Ի՞ նչ է երկրաշարժը

Երկրաշարժը բնության ամենասարսափելի և : կործանարար երևույթներից մեկն է Երկրաշարժի

տարեգրության մեջ գրանցվել են միլիոնավոր , մարդկային զոհեր հարյուրավորավերված գյուղեր և

, :քաղաքներ վնասված ու ոչնչացված շինություններ

Ինչու՞ և որտե՞ ղ էտեղի ունենում

, Երկրաշարժնառաջանում է երբ երկրի , մակերևույթիցտասնյակ իսկ երբեմն էլ հարյուրավոր

կիլոմետրերխորության վրատեղի է ունենում : ապարներիտեղաշարժ Այդտեղումառաջանում է

, երկրաշարժի օջախ որտեղ բնահողի ցնցումներն ու :տատանումնորնառանձնապես ուժեղ են լինում

Հայաստանն իր ամբողջ տարածքով գտնվում է երկրաշարժավտանգ գոտում։ Հնարավոր է կանխագուշակել երկրաշարժը և նույնիսկ նրա

, 1988 . մեծությունը բայց ոչ՝ ճշգրիտ ժամանակը։ թ Սպիտակի ավերիչ 25 , երկրաշարժի հետևանքով զոհվեցին ավելի քան հազար մարդ , հազարավոր մարդիկ հաշմանդամ դարձան տասնյակ հազարավոր ընտանիքներ մնացին անօթևան։ Պատմական տվյալները

Հայաստանում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժերի բազմաթիվ վկայություններ են պարունակում։

Հայկական լեռնաշխարհիառավել երկրաշարժավտանգ վայրերը

– ՍևանաևՎանա լճերիավազաններ– ( )Էրզրում Կարին– Մուշ– Ախալքալաք

Հայկական լեռնաշխարհում տեղի ունեցած առավել ուժեղ

`երկրաշարժերը

– 735 . թ Մոզ քաղաքի երկրաշարժ– 1319 . թ Անիի երկրաշարժ– 1679 . թ Հ 4, ունիսի Գառնիի երկրաշարժ – 1840 .թ Հ 2, ուլիսի Արարատ լեռաներկրաշարժ

– 1931 . թ Ա 27, պրիլի Զանգեզուրիերկրաշարժ

– 1988 .թ Դ 7եկտեմբերի Սպիտակի: 25.000 երկրաշարժ զոհ

Երկրաշարժերըտեղի են ունենում երկրակեղևի որոշակի զանգվածում կուտակված

էներգիայի կտրուկ լիցքաթափման: արդյունքում Տարբեր

ժամանակաշրջաններում երկրաշարժերիառաջացումը

բացատրվել է տվյալ ժամանակներում ընդունված

պատկերացումների համաձայն և հիմնականում կապվել է

տարատեսակ կենդանիների շարժումների հետ։ Այսպես

, օրինակ հին Չինաստանում « » երկրաշարժերի մեղավորը ցուլն

, , էր Ճապոնիայում՝ ձուկը Հնդկաստանում՝ խլուրդը ևայլն։

Առաջինանգամ երկրաշարժերի բացատրությունը երկրի

ընդերքում որոնելու վարկածն արտահայտել է հին հույն

փիլիսոփաԱրիստոտելը։

, Նա համարում էր որ Երկրի վրա առաջացող քամիները ճեղքերի և

քարանձավների միջոցով մտնելով , Երկրի ընդերք այնտեղառկա կրակի

պատճառով ուժեղանում են և սկսում ճանապարհ որոնել դեպի Երկրի, մակերևույթ հենց դրա ժամանակ էլ

տեղի են ունենում երկրաշարժերը։ Այս վարկածը թեև իր մեջ չի

պարունակում ոչ մի լուրջ գիտական, բացատրություն սակայն երկար

ժամանակ ընդունվել է որպես երկրաշարժերիառաջացման

հիմնական վարկած։ Դրա շնորհիվ մինչևայժմ էլ մնացել է

« » սեյսմավտանգ եղանակհասկացությունը։

18– րդ դարի սկզբին անգլիացի գիտնական Ջոն

Միտչելը եկավայն, եզրակացության որ Երկրի

ցնցումները երկրաշարժի ժամանակտեղի են

ունենումառաձգական ալիքների շարժման

19-20 արդյունքում։ դդ երբ, երկրաբանությունը

երկրաֆիզիկանև սեյսմալոգիան սկսեցին լայն

, թափով զարգանալ առաջ քաշվեցին բազմաթիվ

տեսություններ՝ Երկրի կառուցվածքի և

երկրաշարժերի առաջացման վերաբերյալ։

Ներկայումսառավել ընդունված

տեսակետներից մեկի համաձայն

երկրաշարժերըտեղի են , ունենումայն դեպքում

երբ երկրակեղևի լեռնայինապարների որոշակի զանգվածում

առաձգական լարումներն ու դեֆորմացիաները

գերազանցում ենայդ ապարների

կարծրությանը։

Ահաթե ինչ է գրում ռուս . . խոշոր գիտնական Ե Ֆ

.Սավարենսկին

« Մինչ այժմ գոյություն չունի լիակատար, հստակություն թե հատկապես ինչպիսի

կոնկրետպրոցեսներով են պայմանավորված երկրաշարժերը։

Բավարար վստահությամբ միայն կարելի է, ասել որ դրանք կապված են Երկրի

ընդերքում ընթացող ֆիզիկոքիմիական պրոցեսների ևթերմոդինամիկ ռեժիմի

»փոփոխությունների հետ ։

Երկրաշարժերը ըստ առաջացման բնույթի կարելի է դասակարգել երկու

.խմբերի

Բնական երկրաշարժերը կապված ենտարբերպրոցեսների հետ։ Հայտնի ենտեկտոնական շարժումներովպայմանվորված

, , երկրաշարժեր հրաբուխների հետ կապված երկրաշարժեր երկրակեղևում կարստայինխոռոչներիփլուզման հետևանքով

առաջացող երկրաշարժեր ևայլն։ Տեխնածին երկրաշարժերասելով պետք է հասկանալ այնպիսի

, երկրաշարժ որը կապված է մարդկային գործունեության հետ։ Օրինակ ռազմական կամարդյունաբերականպայթյունների

« » ( հետևանքովառաջացող ցնցումները կարող են տրրիգեր շարժիչ) ուժ հանդիսանալ ուժեղ երկրաշարժի համար։ Կամ օրինակ մեծ

ջրամբարի կառուցումը կարող է հանգեցնել տվյալ տարածքում սեյսմիկակտիվության բարձրացման։

Նշված բոլոր տիպի երկրաշարժերից Հայաստանիտարածքում առավել ուժեղ ևառավել տարածված ենտեկտոնական

երկրաշարժերը։

.

Բնական երկրաշարժեր Տեխնածին երկրաշարժեր

Երկրաշարժերը ըստ կանխատեսելիության .կարելի է բաժանել նույնպես երկու խմբի

Ընդհանրապես երկրաշարժերի կանխատեսումասելովպետք է , նկատի ունենալ նրատեղի ուժգնության և ժամանակի

հավանականային բնութագրերը։ , Կանխատեսելի համարվում ենայն երկրաշարժերը որոնք

« » իրենց ստեղծման փուլում թույլ են տալիս գրանցել տարատեսակ նախանշաններ։ Երկրաշարժերի

նախանշաններից են համարվում՝ ստորգետնյա ջրերի , մակարդակիփոփոխությունները երկրամագնիսական դաշտի

, փոփոխությունները ռադոն գազիանոմալ փոփոխությունները ևայլն։

Անկանխատեսելի են համարվումառանց որևէ նախանշանների գրանցվող երկրաշարժերը։

_______________________________

Կանխատեսելի երկրաշարժեր Անկանխատեսելի երկրաշարժեր

Երկրաշարժին նախապատրաստվելիս անհրաժեշտ է`

• Բնակարաններում չկատարել շենքի սեյսմակայունությունըխաթարող ձևափոխումներ

( , հիմքի թուլացում կրողպատերում որմնախորշերի )բացում ևայլն ։

• , Չխցանել շենքերի մուտքերը աստիճանավանդակները և միջանցքներնազատելումուտըխանգարող

մեծածավալառարկաներով։ Պատուհանների մետաղյա , ճաղաշարերը դարձնել շարժական դռները՝ պարզև

, արագ բացվող իսկ վթարային ելքերըպահել ազատ։• Ծանր սարքերը և կահույքըտեղադրել հիմնական

պատերիտակ՝ ամրացնելովայն հատակին կամպատին։ , Մահճակալներըտեղադրել պատուհանից հեռու

հիմնականպատի մոտևգլխավերևում չկախել ծանրառարկաներ։

• Նախապես որոշել տան կամաշխատանքի ( , ամենաանվտանգտեղերը հիմնականպատերը

, , հիմնականպատերիանկյունները դռան բացվածքները ), հենասյուները ևայլն որտեղ կարելի է պատսպարվել

մինչև ցնցումներիավարտը։• Ձեռքիտակ ունենալ Աղետի կապոց՝ առաջին օգնության

, , արկղիկով մի քանի օրվա սննդիպաշարով գրպանի, , լապտերով ռադիոընդունիչով տաք հագուստովևայլն։

Ի՞ նչ անել երկրաշարժի ընթացքում՝

• , Խուճապի չմատնվել շենքի ստորին հարկերում գտնվելիս՝ անհապաղ դուրս

, գալ և հեռանալ դեպի բաց անվտանգ տարածություն։ Վերին հարկերում

գտնվելիս՝ պատսպարվել ապահովտեղում՝ հեռու մնալովարտաքինպատերից և

պատուհաններից։ Ընկնող բեկորներից կարելի էպաշտպանվել՝ մտնելով

սեղանների և մահճակալներիտակ։• Փողոցում գտնվելիս՝ հեռանալ շենքերից և

հաղորդալարերից դեպի բաց, տարածություն իսկտրանսպորտում

գտնվելիս՝ այն կանգնեցնել բարձրահարկերից հեռու և մնալ տեղում

մինչև ցնցումներիավարտը։• Գիշերըտեղի ունեցող ստորգետնյա

ցնցումների ժամանակարթնանալիս՝ օգտվել միայն գրպանի լապտերից

( հնարավոր հրդեհներիցխուսափելու), համար հագնվելու վրաավելորդ

` ժամանակ չկորցնելով վերցնել Աղետի կապոցը և գործել իրավիճակին

համապատասխան։

Ի՞ նչ անել երկրաշարժիցհետո՝

• Փլատակներում գտնվելիսպետք չէ, հուսահատվել հնարավորության

սահմաններում հարկավոր էտեղափոխվել , ավելիանվտանգտեղ կարիքի դեպքում՝

ցուցաբերել առաջին օգնություն։ Պետք է ( , ջանալ կապհաստատել բղավել հարվածել

) հնչեղառարկաներով հարևան փլատակներում և դրսում գտնվողների հետ։

Կարելի է փորձել սողանցք բացելով ինքնուրույն դուրս գալ փլատակներից՝ խուսափելով իրար վրա կուտակված մեծ

բեկորներից։• Փլատակում գտնվելու առաջին օրերին

չհայտնաբերվելու դեպքումխուճապի մի՛, , մատնվեք խնայեք ուժերը ավելորդ

, շարժումներ մի՛ կատարեք սննդի առկայության դեպքումպաշարը բաժանեք մի

քանի մասի՝խնայողաբար օգտագործելով , այն։ Հիշեք որ ձեզ որոնում են և կփրկեն։

• , Եթե ձեր կացարանը քիչ է տուժել և , հնարավոր էայնտեղապրել ապաառաջին

հերթինպետք է ստուգել՝ արդյոք չե՞ն , վնասվել էլեկտրահաղորդալարերը

, , վառարանների ծխնելույզները կոյուղին , չկա՞ գազիարտահոսք չե՞ն թափվել

վտանգավոր հեղուկներ ևայլն։• ( ) Համաճարակներից հատկապեսամռանը և

հրդեհներիցխուսափելու համար անհրաժեշտ էխստորենպահպանել

սանիտարահիգիենիկ և հակահրդեհայինկանոնները։

2011 թվականի Երկրաշարժ Ճապոնիայի Հոնսյու կղզում

Սենդայ քաղաքը 12մարտի - , ին տեսարանուղղաթիռից

Թվական 2011 11մարտի 05:46:23 UTC

Մագնիտուդ 9,0-9,1Mw

Էպիկենտրոնիտեղագրություն

38.322° . . 142.369° հս լ. .38.322° աե ե

. .142.369° . .հս լ աե ե

Տուժած երկրներ( )տարածաշրջաններ

Երկրաշարժ ևցունամի՝ ՃապոնիաՑունամի՝ Ռուսաստան Գուամ, Նոր Զելանդիա Ֆիլիպիններ, Ինդոնեզիա ԱՄՆ Կանադա

Ցունամի այո

Տուժածներ 3373 , 1892 զոհված, 6746 վիրավոր անհայտ

( 15-կորած ըստ մարտի 20:00 ի տեղական

)ժամանակով

Տնտեսական վնաս 100 մլրդ USD Երկրաշարժի էպիկենտրոնը

ցույց տվող քարտեզՍենդայ քաղաքը 12մարտի -, ին տեսարան ուղղաթիռից

2011 թվականի երկրաշարժ Ճապոնիայի ( . Հոնսյու կղզում ճապ 東北地方太平洋沖地

震 ) — 9.0 9,1 , մինչև մագնիտուդ երկրաշարժ, , որը ընթացիկ գնահատականներով տեղի

2011 11- է ունեցել թվականի մարտի ին 14:46- տեղական ժամանակով ժամը ին

(8:46 ): Մոսկվայի ժամանակով Երկրաշարժի 38,322° . . էպիկենտրոնը գտնվում էր Հս լ

142,369° . . , Աե ե կոորդինատներով կետում , Հոնսյու կղզու արևելյան մասում Սենդայ

130 քաղաքից կմ դեպիարևելք և Տոկիոյից373 . : կմ դեպի հյուսիս արևելք

Ամենաավերիչ ստորերկրյա ցնցումի( 05:46:23 UTC) տեղի է ունեցել

հիպոկենտրոնը գտնվում էրԽաղաղ 32 :օվկիանոսում կմխորության վրա

ՓԱՍՏԵՐ

ՓաստերՓաստ

եր

ՓԱՍՏԵՐ

ՓԱՍՏԵ

Ր

Փաստեր

Փաստ

եր

Փաստեր

ՓաստերՓաստե

ր

ՓաստերՓաստեր

Ճապոնիայում մինչեւ հիմա 9,5 . հազ մարդու ճակատագիրն անհայտ է

Ճապոնիայի պատմության մեջամենաավերիչ երկրաշարժի

հետեւանքով Մինամիսանրիկու քաղաքի բնակչության կեսից ավելին

, համարվում է անհետ կորած հաղորդում - - : է ԻՏԱՌ ՏԱՍՍ ը Տեղական

, 17 իշխանությունը հայտնել է որ հազար 9,5 բնակչից հազարի ճակատագիրը

:մինչ այժմ հայտնի չէ, Նշենք որ ավերիչ երկրաշարժը տեղի է

11- ունեցել մարտի ին Միյագի նահանգի ` 373 ափի մոտ Տոկիոյից կիլոմետր

- : հյուսիս արեւելք Ուժգնությունը կազմել 8,9 : է մագնիտուդ Երկրաշարժն

, առաջացրել է ուժեղ ցունամի մի շարք շրջաններում ալիքի բարձրությունը 10 : գերազանցել է մետրը Ավելի քան

:հազար մարդ զոհվել է Հայաստանի

արտգործնախարարության` տվյալներով Ճապոնիայում գտնվող

30 Հայաստանի քաղաքացիները չեն:տուժել

Ներկայումս Ճապոնիայում աշխատում : են տարբեր երկրների փրկարար խմբեր

Տոկիոն արդեն պաշտոնապես - , օգնության խնդրանքով դիմել է ԱՄՆ ին

, , Մեծ Բրիտանիային Ավստրալիային, , Գերմանիային Շվեյցարիային Նոր

:Զելանդիային եւ Հարավային Կորեային

«Ճապոնիայի -1Ֆուկուսիմա »- ում տեղի ունեցած պայթյունը չի կարելի համեմատել Չեռնոբիլի վթարի հետ

« -1» Ճապոնիայի Ֆուկուսիմա ատոմակայանում տեղի ունեցած պայթյունը ոչ մի կերպ չի , կարելի համեմատել Չեռնոբիլի վթարի հետ քանի որ այս վթարի մասշտաբները

զգալիորեն ավելի փոքր են։ NEWS.am- ի թղթակցի հետ զրույցում այս մասին հայտարարեց Մեծամորի ատոմակայանի գլխավոր ճարտարագետ Մովսես Վարդանյանը։

, « -1»- Նրա խոսքով Ֆուկուսիմա ում տեղի ունեցած պայթյունը կարելի է տեխնիական, « , , , համարել քանի որ ռեակտորը չի վնասվել։ Ռադիոակտիվ արտանետում ճիշտ է եղել է

»,- սակայն շատ փոքր քանակությամբ հավաստիացրեց Վարդանյանը՝ միաժամանակ, ավելացնելով որ յուրաքանչյուր մարդու համար տարեկան կտրվածքով թույլատրելի

ճառագայթային դոզավորման չափաբաժինը պայթյունի գոտում գտնվող որոշ մարդիկ ստացել են ընդամենը մեկ ժամում։, Հարցին թե ի՞նչ հնարավոր բացասական ազդեցություն կարող են ունենալ

, ռադիոակտիվ արտանետումները նախ Ճապոնիայի այնուհետեւ Ռուսաստանի , - ուղղությամբ շարժվելու դեպքում՝ նաեւ մեր տարածաշրջանի վրա ԱԷԿ ի գլխավոր

. « , ճարտարագետը նշեց Լավ է որ քամին ռադիոակտիվ նյութերը քշում է Խաղաղ , օվկիանոսի ուղղությամբ։ Ամպը Երկրագնդով մեկ այնքան շուտ կտարածվի որ ոչինչ

»նույնիսկ չի էլ զգացվի ։ , Ամփոփելով՝ նա ընդգծեց որ ճապոնական ատոմակայանի այդ ռեակտորը հետագայում

անհնար կլինի շահագործել։, Նշենք որ ուրբաթ օրը Ճապոնիայում տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո

« -1» մասնագետներին չի հաջողվել դուրս թողնել Ֆուկուսիմա ատոմակայանի բլոկի , - թաղանթի տակ կուտակված գազը եւ իջեցնել ճնշումը ինչի հետեւանքոեվ ԱԷԿ ում

:ուժեղ պայթյուն է գրանցվել Վերջին տարիների ուժեղագույն երկրաշարժերից մեկը տեղի է ունեցել Միյագի

` 373 - : 8,9 նահանգի ափի մոտ Տոկիոյից կիլոմետր հյուսիս արեւելք Ուժգնությունը կազմել է: , մագնիտուդ Երկրաշարժն առաջացրել է ուժեղ ցունամի մի

« » - Ճապոնիայում Ֆուկուսիմա ԱԷԿ ների շրջանում իրավիճակը վատթարանում է

Ճա « » պոնիայում Ֆուկուսիմա երկու ատոմակայանների շրջանում իրավիճակը : « -1» վատթարանում է Ֆուկուսիմա ատոմակայանի շրջակայքում ճառագայթման մակարդակը երկու անգամ գերազանցում է թույլատրելիի

:սահմանը Այս կապակցությամբ իշխանությունները արտակարգ իրավիճակ են

: հայտարարել Երկու կայաններում շարքից դուրս են եկել վեց ռեակտորների : 140 . , սառեցման համակարգերը Աղետի գոտուց տարհանվել է հազ մարդ գրում է

Vesti.ru- : ն« -1»- Ֆուկուսիմա ի երրորդ էներգաբլոկում ռադիոակտիվ գոլորշի է բաց

: , , թողնվում Նման իրավիճակում դա անհրաժեշտություն է սակայն նշվում է որ հենց գոլորշու բաց թողնման հետեւանքով էր նախօրեին կայանում տեղի

:ունեցած պայթյունը Գոլորշու մեջ պարունակվող ջրածինը խառնվելով թթվածնի հետ պայթյուն է

: : առաջացրել Արդյունքում կայանի չորս աշխատակից վնասվածքներ են ստացել , Հարվածային ալիքը ավերել էր առաջին էնարգաբլոկի պատը ռեակտորը չէր

, , վնասվել սակայն մթնոլորտ էին արտանետվել ռադիոակտիվ ցեզիում եւ յոդ : որոնց խտությունը գերազնացում է թույլատրելիի սահմանը Որպեսզի որեւէ

, կերպ իջեցնեն ջերմաստիճանը ռեակտորում էներգետիկները որոշել են :սառեցման համակարգում օգտագործել ծավային ջուր եւ բորաթթու

, 11- ` 373 Նշենք որ մարտի ին Միյագի նահանգի ափի մոտ Տոկիոյից կիլոմետր- 8,9 : հյուսիս արեւելք մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ էր տեղի ունեցել

, Երկրաշարժն առաջացրել է ուժեղ ցունամի մի շարք շրջաններում ալիքի 10 :բարձրությունը գերազանցել է մետրը