Sprache. Kultur. Deutschland.

İslami Cemaatler ve Organizasyonlar

için Rehber

MÜLTECİ ÇALIŞMALARI ALANINDAKİ PROJELER

İÇİNDEKİLER

3

GİRİŞ 4

PROJELERİN FİNANSMANI 6

ÖRNEK VAKA: FİKİRDEN PROjEyE - MüLtECİ ÇOCuKLARA yÖNELiK BİR PROjENİN FİNANsMANi 7

ARKA PLAN: DİNİ BAğişLAR - tEOLOjİK KONsEPtLER VE MüsLüMAN tOPLuMLARDA GüNCEL GELENEKsEL yARDiMLAşMALAR 8

uyGuLAMA tAVsİyEsİ: PROjELERİ BAşARiyLA FİNANsE EtME 14

ORGANİZASYON YAPISI VE PROJE PLANLAMASI 19

ÖRNEK VAKA: GÖREV DAğiLiMi VE EKİP ÇALişMAsi 20

ARKA PLAN: ALMANyA‘DAKİ CAMİ CEMAAtLERİ ORGANİzAsyONu 21

uyGuLAMA ÖNERİsİ: ORGANİzAsyON yAPisi VE PROjE KOORDİNAsyONu 24

PERSONEL 28

ARKA PLAN: FEDERAL ALMANyA CuMhuRİyEti‘NDE İsLAMİ CEMAAtLERİN sOsyAL tOPLuMA KAtiLiMiNDA KADiNLARiN ÖNEMİ 30

uyGuLAMA tAVsİyEsİ: GÖNüLLüLERiN İhtİyAÇLARi NELER? 33

ÖRNEK OLAy: MüLtECİ ÇALişMALARiNDA İLEtİşiM AğLARi VE İNsAN KAyNAği 35

uyGuLAMA tAVsİyEsİ: GÖNüLLüLER sİzDEN NE BEKLİyOR? 37

İLETİŞİM AĞLARI VE YEREL İŞBİRLİKLERİ OLUŞTURMA 39

uyGuLAMA ÖNERİsİ: Ağ OLuştuRMA ÇALişMALARiNi PLANLi şEKİLDE tAsARLAMA 40

ARKA PLAN: Mahalli İdarelerin Din ile İlgisi Nedir?Münih ve Augsburg Örnekleri 43

ÖRNEK VAKALAR: 44İkna Edici Bir Proje Fikri: Müslüman Cemaatler için Münih’teki yetkinliklerin Mahalli Düzeye taşınması Belediye yanınızda - ve Münih Müslüman Cemaatleri ile Görüşmede 45 MusA - Augsburg Müslüman Vaizliği 46

KAYNAKÇA 47

GİRİŞ

4

Sprache. Kultur. Deutschland.

DEĞERLİ OKURLAR,

Birçok İslami cemaat ve göç organizasyonu yıllardır mültecilere yönelik çalışmalar gerçekleştirmektedir. 2015 yılının haziran ayından bu yana suriye‘den, savaş veya iç savaş halindeki diğer bölgelerden gelen mülteci sayılarının ve iltica başvurularının olağanüstü şekilde artmasıyla birlikte, Müslüman çatı kuruluşlarının cami cemaatleri veya göçmen organizasyonları için de yeni zorluklar ortaya çıkmaya başlamıştır.

Çoğunlukla Müslüman olan mültecilerin entegrasyonu için Müslüman vakıflar, göçmen organizasyonları, yardım kuruluşları ve diğer toplumsal gruplarla çeşitli işbirliği çalışmalarının yürütülmesi gerekmektedir. Bu merkezler, Müslüman mültecilerin bir araya geldikleri noktalardır ve entegrasyon çalışmaları için gerekli yetkilere sahip olmaları ve bu alanlarda profesyonelleşmiş olmaları gerekir. Ancak çoğu zaman finansal kaynaklar ve personel yetersiz kalmakta ve olası çalışma ortakları ile yeterince iletişim kurulamamaktadır.

Geçtiğimiz aylar boyunca Goethe-institut, İçişleri Bakan-lığı tarafından teşvik sağlanan bir proje çerçevesinde, İs-lami cemaatlerin de katılımıyla birlikte mültecilere yönelik çalışmalarda bulunmuştur.

Dresden, Münih ve Reutlingen olmak üzere üç farklı şehir-de, mültecilerle çalışan erkeklerle ve kadınlarla görüştük, durumun ne olduğunu ve çalışmaların hangi motivasyonla yürütüldüğünü öğrendik ve potansiyellerini teşvik etmek amacıyla neler yapılabileceği üzerinde birlikte çalıştık.

Elde ettiğimiz deneyimlerde, özellikle de cemaatler olmak üzere İslami topluluklardan, diğer organizasyonlardan ve inisiyatiflerden bu şehirlere ne kadar kapsamlı bir ilgi gösterildiğini gözlemleme fırsatı bulduk.

Projedeki amacımız, bu çalışmalarda görev alan kişilerin ve organizasyonların ihtiyaçlarını belirlemek, ilgili alan-larda hangi niteliklerin kazandırılması gerektiğini tespit etmek için, elde edilen deneyimleri ve gözlemleri kay-detmek ve belgelemekti. sonuçların değerlendirilmesine yönelik nihai bir önemli kriter de, katılımcıların pratik uygulamalarına nasıl bir fayda sağlanacağıydı.

Bu çalışmanın içeriğini yapısal bir temele oturttuk ve proje yönetiminde her zaman önemli bir rol oynayan fi-nansman, personel, koordinasyon ve ağ oluşturma olmak üzere dört temel alan belirledik. Proje katılımcıları ile birlikte sözü edilen bu dört alanı daha da ayrıntılı şekil-de planladık ve cemaatler, birlikler, dernekler ve dernek yapısında olmayan inisiyatifler olarak ifade ettiğimiz İslami organizasyonlardaki gönüllü çalışma konseptine uygun hale getirdik.

Kılavuzun hazırlanması için bu çalışmayı analiz ettik ve dört başlığın en önemli özelliklerini projeye yansıtabil-meye, ayrıca kılavuz okunduğunda İslami organizas- yonların pratikte karşılaştıkları özel ihtiyaçların hemen anlaşılabilmesini sağlamaya uğraştık.

Bu kapsamda bazı önemli soruların ve başlıkların ise sa-dece üzerinden geçtik ve nihai bir fikre varmadık. Ancak bunlar da yine birbirleriyle ve İslami organizasyonların mültecilere yönelik çalışmalar yürüttüğü projeleriyle bağlantılı bir hale getirildi.

Bu sayede bir ilk izlenim edinebilecek, örneğin bir pro-jenin belirli bir düzeni olması için hangi adımları uygu-lamanız gerektiği konusunda daha bilinçli olacak veya potansiyel bir sponsorun yaklaşımlarına daha hazırlıklı hale geleceksiniz. Bazı noktalarda ise mutlaka daha ayrıntılı çalışmalar yapmanız veya profesyonel bir danışmanlık ve destek almanız gerekeceğini de belirttik.

Bu kılavuzun hedefi, finansal araçların da dışındaki alan-larda kendi sınırlarımızı ne zaman zorladığımız ve başka-larından ne zaman yardım ve destek almamız gerektiği ile ilgili genel bir bilinç oluşturmaktır. Çalışmaları daha verimli ve kaliteli bir şekilde yürütmek için, profesyonel danışmanlık ve destek hizmetlerinden faydalanmak iyi bir seçenektir. Örneğin gönüllülerin katılımı ve desteği ile ilgili aşırı bir talep tehlikesi söz konusu olduğunda, bu hizmet tekliflerinden faydalanmak gerekli olacaktır.

Ayrıca yerel idare kurumları, yardım kuruluşları, mülteci-lere yardım inisiyatifleri, diğer dini cemaatler gibi kurum-larla yürütülen toplumsal işbirliğinin ve İslami topluluğun kendi içindeki işbirliğinin ne kadar önemli olduğunu da vurgulamak isteriz.

sadece zorluklarla hızlı başa çıkabilmeyi değil aynı za-manda uzun vadeli entegrasyon süreçlerinin başarılı olmasını ve toplumsal uyumun sağlanmasını sağlayacak da işte bu işbirliğidir.

Bu kılavuz ile, çalışmalarınıza ufak da olsa bir katkı sağlayabilmeyi umuyoruz ve size projelerinizde başarılar diliyoruz!

Göç ve Entegrasyon EkibiGoethe-institut Almanya

Aralık 2016

5

PROJELERİN FİNANSMANIüçüncü taraf fonlarının edinilmesi yani bağışların kabul edilmesi veya sübvansiyonların ve kamusal yardımların kullanılması, bağış toplama olarak adlandırılır.

Gönüllü çalışmaların finansal kaynak kullanımı olmadangerçekleştirilmesi mümkün değildir. Özellikle de aktif ve idealist bireylerin bağış toplamaları birçok nedenden ötürü mümkün değildir.Konu hakkında bilgi sahibi olmaları ve bu konuda uygula-ma deneyimine sahip olmaları gerekir.Bu bölümde, finansal kaynak toplama konusunda sizlere

yardımcı olabilecek önemli temel bilgiler sunulmuştur. Öncelikle konuya doğru bir yaklaşım sergilemeniz her şeyden önemlidir. İyi bir amaç doğrultusunda çalıştığınızı unutmayın. İşte bu nedenle, ilgilendiğiniz konuyu anlat-mak ve onların desteğini istemek için başkalarına yaklaş-mak konusunda çekingen davranmayın.Başarılı olacağınızın bir garantisi yoktur, ancak aşağıdaki örnekte de görebileceğiniz gibi ilk başta geri çevrilseniz ve başarısız olsanız bile, sonunda destek sağlamak için sürdürdüğünüz çabalarınıza değecektir.

6

Mülteci çocuklara yönelik projemizin finansmanı2014 yılının Ramazan ayında, cemaatimizdeki gençlerden mülteci çocuklara yönelik bir proje başlatma fikri geldi. Orucun bozulduğu iftar sırasında, camideyken çevredeki mülteci yurtlarında kalan birçok çocukla tanıştık. Bazıları çok sıkılmış ve mutsuz görünüyordu ve tek istedikleri diğer çocuklar ile oynamaktı. Grubumuzla yaptığımız haftalık buluşmalarda bu gözlemlerimizi paylaştık ve bu çocuklar için neler yapabileceğimizi konuştuk. Ancak kendi gençlik grubumuz da henüz aynı yılın Mart ayında kurulduğu için, yeterince deneyimli olmadığını düşündüğümüz ve proje için gerekli finansmanı sağlaya-madığımız için proje fikrimizi bir süreliğine askıya aldık.

2014 yılının kış aylarında, üyelerimizden biri bir vakıf ta-rafından destek sağlanacağını öğrendi. Mülteci çocuklara çocuklara yönelik pedagojik hobi etkinlikleri için teşvik sağlanmaktaydı. Biz de başvurmaya karar verdik.

Ancak proje planlaması konusunda hiç deneyimimiz yoktu, dahası ihale kapsamındaki talepler ve sorular, bizi aklımıza gelmeyecek birçok konu üzerinde düşünmeye teşvik etti.

Beyin fırtınası yapmaya başladık: Çocuklar en çok ne yapmayı sever? Pedagojik açıdan hangi özellikler önemli-dir? Çocuklara neler katmak istiyoruz?

Düşüncelerimizi daha da somut hale getirdik ve çocuklara Almanca öğrenme konusunda destek olabilecek oyunlar sunmaya karar verdik.

hazırlıklar sırasında bölge müdürlüğünden yetkili bir kişinin desteğini almamız da bizim için büyük şans oldu. Bu sayede önemli soruları erkenden netliğe kavuşturabil-dik ve projeye son derece iyi bir şekilde hazırlanabildik.

stadtjugendring‘den de yine benzer bir destek gördük. yetkili kişilerle irtibat halinde olmak sadece konsept oluşturmak için değil, aynı zamanda sponsor bulmak için de önemli. Başkalarından da destek görüyor olmak, olası bir sponsor için önemli ve iyi bir işaret.

son derece iyi hazırlanmış olmamıza rağmen, 2015 yılının haziran ayında maalesef projemizin vakfın fikirleri ile örtüşmediği geribildirimini aldık. Daha uzun vadeli ve sürdürülebilir bir proje arayışı içindeydiler.

Ancak seçim süreci sırasında, fikrimizi beğenen ve proje-mizin kısa süreli olmasını sorun olarak görmeyen başka bir vakıfla daha irtibata geçebildik.

Bu vakıf için bir başvuru formu doldurup gönderdik ve 2015 yılının Eylül ayında olumlu bir sonuç aldık.Bir projenin gerçekleştirilmesi çok uzun sürebiliyor. Bizim durumumuzda fikrimizin oluşması ile projemizin başlaması arasında bir yıldan uzun bir süre geçti. Ancak beklemekten yılmamak, son derece karmaşık olabilen başvuru formlarını sabırla doldurmak veya bir ret cevabı aldığınızda cesaretinizi kaybetmemeniz gerekiyor.

Birçok ihaleye aynı anda başvurun ve başvuru formu ile ilgili sorunuz varsa, başvurunuz ile ilgili alındı teyidi veya herhangi bir geribildirim almadıysanız, ilgili vakfı arayın ve örneğin 3. soru ile 4. soru arasındaki farkın ne olduğunu ve olumlu veya olumsuz bir cevabı ne zaman alabileceğinizi somut şekilde sorun.

En önemlisi sizin kendi projenize inanmanız, ince düşü-nülmüş ayrıntılı bir proje planınızın olması ve proje-nizi en iyi şekilde pazarlayıp satabilmenizdir. tüm bu ipuçlarına dikkat ettiğinizde, projenize teşvik almanız için önünüzde hiçbir engel kalmaz.

Örnek vaka MÜLTECİ ÇOCUKLARA YÖNELİK PROJEMİZİN FİNANSMANI

OuMAİMA s., REutLİNGEN

Proje Katılımcısı

7

Arka planDİNİ BAĞIŞLAR - TEOLOJİK KONSEPTLER VE

GÜNÜMÜZ MÜSLÜMAN TOPLULUKLARINDA

GELENEKSEL YARDIMLAŞMA BİÇİMLERİ

DR. SİLVİA MARTENS, LUZERN ÜNİVERSİTESİ

Dünyadaki tüm büyük dini geleneklerde, sosyal açıdan zayıf ve muhtaç kişilerin korunmasına yönelik öğretiler söz konusudur - İslamiyet de farklı değildir. Bu bağlamda bir bireyin toplumun refahına yönelik sorumluluğu, bir taraftan kendi toplumundaki yoksun bireylerle ilişkili olduğu gibi diğer taraftan bir dini veya etnik gruba ait olmayan kişileri de kapsar. Maddi zenginlik prensip olarak olumsuz karşılanmasa da, toplum pahasına bireysel zenginleşmenin elde edilmesi kesinlikle reddedilmiştir. toplumsal refah bireysel refahtan önce gelir; ekonomik koşulları daha iyi olan topluluk üyeleri, toplumdaki daha fakir üyeleri desteklemek konusunda ahlaki bir yüküm-lülüğe sahiptir. İslam doktrini, aşırılıklardan ve israftan kaçınmayı ve ölçülü olmayı gerektiren bir orta yol öğre-tisidir.

Faydalı bağışlar, günümüzde iki ayrı dini bağış tipinde bir araya getirilmiştir: yoksullara verilmesi farz olan bağışlar (zekat) ve gönüllü bağışlar (sadaka). İslam ekonomistleri zekatları, İslami faiz yasağı ile birlikte İslami bir ekonomik düzenin oluşturulmasına yönelik bir enstrüman olarak görmektedir.

DİNİ VECİBE VE İBADET OLARAK ZEKATzekat (yoksullara yardım veya sosyal yardım, kelime anlamı «temizlik» ve «artmak, bereketli olmak»), İslam‘ın «beş şartından» yani temel yükümlülüklerinden biridir. Bunlar, dini bir yükümlülük çerçevesinde belirli bir ge-lire ve mülke sahip kişilerce gerçekleştirilecek sosyal bağışlardır. Bazı Müslüman ülkelerde devlet tarafından vergi olarak da alınır. yıllık olarak zekat vermek, bir yıl boyunca mülkleri belirli bir eşik değeri (nisāb) aşan Müslümanlara farzdır. Geleneksel olarak zekat; hasat edilen mahsul, sahip olunan besi hayvanları, mallar, doğal kaynaklar ve parasal varlıklar üzerinden farklı oranlar-la verilir. Birçok İslam hukukçusunun ve ekonomistinin görüşüne göre, günümüzde zekat oranlarının düzen-lenmesi ve verimli olan tüm gelir tiplerini kapsayacak şekilde genişletilmesi gerekmektedir. zakāt al-mal («gelir zekatı») bağışının yanı sıra, Müslümanlar Ramazan‘da zakāt al-fitr («oruç bozma zekatı») da vermektedir. Bu zekat türü bir öğün yemeğin maddi karşılığıdır ve hane başına değil her bir aile üyesi için ayrıca hesaplanarak ödenir. İhtiyaç sahiplerine, oruçlarını toplum içinde açma olanağı verilmeli ve kutlama yemeklerinin keyfini

sponsorlar veya destekleyiciler arıyorsanız, kendinizi ve bulunduğunuz

durumu düzgün şekilde açıklayabilecek konumda olmanız gerekir. Muhatap-

larınızın, organizasyonunuzun tüm özelliklerini her yönüyle biliyor

olduklarını farz ederek yola çıkamazsınız.

Aşağıdaki makalede, İslami organizasyonların finansman ve bağış toplama

alanlarındaki tipik özelliklerine yönelik bir genel bakış sunulmuştur. Oku-

duklarınız size çok tanıdık gelebilir. Ancak makalede belirtilen noktaları ve

ele alınış biçimlerini, henüz bu alanlarda bilgi sahibi olmayanlar ile paylaşa-

rak iletişimi destekleyebilirsiniz.

8

çıkarmaları sağlanmalıdır. zekat ve zakāt al-fitr yanı sıra, Ramazan ayında başka bağışlar da sıklıkla yapılır. Oruç ayı, ihtiyaç sahiplerini anlamanın ve yardımseverliğin ön plana çıktığı, yaradan‘ı düşünmenin ve dini duyguların son derece yoğunlaştığı bir ay olmakla birlikte, aynı zamanda Allah‘tan af dileme ve tövbe etme ayıdır. yemek yememek (oruç) ve yemeğini ihtiyaç sahipleriyle paylaş-mak (iftar), toplumsal dayanışmayı güçlendirirken dinsel faaliyetlerde bulunmak da (dua etmek, Kur‘an okumak) bireylerin kendi inançlarını kuvvetlendirir.zekat vermek; Kur‘an‘da ve Peygamber hz. Muhammed‘in yaşamından kesitler sunulan sünnet‘te, Müslümanların bir yükümlülüğü olarak farz görülmekte; aynı zamanda ahirette ödüllendirilecek bir davranış olarak değerlendiril-mektedir (Kur‘an 2: 277:) «İman edip iyi işler yapan, namaz kılan ve zekat veren-ler var ya, onların mükafatları Rableri katındadır. Onlara korku yoktur, onlar üzüntü de çekmezler.» (Diyanet Vakfı Kur‘an Meali)

zekat kime hizmet eder? teolojik açıdan bakıldığında ze-kat vermek zekat alanın değil, zekat verenin yararınadır: yoksullara zekat veren bir kişinin, mal varlığının geri kalan kısmı kirlerden arınır ve caiz olur. Diğer yandan zekat verilen (caiz) kişiler için zekat almak bir haktır ve teolojik açıdan zekat verene bir minnettarlık doğurmadığı gibi bir «karşılık» yükümlülüğü de oluşturmaz. Dinsel açıdan incelendiğinde burada zekat veren ve alan arasın-da değil, zekat veren ile Allah arasında bir mütekabiliyet söz konusudur.Peki zekat kimlere verilebilir ve zekat vermenin amacı nedir? Akademisyenler bu bağlamda genellikle aşağıdaki sekiz gruba ve amaçların geçtiği Kur‘an ayetine (9:60) atıf

yapmaktadır: 1. yoksullar, 2. Düşkünler, 3. (zekat toplay-an) memurlar, 4. «Gönülleri (İslâm‘a) ısındırılacak olanlar» (genellikle İslamiyet‘i yeni seçmiş olanlar veya seçmeyi düşünenler olarak anlaşılır), 5. (hürriyetlerini satın al-maya çalışan) köleler, 6. Borçlular, 7. «Allah yolunda çalışıp Cihad edenler» ve 8. yolcular (tam ifade: «yolunda olanlar»).Caizlik anlayışı bu Kur‘an ayetinde ve diğer İslami kay- naklarda maddi bir mahrumiyetle sınırlı değildir. Kendini İslam‘a adamış olanların yanı sıra, İslamiyet‘e geçecek olanlar veya kısa süre önce geçmiş olanlar da yine yolcu olarak adlandırılır. Burada prensip olarak, bulundukları sosyal ortam koşulları nedeniyle güvenlikten yoksun kalmış ve bu nedenle acziyet içine düşmüş kimseler veya din ve toplum için kıymetli hizmetlerde bulunan kişiler söz konusudur. tarihsel olarak bakıldığında zekat paraları sadece maddi ihtiyaçlar için değil aynı zamanda özellikle dini hizmetlerde veya askerlik hizmetlerinde de kul-lanılmıştır. Dini ve tarihi metinlerde genellikle yetimlerin, dulların, hastaların ve engellilerin korunması gerektiğinin belirtilmiş olması, Müslüman organizasyonların günümüz-de daha çok bu hedef gruplara yönelik yardım projeleri düzenlemesini açıklamaktadır. Ancak zekat vermek söz konusu olduğunda en sık adı geçen grup «yoksullar ve ih-tiyaç sahipleridir» - günümüzde maddi açıdan sıkıntı için-de olan kişiler olarak anlaşılmaktadır. Kur‘anda adı geçen zekat verilebilecek gruplar ve zekat verme amaçları ile ilgili kapsamlı yorumlar ağırlıktadır. İslam aleminde sözü geçen bazı organizasyonlar ve alimler, yukarıda sözü edilen Kur‘an ayetinde belirtilen yedinci kategoriye atıf yaparak, daha dar bir bağlamda dinsel amaçları da destek-lerken (cami inşaatı ve bakımı, dini metinlerin dağıtımı vs.) - diğerleri ise bunu reddetmektedir.

9

10

«Allah yolundakiler» (fi sabīl Allāh) bazıları tarafından, kar amacı gütmeyen ve dine hizmet eden oluşumların tümü olarak da anlaşılmaktadır. «Mülteci çalışmalarına yönelik bağlantılı projeler için İslam topluluklarına ve göçmen organizasyonlarına nitelik kazandırılması» projesi kapsamında Goethe-institut ise ayetteki sekizinci kategori ile ilgilenmektedir: «yolunda olanlar» (ibn as-sabil) ifadesi günümüzde İslam alimleri tarafından, zekat paralarının verilmesi caiz olan gruplar arasında giderek daha çok önem kazanan mülteciler ile ilişkilendirilmektedir.Alimler arasında ayetin farklı mealleri kabul görüyor olsa da, tek bir noktada büyük bir uzlaşma söz konusudur: ze-kat Müslümanların faydasına olmalıdır. Ancak gayrimüs-limler de desteklenebilir ve desteklenmelidir. Bunun için sadaka gibi farklı geleneksel bağış türleri de mevcuttur.

AHLAKİ BİR TUTUM VE İYİ BİR DAVRANIŞ OLARAK SADAKAErken dönem İslam kaynaklarında zekat ve sadaka te-rimleri eş anlamlı olarak kullanılmıştır. İslam hukukunun kanunlaştırılması ile birlikte bu terimler daha sonraları farklılaşmış ve zekat dini açıdan farz olan bir görev olarak nitelendirilirken, sadaka gönüllülük esasına göre verilen ve kime, ne zaman, nasıl ve ne kapsamda veri-leceği kişinin kendisi tarafından belirlenebilen bağışlar olarak tanımlanmıştır. Burada önemli olan, maddi olma- yan bağışların ve davranışların da sadaka kapsamında olmasıdır (Örn. komşulara yardım etme, yabancılara karşı nazik davranma); Buhari‘nin hadis-i şeriften aktardığına göre: «yapılan her iyi amel sadakadır.»

Bu şekilde kendisi de mali desteğe ihtiyaç duyan ve bu nedenle zekat vermesi farz olmayan Müslümanlar, toplu-ma farklı bir şekilde faydalı olmaya ve diğer insanları korumaya teşvik edilmektedir. Bu sosyal boyutunun yanı sıra sadaka dini bir anlama da sahiptir: Mübarek bir dav-ranış (kurban) olarak değerlendirilir ve müminlerin Allah‘a yaklaşmasına vesiledir.

İslam geleneğinde sürekli olarak verilen bağışlar için sadaka jariya terimi kullanılır. Burada, verildiği zamanın da ötesine geçen (ve hatta kişi öldükten sonra da) bir etkiye sahip olan bağışlardan söz edilmektedir. İlk «ev-kaflar» (awqāf, vy. vakıf), bağış sahibinin, bağış şeraitine göre hayır amaçlı olarak mülklerini Allah‘a aktardığı ve dolayısıyla standart ekonomik düzenin dışında olan ve 8. yüzyılda kurulan vakıflardır. 9. yüzyıldan itibaren, İslam dünyasının önde gelenleri tarafından camiler, okullar, çeşmeler ve halk hamamları, aş evleri, yetimhaneler ve hastaneler gibi büyük kamusal kurumların finansmanını sağlamak amacıyla vakıflar kurmuştur. Avrupa‘daki sömürgeci güçlerin etkisiyle, 18. yüzyıldan itibaren İs-lami vakıflar savurgan olmakla eleştirilmeye başlanmış, birçok Müslüman ülkede devlet kontrolüne alınmış ve zayıflatılmıştır. Ancak 1980‘lerden bu yana bazı ülkeler-de rönesansını yaşamaktadır. sadaka jariya ve vakıf adı

altında, islamic Relief ve Muslimehelfen e.V. gibi İslami yardım kuruluşları şu anda birçok farklı yardım projesi yürütmektedir. Afrika‘da içme suyu çeşmeleri inşa edil-mesi, Filistin‘de zeytin ağaçları dikilmesi, Orta Asya‘daki eğitim projeleri ve yatırım yapılarak elde edilen gelirle-rin belirli yardım projelerine aktarıldığı fonlara yapılan bağışlar bu projelere örnektir.

KURBANİslami törenlerle yakın bağlantısı bulunan önemli dini bağışlardan biri de kurbandır ve Müslümanların en büyük İslami bayramı olan kurban bayramında (id al-adha) gerçekleştirilir. hristiyanlıkta ve Musevilikte de bilinen ve hz. İbrahim‘in kurban hadisesinin hatırlanması için örneğin koyun gibi bir hayvanın kurban edildiği bir gelenektir (Kur‘an:37:101–109). Kurban, müminin Allah iradesine teslim olmasını simgeler ve ayrıca sosyal bir anlamı da mevcuttur: İslam geleneğine göre kurban eti üç parçaya bölünür; kurban etinin (kurban) üçte biri kurban kesenin kendi ailesine kalırken, üçte ikisi de akrabalara, komşulara ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılır. İslami törenlere göre kurban kesimi birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi Almanya ve İsviçre‘de de uygulanmadığı veya sadece istisnai durumlarda ve sıkı kurallar altında uygulanabil-diği için, bölgedeki Müslümanların çoğu bu ritüelin yurt dışında kendileri için geleneksel yöntemlerle yapılabil-mesi amacıyla ilgili kişileri veya organizasyonları görev- lendirmektedir. Bunun için uygun bir ücret ödenmekte, devamında kurban kesimi ve kurban eti dağıtımı işlemleri genellikle kendi memleketinde/ geldiği ülkede veya bir Afrika ya da Asya ülkesinde eksiksiz şekilde gerçekleşti-rilmektedir.

Dönemsel bağışlar (Kurban Bayramı için kurban bağışı ve Ramazan Bayramı için zakāt al-fitr), maddi yardımlar olarak yapılmakta ve bağışçının doğrudan kendi sosyal çevresine dağıtması ile gerçekleşmektedir. Günümüzde bunların bir kısmı değişmiştir veya önce paraya çevrile-rek bağış yapılmakta sonra yurtdışında başkaları tarafın-dan malzeme olarak dağıtımı yapılmaktadır.

ALMANYA VE İSVİÇRE‘DEKİ İSLAM TOPLULUKLARINDA DİNİ MOTİVASYONLU YARDIMSEVERLİKÇıkış noktası:1970‘lerde Almanya‘daki ve İsviçre‘deki camiler, Müslü-man göçmen işçilerin dini ihtiyaçlarına karşılık verebil-mek amacıyla yüksek sayılara ulaşmıştır. Bu camiler ilk aşamada (ibadet, Cuma namazı, dini bayramlar, kendi kültür ve dilini koruma v.b.) dini ve kültürel görevlerini yerine getirmiş ve her şeyden önce kendi cemaat üye-lerine yönelik hizmetler vermiştir. sosyolojik kaynaklar toplumsal yapıların oluşturduğu bu tip homojen ağların, barındırdıkları birleştirici sosyal sermaye ile «birleştiri-cilik» görevi gördüğü, yani üyelerinin bir gruba ait olma hissiyatını güçlendirdiğini gösteriyor.

11

Aradan geçen zamanda, cami cemaatlerinden üyeleri-ne verdikleri hizmetler bakımından çok daha fazla şey beklenir oldu. Dini hizmetlerin yanı sıra farklı görevler üstlenmeleri, örneğin üyelerinin kültür ve dil entegrasyo-nu gibi bir dizi sosyal görevi de üstlenmeleri ve bunun için gerekirse entegrasyon projelerinin gerçekleştirilmesi, Müslüman gençlerin aktif olarak desteklenmelerine, şid-detten ve „radikalleşmeden“ uzaklaştırılmalarına yönelik önlemlerin alınması ve kültürler arası ve dinler arası diyaloğun geliştirilip hayata geçirilmesi, yaşanan bölgenin sosyal sorunlarıyla ilgili aktif olunması ve çevrelerindeki gayrimüslimlere toplulukları ve genel olarak da İslamiyet hakkında bilgiler verilmesi bu beklentiler arasındaydı. Bilgilendirme görevine bilimsel kaynaklarda -farklı dinive sosyal gruplar arasında karşılıklı bağ kurulmasınıve güven oluşmasını sağlaması itibariyle – “köprü kuransosyal sermaye” adı verilir.

Cami cemaatlerinin büyük bölümü sadece üyelik ücretleri, bağışlar ve bazı aktif gönüllülerin çalışmaları ile ayakta kaldığı için, burada bazı sınırlarla karşılaşmakta ve dola- yısıyla (1) talep edilen hizmetlerden sadece bir bölümünü sunabilmekte, (2) gönüllülük esasına göre yürütülen çalış-malar nedeniyle, talep edilen profesyonellik ve sürek- lilik genellikle sağlanamamaktadır. Ancak kısa bir süre öncesinde, kar amacı gütmeyen kuruluşlar, özel projeler için para kaynağı sağlayan politik vakıflar veya kiliseler gibi diğer organizasyonlar ile işbirliği olanakları artmaya başlamıştır. şimdiye kadar bu tip fonlardan sadece çok az sayıda topluluğun faydalanmış olmasının nedeni, Müslü-manlar tarafına bakıldığında bir yandan fonların faydaları konusunda tam bir bilincin gelişmemiş olması (ilgisizlik veya güvensizlik), diğer yandan da kaynakların azlığı (za-man; projelerde sürekli olarak aktif görev alabilecek ve becerileri ve nitelikleri buna uygun olan gönüllüler) olarak açıklanmaktadır.

CAMİLERDE BAĞIŞ TOPLANMASIBu nedenle camilerin finansal kaynakları büyük ölçüde sadece kendi cemaat mensuplarından alınan bağışlarla sağlanmaktadır. Burada genellikle cami bakımı ve dini hizmetler için yapılan bağışlar ile genel amaçlı yapılan bağışlar birbirinden ayrılmakta ve bu ayrımın açıkça yapıldığı bazı camilerde sözü edilen bağışlar camilerdeki faaliyetlerde kullanılmamaktadır.

yani birçok cami düzenli olarak bağış kabul etmekte ve Cuma namazından veya diğer toplantılardan sonra bağış toplanmaktadır. Camilerde genellikle her zaman bağışların yapılabileceği bir bağış kutusu da mevcuttur. Aktif bağış çağrılarında genellikle cami ve cami hizmetleri için veya özel bir proje veya etkinlik için bağış toplanmaktadır. İnsani felaketlerden sonra bazı ülkeler için özel amaçlar doğrultusunda bağış toplanmakta, para veya malzeme bağışı kabul edilmekte ve bunlar ilgili ülkelere iletilmek üzere çatı kuruluşlara veya yardım organizasyonlarına teslim edilmektedir.

Ramazanda ve kurban bayramından önce, neredeyse tüm camilerde zekat ve kurban bağışları kabul edilmektedir. türkiye kaynaklı DİtİB (Diyanet İşleri türk İslam Birliği) ve İGMG (İslam toplumu Milli Görüş) organizasyonları gibi çatı kuruluşlar ve ayrıca Bosna ve Arnavutluk kökenli çatı kuruluşlar, üye camilerden gelen bu paraların akta- rılabildiği uygun fonlara sahiptir. Bu paralar daha sonra genellikle türkiye‘deki ve ilgili Balkan ülkelerindeki ana organizasyonlara iletilerek bir kısmı yerel olarak kullanıl-makta ve bir kısmı da diğer ülkelere gönderilmektedir. Ancak bu ve diğer bağışlar, sadece cami yetkililerince toplanıp dağıtılmakla kalmayıp, örneğin bu süre içinde fitre bağışlarının veya kurbanların gönderilmek istendiği ülkelere bir seyahat planlayan, toplumdaki diğer bireyler tarafından da gayri resmi olarak toplanmaktadır.

Müslüman organizasyonlar ve tek tek bireyler tarafındanyapılan dini bağışlarda, gerçek amaçlar vedesteklenecek kişiler bağlamında bazı önemli faktörlersöz konusudur: 1. Birinci ve ikinci nesil Müslümanlarda, göçmenlik deneyimi ve ulus-ötesi kişisel ilişkiler belirleyi- cidir. 2. Dini bağışların amacının ve alıcısının belirlenme-sinde (özellikle zekat ve zakāt al-fitr, ayrıca kurban), ihtiyaç sahibi Müslümanlarla ile dini açıdan özdeşleşme önemli bir rol oynar. Bağışlar büyük ölçüde yurtdışına gider: Bir taraftan uzaktaki akrabalara, anayurttaki veya kökenlerin olduğu topluluklara, diğer taraftan felaket ve savaş bölgesinde oldukları yönünde kamusal bir algı olan diğer ülkelere ve Filistin‘e gönderilir. Desteklenmek için hangi hedeflerin tercih edileceğinde o ülkenin sosyal ve sosyo-demografik koşulları ve İslami yardım kuru-luşlarının veya çatı organizasyonlarının sundukları hiz-metler belirleyicidir.

12

yurtiçindeki hedeflere ilişkin yardımlar, büyük ölçüde kişinin kendi topluluğuna yöneliktir ve toplumdaki dini ve sosyal hizmetlerin finansmanını sağlamayı amaçlar. Özellikle de yerel toplum ile daha derin bağlar kurmuş ve başka bir köken topluma karşı daha az bağlılık duyan genç Müslümanlarda kişinin kendi toplumunun da ötesine geçen ve çevre koruma ya da insan hakları gibi konuları kapsayan yerel projeler gibi farklı amaçlara ilgi

artmaktadır. Mülteciler camilerde (örn. Cuma namazından sonra toplanan bağışların dağıtılması veya Ramazanda verilen iftar yemekleriyle) her zaman finansal olarak desteklenmiş veya kendilerine maddi olmayan yardımlar da yapılmıştır. Ancak mültecileri destekleyen ilk planlı ve profesyonel çalışmalar mülteci sayısının hızla yükseldiği 2015 yılında başlamıştır.

13

ÖNCELİKLE ORGANİZASYONUNUZUN, TOPLULUĞUNUZUN VE İNİSİYATİFİNİZİN NEDEN ÖZEL OLDUĞUNU DÜŞÜNÜN.sizi tanımayan birine kendiniz hakkında ne söylerdiniz? Bağış toplama sadece yöntemlerden veya mutlak olgu-lardan oluşmaz. Organizasyonunuz ve projeleriniz için bir kimlik oluşturabilmekten geçer. Aynı zamanda duygulara ve sizin ve organizasyonunuzun hangi amaçlara ve po-tansiyele sahip olduğunun başkaları tarafından bilinmesi gerçeğine dayanır. soruyu ciddiye alın ve cevabını not alın. Kendini tanıtma fon başvurularında bile talep edilen bir bölümdür. Özenle hazırlanmış ve yapılandırılmış bir bölüm kaydedilerek daha sonra tekrar kullanılabilir.

DESTEK İSTEDİĞİNİZ SOMUT PROJELER İÇİN HANGİ HEDEFLERİ VE VİZYONLARI HAYATA GEÇİRMEYE ÇALIŞTIĞINIZ ÜZERİNDE DÜŞÜNÜN.Bu düşünceler için zaman ayırmanız çok önemlidir. Amacınız, tam olarak ne yapmak ve nasıl yapmak iste-diğiniz, başkalarının da anlayacağı şekilde ifade edilmeli-dir. Bir fon sağlayıcının ilgisini projenize çekebildiyseniz, projeniz üzerinde ayrıntılı şekilde çalışmanız gerekir. Başlangıç yaklaşımı olarak, projenizin temel içeriğini kısa, somut ve şeffaf şekilde dile getirmek çok önemlidir. Bu sırada gerçekçi ve inandırıcı olmanız gerekir. Çok yüksek hedefler belirlemeyin ve vakfınızın olanaklarıyla örtüşen bir vizyon geliştirin.

ÖNEMLİ: tamamen dini kapsamlı projeler genellikle fon finansmanı için uygun değildir. Bu durum birçok vakıf için ve ayrıca tüm kamusal teşvikler yani devlet fonları için geçerlidir. Kurumunuz temel olarak dini hedefler doğrultusunda çalışıyor olsa bile, kurumun tüm projelerinde dinin ön planda olmasına gerek yoktur. Belirli bir sorunun çözümü konusunda projenizin nasıl bir katkı yapacağı veya topluma nasıl bir katma değer sağlayacağı üzerinde düşünün ve bu düşüncelerinizin çıkarımlarını argümanlarınızda ön plana çıkartın.

TEŞVİK OLANAKLARI İLE İLGİLİ GENEL BİLGİNİZ OLSUN.Özel bağışçılar kişisel ilgi alanlarına sahiptir, her vakfın belli bir profili vardır, kamu kurumlarının ise teşvik fonu hedefleri önceden belirlenmiştir. Bunlardan mutlaka haberdar olun ve olası bir sponsorla görüşmeden önce sponsorun ilgi alanları ve hedefleri konusunda bilgi edinmeyi unutmayın. İnternet üzerinden vakıf veri ban-kalarında arama yapabilir ve bu şekilde uygun olabilecek vakıflar için ilk seçenekleri tespit edebilirsiniz. Örneğin kamu ihalelerine ve teşviklere başvuru

uygulama ÖnerileriPROJE FİNANSMANI

Başarılı finansal araçlara ulaşmak için bağış toplama uzmanı olmaya gerek yoktur. Ama bağış toplama

ile ilgili temel bilgilere ve yöntemlere aşina olmak çok önemlidir.

Bu bölümün temel amacı, planlanmış bir proje sunabileceğiniz ve sponsor ve destekçi arayabileceğiniz bir baş-

vurunun nasıl hazırlanacağını göstermektir. Bu tip bir başvuruyu mutlaka sistemli bir şekilde hazırlayın, düşün-

celerinizi birbiri ardına inşa edin. hangi bağış toplama yönteminin en iyi sonuç vereceği baştan belirlenmemeli,

duruma göre karar verilmelidir. Aşağıdaki kontrol listesinden faydalanabilirsiniz.

14

15

olanaklarına ilişkin bilgileri, ilgili ülke veya eyalet ba- kanlığının internet sayfalarında ve yetkili mercilerinde bulabilirsiniz. Kendi ağınızı da mutlaka kullanın ve şu anda hangi projelerin kimler tarafından desteklendiği konusunda genel bir bilgiye sahip olun.

ÖNEMLİ: uygun teşvik olanaklarını ararken, sadece potansiyel sponsorların ilgi alanları ve hedefleri ile ilgili bilgi edinmek yeterli değildir. Aynı zamanda teşvik fon-larının kullanım kurallarına ve kullanımdan doğacak idari maliyetlere ilişkin bilgilere de sahip olun. teşvik fonları genellikle bir amaca yöneliktir. yani alınan fonlar sadece önceden belirlenmiş olan veya sponsor ile birlikte belir-leyeceğiniz özel bir amaç doğrultusunda kullanılabilir. Fon alıcısı olarak, fonların amacına uygun ve doğru şekil-de kullanılmasından siz sorumlu olursunuz. tahsis edilen maddi kaynağı dikkatlice yönetme yükümlülüğü de size aittir.

DOĞRU HİTAP YOLUNU SEÇİN.Bir fon sağlayıcısına başvurmak ancak somut bir projeniz ve temel proje hedeflerine yönelik net bir fikriniz varsa anlamlıdır. uygun olacağını düşündüğünüz bir sponsor bulduysanız, ona ulaşmanız ve onunla görüşmeniz gere-kir. Bu hem özel bağışçılar hem de büyük organizasyonlar için geçerlidir.Peki onlara yaklaşmanın en doğru yolu nedir?Buna genel bir cevap vermek ne yazık ki mümkün değil-dir. Genel olarak „size en yakın“ yetkili kişilere ve sorum-lulara ilişkin iletişim bilgilerini, teşvik olanaklarının ve programların açıklandığı ve duyurulduğu alanlarda, örn. ihale çağrısının yapıldığı web sitesinde bulabilirsiniz.

O halde uygun bir başvuru, doğru (yetkili) kişiye somut bir proje sunmaktır.

Projenize ait bilgilerin yer aldığı yapılandırılmış bir belge olmadan, olası bir sponsor ile kişisel bir görüşme bile yapamazsınız. yani bir proje başvurusu hazırlamanızdan hiçbir şekilde kaçış yoktur. Bu oldukça uğraş gerektiren bir işlemdir, üstelik önemli olmasının tek nedeni, baş-kalarıyla iletişime geçmeyi sağlaması değildir. Bir proje başvurusu taslağı hazırlarken, gerekli soruları sorarak projenizin mantıklı olup olmadığını, gerçekleştirilebilme şansının ne olduğunu sorgulayın. Böylece fikrinizin ve fikrinizle bağlantılı konseptin varsa zayıf yanlarını daha net görebilir ve bunlar için çözümler geliştirebilirsiniz.

S

M

A

R

T

BAŞVURU OLUŞTURMABir başvuruda, sponsorun sizi desteklemek isteyip is-temeyeceğine karar vermesi için bilmesi gereken tüm bilgiler yer almalıdır. Başvuru belgeleri genellikle matbu-dur. sizden bir başvuru formunu doldurmanız talep edilir. Önceden hazırlanmış başvuru formları, bazı ayrıntılar bakımından birbirlerinden farklı olur. Ancak her zaman önemli olan ve bu nedenle birçok talep formunda yer alan bazı maddeler söz konusudur. Aşağıdaki bölümde bu maddeleri sizin için bir araya getirdik ve en önemlilerini kısaca açıkladık.

PROJE BAŞLIĞIİster formsuz başvurular, ister başvuru formları olsun, başvurunun başında her zaman projenizin başlığı yer alır. Başlık üzerinde iyice düşünmeniz çok önemlidir. Proje ile ilgili daha sonra gerçekleştirilecek tüm yazışmalarda veya görüşmelerde bu başlık kullanılacaktır. Projenizin başlığı kısa, öz ve anlamlı olmalıdır. Başlığınız kolayca hatır-lanabilmeli ve projenizin içeriğine ilişkin bir ilk izlenim oluşturmalıdır.

ARKA PLAN BİLGİLERİ VE SORUNU BELİRLEMEProjenizin arka planını kısaca açıklayın ve üzerinde çalış-mak istediğiniz konu hakkında genel bilgiler verin. Ardın-dan, projenizin hangi soruna çözüm getireceğini ve neden önemli olduğunu kısaca açıklayın.

üzERİNDE ÇALişMAK İstEDİğİNİz sORuN ALANiNi tANiMLARKEN AşAğiDAKİ NOKtALARi AtLAMAyiN:

• İhtiyaca yönelik genel tanım,• İhtiyacın güncelliğine yönelik bilgiler,• Projenin sosyal özellikleri ve faydaları.

MüMKüNsE AÇiKLAMALARiNizA

• Projenizin özgünlüğünü ve karakteristik özelliklerini de ekleyin.

KENDİNİ TANITMAKendinizle ilgili bilgiler vererek muhatabınıza kendini tanıtın. Organizasyonunuzun faaliyetlerini ve hedeflerini açıklayın. Kendini tanıtma bölümünde, proje çalışma-larındaki deneyiminizi veya ortak organizasyonlarla yaptığınız işbirliği çalışmalarını belirtmeniz faydalı olacaktır.

HEDEF GRUBU TANIMLAMAProjenizin hangi hedef gruba yönelik olduğunu açıklayın. Bu açıklamayı ayrıntılı şekilde yapın ve sadece belirli bir hedef gruba yönelin. hedef grubun büyüklüğü ile ilgili gerçekçi olun. sadece daha çok çalışanı olması bir projenin daha iyi olduğu anlamına gelmez. hedef grubun büyüklüğü projenizin türüne uygun olmalıdır, her şeyden önemlisi de projenize gerçekten inanan proje çalışanları bulmaktır. hedef grubun kimler olduğunu belirlemek tamamen size kalmıştır. Ancak burada, hedef grubun

projenizle gidermek istediğiniz soruna uygun olmasına ve organizasyonunuzun bu grupla bağlantı içinde veya bağlantı kurabilecek durumda olmasına dikkat edin. Bunların her ikisi de önemlidir ve projenizi daha verimli şekilde yapılandırmanıza olanak sağlar. PROJE HEDEFLERİ VE İÇERİKLERİProje fikrinizin bir nedeni vardır. Bu, sizi eylemde bulun-maya ve inisiyatif almaya iten bir nedendir. Bunu yaparak belirli bir hedefe ve hatta hedeflere ulaşmaya çalışırsınız. Davranışlarınızın ve hedeflerinizin ortak nedenini yani çalışmalarınız ile elde etmeyi umduğunuz başarıyı, olası sponsorlara ve destekçilere net bir şekilde açıklamanız gerekir. Ne yapmak istediğinizi ve bunun için hangi he- deflere ulaşmak istediğinizi çok net şekilde biliyor olsanız bile, bunları başkalarının anlayacağı şekilde ifade etmek uğraş gerektirir.Bunun işe yaraması için, proje fikrinizin içeriğini sistemli bir şekilde hazırlayın. Bunun için tam olarak ne yapmak istediğinizi, projenizin hangi içeriklere sahip olacağını belirleyin ve bu içeriklerin neden önemli olduğunu açıklayın. Bunları tutarlı bir şekilde ve bu sırayı takip ederek yaparsanız, seçtiğiniz içeriklerin hedefinize uygun olup olmadığını yani hedefinizle mantıksal olarak bağlantı kurulup kurulamadığını da kontrol edebilirsiniz. Bir hedef ile bağlantılandıramadığınız içerikler mevcutsa, bunları revize etmeniz veya çıkartmanız gerekir. hedef belirlemenin en önemli ampirik kurallarından biri de SMART YÖNTEMİDİR Buna göre hedeflerin

specific (spesifik) olması, yani net şekilde formüle edilmiş ve anlaşılabilir olması, Measurable (Ölçülebilir) olması, yani siz ve başkaları tarafından kontrol edilebilir olması, Achievable (Başarılabilir) olması, yani hem organizasyonunuzun hem de olası sponsorun çıkarına olması, Realistic (Gerçekçi) olması, yani elinizdeki olanaklar ile gerçekleştirilebilir olması ve timely (zamana Bağlı) olması, yani proje döneminde ulaşılabilir olması gerekir.

PROJE İŞ AKIŞIİçerikleri ve hedefleri belirledikten ve birbirleriyle bağlantılı hale getirdikten sonra, bunları mantıklı bir iş akışıyla düzenlemeniz gerekir. Kendinize şu soruyu sor-malısınız: Nereden başlamalıyım?

her projenin bir planı olmalıdır. Proje çalışmasının her bir adımı birbiriyle bağlantılı şekilde düzenlenmeli ve birbiri üzerine inşa edilmelidir.

16

Proje planının düzgün yapılması, proje yöneticilerinin yürütülen çalışmaları takip etmesine yardımcı olur ve atılacak bir sonraki adımdan emin olunmasını sağlar. Ayrıca projelendirme sırasında projenin adımları proje hedeflerine ulaşmayı desteleyecek şekilde sıralanmalıdır.

Proje gidişatını incelediğinizde, proje fikrinizi ayrıntılarıy-la yapılandırmış ve tasarlamış olduğunuzdan emin olursunuz. Böylece fikriniz daha kolay anlaşılabilir. Net şekilde yapılandırılmış bir iş akışı, genel bir bakış elde edilmesine katkı sağladığı için yine proje yöneticilerinin işini kolaylaştırır.

Bir iş akışı planı ayrıca çalışmalarınıza da ölçülebilir bir nitelik kazandırır. Proje başvurunuz başarılı olduysa, fonları belirli bir dönem için alırsınız. Projenizi bu dönem içerisinde tamamlamış ve belirlenen hedeflere mümkün olan en kapsamlı şekilde ulaşmış olmanız gereklidir. İş akışı planı, zaman olgusunu gözden kaçırmamanıza yardımcı olur. Çalışmalarınızın hangi aşamasında olduğu- nuzu ve daha ne kadar zamana ihtiyacınız olduğunu her zaman bilirsiniz.

DOKÜMANTASYON Onaylanan projeniz çerçevesinde bazı dokümantasyon yükümlülükleri söz konusu olabilir. Bir uygulama çizel-gesi oluşturmanız ve uzun projelerde, çalışmalarınızı açıkladığınız ve konsepte bağlı kaldığınızı gösterdiğiniz ara raporlar da sunmanız gerekir. Çalışmalarınızı en başından başlayarak ayrıntılı şekilde belgeleyin. Etkinliklerinizden sonra kısa özetler yazın ve tüm fatu-raları düzgün şekilde muhafaza edin. Böylece raporları ve hesap uygulama çizelgelerini de daha kolay oluşturabilir-siniz. Faturaların düzgün muhafaza edilmesi aynı zaman-da, gelen tüm faturaların yer aldığı bir belge listesine sahip olunması gerektiği anlamına da gelir. Bunun için en azından aşağıdaki verileri girebileceğiniz bir çizelge oluşturabilirsiniz: Faturayı düzenleyen, fatura tarihi, fatu-ra tutarı, düzenleme nedeni (örn. kira).

İŞ ORTAKLARIBazı projeleri kendi başınıza, organizasyonunuzun üye-leriyle hayata geçirmeniz mümkündür. Ancak özellikle mülteci çalışmalarında, sizi projenizde destekleyecek proje iş ortakları bulmanız son derece önemlidir. Başvu-runuzda bu iş ortaklarından söz edin ve projenizin hayata geçirilmesi iş ortaklarınızın üstlenecekleri rolleri açıklay-ın. İş ortaklarınızın olması mevcut yapıları tanıdığınızı, işbirliğine açık olduğunuzu ve güvenilir olduğunuzu gösterir. Bu nedenle projenizde birlikte çalışabileceğiniz iş ortaklarını belirtmeniz, teşvik fonu alma şansınızı olumlu yönde etkiler.İş ortaklarınızı nasıl seçtiğiniz projenizin ne kadar etkili olacağını da gösterir. İş ortaklarınızın toplumsal, böl-gesel, eyalet veya ülke çapında çalışmalar yürütüyor olmalarına bağlı olarak, projenizin etkisi de artar Örneğin

doğrudan bir sosyal yardımlaşma kuruluşunun merkezi ile çalışmanız, bulunduğunuz çevredeki bir vakfın yerel bürosu ile işbirliği yapmış olmanızdan farklı bir gösterge olacaktır.

Bir projenin eyalet veya ülke çapında etkili olacağını öne sürmeniz, o projeyi otomatik olarak daha iyi yapmaz. her zaman takip edeceğiniz hedefleri belirlemeli, buradan hareketle sizi fazla bunaltmayacak bir çalışma düzeni oluşturmalı ve iş ortaklarınızı da uygun şekilde seçmeli-siniz. Bulunduğunuz yerin civarındaki küçük bir kulübün sizin için uygun bir iş ortağı olacağını düşünüyorsanız, bu işbirliğinin oluşması için aktif şekilde çaba göstermeniz gerekir. Bu durumda eyalet veya ülke çapında faaliyet gösteren bir organizasyon veya üst düzey bir yönetim birimi hatalı bir iş ortağı tercihi olacaktır. FİNANSMANFinansman planı, her başvurunun vazgeçilmez bir parçasıdır ve genellikle başvuru belgelerinin sonuna yerleştirilir. Finansman planında, projenizde oluşacak maliyetleri açıklarsınız. Burada malzeme maliyetlerini ve personel maliyetlerini ayrı belirtirsiniz. Bu sayede finans-man planınız daha net ve anlaşılır olur. Finansman planını oluşturmadan önce, alınacak fonların hangi maliyetler için kullanılması gerekeceğini mümkün olan en ayrıntılı şekilde öğrenmeniz gerekir. Kamusal teşvik aldığınız sürece, genel kapsamını bilmeniz gereken teşvik yasaları gereğince belirli düzenlemelere tabi olursunuz. size hangi tür maliyetlerin çıkacağı (örn. seyahat masrafları, kiralar, seminer materyali, halkla ilişkiler, ücretler) ve bunların ne düzeyde olacağı üzerinde düşünün. Aksi belirtilmedikçe, görsel olarak kullanmak için basit bir tablo oluşturabilirsiniz. Projenizin toplam maliyetini ve her bir maliyet çeşidini hesaplayın. Ardından, bu maliyetleri karşılamak için kendi sağlayabileceğiniz fonu belirtin. Kendi sağlayabileceğiniz fonlar Öz Kaynak-lar olarak tanımlanır. Öz kaynaklar ile genel maliyetler arasındaki fark, üçüncü taraf fonların tutarını gösterir ve bu da projeniz için sponsordan almanız gereken miktar karşılığıdır. teşvik almış bir projede, organizasyonunuza kalacak bir kar elde edemezsiniz. Fon sağlayıcılar, oluşan maliyetleri karşılayabilmeniz için ihtiyacınız olanı size vermeyi amaçlar. Buradaki amaç, gelirlerin (öz kaynaklar ve üçüncü taraf fonlar) giderlerle (proje maliyeti) aynı olacağı bir finansman planı hazırlamaktır.her zaman dürüst ve gerçekçi bir planlama ve hesaplama yapın. Bir finansman planının temelde bağlayıcı olduğunu ve plana uymanız gerektiğini unutmayın. Plan üzerinde değişiklik yapılabilir ancak bu her zaman onaya tabidir. Bu nedenle en baştan gerçekçi, dikkatli ve doğru bir hesaplama yapılması çok önemlidir.Bir finansman planı hazırlarken emin olamıyorsanız, mut-laka danışmanlık hizmeti ve yardım alın!

17

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKProjenizin sonuçlarının kalıcı olabilmesi ve belirli bir süre boyunca sürdürülebilmesi için fon sağlayıcıları ve diğer destek verenler çok önemlidir. Özellikle mülteciler ile çalışırken, her zaman yeni zorluklara çözüm yolları bul-mak, değişen durumlara hızlı tepkiler vermek ve esnekliği koruyabilmek gereklidir. Bu ortamda da yine sürdürülebi-lirlikten söz etmek mümkündür. teşvik fonlarından destek alan projenizle ve kendi kaynaklarınızla uzun vadeli bir planı hayata geçirmek isteyebilirsiniz. sürdürülebilirlik ayrıca, projenizde elde ettiğiniz deneyimleri başkalarıyla paylaşmanızla da sağlanabilir.

BASİT BİR FİNANSMAN ÖRNEĞİ

Finansman Planı Toplam Öz Sermaye Üçüncü Maliyet Taraf Fonları

Malzeme maliyetleri

Kiralarücretlerseyahat masrafları

PERSONEL MALİYETLERİ

Proje yöneticisiProje asistanı

Toplam

1500 €2000 € 300 €

3000 € 1500 €

8300 €

500 € 100 €

1000 € 500 €

2100 €

1000 €1900 € 300 €

2000 €1000 €

6200 €

18

ORGANİZASYON YAPISI VE PROJE PLANLAMASIVakıfların, birliklerin ve inisiyatiflerin yürüttüğü çalışma-ların başarısı, büyük ölçüde organizasyon özellikleriyle ilişkilidir. Organizasyon, belirli yapıların oluşturulması ve yürütülecek görevlerin mantıklı şekilde dağıtılması anlamına gelir.Birçok vakıfta, görevlerin çoğu yalnızca birkaç kişi tara- fından yürütülmeye çalışılır. sonuç olarak aşırı iş yükü nedeniyle genellikle hüsranla karşılaşılır. Bu durumda, özellikle üye kaybetme ve bunun sonucunda da üstleni-len sorumluluğu olması gerektiği gibi yerine getirememe tehlikeleri ile karşı karşıya kalınır.

Küçük birlikler ve gruplarda bile, sadece birkaç ipucuna dikkat ederek daha iyi bir organizasyonun hayata geçiri-lebilmesi mümkündür.Bu yapılar her zaman öncelikle kendilerini değerlendir-mekle, yani organizasyonlarının ne durumda olduğunu incelemekle işe başlamalıdır. sonrasında üyelerin katılımı ve projeler ile ilgili konular üzerinde durulur.Aşağıdaki örnek olayda; organizasyon yapılarının, proje çalışmasının ve katılımcılarla ilgili alanların birbirlerini nasıl etkilediği açıklanmıştır.

19

Ben Kahireliyim ve yaklaşık dört yıldır Almanya‘da yaşıyorum.

Akademik çalışmalarımın yanı sıra, birçok sosyal ve toplumsal projeye genellikle ekip koordinatörü olarak katılım sağlıyorum.

İnsanı, dini ve mesleki açıdan başkalarına faydalı ol-mayı seviyor olmamın birçok farklı nedeni var. Gönüllü yürüttüğüm çalışmalarda kendimi sadece insanı açıdan değil, mesleki açıdan da çok geliştirdiğime inanıyorum. Bu çalışmalara katılmaya başladığımdan beri yeni ar-kadaşlıklar kurdum, önemli karar alıcılar ve aktörler ile tanıştım ve sosyal çevrimi genişlettim.

Profesyonel açıdan baktığımda, yürüttüğüm bu çalış-maların akademik hayatımı da dengelediğini ve kariyer yolumu daha somut şekilde çizmemde bana yardımcı olduğunu düşünüyorum.

İnsanlar arasında bir köprü görevi görmeyi ve yeni göç-menlerin ve mültecilerin katıldıkları toplumlara entegre olabilmelerine yardımcı olmayı hedefliyorum. yabancılara ve Müslümanlara karşı olan önyargıların, kültürlerarası alışverişle kırılması da elbette bu kapsamda yer alıyor.

Proje ekiplerimiz ve vakfımızın üyeleri çok farklı özellik-teki insanların bir araya gelmesinden oluşuyor. Biz Mısır, suriye, Fas, Almanya, Nijerya, sudan ve Bosna her-sek‘ten geliyoruz. Projeler, kurslar, atölye çalışmaları ve kültürlerarası alışveriş alanlarında sunduğumuz fikirler ile hepimiz, hedefimize nasıl ulaşabileceğimiz konusunda ekibe katkıda bulunuyoruz. İş, aile ve eğitim nedeniyle aslında çok az zaman bulabiliyor olmamıza rağmen, hedefimize ulaşma konusunda her zaman elimizden

gelenin en iyisini yapıyoruz. tüm üyelerimiz büyük bir istekle çalışıyor. her birimiz, yürütebileceği veya yürütmek isteyeceği bir görevi üstleniyor. Ekip koordinatörü, dış ilişkiler koordi-natörü veya mali işler sorumlusu gibi resmi görevler de mevcut. Benim resmi görevim ekip koordinasyonu, yani projelerde genellikle organizatörlüğü ve etkinliklerde de moderatörlüğü üstleniyorum. Görevleri nasıl yürüteceği-mize kendimiz karar veriyoruz. Bu da yaratıcılığımızı oldukça canlı kılıyor.

şimdiye kadar projeler ve fikirler ile ilgili hep bir ortak noktada buluşmayı başardık. yeni fikirleri hayata geçir-mek istediğimizde, ekip olarak fikirler üzerinde konuşa-rak avantajları ve dezavantajları tartışıyoruz. sonrasında da olumlu veya olumsuz bir karara varıyoruz.Ben burada birey olarak değil de bir ekip olarak çalış-maya çok önem veriyorum.

Örnek vaka GÖREV DAĞILIMI VE EKİP ÇALIŞMASI

youmna F., Dresden

Proje Katılımcısı

20

Arka PlanALMANYA‘DAKİ CAMİ CEMAATİ

ÖRGÜTLENMELERİ

ABDASSAMAD EL YAZIDI, ALMANYA

MÜSLÜMANLAR MERKEZ KONSEYİ

Almanya‘daki cami cemaatleri temelde dernekler hukuku-na göre çalışır. Bir veya daha çok Müslüman cemaatin ait olduğu yerel Müslüman dernekleri mevcuttur. Cami der-neklerinin büyük bölümü de yine bölgesel ve ulus çapında organize olmuş Müslüman çatı vakıfların bünyesindedir. hem yerel cami dernekleri hem de bölgeler arası çapta kurumsallaşmış çatı vakıflar, dernek hukukundan doğan haklarını kullanarak sivil toplum içinden siyaset, medya, kamu otoriteleri için temsilciler ve başka sivil toplum aktörleri belirleyebilir ve diğer toplumsal temsilciler ile diyalog kurmak amacıyla yapısal bir otorite oluşturabilir.

Cemaatin düzenlediği toplumsal aktiviteler dernek aracılığıyla hayata geçirilir. Bunlar arasında yeni nesil için Kur‘an ve Arapça dersleri, yetişkin eğitimi çerçevesinde seminerler, kurslar ve atölye çalışmalarının yanı sıra sadece derneğin kendi üyelerine değil dışarıdaki taraflara yönelik olarak da hazırlanan diyalog kurma etkinlikleri

yer alır. standart bir yapıyla çalışılması etkin bir yöneti-min de hayata geçirilmesini sağlar. Gelirlerin ve giderlerin kontrolüne olanak veren yıllık mali planlar, genellikle üye aidatları ve bağışlar ile oluşturulan dernek hesabına göre yapılır. Dernek hesabı, diğer amaçların yanı sıra derneğin iç personelini ve imamları finanse etmek, dernek taşın-mazlarının bakımlarını yapmak ve diğer idari görevleri yürütmek için kullanılır.

Dernek yönetim kurulu, ilgili kurumun statüsüne uygun olarak cami derneğini temsil eder ve dernek ile bağlantılı tüm konularda ilk yetkili organdır. Almanya‘da bir caminin faaliyetlerini yürütebilmek için dernekler siciline kayıtlı olması yasal bir zorunluluk olmadığı için, herhangi bir derneğe ait olmayan küçük camiler de mevcuttur.

her örgütlenme farklıdır. Bu farklılıklar; organizasyonların ulaşmaya

çalıştığı hedeflerden, örgütlenme yapılarından (zayıf veya güçlü organi-

zasyonlar), hukuki yapılarından (örn. tescilli vakıf) ve tabii ki organizasyonda

aktif görev alan kişilerden ve kurumlardan kaynaklanır.

Cami vakıfları ve diğer İslami organizasyonlar, yürüttükleri işlerdeki güçlü

dini yönelimler ile diğerlerinden ayrılır, ki bu da beraberinde çok önemli

bazı sonuçları getirir. siz de bir cami vakfı veya benzeri bir organizasyon

için aktif olarak çalışıyorsanız, örneğin imamlar ile vakıf direktörleri arasın-

daki ilişkiler ile ilgili özel durumları zaten ayrıntısıyla biliyorsunuzdur. Diğer

yerlerde de olduğu gibi, örneğin iş ortaklığı yaptığınız bir organizasyondaki

irtibata geçtiğiniz mevkidaşlarınızın, bu özel durumları bilmesini bekleye-

mezsiniz. Bu nedenle bu konuda hassas olmanız, sorulacak sorulara tatmin

edici cevaplar verebilmeniz ve başkalarının da sizden yeterince bilgi almasını

sağlayabilmeniz gerekir.

Aşağıdaki makalede; vakıf yönetimleri ile imamlar arasında bağlantı kur-

mak, vakıf yönetimlerini oluşturmak ve cemaatin toplumsal kabul görmesini

sağlamak amacıyla birçok cemaatin oluşumunu ve içinde bulunduğu durumu

göstermek açısından son derece önemli olan üç temel nokta ele alınmıştır.

Bu noktaları iyice öğrenin ve bunları başkalarına nasıl aktarabileceğiniz ve

açıklayabileceğiniz üzerinde düşünün.

21

DERNEK YÖNETİM KURULU İLE İMAM ARASINDAKİ YASAL BAĞLANTIAlmanya‘daki cami cemaatlerindeki imamların büyük bölümü gönüllü olarak faaliyet gösterir. türkiye kaynaklı DİtİB (Diyanet İşleri türk İslam Birliği) çatı kuruluşu bün- yesinde olan ve maaşları büyük ölçüde türkiye‘deki dini makamlarca karşılanan imamların haricinde, Almanya‘daki imamlar sadece tam zamanlı olarak faaliyet gösterebilir ve bunun için ilgili derneğin yeterli finansman araçlarına sahip olması gerekir.

İmamlar için genellikle, çok azı toplu iş sözleşmesi stan-dartlarını temel alan ve isteğe bağlı olan bireysel iş sözleşmeleri düzenlenir. Kamu hizmeti yasaları gereğince imamlara gerçek bir amir atanmadığı için, imamlar genel-likle ilgili dernek yönetim kurulunun keyfi uygulamalarına tabi olur. Almanya‘daki imamlar için, kendi alanları ile ilgili mesleki kriterleri karşılıklı olarak tartışabilecekleri bir mesleki temsil birliği de mevcut değildir.

DERNEK YÖNETİM KURULLARININ OLUŞUMUCami derneklerindeki yönetim kurulları genellikle seçimle belirlenir. Bu seçimlerin nasıl yapılacağı, ilgili yönetim kurulunun kaç üyeden oluşacağı ve yönetim kurulu üyele-rinin ne sıklıkta seçileceği kurumun statüsüne bağlıdır. yönetim kurulu seçimleri genel bir kural olarak, yönetim kurulunun yeniden seçilmesi amacıyla belirli aralıklar ile yapılan üye toplantısında gerçekleştirilir. Ancak tam yetkili özel bir yönetim kurulunun fiili olarak istediği süre boyunca yönetimde kaldığı neredeyse diktatörlük gibi yönetilen camiler de mevcuttur.

yönetim kurulunun periyodik seçimler ile belirlendiği ge-nel olarak demokratik sayılabilecek temel yapıya rağmen, kadınlar Almanya‘daki cami yönetim kurullarında şimdiye kadar hiçbir temsile sahip olmamıştır. Bunun nedeni dini kurallardan ziyade, birçok cami derneğinde daha çok kadınların geleneksel olarak genellikle ev kadını ve anne olarak konumlandırıldığı toplumlardan gelen göçmenlerin

22

baskın olmasıdır. Almanya Müslümanlar Merkez Konseyi (zMD), cemaatlerinde bu konuda birçok farkındalık çalış-ması yürütmektedir. yönetim organlarının %30‘u kadınlar-dan oluşan bu çatı vakfın yönetimi, bu açıdan üyeleriyle örnek teşkil etmeyi amaçlar.

yine birçok cami derneğinde gençlerin özel beklentileri de dikkate alınmamakta ve gençlere neredeyse hiçbir fırsat sunulmamaktadır. Genç Müslüman nesli cami cemaatleri-ne entegre edebilmek için, gençler ile daha güçlü yapısal bağların da kurulması şarttır. Çatı kuruluşlar bünyesinde özel gençlik birliklerinin kurulması ve genç Müslümanların dernek organlarına entegre edilmesi, gençlerin ilgi alan-larını ve ihtiyaçlarını cami aktivitelerinde daha çok öne çıkarmak amacıyla gerçekleştirilir. Bu nedenle her cinsiyet ve yaştan insanı entegre edebilmek amacıyla aile birey-lerinin tümünü ilgilendiren aile üyeliklerine büyük önem veriyoruz. zMD‘de ayrıca, yönetim kurulu seçimleri için seçilme hakkının 16 yıl ile sınırlandırılması ve cemaatler-de kendi bütçeleri olan özel çocuk kurullarının oluşturul-ması planlanmaktadır.

TOPLUMSAL KABUL VE FİNANSAL BAĞIMSIZLIK şu anda cami derneklerinin ve bu toplumlardaki endişele-rin daha fazla dikkate alınmasının tek yolu, mevcut vakıf yapılarına üye olmaktır. Çatı vakıflar, devlete ve diğer sivil toplum aktörlerine karşı camilerin çıkarlarını korur ve camilerin kendi bünyesindeki çelişkiler ile başa çıkma konusunda bir irtibat noktası görevi görür. hukuki anlam-da kabul ve tanıma, ancak ülke veya en azından eyalet çapında organize olmuş vakıflar aracılığıyla gerçekleştiri-lebilir.

Birçok eyalette bu anayasal kabul henüz yerleşmemiş olmasına rağmen, büyük İslami vakıflar tüm Müslüman cemaatine yönelik bir dizi faaliyeti, devlet kurumları ile koordineli olarak yürütmektedir. Böylece örneğin devlet üniversitelerinin ilahiyat fakültelerinde imamlar da eği-tim görebilmiş ve bu imamların eğitimi Alman yüksek öğrenim kurumlarındaki tüm İslami teoloji müfredatı gibi İslami vakıfların sürekli katılımı ile organize edilmiştir. Böylece gelecekte, yurtdışında eğitim görmüş imamları „ithal etme“ zorunluluğu ortadan kalkacak ve camilerde Almanya‘da eğitim görmüş imamlar görevlendirilebile-cektir.

İslami vakıfların sahip olmayı hedefledikleri bir statü olarak, hamburg ve Bremen şehirlerinin büyük bölümün-de vakıfların kurumsal varlıklarının kabul görmüş olması, cemaatlere projeleri için kamusal fonlardan yararlanabil-me olanağı da sunmaktadır. Bu sayede artık Müslüman göçmen cemaatleri, kendi ülkelerinden gelen paralara veya üyelerinden gelecek bağışlara ve katkılara bağlı kalmak zorunda olmayacaktır.

İslami vakıfların sosyopolitik tartışmalara medyada daha etkin şekilde katılım göstermesi sayesinde, Alman toplu-munun çoğunluğu Müslümanların ve camilerin ülkelerinin önemli bir bölümünü oluşturduğunu ve varlıklarıyla kabul görmek istediklerini giderek daha çok fark edeceklerdir. Bu toplumsal kabul görme aynı zamanda cami cemaatle-rinin, hak taleplerini yetkili makamlara karşı daha kolay savunmalarına da olanak vermektedir.

Ancak İslami vakıfların kurumsal varlıklarının geniş ölçü-de kabul görmesi en çok, Almanya‘daki cami cemaatleri-nin hristiyan kiliselerine ve Musevi sinagoglarına kıyasla sahip oldukları yasal belirsizliğin düzeltilmesi için olumlu katkı sağlayacaktır.

23

Mültecilerle ilgili bir proje başlatmadan önce, öncelikle aşağıdaki sorulara cevap bulmanız ve gerekirse bunlar-la ilgili bir eylem planını hayata geçirmeniz gerekir. Bu sorular organizasyonunuzun çekirdek özellikleri, yapısı ve üyeleri ile ilgili bir durum tespiti yapmanızda size yardım-cı olur.En önemli sorular ve bunların uygulamaya yönelik cevap- ları aşağıda sunulmuştur. Organizasyonunuzun yapısı ve bu yapıyla ilgili sorunların giderilmesi, eylemlerinizi hayata geçirebilmek için üzerinde sürekli olarak ve yeterli zamanı ayırarak çalışmanız gereken noktalardır.

ORGANİZASYONUNUZ NASIL BİR YAPIYA SAHİP?Öncelikle organizasyonunuz ile ilgili genel bir fikriniz olsun. Vakfın kuruluşunda yer alan bir üye değilseniz, vakfın kuruluş amaçlarından bazılarını bilmiyor olabilir-siniz.

Bu özellikle nizamname için geçerlidir. Eğer bir nizam-name mevcutsa bunu ayrıntılarıyla bilmeniz gerekir. Bir nizamname mevcut değilse, örneğin organizasyonunuz bir vakıf değilse, üyelerin birbirleriyle ve organizasyon ile olan ilişkilerini düzenleyecek bir belge oluşturmanın mantıklı olup olmayacağı konusunda düşünmeniz gerekir.

Bu ilişkilerin düzenlenmesi, organizasyonunuzun şekillen-dirilmesindeki diğer adımlar için en önemli temel yapıyı teşkil eder. Bu belgede, organizasyonunuz için çalışan herkes ile ilgili net bilgiler yer alacağından, olası iş ortakları gibi farklı tarafların da organizasyonunuzun nasıl işlediğini daha kolay anlayabilmelerine olanak sağlanacaktır.

PASİF ÜYELER AKTİF ÜYELERDEN DAHA MI ÇOK? Organizasyonunuzun yapısal durumunun anlaşılabilmesi için, üyelerin hangi özelliklere sahip olduğu çok önemlidir. Organizasyonunuzdaki üyelerinin kim olduğu ve bu kişile-rin hangi fikirlere sempati duyduğu konusunda bir genel döküme sahip olmanız gerekir. Bunlara, üye olmamasına rağmen etkinliklere ve projelere düzenli olarak katılım gösteren ve belki de üye olmakla ilgili düşünceleri olan kişiler de dahildir.

uygulama ÖNERİsİORGANİZASYON YAPISI VE PROJE

KOORDİNASYONU

Organizasyonunuzun yapısı, faaliyet kapasitesini desteklemelidir. yapılar üzerine düşünürken, bunların vaz-

geçilmez olduğunu ancak kendi içinde birer amaç teşkil etmediklerini bilmeniz gerekir. yapılar size güvenli bir

planlama yapma olanağı sağlar, faaliyetlerinizin şeffaflığını artırır ve böylece çalışmalarınızın genel verimliliğini

de yükseltir.

Organizasyonunuzun yapısı ve projelerinizin organizasyonel yapısı birbirlerinin üzerine inşa edilmeli ve bir-

birleriyle örtüşmelidir. Aşağıdaki bölümlerde, bu bağlamda kendinize sormanız gereken temel sorular üzerinde

durulmuştur. Bu soruların üzerinden sırasıyla geçmeniz ve genelden (organizasyon yapısı) özele (proje koordi-

nasyonu) doğru ilerlemeniz önemlidir.

ORGANİZASYON YAPISI

24

İhtiyacınız olan en önemli belge, üyelerinizle ilgili bilgi-lerin yer aldığı bir üye listesi veya benzeri bir dizindir. Böyle bir belgeniz yoksa veya belge güncel değilse, ilk göreviniz bu özellikte bir dizin hazırlamak veya mevcut olanı düzenleyerek güncellemektir.

Organizasyonda aktif bir konumdaysanız, sizinle birlikte kimlerin daha çok çalıştığını da zaten biliyorsunuzdur. zamanla hangi üyelerin aktif olduklarını veya aktif olmak istediklerini, hangi üyelerin örneğin sadece bağış yaparak pasif bir destek sağladıklarını görebilirsiniz.

Bir proje geliştirirken, mevcut personel kaynağının be-lirlenmesi ve görevlerin dağıtılması için sadece aktif üye olarak gördüğünüz kişilerin dikkate alınarak planlama yapılmasını sağlamanız gerekir. Bu nedenle mümkün olan en kısa zamanda üyeleriniz ile görüşerek projenizi anlatın ve onların yardımlarına güvendiğinizi açıklayın. Aktif üyeleriniz ile altından kalkabileceğinizden fazla bir iş yükünün oluşacağı durumlardan her zaman kaçınmanız gerekir.

ÇALIŞMALAR SORUNSUZ MU, İYİLEŞTİRME GEREKİYOR MU?Bir projeyi başlatmadan önce, üyelerinizin görüşleri ile ilgili bilgi sahibi olmanız gerekir. Projeler her zaman istenen şekilde ilerlemeyebilir. Özellikle de gönüllülerin katılımına güvenilen bir proje söz konusuysa, aksamaları ve hayal kırıklıklarını çok ciddiye almanız gerekir. Bu konular aktif üyelerin motivasyonunu düşürür ve yeni bir projeye ilgi duymaları ihtimalini de ortadan kaldırır.Aktif üyelerinizle görüşün ve yeni bir projeye başlamak konusundaki motivasyonlarını, konunun ne kadar ilgilerini çektiğini öğrenin. Fikriniz konusunda üyelerin desteğini kazanmanız gerekir.Bunun için, şimdiye kadar yürütülen çalışmalar konu-sundaki fikirlerini öğrenmeniz şarttır. hüsrana uğramanın nedeni genellikle, bir projedeki görev dağılımının düzgün yapıldığı konusunda ikna olmamak ve projedeki önemli gelişmelerden haberdar edilmediğini hissetmek gibi dahili sorunlardan kaynaklanan olumsuzluklardır.Bunlar özellikle üzerinde durmanız gereken noktalardır. üyelerinize hangi konularda iyileştirme yapılabileceğini düşündüklerini sorun.üyelerinizin cevaplarını ciddiye alın ve bunları mutlaka not edin. Birkaç görüşmeden sonra, aktif üyelerinizin organizasyonunuzdaki çalışmaları nasıl buldukları ko-nusunda ve nerelerin iyileştirilebileceğini düşündükleri konusunda genel bir izlenime sahip olabilirsiniz.üyeleriniz, ancak bunu gerçekten yaparsanız organi-zasyonunuza ve projenize katılım göstermeye devam edebilir.

Bir proje planlaması, sadece başvuru ve konsept oluştur-maktan ibaret değildir. Genel bir kural olarak, bir olay gözlemlediğinizde veya harekete geçmenizi gerektirecek bir durum dikkatinizi çektiğinde planlama başlar. Bu durumda bir şeyler yapılması konusunda motive olmuş olmanıza rağmen, tam olarak ne olması gerektiğini bilme-zsiniz. Birkaç basit soru sorarak, ilk fikirlerden ve temel prensiplerden başlayarak iyi bir proje planına doğru ilerlemenin tüm adımlarını öğrenirsiniz.

NELER GÖZLEMLEDİNİZ?Mültecilerin entegrasyonu ile ilgili aktif görevliyseniz, aklınıza takılacak ve sizi rahat bırakmayacak bir dizi gözlemi zaten yapmışsınız demektir. Doğrudan yardım sağladığınız ve bir iyileşmeye katkıda bulunduğunuz durumlar yaşayabilirsiniz. Bu nedenle içinizde oluşa-cak motivasyon, diğer tüm aktivitelerin de kaynağını oluşturacaktır. Ancak mantıklı bir katkıda bulunmak istiyorsanız gözlemlerinizi, izlenimlerinizi ve nihayetinde bunlarla bağlantılı duygularınızı kontrol altında tutmanız gerekir. Buradaki amaç en önemli konuların belirtilmesini sağlamaktır. Konuların derinine inmeli ve neler gözlemle-diğinizi kendinize sormalısınız. Bu görüşmeyi diğerleriyle de gerçekleştirin ve araştırma yapmaya başlayın. Bu sa- yede gözlemleriniz her geçen gün daha da iyileşir. Ayıca hangi alanlara yoğunlaşmanız gerektiğini de açıkça görürsünüz. takip edebileceğiniz bir proje fikrine ancak bu süreci tamamladıktan sonra sahip olabilirsiniz.

GÖZLEMLERİNİZİN SONUÇLARI NELER?Gözlemlediklerinizin farkındaysanız bir sonraki değer-lendirme evresine geçebilirsiniz. Gözlemlerinizden kay-naklanan soruları sormanız gerekir. Burada da yine ilk izlenimlere güvenmek oldukça acemice bir davranış ola-caktır. Gözleminiz ile bağlantılı olduğunu düşündüğünüz şeyleri yapısal olarak bir araya getirin. Özellikle sizin açınızdan durumun ele alınması gereken ne gibi sonuçlar doğuracağını ve sizin katkınızla nelerin değişebileceğini değerlendirin. Bu şekilde proje kalemleri oluşturabilirsi-niz. Proje kalemlerinde, neyin neden ve kim için yapıl-ması gerektiği kabaca tanımlanır. Bu, şu anda olası proje içeriklerini tanımlayacak ve hedef grup (Kimin için bir şeyler yapılması gerekiyor?) ile bir hedef (Proje ile neye ulaşmayı hedefliyorum?) arasında bağlantı kurabilecek durumda olduğunuz anlamına gelir.

HANGİ KATKIYI SAĞLAMANIZ GEREKİYOR VE SAĞLAYABİLİRSİNİZ?Proje kalemleri çok genel olabilir. Bir sonraki adımda bunları daha somut hale getirmeniz ve son derece pra-tik değerlendirmeler ile, hangi kalemleri takip etmeniz gerektiğini ve hangilerini takip edebileceğinizi kontrol etmeniz gerekir. hangi kalemi takip etmeniz gerektiği sorusunu kendinize sorduğunuzda, fikriniz ile misyonu- nuz ve organizasyonunuzun meşru hedefleri arasında bir

PROJE PLANLAMASI

25

ilişkilendirme yapmanız gerekir. Bu, gerçekleştireceğiniz faaliyetlerin organizasyonunuzun hedefleriyle uyumlu olması gerektiği anlamına gelir. Bir projenin hayata geçirilebilmesi ve başarılı olması için, başka noktaların da üzerinde durulması gerekir. yapmanız gerekeni tam olarak biliyorsanız, kendinize bunun ne ka-darını gerçekten yapabileceğinizi dürüstçe sormanız gere-kir. Ancak bu şekilde projenin tüm yükünü üstlenmekten ve birlikte çalıştığınız iş ortaklarına, ücretsiz çalışanlara veya gönüllülere ekstra iş çıkmasından kurtulabilirsiniz. yani bir kez daha kendi içinize dönün ve organizasyo-nunuzun yapısal özelliklerini ve sahip olduğu kaynakları (personel, para, malzeme) belirleyin. Burada projenizin hayata geçirilmesi için hala bazı şeylerin eksik olduğunu tespit etmeniz bir sorun teşkil etmez. sonrasında bu kay-naklara sahip olmak için çalışmaya başlayabilirsiniz.

HANGİ İŞ ORTAKLARINA İHTİYACINIZ VAR?Bu kılavuzun bir başka bölümünde, bir proje finansmanı için nasıl sponsor veya destekçi bulabileceğiniz açıklan-mıştır. Burada yapmanız gereken, birlikte proje içeriği üzerinde çalışabileceğiniz ve proje çalışmalarını birlikte hayata geçirebileceğiniz organizasyonlar, hatta bireyler bulmaktır. Burada söz konusu olan, projenizin hayata geçirilmesi için ihtiyaç duyduğunuz ancak kendinizde var olmayan bilgi birikimi ve deneyimlerdir. yani üyeleriniz veya faaliyetlerinize katılım sağlayan kişiler arasında, size faydalı olabilecek deneyimlere sahip kişilerin olup ol-madığına ilişkin bir genel izlenime sahip olmanız gerekir. Organizasyonunuzda, sizinkiyle kıyaslanabilecek özellikte olan ve sonuçlarını daha da ileriye taşıyabileceğiniz bir projenin daha önceden gerçekleştirilmiş olup olmadığını tespit edin.

Organizasyonunuzun ve organizasyonunuzdaki aktif kişilerin sahip olduğu deneyimler ile ilgili genel bir izle-nime zamanla sahip olursunuz. Aynı zamanda bunların ulaşacağı son noktayı, yani projeniz için ne zaman bir iş ortağına ihtiyaç duyacağınızı da anlayabilirsiniz.

Burada önemli olan, olası iş ortaklarınızın sadece çalış-malarını mantıksal çerçevede tamamlayabilmeleri değil, aynı zamanda organizasyon seviyesi bakımından da size uygun olabilmeleridir. her organizasyonun kendisine özel bir organizasyon seviyesi vardır ve çalışmalar belirli iş akışlarına göre yürütülür. Birlikte güzel bir çalışma çıkartabilmek için, iki organizasyonun birebir aynı ol-masına gerek yoktur ancak birbirlerine uyumlu olmaları ve birbirlerini anlayabilecek durumda olmaları gerekir. Bunun için, olası iş ortaklarınızın nasıl bir organizasyona sahip oldukları, bunun sizin için ne anlama gelebileceğini ve ortak yürütülen çalışmalarda nasıl sorunlar çıkabi-leceği konusunda önceden bilgi sahibi olun. sizin de kendi organizasyonunuzun yapısı ve özellikle proje çalışmasınd-aki iş akışlarınızın yürütülme şekliyle ilgili bilgi sunmanız gerekir. Bu sayede, ortak yürütülecek çalışmaları yanlış

beklentiler üzerine kurmamış ve dolayısıyla gelecekte karşılaşılabilecek sorunları önlemiş olursunuz. Organizas- yonlar arasındaki farklılıklar genellikle. proje çalışmasının dokümantasyonu, belge sunma zorunluluğu, karar alma yöntemleri (Kim ne zaman karar alır?) veya halkla ilişkiler ile bağlantılı prosedürler gibi zorluklardan kaynaklanır. Bu nedenle, birlikte çalışmayı planladığınız organizasyon-lar hakkında kapsamlı bilgiye sahip olmanız ve onları tanımak için yeterince zaman ayırmanız gerekir.

PROJE KOORDİNASYONU Bir proje konsepti geliştirdiniz ve projeniz hayata geçiril-meyi bekliyor. şimdi eksiksiz bir proje planlaması yapma-nız gerekir. hiçbir önemli çalışma adımını unutmamanız için kendinize aşağıdaki soruları sorun:

PROJE EKİBİNDEKİLER TAM OLARAK NELER YAPMALI?Görevleri ve sorumluluk alanlarını net bir şekilde belir-leyin. Özellikle yeni bir projede, uygulamada özellikle hangi görevlerle karşılaşılacağı en başta gerçekten net-leşmemiş olabilir. Bu nedenle, görev alanlarının daha önceden tanımlanması ve her bir görev alanındaki sorum-lulukların belirlenmesi çok önemlidir. tanımlamaları müm-kün olduğunca net yapmanız, ancak planlanandan farklı durumların gelişebileceğini de göz önünde bulundurmanız gerekir. Katılımcılar için net görevler ve faaliyet alanları belirleyin. Proje ekibindeki herkesin, diğer ekip üyelerinin görev alanları ve sorumlulukları ile ilgili de bilgi sahibi olduklarından emin olun. Çelişkilerin oluşmasını bu şekil-de önleyebilirsiniz.

ÖNEMLİ: Görev ve sorumluluk dağılımı yapılmadan önce, proje ekibindeki katılımcıların nitelik profillerini ve yetkinliklerini öğrenin. Bu sayede, proje yönetimi gibi gerçekten çok zorlu alanlarda yürütülecek (uygulama çizelgesi yönetimi, bütçe yönetimi, muhasebe) gibi görev-lerin gerekli bilgi ve beceriye sahip olan kişilerce üstlenil-diğinden mümkün olduğunca emin olursunuz.

GÖREVLERİN YÜRÜTÜLMESİ İLE ULAŞILMAK İSTENEN HEDEF NE? Belirli görevleri, genel proje hedeflerinden doğan mün-ferit hedefler ile ilişkilendirmek mantıklı olacaktır. Proje katılımcıları sadece hangi görevi gerçekleştirmeleri ge-rektiğini değil, aynı zamanda gerçekleştirdikleri bu görev- lerin projenin başarısı için ne anlama geldiğini de bilir-lerse, motivasyonları daha yüksek olacak ve kendilerini hem görevleriyle hem de proje ile bütünüyle özdeşleşti-rebileceklerdir. Bu yaklaşım, özellikle uzun dönemli veya birkaç yıl boyunca sürdürülen projelerde, katılımcıların kendilerini projeye sürekli olarak ait hissedebilmeleri için de önemli bir katkıdır.

26

İLGİLİ ÇALIŞMALAR İÇİN NE KADAR ZAMAN HARCAN-MASI GEREKİYOR (ÇALIŞMA VE TOPLANTI SÜRESİ)? Bütün ekip üyeleriyle ne kadar zaman ayırabileceği konusunda konuşun. herkesin proje için aynı oranda zaman ayıramayacağının bilincinde olun. Kesinlikle kendi-nizi diğerleriyle bir tutmamanız ve onların da sizin kadar yoğun çalışabileceklerinden yola çıkmamanız gerekir. tüm katılımcılar, projedeki görevleri üstlenmeden önce görev- ler için ne kadar zaman harcamaları gerektiğini biliyor olmalıdır. Motivasyon düşüklüğünün yanı sıra, proje katılımcılarının yürüttükleri çalışmalara devam edeme-melerinin ve projeyi bırakmaya karar vermek zorunda kalmalarının bir nedeni de zaman darlığıdır. Çünkü bu durum oluştuğunda tamamen giderilebilmesi de mümkün olmaz. Ancak bu durumun sıkça görülmemesi için bazı tedbirler alabilirsiniz.

zaman planlamasında sadece belirli görevlere yönelik çalışmaları değil, yapılacak toplantıları ve -önemli iş ortaklarının etkinliklerine katılmak gibi- diğer önemli ta-rihleri de hesaba katmanız gerekir. Proje toplantıları gibi tarihleri, katılımcılardan da onay aldıktan sonra esnek şekilde planlayın ve organizasyonunuzu hangi etkinlikler-de kimin temsil edeceğini ekibinizle birlikte kararlaştırın.

ÖNEMLİ: Ekibiniz içinde başarılı bir iletişimin yürütül-mesini garanti etmek için, görevler hakkında hem bir açıklık hem de şeffaflık sağlamanız gerekir. Bilgilendirme ve iletişim kanalları ile ilgili olarak ekibinizle önceden konuşmanız gerekir. Örneğin ekibinizle yapacağınız düzenli toplantılar bunun için çok faydalı olacaktır. Ancak zamansal kaynakların yeterli olmaması nedeniyle bu her zaman gerçekleştirilemeyebilir. Bu durumda skype kon-feransları veya WhatsApp gruplarındaki sohbetler birer iletişim aracı olarak kullanılabilir. Ancak bunlar elbette ki kişilerin katılacağı ekip toplantılarının yerini tutmaz. Kişilerin katılım gösterdiği toplantılar, başarılı ortak çalışmaların yürütülebilmesi için vazgeçilmez bir unsur-dur: Kişiler birbirlerini daha iyi tanır ve çok daha verimli bir iletişim kültürünün hayata geçirilmesi sağlanır. tüm ekip üyeleri endişelerini açıkça dile getirme, fikirlerini ve projelerini şekillendirme ve geliştirme fırsatı yakaladıkları için, bunun ortak çalışmalar üzerindeki etkisi son derece olumludur.

Açık bir konuşma kültürü, ekip içinde çelişkilerin ve hayal kırıklıklarının oluşmasını da önler.

27

PERSONEL

Personelin nasıl kazanılacağı ve nasıl doğru şekilde yö-netileceği sadece büyük organizasyonlara özgü bir sorun değildir. sadece birkaç tam zamanlı çalışanın olduğu organizasyonlarda, gönüllü personelden ve diğer gönüllülerden yararlanılması da büyük önem taşır. Bu durum, özellikle mültecilere yönelik çalışmalara katılım gösteren İslami cemaatler ve dernekler için de geçerlidir.

Gönüllü çalışanlar ve gönüllüler ile birlikte yürütülen işlerin hangi farklı özelliklere sahip olduğunun ve gönül-lüleri kazanmak, elde tutmak ve doğru şekilde yönetmek için nelere dikkat edilmesi gerektiğinin anlaşılması çok önemlidir.

„GÖNÜLLÜ“ NE DEMEKTİR?Bir arada yaşamın söz konusu olduğu tüm sosyal alan-larda bir gönüllülük esası söz konusudur ve bir gönüllüyü harekete geçirebilecek çok çeşitli nedenler mevcuttur. Çevre, dezavantajlı çocuklar, hastalar, engelli insanlar, yaşlılar ve diğer bazı sosyal gruplar birçok kişinin ilgi-lendiği alanlardır. İnsanı bu alanlarda çalışma yapmaya yönlendiren motivasyon genellikle sosyal tabana dayan-masına rağmen, çalışmaların dini amaçlarla yürütüldüğü de görülmektedir. Birçok vakada gönüllüler kendilerini hiç düşünmez ve tamamen kamu yararına odaklanır. An-cak bazı durumlarda gönüllü çalışmanın nedeni, üstleni-len görev ile birilerinin hayatını değiştirmeyi ümit etmek veya gönüllü bir faaliyette görev alarak sosyal sorumlu-luğunu yerine getirmeyi istemek de olabilir.

söz konusu gönüllüler olduğunda, birçok farklı motivas- yona sahip olabileceklerinin farkında olmanız gerekir. Ancak bu konuda bir hükme varmamanız gerekir, çünkü burada önemli olan bu kişilerin amacınız ve projeniz için çalışıyor olmasıdır. sizden ilgili faaliyetin yürütüldüğüne yönelik yazılı bir teyit veya gönüllü bir çalışana yönelik değerlendirme istendiğinde, bu isteği ciddiye almanız ve yerine getirme-niz önemlidir.Birçok gönüllü iyi bir şeye vesile olduklarını veya önem-li bir konuya katkıda bulunduklarını hissetmek ister, yani sonuçta takdir bekler. Gönüllülerin çalışmasından siz sorumluysanız, bu onaylanma durumunun ne kadar önemli olduğunun farkında olmanız ve bunu nasıl yapa-cağınızı biliyor olmanız gerekir.Gönüllülük, (mali) bazı karşılıkların alınması olanağını ortadan kaldırmaz. Organizasyonunuzda uygun kaynak- ların mevcut olması halinde, gönüllülere harcamaları için „gönüllü harcırahı“ adı verilen bir ücret ödemesi yapabi-lirsiniz.

İslami cemaatlerin gönüllü çalışmalarında ve özellikle de mültecilere yönelik çalışmalarda kadınlar önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, gönüllü yöneticisinin ve sorumlu koordinasyon görevlisinin önemli bir görevi de kadınların çalışmalara katılım oranını yükseltmektir.

28

29

Arka planALMANYA‘DA İSLAMİ CEMAATLERİN TOPLUMA

KATILIMINDA KADINLARIN ROLÜ

ANGÉLIQUE KLEINER, M.A.,

MÜNİH LUDWİG-MAXİMİLİAN ÜNİVERSİTESİ

Gelenlerin büyük çoğunluğu suriye, Afganistan ve irak kökenlidir. Göçmenlerin büyük bölümü İslam inancına mensup olduğundan, İslami cemaatlerin de sürece katılım-ları daha önemli hale gelmektedir. Cinsiyet ayrımcılığı sadece Müslüman inancında değil, sözü edilen diğer kültürlerde de kendini hala güçlü bir şekilde gösterdiği için, Müslüman cemaatindeki kadın üyelerin bu çalış-malarda nasıl bir öneme ve role sahip olduğu önemli bir unsurdur. Geneline bakıldığında, İslami cemaatlere mensup kadınlar özellikle sosyal alanda son derece aktiftir. Bu yapı örneğin, dernek adı verilen dini kurumlar ile doğrudan bağlantılı olan cemaatler tarafından takdire değer şekilde sürdürülmektedir. Bu kurumlarda sosyal çalışmalara katılan kadın üye sayısı, erkek üye sayısından çok daha yüksektir. Ancak buna karşın hiyerarşik yapıda-ki köşe başları yine erkek üyeler tarafından tutulmuştur3. sivil bireysel katılımlarla kıyaslandığında bu kurumlarda sosyal çalışmaların daha çok rağbet görüyor olmasının iki temel4 nedeni mevcuttur: Bir taraftan bu derneklere sağlanan finansal yardımlar5 son derece büyük önem taşı-maktadır. Diğer taraftan cemaat üyeleri için bir kılavuz niteliğindeki organizasyon yapılarında, özellikle de kadın üyeler dikkate alındığında bazı engeller söz konusudur.

Burada kadın gönüllülerin en yoğun faaliyet gösterdiği alanlar eğitim ve kadın emeği çalışmalarıdır. Konuyla bağlantılı olarak kullanılacak kavram, yönetişim ve idare- nin bilgi alışverişi anlamına gelen „network politikasıdır“. Özellikle son yirmi yıldır, kadınlardan oluşan çok sayıda iletişim ağı gün yüzüne çıkmıştır. Bu trend Müslüman cemaatlerdeki kadınlar tarafından da benimsenmiş veçoğunlukla da kurumsal yapıya sahip bir cemaatin hima- yesi altında çalışmalar yürütülmüştür6. Örneğin DİtİB - Duisburg-Marxloh Eğitim ve toplantı Merkezleri, yürüt-tükleri entegrasyon çalışmaları kapsamında entegrasyon toplumlarında özgürlükler ve sosyal adalet alanındaki işbirliği ve iletişim ağı oluşturma forumlarına katılmıştır. Bunlar arasında; sivil toplum aktörlerinin, hayır kuru-luşlarının, kar amacı gütmeyen organizasyonların ve mah-kemelerde kadın mağdurların korunmasına yönelik calışan kamu kuruluşlarının belirli amaçlar ve hedefler çerçe-vesinde bir araya geldiği ve ortak çalışmalar yürüttüğü „şiddetten Koruma yasası için yuvarlak Masa“ ve „Kuzey Duisburg Kadın Ağı“ proje forumlarındaki işbirliğine yö-nelik çalışmalar sayılabilir.

Bundan bağımsız olarak, kurumsallaşmış İslami cemaat-ler geniş bir toplum kesiminin buluşma noktaları haline gelmiştir. Buralarda danışmanlık, eğitim ve dil becerileri

sadece 2016 yılının Ocak başından haziran sonuna kadar Federal Cumhu-

riyet‘e 220 binin üzerinde mülteci girişi gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla kıyas-

la mülteci oranlarında dramatik bir düşüş görülmesine rağmen, zaten uzun

süredir devam eden ve 2015 yılında zirve yapan mülteci akını ve savaştan

kaçan mültecilerin ikincil korunma hakları, sadece asli görevlilerin yetersiz

kalmasına neden olmakla kalmayıp, Almanya için yüksek bir mali yükü de

beraberinde getirmiş ve özellikle gönüllülerce yürütülecek sosyal çalışmalara

ihtiyaç doğmuştur2.

30

kazanma çalışmalarına odaklanılmaktadır. Ancak bunların kurumlara ve ülkelere özgü olarak birbirlerinden farklı şekilde düşünülmeleri gerekir. Örneğin neredeyse yarım milyon türkiye kökenli Müslüman nüfusun yaşadığı Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinde, tamamen istatistiksel olarak bakıldığında çok daha geniş bir sosyal katılımın beklen-mesi mümkündür. Burada ayrıca, 1960’lı yıllara kadar uzanan ve Almanya ile türkiye hükümetleri arasında yapılan bir istihdam anlaşmasıyla yürürlüğe sokulan göç-men işçi politikasıyla bağlantılı olarak, nüfusun eyaletteki yaşam süresi de dikkate alınmalıdır. Bu tarihi süreçte, on yıllar boyunca entegrasyonu hayata geçirme ve Almanca diline hakim olma fırsatına sahip olmuş bir Müslüman cemaat oluşabilmiştir. Bu sayede, dile hakimiyet nede-niyle kendini sosyal alanda daha kalıcı şekilde gösterebi-len cemaat üyelerinin sayısı da göreli olarak daha fazla olmakla birlikte, bu bağlamdaki kadınların oranı da son derece yüksektir. Ancak Orta Doğu’dan gelen mültecilerin sayısının ne kadar yüksek olduğu açısından bakıldığında, türkçe ve Almanca bilgisi başlangıçta ihmal edilebilir.

şu anda var olan mülteci sayısından yola çıkıldığında, (gönüllü) kadın cemaat üyelerinin katılım sağladığı inisiya-tiflere olan ihtiyaç da artış göstermektedir. Bu inisiyatif-ler, yine cinsiyet ayrımcılığı açısından bakıldığında, genel olarak Batı kültüründeki yaşam koşullarına ve özellikle de acil durum konaklama alanlarına ve yabancı bir kültür çevresinde yaşamaya alışık olmayan kadın mültecilerin, daha hızlı uyum sağlayabilmelerine yöneliktir. Gönüllü çalışmalar gerçekleştirecek kadınlara her zamankinden daha çok ihtiyaç vardır. Danışmanlık ve yardım ihtiyacın-da olan Müslüman kadınlar, tabii ki kadın cemaat üyeleri-ne güvenmeyi tercih etmektedir. Özellikle dini inançlarla şekillenmiş ülkelerden yani şu an için daha çok Orta Doğu

ve Kuzey Afrika‘dan gelen mülteciler arasındaki kadınlara ve erkeklere yönelik cinsiyet ayrımcılığı kuralları, mülteci kamplarındaki gönüllü çalışmalarının ve genel entegras- yon çalışmalarının da önemli bir bölümünü oluşturmak-tadır.7 İster dini kapsamda tanımlanmış olsun, isterse de tamamen kültürel bir motivasyon olarak anlaşılsın, bu çalışmalar hayatın birçok alanına etki etmektedir: Bunlar arasında travma altındaki mültecilere yönelik psikososyal danışmanlık hizmetleri, çocuk yetiştirme ve eğitim, bakım ve tıbbi bakım,8 dinsel hakların kullanımı, kamu makam-larındaki işlerde refakat ve gerekirse yasal danışmanlık ve diğer konulardaki destek hizmetleri sayılabilir. Bu sos-yal çalışmalar sadece, yanında ebeveyni olmayan küçük yaştaki mültecilerin himaye edilmesinden ibaret değildir. Kadınların aile yapıları içinde sahip oldukları önemli rol de yine yadsınamaz bir gerçektir.

Cemaat inisiyatifleri sayesinde biraz mesafe kat edilmiş olması da yine „cemaatten bağımsız“ gönüllü çalışmaları ile ilişkilidir. huda Kadın Birliği9, İslami Kadın Araştırma-ları Merkezi (ziF)10 ve Müslüman Kadınlar Danışma ve Eği-tim Merkezi (BFmF)11 gibi kurumsallaşmış derneklerin yanı sıra, küçük projelerden de bahsetmek gerekir. Akademik alanda da aynısı geçerlidir. Münih Ludwig-Maximilian üniversitesi yakın ve Orta Doğu Enstitüsü tarafından su-nulan „Ahlan wa-sahlan“ (Ehlen ve sehlen) proje inisiyatifi örneğin, Münih bölgesinde mültecilere yönelik çeşitli çalışma alanlarına ilgili kişilerle katkı sağlamaktadır.Katılımcıların faaliyetleri arasında özellikle cinsiyetin çok da önemli bir rol oynamadığı mütercimlik hizmetleri ve yetkili makamlardaki işlemlerde, okul kayıtlarında ve doktor muayenelerinde refakatçilik hizmetleri sayılabilir.

31

Mültecilere yardım amaçlı sosyal çalışmalara katılma ta-lebinde de cinsiyetler arasında farklar mevcuttur. Alman kökenli öğrenciler tarafından başlatılan genç proje for-matlarında, çok daha yüksek kadın oranı ile yine benzer bir eğilim görülmektedir.13 Ancak genel olarak sosyal çalışmalara katılımdaki cinsiyet oranlarını ve özellikle de mültecilere yardım çalışmalarına olan etkileri açıkça tanımlayan istatistiksel araştırmalar şimdiye kadar yapıl-mamış olduğundan, hemen bir genellemeye varmaktan kaçınılmalıdır. Ancak yukarıdaki argümanlar temelinde, Müslümanların mültecilere yönelik çalışmalarda tartışıl-maz bir öneme sahip olduğu yönünde kesin bir kanıya varılabilir.

son iki senede mülteci akınının giderek daha da artmasıyla, İslami cemaatlerin bu konuda aldıkları in-isiyatiflerin çok düşük olduğu konusundaki eleştiriler de çoğalmıştır.14 Almanya Göç, Mülteciler ve uyumdan sorumlu Devlet Bakanı Aydan Özoğuz (sPD) gibi diğer aktörler de de, özellikle cami cemaatlerinin „dışından“ olmak üzere sosyal açıdan daha güçlü ve cinsiyetten bağımsız bir katılımın olması gerektiğini belirtmekte-dir.15 Bu eleştiriler büyük ölçüde reddedilmektedir. DİtİB başkanı Dr. zekeriya Altuğ bu konuyu „sorumlularla görüşerek ihtiyaca göre yardım ediyoruz“ sözleriyle açıklıyor. Burada diğerlerine ek olarak özellikle maddi ve nakdi bağışların sağlanması ve kısmen de kadın cemaat üyelerinin yine kayda değer bir rol oynamasını sağla-mak amacıyla kadınlara, çocuklara ve gençlere yönelik kursların ve diğer çalışma alanlarının oluşturulması söz konusudur16.

Buna karşın cemaatlerde, „sürekli mali kaynaklara“ sa-hip ortak bir sosyal yardım derneğinin eksikliği göze çarpmaktadır.17 Bu eleştiri daha çok İslami cemaatler ve ayrıca siyasi gruplar tarafından da dillendirilmektedir. Ancak birçok mülteci, sadece maddi bağışlar ile değil aynı zamanda kendilerine sağlanan konaklama imkanlarıyla da destek gördüklerini hissetmektedir. Müslüman cemaatler burada, üyelerinin gerçekleştirdiği dinle ilişkisi olmayan

aktiviteleri vurgulamaktadır. Ancak mülteciler arasındaki Müslümanların oranı yaklaşık yüzde 80 gibi çok yüksek bir seviyedeyken, burada erkekler ve kadınlar için özel bir yaklaşım ve farklı bir yaşam ve kültürel uyum an-layışı sergilenmektedir.18 Olumlu bir gelişme 2016 yılının bahar aylarında Müslüman Mültecilere yardım Derneği‘nin (VMF) kurulması olmuştur. Bu dernek; Federal Cumhuriyet İslam Konseyi (iF), Almanya Müslümanlar Merkez Konseyi (zMD) ve Almanya şii Cemaati İslami topluluğu (iGs) ku-rumlarının bir araya gelmesinden oluşmaktadır. Dernek, gönüllü katılımları mülteciler için yürütülen çalışmalara yönlendirmek için çalışmaktadır. VMF, DİtİB ve diğer birlikler açısından bakıldığında, yönetici pozisyonlarında hala azınlıkta da olsa giderek daha çok sayıda kadının görev aldığı görülmektedir. VMF kurulunda Nurhan soy-kan‘ın görevlendirilmesi ve kilit pozisyonlara kadın tem-silcilerin getirilmesi de bunlara bir örnektir.19

Ayrıntılı bir medya analizinde şaşırtıcı bir sonuçla karşılaşılmış ve özellikle 2015 ve 2016 yıllarında Müslü-man cemaatlerdeki kadın üyelerin gösterdiği katılımlar ile ilgili çok az sayıda saygı ve övgü dolu değerlendirmenin olduğu görülmüştür. Bu da soruları beraberinde getir-miş ve daha ayrıntılı bir analiz gerçekleştirilmiştir. yeni gelen mültecilerin uyum süreci için kadınlar tarafından gerçekleştirilen çalışmaların ne kadar önemli olduğu tartışmasız bir gerçektir. Bu şekilde mülteciler ile, cinsiyet hassasiyeti de gösterilerek kültürel açıdan daha yakın ilişkiler kurulabilmektedir.

hristiyanlıkta olduğu gibi İslam‘da da sosyal yardımlaşma teşvik edilmektedir.20 İslamiyet‘in kutsal kitabı Kur‘an‘da, insanların kendilerini sosyal refahı sağlamaya adamaları gerektiği belirtilmektedir. İslamiyet bu nedenle ahlaki bir sistem olarak da anlaşılmaktadır. İnsan, yaşarken sergi-lediği davranışlar sırasında ölümden sonrasını da düşün-melidir.21 Bu anlayış ayrıca dini bir yükümlülük olarak da belirtilmiş ve sakada ve zekat22 gibi çeşitli yollarla sosyal yardımlaşma yapılması zorunlu kılınmıştır. Bu çerçevede, İslamiyet‘te sosyal barışın temelini oluşturduğu düşünül-en aile kurumunun (ve tabii ki annelerin ve eşlerin) önemi büyüktür.23 Kur‘an-ı Kerim‘in emri şöyledir: „Allah’a ibadet edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşma- yın. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolda kalmışa, ellerinizin altın-da bulunanlara iyi davranın. şüphesiz Allah, kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez […].“24

32

YETKİLİ KİŞİLERGönüllüler, kendilerinden kimin sorumlu olduğunu ve kime başvurabileceklerini bilmelidir. Çalıştıkları ortam ne kadar zorlu ve karmaşık yapıdaysa bu bilgilere sahip olmaları da o kadar önemlidir. Gönüllüler çalışmaya başlamadan önce, kimlerle iletişime geçebilecekleri bilgisi kendilerine mutlaka açıkça iletilmiş olmalıdır. Bu kişilerin de gerçek-ten ulaşılabilir konumda olmaları gerekir. Projelerinizden birinde gönüllülerin de çalışacağı öngörülüyorsa, personel planlaması sırasında bu konuda bir yetkili kişi veya bir „gönüllüler koordinatörü“ de görevlendirmeniz gerekir.

KURALLAR VE YAPILARÖzellikle de henüz yeni görev almış gönüllülerin motivas- yonları yüksektir. Aktif olarak bir işe yaramak, işleri dü-zeltmek ve işleyişi sağlamak için büyük bir istek duyarlar. Bu motivasyonun barındırdığı potansiyeli doğru şekilde kullanabilmek için, gönüllülerin çalışmalarına yönelik kurallar belirlemeyi ve belirli yapılar dahilinde çalışma-larını sağlamayı kendinize iş edinmeniz gerekir. Örneğin

davranış kuralları gibi kuralların koyulması, hiç kimsenin organizasyonunuzun prensiplerine karşı davranışlar sergilememesi konusunda hem size hem de gönüllülere güvence verir. Özelikle de henüz yeni görevlendirilmiş ve deneyimsiz olan gönüllülerin nasıl davranacaklarını bilebilmeleri açısından kurallar önem birer rehber nite-liğindedir.

Aşağıdaki konular üzerinde hiçbir anlaşmazlık olmamalıdır:• Planlanan çalışma süresi,• Katılım için öngörülen tahmini süre,• Katılım sağlanacak çalışmanın içeriği ve ilgili görevler ve• siz ve gönüllüler arasındaki sorumluluk paylaşımı.

Amacınız, kendiniz ve gönüllüler de dahil olmak üzere çalışmalara katılım gösteren herkes için şeffaf ve güve-nilir çerçeve kuralların hayata geçirilebilmesini sağlamak olmalıdır.

Bu aynı zamanda, prosedürlerdeki ve koşullardaki değişiklikler (örn. projenin zamanından önce bitmesi veya bir gönüllünün görevinden ayrılması) ile ilgili bilgilerin de zamanında iletilmesi demektir. Bunları hayata geçirmek ve diğerlerinin de bu kurallara uymalarını sağlamak sizin görevinizdir.

Mültecilere yönelik çalışmalarda örneğin, gönüllüler ile mültecilerin ne kapsamda bir araya gelmeleri gerektiği bu kurallar çerçevesinde belirlenebilir. Özellikle de, ebeveynleri olmayan küçük yaştaki mül-teciler gibi korunmaya muhtaç kişiler ile ilgili yapılan çalışmalarda, davranış kurallarının ve çerçeve koşulların açıkça belirlenmesi çok önemlidir. Bunun için ayrıca mülteci çalışmaları alanında profesyonelleşmiş organi-zasyonlar ile de iletişim kurmalı ve onlardan danışmanlık almalısınız.

uygulama ÖnerisiGÖNÜLLÜLERİN İHTİYAÇLARI Gönüllü olmak, karşılığında mutlaka hiçbir şey beklemeden çalışmak demek değildir. Bu nedenle gönüllülere

sağlayabileceğiniz imkanları önceden gözden geçirmeniz gerektiği gibi, çalışmalarını doğru şekilde gerçekleşti-

rebilmek için nelere ihtiyaçları olabileceğini, bunların ne kadarını kendinizin karşılayabileceğini ve diğer

kuruluşlardan hangi kaynakları ve hizmetleri kullanabileceğinizi de değerlendirmeniz gerekir.

Aşağıda ayrıntılarıyla açıklanmış olan noktalar özellikle önemlidir.

33

Kuralların ve özellikle de yapıların oluşturulması, planla-maların da güvenilir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar. Bu nedenle, gönüllülere hangi görevleri üstlenecekleri ve bunları ne zaman yerine getirecekleri konusunda açık bildirimlerin yapılması çok önemlidir. Bu sayede gönüllü-lerde oluşabilecek işlerin yoğunluğu altında ezilme hissini önleyebilir ve yürüttükleri çalışmaları günlük hayatlarının bir parçası haline getirmelerini sağlayabilirsiniz.Bir çalışmanın başarılı olup olmadığı, nerelerde başarılı olduğu ve nerelerde iyileştirilmesi gerektiği ile ilgili çıkarımlar ancak yapılandırılmış bir çalışma ortamından elde edilebileceği için, bir planınızın olması çok önemlidir.

DeSTeKMülteciler ile çalışmak duygusal açıdan çok zorlayıcı ola-bilmektedir. Bununla doğru şekilde başa çıkabilmek için, kendinizi kesinlikle başkalarına kapatmamanız gerekir. talihsiz koşullar altında kalmış insanlar, bu durumlara çok farklı tepkiler verebilir. Gönüllülerinizin mültecilere yöne-lik çalışmaları sırasında, kendilerini duygusal olarak çok zorlayacak durumlar ile her zaman karşılaşabileceklerinin bilincinde olun. Bu nedenle gönüllülerinizi tanıyın ve onlardan desteği eksik etmeyin. Bu sayede, davranışların- daki değişiklikleri de daha kolayca fark etmeniz mümkün olacaktır. size çok zorlandığını bildiren birisi olduğunda veya siz bir gönüllünüzün bu durumda olduğunu fark ettiğinizde, danışmanlık merkezlerinden destek almaya çalışmanız da önemlidir. Bu durumda profesyonel yardı-ma ihtiyacınız vardır.

PAYLAŞIMGönüllüler için sadece bir şeyler yapıyor olmak değil, aynı zamanda başka kişiler ile bu konularda paylaşımlar-da bulunmak da önemlidir. Gönüllülerinizin birbirleriyle tanışmalarını ve konuşmalarını sağlayın. Bu sayede deneyimlerini de birbirleriyle paylaşma fırsatı bulurlar. Bu paylaşımlar ayrıca gönüllülerdeki endişeleri, güven-sizlikleri ve kendilerini yalnız hissetmelerini de ortadan kaldırmaya yardımcı olur.

Gönüllülerinize ayrıca, yakınlarda gerçekleştirilecek olan ve ilgilerini çekeceğini düşündüğünüz oturumların, toplantıların, sempozyumların ve diğer etkinliklerin de bilgilerini vermeniz iyi olacaktır.

İLERİ EĞİTİMGönüllülük esasına göre çalışma ve tam zamanlı çalışma, şart koşulan nitelikler bakımından birbirlerinden farklıdır. Mültecilere yönelik çalışmalarda gönüllü olmak için özel bir eğitim alınmış veya okul bitirilmiş olması zorunlu değildir. Önemli olan çalışmalara katılmak istemektir. Bu nedenle gönüllülerinizin, gerçekleştireceğiniz çalışmalar için profesyonel eğitim almış kişiler olmadığının ve bunu değiştirmenin de imkan dahilinde olmadığının bilincinde olmanız gerekir. Ancak mültecilere yönelik çalışmalarda görev alacak gönüllüler için bir dizi eğitim imkanı

mevcuttur. Küçük oturumlar veya atölye çalışmaları ile arka plan bilgileri verilmekte ve gönüllülerin pratikte kullanabilecekleri yöntemler üzerinde durulmaktadır.Bu nedenle bulunduğunuz çevrede hangi organizasyon-ların gönüllüleriniz için bu tip imkanlar sunduğu hakkında bilgi sahibi olmanız gerekir. Gönüllülerinizin eğitimi için küçük etkinlikler düzenlemek, sosyal hizmet çalışanlarıy-la, mahalli idaredeki karar alıcılarla veya bilim insanlarıy-la atölye çalışmaları düzenlemek veya onlardan eğitici dokümanlar sağlamak gibi imkanları kendinizin oluşturup oluşturamayacağınız üzerinde de düşünün. TAKDİRGönüllüler tarafından yürütülen çalışmaların takdir edil-mesi önemli bir görevdir. Bu tip çalışmalarda bulunan herkes sürekli olarak olumlu yorumlara ihtiyaç duymaya- bilir, ancak böyle yorumların yapılması herkes için her zaman önemlidir. Güzel uygulamalarla hayata geçirebi-leceğiniz takdir etme yöntemleri bulmak üzerine çalışın. Örneğin ortak bir kutlama yapmak üzere gönüllüleri davet edebilir, kendilerine takdir belgeleri verebilir veya bir projenin tamamlanmasıyla birlikte küçük hediyeler dağıtabilir ve gönüllülerinizin yürüttüğü çalışmaları ne kadar takdir ettiğinizi ifade edebilirsiniz.

Gönüllüler ile çalışma konusu kısa vadeli olarak düşü-nülmemelidir. Çalışmalarınız, organizasyonunuz ve sizin için çalışan gönüllüler ile ilgilenme biçiminiz ve yöntem-leriniz bu konuda bir itibar kazanmanızı sağlayacaktır. Gönüllüler için, sadece hangi amaca hizmet ettikleri değil çalışmaları hangi organizasyonun adı altında gerçekleştir-dikleri de önemlidir.

Özellikle insanları hemen harekete geçirmeniz gereken durumlarda, organizasyonunuzun itibarından ve insan-ların size karşı duyduğu güvenden yararlanabilirsiniz. Bu konuya iyi bir örnek aşağıdaki makalede yer alan Münih Müslüman Konseyi‘dir.

34

Eylül ayının ortalarında Macaristan hükümeti, sınırların- daki herkesin başka bir kayıt işlemine gerek olmadan sınırdan geçmelerine izin verdi. Bu da Macaristan‘dan çıkan binlerce ama binlerce insanın Avusturya üzerinden Almanya‘ya gelmesine neden oldu. Çoğunlukla trenlerle geldiler ve Münih‘e vardılar. Önce Berlin‘deki Lageso‘dan ve Freital‘dan gelen fotoğraflar dünyanın her yerine ulaştı. Mülteci yurtlarına olan saldırılar ve mülteci nüfusu ile başa çıkabilmek ve insanca uygulamalarda buluna-bilmek için kamu otoritelerine fazla yüklenilmesi, mül-tecilerin kabul sürecinin sorunsuz şekilde halledileceği konusunda pek de olumlu sinyaller vermemişti.

Münih‘e çok sayıda mültecinin geleceği haberini duy-duğumuzda buna verebileceğimiz tek bir tepki vardı: hemen harekete geçmek! Artık Münih‘te çok daha fazla mülteci vardı ve bu insanlar için yemek, kıyafet, barın-ma imkanlarının ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinin sağlanması gerekiyordu. yüreği olan bir dünya şehri Münih‘teydik. Öncelikle yetkili makamlarla irtibata geç-tik. Bu makamlar bize yardımcı olmaya çalıştı ancak aşırı yüklenme nedeniyle bizi pek de fazla destekleye-mediler. Bizim daha fazla yardıma ihtiyacımız vardı, hem de hemen. Bu arada ne yazık ki siyasiler de dahil olmak üzere bazı sesler yükselmeye başladı: Müslüman-lar nerede kaldı? Neden Müslümanlar yardım etmiyor? Oysa biz Müslümanlar olarak daha en baştan oradaydık. sahneye ilk çıkanlardan biri de Müslümanlardı. hemen dernek görevlileri ve bu alandaki aktif kişilikler ile irtibat kurduk. her dernekte, dernekle bir aidiyet bağı olmayan ama çevresi çok geniş olan kişiler mevcuttur. Bu kişilerin geniş çevrelerinden faydalanmanın ve bunları birbirleriy-le bağlantılı hale getirmenin tam zamanıydı.

Doğru kişiye ulaştığınızda, birçok işin altından kısa süre-de kalkabiliyorsunuz. yukarıda da belirtildiği gibi, mülteci akını sırasında bu insanları hemen harekete geçirdik. Geniş çevreleri sayesinde çok daha etkili olabilecek kişi-lere ulaştık. Bu kişiler, uzun yıllardır güvenilir, sağlam ve düzgün yürüttükleri çalışmalar nedeniyle birçok insanın güvenini kazanmış kişilerdir. Bir projenin sorunsuz şekil-de yürütülebilmesi için hangi kişi veya kurumlarla irtiba-ta geçilmesi gerektiğini kesinlikle bilirler. Birçoğu, işlerini de bir kenara bırakarak çalışmalara yerinden katılım göstermiştir. Neredeyse Münih‘teki tüm derneklerden Müslümanlar, yoğun mülteci akınıyla başa çıkabilmek için katkı sağlamak üzere hazır bulunmuştur. Çalışmalara yardım eden kişilerin koordinasyonu Münih Müslüman Konseyi tarafından üstlenilmiştir. Öncelikle merkez tren istasyonunda, mülteciler için geçirdikleri onca zorluktan ve uzun ve yorucu yolculuktan sonra bir şeyler yeme ve içme imkanı sunan stantlar kurulmuştur. İnsanlar anında bir şeyler alıp istasyona gelmeye başlamış ve su, ekmek, yiyecek ve çocuklara da oyuncaklar dağıtmıştır. Kısa süre içinde, özellikle sergi salonlarında ve diğer merkezlerde ilk barınma olanakları oluşturulmuştur.

hemen WhatsApp ve Facebook grupları kurulmuş ve birbirleriyle iletişime geçmeye başlamıştır. Grup üyeleri tarafından diğer aktif kişilikler de gruplara davet edilerek grubun genişlemesi sağlanmıştır. her bir grubun temsil-cilerine istekler bildirilmiş ve grup içinden de isteklere yanıt verilmiştir. Burada o kadar hızlı bir iletişim sağlan-mıştır ki, örneğin bir bebek arabasına ihtiyaç olduğu grupta duyurulduğunda hemen birçok bebek arabası tedarik edilmiştir. Gruplar arasında da iyi bir iletişim sağlanmış ve ihtiyaç duyulan malzemenin türüne göre

Örnek vaka MÜLTECİ ÇALIŞMALARINDA İLETİŞİM AĞLARI VE İNSAN KAYNAĞI

Münih Müslüman Konseyi

Proje Ortağı

35

hemen en hızlı çözümün sunulması veya gerekli malze-melerin tedarik edilmesi sağlanmıştır. Dernekler ve özel inisiyatifler, öncelikle merkez tren

istasyonuna daha sonra da farklı tesislere tonlarca kıya-fet, hijyen malzemesi, oyuncak vs. tedariki sağlamıştır. Çok büyük destek sağlayan ve bağış yapan büyük süper-marketlerin yanı sıra, küçük ve orta ölçekli işletmeler de katkı sağlamış ve satacakları ekmekleri mültecilere bağışlayan fırınlar ve pastaneler de olmuştur. yardım gönüllüleri doğrudan süpermarketlere giderek talepte bulunmuştur.

Bu çalışmalar, hem merkez tren istasyonunda hem de sonrasındaki tesislerde hemen fark edilen ve Müslüman-lar arasında da zaten tanınan sorumlu kişiler tarafından koordine edilmiştir. Böylece olay yerlerindeki sorumlu kişiler ile koordinasyon daha iyi sağlanmış ve gerçek ihtiyaçlar açığa çıkabilmiştir.

Burada kadınların payı büyüktür. Kadınlar arasında-ki iletişim daha kuvvetlidir. Çoğu bir meslek sahibidir, çocukları vardır ve evi çekip çevirir. Olay yerlerinde, birçok özel görev olmasına rağmen yardıma gelenlerin büyük bölümünün kadın olduğu görülmüştür. Başörtülü veya başörtüsüz tüm kadınlar, aynı amaç doğrultusunda görevlerini yerine getirmiştir. Mültecilerin büyük bölümü suriye‘den geldiği için, ilk irtibatlarının Müslümanlarla olması avantaj sağlamıştır. Çoğu hayatlarında ilk defa yabancı bir ülkeye gelen bu kişiler, kendilerini nelerin beklediği hakkında bir fikre sahip değildir. Olay yerinde ayrıca, işbirliğine yönelik ortak çalışmaların ne kadar başarıyla yürütüldüğü de görülmüştür. yardıma gelen-

ler birbirini tanımıyor olmasına rağmen, olağanüstü bir uyum ve yardımlaşma sergiledikleri görülmüştür.

yardıma gelen hristiyan, Musevi veya inançsız kişiler gibi Müslümanlar da sadece tek bir şey istiyordu: hangi din-den veya kökenden olurlarsa olsunlar, insanlara yardım etmek. Çünkü önemli olan orada yardıma ihtiyacı olan insanların olmasıydı. Müslümanlar aynı zamanda tercü-manlık ve çocuk bakımı gibi işlere de yardımcı oldular. Biz de farklı bir şey yapmadık. Binlerce kişi gibi sadece yardım edebilmek amacıyla çalıştık.Amacımız hiçbir zaman medyada görünmek ve ismimizi duyurmak değildi. sadece acil ihtiyaç içinde olan insanla-ra yardımcı olmayı hedefledik. Müslümanlar baştan beri yardım çalışmalarında bulunmuş ve yukarıda da belirtil-diği gibi yoğun mülteci akınlarında da sorumluluk üstlen-miştir. Müslümanlar uzun süredir İslami yapıdaki kurum-larda ve hatta Caritas veya Diakonie gibi kuruluşlarda hayır işleriyle aktif olarak ilgilenmektedir.

son olarak uyrukları, dinleri, renkleri ne olursa olsun tüm insanlara bir rica: İlk aşamada açlık veya susuzluk gibi temel ihtiyaçların karşılanması gerekliliği söz konu-su olsa da, birçok mülteci için din de önemini korumaya devam eder. Birçoğu için Kur‘an okumak zorluklarla başa çıkabilmenin çok önemli bir bölümünü oluşturur. Belki aralarında iyi niyetli olmayan birkaç kişi de çıkabilir. Ancak Müslümanların büyük bir bölümüne güvenebilir-siniz. Bizler de bu toplumun bir parçasıyız ve birbirimiz-den şüphe duymadığımız bir dünyada hep birlikte barış içinde yaşamak istiyoruz. Biz bu huzur ortamının bo-zulmasına izin vermeyeceğiz. Birbirimize saygı duymalı ve güvenmeliyiz. Ayrıca Müslüman toplumlar tarafından camilerde, derneklerde veya diyalog çalışmalarındaki ne-redeyse tüm faaliyetlerin on yıllardır gönüllülük esasına göre yürütüldüğü de unutulmamalıdır.

36

Daha sonra bu alanlarda hangi görevler için desteğe ihtiyacınız olduğunu belirleyin. İlgili görevi mümkün olduğunca açık şekilde tanımla-manız, „iş tanımına“ benzer bir görev listesi oluşturarak henüz organizasyonunuzu ve çalışmalarınızı tanımayan insanların da kolayca anlayabilmelerini sağlamanız gere-kir. Görev tanımının açık ve ayrıntılı olması, gönüllülerin de kendilerinden çok fazla iş istenmesi sonucu aşırı zor-lanacakları gibi bir düşünceye kapılmalarını da önler. yapacağınız bu açık görev tanımı ile birlikte ayrıca, gelecekteki gönüllülerinizin de hangi alanda çalışmak istediklerini daha kolay belirleyebilmelerine olanak sağlarsınız.

Bu sayede gönüllülerin, güçlü veya yetersiz gördükleri özelliklerini değerlendirerek buna göre hoşlanacakları işlerde çalışmalarını sağlar ve böylece motivasyonlarını da hep korumalarına yardımcı olursunuz.

Görevleri mümkün olduğunca ayrıntılı şekilde tanımlayın.

sadece organizasyonunuzun hangi alanlarda çalıştığı ve gönüllü çalışanlardan hangi spesifik görevleri beklediği-nizi belirlemeniz yeterli değildir. Ayrıca bir işte görevlen-dirmek istediğiniz kişilerin hangi nitelik profiline sahip olmaları gerektiği üzerinde de düşünmeniz gerekir.

„Görevler için hangi dilleri (Almanca ve yabancı diller) bilmek gerekiyor?“, „Belirli bir eğitime veya deneyime sahip insanlar mı arıyorum?“ veya „Kısa süreli bir yardı-ma mı yoksa uzun vadeli bir işbirliğine mi ihtiyacım var?“ gibi sorular, nitelik profilini oluşturmanızda size yardımcı olacaktır.

YARDIMCI ARAÇLARİş tanımı formatında bir görev profili hazırlama

İş tanımı, bir pozisyon ile ilgili tüm önemli görevlere ve bunların yapılış biçimine ve kapsamına ilişkin bilgiler içerir. Bunun için genel geçer bir şablon mevcut değildir,

ancak bazı noktalar her zaman önemli bir rol oynar. Bu tip bir tanımlamayı yaparken her zaman, iş tanımının gönüllülerden neler beklediğinizi tam olarak anlamanıza yardımcı olması gerektiğini aklınızda bulundurun. son olarak iş tanımı, çalışmalarınız ile ilgilenen kişiler tarafın-dan okuduğunda da hangi konudan ve ne tip bir çalışma-dan bahsedildiği rahatça anlaşılabilecek şekilde formüle edilmiş olmalıdır.

Aşağıdaki noktaları dikkate alarak basit bir görev profili oluşturabilirsiniz:

• Görevin amacı ve içeriği • Gereksinimler (zamansal, duygusal) ve ön koşullar (yetkinlikler)• sorumluluklar; tam zamanlı çalışanlar ne zaman dahil edilmeli?; • şeffaflık; sorunları bildirme/bilgilendirme yükümlülüğü • Faaliyet organizasyonu; Kiminle birlikte çalışıyorum ve benim yapamadığım bir şey olursa yerimi kim alabilir?

GÖNÜLLÜLERİ NASIL BULURSUNUZ?Birçok insan mülteciler için bir şeyler yapmayı istemekte-dir. Ancak projenizi veya organizasyonunuzu desteklemek isteyecek gönüllüleri hemen bulabileceğiniz konusunda o kadar emin olmamalısınız. sizinle birlikte çalışacak insanları bulabilmek için zaman ayırmanız, çalışmanız, hatta bazen de yatırım yapmanız gerekir.size sunulan tüm imkanları kullanmalısınız.

Birlikte çalışabileceğiniz gönüllü ajansları ve çalışan borsaları mevcuttur. Bulunduğunuz çevrede veya şehirde size uygun organizasyonların olup olmadığını araştır-malısınız.

Elbette sosyal medya olanaklarını da kullanabilirsiniz. Ancak size daha sonra da düzenli olarak düzgün sonuçlar verebilecek başarılı bir arama yapabilmeniz için zaman ayırmanız ve mümkünse mali kaynaklar ile yatırım yap-manız gerekir.

uygulama ÖnerisiGÖNÜLLÜLERDEN TALEBİNİZ NEDİR?

Gönüllü çalışma son derece kıymetli olmasına rağmen kıt bir kaynaktır. Bu nedenle gönüllüleri hangi amaçla

görevlendirmek istediğiniz üzerinde iyice düşünmeniz gerekir. Bunu yapmanın en iyi yolu genelden özele

doğru ilerlemektir.

Öncelikle organizasyonunuzda gönüllüleri hangi alanlarda görevlendirmek istediğinizi belirleyin. Örneğin organizas-

yonun yönetiminde desteğe mi ihtiyacınız var veya projelerinizde çalışacak insanlar mı arıyorsunuz, saptayın.

37

İnsanın kendisine en yakın olan ve en çok kişiye ulaşabi-leceği çevre yine kendi sosyal çevresidir. Mülteci çalışmalarına aktif katılım gösteriyorsanız, aynı şekilde katılım gösteren başka insanlarla tanışmanız kesindir. Ayrıca her zaman yeni insanlarla tanışabilir ve konuşurken onların konuya ilgi duyup duymadıklarını fark edebilirsiniz. Öyle bile olsa buna fazla güvenmemeniz ve her zaman

şimdiye kadar tanımadığınız yeni insanlarla tanışmaya ve iletişim kurmaya çalışmanız gerekir.

hatta broşürler ve el ilanları dağıtabilir veya toplu e-postalar da gönderebilirsiniz. Ancak bu yöntem hem zahmetlidir, hem de başarılı olacağı kesin değildir. Çok sayıda kişiye ulaşacağınız kesindir, ancak bu şekilde bir iletişim kurmak kişiye özel değildir ve bunları dağıttığınız veya gönderdiğiniz kişilerin organizasyonunuz ve pro-jeleriniz hakkında akıllarına gelebilecek soruları hemen cevaplama fırsatına da sahip olmazsınız. Genel olarak tanınan biri değilseniz, alıcıların konuya uzak durmaları da mümkündür.

ÖNEMLI: Çalışmalarınızda gönüllüleri görevlendirmenin hukuki sonuçları da söz konusudur ve bunlardan mutlaka haberdar olmanız gerekir. Bu konular hakkında ihtiyacınız olduğunda acilen bilgi edinmeye çalışmak yerine, önce-sinde ayrıntılı bilgileri edinmiş olmanız önemlidir. Burada yükümlülükler, sigorta ve iş kanunu ile ilgili soruların yanı sıra telif hakları ile ilgili sorunlar da ortaya çıkabilir. Çok geniş bir alana yayılması nedeniyle bu konularda kendini-zi güvenceye almanız ve yasalara uygun hareket edebil-meniz için profesyonel yardım almanız gerekir.

38

İLETİŞİM AĞLARI VE YEREL İŞBİRLİĞİsivil toplum çalışmalarında ve dolayısıyla mültecilerle ilgili çalışmalarda, iletişim ağlarının kurulması ve çeşitli taraflarla işbirliklerinin yürütülmesi genelde önemlidir.

yürüttüğünüz aktivite ne olursa olsun, sizinle benzer amaçlarla hareket eden, benzer bir hedefe ulaşmak isteyen veya örneğin sizin çalışmalarınıza destek ver-mekle görevli olan kişilerle karşılaşmanız olağandır. Çifte yapıları önlemek ve belirlenen hedefe en uygun şekilde

ulaşabilmek için, ortak işbirliği çalışmalarının yürütülmesi tavsiye edilir. Amerika‘yı yeniden keşfetmenize gerek yoktur. Bu bağlamda, verimli ve başarılı sonuçlara ulaşabilmek için organizasyonunuzu ve gerçekleştirdiğiniz çalışmaları düzene sokmanız gerekir. Bu düzenlemeler size ilk başta fazladan iş yükü çıkartacak olsa da, uzun vadede sağla-yacağı faydalar büyüktür.

39

uygulama ÖNERİsİAĞ OLUŞTURMA ÇALIŞMALARININ

PLANLANMASIMenfaatlerinizi belirleyin

İletişim ağları oluşturmak kendi başına bir hedef değildir. Bu aktiviteler belirli bir hedefe yönelik olarak gerçek-

leştirilir ve bu hedef de yine sizin organizasyonunuzun ve çalışmalarınızın çıkarına olmalıdır. Ancak bu sayede

size uygun bir iletişim ağı ortağı bulabilirsiniz.

Bunun için öncelikle iletişim ağı oluşturma çalışmalarının hayata geçirilmesiyle ilişkili olduğunu düşündüğünüz

menfaatlerinizi belirleyin. Projenizin genel görünümü üzerinde çalışın ve kendinize aşağıdaki soruları sorun.

İLETİŞİM AĞI OLUŞTURMA ÇALIŞMALARI SİZİN İÇİN VE ORGANİZASYONUNUZ İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?İletişim ağı oluşturma çalışması doğru bir çalışmadır. İstediğiniz sonuçları alabilmek ve başarıya ulaşabilmek için öncelikle belirli bir yatırım yapmanız gerekir. yatırım yapacağınız şeyler ise, giderek daha da kıt hale gelen kaynaklar olan zaman ve paradır. sizin ve organizasyo-nunuzdaki diğer üyelerin iletişim ağları kurmak ve bunları sürdürmek için harcayacağı zaman, diğer aktivitelere ayıracağınız zamandan çalacaktır. Bu durumun farkında olmalı ve öncelikle iletişim ağı oluşturma çalışmalarını ne-den gerçekleştirmek istediğiniz üzerinde düşünmelisiniz. hem kendiniz hem de görevlendirmek istediğiniz diğer kişiler için, bu duruma gerekçe oluşturacak iyi neden-lerinizin olması gerekir. Bunlar arasında örneğin yerel işbirliklerinin yetersiz kalması, çalışmalarınızın yeterince fark edilmemesi, henüz genç bir organizasyon olarak fazla tanınmamanız gibi nedenler sayılabilir. Ancak yine de belirtmek gerekir ki, iletişim ağlarının oluşturulması kendi başına bir amaç değildir. yani şimdiye kadar aktif

bir iletişim ağı oluşturma çalışmasının yapılmamış olması, tek başına yeterli bir neden değildir.

İŞBİRLİĞİ AĞLARI OLUŞTURMA İLE NEYİ HEDEFLİYORSUNUZ?İlk soru nedenlere yönelik olsa da, sonrasında aktif iletişim ağları oluşturma ile bağlantılı olduğunu düşün-düğünüz hedeflere yönelik sorular da sormanız gerekir. Fonksiyonel bir iletişim ağına sahip olunması, birçok kişi ile iletişim kurmak anlamına gelmez. Önemli olan, doğru zamanda ve ihtiyaç olunan anda en uygun kişi ile iletişi-me geçebilir durumda olmaktır. Bu nedenle iletişim ağınızı örneğin belirli konu başlıklarına göre düzenleyebilirsiniz ve ağınızı en verimli şekilde kullanabilmek için bu şekilde bir düzenleme yapmanız da elzemdir. İletişim ağı oluştur-ma çalışmalarınız ile somut olarak ulaşmak istediğiniz hedefleri, organizasyonunuzun hedeflerinden (örn. yasal hedefler) veya yürütmek istediğiniz bir projenin hedefle-rinden yola çıkarak belirleyebilirsiniz.Mültecilere yönelik çalışmalarla bağlantılı olarak, iletişim ağlarınız kesinlikle kamu idarelerindeki (belediyeler) ve sosyal yardım organizasyonlarındaki karar alıcılardan ve mültecilere yönelik çalışmaları gerçekleştiren diğer orga-nizasyonların temsilcilerinden (örn. bölgesel inisiyatifler, yardım grupları veya danışma kurulları) oluşmalıdır.

GÜNCEL İLETİŞİM AĞINIZIN ÖZELLİKLERİ NELER?tüm organizasyonlar belirli bir bölgeden çıkar ve ku-ruluşlarının ardından da orada kök salar. Organizasyo-nunuzun diğer üyelerinin ve sizin, kendinize ait iletişim ağlarınızın olması ve bu ağları sürekli genişletmeniz gere-kir. Göreviniz bu iletişim kanallarını açmak ve söz konusu olduklarında organizasyonunuz tarafından kullanılabilme-lerini sağlamaktır. Kendinize, mevcut hangi irtibatlardan yola çıkarak bir iletişim ağı oluşturmaya başlayabileceği-nizi sorun. Böylece hangi alanlarda zaten iyi konumlanmış olduğunuzu ve hangi alanlarda mutlaka yeni bağlantılar kurmanız gerektiğini hızlıca belirlemiş olursunuz.

40

GENEL BİLGİ TOPLAYINİletişim ağı oluşturma çalışmaları öncelikle araştırmalar ile başlar. Mültecilere yönelik çalışmalar ile ilgili olarak, sizin için ve organizasyonunuz için önemli olan aktörler hakkındaki bilgileri toplamanız gerekir.Özellikle de aşağıdakiler ile ilgili bilgi sahibi olmanız gerekir:

DİĞER DERNEKLER VE ORGANİZASYONLARşehrinizde yer alan ve sizinle aynı hedeflere ulaşmayı amaçlayan diğer dernekler, organizasyonlar ve inisiyatifler ile ilişkiye girin. Bu kuruluşların dini veya seküler dernekler ol-ması ikinci plandadır. Önemli olan, mültecilere yardımcı olmak gibi ortak bir zeminde buluşuyor olmanızdır. İletişim kurmanın iyi bir yöntemi de, mahalli entegrasyon veya yabancılar ile ilgili danışman kurulların gerçekleştirdiği toplantılardır. Birçok şehirde, mahalli temsilciler ve İslami cemaatler ile diyalog platformları ve yuvarlak masa toplantıları yürütülmektedir. Bunlara katılmanız halinde, benzer fikirleri paylaştığınız kişi-lerle kolayca iletişim kurabilirsiniz.

KİLİSELER, DİNİ CEMAATLER VE SOSYAL YARDIM DERNEKLERİMültecilere yönelik çalışmalar hristiyan kiliseleri için önemli bir konudur. Kiliseler bu konuyu çok ciddiye almakta ve hem kendileri bağımsız olarak hem de işbirliği çalışmalarında katılımcı olarak faaliyet göstermektedir.şu anda birçok eyalette ve bölgede, hristiyan kiliseleri ile İslami cemaatler ve organizasyonlar arasında kurumsallaşmış bir alışveriş söz konusudur. Bu yuvarlak masa toplantıları, diyalog toplantıları ve diğer oluşumlar aynı zamanda işbirliği-ne yönelik projelerin ve küçük ortak projelerin geliştirilme-sine yönelik birer platform görevi de görmektedir. Bu durum tabii ki mültecilere yönelik ortak çalışmalar için de geçerlidir. sadece doğrudan aktif olarak katılım sağlayabilmek için değil karşılıklı bilgi ve anlayış alışverişine de katkıda bulunabilmek için, bu oluşumlarla iletişim kurmanın yollarını aramanız çok önemlidir.

Diğer dini cemaatler ile iletişim içinde olmak, hristiyan kili-seleri ile iletişim halinde olmaktan daha önemlidir. Bir dini cemaati tanımıyorsanız, mutlaka bu cemaatin arka planı ve hedefleri ile ilgili bilgi sahibi olmanız gerekir. ülke genelinde, tarikat bilgilerine ulaşma olanağı veren bir danışmanlık mer-kezleri ağı mevcuttur.

ÖNEMLI: Mültecilere yönelik proje çalışmaları çok hassas bir alana işaret eder. Bu hedef grup ile yaptığınız çalışmalarda sizin de sorumluluk üstleneceğinizin farkında olmanız gerekir. Bu nedenle bu hedef grubun acil ihtiyaçlarını suiistimal etmek isteyebileceklere göğüs görmek de sizin görevinizdir. sizinle birlikte çalışan kişilerin, mülteciler ile kurdukları ilişkileri kök-ten dinci, gizli veya totaliter görüşleri ve başka görüşleri yay-mak için bir fırsat olarak kullandığı durumlar fark ederseniz, hemen müdahale etmeniz gerekir. İş ortaklığı yaptığınız diğer organizasyonlar da, organizasyonunuzun iyi niyetini kanunsuz amaçlar doğrultusunda kötüye kullanabilir.

POLİTİKAMahalli bir dernek olarak, mahalli politikalar konusundaki ka-rar alıcı mercileri ve etkileyici aktörleri tanımanız ve bu kişiler ile iletişim kurmaya çalışmanız gerekir. Eyalet veya kasaba konseyinizin hangi partilerden, fraksiyonlardan ve kişilerden oluştuğu hakkında bilgi edinin ve bulunduğunuz bölgedeki politik konuları takip edin.

İnternetteki ve gazetelerin yerel baskılarındaki yayınları takip ederek ve tabii ki doğrudan bölgenizdeki siyasi sorunlarla ilgilenen ilgili kişiler ile iletişim kurarak bilgi edinebilirsiniz.

İLK TEMASI KURUNArtık ne gibi endişeleriniz olduğunu ve bulunduğunuz bölge-deki organizasyonlar için iletişim kurulacak en uygun yetkili kişinin kim olduğunu biliyorsunuz.Ancak yine de organizasyonlar ve bireyler ile kuracağınız ilk temas üzerinde çalışmanız gerekir. Bunun için en iyi yöntem, içinde organizasyonunuzun misyon beyanının, ku-ruluş amacınızın yazılı özetinin ve mümkünse daha önce yürüttüğünüz projelere ilişkin bilgilerin yer aldığı bir portföy hazırlamaktır. Böylece muhatabınızın da elinde sizinle ilgili bir belge olur ve siz kendinizi anlatırken o da portföyünüzü inceleyebilir.Mutlaka iyi bir görüşme stratejisi üzerinde de düşünün. Amacınız, karşınızdaki kişiyi organizasyonunuzun fikirleri ve kişiliğiniz hakkında ikna edebilmektir. Bu ikna süreci, uzun vadeli bir iletişimin kurulabilmesi için temel teşkil eder.Bu süreçte, endişe ettiğiniz maddeleri muhatabınızın en çok ilgisini çekeceğini düşündüğünüz konuları daha çok ön plana çıkartarak ifade edebilirsiniz. Ancak her zaman dürüst olun ve asıl amacınızdan fazlaca sapacak konuşmalar gerçekleştir-meyin. Böylece daha sonra oluşabilecek hayal kırıklıkları da önlenmiş olur.Kritik sorular sorarak ve muhatabınızdan yorumlar alarak, mümkün olan en yapıcı görüşmeyi gerçekleştirmeye çalışın. Daha ilk görüşmeden iyi bir güven altyapısı oluşturamamanız istisnai bir durum değildir ve son derece normaldir.

İRTİBATLARINIZI CANLI TUTUNİletişim ağı oluşturmak durağan bir iş değildir. hiçbir zaman tamamlanmış sayılmaz, sürekli ilgilenilmesi ve her zaman ön planda tutulması gerekir.

Bunu her zaman kendi başınıza yapmak zorunda değilsiniz. zaten aktif durumda olan bir iletişim ağı arayabilir, örneğin şehrinizdeki mülteci yardım ağları ile iletişim kurabilirsiniz. Buralarda kurulu bir yapı mevcuttur ve iletişim ağındaki üyelerin düzenli olarak bir araya geldikleri veya en azından birbirleriyle fikir alışverişinde bulundukları toplantılar düzen-lenir.Ancak siz de kendinize, bu iletişim ağının ortak çalışmalarına hangi somut katkılarda bulunabileceğinizi sormalısınız.

Bu nedenle, organizasyonunuzun özel menfaatleri ile ile-tişim ağındaki diğer ortakların menfaatleri arasında kesişen noktaların oluşmasını sağlamak çok önemlidir. Kesişmenin olduğu alanlar ve içerikleri elbette ilk başta kesin olarak

41

bilinemeyecektir. Ancak iletişim ortağınızı daha iyi tanıdıkça bu konular da açıklığa kavuşacaktır. Diğer iletişim ortaklarının yaklaşımlarına, menfaatlerine ve uygulamalı çalışmalarına ilişkin bilgiler toplayın. Böylece genel bir bakış açısı elde eder ve karşılıklı bilgi ve fikir alışverişleri yapılarak bunu zamanla daha ayrıntılı bir hale getirebilirsiniz.

topladığınız bilgiler, size kendi çalışmalarınızla ilgili de mutlaka fikir verecektir. Bu sayede pozitif bir etkilenme de olacaktır.

Aynı zamanda, sizi bu iletişim ağıyla bağlantılı konuma getiren menfaatleriniz ve endişeleriniz ile ilgili de sürekli bir takipte olun.

sonuçta mültecilere yönelik çalışmaların yürütüldüğü ile-tişim ağlarında, her zaman mültecilere yardımcı olmak ve mültecilerin ihtiyaçlarını karşılamak amacı söz konusudur. Bir iletişim ağına katılmaya karar verdiğinizde, bu ağ sizi bu kapsamda faaliyete sokacak ve siz de kendi fikirleriniz ve önerileriniz ile iletişim ağındaki diğer ortakları hareke-te geçireceksiniz.

İşte bu faaliyetlerin en iyi şekilde yürütülebilmesi için, isteklerinizi ve bunların altında yatan nedenleri mümkün olduğunca somut ve anlaşılır şekilde tanımlamanız çok önemlidir.

Bu nedenle fikirlerinizi, ilk kez okuyanların veya duyan-ların bile kolayca anlayabileceği küçük konseptler halinde sunmanız gerekir.

İSTİKRARLI İLİŞKİLER KURUNDaha önce de söylediğim gibi iletişim ağı oluşturmak durağan bir iş değildir. Başkalarıyla karşılıklı güvene da- yalı kalıcı ilişkilerin kurulabilmesi için, bu yöndeki çalış-maların hiç bırakılmaması gerekir.

Bu nedenle pratikteki hedefiniz, kendinizi veya organizasyonunuzdaki diğer üyeleri, organizasyonunuzun yetkili kişileri yani görünen temsilcileri olarak yetiştir-mektir.

İdare (örn. mahalli entegrasyon sorumlusu veya sosyal hizmet danışmanı)Modern mahalli idarelerde, entegrasyon çalışmalarına ve kültürlerarası çalışmalara yönelik merkezler ve bu alanlarda görevlendirilmiş kalifiye personel mevcuttur. İdarede ilk iletişim kuracağınız merciler buralardır. Özel-likle yeni organizasyonlar irtibat kurma konusunda aktif çalışmalar gerçekleştirmelidir. Bunun için acil bir nedenin ortaya çıkmasını beklememeniz gerekir. İnsiyatif alın ve kendinizi kısaca tanıtın. İlgili mercilerin iletişim bilgilerini çoğu zaman bir Google araması ile bulmanız mümkündür. „Entegrasyon“ teriminin yanına bulunduğunuz şehri de yazarsanız, işinize yarayacak sonuçlar elde edebilirsiniz.

MAHALLİ İDARE NEDİR?Mahalli idareler (belediyeler), federal devletten ve federal eyaletlerden sonra Almanya‘daki üçüncü siyasi birimdir. Federal Almanya Cumhuriyeti‘nde neredeyse toplam 13.000 mahalli idare mevcuttur. Bunlardan en büyüğü, üç milyonu aşkın nüfusuyla Berlin eyaletidir.

MAHALLİ GÖREVLERMahalli idareler, kendi ilişkilerini yönetebilme hakkına sahiptir. Mahalli idarelerin öz yönetim hakları Anayasa ile güvence altına alınmıştır (Anayasa Madde 28). Öz yönetim görevlerinin yanı sıra (gönüllü görevler), mahalli idareler federal devlet ve eyalet tarafından öngörülen zorunlu görevleri de yerine getirmekle yükümlüdür.

Mahalli idarelerin zorunlu görevlerde hareket kabiliyeti göreli olarak daha kısıtlıdır. Genellikle sadece hangi göre-vin yerine getirilmesi gerektiği değil, aynı zamanda ilgili görevin nasıl yerine getirilmesi gerektiği de belirlenmiştir.

Gönüllü yürütülen görevler ise, mahalli idarelerdeki siyasetin can damarını oluşturur. Bunlar yaşam kalitesiyle ilgilidir: Parklar, yeşil alanlar ve yapı projeleri, tiyatrolar, müzeler, orkestralar, çocuk bakım yuvaları ve gençlik merkezleri, spor tesisleri, yüzme havuzları, toplu taşıma, kütüphaneler ve serbest zaman etkinlikleri.Mahalli idareler aynı zamanda sosyal çalışmaların da yerel sponsorlarıdır ve özel şirketlere ek olarak, sosyal meslek mensuplarının en büyük işvereni konumundadır.Mültecilere yönelik çalışmalar, mahalli idarelere birçok yönden temas etmektedir. Özel projelerde görevlendirilen çok sayıda yetkili ve sorumlu personel mevcuttur. Entegrasyon memurlarınız her sorunuzu hemen cevap- layamayabilir, ancak size genel bir tablo sunar ve doğru bilgileri aktarır.

Mahalli idare ve tüm diğer kamu hizmeti kurumları ile iletişim kurarken, Almanya‘da devlet ile dini cemaatler arasındaki ilişkilerin nasıl düzenlendiğini bilmeniz gere-kir. Bu konu yasal, sosyo-politik ve tarihi boyutları olan bambaşka bir başlıktır.uygulama açısından, dini cemaatlerin de devlet işlerine katılım sağlayabileceğinin ancak burada devletin tarafsız-lığını korumakla yükümlü olduğunun bilinmesi önemlidir. Bu da örneğin, projelerin kamu kaynaklarıyla finanse edilebilmesine olanak sağlamaktadır.yani tamamen dini içerikli projeler için devletten kamu desteği almayı umut etmemeniz gerekir. Ancak aktivite-lerinizi desteklemek ve sizi toplum (sosyal, kültürel vs.) veya din politikası ile ilgili alanlarda bir çözüm ortağı ola-rak kazanmak yine devletin ve mahalli idare kurumlarının inisiyatifindedir. Aşağıdaki makale, mahalli idareniz ile daha iyi ilişkiler kurabilmeniz konusunda size yardımcı olacaktır. Makale-de, İslami cemaatler ile mahalli idare kurumları arasındaki işbirliği çalışmalarına yönelik altyapı bilgileri sunulmuş ve iki uygulama örneği verilmiştir.

42

Arka planMAHALLİ İDARELERİN DİNLE BAĞLANTISI

MÜNİH VE AUGSBURG ÖRNEKLERİ

DR. MARGRET SPOHN

Bu toplantılarda, şehirdeki Müslüman dernekler ile bele-diye başkanının bir araya getirilmesi ve böylece oluşan soruların ve sorunların doğrudan şehrin idarecileri ile görüşülerek açıklığa kavuşturulması amaçlanmaktaydı. sonuçta bu etkinlik için her iki toplantının hazırlanması, toplantıların gerçekleştirilmesi, protokollerin oluşturul-ması ve bunların gönderilmesi yılda toplam dört gün sürmekteydi. 2015 yılının Mart ayında Münih‘ten ay-rılmam nedeniyle, bulunduğum göreve yeni bir kişinin getirilmesi sırasında pozisyon duyurusunun odak noktası „dini cemaatlerin mahalli ilişkileri“ olarak belirlendi. yılda dört işgünü süren bir faaliyetten, şehir yönetiminde neredeyse tam zamanlı bir pozisyona geçilmiş ve böylece mahalli idare uygulamalarında din daha etkili bir role sahip olmuştur.

Bu noktanın üzerinde daha ayrıntılı şekilde düşünülmesi gerekir. Aslında dinin mahalli idarelere nüfus etmesinden ziyade, burada dini cemaatlerin mahalli ihtiyaçlarının dikkate alınması söz konusudur. Bu nedenle çok yaygın olarak kullanılan „dini diyalog“ terimi, bir mahalli idarenin bu alanda yürütmesi gereken aktiviteleri ifade etmekte son derece yetersiz kalmaktadır.

Mahalli idareler seküler kurumlardır ve bu nedenle dini konular ile ilişkileri olmamalıdır. Günümüzde „Münih Kültürlerarası Çalışmalar Merkezi“ olarak adlandırılan kurumda yaklaşık 2013 yılından bu yana kullanılan yeni „dini cemaatlerin mahalli ilişkileri“ tanımı, konunun odak noktasını çok daha iyi ifade etmektedir. Müslümanlar ile hristiyanlar arasındaki her türlü iletişim dinler arası diyalog anlamına gelmez. Biri hristiyan diğeri Müslüman olan iki kadın doktor, yeni kanser tedavisi yöntemleri ile

ilgili konuştuklarında, burada dini bir aidiyet herhangi bir rol oynamadığından bu konuşma bir dinler arası diyalog değil, mesleki bir fikir alışverişidir. Bir mahalli idare Müslüman halk ile iletişim kurmaya yönelik çalışmalar yaptığında, burada da yine dini bir unsurdan ziyade şehirdeki Müslüman vatandaşların eşit katılımını sağlamaya yönelik bir bakış açısı söz konu-sudur. Birçok Müslüman Alman vatandaşı olmasına ve diğer tüm Alman vatandaşları ile aynı yasal haklara sahip olmalarına rağmen, Müslüman bir dini cemaat olarak hala birçok alanda eşit haklara sahip oldukları göz ardı edil-mektedir.

Bu durum, dini cemaatler ile eyalet arasındaki ilişkilerle bağlantılıdır ve genellikle de çeşitli anlaşmalar ile düzen-lenir. hem Katolik hem de Protestan kilisesi ve Musevi dini cemaatleri ile yapılmış olan ve tarafların sahip ol-duğu hak ve yükümlülük kapsamlarını tanımlayan sözleş-meler mevcuttur. Almanya‘da Müslümanları temsil eden belirli bir Müslüman inanç topluluğu mevcut olmadığın-dan, Müslümanlar ile imzalanmış bu tip bir sözleşme yoktur. Münih, Augsburg, Berlin veya Köln‘de yaşayan Müslümanlar dünyanın dört bir yanında kökleri olan, farklı İslami akımları benimseyen ve dini uygulamalar bakımından da farklı görüşleri hayata geçiren kimseler-dir. Burada bir eyalet için tüm Müslüman cemaatin adına söz ve temsil yetkisi olan „tek bir“ muhatap bulmak çok zordur.

Alman İslam Konferansı 2006‘dan bu yana her birleşim-de mutlaka üzerinde görüşülen bu konunun ayrıntılarına fazla girmeden de, konunun eyaletlerimizdeki Müslüman müminler üzerinde somut ve doğrudan etkileri olduğunu

2002 yılının Ocak ayında, Münih eyalet başkentinin kültürlerarası iletişim

merkezinde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladım. Çalışmalarımızın

temelini, Münih şehri için bir entegrasyon konsepti ve bir entegrasyon

raporu geliştirmek oluşturuyordu. Ayrıca, şehir içinde yürütülecek olan

kültürlerarası çalışmaların açılışında yapılan konuşmalar üzerinde de çalıştık.

Benim görevlerimden biri, yılda iki defa „Müslümanlar ile yuvarlak masa“

toplantıları düzenlemekti.

43

söyleyebiliriz. hristiyanlar ve Museviler için doğal bir hak olarak görülen birçok konuda Müslümanların büyük çaba sarf etmeleri gerekmekte ve bu çalışmalar genellikle de sadece bulundukları bölge ile sınırlı kalmaktadır. Bundan etkilenen konulardan biri de örneğin din eğitiminin orga-nize edilmesidir; bu bağlamda öğretmenlerin eğitilmesin-den başlayan, işlenecek müfredata ve görevlendirilecek eğitimcilere kadar uzanan bir süreç söz konusudur. Ancak son birkaç yıldır Almanya‘da model projeler ile yürütülen

İslam teolojisi kürsülerinin kurulması çalışmaları da yine bu kapsamdadır. Müslümanlar henüz bir vergi sistemi oluşturmamıştır, Müslüman bir sosyal yardım organi-zasyonu mevcut değildir ve hatta iş kanununun diğer alışılagelmiş ve özellikle de Katolik olduğu bilinen kurum-lara uygulanan hükümleriyle çelişkiler barındırabilecek, kendilerine ait bir iş kanunları da yoktur. 25

Bunun mahalli uygulamalar için ne anlama geldiğini üç örnekle açıklamak isterim.

Başta sözünü ettiğimiz yuvarlak masa Müslüman top- lantılarından, mahalli idarelerin çalışma biçimi, idare-lerdeki (danışmanlık) hizmetler, ilgili aktörler ve her bir birim veya teşvik programı ile ilgilenen yetkili kişiler ile ilgili daha fazla bilgi sahibi olma yönünde bir istek belirdi. Müslüman cemaatlerin temsilcileri, cemaat üye-lerinden bu yönde çok sık ve yoğun sorular aldıkları için bu isteği dile getirdiler. Müslüman cemaatler ile yapılan iki günlük konferansta, mahalli birimlerin ve kiliselerin temsilcileri ile birlikte sonuç olarak „Münih‘teki yetkileri mahalli düzeye taşıma. İmamlar ve Müslüman vaizler için ileri eğitim“ raporunun temel yapısı oluşturuldu. Dokuz ay boyunca ayda bir defa olmak üzere, Federal Almanya Cumhuriyeti‘nin siyasi sistemi hakkında aşağıdaki konu-larda bilgi aktarımı yapılmasına karar verildi: 1 Almanya‘daki eğitim sistemi,2 Almanya‘daki mesleki eğitim sistemi,3 Aile,4 sağlık ve yaşlı bakım sistemi,5 Kültürel çeşitlilik, kültürler arası iletişim ve6 Mahalli/bölgesel yapılar,

Bu noktada projenin özellikleri, finansmanı veya içeriği ile ilgili ayrıntıya girmek istemiyorum; bu başlıkların tamamı yukarıda belirtilen değerlendirme raporunda

ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Burada benim için asıl önemli olan, bu tip bir proje için mahalli idareler ile Müslüman cemaatler arasında yürütülecek daha yakın işbirliği çalışmalarından doğacak sonuçlardır. Bu proje, Müslüman cemaat üyelerinin eğitilmesine yönelik bili-nen hedefinin yanı sıra ayrıca 13 farklı ülkeden ve farklı İslami akımlardan gelen imamların ve cemaat üyelerinin eğitimlere katılım göstermeleri ile birlikte, (genellikle etnik yapıları ile ayrışan) Müslüman cemaatlerin kendi aralarında da ilk defa ortak bir zeminde buluşmalarına vesile olmuştur. Projenin bu bağlamda kültürlerarası bir etkisi de söz konusuydu. Münih‘teki Müslümanlar ile birlikte geliştirilen ve benimsenme oranı son derece yüksek olan MünchenKompetenz projesi, aynı zamanda bir mahalli idare içindeki kişiler ve görev-ler ile ilgilenilmeye ne kadar hazır olunduğunun da bir göstergesi oldu. Bu kişiler ile yıllar boyunca iletişimimizi koparmadık ve kriz durumlarında27 da son derece açık ve güvenilir fikir alışverişlerinde bulunduk.

Eyalet bu kişilerle iletişim kurarak, Münih‘teki Müslüman cemaatlere bir ziyaret düzenlenmesi konusunda da ken-dilerinden yardım aldı.

Örnek VAKALARDr. Margret spohn 1. İKNA EDİCİ BİR PROJE FİKRİ: MÜSLÜMAN CEMAATLER İÇİN MÜNİH‘TEKİ YETKİLERİN MAHALLİ DÜZEYE TAŞINMASI26

44

Dönemin üçüncü belediye başkanının kişisel danışmanı, İkamet ve Göç Dairesi başkanı ve Kültürler Arası Çalış-malar Merkezi katılımıyla gerçekleştirilen bu ziyaretlerin amacı, Müslüman cemaatlerin çalışmaları, ihtiyaçları ve endişeleri ile ilgili izlenimler edinmek ve yerinde tespitlerde bulunmaktı. Bu tip bir ziyaretin, idarenin resmi mesai saatleri içerisinde gerçekleştirilebilmesi mümkün değildi. toplantılar her zaman akşamları ger- çekleştirilmekte ve genellikle de saat 20:00‘den sonra başlamaktaydı. Bu ziyaretler sayesinde, derneklerde yürütülen ve kamunun tamamen bihaber olduğu bir dizi aktiviteyi de doğrudan gözlemleme fırsatı yakaladık. Örneğin bir caminin gençleri yakında bulunan bir parkın çöplerini gönüllü olarak düzenli şekilde topluyor, diğer-leri Passau‘daki sel kurbanları için bağış yapıyor veya tanıdıklarını da toplayarak bizzat kriz bölgesine yardıma koşuyor ve buradaki çatıları onarmak için çalışıyordu. Ancak bunun yanı sıra ayrımcılık içeren birçok üzücü deneyim de söz konusu oldu. Özellikle iyi eğitim görmüş genç başörtülü Müslüman kadınlar, iş bulma çabalarının sonuçsuz kaldığı ve bu yöndeki çalışmalarının başörtüleri nedeniyle sürekli olarak başarısızlığa uğradığı konusunda şikayetlerini bildiriyordu. Mahalli temsilciler buna benzer

akşam toplantılarından sayısız deneyim ile ayrılmakta ve Müslümanların ayrıştırılmasını hedefleyen ifadeler ile karşılaşıldığında ortaya sürecek birçok argümana sahip olmaktadır.

ziyaret ettiğimiz ve Belediye Başkanı tarafından camiler-de nasıl bir Ramazan tebriğinin yapıldığını sorduğumuz cami cemaatlerinden aldığımız yanıtlar bizi çok şaşırttı. uzun yıllardır Ramazan‘ın bitiminde süddeutsche zeitung gazetesinde yayımlanmasına rağmen bu tebriklerin ca-milerden hiçbiri tarafından bilinmiyor olmasını da büyük bir hayretle karşıladık. Bu deneyimden yola çıkıp akıllıca davranarak, bir sonraki yıl Ramazan tebriklerimizi doğru-dan Müslüman derneklerine gönderdik. Daha sonraki ziyaretlerimizde, Belediye Başkanı tarafından gönderi-len tebrik mesajlarının, camilerdeki mesaj panolarında Mekke hac duyurularının hemen yanına asıldığını gördük. Bu ziyaretler biraz zamanımızı aldı, tarih belirleme ve or-ganizasyon çalışması gerçekleştirmemizi ve akşamları da çalışmamızı gerektirdi. Ancak bu sayede kurulan güven ilişkisi ve bizim cemaatler hakkında edindiğimiz izlenim-ler bu çabaların ve çalışmaların tümüne değdi.

2. BELEDİYE YANINIZDA - VE MÜNİH MÜSLÜMAN CEMAATLERİ İLE GÖRÜŞMEDE

45

üçüncü örneğimiz Augsburg‘tan. MünchenKompetenz projesinden ilham alan dönemin Augsburg Eyaleti Enteg-rasyon ve KüLtüRLERARAsi Çalışmalar Merkezi de „AugsburgKompetenz“ eğitim projesini hayata geçirdi ve bu proje sonunda Müslüman vaizlerin hastanelerde görevlendirilmesi fikri doğdu. Eyaletin burada ilgilendiği konu dini temelli değildi, aksine özellikle de hastanelerde Protestan ve Katolik Augsburg sakinleri için doğal bir hak olan vaizlik hizmetinden Müslümanların sınırlı şekilde yararlanabiliyor olmalarıydı.

2010 yılından 2017 yılının Ocak ayına kadar toplamda 83 Müslüman vaiz, Katolik ve Protestan vaizlere yönelik müfredattan da destek alınarak eğitilmiş, süpervizyon ve moderasyon görevleriyle kalıcı olarak istihdam edilmiş-tir. Eğitim sorumluluğu Kültürlerarası İletişim Enstitüsü (itV; institut für transkulturelle Verständigung) tarafın-dan üstlenilmiştir. Projenin finansmanı için Entegrasyon ve KüLtüRLERARAsi Çalışmalar Merkezi‘nin bir devam organizasyonu olan Göç, Çok Kültürlülük ve Çeşitlilik Ofisi‘nden teşvik alınmıştır.

Eğitilen vaizler, üstlendikleri görevi eyaletin yürüttüğü sosyal hizmetlerin bir bölümü olarak görmekte ve çalış-malarını Augsburg ile işbirliği halinde yürütmektedir. MusA‘nın özelliği ise, katılımcılarının farklı Müslüman derneklerinden gelmesi veya kendilerini İslamiyet‘e adamış bireyler olmalıdır. Ancak görevlerini yürüttükleri süre boyunca herhangi bir birliğin veya çatı derneğin üyesi olarak değil, MusA bünyesinde görev alan çalışan-lar olarak hizmet verirler.

MusA içinde de kayda değer bir gelişim söz konusudur. hastanedekilere yardım etme düşüncesinden yola çıkılan projenin eğitim ayağı farklılaşmıştır. herkes için geçerli olan temel bir eğitimin ardından, vaizler hastanede veya hapishanede çalışmayı veya mültecilere yönelik çalış-malara odaklanmayı tercih edebilmektedir. Özellikle de seleficilik ve Cihatçılık ile ilgili tartışmaların arasında, Müslüman vaizlerin ne kadar önemli bir rol oynadığı açıktır. Burada vaizler ile hedeflenen seleficilik‘i önle-meye çalışmaktan ziyade, insanların yaşadıkları kriz

anlarında onların yanında olarak onları dinleyebilmek, biraz daha dirayetli olmalarını sağla-yabilmek ve bu akımlara eğilim gösterme ihtimallerini düşürmektir. Bu konsept o kadar başarılı ve ikna edici olmuştur ki, 2015 yılından bu yana Bayern Çalışma, sos-yal İşler, Aile ve Entegrasyon Bakanlığı tarafından teşvik edilmektedir.

her mahalli idare için, vatandaşları ile iletişim halinde olmak çok önemlidir. Ancak elbette bölge sakinleri bir-birlerinden farklı özelliklere ve farklı katılım düzeylerine sahiptir. Özellikle de çok farklı bir anlayışları olan Müslü-man müminler söz konusu olduğunda, güven ve diyalog üzerine kurulmuş olan güçlü ve sürdürülebilir ilişkilerin gün yüzüne çıkması için doğrudan temasların kurulması mükemmel bir yöntem olabilir.

3. MUSA – AUGSBURG MÜSLÜMAN VAİZLİĞİ28

46

1 AB Niteliklendirme Direktifi 2011/95/Eu Madde 15.

2 Bununla ilgili olarak http://kurzlink.de/BAMF-sta-tistiken adresindeki Federal Göç ve Mülteci Dai-resi (BAMF) tarafından sunulan iltica talepleri ve sonrasındaki başvurular ile ilgili istatistik tablosunu ve http://kurzlink.de/sPD-zahlen adresindeki sPD parlamento grubunun verilerini inceleyin.

3 Bunun için Almanya çapındaki en büyük İslami dernekleri inceleyin: Diyanet İşleri türk İslam Birliği (DitiB), Almanya Müslümanlar Merkez Konseyi (zMD), Federal Cumhuriyet İslam Konseyi (iR) İslami Kültür Merkezleri Birliği (ViKz); bkz. thomas Volk: Almanya‘daki Müslüman Dernekleri – Bir Genel Bakış, Konrad-Adenauer Vakfı, Makale No. 531, Mart/Nisan 2015, 60. Cilt; Almanya‘daki tüm İslami derneklerin ayrıntılı dokümantasyonu: Almanya Federal Meclisi/Bilimsel hizmetler: Almanya‘daki İslami Organiza-syonlar. Kadınların statüsü ve din özgürlüğü ile ilgili organizasyon yapısı, ilişki ağları ve pozisyonlar, WD 1 – 3000 – 004/15, Berlin, 2015.

4Ancak Müslüman kadınlar, mültecilere yönelik Refugio München (bkz. www.refugio-muenchen.de) veya Münih Mülteci Konseyi gibi bağımsız organizas- yonların çalışmalarına veya uluslararası Af Örgütü tarafından teşvik edilen projelere de yoğun katılım göstermektedir.

5DİtİB hem türk hem de Alman devletinden teşvikler almaktadır.

6 Örneğin, hamburg İslam Merkezi Kadın Forumu, Kuzey Duisburg Kadın Ağı, hamburg Dinler Arası Kadın Ağı, Müslüman Kadinlar Aksiyon Birliği veya Frankfurt İlerici Kadınlar İnisiyatifi (fraiNfra).

7 Kur‘ân-ı Kerim: Ahzāb suresi, 32f., 53. Ancak bu ayetler muhtelif meallerde açıklanmıştır.

8 Mülteci sayısının artmasıyla, Müslüman (kadın) uzman personele olan ihtiyaç da giderek artmaktadır, bkz. Alman İslam Konferansı: Müslümanlar tarafın-dan Müslümanlar için dinsel hassasiyet gösterilerek sunulan sosyal hizmetler. Mahalli idarelerden ve Federal Bağımsız sosyal yardım Ortak Çalışma toplu-luğu (BAGFW) üye organizasyonlara genel bir bakış. Federal Göç ve Mülteci Dairesi (BAMF) tarafından yayımlanmıştır, Nürnberg 2015.

9huda, İslam içi diyaloğu ve Müslüman kadınların kişi-lik gelişimlerini güçlendirmeyi teşvik eden Müslüman kadınlardan oluşan bağımsız bir birliktir.

10ziF aşağıdaki alanlarda çalışmalar gerçekleştirir: Kadın odaklı bir İslami teolojinin geliştirilmesi ve yayılması, kadınlara ve genç kızlara yönelik teşvik-lerin verilmesi, Müslüman genç kızlar için girişkenlik eğitimi, kadın düşmanı ve kadını marjinalleştiren yapıları önlemeye yönelik olarak bireylere ve gruplara danışmanlık verilmesi; bkz. www.zif-koeln.de.

11BFmF, Müslüman genç kızlara ve kadınlara yöne-lik sayısız eğitim olanağı sunmaktadır, bkz. www.bfmf-koeln.de

12Bkz. http://kurzlink.de/ahlanwasahlan.

13Örn. Ludwig-Maximilian üniversitesi Mülteci hukuku Kliniği öğrenci birliği; bkz. www.lawclinicmunich.de.

14Ali Ertan toprak (Almanya Kürt toplumu Genel Başkanı) DW röportajı: Mülteciler: Müslüman cemaat-lerin karşılaştığı zorluklar, 13 Eylül 2015, bkz. http://dw.com/p/1Guvt.

15Bkz. Entegrasyon sorumluları Müslümanlardan daha çok katılım bekliyor. zeit Online, 11 Kasım 2015. Bkz. http://kurzlink.de/Oezuguz.

16DW röportajı (bkz. Not 15).

17Bkz. Kiliseye ait organizasyonlar ve Alman Caritas Derneği, Diakonie ve Alman Kızılhaçı gibi yardım organizasyonları; ayrıca bkz. Alman İslam Konferansı: „Çok mutlu olurum“. İslami sosyal yardım derneğine giden yolda. Donya Raissi, 16 Ocak 2015, bkz. http://kurzlink.de/Wohlfahrt.

18Bkz. yuriko Wahl-immel: „Camiler olmasa biz kay-bolmuştuk“, WeltN24, 2016, bkz. http://kurzlink.de/WeltN24; yasemin Ergin: Cami derneklerinin yardım-ları. Kardeşler arasında, FAz, 9 Ekim 2015, bkz. http://kurzlink.de/Ergin.

19DİtİB Güney Bavyera Eyalet Birliği kadınlar sorumlu-su hülya zehra Adıgüzel.

20al-Qurʾ ān: Ṣ ūra 43/32,16/90.

21Fatih şahan: hristiyanlıkta ve İslamiyet‘te sosyal

yardımlaşma, Rottenburg-stuttgart 2012, s. 2.

22İslam hükümlerine göre zekat fakir hakkıdır ve veril-mesi farzdır, sadaka ise isteğe bağlı bir yardımdır.

23Buhari, Adab, 13.

24Kur‘ân-ı Kerim: Nisā suresi, 36.

25Katolik hastanelerinde, bunlarla ilişkili günlük çocuk bakım merkezlerinde ve derneklerinde, kadın bir çalışanın evlilik dışı hamile kalmasının veya Katolik bir erkeğin eşinden boşanarak resmi olarak yeniden evlenmesinin geçerli bir işe son verme nedeni olduğu unutulmamalıdır.

26Michaela hillmeier, Prof. Dr. halit Öztürk und Dr. Margret spohn tarafından hazırlanan „Von München-Kompetenz zur Kommunalkompetenz. Weiterbildung für imame und muslimische seelsorgerinnen und seelsorger. Eine handreichung zur umsetzung in Kommunen“ (Münih‘teki yetkileri mahalli düzeye taşıma. İmamlar ve Müslüman vaizler için ileri eğitim. Mahalli uygulamalara yönelik yardımcı rehber) başlıklı kapsamlı değerlendirme raporu (Münih 2011), somut uygulama önerileri içermektedir ve şu adresten indirilebilir: http://www.muenchen.info/soz/pub/pdf/388_muenchen_kompetenz_broschuere.pdf

27Bu tip bir durumla, selefi vaiz Pierre Vogel‘in Münih‘teki Müslümanları Münih Gençlik sosyal hiz-metler Bürosu‘nun bir kararını, kendisi ile birlikte olay yerinde protesto etmeye davet ettiğinde karşılaştık. İdareyi daha ayrıntılı tanıdıkları için Pierre Vogel yerine „eyaletin“ sözüne inanan MünchenKompetenz katılımcılarına, bu protestolara Münih‘teki tek bir grubun katılmamış olması nedeniyle teşekkür etmek gerekir.

28Burada da yine eğitimin kendisinden bahset-meyeceğim. Eğitimin içeriği, katılımcıların sahip olması gereken özellikler ve eğitim başlıklarının organize edilmeleri ile ilgili bilgilere www.itv-institut.de adresinden ulaşılabilir.

KAYNAKÇA

KÜNYERedaksiyon bitişi: Aralık 2016

Baş Editörsebastian johna

Redaksiyonsebastian johnaLena WesterbarkeyPia halbig

YazarlarOumaima s.Dr. silvia Martens youmna F.

Abdassamad El yazidiAngelique Kleiner Münih Müslüman KonseyiDr. Margret spohn

Çeviribeo Gesellschaft für sprachen und technologie mbh

EditörKatrin horvat

Tasarım ve ÜretimBüro n2, www.bn2.de

Baskı ve CiltlemeBluePrint AG

Yayıncı KuruluşGoethe-institut AlmanyaGoethestr. 2080336 Münihwww.goethe.de/islamindeutschland

İletişim:Göç ve Entegrasyon Ekibiintegrationsprojekte.regiond@goethe.de

47

FOTOĞRAFLAR: sayfa 4, Fotolia / Magostocksayfa 6, epd-bild / Gustavo Alàbisosayfa 9, epd-bild / Nicola O`sullivansayfa 10, Fotolia / thomas Leonhardysayfa 12, Fotolia/ jasmin Merdansayfa 13, epd-bild / Rolf zoellnersayfa 14, epd-bild / Guido schiefersayfa 15, epd-bild / Michael Ruffertsayfa 16, epd-bild / Rolf zöllner

sayfa 18, epd-bild / rolf k. wegstsayfa 19, Fotolia / Odua imagessayfa 20, epd-bild / Falk Orthsayfa 22, epd-bild / Volker hoschek sayfa 24, epd-bild / Gustavo Alabisosayfa 27, Fotolia / Odua imagessayfa 28, epd-bild / stefan Arendsayfa 29, epd-bild / Marcus Meyersayfa 31, epd-bild / Fritz stark

sayfa 32, epd-bild / Meike Böschemeyersayfa 33, epd-bild / Pat Christsayfa 34, epd-bild / stefan Arendsayfa 36, epd-bild / jens schulzesayfa 38, (o) epd-bild / Christian-Ditschsayfa 38, (u) epd-bild / Gustavo Alàbisosayfa 39, epd-bild / Peter sierigksayfa 40, epd-bild / jens schulzesayfa 45, epd-bild / stefan Arend

Goethe-institut AlmanyaGoethestraße 20D-80336 Münihwww.goethe.de/islamindeutschland