SADRAJ

1UVOD32KONTENJERSKI TERMINALI43SKLADINI PLATOI53.1KONFIGURACIJA I PROSTORNI PLAN SKLADINOG PLATOA53.2ORGANIZACIJSKI ASPEKT UVOZNO IZVOZNE ZONE133.3KAPACITET SKLADITENJA143.4EMPIRIJSKI PRORAUN KAPACITETA I VELIINE SKLADINOG PLATOA143.5KALIBRIRANE VELIINE RADNOG PARKA PRIJEVOZNO-TRANSPORTNE MEHANIZACIJE164STRATEGIJA RAZMJETAJA KONTENJERA215ZAKLJUAK226LITERATURA23

UVOD

U ovom seminarskom radu emo povrinski objasniti strukturu kontenjerskog terminala, ta sadre ti dijelovi terminala, te cemo se najveim dijelom bazirati na obradu skladinog platoa kontenjerskog terminala.Na skladinom platou se vre operacije manipulisanja jedinicama intermodalnog trasnporta tj. kontenjerima, te se jedinice intermodalnog transporta skladite na skladinom platou, vrlo je bitno obratiti panju, pri razvijanju skladinog platoa, na vrsti mehanizacije koja ce da se koristi pri manipulaciji jedinicam intermodalnog transporta, te takodje obratiti panju na naim slaganja, skladitenja, ime emo osigurati to efikasniji nain iskoritenja skladine povrine, i poveati broj TEU jedinica koji ce proi kroz terminal.Takodje u seminarskom radu smo objasnili pomoi crtea module slaganja i koju vrstu mehanizacije moemo primijeniti za koji model, takodje smo obradili formule koje ce posluiti za izraunavanje kapaciteta skladinog platoa, radi to boljeg planiranja i osiguravanja maksimalne iskoritenosti skladinog platoa

KONTENJERSKI TERMINALI

Kontejnerski terminal podrazumijeva infrastrukturu u kojoj se izvode sve intermodalne operacije (vezane za saobraaj) izmeu brodova sa komorama, LO/LO brodova i razliitih oblika kopnenog transporta (i obrnuto). Kljune operacijske funkcije koje se izvode u terminalu mogu se grupirati na: utovar/istovar kontejnera sa/na brodove (uz upotrebu kranova); prebacivanje kontejnera iz/do skladinih zona i slaganje/premjetanje kontejnera u/iz skladinih zona; prebacivanje kontejnera na/sa eljeznice ili druma.Opis individualnih komponenti jednog terminala moe biti pojednostavljen ako terminal zamislimo kao sistem sastavljen od podsistema od kojih svaki ispunjava naprijed navedene funkcije.Podsisteme koji ine terminal moemo definirati na slijedei nain:1. Pristanite (operativna obala): infrastrukturni podsistem u kojem se izvode operacije istovara/utovara kontejnera sa/na brod;

2. Zona skladitenja kontejnera: infrastrukturni podsistem u kojem se skladite kontejneri (treba istai da se termin zona skladitenja kontejnera esto koristi kako bi se opisalo cijelo podruje koje ine ranirna zona plus naprijed spomenuta skladina zona). Sistemi koji se koriste za manipulaciju nisu uvijek dovoljno fleksibilni da omogue transfer/skladitenje neogranienog broja kontejnera. U nekim skladinim zonama se operira fleksibilnim tehnologijama ("jaha" i portalni skladitar), dok u drugim koriste manje fleksibilna sredstva (portalni kran sa gumenim tokovima i portalni kran na inama). Zone skladitenja kontejnera mogu biti podijeljenje na izvozne/uvozne. Dalja podjela se koristi kako bi se razlikovale zone za odlaganje praznih kontejnera, koje su obino locirane na periferiji ili ak izvan terminala, zone za odlaganje univerzalnih punih kontejnera, kao i za odlaganje specijalnih kontejnera.

3. eljezniki subterminal: infrastrukturni podsistem za otpremanje/ prijem ITU iz terminala na kolosijeke. Ukljuuje zonu aktivnog skladitenja za vertikalnu manipulaciju kontejnerima koji se utovaraju/istovaraju na/sa eljeznikih vagona i susjednu skladinu zonu, koja je obino paralelna sa samim kolosijecima. Ovaj podsistem se u nekim sluajevima moe nalaziti i izvan terminala i tada eljezniki subterminal ne ini dio postrojenja koje na koritenje nude luke uprave.

4. Ulazna kapija (prijemno/otpremna zona za drumski transport): podsistem koji vee sistem puteva sa kontejnerskim terminalom. Sastoji se od kontrolirane ulazne take, zajedno sa odgovarajuom zgradom, gdje drumska vozila dolaze u terminal ili odatle odlaze iz terminala, carinskog dijela terminala na kojem se vri pregled, isporuka i razmjena dokumentacije, te prostora za obavljanje svih bitnih usluga vezanih za prijelaz sa kopnenog na pomorski transport;

5. Saobraajna infrastruktura (eljezniki kolosijeci, drumske saobraajnice): ovo je podsistem koji efikasno integrira sve naprijed navedene podsisteme, garantirajui brzo i sigurno manipuliranje.

SKLADINI PLATOI

Veliina skladinog platoa za kontenjere se mora izraunati u skladu sa itraivanjima, kako bi se ocijenio obim rada koji garanitra ekonomski vijek projekta. To ukljuuje prilino komplicitrane analize, s obzirom na osnovni raspored postrojenja terminala obino rezultira uskim grlima kod poveanja obima pretovarene robe. To znai balansiranje pretovarnih kapaciteta i skladinih prostora sa istovarnim/utovarnim potencijalom privezita i ostalih intermodalnih spona (eljeznicki i drumski terminal), usvajajui operacijske metode koje omoguavaju svim raspoloivim prostorima da budu intenzivno eksploatirani, a u isto vrijeme smanjujui vremena zadravanja/skladitenja. Ovo rezultira sa dva pristupa koji utjeu na raspored postrojenja terminala:1. upotreba pretovarnih sistema sa portalnim kranovima, i prvenstveno sa RTG (kranovi na pneumaticima), generalno namjenjenim za skladitenje kontenjera do etvrtog nivoa slaganja;2. raspoloivost skladinih povrina za prazne kontenjere van terminala(one mogu iznositi oko 20% ukupnog pretovarnog kapaciteta, s prosjenim vremenom zadravanja od 15 dana u regionu);Gdjegod je to mogue, skladini platoi tee ka pravougaonom obliku i moraju biti blizu stajanke, sa granicom najmanje 40m od ivice stajanke. Njihov kapacitet se mjeri slotovima TEU jedinica, drugim rijeima brojem 20-stopnih kontenjera. Ova podruja moraju takoer sadravati kolosijeke normalne (poprene), kao i paralelne sa stajankom.KONFIGURACIJA I PROSTORNI PLAN SKLADINOG PLATOA

Konfiguracija skladinih povrina zavisi od prija svega vrste poretovarnog sistema koji se koristi. Kontenjeri se mogu skladititi na dva osnovna naina: Na asiji Na tluImamo uobiajene kombinacije slaganja:- rad sa poluprikolicama: riblja kost raspored;- rad sa viljukarima (bonim utovarivaima) ili transtenjerima: blokovni raspored;- rad sa transtenjerima: blokovni, redni raspored;- rad portalnim slagaem: jenostruko-redni raspored;Riblja kost kao raspored se koristi za kontenjere smjetene na potpune grede i polupriklice, skladitenje nije mogue. Nivo pristupa kontenjeru je najbolji kada se moe postii nekoliko moguih rasporeda. Faktor iskoritenja prostora je relativno mali s obzirom na to da prostor za parkiranje mora imati poseban prostor za manevrisanje i otkaivanje poluprikolica i traktora.Blokovni raspored nudi bolji faktor iskoritenja platoa. Kontenjeri se obino mogu slagati do etvrtog nivoa i biti smjeteni jedan ispred drugog tako da formiraju kompaktan blok. Ovaj raspored se esto koristi za kontenjere zbog potrebe utovara na eljeznike vagone ili brodove, to podrazumijeva pretovar sa upotrebom bonog utovarivaa ili transtenjera. Nivo pristupa svakom kontenjeru je relativno nizak. Sa upotrebom transtenjera, mogue je dohvatiti kontenjer sa vrha zadnjeg reda, a boni pristup je mogu upotrebom bonih utovarivaa.

Slika 3.1.Razliita konfiguracija kontenjerskih platoa: riblja kost, redni raspored, blokovni rasporedRedni raspored se koristi kod upotrebe portalnih slagaa i bonih utovarivaa (viljukara). Kontenjeri se slau na dva nivoa da bi formirali paralelne nizove. U poreenju sa blokovnim rasporedom, ovaj raspored nudi nii faktor koritenja prostora, ali vii stepen pristupanosti.

Slika 3.2. Primjer razliitog razmjetaja kontenjera primjenom rednog sistema: redni za boni utovariva i redni za kranove sa pneumaticimaU kontekstu LO-LO pretovara, mogue je koristitiiste pretovarne sisteme, jedinstven sistem za sve skladine zone terminala, ili mjetoviti sistem kombinacija dva ili vie sistema za razliite skladine zone. U tabeli dat je pregled skraenica koje se uobiajeno koriste za identifikaciju najrairenijih pretovarnih sistema u upotrebi.

1. TabelaUobiajene skraenice za najee koritene pretovarne sisteme[footnoteRef:1] [1: Toniolo A, Rukovanje kontenjrea u lukama, in Noli A, Opi kriteriji za izgradnju luka., god. Izdanja 1988.]

U sljedeim paragrafima dat je osvrt na neke od eksplatacijskih karakteristika i vrijednosti za kapacitet kada je to uvjet za izbor pojedinih pretovarnih sistema, ogovarajui raspored i organizaciju koritenja prostora na skladinim platoima. irokorasponski portenjer (WSP) vri pretovar direktno na vagon ili drumsku prikolicu,ili msjeta kontenjer na tlo unutar dometa. Pogon je samo za manje terminale, i terminalesa jednim korisnikom jednorodnim korisnicima. asija (OC) kontenjer se slau na drumske poluprikolice. Sistem zahtjeva jedinstveno upravljanje lukog i drumskog transporta i rairen je u SAD, gdje mnogi brodari obino posjeduju vlastiti park poluprikolica. Ovo rjeenje je pogodno tamo gdje je raspoloiv prostor privezita, to je rezultat ima skromne nivoe iskoritenja skladinih povrina. Utovarivai (FLT i SLT) su projektirani za operacije slaganja i manipulacije. Meutim, esto je pogodno izvriti manipulaciju upotrebom prikolica, a u tom sluaju se oprema kree unutar skladinog prostora. Ovaj sistem je pogodna za skladita kontenjera. Pretovariva (RS) je zahvlajujui svojoj poveanoj raznolikosti i produktivnosti, esto zamjenjuje varijantu sa eonim utovarivaem. Intenzivno se koristi u terminalima sa skladinim kapacitetom raspona oko 200.000 do 300.000 TEU godinje. Slae kontenjere (do est nivoa u blokovnom slaganju, etiri po irini) i transportira ih sa stajanke do platoa,ak iako je esto povoljnije koristiti prikolice za ovu aktivnost. U irokoj upotrebi su kod eljeznikih terminala. Portalni slaga (SC) je najkonkurentniji sistem za terminale, iji je kapacitet skladitenja u rasponu 150.000 do 3.000.000 TEU godinje. Slaga moe zadovoljiti razliite operacijske potrebe. Transport, slaganje, (do etiri nivoa), utovar/istovar poluprikolica i eljeznikih vagona. Slagai sposobni za slaganje do treeg nivoa su konkurentna alternativa portalnim dizalicama sa pneumaticima zbog manjeg potrebnog prostora. Transtenjeri (TT i RL) rade uglavnom u stacioniranom poloaju i kreu se po skladinog platou kad god je to potrebno. Koriste se u terminalima sa skladinim kapacitetima izmeu 300.00- 1.000.000. TEU godinje i vie, te omoguavaju zadovoljavajue iskoritenje skladinog prostora. Tipian raspored je blokovno slaganje 4-6 u visinu i 5-7 u irinu

Slika 2.3. Detalj rasporeda u dvije projekcije OC sistem[footnoteRef:2] [2: Znanje o rukovanju kontenjerskim sistemima upravljanja, u www.kalmarind.com Februar 2001.]

Slika 2.4. Detalj rasporeda u dvije projekcije OC sistem 150.000 do 3.000.000 TEU godinje[footnoteRef:3] [3: Znanje o rukovanju kontenjerskim sistemima upravljanja, u www.kalmarind.com Februar 2001]

Slika 2.5. Detalj rasporeda u dvije projekcije RS sistem 200.000 do 300.000 TEU godinje[footnoteRef:4] [4: Znanje o rukovanju kontenjerskim sistemima upravljanja, u www.kalmarind.com Februar 2001]

Slika 2.6. Detalj rasporeda u dvije projekcije RTG sistem vie od 1.000.000 TEU godinje[footnoteRef:5] [5: Znanje o rukovanju kontenjerskim sistemima upravljanja, u www.kalmarind.com Februar 2001]

Svaki od opisanih pretovarnih sistema dovodi do razliitog iskoritenja skladinog prosotora. Uope, tamo gdje se prednost daje brzom manevriranju pretovarne opreme, potrebno je imati vei skladini plato, na tetu gustine skladitenja, kada se definira odgovarajui modul skladitenja (dijagrami na slikama4.22 i 4.23) ukljuuju potrebne prostore za kretanje pretovarne opreme, prosjena povrina potrebna za skladitenje jednog kontenjera (m2/TEU9 nasuprot gustoi skladitenja- moe se izraziti kao:

Gdje je: Amod- povrina modula, koja ukljuuje skladinu povrinu i prostore za cirkulaciju za odgovarajue pretovarne sisteme;Vmod- maskimalan broj kontenjera koji se mogu premjestiti u modul TEU.Sa ap osnovnom povrinom za kontenjer, koja respektivno vrijedi:-29.742m2 za ISO 1Ai 1AA serije;-14.769 m2 za ISO 1C serije;Takozvani sveukupni faktor iskoritenja u dat je kao:

Tabela 2. Vrijednost aman i u za razliite rasporede i pretovarne sisteme[footnoteRef:6] [6: Port Logistics Londnon, 1991.g. Toniolo A. & Rukovanje kontenjrea u lukama, in Noli A, Opi kriteriji za izgradnju luka.]

Ova Tabela daje razliite indekse za sveukupnu iskoritenost i prosjenu povrinu jednog sloga kontenjera u zavisnosti od koritenog transportnomanipulacijskog sistema, kao to se moe vidjeti u dijagramima.Kao to se moe vidjeti, bloko-sistemi nude visoki stupanj iskoritenosti (u>1) to upuuje na veliki kapacitet slaganja i to vodi ka utedamau veliini potrebnog prostora (smanjenje povrine po kontenjeru). Tamo gdje prostor stoji,potrebno je izabrati mnogo fleksibilnije pretovarne sisteme i skladine platoe sa visokim stepenom mogunosti selekcije.Vrijedi napraviti seriju zapaanja o skladinim sistemima, ilustriranim na slikama. iji su parametri dati u tabeli.Slovo A ukazuje na modul koji je mogu upotrebom portalnog slaga, a koji omoguava i boni pretovar. Slovo B sa druge strane ukazuje na skladini sistem koji se moe postii upotrebom istog vozila, sa razlikom u drugaijem konceptu koritenja prostora.

Slika 2.7. Moduli slaganja sa portalnim slagaemZapravo raspored naznaen slovom A daje prednost u pretovaru koji omguaa kamionima da se pozicioniraju ispod portalnog slagaa i koji se onda mogu jednostavno istovariti/utovariti u kratkom vremenu, to ie na tetu gustoe slaganja s obzirom na koridor izmedju redova slaganja koji mora biti slobodan za pristup drumski vozila u zonu ispred spredera. Nasuprot tome, raspored B daje prioritet slaganja na tetu vremena manevriranja u odnosu na umetanje i izvlaenje kontenjera iz redova. Nadalje, raspored C predstavlja uobiajen raspored za najee koriten portalni slaga, koji se jedino moe kretati du redova, podizui i kontenjere na treu poziciju. Raspored D ukazuje na sistem slaganja koji je kompatibilan sa bonim utovarivaima. Raspored E iF pokazuju dva razliita tipa slaganja pretovarivaima, prvi daje prioritet gustoi slaganja, dok drugi daje prioritet brzini pretovara. Koridori se zasnivaju na geometrijskim dimenzijama, kompatibilnim sa polueonom pozicijom maine. Napokon G, ukazuje na sistem slaganja koji se postie viljukarom.

Slike 2.8. Alternativni moduli slaganjaVeliina skladinog platoa je blisko vezana sa prijemnim kapacitetom terminala, ali se odreeni broj parametara mora uskladiti sa minimalnim zahtjevima. Ovo se posebno odnosi na prostore namijenjene za manevriranje i cirklurianje pretovarne opreme. Dobro planiran prostor platoa osigurava zadovoljavajui nivo gustoe slaganja, uz potovanje potrebe za fleksibilnou i brzinom pretovara koje zahtijeva sistem i uz osnovna sigurnosna ogranienja. Minimalni drumski parametri, koji e osigurati dovoljnu brzinu i sigurnost pretovara dati su u tabeli.

Tabela 3. Minimalni zahtjevi za pneumatska vozila u skladinim parkovimaSlika 2.9. Minimalni zahtjevi saobraajnih traka namjenjenih za trake portalnih slagaaORGANIZACIJSKI ASPEKT UVOZNO IZVOZNE ZONEOvo poglavlje definira organizacijske i upravljake karakteristike rada na skladinim povrinama, namjenjenim za uvoz i izvoz, sa jasnom razlikom izmeu njih.Nedostatak fleksibilnosti ima veliki utjecaj na uvozni saobraaj, a manji na izvoz i odvoz. Prispjea brodova su zapavo redovnija od sakupljanja kontejnera i drumskih nosaa; plan utovara broda se pravi skupa sa planom skladitenja kontejnera, dok se operacije sakupljanja kontejnera sa uvoznog parka ne mogu predvidjeti sa apsulutnom sigurnou. To omoguava skladitenje kontejnera u izvoznom parku bez rizika da se moraju pomjerati i preslagivati.Rjeenja koja su rairena za skladitenje u uvoznom skladinom platou koriste tehnike sa portalnim slagaem ili portalnim kranom sa pneumaticima. Kada se koristi portalni slaga, kontejneri se mogu slagati u paralelnim redovima sa rasporedom 2, 2, 1 to omoguava povoljan stepen pristupanosti. Kada se koristi portalni kran, ukoliko sistem ima mogunost slaganja na 4 visine i u 5 redova uzastopnih kontejnera, koristei module tipa 3, 3, 3, 2, 2, broj dodatnih operacija sortiranja ne prelazi dva.Pozivajui se na ameriko iskustvo, kontejneri u uvozu generalno imaju prosjeno vrijeme zadravanja od oko 7 dana, u poreenju sa 5 dana za izvoz i 20 dana za prazne. Terminal je efikasan ukoliko se naprijed navedene vrijednosti za prosjena vremena zadravanja poveaju za 1 2 dana.Skladine povrine za prazne kontejnere zahtjevaju drugaiji tip upravljanja u poreenju sa punim kontejnerima, zbog toga to su prazni kontejneri iskladiteni prema otpremnim grupama koima pripadaju.KAPACITET SKLADITENJA

Kapacitet skladitenja C se definira kao maksimalan broj TEU jedinica koje se mogu smjestiti u skladini park u zavisnosti od vrste koritenja pretovarnog sistema i raspoloivog prostora, i moe se izraziti kao: C=u*A*104 / apGdje je: C kapacitet skladitenja u TEU jedinicama;A ukupna povrina za skladitenje u ha; u, ap osnovna povrina za kontejner.Ukoliko se faktor u podjeli sa prosjenom visinom slaganja H, dobiva se stepen iskoritenja prostora u*. To dalje daje slijedee odnose sa teorijskim kapacitetom skladitenja C. C=A*104 * u* * H / apEMPIRIJSKI PRORAUN KAPACITETA I VELIINE SKLADINOG PLATOA

Podruje definirano kao kontejnerski park se esto planira u odnosu na oekivani obim rada i vrijeme zadravanja kontejnera u terminalu, sa uveanjem za 20 30 %. Rad se definira kao mjera broja kontejnera koji se mogu usladititi tokom seta vremenskog intervala, koji se obino odnosi na jedan dan, mjesec ili godinu. Rad se koristi da opie kapacitet skladitenja Cs, izraen u TEU godinje, prema sljedeoj empiriskoj funkciji:Cs=L*H*W*T / D*FGdje je:L prostor za skladitenje,H prosjena visina slaganja,W koeficijent neiskoritenja,F vrni faktor,T broj dana u periodu,D prosjeno vrijeme zadravanja.Odnos posmatranog perioda T i postojeeg vremena zadravanja D definira indeks rotacije slota, u smislu broja intervala u kojima se vri izmjena kontejnera skladitenja u periodu T.Nakon odreivanja F i seta vrijednosti W, ukoliko podijelimo W sa F, prosjeno zauzee na svim raspoloivim pozicijama se moe dobiti tokom odreenog perioda vremena, m0. Izraz se sada moe pisati kao:Cs=L*H*m0*rs obzirom na ekvivalentnost:L= (A*104) /( ap ) * u*uvoenjem parametara u* indeks iskoritenja po ivisini, eksploatacijski kapacitet skladita Cw za dati period T:Cw=( ( A*104 ) /( ap ) )* u* *H*m0Teorijski kapacitet skladita Ct dat je kao:Ct=( ( A*104 )/( ap ) )*u* *H* r/FEksploatacijski kapacitet se mjeri sa manjom visinom slaganja iz sljedeih razloga: Posljednji nivo u slogu se generalno dri praznim iz eksploatacijskih razloga; Poveanje slogova poveava pretovarni ciklus; Pratee aktivnosti pretplaniranja i povremeno sortiranje su skupe i trae dragocjeno vrijeme, one se poveavaju sto smo blii teorijskom kapacitetu.Razlika izmeu teorijskog i eksploatacijskog kapaciteta je korisna kao sredstvo apsorpcije sezonskih kolebanja i saobraaja i iznenadnih vrnih optereenja, koji esto nastaju izvan predvienih procjena.Posrupak izraunavanja elemenata skladitenja podruja kod unutranjeg/vanjiskog skladitenja platoa u kontejnerskom terminalu, moe se izraziti ovako: Proraun kapaciteta skladita: poev od procijnjenog godinjeg saobraaja, znajui nroj radnih dana u terminalu, prosjeno zadravanje kontejnera u terminalu i vrni faktor; Proraun veliine skladita platoa: znajui kapacitet skladita LH, sveukupan stepen iskoritenja u, prosjenu visinu slaganja H.

Obrnuto, eksplotacijski kapacitet parka, koji je ve definisan, moe se procijeniti kako bi se vrednovao stepen zasienja i zaguenja.Razmotrimo terminal srednje veliine sa slijedeim skladinim karakteristikama: Veliina prostora A = 208.000 m2 Modul slaganja: blok, redovi 5 + 1/visina 3 +1, portalni kran sa pnreumaticima, u*=0,5.

Kapacitet skladita se moe iyraunati kao 21.125 TEU jedinica. Sa F=1,4 srednjeg godinjeg saobraaja, procjenjenog sa planiranim koeficijentom neiskoritenja od 0,9, eksploatacijski kapacitet se izraunava kao 14.084 TEU jedinica.KALIBRIRANE VELIINE RADNOG PARKA PRIJEVOZNO-TRANSPORTNE MEHANIZACIJEPotrebe za skladinim prostorima je uvjetovana vremenom zadravanja kontejnera u terminalu: ovaj period se mora ograniiti na odgovarajui nain kako bi se ograniili prekomjerni trokovi i omoguile brze isporuke. To znai visoki prijemni kapacitet u podruiju iz pristanita. Vrni faktor u odnosu na prosjeni sezonski saobraaj i poveani rad doprinose potrebi proirenja skladinih prostora. S druge strane, potrebno irenje prijemnih kapaciteta esto onemoguavaju dva glavna faktora: Trokovi infrastrukture, Ograniena raspoloivost iskoristivog zemljita.Problemi zaguenja luka se mogu rijeiti izborom pretovarnih sistema sposobnih za osiguranje razmjerne produktivnosti i visokih faktora isoritenja prostora. Ovo nisu jedini parametri koji se uzimaju u razmatranje tokom planiranja, odnosno i trokovi (ugradnja i odravanje) su jako vani kod donoenja odluka.S obzirom na to da izbor pretovarnih sistema uvjetuje fizionomiju skladinih podruija, vano je opisati metode vrednovanja i izbor sistema. Tri sistema pretovara kontejnera su opisani u ovom poglavlju: analiza je oigledno ograniena sa aspekta zastupljenosti na tritu, ali je i opravdana sa aspekta razmatranja najee koritenih rjeenja u terminalima Evrope.Od ovih inski portalni kran RMG[footnoteRef:7] ima dvije glavne prednosti: vii nivo automatizacije i povean kapacitet skladitenja nasuprot evidentnim ogranienjima u smislu raspoloivog zemljita. Glavna mana sistema je nedostatak fleksibilnosti zbog injenice da je RMG gotovo statian sistem. Vie vrijednosti i mnogo vee stepene fleksibilnosti nude sistemi sa portalnim kranom na pneumaticima i pretovarivai. [7: Francavilla A., Straddle carriers in container terminals, in Aa.Vv.,TOC, Barcellona, 1997.,pp.1 sgg]

Iako upotreba portalnih slagaa garantira visok stepen fleksibilnosti operacija u skladitu, i oni zahtijevaju znaajan raspoloivi prostor iza privezita, zahvaljujui svom ogranienom kapacitetu skladitenja. Sistem koji koristi ovu vrstu opreme je karakteristian po visokim kapitalnim investicijama i zahtijeva upotrebu specijaliziranog osoblja.Portalni slaga se moe koristiti za dva glavna operativna ciklusa: Push & pull ciklus: slagai se kreu nazad i naprijed da bi prihvatili kontejner ispod istovarivaa (na operativnoj obali) i prenijeli ga do skladinog podruija i obratni; Kruni ciklus: slagai se kreu kruno po zatvorenom krugu, prolazei ispod istovarivaa i ulazei u skladini prostor.

Slika 2.10. Portalni slaga: push & pull ciklus

Slika 2.11. Portalni slaga: kruni ciklusOva dva skladina rasporeda su u irokoj upotrebu u distributivnim hub centrima ( i nije koincidencija ato ovi terminali imaju velike povrine raspoloivog zemljita): u prvom sluaju, kontejneri se skladite u obliku poprenih linija u odnosu na privezite i u paralelnim redovima, dok su u drugom sluaju kontejneri skladite paralelno i u blokovima.Manje fleksibilan sistem, ali sa veim nivoom iskoritenja prostora, su portalni kranovi sa pneumaticima RTG. Sistem je pogodan za terminale sa ogranienim prostorom. Njegova znaajna prednost je mogunost potpune automatizacije operacija u skladitu. Ovo poreenje izmeu portalnih slagaa i portalnih kranova sa pneumaticima se moe dalje analizirati putem specifinih ekonomskih i funkcionalnih parametara:1. Investicijski trokovi: trokovi RTG sistema(ukljuujui pomone slagae) su najmanje dva i po puta vei od trokova sistema slagaa.2. Eksploatacijski trokovi:a) Dizanje ukoliko je uspostavljen paritet slaganaj, RTG sistem je efikasniji od slagaa,b) Prijenos: kamioni su mnogo efikasniji od slagaa, s obzirom na to da su laki i bri,c) Osoblje: za jedan ciklus, RTG sistem zahtijeva operator, u poreenju sa samo jednim za sistem slagaa;d) Odravanje: trokovi su slini s obzirom na injenicu da se skupo odravanje koje zahtijeva slaga kompenzira aktivnosti dvije maine potrebne za rad RTG sistema 8portalni kran i kamion).3. Koritenje prostora: sa standardnom konfiguracijom RTG sistema ( 6 redova sa 4 visine slaganja) , parametar zauzea je oko 5 m po TEU u poreenju sa 12 m po TEU za slaga.4. Brzina pretovara:a) Operativna obala: sistem slagaa je bri jer se kontejneri istovaraju na tlo, na poluprikolicu ili kamion.b) Skladini plato: sistem slagaa je bri zbog manje gustoe kontejnera.5. Automatizacija: od ova dva, pogodniji je RTG sistema.6. Sigurnost: sigurnosni nivo se mora primjeniti jednako na oba sistema. Sistem slagaa ima vii kritini nivo s obzirom na visoki stepen ometanja i konfliktne take koje se mogu javiti tokom kretanja.Vieparametarsko vrednovanje se mora koristiti kao izbor pretovarnog sistema kako bi se testirala efikasnost sistema sa razliitih aspekata. Kvaliteta sistema shvaena kao njegov kapacitet za ispunjenje oekivanih potreba opisana je u sledeoj tabeli.[footnoteRef:8] [8: Aa.Vv., Hands-on knowledge of container handling systes, in www.kalmarind.com, Februar 2001.]

OCPretovarivaiprikolicaSlagaRTG iprikolicaRMG iprikolica

Kompaktibilnostsa portajnerproduktivnoudobraDobraOdlinaVeomaDobradobra

Efikasnost ulazaOdlinaOsrednjaVeoma dobraDobraosrednja

Poetna investicijaOdlinaVeoma dobraVeoma dobradobraosrednja

Trokovi opravke i odravanjaVeoma dobraOsrednjaOsrednjaDobradobra

Gustina slaganjaOsrednjaDobraDobraVeoma dobraodlina

Potencijal za automatizacijuOsrednjaOsrednjaDobraVeoma dobraodlina

Zahtijev za osobljemDobraOsrednjaDobraOsrednjaosrednja

Tabela 1 kvaliteta ocijena sistema uz primjenu razliite pretovarne opreme[footnoteRef:9] [9: Aa.Vv., Hands-on knowledge of container handling systes, in www.kalmarind.com, Februar 2001.]

Kao zakljuak, u nastavku se skicira metoda za izraunavanje potrebnog broja pretovarnih sredstava u podruiju za dati kapacitet skladitenja. Rad opreme zavisi od rasporeda skladinog platoa, stanja njegovog kolovoza, sluajnih klimatskih faktora i efektivnosti operatora.Radna produktivnost P (kontejner/sat) posebnog elementa pretovarne opreme, moe se izraziti kako slijedi:

gdje je: p poznati koeficjent efikasnosti, a tc trajanje ciklusa, izraeno u minutama, uzeto od sredstava za izvravanje faza za koje ine radni ciklus: utovar, transport od privezita do parka, istovar i uskladitenje, te povratak ka privezitu.Opis opremeProsjeno vrijeme za istovar/utovar (min)Brzina transporta (m/min)Nosivost (t)

Viljukar1 236025

Slaga0,5 140030

Prikolica parka-45015

Tabela 2 performanse pretovarne opreme[footnoteRef:10] [10: Aa.Vv., Model Cours 5.02 Port logistics, London, IMO, 1991.,p.84]

Produktivnost je u funkciji od srednjeg rastojanja transporta u jendom ciklusu. Sledea tabela pokazuje teorijske vrijednosti koje se odnose na srednej rastojanje transporta.Opis opremeProsjena duina transporta (m)

50100200300400

Viljukar14 2613 2319 2211 1610 -14

Slaga27 4824 4020 3017 2415 - 20

Tabela 3 teoretska produktivnost u kontejnerima/sat[footnoteRef:11] [11: Aa.Vv., Model Cours 5.02 Port logistics, London, IMO, 1991.,p.84]

Potrebe za opremom bi se trebale uveati za 25-30% kako bi se omoguio rezervni park, koji se moe koristiti kao zamjena u situacijama tete, kvarova i odravanja.Ovo poglavlje e zavriti sa primjerom[footnoteRef:12] izraunavanje potreba za pretovarno transportnom opremom za tri parka unutra kontejnerskog terminala sa sljedeim karakteristikama: [12: Poaci dobiveni na osnovu razgovora sa ekspertima u datom sektoru. Za ostale detalje, vidi: Aa.Vv., Progetto Alto Tirreno, Genova, 1980.,pp 42 sgg.]

broj LO-LO sidralita (kontejner nosa sa srednjim pristanitem 1000 TEU), teoretski kapacitet za LO-LO sidralita: 450000 TEU godinje, broj RO-RO sidralita, teorijski kapacitet za RO-RO sidralita: 150000 TEU godinje.Na osnovu studija o podjeli pretovarno transportnog rada izmeu razliitih operativnih cjelina unutar skladine zone, nivoi transportnog rada se vrjednuju za razliite skladine platoe. Tabela u nastavku pokazuje rezultate prorauna na tri unutranja platoa.

RTG plato

Saobraaj (kont./god)269000Prosjean broj dizanja na dan2653

Neto dizanja (dizanja/godina)538000Vrni saobraaj1,8

Produktivnost20Sredstav u radu15

Uinak0,5Sredstva na odravanju4

Godinji period rada (radni dan/godina)365Ukupan broj sredstava19

Sati dnevno18

Tabela 4 RTG potrebe za unutranji plato: skladini kapacitet 12.000 TEU, srednej zadravanje est dana, jedinina povrina 5 m /TEU, etri nivoa slaganja, potrebna povrina 60000 m

Plato sa slagaima

Saobraaj (kont./god)205.000Prosjean broj dizanja na dan2.246

Neto dizanja (dizanja/godina)410.000Vrni saobraaj2

Produktivnost (dizanja/h)20Sredstav u radu9

Uinak0,7Sredstva na odravanju3

Godinji period rada (radni dan/godina)365Ukupan broj sredstava12

Sati dnevno18

Tabela 5 potreba slagaa za skaldini plato: skladini kapacitet 3.200 TEU, srednje zadravanje dva dana, jedinina povrina 13 m /TEU, tri nivoa slaganja, potrebna povrina 42.000 m

Plato praznih kontejnera

Saobraaj (kont./god)159.000Prosjean broj dizanja na dan1.742

Neto dizanja (dizanja/godina)318.000Vrni saobraaj2

Produktivnost (dizanja/h)20Sredstav u radu7

Uinak0,7Sredstva na odravanju2

Godinji period rada (radni dan/godina)365Ukupan broj sredstava9

Sati dnevno18

Tabela 6 Potreba viljukara za plato za prazne kontejnere: kapacitet 2.600 TEU, srednje zadravanje dva dana, jedinina povrina 6,5 m /TEU, 3 nivoa slaganaj, potrebna povrina 17.000 m

STRATEGIJA RAZMJETAJA KONTENJERA

U principu postoje dvije strategije prostornog razmjetaja kontejnera: Statika strategija: nakon prispjea u terminal, kontejner se transportira sa traka za privremeno odlaganje na prostor za uskladitenje: ovdje e biti smjeten na odreenu lokaciju stola (grupe kontejnea) sa odgovarajuom opremom, a ukonit e se na dan utovara na brod. Kontejner se zato pomijera dva puta unutar terminala, dok statika strategija unaprijed predvia neiskoritenost prostora. Dinamika strategija: da bi se ograniila programirana veliina praznog prostora stvorenog upotrebom statike strategije; preferira se pomjeranje kontejnera u provizorne grube stoloveukoliko stiu u skladite nekoliko dana prije zakazanog termina za otpremu.

Slika 2.11. Provodjenje statike i dinamike strategije razmjetaja kontenjeraUsvajanje statike strategije obuhvata dva bitna razmatranja: Pozicioniranje u vlastitom slotu, kontejneri se pomijeraju samo prilikom prispijea u park, S obzirom da nije mogue predvidjeti tano prispijee kontejnera u skaldite, prostor koji se koristi za skladitenej kontejnera sa istim odreditem, mora biti rezerviran prije prispijea prvog kontejnera.Korektna strategija obino analizira upotrebu dva razliita tipa modela: empirijski i simulacijski. Odluke u vezi sa planiranjem i projektovanjem su esto zasnovane na praktinim podacima, ija je pouzdanost vremenski ograniena i oslanja se na iskustav iz postojeih luka. Iako korisni, empirijski korisnici su tim razlozima ogranieni. Sa druge strane, simulacijeski modeli zahtijevaju elaboliranje i set podataka i inputa, na koji termianlski operatori gledaju sa skepsom. Iako to zai favoriziranje empirijskih sistema prilikom planiranja luke, simulacijski modeli postoje i poznati su ako skica-model (definirani kao analitiki zbog njihove jednostavnosti), koji predstavljaju odlinu alternativu empirijskim modelima.ZAKLJUAK

U datom prikazu smo pokuali da vrlo iroku problematiku tehnolokog procesa u kontejnerskim terminalima prikaemo u to kraim crtama. Problem razvoja ovakve problematike je vrlo kompleksan a naroito kada se ima u vidu kambinacije takvih sa osvrtima na skladini plato. Prikazali smo kako elementi u problematici tehnolokih procesa djeluju na skaldnini plato odnosno njihove veze i korelacije, te tako i realno stanje koje u mnogim segmentima odstupa od eljenog. Upravo je skladnost u razvijenosti transporta skalditenaj uope i glavni faktor brzog i jednostavnog povezivanja.Da bi se uskaldili i popravili odnosi skladinih terminala sa tehnolokim procesima tih kontejnerskih terminala moramo se pridravati i koristiti sve one mjere koje smo i anveli tokom izlaganaj ovog seminarskog rada. Svako usklaivanje odnosa kontejnerskih terminala sa skladinim platoima istih ima velik doprinos u buduem odravanju dobrog poslovanja i konkurentnosti na tritu. Ovakave metode organizacije skladinih terminala imaju naravno velike prednosti koje se sa sigurnou sve ogledaju u uteenom vremenu, brzini, radnoj snazi, i mnogim drugim pozitivnim karakteristikama. U budunosti sa sigurnou moemo oekivati daljni razvoj ovakvih terminala pod odreenim uslovima pravilne organizacije i pravilnog voenja ovakvh procesa na kontejnerskim terminalima.

LITERATURA

1. Intermodalni transport Bruno Dalla Chiara, Franco Ercolani, Eref Gaanin, Fadila Kiso Sarajevo 2004.g.22