroz opštije zakonske tekstove. Rok za izradu nacrta zakona je mart 2009. godine.

oBezBjeđivanje PodRšKe donatoRa

u aprilu 2008. godine, uprava je po sr edstvom Ministarstva za ekonom ski razvoj, kandidovala vladi Kr a lje vine nor veške projekat pod nazi vom »Podrška im plementaciji me đu-narodnih an tikorupcijskih stan-darda i instr umenata u Crnoj

Go ri«. u oktobru 2008. godine ovaj pr ojekat je prihvaćen, a 8. decembra potpisan je ugovor sa vladom Kraljevine norveške. vrijednost odobrenih sredstava je 188,000 eura, a sredstva su prenesena international Management Groupu, agenciji koju je vlada Kraljevine norveške izabrala za implementaciju ovog projekta. Projekat podrazumijeva organizaciju istraživanja o korupciji u privatnom sektoru, te organizaciju seminara na temu poglavlja v Konvencije una protiv korupcije i promovisanje zakona o odgovornosti pra vnih lica za krivična djela, uz obe z bjeđenje adekvatnih materijala, upore dne pra kse i međunarodne ekspertize.

takođe, uprava je jedan od korisnika projekta „Borba protiv korupcije i organizovanog kriminala“ koji je odobrila evropska komisija, a realizuje se iz sredstava instrumenta za pretpristupnu pomoć (iPa twinning). izabrani twinning partner je velika Britanija, a uprava je tokom 2008. godine revidirala nacrt ugovora kojim se utvrđuju prioriteti i dinamika realizacije. ugovor je potpisan u de cembru 2008., a period imple mentacije je 18 mjeseci, počev od januara 2009. godine.

ReGionalna SaRadnja

direktor uprave, u svojstvu predsje davajuće Rukovodne grupe Regionalne antikorupcijske incijative (Rai), ko ordi nira antikorupcijske akti v nosti u regi onu.

uprava je u saradnji sa Regionalnim sekretarijatom Raia u Sarajevu bila do maćin Ljetnje škole za mlade sudije i tužioce (Kotor, 915. jun 2008. godine). ljetnja škola posvećena «Međunarodnim standardima i saradnji u borbi protiv korupcije» bila je treća po redu, a učesnici su bili mladi tužioci i sudije iz zemalja jugoistočne evrope.

uprava aktivno učestvuje u defin isanju prioriteta i utvrđivanju antikorupcijske politike na nacionalnim i regionalnom nivou. nakon obavljenih pripremnih aktivnosti, na 12. sastanku Rukovodne grupe Raia (oktobar 2008. godine, Moldavija) us v ojen je Plan rada Raia za 2009. godinu koji obuhvata niz aktivn o sti koje će biti sprovedene na naciona


64


ln om i regionalnom nivou. tom prilikom je usvojen predlog pr ojekta koji se odnosi na istraživanje in tegriteta pravosudnog sistema ze malja jugoistočne evrope, kao i izvj eštaj Crne Gore o implementaciji Bri selske deklaracije. Predstavnik up r a ve je na regionalnoj konferenciji (no vembar 2008, Bugarska) uputio antikorupcijsku poruku zemljama ju goi stočne evrope.

takođe, u cilju unapređivanja regionalne saradnje, uprava je aprila 2008. godine, potpisala Memorandum o saradnji sa Komisijom za spreča-vanje korupcije Republike Slove -nije, dok je 2008. godine Me morandum o saradnji potpisan i sa Dr ž a vnom komisijom za spr ječ-avanje korupcije Republike Ma ke-donije.


zaključkom vlade Crne Gore iz januara 2008. godine uprava je zadužena da, u saradnji sa Ministarstvom unutrašnjih poslova i javne uprave i upravom policije, Partnerima Evr-ope za borbu protiv korupcije (EPAC), dostavi potrebne podatke o učešću delegacije Crne Gore u njegovom daljem radu i da koordinira aktivnosti nadležnih organa Crne Gore koje su od značaja za rad ePaCa. uprava je u januaru nadležnim organima dostavila prevod deklaracije koja je usvojena na Godišnjoj Koferenciji ePaCa (novembar 2007, helsinki). Predstavnici nadležnih organa Crne Gore učestvovali su u kreiranju strukture programa Konferencije ePaCa za 2008. godinu. takođe, uprava koordinira uče šće predstavnika Crne Gore u radu Međunarodne ljetne škole za borbu protiv korupcije, kao i u radu godišnjih konferencija ePaCa. osmoj Godišnjoj konferenciji ePaCa (novembar 2008, velika Britanija) prisustvovao je predsta vnik uprave pol icije.

u toku 2008. godine, aktivnosti ko je proizilaze iz Partnerstva za mir su bile prvenstveno ve z ane za implementaciju individua lnog partne r skog progra ma (iPP), Proce sa planiranja i pr e g l e da (PaRP), Individualnog pa r tner s kog akcionog plana - IP-AP i intenziviranog dijaloga. da te aktivno s ti se realizuju pre ko Komisij e za interresorne aktiv nosti Cr ne Go

re, čiji je član i direktor upra ve. time je uprava aktivno učes tvovala u izradi navedenih dokumenata, a naročito iPaPa, koji je usvojen i pre dat, juna 2008. na plenarnom sas t a nku predstavnika Crne Gore sa pred stavnicima nato (kojem je pr isus tvovao i predstavnik uprave). time je započeo projekat inte nziviranog dijaloga Crne Gore i nato. Prva posjeta natou u ci lju procjene implementacije iPaPa je planirana za januar 2009. godine. u tom cilju uprava je, krajem novembra, podnijela izvještaj o realizaciji aktivnosti iz iPaPa.

Svjetska banka i ujedinjene nacije za počele su novu aktivnost koja je nazvana inicijativa za povraćaj ukradene imovine (StaR), a koja za cilj ima da državama u razvoju pomogne da razviju kapacitete za povraćaj ukradene imovine. u tom cilju, aprila 2008, prikupljeni su odgovori relevantnih institucija na upitnik StaRa i određena je kontakt osoba pri upravi policije za ovaj projekat.

jačanje KaPaCiteta uPRave

Proširenje nadležnosti uprave bi lo je praćeno i jačanjem administrativnih kapaciteta. vlada Crne Gore je, 2. oktobra 2008. godi ne, utvrdila n o vi Pravilnik o unutrašnjoj or ganiz aciji i siste-ma tizaciji Upra ve, ko jim je sa sedam novih radnih mje sta osnaženo odjeljenje za propa gandnopreventivne djelatnosti. time je uku pan broj siste matizovanih radnih mjesta sa deset povećan na 17, a tokom 2008. godine zaposleno je osam novih službenika i dva pripra vnika, tako da je na dan 31. decembrar 2008. godine ukupan broj zaposlenih bio 12 i dva pripravnika.

u saradnji sa Kancelarijom undPa u Podgorici i Regionalnim Centra undPa u Bratislavi uprava je uče stvovala u projektu pod nazivom »Mreža struč njaka protiv korupcije» (aCPn). na kon niza sprovedenih aktivnosti ko je su obuhvatale posj etu Centru u Br atislavi (jul), izradu metodologije, ispunjavanje up i t n i ka (oktobar) i, na kraju, po s je tu eks perata undPa upravi (dece mbar), projekat će rezultirati anal izom ka pa citeta i procjenom po treba raz v oja uprave, kojom će se de fi ni

sa ti strategija i aktivnosti u cilju unapređenja kapaciteta uprave koji će se odvijati tokom 2009, ali i modeli saradnje uprave i Regionalnog Centra tokom 2009.

u cilju osnaživanja kapaciteta up ra ve u pogledu odnosa sa javno-šću, tokom 2008. godine, u saradnji sa Misijom oSCea u Crnoj Gori, organizovane su dvije obuke za zaposlene iz oblasti odno sa sa javnošću. takođe, uz kontribuciju oSCea obe zbijeđena su sredstva za izradu Komunikacione strategije uprave za 2009. godinu.

* * *

tokom 2008. godine, uai je imala niz sastanaka sa predstavnicima među narodnih organizacija i diplomatskih predstavništava, kao i nevladinog sek to ra. Kao centralno an ti korupcijsko ti jelo, uprava je ko ntiuirano vršila koo rdinaciju aktivnosti iz ove oblasti i intenzivirala saradnju sa nadležnim organima Crne Gore (uprava policije, Ministarstvo unutrašnjih poslova i jav ne uprave, Ministarstvo finansija, Minis tarstvo prosvjete i nauke, Mini starstvo pravde, uprava za kadrove i Komisija za utvrđivanje konflikta int eresa), an t ikorupcijskim organima stranih država (Slovenije, hrvatske, Ru munije, Makedonije, albanije), međ unarodnim organizacijama i insti tucijama (undP, oSCe, eC), kao i civilnim društvom aktivnim u ovoj oblasti.

Posebno je intenzivirana saradnja sa Kancelarijom una za borbu protiv kriminala i droge (unodC), sa sjedištem u Beču, koja je nadležna za implementaciju un Konvencije protiv korupcije u stranama ugovornicama; sa Raiem u procesu transformacije Pakta stabilnosti u Regionalni savjet za saradnju i realizacije principa regionalnog vlasništva; sa GReCoom u okviru priprema za dostavljanje izvještaja o implementaciji obavezujućih preporuka, kao i inicirana saradnja u okviru ePaCa (evropsko antikorupcijsko Partnerstvo), gdje Crna Gora ima status posmatrača.

mr Marija novKović,Rukovodilac odjeljenja za

propagandnopreventivnu djelatnost,nina KRGović,

Rukovodilac odjeljenja za međunardonu saradnju


65

u skladu sa zakonom o osiguranju („Sl. list Republike Crne Gore“ br. 78/06 i 19/07), početkom 2008. godine je otpočela sa radom agencija za nadzor osiguranja, kao regulatorni organ koji posluje radi zaštite interesa osiguranika i drugih korisnika osiguranja i radi obezbjeđenja razvoja dje latnosti osi gu ranja u Crnoj Gori. u namjeri da se izgradi moderan i efikasan sek tor osiguranja, sa od govornim, transparentnim i trži šno orijentisanim društvima za osigu ranje, agencija je tokom 2008. godine sprovela aktivnosti u cilju:

< obezbjeđenja finansijski pouzdan og i stabilnog tržišta osiguranja radi zaštite interesa osiguranika i korisnika osiguranja i ponude usluga i proizvoda osiguranja na kvalitetan i transparentan način, čime će se podstaći dalji razvoj ukupnog finansijskog tržišta u Crnoj Gori;< kontrole subjekata koji posluju

na tržištu osiguranja Crne Gore radi obezbjeđenja zakonitosti njihovog rada i efikasnog izvršavanja njihovih obaveza, kao i radi sprječavanja protivzakonitih aktivnosti u oblasti osiguranja, koje bi se kao takve reflektovale jednim dijelom na finansijsko tržište;< uspostavljanja i intenziviranja

sa ra dnje sa drugim nadležnim institucijama sistema i međunarodnim or ga nizacijama iz oblasti osiguranja,

radi što kvalitetnijeg i efikasnijeg obavljanja regulatorne funkcije.

aKtivnoSti deFiniSanja zaKonod avnoG oKviRa za oBlaSt oSiGuRanja

agencija za nadzor osiguranja spr ovodi regulatornu funkciju u cilju smanjenja sistemskog rizika i nei z vj e snosti, a na bazi uvažavanja principa implementacije najboljih me đu narodnih standarda kao i principa transparentnosti, otvorenos ti, konkure ncije i snižavanja transakcionih troš kova. Stoga su početne akti vnosti ag e ncije bile usmjerene u pr

avcu poboljšanja opštih performansi trži šta osiguranja, uspostavljanjem adekva tnog institucionalnog okvira u sferi osiguranja, u saradnji sa lokalnim osiguravajućim kompanija ma i ostalim institucijama iz finan sijskog sektora. zakonski okvir za oblast osiguranja zaokružen je do no šenjem zakona o osiguranju („Sl. list RCG“, br. 78/06 i 19/07), za kona o obaveznom osiguranju u saobra ćaju („Sl. list CG“ br. 46/07) i zakona o stečaju i likvidaciji društava za osiguranje („Sl. list CG“ br. 11/07). u skladu sa strateškim opredjeljenjem Crne Gore na planu njene integracije u evropsku uniju, agencija je u 2008. godini sprovela aktivnosti usklađivanja regulative osiguranja sa direktivama evropske unije i principima Među narodnog udruženja supervizora osi guranja. u tom smislu, sprovedene se aktivnosti poboljšanja regulatornog okv ira za oblast osiguranja i u toku no vembra 2008. godine agencija je usvojila devet podzakonskih akata:

< Pravilnik o sadržini izvještaja, obavještenja i drugih podataka koje društvo za osiguranje dostavlja agenciji za nadzor osiguranja i o načinu i rokovima njihovog dostavljanja;< Pravilnik o sadržini mišljenja

ovl ašćenog aktuara;< Pravilnik o sadržini i načinu vo

đenja registara podataka o društvima

izvještaj o radu agencije za nadzor osiguranja

za 2008. godinu

LidijaJauković


66


za osiguranje i drugih subjekata koji podliježu kontroli agencije za nadzor osiguranja;< Pravilnik o načinu utvrđivanja

i praćenju likvidnosti društava za osiguranje;< Pravilnik o bližim kriterijumima

i načinu obračunavanja matematičke rezerve i rezerve za učešće u dobiti;< Pravilnik o bližim kriterijumima

i načinu obračunavanja rezervi za izravnanje rizika;< Pravilnik o bližim kriterijumima

i načinu obračunavanja prenosnih premija;< Pravilnik o bližim kriterijumima

i načinu obračunavanja tehničkih rezervi za rezervisane štete;< Pravilnik o utvrđivanju rezultata

poslovanja, raspoređivanju ostvarene dobiti, pokriću gubitka i mjerama za pokriće gubitka.

aKtivnoSti nadzoRa i KontRole nad PoSlovanjeM SuBjeKata na tRŽištu oSiGuRanja CRne GoRe

agencija za nadzor osiguranja je u toku 2008. godine izvršila stručnu i efikasnu kontrolu nad poslovanjem pet osiguravajućih kompanija (“Gra we osiguranje”, “Magnat osiguranje”, “lovćen osiguranje”, “Swi ss osiguranje” i “Montenegro osigura nje”). Permanentna i proaktivna supe rvi zija nad poslovanjem predmetnih osiguravajućih kompanija je omogu ći la identifikovanje poslovnih rizi ka osi guravajućih kompanija, procjenu ri z ika i načina upravljanja rizi cima, kao i kvalitetnu procjenu ade kva tnosti sistema internih kontrola osiguravajućih kompanija. navedeno je ostvareno kroz:

< kontinuiranu posrednu kontrolu nad poslovanjem društava za osig uranje pregledom finansijskih izvještaja i izvještaja o poslovanju sa mišljenjem ovlašćenog aktuara i spo ljnjeg revizo ra, sa posebnim akcentom na analizi kvaliteta aktive, reosiguranja i samo pridržaja, aktuarske metodologije, stru kture prihoda i tro škova, rentabilnosti, solventnosti i likvidnosti;< neposrednu kontrolu poslovanja

osiguravajućih kompanija, kroz neposre dni uvid u njihovo poslovanje, sa ciljem da se provjeri da li finansijsko poslovanje i operativne me tode dru

štva pružaju adekvatnu za šti tu inte r esa njegovih vlasnika i korisn i ka osiguranja i da se utvrdi nivo us k la đenosti poslovanja društva sa za ko nskom regulativom iz oblasti osi guranja;< aktivnosti praćenja sprovođenja

mjera naloženih u skladu sa zakonom.

uvođenjem odgovarajućih postupaka i procedura nadzora, agencija pl a nira da svoju regulatornu fu n kciju u pot punosti usaglasi sa me đunarodno prihvaćenim princi pima i standardima supervizije osigura vajućih društava.

StatiStičKo izvještavanje o tRŽištu oSiGuRanja CRne GoRe

imajući u vidu da su transparentnost i dostupnost informacija neophodni preduslovi za uspostavljanje i funkcionisanje tržišnih mehanizama i tržiš ne discipline, agencija za nadzor osiguranja je tokom 2008. godine redovno siste matizovala statističke po datake sa tržišta osiguranja Crne Gore, vršila analizu kvartalnih i godi šnjih izvještaja osiguravajućih ko m pa nija koje je društvo za osi guranje po zakonu dužno da dostavlja regulatornom organu, u cilju objelodanjivanja kvalitetnih infor macija o tržištu osiguranja, njegovim uče snicima kao i o svojim aktivnostima na predmetnom tržištu.

SaRadnja Sa inStituCijaMa u zeMlji i inoStRanStvu

agencija za nadzor osiguranja je, u cilju organizovanog, planskog i efikas nog izvršavanja poslova i za dataka iz svoje nadležnosti, kontinuirano rad ila na jačanju saradnje sa vladom Cr ne Gore, Ministarstvom finansija, na c i onalnim biroom osiguravača Cr ne Gore, upravom za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma, Centralnom bankom Crne Gore, Komisijom za hartije od vrijednosti, za vodom za statistiku Crne Go re, Sekretarijatom za evropske integracije, univerzitetskim ustanovama i dru gim organima i institucijama. u toku 2008. godine sprovedene su aktivnosti na uspostavljanju i in tenz iviranju ko mu nikacije sa međunarodnim in st i tucijama, stru č nim

tijelima i aso cijacijama (Svjetskom bankom, uje d injenim nacijama (un/iSdR) i Regi onalnim savjetom za saradnju (RCC) na projektu kre iranja regionalnog sis tema za osiguranje od katastrofalnih događaja). takođe, u cilju efikasnijeg ob avljanja regulatorne funkcije, ag en c ija je u toku 2008. godine os tvarila inte n zivnu saradnju sa agencijom za osiguranje u Bosni i hercegovini, age ncijom za osiguranje Re publike Srpske, agencijom za nad zor osiguranja Fede racije Bosne i hercegovine, agencijom za nadzor osiguranja Slovenije i re gu latornim organom austrijskog fina nsijskog tržišta FMa.

oBuKa KadRova

da bi se uspostavio kvalitetan sistem nadzora nad institucijama trž išta osiguranja koji će biti usmjeren na kontinuirano praćenje poslovanja sa adekvatnim reagovanjem uvođenjem korektivnih mjera, neophodno je sp r o vesti permanentno stručno usa v ršavanje, putem učešća na seminarima i konferencijama u zemlji i inostranstvu, korišćenjem tehničke pomoći međunarodnih organizacija. u toku 2008. godine, projektnom saradnjom sa uSaidom obezbijeđeno je jednomjesečno prisustvo američkog eksperta za oblast osiguranja koji je pružio obuku o finansijskoj an a lizi osiguravajućih društava i nepos rednoj kontroli osig uravajućih društava. u 2008. godini su zapo čete aktivnosti na projektu undPa, doniranom od strane Kra ljevine holandije, u na mjeri da se un aprijede instit ucionalni i admin istrativni kapaciteti za fi na nsijsku an alizu, upravljanje polit ikama, fiskalno planiranje i jačanje sektora javnih finansija.

mr lidija jauKović,Stručni saradnik


67

Misija uprave carina je da obezbijedi olakšanje legalne trgovine i brz pre lazak putnika preko graničnih prijelaza, zaštitu i bezbjednost carinskog područja, uz efikasnu naplatu prihoda u skladu sa propisima, u cilju bržeg razvoja privrede Crne Gore. Polazeći od osnovnih zakonom definisanih zadataka carinske službe: naplata prihoda, zaštita carinskog po dručja, suzbijanje sive ekonomije, kao i drugih zadataka utvrđenih carinskim propisima, postignuti su vanredno dobri rezultati poslovanja u 2008. godini.

Programski zadaci se realizovani su u velikoj mjeri u skladu sa standardima eu, SCo i Sto.

uprava carina nastavila je sa ostva rivanjem stabilnog porasta napla te prihoda. tako je, od ukupno napla će nih tekućih prihoda budžeta (ca ri ne, porezi, tekse), po osnovu među narodne trgovine i transakcija (uvozizvoz), uprava carina u 2008. godini na p la tila 65%. u odnosu na prošlu godinu naplaćeno je više za 20%

u protekloj godini uvećan je i fizički obim posla. obrađeno je preko 450.000 carinskih deklaracija i tran

zitnih dokumenata i više hiljada up

r a vnih i ostalih akata. ako se ima u vidu da carinsku deklaraciju, odnosno tranzitni dokument prati dva ili više trgovačkih dokumenata koje carinski službenici treba da razmotre, proizilazi da su carinski službenici ostvarili ogroman posao.

uprava carina je, takođe, aktivno učetvovala u pripremi i izradi 18 zakona i 4 podzakonska akta, kao što su: Carinski zakon; zakon o akcizama; zakon o slobodnim zonama; zakon o ratifikaciji Konvencije o privremenom

uvozu i drugi.

zaštita CaRinSKoG PodRučja

u 2008. godini značajni rezultati postignuti su i na planu zaštite ca rinskog područja, prvenstveno zahvaljujući pojačanoj kontrolnoj funkciji carinskih službenika na graničnim prijalazima i terminalima, kao i sadejstvu sa drugim državnim organima. to je dovelo do boljeg poštovanja propisa u

aktivnosti Uprave carina u 2008. godini


68


carinskim postupcima, a samim tim i do pada broja carinskih prekršaja. Stabilan trend smanjenja carinskih prekršaja pokazuje se iz godine u godinu. tako je u ovom periodu pokrenuto 448 prekršajnih postupaka ili 39% manje nego u istom periodu prošle godine. Službenici ove uprave ima li su više uspješnih aktivnosti sa službenicima uprave policije. u cilju zaštite carinskog područja uprava carina je razvila dobru saradnju i sa drugim državnim organima, kao što su uprava za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma, državni tužilac, Poreska uprava i druge.

Postignuti su dobri rezultati i na planu zaštite prava intelektualne svo jine, te je tako u novembru ove godine, u nikšiću izvršeno uništenje 37.050 šteka, odnosno 7.410.000 cigareta marke Monte Carlo, za koje je Carinarnica Bar u postupku utvrdila da su krivotvorene. ovo je jedna od najvećih pojedinačnih zapljena falsifikovanih cigareta u evropi u 2008. godini. imajući u vidu da je 2007. godine uprava carina zaplijenila 30.000.000 falsifikovanih cigareta, što je jedna od četiri najveće zapljene falsifikovanih cigareta u svijetu u 2007. godini, nastavlja se izuzetno pozi tivan trend u oblasti zaštite prava intelektualne svojine.

ModeRnizaCija CaRinSKe SluŽBe i olaKšanje tRGovine

Saradnja sa privrednim okruženjem, modernizacija tehnologije rada, pojed nostavljenje procedura, dovelo je do olakšanja trgovine, ubrzanja tr a n s porta i efikasnosti rada svih učesnika.

uprava carina je uspješno implementirala Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa eu i Privremeni sporazum sa eu, kao i CeFta spo razum u carinski informacioni sistem. Krajem januara 2008. godine, na Pr voj sjednici odbora za praćenje sporazuma dato je priznanje državnoj delegaciji CG na brzoj i korektnoj primjeni sporazuma. zvanična potvrda je došla i u zvaničnom izvještaju evropske komisije o napretku Crne Gore,

iz novembra 2008. godine u kojem je uprava carina naznačena kao državna ustanova sa dobrim progresom.

uprava carina je u toku 2008. godi ne, sprovela aktivnosti na un ap r e đenju carinskih postupaka i mod ernizaciji načina rada, o čemu je poslovna javnost redovno obavje štavana. Posebno ističemo djelo tv ornu i uspješnu saradnju sa Pri v r ednom komorom i unijom pos lo davaca upravo u pravcu poboljšanja i unapređenja procedura ko je poslovni subjekti mogu da ko ri ste. Sa Privrednom komorom sprovodimo zajedničke aktivnosti na implementaciji tiR i ata karneta, čija primjena ima za posljedicu osjetno ubrzanje postupaka. takođe, uprava carina je, u sklopu svojih aktivnosti obezbjedjenja kvalitetnih servisa pos lovnom okruženju, uvela sistem za praćenje garancija kojim se carinskim dužnicima omogućava da, putem interneta, izvrše uvid o stanju i detaljima opterećenja svojih bankarskih garancija, koje je odobrila uprava carina

Sve ozbiljnije spoljnotrgovinske i špe diterske kompanije koristile su sis tem za elektronsko podnošenje carinskih deklaracija. tako je preko 95% deklaracija koje se odnose na stavljanje robe u slobodan promet i carinjenje, podnešeno elektronskim putem.

uprava Carina je krajem ljeta 2008. godine potpisala Sporazum sa Carinskom upravom Republike Slo venije o nepovratnoj pomoći za projekat integrisane carinske tarife, za koji je Carina Slovenije dobila odobrenje evropske komisije. vlada Crne Gore, resorno Ministarstvo finansija i uprava carina, donijeli su odluke u cilju implementacije ovog kapitalnog projekta za Crnu Goru. Privrednici će, uz pomoć interneta, imati mogućnost da pregledaju i upute se u važeće pro pise eu, kako pri uvozu, tako i izvozu robe, kao i u pregled propisa iz nacionalnog zakonodavstva.

ova služba je obezbijedila i dire ktno informatičko povezivanje informac ionih sistema sa upravom policije, a razmjenjuje podatke i sa Poreskom

upravom i MonStatom. učestvovali smo i u projektima koji se izvode uz pomoć partnera iz eu, kao što su: Projekat tehničke pomoći – taCta, Projekat SeMS, razmjena podataka između carinskih administracija, instalacija antene kompanije loyd u Ci zelenicu putem koje se podaci o brodovima koje ulaze u Boku Kotorsku direktno šalju u loYdovu bazu pod ataka plovila, RacWeB, projekat an aliza rizika za zemlje zapadnog balkana i drugi.

jačanje adMiniStRativnih KaPaCiteta

u prethodnoj godini značajno je ojačan administrativni kapacitet ove uprave. Carinski zakonodavni okvir je usaglašen sa zakonodavstvom evro pske unije. to zahtijeva primjenu savremenih metoda rada. Ključni fa ktor jačanja kapaciteta uprave ca rina je obuka službenika, prij em kvalifikovanih mladih ljudi i odg ovarajuća organizacija i planir anje.

nabavkom opreme i izgradnjom infrastrukture poboljšani su uslovi rada. Posebno ističemo nabavku savremenog mobilnog skenera za kontrolu kontejnera i teretnih vozila vrijednog preko milion eura, a sredstva je obezbijedila vlada Crne Gore iz budžeta za upravu carina.

takođe je obezbijeđena i savremena informatička oprema za održavanje i unapređenje carinskog informacionog sistema, kao i ne koliko saobraćajnihtransportnih sr edstava. na planu jačanja kapaciteta i unapređenja ra da, u prethodnoj godini sprovedene su i aktivnosti u saradnji sa drugim državnim organima, privrednim su bjektima i međunarodnim organi zacijama, od kojih izdvajamo:

otvaranje novog carinskog terminala u nikšiću,

rekonstrukcija graničnog prijelaza Božaj, prema albaniji, na kome su st v oreni optimalni uslovi za rad, a u saradnji sa MuPom i evropskom unijom;

rekonstrukcija graničnog prijelaza Sitnica, u saradnji sa MuPom.


69

Posebnu pažnju, kao svom najznačajnijem servisu, uprava carina je i u 2008. godini poklanjala edukaciji i usavršavanju službeničkog kadra. tako je 308 službenika ove uprave pohađalo 115 seminara; 23 u inostranstvu i 92 u zemlji. u službu je primljeno ukupno 64 novozaposlenih. time je, poslije nekoliko godina, zaustavljen trend jačeg odliva nego priliva kadrova u ovoj službi. nadamo da će se taj trend održati i ubuduće, te da će uprava carina biti interesantna za zaposlenje visokostručnom obrazovnom kadru.

jačanje inteGRiteta

jačanje integriteta i povjerenja u ca rinsku službu usko je povezano sa sprječavanjem korupcije i drugih nepravilnosti. aktivno se sprovodi in ovirani akcioni plan vlade Crne Go re, kao i Revidirani akcioni plan o razvoju integriteta u carinskoj slu žbi Crne Gore, koji je usvojen u skladu sa preporukama SCo. Cilj im plementacije akcionog plana jeste spr ovođenje procedura i standarda koji pospješuju i promovišu integritet carinske službe, a ujedno i smanjuju rizik od korupcije, kroz razvoj i dalju implementaciju širokog dijapazona strategija za borbu protiv korupcije u carini.

jedna od mjera koje je ova uprava preduzela u protekloj godini, u cilju sprječavanja korupcije u upravi carina, je i razvoj sveobuhvatnog Kodeksa ponašanja sa ciljem podsticanja svijesti carinskih službenika o dužnosti pridržavanja etičkih vrijednosti, što predstavlja važnu mjeru za jačanje integriteta i ugleda carinske službe Crne Gore. takođe, usvojen je i Pravilnik o radu odjeljenja za unutrašnju kontrolu, kojim je umnogome potpomognuta prevencija i kontrola korupcije u carini.

uprava carina je u 2008. godini izr adila i stavila na raspolaganje putnicima i privrednicima tri brošure i to: »Kako uvoziti i izvoziti robu«, »Kako se žaliti carini« i »vodič za građane«. takođe je izradila u elektronskom obliku brošure »Pravila o porijeklu robe i preferencijalima«, »Primjena ca rinske tarife«, »utvrđivanje carinske

vrijednosti robe« i »Pojednostavljene procedure« i iste se nalaze na Web sajtu uprave carina. izradom brošure »Kako se žaliti carini« koja je dostupna na svim mjestima carinjenja, ohrabrujemo carinske službenike, klijente i javnost da obavještavaju i prijavljuju korumpirane, neetičke ili nezakonite aktivnosti.


u toku 2008. godine, uprava carina je u okviru svojih nadležnosti imala aktivnu međunarodnu saradnju. uspj ešno se primjenjuju Sporazum o slobodnoj trgovini sa eu, CeFta sporazum i drugi bilateralni spora zumi. Crnogorska carinska sl u žba je u prethodnoj godini bila predsjedavajući Podkomitetom za carine i porijeko robe u okviru Ce F ta Sporazuma. S tim u vezi, u ma ju je u Podgorici od ržan sastanak Podkomiteta, na kojem su učestvovale delegacije svih zemalja potpisnica CeFta Sporazuma ta ko đe, predstavnici ove uprave aktivno su učestvovali u pregovorima Sporazuma o slobodnoj trgovini sa turskom, koji će početi sa primjenom tokom 2009. godine.

uprava carina punim kapacitetom učestvuje i u procesu evropskih integracija. Posebno naglašavamo da je Privremeni Sporazum o trgovinskim i srodnim pitanjima između eu i Crne Gore, koji je, kao dio Sporazuma o stabilizacijii pridruživanju stupio na snagu 01.01.2008. godine, uspješno im plementiran od strane naše carinske službe.

u cilju efikasnije primjene ovih sporazuma, uprava carina je izradila Praktikum o porijeklu robe u vezi sa preferencijalnom trgovinom.

u Kišinjevu, u oktobru direktori carinskih službi Crne Gore i Moldavije potpisali su Sporazum između vlade Crne Gore i vlade Republike Moldavije o uzajamnoj pomoći u carinskim pitanjima.

Kao članica SCo, uprava cari na nastavila je kontinuiranu sara dnju sa Svjetskom carinskom orga ni za

ci jom, što, između ostalog, podrazumijeva i angažovanje na praćenju sprovođenja konvencija koje su doni jete pod okriljem SCo. u tom smislu, Crna Gora je u 2008. godini pristupila Međunarodnoj konvenciji o pojednostavljenju i harmonizaciji carinskih postupaka Revidiranoj Kjo to konvenciji, Carinskoj konvenciji o međunarodnom prevozu robe na osnovu karneta tiR, kao i istanbulskoj konvenciji, koja predstavlja glavni in strument za privremeni uvoz objedinjuje u jedinstveni međunarodni sporazum 13 postojećih sporazuma o privremenom uvozu.

takođe, veliki značaj dat je regionalnoj saradnji, posebno saradnji sa svim zemljama jugoistočne evrope.

dakle, Carinska služba efikasno iz v r šava zadatke koji su utvrđeni propisima i programom vlade, što potvrđuju i sprovedene aktivnosti za 2008. godinu. Predstoje nam veoma obimni i značajni zadaci u 2009. godini.

edina oSManaGić, Samostalni namještenik ii u

odjeljenju za koordinaciju


70


Poreski sistem i poreska politika čine značajan segment ukupne ekonomske politike jedne države. za ostvarivanje poreske politike, jedna od bitnih pretpostavki je funkcionisanje i rezulatati rada poreske administracije. Poreska upr ava je organ čija je osnovna funkcija naplata javnih prihoda, odnosno obe zbjeđivanje redovnog priliva izvornih sredstava Budžeta Crne Gore. Cijeneći značaj i važnost poslova, koji su u njenoj nadležnosti, Poreska uprava je, pogotovu u proteklih nešto više od četiri godine, pored ostalog, posebnu pažnju posvetila unapređenju organizacije, stručne i kadrovske konsolidacije. Strateški cilj Poreske uprave je efikasna naplata, što podrazumijeva i efikasnu kontrolu poreskih obveznika. Preduslovi za uspje šno realizovanje ovih aktivnosti, koji se prethodno moraju obezbijediti su i pru žanje brze i kvalitetne usluge poreskim obveznicima i građanima i ažurno evidentiranje utvrđenih obaveza po osnovu javnih prihoda.

Poreska uprava Crne Gore se tran sformiše u modernu poresku administraciju, zasnovanu na visokom stepenu dobrovoljnog izvršavanja poreskih obaveza, upravljanju naplatom poreza, intenzivnoj kontroli i efikasnoj prinudnoj naplati, sa uravnoteženim pristupom pravima i obavezama poreskih obveznika u skladu sa evropskim standardima.

Bitno je istaći da se država Crna Gora, težeći svom glavnom cilju, odnosno ulasku u eu, još uvijek nalazi u fazi harmonizacije domaćeg sa evropskim zakonodavstvom, te se zadaci Poreske uprave ogledaju, ne samo u funkcionisanju postojećeg poreskog si stema, već i u davanju doprinosa na postizanju usaglašavanja tih zakonodavstva. osnovne funkcije Poreske uprave su postizanje što većeg stepena naplate i što većeg stepena poreske discipline, te u skladu sa zakonom propisanim funkcijama se utvrđuje i najracionalniji sistem rada.

Rezultati rada Poreske uprave su mjerljivi i egzaktni podaci i mogu se

do biti kroz ostvarenu naplatu, sagledavanje trenda naplate u odnosu na različite kategorije (ostvarena naplata u prethodnoj godini, planirana naplata, upoređivanje indexa rasta naplate i indexa rasta društvenog proizvoda i sl. pokazatelji), kroz visinu utvrđenih prihoda u postupku inspekcijskig nadzora, odnosno učešće otkrivenih ne prijavljanih prihoda u ukupnim budžetskim prihodima. to su direktni efekti, ali ne treba zanemariti značaj i indirektnih efekata, koji su teže mjerljivi, a koji su, svakako, dugoročni cilj Poreske uprave.

za sagledavanje rada Poreske upra ve, prije svega, najreprezentativniji

funkcionisanje i rezultati rada Poreske uprave

u 2008. godini


71

su podaci o preduzetim mjerama u in s pekcijskom nadzoru poreskih obveznika i ostvarenoj naplati i u konačnom efekti tih mjera.

Podnošenje i oBRada PoReSKih PRijava

Kvalitet, tačnost, obim i raznovrsnost podataka kojima Poreska uprava ras pola že u sistemu, učinili su da je ona za druge institucije, organizacije i udru ženja postala neophodan i pouzdan izvor informacija.

u 2008. godini podatke iz poreskog re gi stra i poreskog računovodstva Pore ska uprava je ustupila zavodu za statistiku, Fondu za penzijsko i invalidsko osi guranje, agenciji za razvoj malih i sre dnjih preduzeća, nevladinim organi zacijama, jedinicama lokalne samoupra ve, Ministarstvu turizma, Ministarstvu unutrašnjih poslova, Ministarstvu za eko no mski razvoj, Privrednoj komori, uniji poslodavaca, Montenegro biznis alijansi i dr.

Prijem i obrada poreskih prijava je sistemski već ustaljen proces koji dobro funkcioniše u svim subjektima Poreske uprave i osnovni je izvor informacija o prijavljenim poreskim obavezama.

Pored redovnih aktivnosti na obezbjeđenju kvalitetnog funkcionisanja informacionog sistema Poreske uprave na svim lokacijama, unosa i obrade poreskih prijava, ažurnog evidentiranja podataka u poreskom računovodstvu, praćenja ostvarenja naplate, izrade izvještaja, analiza i informacija, dostave podataka državnim institucijama, agencijama i drugim organizacijama, potrebno je naglasiti da je ključna aktivnost Sektora za informacioni sistem, kao i Poreske uprave, tokom 2008. godine, bio rad na Projektu «objedinjena registracija i naplata«

od uvođenja sistema samooporezivanja, statistički podaci o primljenim i obrađenim poreskim prijavama pokazuju trend rasta iz godine u godinu po svim poreskim oblicima.

tokom 2008. godine, Poreske uprava je primila, evidentirala i obradila blizu sedamsto hiljada poreskih prijava (687.001.). navedeni broj obrađenih poreskih prijava pokazuje rast za oko 36%, u odnosu na 2007. godinu, kada je Poreska uprava primila

i obradila oko pola miliona poreskih prijava. Kao i u prethodnoj godini, analiza mjesečnih poreskih prijava koje su primljene i obrađene u 2008. godini, pokazuje najveći

rast kod izvještaja o plaćanju poreza po odbitku (iPPo1) i Mjesečnih izvještaja o obračunatim ličnim primanjima (oPd1) u odnosu na isti period 2007. godine.

147267

225008

0 50000 100000 150000 200000 250000

2007.god.

2008.god.

Broj obradjenih IPPO1 prijava /uporedni podatak 12 mjeseci 2007/2008. god./

2008.god.

2007.god.

145567

188255

0 50000 100000 150000 200000

2007.god.

2008.god.

Broj obradjenih OPD1 prijava /uporedni podatak 12 mjeseci 2007/2008. god./

2008.god.

2007.god.

najveći rast kod primljenih i obrađenih godišnjih poreskih prijava bilježi prijava poreza na dobit (Pd) koji je uvećan za 28,37%, u odnosu na 2007 godinu.

Broj obrađenih IPP01 prijava /uporedni podatak 12 mjeseci 2007/2008. god./

Broj obrađenih OPD1 prijava /uporedni podatak 12 mjeseci 2007/2008. god./


72


12314

15808

0 5000 10000 15000 20000

2007.god.

2008.god.

Broj obradjenih Prijava poreza na dobit /uporedni podatak 12 mjeseci 2007/2008. god./

2008.god.

2007.god.

tokom 2008. godine, poseban akcenat u radu dat je Projektu “objedinjena registracija i naplata” čijoj realizaciji je Poreska uprava pristupila vrlo savjesno, stručno i odgovorno.

Prvi kvartal 2008. godine najvećim dijelom je bio rezervisan za aktivnosti na definisanju potrebne zakonske regulative za primjenu zakona o objedinjenoj registraciji i naplati. Kao rezultat tromjesečnog aktivnog rada Poreske uprave i drugih učesnika u Projektu, definisani su Pravilnik o obliku i sadržini jedinstvene prijave za registraciju poreskih obveznika, obveznika doprinosa i osiguranika u Centralni registar (jPR) i Pravilnik o obliku, sadržini, načinu popunjavanja i dostavljanja jedinstvenog obrasca izvještaja o obračunatom porezu na dohodak fizičkih lica i doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (ioPd). u ovom periodu, Poreska uprava je paralelno i intenzivno radila na definisanju specifikacije rješenja za novo poresko knjigovodstvo, koje će biti u saglasnosti sa novim sistemom evidentiranja obaveza poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje.

u drugoj polovini godine, uglavnom se radilo na testiranju Pilotskih sistema programa za registraciju poreskih obveznika i osiguranika i programa za registraciju i obradu jedinstvenog obrasca o obračunatom porezu na dohodak fizičkih lica i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, kao i drugih vrsta prijava kojima se vrši obrada i evidentiranje zaduženja poreza i doprinosa za socijalno osiguranje.

neophodno je istaći da uvođenje jednog izuzetno kompleksnog sistema, kao što je objedinjena registracija i naplata zahtijeva veoma detaljno usaglašavanje sa zahtjevima i analitičko testiranje rada svih njegovih komponenti pojedinačno, kao i sistema u cjelini, koji treba da obuhvati funkcionalnost više institucija na jedinstven način, da objedini različite nivoe i strukture registracije, automatsku raspodjelu prihoda sa jednog uplatnog računa, povezanu evidenciju uplatioca i osiguranih lica, a nije zanemarljiva ni činjenica da Sistem objedinjene registracije i naplate poreza i doprinosa, po našem saznanju, nije uveden ni u jednoj zemlji u okruženju.

u nadležnosti Poreske uprave su poslovi vezani za prenos sredstava državnom trezoru, dnevnom dinamikom, kao i poslovi povraćaja i preusmjerenja poreza i doprinosa (prihoda koji su u nadležnosti Poreske uprave).

Poreska uprava je u 2008. godini državnom trezoru dostavila 260 izjava primaoca i proslijedila oko osamsto četrnaest miliona eura (tačnije 813.853.930,87 eur).

u periodu od 01.01.2008 do 31.12.2008. godine, Poreska uprava je poreskim obveznicima izvršila povraćaj sredstava u iznosu od oko 23 miliona eura (22.917.853,09 eur) i izvršila preusmjer sredstava u iznosu od 47.366.890,46eur.

inSPeKCijSKi nadzoR

u dijelu inspekcijskog nadzora cilj Poreske uprave je da uspješnost kontrola maksimizira kroz dva segmenta. jedan segment predstavlja visina utvrđenih poreskih obaveza u postupku kontrola, a drugi segment je razvoj strategije dobrovoljnosti u izvršavanju poreskih obaveza. Postupak kontrole predstavlja složen proces i cilj Poreske uprave je svođenje na minimum neproduktivnih kontrola, odnosno stvaranje uslova da se korišćenjem metoda analize rizika i metoda izbora poreskih obveznika za kontrolu, omogući kontrola obveznika koji nemaju korektan odnos prema svojim poreskim obavezama.

osnovni ciljevi i obaveze Poreske uprave se mogu se definisati kao postizanje većeg stepena poreske discipline i postizanje što veće naplate poreza, te Poreska uprava kontinuirano izgrađuje sistem upravljanja rizikom koji omogućava razvoj strategije u ostvarivanju zakonom i drugim propisima definisanih njenih nadležnosti. Kada govorimo o procjeni rizika, u tom slučaju se radi o procjeni štetnih pojava koje mogu uticati na rad bilo kojeg državnog organa ili drugog subjekta. termin «analiza rizika» podrazumijeva medode i postupke za procjenu takvih pojava i taj postupak je sastavni dio planiranja i strategije rada bilo kojeg

Broj obrađenih Prijava poreza na dobit/uporedni podatak 12 mjeseci 2007/2008. god./


73

organa ili organizacije. u suštini za Poresku upravu, procjena rizika predstavlja procjenu vjerovatnoće neke pojave i mjerenje njenog negativnog uticaja na ciljeve koje je ona dužna da ostvari.

jedna od osnovnih strategija Poreske uprave je da procijeni postojeći rizik i da se na minimum svede mogućnost da se razvije veći rizik. veoma je bitno prepoznati izvore rizika kod plaćanja poreza, tako da su u Poreskoj upravi kao osnovni izvori rizika trenutno opredijeljeni izbjegavanje poreske registracije i registracije za Pdv, nepodnošenje poreske prijave, novčane transakcije između povezanih lica.

ono što je povoljnost u procjeni rizika za Poresku upravu je to što je rizik prilično mjerljiv i što se procijenjeni rizik može kvantitativno iskazivati. Međutim, postupak procjene rizika uvijek prate i nepovoljnosti, a što se kod poreza sastoji u tome što veliki broj subjekata može biti izvor rizika i što su složeni odnosi među njima. veoma je važno pitanje i obima rizika. Rizik nekada treba procijeniti za jednog obveznika, nekada za grupu obveznika ili za određenu djelatnost.

osnovna zavisnost između najvažnijih kategorija, odnosno sa jedne strane broja obveznika, ostvarenih prihoda, kategorije obveznika i slično, a sa druge strane visine rizika se u Poreskoj upravi iskazuje kroz dijagram koji se naziva piramida rizika. dijagram koji se prikazuje na narednoj slici na određen način odslikava osnovne strateške pravce u planiranju i radu Poreske uprave.

PiRaMida RiziKa

Malirizik Mali

obveznici

Veliki obveznici

Srednjiobveznici

Srednjirizik

Visoki rizik

jedno od najvažnijih strateških opredjeljenja je i otkrivanje društveno opasnih pojava, odnosno suzbijanja poreskog krimina

liteta, a, prije svega, organizovanih i osmišljenih kriminalnih aktivnosti u kojima učestvuje više lica. Poreske utaje su dvostruko štetne, prvo što one predstavljaju direktan gubitak prihoda, a drugo što značajno prisustvo poreskih utaja stvara lošu sliku države. Radi se o pojavama protiv kojih se država mora organizovano boriti, te se u tom pravcu mora uspostaviti i adekvatna međuinstitucionlna saradnja.

Poreska uprava je uspostavila dobru saradnju sa drugim državnim organima, kako u zaključivanju protokola o saradnji, tako i u postupanju i davanju prioriteta u postupcima koji se odnose na konkretne pojave. Prije svega, ostvarena je saradnja sa državnim tužiocem, upravom policije, upravom za sprečavanje pranja novca, upravom za nekretnine i redovnim sudovima.

značajnu ulogu u izboru obveznika za kontrolu imaju rješenja uspostavljana u informacionom sistemu Poreske uprave, odnosno baza podataka o poreskim obveznicima, te informacije dobijene od drugih državnih organa, a teži se i uspostav


74


ljanju sistema razmjene podataka sa stranim poreskim administracijama, prije svega, u regionu, a kasnije i sa zemljama evropske unije.

u ovom periodu, Sektor za praćenje sprovođenja poreskih propisa, inspekcijski nadzor i upravni postupak, obavljao je poslove koji se odnose na: utvrđivanje i kreiranje programa i postupaka inspekcijske kontrole, utvrđivanje radnih procedura i postupaka za kontrolu, utvrđivanje tehnike inspekcijskih kontrola, nadgledanje učinka područnih jedinica, obuku inspektora, kreiranje programa procjene rizika za potrebe inspekcijske kontrole, izdavanje naloga za kontrolu pojedinih grupa poreskih obveznika po procjeni Sektora, izdavanje pojedinačnih naloga za kontrolu po procjeni Sektora, izdavanje instrukcija za rad područnim jedinicama, davanje mišljenja i tumačenja propisa područnim jedinicama i poreskim obveznicima, učešće u radu komisija za donošenje zakona i izmjena i dopuna zakonskih i podzakonskih akata.

značajan dio aktivnosti ovog Sektora u periodu januardecembar 2008. godine, odnosio se i na izradu: instrukcija za rad područnim jedinicama; mišljenja, odgovora i tumačenja drugim državnim organima, područnim jedinicama i poreskim obveznicima; informacija o sprovođenju poreske politike; posebnih naloga za postupanje Područnih jedinica.

Poreska uprava je u periodu januar decembar 2008. godine izvršila 2.969 kontrola, te ako se ima u vidu prosječno vrijeme za vršenje kontrole od 7 dana i broj inspektora zaposlenih u Poreskoj upravi, onda se izvodi pokazatelj da je prosječno provedeno vrijeme u postupku inspekcijskog nadzora iznosilo 174 radna dana. Može se zaključiti da je korišćenje radnog vremena vršeno na adekvatan način, posebno uzimajući u obzir činjenicu da inspektor određeni dio radnog vremena upotrijebio i za administrativne i druge poslove, te da ima pravo na korišćenje godišnjeg odmora i druga odsustva.

najveći broj kontrola je izvršen kod pravnih lica i to kod društava sa ograničenom odgovornošću koji predstavljaju dominantnu kategoriju poreskih obveznika u Crnoj Gori. Broj kontrola sa utvrđenim nepravilnostima je iznosio 55%, u odnosu na ukupan broj kontrola, te i kod ovog pokazatelja je evidentan pozitivan trend u odnosu na ranije godine, što govori da se na pravi način teži svođenju na minimum kontrola bez nepravilnosti.

u postupku inspekcijskog nadzora su utvrđeni prihodi koji nijesu prijavljani od strane poreskih obveznika u iznosu od 43.520.795,35 eur. nepravilnosti su zatečene u 1.623 kontrole, te su prosječno utvrđene obaveze u iznosu od 26.815 eur po jednoj kontroli. ako se ima u vidu činjenica da prihodi otkriveni u postupku inspekcijskog nadzora predstavljaju dodatne prihode budžeta, onda se može govoriti o značajnom uvećanju budžetskih sredstava u navedenom iznosu.

u postupku inspekcijskog nadzora poseban značaj se pridaje najizdašnijim budžestkim prihodima tako da je kod poreza na dodatu vrijednost izvršeno 1.417 kontrola, od čega 1.110 sa nepravilnostima, odnosno 78% od ukupnog broja kontrola, što govori da je ostvaren značajna napredak u pravilnoj selekciji poreskih obveznika za kontrolu. takođe, značajan je iznos utvrđenih obaveza u postupku inspekcijskog nadzora, a koji 26.454.564,03 eur. Slična je situacija i kod inspekcijskog nadzora poreza na dohodak fizičkih lica, gdje su utvrđene obaveze u iznosu od blizu 12.675.570,76 eur. Porez na dobit se utvrđuje po stopi koja je niska i ne učestvuje značajnije u budžetskim prihodima, ali iznos od 3.959.875,10 eur koji je utvrđen u postupku inspekcijskog nadzora predstavlja i finansijski značajnu stavku i ukazuje da se velika pažnja poklanja ovoj vrsti poreza.

Poreska uprava polazi od toga da je osnovni cilj privređivanja profit i da će realnijim iskazivanjem profita, sa jedne strane, ova vrsta poreza dobiti na značaju, a sa druge strane, što je možda i važnije, obezbijediće se realniji bilansi poreskih obveznika i dobiti bolja evidencija o podacima koji utiču na formiranje poreske osnovice i kod druge vrste poreza.

Poreski inspektori, pored vršenja inspekcijskog nadzora, obavljaju i druge poslove koji su od značaja, odnosno sastavni dio drugih postupaka koji se vode u Poreskoj upravi. Posebno se mogu izdvojiti provjere osnovanosti zahtjeva za povraćaj Pdva koje su izvršene u 972 slučaja i gdje nije priznato pravo na povraćaj zahtijevanog poreskog kredita u iznosu od 550.066 eur, provjere evidentiranje prometa preko poreske registar kase, kojih je tokom ove godine bilo 4.834, a nepravilnosti su utvrđene kod 3.061 poreskog obveznika. u ovom postupku najčešće su izricane kazne za prekršaj, a bilo je slučajeva i privremenog zatvaranja objekata i oduzimanja robe.

Plan rada Poreske uprave sačinjava se tako da se dinamika kontrola prilagođava pojačanim sezonskim aktivnostima, odnosno periodu u kojem se odvija ljetnja i zimska turistička sezona. turistička sezona je specifična po mnogim obilježjima u odnosu na ostali period godine, sa apekta privređivanja, a samim tim i sa poreskog aspekta, ali se kao suštinska pitanja naglašavaju višestruko uvećanje obveznika u sezoni, složenija struktura obveznika, značajno prisustvo nerezidentne radne snage, obavljanje niza usluga koje su povezane samo sa odvijanjem turističke sezone, pojava velikog broja lica koja obavljaju djelatnost kao sporedno zanimanje, u prvom redu se misli na izdavaoce ležajeva. u najkraćem su opisane specifičnosti sezone i pojave koje je teško precizno evidentirati, te se postupak inspekcijskog nadzora dopunjava i sa drugim postupcima, kao što je kontakt putem medija, neposredan obilazak lokacija na kojima se obavlja djelatnost, pozivanje obveznika putem telefona i sl., te se na taj način obezbjeđuje što veći stepen registracije obveznika, odnosno dobrovoljno podnošenje poreskih prijava. u svakom slučaju osnovni cilj je da se kroz postupak inspekcijskog nadzora obezbijede dodatni prihodi, odnosno u što više slučajeva utvrde neprijavljeni prihodi.


75

Rezultati rada inspekcijskog nadzora u prethodnoj godini se mogu sagledati sa više aspekata, a naredna tabela ilustruje rad porekih inspektora sa aspekta utvrđenih prihoda i sa aspekta preduzetih mjera u skladu sa zakonom o poreskoj administraciji.

Red. O P I S 2007. 2008. INDEX 2008/2007

br. 1 2 3 41. BROJ KONTROLA 3.005 2.969 99

2.UTVRĐENE OBAVEZE U

37.950.903 43.520.794 115POSTUPKU INSPEKCIJSKOGNADZORA

2.1. porez na promet 336.866 430.785 1282.2. porez na dobit 6.549.316 3.959.875 602.3. lična primanja i porez na dohodak 13.988.465 12.675.570 912.4. porez na dodatu vrijednost 17.076.256 26.454.564 1553. BROJ PREKRŠAJNIH PRIJAVA 3.852 3.262 854. BROJ KRIVIČNIH PRIJAVA 13 17 131

5.BROJ ZABRANA OBAVLJANJA

11 26 236DJELATNOSTI

6. BLOKADE RAČUNA 78 175 2248. OSTALE MJERE 65 74 114

ostvareni rezultati pokazuju pozitivan trend, odnosno značajan rast utvrđenih prihoda, kako ukupnih prihoda, tako i njihove strukture. Rast utvrđenih prihoda je ilustrovan i grafički, a grafikoni iskazuju strukturu ostvarenih prihoda i prikaz rasta prihoda u odnosu na isti period prethodne godine.

UTVRÐENE PORESKE OBAVEZE

05,000,000

10,000,00015,000,00020,000,00025,000,00030,000,000

porez napromet

porez nadobit

liènaprimanja iporez nadohodak

porez nadodatu

vrijednost

2007. godina

2008. godina

PReduzete MjeRe Po zaKonu o PoReSKoj adMiniStRaCiji

0 1,000 2,000 3,000 4,000

1

2

MJERE IZ ZPA

OSTALE MJERE

BLOKADE RAÈUNA

DJELATNOSTI

BROJ ZABRANAOBAVLJANJABROJ KRIVIÈNIHPRIJAVABROJ PREKRŠAJNIHPRIJAVA

porez na promet

porez na dobit

lična primanja i porez na dohodak

porez na dodatu

vrijednost

Ostale mjere

Blokade računa

Djelatnosti

Broj zabrana obavljanja

Broj krivičnih prijavaBroj prekršajnihprijava


76


Grafički prikaz je jednostavan osvrt na rezultate rada, odnosno ilustrativni podaci koji ukazuju na uspješnost u radu u dijelu inspekcijskog nadzora. Međutim, rezultati se mjere kroz neke preciznije metode, kroz povratne informacije iz postupka inspekcijskog nadzora, kroz upoređivanje rezultata sa procijenjenim rizikom, kroz dalje ponašanje poreskog obveznika nakon postupka inspekcijksog nadzora i niz drugih parametara, a čiji je cilj unapređenje rada Poreske uprave.

evidentno je da iz godine u godinu postoji napredak, te da rezultati kontrole posmatrani samostalno i u kombinaciji sa rezultatima drugih sektora Poreske uprave mogu se ocijeniti uspješnim.

SPRovođenje i oStvaRenje naPlate

Rezultati naplate poreza, doprinosa i drugih javnih prihoda ostvareni u 2008. godini predstavljaju sintezu aktivnosti, koje je Poreska uprava preduzimala u prethodnom četvorogodišnjem periodu, a sastoje se u postupcima unapređenja na kvalitetu evidencije poreskog knjigovodstva, ažurnog i djelotvornog nadzora nad radom poreskih obveznika, primjeni najboljih rješenja poreske prakse u naplati javnih prihoda, dobroj usluzi i servisiranju poreskim obveznicima.

Strateški cilj Poreske uprave – dobrovoljnost podnošenja poreskih prijava i plaćanja poreskih obaveza, trebalo je iz godine u godinu postepeno nadgrađivati, kako se fiskalna obaveza ne bi shvatala kao teret, već dio finansijskih sredstava predviđenih za blagovremeno izmirenje poreskih obaveza, koje će poreski obveznik uplatiti i time omogućiti dalji nastavak svog poslovanja.

analizirajući ostvarene rezultate u naplati fiskalnih prihoda od 2004. godin, zaključno sa decembrom 2008. godine, konstatuje se da je napor novog menadžerskog tima Poreske uprave, na čelu sa direktorom, u cilju osmišljavanja novih radnih postupaka i procesa, planova i programa rada, kao i izvještavanja o ostvarenim rezultatima u naplati po poreskim oblicima i vremenskim periodima, uz nove ideje i inicijative, kao što su procjena rizika i povećano angažovanje Call centara, rezultiralo dobrim efektima.

Stimulativne mjere (smanjenje fiskalnih obaveza i eliminisanje administrativnih barijera) za stvaranje pozitivnog poslovnog ambijenta, koje je vlada Crne Gore svojim reformama postepeno uvodila kroz sistem fiskalnog zakonodavstva, a Poreska uprava svojim operativnim aktivnostima sprovodila u praksi, dali su odlične rezultate. u ovom momentu, po pojedinim poreskim oblicima, mogu se konstatovati najniže poreske stope u regionu.

Međutim, proces edukacije poreskih obveznika posmatrano od 2004. godine trebalo je dovesti do nivoa koji omogućava blagovremenu naplatu javnih prihoda, redovno ‘’punjenje Budžeta’’ po svim poreskim oblicima, uz smanjenje korišćenja restriktivnih zakonskih mjera, koje bi putem prinude, natjerale poreske obveznike da svoju zakonsku obavezu blagovremeno izvrše. takođe je trebalo postići održivost principa dobrovoljnosti. dobro poznavanje naplatnog potencijala osam područnih jedinica Poreske uprave, praćenje njihovog rada, uz transparentnost u radu, omogućilo je Poreskoj upravi i ostvarenje dobrih efekata u naplati javnih prihoda. to pokazuju rezultati u naplati javnih prihoda, odnosno procenat povećanja naplate po pojedinim poreskim oblicima za poslednje četiri godine. od nominalnog iznosa 68.897.000 eur, koliko je ostvarena naplata Poreza na dodatu vrijednost u 2004. godini, održavanjem principa dobrovoljnosti u podnošenju poreskih prijava i plaćanju poreskih obaveza, ostvarena je u 2008. godini, po osnovu Poreza na dodatu vrijednost, naplata od 129.453.000 eur. dakle, indeks ostvarenja u naplati najvažnijeg budžetskog prihoda za ovaj period iznosi 187,89.

68.897.000

129.453.000

2004.GODINE

2008.GODINA

Naplata PDV-a

2004.GODINE 2008.GODINA

takođe su iznad svih očekivanja ostvareni rezultati u naplati prihoda od poreza na dobit pravnih lica, čija je naplata u 2004. godini ostvarena u iznosu 18.891.000 eur, a u 2008. godini sa indeksom povećanja od 333,34, odnosno 62.971.000 eur.


77

18.891.000

62.971.000

2004.godina 2008.godina

Naplata poreza na dobit


osnovni zadatak Poreske uprave – naplata prihoda predviđena Planom Budžeta Crne Gore realizovana je i kroz naplatu prihoda od prometa nepokretnosti, kod koga je, u odnosu na 2004. godinu, u 2008. godini ostvarena naplata sa indeksom od 1.020,39. tendencija povećanog indeksa naplate, pratila je i naplata prihoda od koncesionih naknada čiji je indeks povećanja naplate, u odnosu na 2004. godinu u 2008. godini, iznosio 199,82. Sagledavajući mogućnosti naplatnog potencijala svakog poreskog oblika, Poreska uprava je učinila novi pristup za evidentiranje i naplatu koncesionih naknada. Povećanim angažovanjem primijenjen je princip da obaveza po ovom osnovu mora biti u potpunosti blagovremeno naplaćena. na ovaj način omogućeno je da veliki dio prihoda ostvaren putem naplate, bude usmjeravan i na budžete lokalnih samouprava, budući da odgovarajući dio 50, odnosno 30% ostvarene naplate, po osnovu ovih prihoda, bude usmjereno prema lokalnim samoupravama. naravno, ovako ostvareni rezultati zahtijevali su unapređenje postupaka rada u Poreskoj upravi, koji su omogućili, prije svega, efikasno ustrojstvo poreskog knjigovodstva, s obzirom da se kod ovih poreskih oblika poresko zaduženje u poreskom knjigovodstvu, evidentira tek nakon dostave odgovarajućih akata od strane nadležnih organa, koji utvrđuju poresku obavezu.

uspješna naplata, nastavljena je i u dijelu naplate doprinosa za obavezno socijalno osiguranje. naplata prihoda koje se usmjerava prema fondovima u 2004. godini ostvarena je u iznosu od 179.939.000 eur, da bi u 2008. godini njena nominalna vrijednost iznosila 391.269.000 eur, odnosno imala indeks povećanja od 217,45.

iznijeti podaci na pravi način ilustruju aktivnosti Poreske uprave na realizaciji njenog osnovnog zadatka naplati javnih prihoda, a time i omogućavanje Budžetu CG, ostvarenje planiranih aktivnosti.

analizirajući podatke o naplati javnih prihoda na relaciji 2007 – 2008. godini evidentno je da je došlo do povećanja indeksa naplate koja je zacrtana budžetskim planom naplate javnih prihoda za 2008. godinu. Međutim, i tokom 2008. godine, i dalje je bilo poreskih obveznika koji svoje poreske obaveze nijesu blagovremeno izmirivali. za sve poreske obveznike koji svoje mjesečne obaveze nijesu blagovremeno izmirivali, a zbog onemogućavanja stvaranja tzv. ‘’starog duga’’, koji je tokom vremena, uz povećane troškove, sve teže naplatiti, Poreska uprava preduzimala je zakonom predviđene mjere naplate. analizirajući preduzete mjere naplate, u cilju sprečavanja nastanka delikventnog duga, konstatuje se da su najbolji efekti u naplati ovih obaveza, ostvareni putem kontakata sa poreskim obveznicima iz Call centara Poreske uprave, upućivanjem obavještenja. dakle, same upozoravajuće aktivnosti službenika Poreske uprave u većini slučajeva bile su dovoljne da poreski obveznik izmiri delikventni dug. ovo potvrđuju podaci dobijeni od područnih jedinica Poreske uprave iz kojih se konstatuje da je putem pisanih obavještenja i telefonskih kontakata od ukupno uplaćenog delikventnog duga u 2008. godini ovim putem naplaćeno 74,37%.

Prihodi ostvareni od naplate poreza na dohodak građana u 2008. godini veći su za 28%, u odnosu na prihode čija je naplata ostvarena u 2007. godini. u strukturi ovog poreskog oblika naročito dobra naplata ostvarena je kod poreza na lična primanja, kod koga je procenat povećanja u 2008. godini, u odnosu na ostvarenu naplatu iz 2007.g. iznosio 27%.

Fiskalna 2008. godina značila je i povećanje broja registrovanih pravnih lica. ova tendencija zahtijevala je i povećanu aktivnost Poreske uprave u cilju redovnog podnošenja poreskih prijava budući da su pravna lica istovremeno i Pdv obveznici. uz veoma nisku stopu zahvatanja prihoda od poreza na dobit pravnih lica, u 2008. godini, po ovom osnovu, naplaćeno je 62% više u odnosu na 2007. godinu, pa je nominalna vrijednost naplate koja je u 2007. godini iznosila 39.198.000 eur, u 2008. godini uvećana na 62.971.000 eur. uspješnoj naplati prihoda, po osnovu poreza na dobit pravnih lica, doprinijela je stalna komunikacija između Poreske uprave i poreskih obveznika, što je rezultiralo povećanjem broja podnosilaca prijava poreza na dobit, tako da je posmatrano od 2004. godine, pa nadalje, procenat broja podnosilaca iznosio od 84% za 2004. godine do 91% za posljednji izvještajni period.

osnovni izvor budžetskih prihoda Pdv (domaće tržište), čija je naplata u nadležnosti Poreske uprave, u 2008. godini naplaćen je sa povećanjem od 33%, u odnosu na naplatu ostvarenu tokom 2007. godine. naime, nominalna vrijednost ostvarene naplate u 2008. godine iznosila je 129.453.000 eur, dok je ostvarena naplata, po ovom osnovu u 2007. godini iznosila 97.050.000 eur. Pri


78


ovome se mora uzeti u obzir činjenica da je obaveza Poreske uprave da, u zakonom predviđenom roku, po zahtjevu stranaka vrši povraćaj Pdv kredita, o čemu se u Poreskoj upravi strogo vodi računa, budući da je uvijek prisutna činjenica potrebe za novim finansijskim ulaganjima, koja unapređuju radne procese, a time i stvaraju mogućnosti za ostvarivanje novih prihoda, po osnovu kojih će nastati i nove poreske obaveze. značajno unapređenje predstavlja propisivanje mogućnosti da se Pdv pri uvozu plaća iz Pdv kredita, čime je omogućeno poreskim obveznicima da putem preusmjerenja plaćaju Pdv pri uvozu i time ne izdvajaju dodatna sredstva za plaćanje poreskih obaveza pri uvozu. Međutim, uprkos tome, ostvarena naplata po osnovu Poreza na dodatu vrijednost, realizovana je veoma uspješno i, kao što je navedeno, sa procentom uvećanja od 33%. ovome je naročito doprinio konstantan kontakt službenika naplatnih Call centara u Poreskoj upravi, u cilju blagovremenosti podnošenja mjesečnih Pdv prijava, a time i izmirivanje prijavljenih poreskih obaveza. Procenat Pdv obveznika, podnosilaca mjesečnih prijava u 2008. godini iznosio je 93% od ukupnog broja ovih obveznika.

8.882

14.609

2005.GODINE

2008.GODINA

PDV prijave

2005.GODINE 2008.GODINA

izvanredan napredak u povećanju broja poreskih obveznika podnosilaca Pdv prijava, ilustruje podatak da je u 2005. godini procenat podnošenja Pdv prijava znosio 79% od ukupnog broja obveznika, u 2006. godini 86%, a u 2007. godini 90%.

naplatu prihoda, po osnovu akciza, Poreska uprava ostvarila je sa indeksom od 124 u odnosu na prethodnu godinu, a isto tako i naplata prihoda, po osnovu koncesionih naknada imala indeks uvećanja u 2008.godini u odnosu na prethodnu godinu koji je iznosio 111.

S obzirom na činjenicu da je tokom 2008. godine zabilježen smanjen promet nepokretnosti u našoj zemlji, Poreska uprava je, ne želeći da dođe do pada ovog prihoda, uložila velike napore da se projektovana budžetska naplata, po ovom osnovu, u potpunosti realizuje, što je i postignuto, pa je ovaj prihod naplaćen u istom iznosu kao i prethodne godine. ovo je rezultat ostvarenih kontakata koje je Poreska uprava inicirala sa upravom za nekretnine i nadležnim sudovima u cilju blagovremene dostave ugovora o prometu nepokretnosti i svih drugih sudskih odluka, kojima se vrši izmjena svojinskih prava na nepokretnoj imovini. Mora se istaći da registracija imovine, tj. upis prava na nepokretostima nije uslovljena okončanjem poreskog postupka, što je jedna od okolnosti koja otežava rad Poreske uprave, iz razloga što zahtijeva dosta angažovanja na pribavljanju svih pravnih akata u slučajevima, kada poreski obveznik svoju imovinu nije voljan odmah da registruje.

uprkos činjenici što je u 2008. godini došlo do smanjenja poreskih stopa, kada je riječ o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, naplata ovih prihoda u odnosu na 2007. godinu imala je indeks uvećanja 127.

ukupno ostvarena bruto naplata poreza, doprinosa i drugih javnih prihoda za 2008. godini u odnosu na prethodnu godinu, ostvarena je za 27 % više.

Ukupna bruto naplata

911.041.000717.228.000



79

PReduziManje MjeRa PRotiv KoRuPCije

utvrđivanje, kontrola i naplata su osnovne nadležnosti Poreske uprave, čije ostvarenje zahtijeva zakonito ponašanje zaposlenih u ovom organu. takvav nivo ponašanja, zahtijeva sprovođenje svih aktivnosti utvrđenih akcionim planom za sprovođenje Programa borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala.

Poreska uprava je u tekućem periodu realizovala sve zadate aktivnosti i svoj rad učinila transparentnim.

etički kodeks službenika i namještenika uposlenih u Poreskoj upravi, uručen je svim zaposlenim, objavljen je na Web sajtu i oglasnim tablama svih organizacionih djelova. Poreski obveznici i građani mogu besplatnim pozivom telefonskog broja 19707, tokom 24 sata, prijaviti sve nepravilnosti u radu poreskih obveznika i poreskih službenika, a na Web sajtu istaknut je i «pulsirajući baner» s pozivom za prijavljivanje korupcije. do sada prema ovom broju bilo je ukupno 11.695 poziva, od čega se 11.031 odnosilo na zahtjeve za tumačenje poreskih propisa, dok su se 664 poziva odnosila na prijave građana na uočene nepravilnosti u radu poreskih obveznika. nijedan poziv se nije odnosio na prijavu koruptivnog ponašanja zaposlenih. Periodični izvještaji o pozivima prema ovom broju i vrsti prijava objavljuju se putem web sajta.

Poseban vid javnosti rada ovog organa ogleda se i u rješavanju zahtjeva za slobodan pristup informacijama, shodno zakonu o slobodnom pristupu informacijama, kojih je do sada podnešeno 71 i svi su propisno riješeni, a izjavljene su 2 žalbe, koje su odbijene od strane drugostepenog organa, kao neosnovane. vodič za slobodan pristup informacijama u posjedu Poreske uprave, sa potrebnim izmjenama i dopunama, s obzirom na promjenu zakonske regulative i kadrovske promjene u Poreskoj upravi, dostupan je javnosti preko web sajta. Pored navedenih aktivnosti, Poreska uprava je u cilju ostvarivanja i zaštite prava građana na web sajtuu objavila dva «obavještenja građanima», letak «Korupcija» i nalog direktora za dosljedno sprovođenje kontrolnonadzorne aktivnosti uposlenih, koja je utvrđena Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Poreske uprave. ustanovljen je poseban vid kontrole na horizontalnom i vertikalnom nivou. naime, u područnim jedinicama sistem kontrolnonadzorne aktivnosti ustanovljen je putem nadzora nad radom zaposlenih od strane pretpostavljenih službenika, a rad inspektora kontroliše se i od strane kontrolora kvaliteta, supervizora, a potom i od strane Sektora za praćenje sprovođenja poreskih propisa, inspekcijski nadzor i upravni postupak, Glavnog poreskog inspektora, pa sve do nivoa direktora Poreske uprave.

odjeljenje za unutrašnju kontrolu, u skladu sa Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji i Pravilnikom o radu interne kontrole, izvršilo je analizu izvještaja o radu Poreske uprave za period januarseptembar 2008. godine i dalo pozitivnu ocjenu, koja je takođe, javno objavljena, putem web sajta. u protekloj godini u dva slučaja su utvrđene i indikovane radnje zaposlenih sa elementima korupcije, što je uz odgovarajuću prijavu dostavljeno javnom tužiocu, na dalji zakonski postupak.

Saradnja sa ostalim državnim organima, u okviru zakona i potpisanih Sporazuma o međusobnoj saradnji, odvija se na zavidnom nivou. tako je, primjera radi, samo u zadnjem tromjesečju od strane uprave za sprječavanje pranja novca, dostavljeno 80 zahtjeva za provjeru, odnosno dostavu podataka, Ministarstva rada, zdravlja i socijalnog staranja 16, Glavnog grada Podgorice 13, Ministarstva turizma i zaštite životne sredine 5, uprave kriminalističke policije 3, Prijestonice Cetinje 1, Republike Slovenije 1 i po 1 zahtjev upućen od strane pravnog i fizičkog lica.

u protekloj godini 105 službenika Poreske uprave, učestvovalo je na 58 seminara, u organizaciji uprave za kadrove, a u organizaciji evropske asocijacije poreskih uprava iotae, održano je 18 seminara i areagrupa, na kojima je uzelo učešće 28 službenika ovog organa. unutar same Poreske uprave, organizovano je 8 opštih i specijalizovanih obuka, na kojima je prisustvovalo 69 polaznika, rukovodećih i ovlašćenih službenika.

Mišljenje poreskih obveznika i građana o radu Poreske uprave, poštovanju zakonitosti i etičkog odnosa uposlenih prema radnim obavezama, bitan je pokazatelj adekvatnog provođenja akcionog plana. Stoga je Poreska uprva putem Web sajta sprovela tri ankete kao «pitanje nedjelje» i na ukupno 16, do sada objavljenih pitanja, građani su se pozitivno izrazili o radu i preduzetim mjerama Poreske uprave u borbi protiv korupcije.

PoReSKa uPRavaMirjana Pešalj,

direktor


80


U odsjeku za analitičke poslove vrše se poslovi koji se odnose na: prikupljanje i analiziranje podataka potrebnih za otkrivanje pranja novca i finansiranja terorizma; izradu izvještaja o prikupljenim podacima, pripremanje osnove za listu indikatora za prepoznavanje sumnjivih transakcija; saradnju sa ovlašćenim licima kod obveznika i organizovanje ob uke zaposlenih kod obvez nika; utvrđivanje standarda i metodologija za uspostavljanje i razvijanje politike, pr o cedura i praksa za prepoznavanje sumnjivih transakcija; praćenje i razvijanje posebnih programa za sprječavanje pranja novca i finansira nja terorizma, priprema smjernica za

izradu analize rizika i druge poslove utvrđene propisima.

u cilju poboljšanja kvaliteta obrade

i analize predmeta (koji se već nalaze na određenom statusu), iz vrše na je modifikacija analitičke aplikacije u dijelu dodjele novog statusa određenom predmetu, na osnovu obrade novonastalih poslovnih transa k cija (od strane istog zakonskog obv e znika ili od ostalih zakonskih obveznika, a koja se registruje u anali ti čkoj aplikaciji nakon importa). u analitičkoj aplikaciji uvedena je mo gu ćnost praćenja predmeta koji su na statusu „pratiti dalje“ preko ana litičkog alata »uPozoRenja«.

StatiStiKa

Broj ukupno importovanih (prijavljenih) transakcija od zakonskih obveznika:

BANKE 58.014

TRŽIŠTE KAPITALA 142.534

OSTALI OBVEZNICI 9.838

zakonski obveznici su dužni da upravi dostave podatke:

o svakoj transakciji koja se izvršava u gotovom novcu u iznosu od 15.000 eura ili više, odmah, a najkasnije u roku od tri radna dana, od dana izvršene transakcije.

o sumnjivoj transakciji (bez obzira na iznos i vrstu)

Predmeti koji su otvoreni u odsjeku za analitičke poslove na osnovu re dovno importovanih gotovinskih transakcija:

- br.otvorenih predmeta 306

- na inicijativu Analitike 255

- na inicijativu obveznika 51

Predmeti koji su proslijeđeni odsje ku za sumnjive transakcije na osno vu analitičke obrade i analize importovanih transakcija:

- br.proslijeđenih predmeta 127

- na inicijativu Analitike 76

- na inicijativu obveznika 51

ostvareni rezultati Uprave za sprječavanje pranja novca

i finansiranja terorizma u 2008. godini

PredragMitrović


81

Broj prijavljenih sumnjivih transakcija od strane zakonskih obveznika 57

u odsjeku za analitiče poslove na bazi ukupno prijavljenih sumnjivih transakcija od obveznika (57) kreirano je i obrađeno ukupno 51 predmet, koji su na osnovu analitičkofinansijske analize (redovne i dopunske), proslijeđeni odsjeku za sumnjive transakcije na dalju analizu i obradu iz njihove nadležnosti.

Broj ukupno importovanih (prijavljenih) transakcija od učesnika na tržištu kapitala:

TRŽIŠTE KAPITALA 142.534

- berze 62.672

- CDA 79.859

- brokeri 3

Broj ukupno importovanih (prijavljenih) transakcija od ostalih zakonskih obveznika:

OSTALI OBVEZNICI 9.838

- Sudovi 8.888

- trgovci nekretnina 338

- trgovci automobila 199

- Uprava Carina 387

- Pošta CG 26

U odsjeku za sumnjive transakcije vrši se obrada predmeta za koje se podaci i informacije obezbjeđuju iz sljedećih izvora:

odsjeka za analitiku, odsjeka za međunarodni i unutrašnju saradnju (to su podaci dobijeni od stranih obavještajnofinansijskih službi), kao i odsjeka za kontrolu obveznika.

zakonskih obveznika nadležnih državnih organa i drugih relevantnih činilaca od kojih se mogu dobiti korisni podaci značajni za rad uprave.

nakon dobijanja obavještenja o sumnjivoj transakciji i primarne obrade u odsjeku za analitiku, podaci se prosljeđuju aplikativno odsjeku za sumnjive transakcije, gdje se prikupljaju dopunski podaci od drugih zakonskih obveznika i vrši njihova dalja finansijska analiza. odsjek za sumnjive transakcije je filter, u kojem se vrši konačna analiza toka kretanja novčanih sredstava i na osnovu dopunske obrade i analize odlučuje o tome da li ima dovoljno osnova sumnje da se proslijedi informacija nadležnim državnim organima, kao što su uprava policije, agencija za nacionalnu bezbjednost, tužilaštvo i dr.

StatiStiKa

Ukupan broj otvorenih predmeta 148

Broj otvorenih predmeta na inicijativu obveznika-banaka 46

Broj otvorenih predmeta na inicijativu Uprave carina 11

Broj otvorenih predmeta na inicijativu ANB 4

Broj otvorenih predmeta na inicijativu Poreske uprave 2

Broj otvorenih predmeta na inicijativu Uprave policije i tužioca 23

Broj otvorenih predmeta na inicijativu CDA 1

Broj otvorenih predmeta na inicijativu ostalih odsjeka unutar USPNF T 61

Broj prijavljenih sumnjivih transakcija 57

Broj blokiranih transakcija (računa) 11

Ukupan iznos blokiranih transakcija 2.400.704,00 €

Ukupan broj proslijeđenih predmeta nadležnim državnim organima-Upravi policije i tužilaštvu (osnov sumnje krivično djelo pranje novca) 39

Ukupan broj proslijeđenih predmeta nadležnim državnim organima (osnov sumnje za druga krivična djela) 5


82


u odsjeku za informacione tehno lo gije i prijem podataka u toku redovnih aktivnosti, a u cilju poboljšanja funkcionisanja rada odsjeka koji dio svojih aktivnosti oslanja na kvalitet aplikativnih rješenja i baze podataka, u ovom periodu je odrađen niz aplikativnih rješenja i izmjena u bazi podataka. ovim aktivnostima je usavršavano izvještavanje aplikacije kao i pretrage podataka dobijenih od obveznika.

izmjene i novi elementi se odnose na upravljanje predmetima odsjeka za Analitičke poslove, ispis zahtjeva za podacima od odsjeka za Sumnjive transakcije, dio aplikacije koji se odnosi na ugovore od sudova, manipulacija podacima i izvještavanje o bankarskim transakcijama, manipulacija podacima i izvještavanje o transakcijama dobijenim od: pošta, CDA, brokera, berze, Uprave Carina, trgovaca i razni sumarni i komparativni izv ještaji i pretrage. osim ovoga, u prethodnom periodu vršene su i sledeće aktivnosti:

Rad na analizi novih obrazaca za izvještavanje od strane obveznika;

Plan i razvoj elektronskog djelovodnika;

inovirana validacija elektronskih izvještaja o transakcijama (neradni dani i praznici).

SeKtoR KontRole, MeđunaRodne i unutRašnje SaRadnje

donošenjem novog zakona o

SPnFt i novog akta o sistematizaciji i organizaciji radnih mjesta formiran je odsjek za kontrolu obveznika, sa osnovnim ciljem obezbjedjivanja dosljedne primjene zakona o SPnFt od strane zakonskih obveznika. Mjere koje preduzima ovaj odsjek, pored zakona o sprječavanju pranja novca i finansiranja terorizma kao osnovnog zakona, definisane su i zakonom o inspekcijskom nadzoru i zakonom o prekršajima.

odsjek za kontrolu obveznika je po čeo sa radom u drugoj polovini 2008. godine i ostvario sljedeće rezul tate:

- Ukupno izvršeno kontrola- 60- Podnijeto je 14 Zahtjeva za

pokretanje prekršajnog postupka protiv obveznika

- Dostavljeno je 10 obavještenja drugim državnim organima, u smi slu čl. 56 zakona (Poreskoj Up-r avi – 7 i Upravi Policije – 3)

Struktura kontrolisanih subjekata po djelatnostima

Vrsta djelatnosti Izvršeno kontrola

Agencije za promet nekretnina 42

Građevinske firme 11

NVO 1

Finansijski lizing 2

Ostale djelantosti 4

Ukupno 60

odSjeK za MeđunaRodnu i unu tR a šnju SaRadnju

Saradnja uprave sa međunarodnim organizacijama i tijelim, koja je uspo stavljena u ranijim godinama, us p ješno je nastavljena i u 2008. go di ni. Međunarodna saradnja sa Ka ncelarijom tehničke pomoći ame ričkog Ministarstva finansija/tre z or; sa američkom ambasadom Sad u Podgorici; Ministarstvom pravde Sad; Savjetom evrope; oSCe ka ncelarijom u Podgorici; undP kancelarijom u Podgorici, MMFom i Svjetskom bankom, nastavljena je i produbljena na polju pružanja sav je todavnestručne pomoći i podrške vezane za implementaciju mje ra i standarda koji se odnose na pranje novca i finansiranje terorizma; u vidu obuka i seminara na temu sprječavanja pranja no v ca i finansiranja terorizma; orga nizo vanja studijskih posjeta i fina n s i jskih obuka, koje su imale ve l iki značaj u radu uSPn, kao i drugih organa i tijela značajnih u implementaciji zakona o SPnFt.

Predstavnici Crne Gore su i u 2008. godini prisustvali sastancima Moneyvala u Savjetu evrope. takođe, u 2008. godini nastavljena je us pješna saradnja sa FoS iz cije log svijeta. Razmjena podataka pu tem eGMont web sajta je na zadovo ljavajućem nivou.

u 2008. godini predstavnici upra

ve za sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma učestvovali u radu Radnih grupa eGMonta:

SantjaGo, čile, 11.02.. 12.03. 2008 » Sastanak radnih grupa «

Seul, j. Koreja, 2529.05.2008 « egmont zasijedanje «

toRonto, Kanada, 20.10.24. 10.2008 »Sastanak radnih grupa«

Radi ostvarivanja što bolje saradnje i razmjene finansijskoobavještajnih podataka na međunarodnom nivou, pored Sporazuma o saradnji sa 11 zemlja u okruženju i drugim državama sa kojima je saradnja od izuzetnog značaja, uprava za sprječavanje pranja novca i finansi ranja terorizma je u oktobru 2008. godine potpisala i sporazume o sa radnji sa FoSom amerike FinCen i FoSom Rumunije.

StatiStiKa

u toku 2008. godine, obrađena su 189 zahtjeva i odgovora. od toga broja je:

upućen 61 zahtjev drugim zemljama (od čega 4 zahtjeva sa dodatnim informacijama ); a odnose se na 75 fizičkih lica (18 rezidenti, 57 nerezidenti) i 48 pravna lica (8 rezidenti, 40 nerezidenti );

primljeno je 47 odgovora od drugih zemalja na naš zahtjev za informacije vezano za pranje novca;

primljeno 40 zahtjeva za informacije vezano za pranje novca; a odnose se na 179 fizičkih lica (6 rezidenti, 173 nerezidenti ) i 44 pravna lica ( 11 rezidenti, 33 nerezidenti )

upućeno 41 odgovora na zahti jevane informacije drugim zemljama;

primljena su 3 obavještenja od drugih zemalja;

dobijene 2 saglasnosti da bi se dobijene informacije mogle dalje pr o slijediti;

dato je 11 saglasnosti za dalje proslijeđivanje informacija.

ReFeRat za vođenje PRvovoSte PenoG PReKRšajnoG PoStuPKa

u novembru 2008. godine opera ti vno je počeo sa radom Referat


83

za vo đenje prvostepenog pre kršajnog pos tupka. od početka rada ovog Re ferata podnijeta su 14 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka. donošenjem rješenja, po stupak je u 6 predmeta okončan i to na način što su u 5 predmeta okrivljeni (pravno i odgovorno lice u pravnom licu) proglašeni krivim i kažnjeni novčanom kaznom. ukupan iznos izrečenih novčanih kazni je 13.860.00 eura, a troškova pr ekršajnog postupka 300,00 eura. Po jednom zahtjevu, prekršajni postupak je obustavljen. 8 predmeta je u radu.

SluŽBa za oPšte PoSlove, FinanSije i odnoSe Sa javnošću

u službi za opšte poslove, finansije i odnose sa javnošću vrše se poslovi koji se odnose na: izradu opštih aka ta uprave, izvještavanje o radu upr ave; pripremu pojedinačnih akata o ostvarivanju prava iz rad nih odnosa; vođenje personalne evid encije; sprovođenje jedinstvene kadro vske politike; pripremu akata za obračun zarada, naknada i drugih primanja zaposlenih; informisanja javnosti o radu uprave; finansijsko, računovodstveno i materijalno poslo vanje, pripremu i obradu knjigovodstvene dokumentacije; izradu finansijskog plana i predračuna sredstava za rad organa i praćenje njihovog izvršavanja; javne na ba vke; primanje, raspoređivanje, evidentiranje i otpremanje akata; arhiviranje predmeta; poslove foto ko pira nja i umnožavanja; poslove dostave akata i druge poslove utv rđene propisima.

ReziMe

u septembru 2008. godine u Crnoj Gori je vršena iii Runda evaluacije eksperata MoneYvala. eksperti iz oblasti finansija, bankarstva, pravo suđa, izvršnih i zakonodavnih or gana vršili su detaljnu procjenu stanja u Crnoj Gori na licu mjesta, sa aspekta sprječavanja pranja nov ca i finansiranja terorizma u operativnom i zakonodavnom smi slu, usaglašavanja zakonodavstva sa relevantnim međunarodnim standa

rdima i njihove implementacije, na kon čega će sačiniti izvještaj o po s tignutim rezultatima Crne Gore u ovoj oblasti. odbrana izvještaja zakazana je za mart 2009. godine, na Plenarnom zasjedanju MoneYvala u Strazburu.

u skladu sa potrebom zastuplje

nosti na međunarodnoj sceni u oblasti svog rada, kao i u cilju konti nuirane edukacije i obuke iz oblasti prevencije pranja novca i finansiranja terorizma, predstavnici uprave su tokom 2008. godine učestvovali na više međunarodnih konferencija, sastanaka i seminara.

uprava za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma, kroz seminare, radionice i savjetova nja, aktivno učestvuje u edukaciji ov lašćenih lica obveznika i zaposlenih koji imaju direktan kontakt sa klijentom.

zaKljučCi

zakonska regulativa u Crnoj Gori iz oblasti sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma harmo nizovana je sa relevantnim pr opisima iz ove oblasti i prati pr eporuke među narodnih institucija;

uprava za sprječavanje pranja nov ca i finansiranja terorizma, kao organ organ uprave nadležan za sprječavanje pranja nov ca i finan si ranja teroriz ma i implementa ciju zakona o sprječav an ju pranja novca i finansi ranja te ro rizma, organizovana je i funkc ioniše u skladu sa međuna ro dnim standardima i pozitivnom pr aksom, uz maksimalno uvažavanje spe cifičnosti vremena i prostora u koji ma ostvaruje svoju funkciju;

uprava ostvaruje dobru saradnju sa nadležnim državnim organima Crne Gore uključenim u sisitem sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma, kao i sa relevantnim or ganizacijama i institucijama iz inostranstva;

Rezultati rada uprave za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma su pokazatelj da je sistem

dobro postavljen i da funkcioniše;

aktivnosti koje se preduzimaju na dogradnji sistema sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma, po svom sadržaju i dinamici su sasvim usklađene sa zahtjevima i izazovima ove problematike.

mr Predrag MitRović,direktor uprave

ministarstvo finansija crne gore · godišnji izvještaj ministarstva finansija crne gore za 2008....

Documents