ministria e arsimit, shkencës dhe...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Drejtimi

Teknik i dhëmbëve Klasa 10

PËRMBAJTJA

I. Parathënie

II. Korniza e programit mësimor professional për profilin”Teknik i dhëmbëve”, shkalla e I dhe e II III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për shkallën e I a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10

1. Edukatë shëndetësore 2. Morfologji e dhëmbit 3. Teknologji e materialeve tekniko-dentare 4. Bazat e profileve shëndetësore

b)Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, klasa 10

1. Strukturat anatomike dhe funksionale të organizmit 2. Vizatimi i lirë i dhëmbëve 3. Modelimi me dyll i dhëmbëve veç e veç c)Programet e lëndëve profesionale, kl. 11 1. Mikrobiologji 2. Protetikë fikse laboratorike 3. Teknologji e materilave tekniko-dentare 4. Protetikë mobile laboratorike

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11 1.Modelimi me dyll i kurorave 2.Mbarimi i inlejeve dhe rindërtimeve 3.Mbarimi i protezave totale e)Programet e lëndeve profesionale, kl. 12

1.Protetikë fikse laboratorike 2.Protetikë mobile laboratorike 3. Etikë mjekësore

f)Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12 1.Mbarimi i urave nga metal-porcelani 2.Mbarimi i kurorave nga porcelani 3.Mbarimi i protezave parciale-pllakore

4.Mbarimi i protezave të skeletuara

IV. Programet e lëndeve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për shkallën II a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 13 1.Psikologji mjekësore 2.Biokimi 3. Aparate ortodontike 4.Patologji e sistemit orofacial 5.Sterilizim dhe kirurgji orale 6. Sëmundje ngjitëse b)Përshkruesit e moduleve tëpraktikave profesionale, kl. 12 1.Mbarimi i aparateve mobile ortodontike 2.Sterlilizimi - metodat

V. Literatura e rekomanduar VI. Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

PARATHËNIE

Në kuadër të reformave në arsim, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) filloi procesin e ndryshimeve edhe në Arsimin Profesional. Krahas me zhvillimin e programeve të reja , u zhvillua trajnimi sistematik I mësimdhënësve lidhur me metodologjitë e reja mësimore , forma të reja të vlerësimit të nxënësve si dhë mënyra të përshtatshme për zbatimin e pjesës praktike të mësimit . Në shkollat profesionale nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë document do të gjeni programet e detajuara për lëndët profesionale, ndërsa lëndët e përgjithshme parashtrohen në një document të veçantë të MASHIT-it. Lëndët e përgjithshme për Arsimin Profesional të Kosovës zënë afërsisht 1/3 e numrit të orëve vjetore për klasat X, XI, XII dhe XIII. Pjesën tjetër të numrit të orëve e përbëjnë lëndët profesionale. Serioziteti në punë i mësimdhënësve të shkollave profesionale, bashkëpunimi i përhërshëm ndërmjet tyre, diskutimi dhe ballafaqimi I mendimeve, përhapja e përvojave të përparuara, tolerance dhe konsensusi në dhënien e përfundimeve, janë themelet ku do të mbështeten vlerësimet për keto programe dhe sidomos idetë dhe propozimet për përmirësimin e tyre. Prishtinë, 2007

Korniza e programit mësimor profesional ARSIMI PROFESIONAL

Drejtimi: Teknik i dhëmbëve Shkalla I

Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Shëndetësor Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla: I I. Njoftime të përghithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimi në profilin Teknik i dhëmbëve trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale në dy nivele: niveli iII(X, XI, XII) dhe i III(XIII) Vërejtje : Për këtë profil të arsimit professional nuk ekziston niveli i parë , ngase nxënësi nuk mund të arrjë kompetencat e duhura që i kërkon tregu i punës për këtë profil. Kurrikuli i profilit Teknik i Dhëmbëve është i strukturuar në lëndë mësimore(teorike) dhe module mësimore(praktike), në tri grupe:

1 Grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për të lëhtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

2 Grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin e nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset dhe dukuritë që lidhen me profesionin shëndetësor.

3 Grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar në punën e tyre profesionale të mëtutjeshme.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit

Qëllimi kryesor i shkollimit të lëmit shëndetësor është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktiv e kompetent, si dhe për t’u angazhuar në punën e mëtejshme gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësi i ndjenjes së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gadishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’krijojë nxënësve: - Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë shprehitë dhe qëndrimet e mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit e trajnimit professional të mëtejshëm; - Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit në përputhje me standardet ndërkombëtare; - Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kurreshtjen itelektuale dhe vlerat morale; - Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale; - Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike; - Mundësi për t’u njohur me zhvillimet përspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontestet e integrimit evropian. 3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për Teknik të dhëmbëve mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat, që kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (mendore dhe fizike) të mjaftueshme për të kryer shkollën e mesme. Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta sesa kapacitetet reale të shkollave profesionale, MASHT-i përgatitë udhëzime të veçanta me kritere të pasaçme pranimi për këto shkolla. 4. Mundësitë e punësimit dhe shkollimit të mëtejmë Arsimimi në profilin ”Teknik i dhëmbëve” trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm në dy nivele : niveli i II dhe i III-të. Pas përfundimit të nivelit të dytë nxënësi fiton titulli “Teknik i dhëmbëve i çertifikuar” dhe ka të drejtë të integrohet në tregun e punës në profilin përkatës. Pas përfundimit të nivelit të dytë nxënësi i nënshtrohet testit për vazhdimin e klasës së XIII. Pasi nxënësi të ketë përfunduar me sukses klasën XIII fiton diplomën dhe thirrjen “teknik i dhëmbëve i diplomuar”, si dhe ka mundësinë e vazhdimit të studimeve universitare.. 5. Mundësitë e punësimit

Shkollimi për “Teknik të dhëmbëve ”, i referohet punimit të dhëmbëve dhe të protezave që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës. Nisur nga kjo, tekniku i dhëmbëve mund të punsohet në klinika dhe në laboratore dentare, ose mund të vetëpunësohet në këtë sektor, sipas kërkesave të klientëve. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një bisnes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë. II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit 1.Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin Teknik i dhëmbëve do të zhvillojë te nxënësi një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij në përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin në shoqëri. Kështu nxënësi do të jetë i aftë të:

4 komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e ndjenjat e tij dhe për të argumentuar mendimet për çështje të ndryshme;

5 angazhohet fizikisht dhe mentalisht në zgjidhjen e situatave ndryshme që do të ndeshë në kontestin profesional, personal dhe shoqëror;

6 respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave të pranuara,

7 vlerësojë dhe të vetëvlerësojë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe çuar më tej arritjet.

2. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit katërvjeçar në Profilin mësimor “Teknik i dhëmbëve”, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:

8 di ti vizatoj dhe modeloj dhëmbët 9 punon me gips , 10 mbaron modele punuese dhe studiuese, 11 punon me akrilate, me metale fisnik e jofisnike, porcelan, etj., 12 mbaron të gjitha llojet e punimeve protetike mobile (proteza parciale, pllakore, të

skeletuara, proteza totale dhe proteza imediate), 13 mbaron të gjitha llojet e punimeve protetike fikse (inlej, rindërtime, kurora, ura) 14 bën riparimet dhe ribazimet e nevojshme, 15 punon të gjitha llojet e aparateve ortodontike (active, retensionale, aktivatore, etj) 16 vendosë modelet në articulator, 17 bën modelime, derdhje, përpunime, lustrime, 18 përdor në mënyrë të drejtë aparatet dhe paisjet dhe mirëmban ato

III. Plani mësimor për profilin Teknik i Dhëmbëve, shkalla I dhe II

ORËT VJETORE SIPAS KLASËVE

Shkalla e parë Shkalla e dytё

A. Lëndët e përgjithshme Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 Klasa 13

1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (105) 3 (96) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70) 2 (64) 3 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (70) 2 (64) 4 Matematikë aplikative 2 (70) 2 (70) 2 (70) 2 (64)

5 Teknologji informimit 2 (70) 2 (70) 2 (70) 2 (64) 6 Fzikë 1 (35) 1 (35) 1 (35) 1 (32)

7 Kimi 1 (35) 1 (35) 1 (35) 2 (64) 8 Biologji 1 (35) 1 (35) 2 (70) 2 (64) 9 Menaxhim i projekteve / / 1 (35) / 10 Ekonomi dhe ndermarresi 1 (35) Gjithsej : A 15 (560) 14 (490) 16 (560) 16 (480)

B. Lëndet profesionale

1 Anatomi & Fiziologji 2 (70)

2 Morfologji e dhëmbit 2 (70)

3 Protetikë fikse laboratorike 2 (70) 2 (70)

4 Protetikë mobile laboratoeike 2 (70) 2 (70)

5 Tek. e materialeve tekniko-dentare 1 (35) 2 (70)

6 Aparate ortodontike 2 (64)

7 Mikrobiologji me imunologji 2 (70)

8 Sëmundjet ngjitëse 2 (64)

9 Biokimi 2 (64)

10 Psikologji mjekësore 1 (32)

11 Etikë mjekësore 2 (70)

12 Edukim shëndetësor 2 (70)

14 Patologji e sistemit orofacial 2 (64)

15 Sterilizimi dhe kirurgjia orale 2 (64)

Gjithsej:B 7 (265) 8 (280) 6 (210) 11(352)

C. Modulet e praktikës profesionale

1 Vizatimi e modelimi me gips i dhëmbëve 6 (210) 11.5k

2 Modelimi i kurorave dhe i urave 5 (175) 14k

5 (175)

3 Mbarimi i protezave totale dhe parciale 5 (175) 14k

5 (175)

4 Mbarimi i aparateve ortodontike 3 (96) 5 Sterilizimi – metodat 2 (64)

C. Gjithsej 6 (210) 11.5k

10 (350) 10 (350) 5 (160)

Lëndët profesionale në %

D. Gjithsej orë në javë 30 (1050) 32 (1120) 32 (1120) 32 (1024)

VI. Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor profesional Lëndët e përgjithshme janë të njëjta për të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara të tyre parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT-it. Javët mësimore sipas klasave: Klasa e X-35 javë; Klasa e XI-35 javë; Klasa eXII-32 javë; Klasa eXIII-32 javë

Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara profesionale, mësuesit bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesinale dhe të praktikave profsionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënie të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili duhet të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm, si niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkrete që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive të mësimdhënies etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një process të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit e instruktorët e praktikave. Mësuesit duhet të përdorin metoda të tilla të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësite dhe shprehitë praktike të nxënësve por edhe qëndrimet e tyre ndaj jestës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit(teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti dhe veprimtarinë sociale në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollave, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si proifesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontestin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjerata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrim praktik, projektet praktike, veprimtaritë – ushtrimet në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjerata, zzgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikçyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës duhet të synohet krijimi i mjediseve të stimuluara të punës.

Sa I përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizimin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet profesionale të tyre. Sjellja e nxënësit në shkollë dhe public nuk guxon të futet në vlerësimin e suksesit. Me rëndësi është vlerësimi I vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi I arritjeve I bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me me standardet e e përcaktuara dhe shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi I bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen njeri me tjetrin. Vlerësimi I nxënësit mund të bëhet vetëm për qëllime mësimore të përcaktuara në planprogram dhe ato përmbajtje mësimore, të cilat janë ligjëruar deri atëherë. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi I veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim, etj. Në veprimtarinë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrument vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushte konkrete. Parimet e vlerësimit, llojet e vlerësimit dhe instrumentet e vlerësimit duhet të zbatohen në përputhje me udhëzimin administrative për vlerësim, të lëshuar nga Ministri. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT-it, duhet të mbizotërojë vlerësimi I kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situate pune reale apo të stimuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shdërrojnë rolin e mësuesit nga një lector I thjeshtë në një moderator, mbikeqyrës dhe vlerësues I vepritarisë së nxënësve.

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

Shkalla I

ARSIMI PROFESIONAL

Klasa 10 Programi i lëndëve profesionale

Programi i lëndës Anatomi me fiziologji Lëmi: Shëndetësi Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla: I Klasa: 10 I Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e X nxënësi duhet të: - identifikoi, përshkruai dhe të njohë pjesët e skletit dhe topografinë e tyre të saktë. - identifikoi muskujt e caktuar, funksionin e tyre në raport me skeleton dhe sistemet e organeve. - tregojë rëndësinë, topografinë dhe raportet reciproke ndërmjet organeve dhe sistemeve të organeve të ndryshme - njohë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre. - njohë mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale. - shpjegojë karakteristikat themelore të muskujve, ndërtimin histologjik, llojin dhe kasifikimin e tyre. - specifikojë llojet e kontraksioneve dhe forcën muskulare. - shpjegojë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sistemit konduktiv (përcjellës). - dijë karakteristikat themelore të qarkullimit sistemik, vëllimit të gjakut dhe shtypjen arteriale; pulsin arterial dhe kualitetin e tij. - shpjegojë karakteristikat e rrugëve të frymëmarrjes; mushkëritë, pleura dhe mekanika e frymëmarrjes. - analizojë karateristikat e organeve të tretjes, raportet topografike, gjëndrat ndihmëse, funksionet motorike, sekretive, digjestive dhe absortive. - shpjegojë për metabolizmin e materieve ushqyese dhe termorregullimin. - tregojë karakteristikat e sistemit ekskretor:nefroni, proceset e filtrimit, reabsorbimit dhe sekretimit; krijimin e urinës definitive; refleksi i mikcionit (urinimit). - identifikoi karakteristikat e gjëndrave endokrine; hormonet dhe veprimin e tyre. - shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SN; SNQ, SNP (autonom dhe somatik)

- shpjegojë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijor (lëkurës, syri, veshi, drejtpeshimi, shija dhe nuhatja). II Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 3 orë /javë = 105 orë III Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Karakteristikat morfologjike-funksionale të qelizës dhe indeve 3 orë a) Qëllimet e kapitullit

Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- shpjegoj rolin dhe rëndësinë e transportit nëpër mebranën qelizore - të dijë ti dalloj karakteristikat e llojeve të indeve të ndryshme

b) Temat e kapitullit 2 Mënyra e transportit nëpër mebranën qelizor 3 Karakteristikat e përgjithshme morfologjike dhe funksionale të llojeve të

Ndryshme të indeve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

Rekomandohet që mësimdhënësi të: 1 shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj 2 të ilustroj ligjëratat me shembuj konkret - ti angazhoj nxënësit në grupe të vogla punuese 2 ti zbatoj metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve 3 të përdorë të mësuarit e bazuar në problem d) Kushtet pë realizimin e kapitullit -gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuele,grafoskop etj).

Kapitulli 2: Osteologjia 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhe të jetë në gjendje të: - të identifikoj , përshkruaj dhe të dalloj pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë b) Temat e kapitullit - Krijimi, zhvillimi, ndertimi, ndarja e skeletit - Skeleti i kokës, trupit, anësive - Shkenca mbi nyjet (sinartrozis dhe diartrozis) - Ndërtimi i nyjes lëvizëse, llojet e lëvizjeve, nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijeve Gjurit, boshtit të kurrizit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegoj përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - ti ilustroj ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete - ti angazhoj nxënësit në grupe të vogla punuese - ti organizoj në luajtjen e roleve - të përpiloj pyetsor me zgjidhje të shumfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- skeleti - CD- programet

Kapitulli 3: Miologji 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të numëroj muskujt e caktuar - të përshkruaj ngjitjen e tyre për skelet - të shpjegoj funksionin e tyre në raport me skeletin dhe sistemin e organeve

b) Temat e kapitullit

- Muskujt e skeletit (ndërtimi histologjik) - Muskuli i zemrës - Muskujt e lëmuar - Muskujt e kokës, qafës, trupit dhe anësive - Llojet e muskujve dhe karakteristikat e tyre funksionale - Puna dhe forca muskulare( mekanizmi i kontrakcionit, llojet e kontarkcioneve,

Mekanizmi energjetik dhe lodhja muskulare) c) Udhëzime didaktike për kapitull:

-gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ush-

trime vizuele,grafoskop etj. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - prezentimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor Kapitulli 4: Fiziologjia e përgjithshme 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të jetë I aftë të: - njohë përbërjen dhe funksionin dhe përbërjen e lëngjëvë trupore - ti emëroj dhe dalloj elementet qelizore të gjakut dhe rolin e tyre - të shpjegoj mekanizmat homeostatik të sisitemeve funksionale b) Temat e kapitullit - Lëngjet e trupit (jashtqelizore, brendaqelizore dhe ndërqelizore) - Dinamika kapilare (këmbimi i ujit, materieve ushqyese dhe materieve tjera ndër- Mjet gjakut dhe lëngut qelizor) - Uji, origjina e tij në organizëm roli dhe ndarja - Homeostaza (mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale për mbajtjen e homeostazës - Vetitë fizike, kimike, përbërja dhe roli i gjakut - Plazma e gjakut, vetitë, përbërja - Elementet e figuruara të gjakut (eritrocitet leukocitet dhe trombocitet) - Homeostaza dhe ndërprerja e gjakderdhjes - Sedimentimi i gjakut - Grupet e gjakut( ABO sistema dhe Rh-faktori) dhe transfusión - Imuniteti dhe alergjia c) Udhëzime didaktike për kapitulli

-gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ush-

trime vizuele,grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - teste me shkrim Kapitulli 5: Fiziologjia e indeve ekscitabile 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - dalloj karakteristikat themelore të indit nervorë dhe muskular - të përshkruaj ndërtimin histologjik të tyre - të shpjegoj funksionin e tyre b) Temat e kapitullit - Indi nervor - Indi muskular - Ndërtimi histologjik i indit nervor dhe muskular - Mekanizmat funksional të indit nervor dhe muskular ( llojet e kontrakcionit dhe forca muskulare) c) Udhëzime didaktike për kapitullin - gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,us trime vizuele,grafoskop etj d) Kushtet për realizimin e kapitullit - puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - teste me shkrim Kapitulli 6: Fiziologjia e sistemit kardio-vaskular 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të jetë i aftë të:

4 të dijë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sitemit përcjellës 5 të shpjegoj karakteristikat themelore të qarkullimit të madh të gjakut, vëllimet

dhe shtypjen arteriale - të dalloj pulsin arterial dhe kualitetin e tij

b) Temat e kapitullit - Anatomia e zemrës - Ndërtimi i muskulit të zemrës dhe enët e gjakut të saj - Karakteristikat funksionale të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës - Rregullimi i punës së zemrës (vetrregullimi, nervor dhe humoral) - Karakteristikat morfologjike të rrjetit të enëve të gjakut - Enët e gjakut - Trungu limfatik - Qarkullimi sistemik(ligjet e hemodinamikës) - Vëllimi i gjakut dhe shtypja arteriale e gjakut (faktorët që e përcaktojnë) - Pulsi arterial dhe kualitetet e tij c) Udhëzime didaktike për kapitullin -gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ush-

trime vizuele,grafoskop etj. d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - teste me shkrim Kapitulli 7: Fiziologjia e sistemit respirator 9 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të jëtë i aftë të:

6 Dijë ndërtimin e rrugëve të frymëmarrjes 7 funksionin e mushkërive 8 rolin e pleurës 9 përshkruaj mekanizmin e frymëmarrjes b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve të frymëmarrjes(rrugët e sipërme dhe të poshtme , mushkëritë, cipa mbështjellëse) - Mekanika e frymëmarrjes (lëvizjet respiratore, vëllimet dhe kapacitetet mushkë-

rore, këmbimi i gazrave në mushkëri) - Transporti i gazrave me gjak - Rregullimi i frymëmarrjes(qendrat resipratore, kimiosenzitive dhe rregullimi refle- ksiv) c) Udhëzime didaktike për kapitullin -gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ush-

trime vizuele,grafoskop etj. d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - teste me shkrim

Kapitulli 8: Fiziologjia e sistemit gastro-intestinal 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të jetë i aftë të:

- shpjegoj karakteristikat e organeve të tretjes - përshkruaj raportet topografike të organeve të tretjes - dalloj gjëndërrat ndihmëse dhe funksionet e tyre b) Temat e kapitullit 10 Anatomia e organeve të tretjes 11 Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes 12 Gjëndërrat ndihmëse të organeve të tretjes 13 Proceset sekretore, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv

dhe rregullimi i tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: 14 bëj prezentimin interaktiv të lëndës 15 organizoj punën në grupe të vogla 16 përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde) d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla

- prezentimi interaktiv me slajde - teste me shkrim

Kapitulli 9: Qarkullimi i materies dhe energjisë 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- dijë për metabolizmin e materieve ushqyese në organizëm - përshkruaj termorregullimin - dijë rolin dhe rëndësinë e mat. ushqy. në mbajtjen e homeostazës b) Temat e kapitullit - Metabolizmi i materieve ushqyese (karbohidratet,proteinat, ybdyrnat) - metabolizmi energjetik (metabolizmi bazal) - Temperatura e trupit dhe rregullimi i saj c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: 17 shpjegoj përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij 18 ilustroj ligjeratat me shembuj konkret 19 organizoj orën në grupe të vogla punuese 20 organizoj nx. në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - testi me shkrim Kapitulli 10: Fiziologjia e sistemit eksretor ( veshka) 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në perfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

21 dijë karakteristikat e sistemit ekskretor 22 përshkruaj funksionin e nefronit (filtrimin, reabsorbimin dhe sekretimin) 23 dalloj formimin e urinës definitive 24 shpjegoj refleksin e urinimit

b) Temat e kapitullit 25 Anatomia dhe morfologjia e veshkës 26 Nefroni 27 Formimi i urinës 28 Roli i veshkëvë për ruajtjen e homeostazës 29 Akti i urinimit (ujëqitja), fshikëza urinare, refleksi i urinimit, vetitë fizike dhe

kua- litative të urinës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: 30 shpjegoj përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij 31 ilustroj ligjeratat me shembuj konkret 32 organizoj orën në grupe të vogla punuese 33 organizoj nx. në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - testi me shkrim Kapitulli 11: Fiziologjia e sistemit endokrin (hormonal) 9 orë

a) Qëllimet e kapitullit

Në perfundim të kapitullit nxënësi duhet të : 34 dijë gjëndërrat endokrine dhe karakteristikat e tyre 35 numëroj hormonet e gjëndërrave endokrine 36 përshkruaj rëndësinë dhe veprimin e tyre

b) Temat e kaptullit

37 Karakteristikat morfologjike dhe funksionale të gjëndërravë endokrine 38 Veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të tyre 39 Rregullimi i tajimit të hormoneve të gjëndërrave endokrine


Rekomandohet që mësimdhënësi të: 40 shpjegoj përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij 41 ilustroj ligjeratat me shembuj konkret 42 organizoj orën në grupe të vogla punuese 43 organizoj nx. në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - testi me shkrim Kapitulli 12: Fiziologjia e organeve gjinore 10 orë a) Qëllimet e kapitullit

Në perfundim të kapitullit nxënësi duhet të : 44 dijë karakteristikat morfologjike dhe funksionale të organeve gjinore 45 roli dhe rëndësia e spermatogjenezës dhe ovulacionit


46 Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore femërore 47 Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore mashkullore 48 Fiziologjia e organeve gjjinore


Rekomandohet që mësimdhënësi të: 49 shpjegoj përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij 50 ilustroj ligjeratat me shembuj konkret 51 organizoj orën në grupe të vogla punuese 52 organizoj nx. në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - testi me shkrim

Kapitulli i 13: Fiziologjia e SNQ 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në fund të kapitullit nxënësi duhet të :

53 dijë anatominë dhe fiziologjinë e SNQ 54 dalloj SNQ dhe SNP 55 dijë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijorë b) Temat e kapitullit - Ndëtimi i SNQ - Palca kurrizore - Truri - Fiziologjia e SNQ - Ndërtimi i SNP - Nervat trunor dhe shpindor (senzitiv, motorik dhe senzomotorik) - Sistemi nervor autonom dhe vegjetativ - Pjesa simpatike dhe parasimpatike - Sistemi i organeve shqisore - Klasifikimi i receptorëve - Fiziologjia e organeve receptore- shqisave

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: 56 shpjegoj përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij 57 ilustroj ligjeratat me shembuj konkret 58 organizoj orën në grupe të vogla punuese 59 organizoj nx. në luajtjen e roleve d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- puna në grupe të vogla - prezentimi interaktiv me slajde - testi me shkrim

Program i lëndës

Teknologji e materialeve dentare Lëmi: Shëndetësi Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla I Klasa 10 I. Qëllimi i lëndës Nxënësi duhet të : - shpjegojë vetitë e materialeve në teknikën dentare; - dallojë peshën specifike, temperaturën e vlimit dhe vetitë mekanike të materialeve; - specifikoi materialet e masës, materialet e forta, materialet termoplastike, materialet elastike, materialet modeluese- dyllërat. II. Fondi orëve të lëndës 35 javë x 1orë/javë = 35 orë III. Program i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Vetitë e materialeve tekniko-dentare a) qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit duhet të:

1 shpjegojë vetitë fizike, biologjike dhe kimike të materialeve. b) Temat e kapitullit Ngyra e materialit

- Pesha specifike - Temperatura e shkrirjes - Temperatura e vlimit - Përcjellshmëria e nxehtësisë dhe elektricitetit - Tkurrja dhe bymimi - Vetia e formimit të metaleve - Qëndrueshmëria - Fortësia - Elasticiteti

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - konkretizoë ligjeratat me shembuj përkatës - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe

- vizatime, fotografi dhe fantoma. Kapitulli 2 : Materialet e masës a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: -shpjegojë llojet e materialeve për marjen e masave -tregoi mënyrën e përdorimit b) Temat e kapitullit Materialet e forta - gipsi - Materialet e masës nga zink-oksid-eugenoli - Materialet termoplastike - Maerialet hidrokoloide të kthyeshme - Allginati -Materialet dubluese c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi dhe fantoma.

Kapitulli 3 : dyllërat a) Qëllimi i kapitulit Nxënësi duhet të: - shpjegojë për llojet e dyllërave dhe përdorimin b) Temat e kapitullit: Ndarja e dyllërave sipas origjinë - Ndarja e dyllërave sipas përdorimit - Vetitë e dyllërave


Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodst bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi dhe fantoma.

Programi I Lëndës

Morfologji e dhëmbit

Lëmia: Shëndetësi Profili: Teknik i dhembeve Shkalla: I dhe e II Klasa: 10 I. Qëllimi ilëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar të klasë së X nxënësi duhet të: - shpjegojë anatominë dhe fizioligjinë e sistemit orofacial - tregojë ndërtimin anatomik dhe histologjik të dhëmbëve si dhe funksionet e tyre - shpjegojë nomenklaturën dentare - tregojë karakteristikat morfologjike të dhëmbëve - shtjellojë përdorimin e terminologjisë profesionale stomatologjike - shpjegojë funksionin e nyjes temporomandibullare - klasifikojë artikulatorët - tregojë lidhmërinë e dhëmbëve me shëndetin e organizmit. II. Fondi I orëve të lëndës: 35 javë x 2orë/javë = 70 orë III. Programi I hollësishëm I lëndës Kapitulli 1: Gnatologjia 20 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit Nxënësi duhet të : - shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e sistemit orofacial - shpjegojë historikun e stomatologjisë - shpjegojë funksionimin e sistemit orofacial

- tregojë dhe klasifikojë muskujt e fytyrës - shpjegojë strukturën skeletore të fytyrës - shpjegojë rëndësinë e nyjës temporomandibullare - tregojë pjesët e nyjes temporomandibullare - shpjegojë rëndësinë e okluzionit - klasifikojë artikulatorët - tregojë për përdorimin e artikulatorëve - tregojë rëndësinë e dhëmbëve si pjesë e aparatit të tretjes - shpjegojë mënyrën e bartjes së raporteve ndërmjetnofullore nëpërmjet modeleve në artikulatorë. b) Temat e kapitullit: - Definicioni, Historiku,qëllimet, dhe fushat; - Anatomia funksionale e sistemit orofacial; - Struktura muskulare dhe skeletore e kompleksit nyjor dhe raporetet mes tyre; - Nyja temporomandibullare; - Okluzioni dhe artikulacioni; - Artikulatorët( definicioni, destinimi, klasifikim); - Bartja e modeleve në artikulator dhe mundësia e simulimit të lëvizjeve sharniere të

nofullës së pshtme; - Dhëmbët si pjesë e sistemit për tretje; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodst bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi dhe fantoma, eshtra të njeriut Kapitulli 2: Ndarja dhe përbërja e dhëmbëve 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - tregojë ndërtimin anatomik dhe histologjik të dhëmbëve - trgojë funksionin e dhëmbëve - listojë karaktristikat e dhëmbëve - tregojë ndarjen e dhëmbëve sipas funksionit dhe pozitës - tregojë emërtimn e dhëmbëve

- tregojë faqet e kurorës së dhëmbit

b) Temat e kapitullit: - Ndarja dhe përbërja e dhëmbëve; - Struktura histologjike e dhëmbit( dentina, zmalti, cementi, pulpa); - Karakteristikat e përgjithshme të dhëmbëve - Faqet e kurorës së dhëmbit ; - Shenjat topografike të dallimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë rëndësinë e dhëmbëve për organizmin me shemb - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi dhe fantoma. Kapitulli 3: Nomenklatura dentare 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - skicojë dhe lexojë të shënuarit e dhëmbëve në sisteme të ndryshme - shpjegojë për ndarjen e dhëmbëve - tregojë ndarjen e dhëmbëve sipas sistemit koordinativ

b) Temat e kapitullit - Nomenklatura dentare; - Të shënuarit e dhëmbëve( sistemi kordinativ, sistemi ADA,etj c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi Kapitulli 4: Karakteristikat morfologjike të dhëmbëve të përhërshëm

të nofullës së sipërme dhe të poshtme 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të; - listojë karakteristikat morfologjiketë dhëmbëve në përgjithësi - listojë karateristkat morfologjike të dhëmbit në veçanëti - shpjegojë rëndësinë e incizivit të parë të sipërm - tregojë pozitën dhe funksionin e incizivit të parë të sipërm - shpjegojë mënyrën e modelimit të incizivit të parë të sipërm - shpjegojë rëndësinë e incizivit të parë dhe të dytë të poshtëm - tregojë pozitën dhe funksionin e incizivit të përë dhe të dytë të poshtëm - shpjegojë mënyrën e modelimit të incizivit të parë dhe të dytë të poshtëm - shpjegojë rëndësinë e incizivit dytë të sipërm - tregojë pozitën dhe funksionin e incizivit të dytë të sipërm - shpjegojë mënyrën e modelimit të incizivit të dytë të sipërm - shpjegojë rëndësinë e kaninëve, premolarëve dhe molarëve të sipërm dhe të poshtëm - tregojë pozitën dhe funksionin e kaninëve, premolarëve dhe molarëve të sipërm dhe të poshtëm - shpjegojë mënyrën e modelimit të kaninëve, premolarëve dhe molarëve të sipërm dhe të poshtëm b) Temat e kapitullit: - Karakteristikat morfologjike të dhëmbëve të përhershëm të nofullës së sipërme dhe të

poshtme; - Karakteristikat anatomomorfolgjike të incizivit të parë rë sipërm, pozita në nofull,

vizatimi dhe procesi I modelimit; - Karakteristikat e incizivit të dytë të sipërm, pozita në nofull, vizatimi; - Karakteristikat anatomomorfologjike të incizivit të parë dhe të dytë të poshtëm, pozita

në nofull, vizatimi dhe procesi I modelimit; - Karakteristikat anatomomorfologjikë të kaninëvë, premolarëve dhe molarëve të

sipërm dhe të poshtëm, vizatimi. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi dhe fantoma.

Programi i lëndës

Edukatë shëndetësore

Lëmi: Shëndetësi Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla I Klasa 10 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të klasës së 10-të nxënësi duhet të: -mësojë definicionin e shëndetit sipas OBSH-së; -tregojë rëndësinë e shëndetit për jetën e njeriut; -shpjegojë organizimin e mbrojtjes shëndetësore; -mësojnë për krijimin dhe zhvillimi i integritetit seksual të adoleshentëve dhe të rinjëve në përgjithësi, si rolin e ndershmërisë, sinqeritetit dhe etikës në të. II.Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/jsvë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Higjiena personale 10 orë a) Qëllimi I kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - dijë, reprodukojë dhe zbatojë rregullat bazë të higjienës personale. -dallojë sëmundjet dhe çrregullimet që lindin si pasojë e higjienës së dobët dhe mënyrat e parandalimit të tyre

-përcaktojë qartë rolin e punëtorëve shëndetësor në përparimin e higjienës personale dhe kolektive

b) Temat e kapitullit - Rëndësia shëndetësore dhe estetike e aplikimit të higjienës; - Çrregullimet dhe sëmundjet që lindin si pasojë e higjienës së dobët; - Çrregullimet shëndetësore si pasojë e cilësisë së dobët të mjeteve higjienike; - Higjiena e gojës dhe dhëmbëve – aspektet shëndetësore dhe estetike; - Roli i faktorëve ambiental dhe aktivitetit fizik në ruajtjen dhe përparimin e shëndetit psikosomatik; - Detyrat e punëtorëve shëndetësor në përparimin e higjienës personale dhe kolektive; c) Rekomandohet që mësuesi: -të shpjegojë në formë të ligjeratës dhe të sqarojë metodat e edukimit shëndetësor të pacientit, familjes dhe bashkësisë; - t’i ilustrojë ligjeratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përdithsme; -t’i ilustrojë ligjeratat edhe me sllajde, dhe revista që kanë të bëjnë me shëndetin si dhe edukimin seksual; -t’I vizitojë së bashku me nxënësit institucionet shëndetësore , si dhe institucionet e tjera, në mënyrë që nxënësit të dinë të vlerësojnë vetë për nivelin e higjienës. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore - CD-programe. Kapitulli 2: Higjiena komunale 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - shpjegojë aspektet themelore të higjienës komunale (uji, ajri dhe mbeturinat) dhe rolin e punëtorëve shëndetësor në to; - zbatojë dhe promovojë aspektet e higjienës komunale dhe mbrojtjes së mjedisit përmes

punës grupore kreative;

b) Temat e kapitullit:

- Rëndësia epidemiologjike e ujit të pijes dhe kërkesat higjienike të tij;

- Përbërja normale e ajrit: lagështia, tensioni, temperatura dhe gjendja e ajrit; - Hedhja e mbeturinave dhe menaxhimi i tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodst bashkëkohore të ligjërimit d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore

- CD-programe

Kapitulli 3 : Higjiena mentale dhe higjiena e të ushqyerit 20 orë

b) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - dijë efektet e substancave narkotike, akloolit dhe drogës;

- shpjegojë sëmundjet më të shpeshta të vartësisë dhe të elaborojë rolin e punëtorit shëndetësor në parandalimin dhe mjekimin e tyre;

- dijë shkaqet e obezitetit dhe kequshqyeshmërisë si dhe faktorët kontribuues të tyre; numërojë dhe sqarojë metodat e ruajtjes dhe konzervimit higjienik të ushqimit; b) Temat e kapitullit:

- Raporti i shëndetiti trupor dhe shpirtëror; - ,Aspektet mentale dhe higjienike të toksikomanive dhe sëmundjeve të vartësisë

(drogat, duhani, aklooli) (Detyrat e punëtorëve shëndetësor në parandalimin e tyre)

- proceset fiziologjike lidhur me ushqimin dhe të ushqyerit;

rregullat e ruajtjes dhe konzervimit të ushqimit; kontrolli higjienik i ushqimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodst bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore - CD-programe. Kapitulli 4: Higjiena e shkollës dhe edukata seksuale 20 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - përcaktojë nevojat higjienike dhe standardet e objekteve shkollore dhe edukative si dhe dallojë çregullimet zhvillimore që lindin si pasojë e mospërmbushjes së tyre; --dijë të dallojë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues dhe rëndësin e pushimit adekuat; - dijë esencën e integritetit seksual dhe sjelljes me integritet seksual; - dijë faktet themelore të zhvillimit normal seksual dhe jetës së shëndoshë seksuale; - dijë mënyrat e shmnagies së sjelljes së padëshiruar dhe imponuar seksuale; - dijë të shprehet lirshëm dhe me gjuhë adekuate mbi aspektet e jetës seksuale; - jetë i/e aftë të bashkëbisedoj hapur mbi aspektet e zhvillimit dhe jetës seksuale; - dijë dhe zbatojë rregullat e higjienës intime dhe metodat e shmnagies së shtatzënisë së padëshiruar; -dijë të dallojë sëmundjet ngjitëse seksuale (përfshirë edhe HIV/AIDS-in), mënyrat e bartjes, zbulimit, parandalimit dhe mjekimit të tyre; -dijë të dallojë dhe pranojë orientimin seksual tjetër nga i veti pa paragjykime; - aftësohet që me integritet seksual dhe me kompetencën e punëtorit shëndetësor të

përcjell njohurit e nxëna mbi higjienën dhe shëndetin seksual tek të tjerët.

b) Temat e kapitullit: - Nevojat higjienike dhe standardet e objekteve shkollore dhe edukative dhe çrregullimet zhvillimore si pasojë e kushteve joadekuate; - Aspektet fiziologjike të punës (lodhja dhe pushimi) dhe faktorët e dëmshëm të mjedisit punues - edukata seksuale dhe rëndësia e saj; çka është integriteti seksual? - T’i njohim faktet e zhvillimit seksual; - Marrëdhënja seksuale dhe shtatzënia; - Të ndjehemi mirë duke thënë „JO“ -Aspektet specifike të higjienës intime; - Metodat e kontracepcionit - Dashuria, takimi dhe ti - Dhuna në takime dashurie - Eliminimi i shqetësimit seksual - T’i njohim sëmundjet ngjitëse seksuale dhe faktet mbi HIV/AIDS-in - Biseda mbi seksualitetin - Kuptimi i orientimit seksual - Dallimi i paragjykimeve seksuale

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi: -të shpjegojë në formë të ligjeratës dhe të sqarojë metodat e edukimit shëndetësor të pacientit, familjes dhe bashkësisë; - t’I ilustrojë ligjeratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përdithsme; -t’I ilustrojë ligjeratat edhe me sllajde, dhe revista që kanë të bëjnë me shëndetin si dhe edukimin seksual; -t’I vizitojë së bashku me nxënësit institucionet shëndetësore , si dhe institucionet e tjera, në mënyrë që nxënësit të dinë të vlerësojnë vetë për nivelin e higjienës. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore - CD-programe.

Klasa 10 Përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESONALE

“ Vizatimi I lirë dhe modelimi me gips I dhëmbëve”

Lëmia: Shëndetësor Profili: Teknik i dhembeve Shkalla: I dhe eII Klasa: 10 Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul që I pajis nxënësit me aftësi praktike për të përgatitur vizatimet dhe skicat e çdo dhëmbi veç e veç,kryejn modelimin me gips dhe me dyll te të gjithë dhëmbëve.

Kohëzgjatja e modulit

11.5 kredite (210 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të vizatoj, analizojë dhe vlerësojë dhëmbët e nofullës së sipërme veç e veç. Përmbajtja - viztimi i lirë i incizivit qëndror të sipërm me të gjitha sipërfaqte i zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi i lirë incivit laterar të sipërm me të gjitha sip- ërfaqet i zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi I lirë I kaninit të sipërm me të gjitha sipërfa- qet I zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi I lirë paramoloarit të parë dhe të dytë të sipërm me të gjitha sipërfaqet të zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi I lirë I molarëve të sipërm me të gjitha sipërfaqet

të zmadhuar për 1.5 herë.

RM 2 Nxënësi duhet të vizatojë, analizojë dhe vlerësojë dhëmbët e

nofullës së poshtme veç e veç. Përmbajtja - viztimi i lirë i incizivit qëndror të poshtëm me të gjitha sipërfaqte i zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi i lirë incivit lateral të poshtëm me të gjitha sip- ërfaqet i zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi I lirë I kaninit të poshtëm me të gjitha sipërfa- qet I zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi I lirë paramoloarit të parë dhe të dytë të poshtëm me të gjitha sipërfaqet të zmadhuar për 1.5 herë. - vizatimi I lirë I molarëve të poshtëm me të gjitha sipërfaqet

të zmadhuar për 1.5 herë.

RM 3 Nxënësi bën modelimin me gips të dhëmbëve: Përmbajtja - modelimi I dhëmbëve të sektorit interkanin të nofullës së

sipërme - modelimi I dhëmbëve të sektorit postkanin të nofullës së

sipërme - modelimi I dhëmbëve të sektorit interkanin të nofullës së

poshtme - modelimi I dhëmbëve të sektorit postkanin të nofullës së

poshtme Proçedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mesuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:

- lexojë skicat dhe vizatimet; - të analizojë dhe interpretojë vizatimin e dhëmbit të

nofullës së sipërme në të gjitha sipërfaqet - të përshtasë vendin e punës për punë - zbatojë masat e mbrojtjes dhe të respektojë rregullat e

mbrojtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: - lexojë skicat dhe vizatimin - të analizojë dhe intrpretojë vizatimin e dhëmbëve të

nofullës së poshtme në të gjitha sipërfaqet - të përshtasë vendin e punës për punë - zbatojë masat e mbrojtjes dhe të respektojë rregullat e

mbrojtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: - të a të zgjedhë llojin adekuat të gipsit për modelimin Dhëmbit - të jetë I pajisur me instrumentet përkatëse ( alkoolin ,

llampën, briskun për modelim), të dijë t’I ruajë dhe t’I mirëmbajë ato

- të pastrojë vendin e punës - t’I respektojë rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së

mjedisit - analizojë dhe intrpretojë vizatimin e dhëmbëve të

nofullës së poshtme në të gjitha sipërfaqet - të përshtasë vendin e punës për punë - zbatojë masat e mbrojtjes dhe të respektojë rregullat e

mbrojtjes së mjedisit. Metodat e të mësuarit të rekomanduara

Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkollëës Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë mjete konkretizuese ( vizatime , sllajde, dhëmbë natyral etj)

Baza materiale e domosdoshme

Laboratori tekniko-dentar në shkollë - llampa, alkooli , gipsi , shkumsi, brisku për modelim, - mjetet për vizatim të dhëmbëve

Programet e lëndëve profesionale -klasa 11 Arsimi profesional

Drejtimi

Teknik i dhëmbëve

Përmbajtja e lëndëve profesionale Programet e lëndëve profesionale, kl. 11

5. Mikrobiologji 6. Protetikë fikse laboratorike 7. Teknologji e materilave tekniko-dentare 8. Protetikë mobile laboratorike

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11 Modelimi me dyll i kurorave Mbarimi i protezave totale

Program i lëndës Teknologji e materialeve dentare

Lëmi: Shëndetësi Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla I Klasa 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar nxënësi duhet të : - shpjegojë për llojet e materialeve dhe vetit e tyre; - të përshkruaj plastmasat dhe rastet e përdorimit në protetik; - të tregoj për punimin laboratorik të tyre; - shpjegojë për porcelanin,vetitë dhe përpunimin laboratorik te tij - tregojë për metalet aliazhet dhe përdorimin e tyre në stomatologji II. Fondi orëve të lëndës 35 javë x 2orë/javë = 70 orë III. Program i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Materialet që përdoren si bazë te protezat mobile 15orë a) qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

2 të dalloj plastmasat dhe mënyrat e përpunimit të plastmasave 3 shpjegoj vetit biologjike, mekanike dhe estetike të plastmasave 4 dtë përshkruaj presimin,muflimin dhe polimerizimin

b) Temat e kapitullit - Klasifikimi i plastmasave - Rastet e përdorimit

- Plastmasat që polimerizohen në temp të lartë

- Plastmasat vetëpolimerizuese - Përpunimi laboratorik i plastamsave - Presimi - Muflimi

- Polimerizimi - Përpunimi përfundimtar dhe lustrimi i plastmasave

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - kryej demonstrime me plasmasa - konkretizojë ligjeratat me shembuj përkatës d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - Materiale për kokretizim (plasmasa) - CD-programe - vizatime, fotografi Kapitulli 2 : Porcelanët në stomatologji 20orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: -përshkruaj llojet e porcelanit dhe rastet e përdorimit -tregojë për llojet,vetit dhe përpunimin laboratorik të porcelanit b) Temat e kapitullit - Feldspati - Siliciumi - Kaolina - Vetitë të porcelanit - Përgaditja laboratorike e porcelanit - Porcelani Togis-vectris - Porcelani carmen c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - kryej demostrime me lloje të porcelaneve - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - veglat dhe materialet e nevojshme - CD-programe - vizatime, fotografi

Kapitulli 3 : Metalet dhe aliazhet 30orë a) Qëllimi i kapitulit Nxënësi duhet të: -përshkruaj metalet dhe rastet pe përdorimit -klasifikimin e metaleve -mënyrat e përdorimit të tyre -përpunimi laboratorik i tyre b) Temat e kapitullit: - Përdorimi i metaleve në stomatologji - Klasifikimi - Ari(Au)- përdorimi - Aliazhet e arit(floririt) - Aliazhet fisnike për derdhje - Platini dhe metalet e grupit të tij - Aliazhet e argjendit me metale fisnike - Metale të zakonshme - Hekuri - Nikeli - Aliazhet nikel-krom - Përpunimi laboratorik i metaleve - Materialet termorezistuese(rivestimentit) - Perdorimi i materialeve termorezistuese në protetikën fikse

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjerimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore

- CD-programe Normtivi i lëndës:

1. Specialist i stomatologjis 2. Stomatolog

Literatura:

1. Teknologji e materialeve tekniko-dentare Prof.dr Agim Islami

2. Njohuri të materialeve protetike Prof.dr Ruzhdie Qafmolla

Programi i lëndës Punimet fikse laboratorike

Lëmi : Shëndetësi Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla I Klasa 11 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI nxënësi duhet të: -shpjegojë për karekteristikat e punimeve fikse -rastet e përdorimit të punimeve fikse -shpjegojë për klasifikimin e punimeve fikse -specifikojë të gjitha llojet e kurorave -tregojë shkathtësi për mbarimin e rindërtimeve dhe të inlejve II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2orë/javë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Hyrja në protetikën fikse 20orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - përshkruaj karakteristikat e punimeve fikse - rastet e përdorimit të tyre - përparsit dhe të metat - shpjegojë përpunimet e përhershme dhe të përkohshme fikse - ndarjen e tyre - tregojë për masat dhe modelet - analizojë dekortikimin e dhëmbit në model për kurorat gjegjëse - të dijë për modelimin me dyll të kurorave b) Temat e kapitullit: -Rëndësia dhe rastet e përdorimit të punimeve fikse -Klasifikimi i punimeve fikse -Punimet e perkohshme dhe të përhershme fikse -Masat në protetikën fikse -Modeli anatomik -Modeli për studim -Dekortikimi i dhëmbit -Formimi i kulteve -Dekortikimi i dhëmbit ,llojet e dekortikimit -Dekortikimi i dhëmbit për kurorë metalike -Dekrotikimi i dhëmbit për kurorë porcelani dhe metal porcelani -Mbarimi i modelit të punës -Mbarimi i modelit të punës me kulte të lëvisshme c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi Kapitulli 2: Kurorat 30orë

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - tregojë ndarjen e kurorave,indikacionet,metodat e mbarimit,kërkesat funksionale dhe estetike qe duhet ti plotësoj kurora

c) Temat e kapitullit: -Klasifikimi I kuroave -Rastet e përodrimit -Kurorat metalike,indikacionet -Metodat e mbarimit të kurorave metalike -Kërkesat funksionale dhe estetike të tyre -Kurorat e fasetuara -Metodat e mbarimit të kurorave të fasetuara -Rastet e përdorimit të tyre -Kurorat e pjesërishme -Rastet e përdorimit -Metodat e mbarimit -Kurorat prej porcelain -Klasifikimi dhe rastet e përdorimit -Kërkesat estetike dhe funksionale që duhet ti plotsoj kurora -Metodat e mbarimit -Kurorat nga metal-porcelani -Rastet e përdorimit -Metodat e mbarimit -Kurorat nga akrilati- immediate -Përparsit dhe të metat -Metodat e mbarimit -Inlej-onlej -Rastet e përdorimit -Metodat e mbarimit -Rindërtimet -Metodat e mbarimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - të shpjegoj për urat duke përdorur ura te vjetra si model - të kryej demnostrime të punimit të urave - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - tabela dhe tavolin e punës - vegla dhe matriale të nevojshme - CD-programe

- vizatime, fotografi Kapitulli 3: Kurorat me destinim të posaqëm 10 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - di për indikacionet dhe metodat e mbarimit - indikacionet dhe metodat e mbarimit të kurorave teleskopike -aplikimi i paraleleometrit në protetikën fikse

b) Temat e kapitullit -Llojet e kurorave me forma të posaqme -Rastet e përdorimit -Metodat e mbarimit -Sistemi I kurorave të dyfishta -Rastet e përdorimit -Klasifikimi dhe metodat e mbarimit të kurorave të dyfishta -Paralelometri si instrument për analizën e modeleve -Përdorimi I paralelometrit -Paralelometri si instrument për mbarimin e punimeve fikse c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - ilustrojë ligjeratat me shembuj konkret - angazhoj nxënësit në grupe për ti dalluar dhe spjeguar llojet e kurorave dhe për ti punuar ato d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - Tavolina e punes me vegla dhe materiale të nevojshme - CD-programe - vizatime, fotografi - punime të vjetra Normativi: 1.Specialist i protetikës

2. Stomatologu Literatura: Protetika stomatologjike paraklinik Prof.dr Agim Islami Protetika fikse laboratorike Prof.dr Jelena Iviq Zagreb 2003

Programi i lëndës

Protetika mobile laboratorike –Proteza totale Lëmi : Shëndetësi Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla I Klasa 11 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI nxënësi duhet të: -shpjegojë ndryshimet e sistemit orofacial pas humbjes së të gjithë dhëmbëve -tregojë për derdhjen e masave në gips,mbarimin e modelit anatomik dhe lugës individuale -derdh modelin përfundimtar dhe të mbarojë shabllonet e kafshimit -analizojë okludatorët dhe altikuratorët -tregojë si vendosen dhëmbët frontal dhe anësor pëe nofullën e sipërme dhe të poshtme - shpjegojë për vendosjen e modeleve në mufël,muflimin dhe polimerizimin - përshkruaj përpunimin pëfundimtar të protezës II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Baza biologjike e protezës totale 15 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegojë pasojat e humbjes së dhëmbëve - tregojë për ndikimin pozitiv dhe negativ të protezave në indet përreth b) Temat e kapitullit: -Karakteristikat anatomike të nofullës pa dhëmbë -Pasojat e humbjes së të gjithë dhëmbëve -Ndikimi i protezave në indet përreth -Retensioni i protezave totale -Stabilizimi i protezave totale -Roli i adhezionit dhe retensionit -Roli i vakumit në proteza -Ndikimi i peshës së protezës në retinim c) Udhëzime didaktike për kapitullin

- shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Të kryej demonstrime me proteza të vjetra - angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi dhe fantoma. Kapitulli 2: Fazat e mbarimit të protezës totale 55 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - përshkruaj dhe të bëj analizën e masave - shpjegoj për modelet - tregoj për vendosjen e dhëmbëve dhe fazat tjera të mbarimit të protezës

d) Temat e kapitullit: -Marrja e masës anatomike -Përgaditja e masës për derdhje -Derdhja e modelit anatomik -Mbarimi dhe roli I lugës individuale -Masat funksionale -Derdhja e modelit përfundimtar të punës -Mbarimi shablloneve të kafshimit-medotat -Okludatorët dhe artikulatorët -Llojet e artikulatorëve -Vendosja e modeleve të punës në artikulatorë -Caktimi i raporteve ndërnofullore -Zgjedhja e dhëmbëve -Vendosja e dhëmbëve frontal të nofullës së sipërme -Vendosja e dhëmbëve frontal të nofullës së poshtme -Vendosja e dhëmbëve anesor të noufullës së sipërme -Vendosja e dhëmbëve anësor të nofullëa së poshtme -Prova e radhitjes së dhembëve -Modelimi I protezave me dyll -Muflimi -Polimerizimi -Përpunimi përfundimtar dhe lustrimi I protezave -Vendosja e dhëmbëve në anomali -Vendosja e dhëmbëve ne kafshim të kryqëzuar - Vendosja e dhëmbeve në kafshimin progen -Vendosja e dhëmbëve në kafshimin prognat -Riparimi I protezave totale

-Riparimi I pllakës së thyer -Riparimi I dhëmbit -Ribazimi I protezave totale -Protezat immediate -Rastet e përdorimit të protezave immediate -Metoda e mbarimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - kryej ushtrime në palosjen e pllakave dhe angazhoj nxënësit për zhgjedhjen e dhëmbëve - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi dhe fantoma Normativi i lëndës:

1. Specialist i protetikës 2. Stomatologu

Literatura:

1. Protetika stomatologjike-paraklink Prof.dr Agim Islami

2. Proteza totale dentare – të punuarit teknik Prod.dr Skender Karahoda

Programi i lëndës Mikrobiologji dhe imunologji

Lëmi : Shëndetësi Profili: Teknik i dhëmbëve Shkalla I Klasa 11 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI nxënësi duhet të: -shpjegojë për mikroorganizmat -shkaktarë të sëmundjeve ngjitëse dhe mundësin e mbrojtjes nga ta -për sistemin imunitar të organizmit të njeriut -të analizoj mënyrën e reagimit të organizmit kundrejt mikroorganizmave II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Mikrobiologji e përgjithshme 15 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegojë për morfologjinë dhe strikturën e baktereve - tregojë për ndërtimin e qelizes bakteriale - të shqarojë mënyrat e zhvillimit dhe të përhapjes së infeksionit b) Temat e kapitullit: -Rëndësia e mikrobiologjis -Infeksionet dhe Lloret e infeksioneve -Infeksionet bakteriale

-Strukturave e baktereve -Qeliza bakteriale - ndërtimi -Fiziologjia e baktereve -Metabolizmi dhe të ushqyerit e baktereve -Ekologjia e mikroorganizmave -Ndikimi i faktorëve fizik dhe kimik në mikroorganizma -Ndikimi i kimioterapis dhe i antibiotikëve në bakterie -Infeksioni dhe sëmundjet ngjitëse -Burimet e infeksionit dhe sëmundjeve ngjitëse -Virulenca e mikroorganizmave c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodst bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi Kapitulli 2: Imunologjia 15 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - shpjegojë për imunologjinë si disiplinë e shkencave mjekësore dhe të tregojë për të gjithë faktorët fizik ,kimik dhe biologjik qe ndikojnë në reziistencën e organizmit

e) Temat e kapitullit: -Rëndësia dhe kuptimi I imunitetit -Qëndresa dhe imuniteti -Llojet e imunitetit -Faktorët mbrojtës -Reaksionet antigjen-antitrup -Reaksionet imunitare(serologjike) -Vaksinat dhe serumet -Ndjeshmëria (sensibiliteti)I shtuar -Anafillaksia dhe alergjia -Mekanizmi I shokut anafillaktik -Autoimuniteti -Inzhinieringu gjenetik

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodst bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe. Kapitulli 3: Mikrobiologjia speciale 20 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - shpjegojë për koket piogjene - tregojë për shkaktarët e procesve inflamatore akute dhe kronike - analizoj koket gram+ dhe gram-


- Koket piogjene - Stafillokoket - Streptokoket - Pneumokoket - Najserit - Gonokoket - Bacilet e difterisë,TBC,leprës etj - Enterobakteret -Salmonellat -Shigelat - Bakteria koli - Klepsiela - Bakteret e gjinisë hemofillus

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit -ilustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore - CD-programe - vizatime, fotografi Kapitulli 4: Virusologjia mjekësore 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

2 shpjegojë për virusët dhe veqoritë e tyre 3 analizojë ngjashmërin e vurisëve me bakterie 4 tregojë për sëmundjët virale

f) Temat e kapitullit:

- Veqoritë e përgjithshme të viruseve,madhësia,ndërtimi dhe shumimi I virusëve - Influenca e virusëve - Seleksionimi dhe tropizmi I virusëve - Patogjeneza e infeksioneve dhe zhvillimi I imunitetit - Virusologjia speciale - Virusi ARN , virusi I poliomielitit,koksaki,ECH,virusi I gripit,I fruthit,I tërbimit,virusi rubella,virusi HIV,virusi AND,virusiHerpes,virusi variqela,virusi I Hepatititetj c) Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit - lustrojë ligjeratat me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore

- CD-programe - vizatime, fotografi

Normativi: Spec.epidemiolog Mjek I praksës së përgjithshme Literatura: Mikrobiologjo me epidemiologji Xhafer S. Beqiri Shtëpia botuese Libri shkollor 1999 Prishtinë

Klasa 11 Përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale

Klasa 11

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

”Modelimi I kurorave dhe i urave”

Lëmia: Shëndetësi Profili: Profili teknik I dhëmbëve Shkalla: I Klasa: 11 Numri i modulit

2

Qëllimi I modulit

Ky modul aftëson nxënësin për modelimin e të gjitha llojeve të kurorave si dhe mënyrat e mbarimit të tyre


175 orë ( 14 kredite)


RM 1 - Nxënësi pranon masat e marra, i përgadit ato për derdhje, derdh modelet Përmbajtja: - Përgaditja e masës për derdhje,pastrimi dhe dezinfektimi. - Zgjedhja dhe përzierja e gibsit - mbarimi i modelit punës - modeli për analizë - mbarimi i lugës individuale - mbarimi i modelit me kultet e lëvisshme

RM 2 - Nxënësi kryn modelimin me dyll të të githa llojeve

të kurorave si dhe deponimin, derdhjen dhe përpunimin e tyre Përmbajtja: Modelimi me dyll I kurorës metalike Modelimi I faqeve anësore të kurorës Modelimi okluzale te dhëmbët e sipërm dhe të poshtëm Modelimi për kurorën e fasetuar Modelimi me dyll I kurorave të pjesërishme Vendosja e kunjave për derdhje Deponimi derdhja dhe përpunimi

Proçedurat e vlerësimit

Moduli duhet të konsiderohet I përfunduar nga nxënësi nëse të gjitha kriteret e percaktuara të realizimit për qdo rezultat të mesimit janë përmbushur në nivel të pranueshëm Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM- Rezultatet e të mësuarit IV - Instrumentet e vlerësimit KR- Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:

Pershtas vendin e punës Përzgjedh drejt instrumentet dhe materialet me cilat duhet të punoj ` Zatojë masat e mbrojtjes dhe të respektojë rregullat e mbrojtjes së mjedisit.

RM 2 IV vëzhgimi me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet:

të zgjedhë dyllin adekuat për modelimin e kurorave të jetë I pasjisur me instrumenete përkatëse(llampa,alkooli,brisku për modelim,dylli etj) të dijë ti ruaj dhe ti mirëmbaj ato të pastroj vendin e punës të respektojë rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

-Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkolles - Instruktori duhet të zgjedhe qasje të pjesmarrjes aktive duke I ofruar mundësi nxënësit që të ushtroj dhe të punoj në laborator aq sa është e mundur - Rekomandohet që nxënësit të dërgohen në vizita edhe në laboratoret e klinikave në përfundim të gjdo moduli - Gjat vlersimit të nxënësve duhet të kërkohet demonstrimi praktik

I aftsive të fituara


Për realizimin e përshtatshëm të modulit është e domosdoshme të sigurohet ambienti,mjetet dhe paisjet si: - laboratori tekniko-dentar ne shkollë,tavolina e punës e paisur me reflektorë,motorë teknik,karrig lëzisëse.freza,disqe,brusha,pasta për lustrim,okludator dhe artikulator, gips, dyll, llampa, alkooli, tasi dhe shpatulla,muflat,dhëmbë artificial,brisku për modelim etj etj.

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

”Punimi laboratorik i protezës totale”

Lëmia: Shëndetësi Profili: Profili teknik I dhëmbëve Shkalla: I Klasa: 11 Numri i modulit

3

Qëllimi I modulit

Ky modul praktik i aftëson nxënësit që në laborator të derdhi masat, të mbarojnë modelet dhe lugen individuale, të përshtas pllaken bazale dhe cilindrat e kafshimit dhe të vazhdojnë me fazat e tjera të mbarimit të protezës totale.


175 orë ( 14 kreditë)


RM 1 Nxënësi duhet t’i përgadis masat dhe t’i derdh ato Përmbajtja: - Përgaditja e masës për derdhje, pastrimi dhe dizenfektimi - Derdhja e masës anatomike dhe mbarimi i modelit anatomik - Mbarimi i lugës individuale - Derdhja e modelit përfundimtar të punës - Mbarimi i shablloneve të kafshimit

RM 2 - Nxënësi duhet të bëj matjen e modeleve dhe zgjedhjen e dhëmbëve artifiacial Përmbajtja: - Vendosja e modeleve në okludator - Vendosja e dhëmbëve frontal - Vendosja e dhëmbeve anësorë - Modelimi I protezave me dull - Zëvëndësimi I dyllit me rezinë - Moflimi dhe polimerizimi - Përpunimi perfundimtar I protezës dhe lustrimi

RM 3 - Nxënësi duhet të bëj ngjitjen e protezës së thyer

Përmbajtja: - Ngjitja e pllakës së thyer të protezës - Ngjitja e dhëmbit të thyer ose të rënë nga proteza - Ribazimi I protezave

Proçedurat e vlerësimit

Moduli duhet të konsiderohet I përfunduar nga nxënësi nëse të

gjitha kriteret e percaktuara të realizimit për qdo rezultat të

mesimit janë përmbushur në nivel të pranueshëm

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM- Rezultatet e të mësuarit IV - Instrumentet e vlerësimit KR- Kriteret e realizimit

RM 1 IV - Nxënësi duhet të përgjigjet për atë që ka punuar mbi

model

Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: - Përzgjedh drejt instrumentet, materialet dhe mjetet e punës - Ofroj modelet e punuara të vendosura në okludator me q’rast vlerësohen ato dhe bëhet analiza e gabimeve - Përshtat vendin e punës për ushtrimin e ardhshëm - T’i respektoj rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit

RM 2 IV Tregojë si ka bërë zgjedhjen e dhëmbëve për proteza,

rradhitjen e vendosjes së tyre dhe mënyrat duke u ndërlidhur me teorin

KR Nxënësi duhet:

Të jetë në gjendje të demonstroj mbi model një pjesë të punës të punuar më herët

RM 3 IV Vëzhgimi me listë kontrolli . Pyetje-përgjigje me gojë

KR Nxënësi duhet:

të analizojë dhe interpretoj si ka bërë ngjitjen e pllakës së thyer të protezës të demonstroj ngjitjen e dhëmbit të rënë nga proteza dhe të bëjë analizën e gabimeve

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të realizohet ne laboratorin tekniko-dentar të shkollës. - Instruktori duhet të zgjedhe qasje të pjesmarrjes aktive duke I ofruar mundësi nxënësit që të ushtroj dhe të punoj në laborator aq sa është e mundur - Nxënësit duhet të inkurajohen që të marrin pjesë në mënyrë aktive në zhvillimin e aftësive të tyre përmes diskutimeve se ushtrimeve praktike


- Për realizimin e përshtatshëm të modulit është e domosdoshme të sigurohet ambienti,mjetet dhe paisjet si: - laboratori tekniko-dentar ne shkollë,tavolina e punës e paisur me reflektorë,motorë teknik,karrig lëzisëse.freza,disqe,brusha,pasta pqr lustrim,okludator dhe artikulator,gips,dyll,llampa,alkooli,tasi dhe shpatulla,muflat,dhëmbë artificial,brisku për modelim etj etj.

Programet e lëndëve profesionale -klasa 12 Arsimi profesional

Drejtimi

Teknik i dhëmbëve

Programi i lëndës

“Etika në shëndetësi”

Lëmi: Shëndetësi Profili: Asistent I stomatologjise Klasa : 12 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të : - Njihet me parimet themelore etike - Aftësohet për zbatimin praktik në përditshmërinë e jetës dhe punës - Zhvillojë shkathtësitë e sjelljes së ndershme dhe të përgjegjshme ndaj - pacientit, punëtorëve tjerë shëndetësorë dhe bashkësisë - Përshkruajë dallimet etike, morale, religjioze në lidhje me riprodhimin, kontra- cepcionin dhe kontrollin e lindjeve II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Parimet dhe teoritë e etikës 9 orë

a) Qëllimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - Shpjegojë 4 parimet themelore të etikës mjekësore dhe teoritë etike - Përshkruajë njohurit për pëlqimin e informuar duke përfshirë edhe vlerësimin - e aftësisë së pacientit për të gjykuar dhe marrë vendim të pavarur - Kuptojë rëndësinë e konfidencialitetit dhe rastet kur justifikohet thyerja e tij - Përshkruajë faktorët vlerësues të kompetencës për vendimmarrje të pacientit jo

kompetent - Përshkruajë kriteret për zbulim dhe justifikimet për mbajtjen e informatave - Përshkruajë kriteret dhe mundësitë e ndërprerjes së raportit mjek pacient b) Temat e kapitullit : - Konfidenca, zbulimi i sekretit mjekësorë - Veçoritë e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient - Fillimi dhe ndërprerja e raport

ministria e arsimit, shkencës dhe...

Documents