mis lecture 7
TRANSCRIPT
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 1
12.1 © 2006 by Prentice Hall
Дижитал компанийн
мэдлэгийг удирдах
Лекц 7
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Дижитал компанийн мэдлэгийг удирдах
Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим
12.2 © 2006 by Prentice Hall
• Мэдлэгийн менежмент ба түүний бизнес дэх
гүйцэтгэх үүрэг роль
• Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийн
удирдахад ашигладаг мэдээллийн
системүүдийн төрлүүд, тэдгээрийн
байгууллагад бий болгож буй үнэ цэнэ
• Мэдлэгийн ажлын системийн үндсэн төрлүүд,
тэдгээрийн бизнесийн үнэ цэнэ
Хичээлийн зорилго
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12. Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.3 © 2006 by Prentice Hall
• Мэдлэгийн менежментэд хиймэл оюун ухааны
арга зүйг хэрэглэхийн бизнесийн үр өгөөж
• Мэдлэгийн менежментийн системүүд ба
мэдлэгийн шийдлүүдээр гарч ирдэг сорилтууд
Хичээлийн зорилго
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.4 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийг удирдах мэдээллийн системээс та танай газар,
хэлтсийн хүртэх үр өгөөж
Хэрэв та:
• Санхүү, НББ-ийн хэлтэст ажилладаг бол зээл хүсэгчдийн зээлийн эрсдлийг үнэлэх, хөрөнгө оруулалтын
портфолиог сонгоход зориулагдсан дүрэмд суурилсан эксперт системүүдийг хэрэглэж болно. Мөн
аюулгүй худалдаа хийх, зээлийн картын луйврыг илрүүлэхэд зориулагдсан нервийн сүлжээнүүдийг
хэрэглэж болно.
• Хүний нөөцийн газарт ажилладаг бол ажилтнууддаа мэдлэгийн удирдлагын системүүдийг хэрэглэхэд нь
туслахын тулд ажилчдын сургалтын хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж, компаний сургалтыг удирдах
системүүдийг ажиллуулах үүргийг хүлээж магадгүй.
• Мэдээллийн системийн хэлтсийн ажилтан бол мэдлэгийг удирдах програмууд болон хиймэл оюун
ухааны системийн програмуудыг үнэлэх, мөн мэдлэгийг удирдах системүүдэд зориулан мэдлэгийг
ангилж, зохион байгуулахад нь бизнесийн мэргэжлийн хүмүүст туслах ажлыг хийж магадгүй.
• Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааны удирдлагын газарт ажилладаг бол мэдлэгийн ажил болон бүлгийн
хамтын ажиллагааны хэрэгслүүдийг хэрэглэх болно бүтээгдэхүүний зохиомж, үйлдвэрлэлийн
тодорхойлолтуудыг гаргах, дундаа хэрэглэх, оношлох, засварлах ажилд зориулагдсан эксперт болон
кейсэд суурилсан учир шалтгааны системийг бас хэрэглэж магадгүй юм.
• Борлуулалт, маркетингийн газрын ажилтан бол хэрэглэгч, борлуулалтыг тэргүүлэгчид, өрсөлдөгчид,
бүтээгдэхүүний үнэ, тодорхойлолтонд гарсан өөрчлөлтүүдийн талаарх мэдээлэл рүү хандах, дундаа
ашиглахын тулд бүтэцчилэгдсэн болон бүтэцчилэгдээгүй мэдлэгт зориулсан компаний портал болон
мэдээлийн сангуудыг хэрэглэх болно
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12. Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.5 © 2006 by Prentice Hall
МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН ЦАР ХҮРЭЭ
АНУ-ын байгууллагын мэдлэгийн удирдлагын програм
хангамжаас олсон ашиг орлого 2001-2006
Source: Based on the data in
eMarketer, “Portals and
Content Management Solutions,” June 2003.
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.6 © 2006 by Prentice Hall
• ӨГӨГДӨЛ – үйл явдал, ажил гүйлгээний тухай түүхий тоо, мэдээ
• МЭДЭЭЛЭЛ – боловсруулж, ойлгомжтой төрөл, ангиудад зохион байгуулсан өгөгдлүүд
• МЭДЛЭГ – мэдээллийг бий болгох, үнэлж дүгнэх, хэрэглэх тухай ойлголт, туршлага, зөн билэг
• МЭРГЭН УХААН – тулгарсан асуудлуудын шийдэлд мэдлэгийг хэрэглэх хамт олны болон хувь хүний туршлага
• ШИЛДЭГ ТУРШЛАГА - Тодорхой байгууллага эсвэл үйлдвэрийн боловсруулсан амжилттай шийдлүүд буюу асуудал шийдвэрлэх аргууд
ӨГӨГДӨЛ, МЭДЭЭЛЭЛ, МЭДЛЭГ, МЭРГЭН УХААН, ТЭРГҮҮН ТУРШЛАГА
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Data – Өгөгдөл Information – Мэдээлэл Knowledge – Мэдлэг
Wisdom – Мэргэн ухаан Best Practices – Тэргүүн туршлага
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 2
12.7 © 2006 by Prentice Hall
• МЭДЛЭГ – БАЙГУУЛЛАГЫН ХӨРӨНГӨ
– Мэдлэг - хэмжих болдоггүй хөрөнгө
– Өгөгдлийг хэрэгтэй мэдээлэл, мэдлэг болгон
хувиргах процесс нь байгууллагын нөөцүүдийг
шаардана.
– Мэдлэг - бодит хөрөнгө шиг орлогыг бууруулдаг
хуульд захирагддаггүй, харин илүү олон хүн дундаа
хэрэглэх тусам түүний үнэ цэнийг нэмэгдүүлж
байдаг сүлжээний үр ашгийг (орлогыг нэмэгдүүлдэг
хууль) үзүүлдэг.
МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.8 © 2006 by Prentice Hall
• МЭДЛЭГ ЯНЗ БҮРИЙН ХЭЛБЭРТЭЙ
– Мэдлэг – далд эсвэл ил (ойлгомжтой, дэс
дараалалтай илэрхийлсэн) байж болно
– Мэдлэг – ноу-хау, ов мэх, ур чадварыг агуулна.
– Мэдлэг – зааврыг хэрхэн дагаж мөрдөх талаарх
мэдлэгийг агуулна.
– Мэдлэг – зөвхөн хэзээ ямар нэгэн юм болсныг
төдийгүй яагаад болсон талаарх (учир шалтгаан)
мэдлэгийг агуулна.
МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.9 © 2006 by Prentice Hall
• МЭДЛЭГ ТОДОРХОЙ БАЙРЛАЛТАЙ
• Мэдлэг –хувь хүний оюуны загвар болон төсөөллийг агуулдаг танин мэдэхүйн үйл явц
• Нийгэм ба хувь хүн хоёрт хоёуланд нь суурилсан мэдлэг байдаг
• Мэдлэг – “наалдамхай” (шилжүүлэхэд амаргүй), байршсан (компанийн соёлд хутгалдсан), нөхцөл байдалтай холбоотой (тодорхой нөхцөл байдалд л ажиллана) байдаг
МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.10 © 2006 by Prentice Hall
• МЭДЛЭГ ТОДОРХОЙ НӨХЦӨЛ БАЙДАЛД
ХАМААРАЛТАЙ, ХОЛБООТОЙ
• Мэдлэг – хамааралтай: Дүрэм журмыг хэзээ
хэрэглэхийг мэдэх нь дүрэм журмыг мэдэхтэй
адил маш чухал (хамааралтай)
• Мэдлэг – нөхцөл байдалтай холбоотой:
Тодорхой хэрэгслийг ямар нөхцөлд яаж
хэрэглэх вэ гэдгийг мэдэж байх ёстой.
МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.11 © 2006 by Prentice Hall
• Бусад байгууллагууд амархан дуурайж
чадахгүй арга замаар
• Юмыг яаж үр дүнтэй, үр ашигтай хийх вэ
гэдгийг мэдэж байх
• Зах зээл дээрээс өрсөлдөгчид амархан
худалдаж авч чадахгүй өрсөлдөх давуу
байдлын гол эх сурвалж
МЭДЛЭГИЙН ҮНЭ ЦЭНЭ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.12 © 2006 by Prentice Hall
Байгууллагын санах ой
• Байгууллагын түүхээс суралцах
• Шийдвэр гаргалт ба бусад зорилгод
хэрэглэх
МЭДЛЭГИЙН ҮНЭ ЦЭНЭ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Organizational memory – Байгууллагын санах ой
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 3
12.13 © 2006 by Prentice Hall
• Шинэ бизнес процессуудыг бий болгох,
• Удирдлагын шийдвэр гаргалтын харилцан хамаарал, уялдаа холбоог өөрчлөх замаар
• Сурсан зүйлээ ажил, үйл ажиллагаандаа тусгахын тулд зан төлвөө өөрчлөх процесс
БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГА
Байгууллагын суралцах явц ба
мэдлэгийн удирдлага
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Organizational Learning – Байгууллагын суралцах явц
12.14 © 2006 by Prentice Hall
• Мэдлэгийн удирдлага
– Мэдлэгийг бий болгох, цуглуулах, хадгалах, хөтөлж авч явах ба тарааж түгээх процессуудийн иж бүрдэл
– Байгууллагын гадаад орчноосоо суралцах, мэдлэгийг бизнес процессууддаа тусгах чадварыг сайжруулах замаар байгууллагын суралцах чадварыг дээшлүүлнэ
Байгууллагын суралцах явц ба мэдлэгийн удирдлага
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Knowledge Management– Мэдлэгийн удирдлага
12.15 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийн хөрөнгө буюу үнэт зүйл
• Мэдлэг нь бүтээмжийн ба стратегийн үнэт зүйл, өрсөлдөх давуу байдлын чухал эх сурвалж
• Пүүс компанийн их хэмжээний үнэ цэнэ, амжилт нь түүний мэдлэгийг бий болгож, удирдахаас хамаарна
Мэдлэгийн ерөнхий менежер
• Байгууллагын мэдлэгийн удирдлагын хөтөлбөрийг хариуцдаг удирдах албан тушаалтан
Байгууллагын суралцах явц ба мэдлэгийн удирдлага
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Chief Knowledge Officer – Мэдлэгийн ерөнхий менежер
12.16 © 2006 by Prentice Hall
1. Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийн
удирдлагын системүүд
2. Мэдлэгийн ажлын системүүд
3. Хиймэл оюун ухааны системүүд
Мэдлэгийн удирдлагын системийн төрлүүд
БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГА
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Enterprise-Wide Knowledge Management Systems – Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийн
удирдлагын системүүд
Knowledge Work Systems - Мэдлэгийн ажлын системүүд
Artificial Intelligent – Хиймэл оюун ухаан
12.17 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийн удирдлагын МТ-ийн дэд бүтэц
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.18 © 2006 by Prentice Hall
Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийг удирдах системүүд/ Байгууллагын агуулга удирдах системүүд
• Дижитал агуулга ба мэдлэгийг цуглуулах, ангилж, зохион байгуулах, хадгалах, тарааж түгээх ба хэрэглэхэд тусална.
1. Бүтэцчилэгдсэн мэдлэгийн системүүд
• Бүтэцчилэгдсэн бичиг баримтуудыг зохион байгуулах ба хадгалахад зориулагдсан мэдээллийн сан ба хэрэгслүүдээр хангах
2. Хагас бүтэцчилэгдсэн мэдлэгийн системүүд
• И-мэйл гэх мэт хагас бүтэцчилэгдсэн мэдлэгийг зохион байгуулж, хадгалах зориулалттай мэдээллийн сан ба хэрэгслүүдээр хангах
БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 4
12.19 © 2006 by Prentice Hall
БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.20 © 2006 by Prentice Hall
БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
3. Мэдлэгийн сүлжээний системүүд
• Далд мэдлэгийн чухал эх үүсвэр
болох компаний онцгой туршлагатай
ажилтнуудыг хайж олоход
зориулагдсан каталоги (директори)
ба хэрэгслүүдээр хангана
• Зарим мэдлэгийн сүлжээний
системүүд экспертүүдийн
боловсруулсан шийдлүүдийг цааш
нь системчилж, дараа нь тухайн
шийдлүүдийг шилдэг туршлага
эсвэл FAQ сан хэлбэрээр мэдлэгийн
сангуудад хадгалдаг
12.21 © 2006 by Prentice Hall
БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
• Зарим агуулга удирдах хүчирхэг системийн хэрэгслүүд:
– Бүлэг/багий хамтын ажиллагааны хэрэгслүүд (Groupware &
Teamware)
– Мэдээлэл рүү хандах процессыг хялбаршуулдаг портал
– Хайлтын хэрэгслүүд
– Байгууллагад тохиромжтой ангилалд тулгуурлан мэдээллийг
ангилахад зориулсан хэрэгслүүд
– Blog, wikis, social bookmarking
– Сургалтыг удирдах систем (LMS)
Хамтын ажиллагааны системүүд ба сургалтыг
удирдах системүүд
12.22 © 2006 by Prentice Hall
Байгууллагын мэдээллийн портал
МЭДЭЭЛЛИЙН БА МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.23 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийн ажлын системүүд (KWS)
• Шинэ мэдлэгийг бий болгох, түүнийг байгууллагад нэвтрүүлэхэд тусална.
• Ажлыг байгууллагын хэрэгцээ шаардлагын дагуу өөрчилж болдог ажлын станцууд дээр ажиллана.
• Шаардлагууд:
– Хүчирхэг компьютерын техник хангамж болон ашиглахад хялбар хэрэглэгчийн интерфейс
– Мэдлэгийн гадаад сан руу амархан хандах
– Маш их хэмжээний зураг дүрс, шинжилгээ, бичиг баримтыг удирдах
– Харилцаа холбооны чадваруудтай програм хангамжийг дэмжих
МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.24 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийн ажлын системүүдийн шаардлагууд
МЭДЭЭЛЛИЙН БА МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 5
12.25 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийн ажлын системийн жишээнүүд
• Компьютерт суурилсан зохиомжийн CAD системүүд
– Бараа бүтээгдхүүний дизайныг гаргах
• Виртуал бодит байдлын системүүд нь
– Бодит ертөнцтэй яг адилхан интерактив загваруудыг байгуулах
• Дүрс зургууд болон хүчирхэг загварчлалын чадваруудыг шаардана.
• Санхүүгийн мэргэжлийн хүмүүст зориулсан KWS
– Гадны мэдээллийн сангууд руу хандах, их хэмжээний санхүүгийн өгөгдлүүдийг маш хурдан шинжлэх боломжуудыг олгодог.
МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.26 © 2006 by Prentice Hall
Зохион бүтээх төслийн удирдлагын процесс дахь өөрчлөлтүүд
МЭДЭЭЛЛИЙН БА МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ӨМНӨ НЬ
ДАРАА НЬ
12.27 © 2006 by Prentice Hall
Хиймэл оюун ухаан
• Хүний оюун ухааны уян хатан байдал, амьсгал, нэгдмэл шинж чанараас дутдаг
• Байгууллагын мэдлэгийг цуглуулах, кодлох, өргөтгөхөд хэрэглэж болно
Хиймэл оюун ухааны системүүдийг хэрэглээ
• Байгууллагууд далд мэдлэгийг цуглуулах ба хадгалах, мэдлэгийг нээж илрүүлэх
• Хүмүүс өөрсдөө шинжлэхэд хэтэрхий их, төвөгтэй тодорхой асуудлуудын шийдлийг гаргах
• Мэдээллийг хайх ба шүүх
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ СИСТЕМҮҮД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Artificial Intelligence – Хиймэл оюун ухааны системүүд
12.28 © 2006 by Prentice Hall
• Хиймэл оюун ухаан:
– Идэвхтэй хэлбэрт мэдээллийг хадгална.
– Хүний үзэл бодолд захирагдахгүй механизмыг бий
болгодог – Өдөр тутмын, сэтгэлд хүрээгүй ажлуудыг
багасгана. – Байгууллагын мэдлэгийн бааз, суурийг сайжруулна.
– Өвөрмөц тулгарсан асуудлуудын шийдлийг гаргана
Байгууллага яагаад хиймэл оюун ухааныг сонирхдог вэ?
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.29 © 2006 by Prentice Hall
Хиймэл оюун ухааны системүүд
• Эксперт системүүд
• Fuzzy logic
• Нервийн системүүд
• Генетикийн алгоримтууд
• Оюун ухааны агентууд
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.30 © 2006 by Prentice Hall
Эксперт системүүд
• Маш онцлог, тодорхой хязгаарлагдмал хүрээтэй хүний туршлагаас далд мэдлэгийг цуглуулж, түүнийг өөр хоорондоо маш харилцан хамааралтай дүрэм журмуудын хэлбэрээр илэрхийлнэ.
• Ур чадвартай хүний мэдлэгийн компьютерт ойлгогдох хэлбэрт загварчилж, дүрсэлнэ.
• Ангилах эсвэл оношлох асуудлуудад хамгийн ашигтай
• Дүгнэлтийн хөдөлгүүр - эксперт системийн дүрэм журмын сан буюу мэдлэгийн сангаас хайлт хийх стратеги
– Урагш эсвэл хойш гэсэн гинжин цуваагаар хайлт хийнэ.
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Expert systems – Эксперт системүүд
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 6
12.31 © 2006 by Prentice Hall
Хиймэл оюун ухааны програм дахь дүрэм журмууд
Зураг 10-9
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.32 © 2006 by Prentice Hall
Кейсэд буюу тохиолдолд суурилсан учир шалтгааны системүүд
• Цаашид өргөжүүлж, баяжуулж болох кейсүүдийн мэдээллийн сан байдлаар байгууллагын далд мэдлэгийг цуглуулж, дүрсэлнэ.
1. Хэрэглэгч шинэ кейстэй тохиолдсон үед систем нь ижил төстэй кейсийг хайна
2. Хамгийн сайн таарч тохирох кейсыг олно
3. Хуучин кейсийн шийдлүүдийг шинэ кейсэд ашиглана.
4. Шинэ кейс амжилттай шийдлүүдтэйгээ хамт кейсийн мэдээллийн санд хадгалагдана.
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Case-based reasoning – Кейсэд буюу тохиолдолд суурилсан учир шалтгааны системүүд
12.33 © 2006 by Prentice Hall
6.
Successful?
1.
2.
3.
4.
5.
NO YES
Case database
System stores
fit and retrieves
System asks user
System searches
System modifies the solution to better fit
the problem
System finds closest
solution
problem and successful solution in the database
additional questions to narrow the search
database for similar cases
User describes the problem
Кейс буюу тохиолдолд суурилсан учир шалтгааны системүүд
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.34 © 2006 by Prentice Hall
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.35 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийн инженер
• Бусад мэргэжилтнүүдээс мэдээлэл ба их мэдлэгийг олж илрүүлдэг мэргэжилтэн
• Эксперт системд зориулан мэдээллийг дүрэм журмын иж бүрдэл болгон хувиргана
Эксперт системийг байгуулах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Knowledge engineer – Мэдлэгийн инженер
12.36 © 2006 by Prentice Hall
Fuzzy Logic
• Ойролцоо эсвэл субъектив утгуудыг хэрэглэдэг дүрэм журмын хэлбэрээр далд мэдлэгийг дүрсэлнэ
• Тодорхой бус байдлыг хүлээн авна
• Асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд гишүүнчлэлийн функцүүд гэж нэрлэдэг ердийн нэр томъёонуудыг хэрэглэнэ
Fuzzy Logic-ийн хэрэглээ
• Бодит төхөөрөмжүүдийг хянаж, удирдах
• Шийдвэр гаргалтын зарим нэг хэрэглээнд ашиглагдаж эхэлж байна
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 7
12.37 © 2006 by Prentice Hall
Техник хангамжинд Fuzzy Logic-ийн
дүрмүүдийг нэвтрүүлэх
БУСАД ХИЙМЭЛ ОЮУНЫ УР ЧАДВАРУУД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.38 © 2006 by Prentice Hall
Нервийн системүүд
• Мэдлэгийг нээж илрүүлэхэд тусална.
• Хүний оюун ухааны бодох процессыг дуурайхыг оролддог техник ба програм хангамжуудаас тогтоно
• Програмчлахгүйгээр суралцах чадвар ба хүний амархан тодорхойлж чадахгүй уялдаа холбоо, харилцан хамаарлыг таньж мэддэг
Нервийн системүүдийн хэрэглээ
• Асар их хэмжээний өгөгдлүүд доторх харилцан хамаарал, уялдаа холбоог ялгаж салгах зорилгоор шинжлэх ухаан, анагаах ухаан, бизнест гол төлөв ашиглагдаж байна.
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Neural networks – Hервийн сүлжээнүүд
12.39 © 2006 by Prentice Hall
Нервийн сүлжээ хэрхэн ажилладаг вэ?
Нервийн сүлжээ нь зүй тогтлын нуугдмал давхаргыг бүрдүүлэхийн тулд өгөгдлүүд доторх уялдаа
холбооноос “суралцдаг” дүрмүүдийг хэрэглэдэг. Дараа нь нуугдмал давхарга нь тухайн загварын
туршлага дээр тулгуурлан орцуудыг ангилан боловсруулна. Энэ жишээн дээр нервийн сүлжээ нь
хүчинтэй ба луйврын зээлийн картаар хийгдэж буй худалдан авалтуудыг хооронд нь ялгаж байхаар
сургагдсан байна
Орцын давхарга Нуугдмал давхарга Гарцын давхарга
Өгөгдөл
• Нас
• Орлого
• Худалдан
авалтын түүх
• Худалдан
авалтын давтамж
• Худалдан
авалтын дундаж
хэмжээ
Үр дүнгүүд
Хүчинтэй
худалдан авалт
Луйврын
худалдан авалт
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
12.40 © 2006 by Prentice Hall
Генетикийн алгоримтууд
• Фитнес, гүйлт, мутац зэрэг генетикт суурилсан процессуудыг ашиглан тодорхой асуудлуудыг шийдэх шийдлүүдийг хөгжүүлнэ
• Өвөрмөц асуудлуудын шийдлүүдийн хувьсал хөгжлийг дэмжинэ
• Амьд организмуудыг тэдний гадаад орчинд дасан зохицуулах загварыг ашиглана
Генетикийн алгоримтуудын хэрэглээ
• Оптимизац, бүтээгдхүүний дизайн, үйлдвэрлэлийн системүүдийг хянах зэрэг оновчтой шийдлийг гаргахын тулд
• Олон хувилбарууд эсвэл утгуудыг үнэлж дүгнэх шаардлагатай байдаг асуудлуудад хэрэглэх
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Genetic algorithms – Генетикийн алгоримтууд
12.41 © 2006 by Prentice Hall
Генетикийн алгоритмуудын бүрэлдхүүн хэсгүүд
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.42 © 2006 by Prentice Hall
Тандагч агентууд
• Дотор нь суулгасан эсвэл суралцсан мэдлэгийн сангуудтай
• Хувь хүн, бизнес процесс, эсвэл програм хангамжийн хэрэглээнд зориулан онцлог, давтагддаг, урьдчилан таамаглах боломжтой ажил даалгавруудыг гүйцэтгэдэг програм хангамж
• Хэрэгтэй мэдээллийг хайж олохын тулд их хэмжээний өгөгдлүүдийн дотор ажиллана.
• Зарим тохиолдолд хэрэглэгчийн өмнөөс тэрхүү мэдээлэл дээр ажиллахын тулд тандагч агентуудыг програмчилж болно.
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Intelligent Agents – Тандагч агентууд
СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 8
12.43 © 2006 by Prentice Hall
P&G-ийн Нийлүүлэлтийн Гинжин Сүлжээн дэх тандагч агентууд
Тандагч агентууд нь Procter & Gamble-д Tide зэрэг бүтээгдэхүүнүүдийг сэлбэх циклүүдийг
богиносгоход тусалж байна.
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.44 © 2006 by Prentice Hall
МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД БА
УДИРДЛАГЫН ШИЙДЛҮҮДИЙН ГАРГАЖ ИРДЭГ
СОРИЛТУУД
• Мэдлэгийн удирдлагын системүүдийг
амжилттай нэвтрүүлэхэд хэцүү
• Нэвтрүүлсний дараа үргэлж үнэ цэнийг бий
болдоггүй
МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД БА УДИРДЛАГЫН ШИЙДЛИЙН СОРИЛТУУД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.45 © 2006 by Prentice Hall
Мэдлэгийн удирдлагын төслүүдийг амжилтанд хүргэхэд
нөлөөлөх хүчин зүйлүүд
• Мэдлэгийг дундаа ашигласных нь төлөө шагнаж урамшуулах
• Дадал туршлагын болон мэдлэгийн соёлын бүлэглэлүүдийг дэмжиж урамшуулах
• Байгууллагын мэдлэгт зориулан зохих нэр зүй, ангиллыг зохиох
• Зөв төлөвлөх
• Үр өгөөжийг хэмжих зохих хэмжүүрүүдийг боловсруулах, үе шаттайгаар шинэчилж байх
• Мэдлэгийн удирдлагын системүүдийн хамгийн их үнэ цэнээр хангаж чадах бизнес процессуудыг тодорхойлох
МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД БА УДИРДЛАГЫН ШИЙДЛИЙН СОРИЛТУУД
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
12.46 © 2006 by Prentice Hall
Дижитал компанийн
мэдлэгийг удирдах
Лекц 7
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Дижитал компанийн мэдлэгийг удирдах
Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим