МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

Агуулга

1. Оршил

2. Монгол дах ядуурал

3. Ядуурлын бууруулах арга зам

4. Ядуурлын статистик судалгаа

5. Багануур дүүрэг

6. Би ядуурлын эсрэг юу хийх вэ

7. Дүгнэлт

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

Оршил

Ядуурал гэж амьдралын чанарыг тодорхойлогч хүнс тэжээл, хувцас, гэр орон зэрэг ердийн

хэрэгцээний дутагдал гачигдлыг хэлнэ. Үүнээс гадна ядуурлаас гарахад буюу нийгэмд хүндтэй

байр суурь эзлэхэд зайлшгүй хэрэгтэй боловсрол, ажлын байр зэрэг боломжуудад хүрч

чадахгүй байгаа байдлыг илтгэж болно. Дэлхийн Банк нь туйлын ядуурлыг өдөрт 1 америк

доллараас доош мөнгөөр амьдарч байгаа, дунд зэргийн ядуурлыг 2 америк доллараас доош

мөнгөөр амьдарч байгаа хэмээн тодорхойлдог. Гэвч энэ нь тухайн улс орны хөгжил, хэрэглээг

хангах орлогын байдалтай шууд холбоотой харьцангуй ойлголт юм. Бодит байдал дээр улс

орон бүрт ядуурал янз бүр байх бөгөөд өөр өөрийн хөгжлийн түвшин, хүн амын орлого

хэрэглээний онцлогоор хэмжигддэг үзүүлэлт юм. Тухайлбал манай улсад сард 70 мянгаас доош

орлоготой хүнийг ядууд тооцдог бол Японд сард 1 мянган ам.доллар юм уу түүнээс бага

орлоготой хүнийг ядуу гэдэг гэнэ. Тэгэхээр ядуурал гэдэг бол маш харьцангуй ойлголт юм.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

Монгол дахь ядуурал

Монгол улсад зах зээлийн харилцааны үед бий болсон сөрөг үзэгдлүүдийн нэг нь ядуурал юм.

Манай орны хувьд ядуурал 35 хувьтай байгаа нь харьцангуй өндөр үзүүлэлт юм. Ядуурал бол

нийгмийн үзэгдэл бөгөөд нийгмийн хөгжилтэй салшгүй холбоотой.

Ядуурал бий болох, өсөх нь олон учир шалтгаантай. Үүнд :

1. Эдийн засгийн

Ажилгүйдэл

Хоол хүнсний хомсдол, үнийн өсөлт

Баячууд өөрсдийн хөрөнгөө бусад орнуудад хадгалуулж шилжүүлэх

Худалдааны тэгш бус байдал

Газрын тэгш бус хуваарилалт

2. Засаглалын

Ядуу орнуудад ардчилсан бус байдал

Хууль үйлчлэхгүй байдал

Үр бүтээлтэй засаглалгүй байдал

Нөөцийн зөв ашиглалт

Дэд бүтцийн хөгжил муу

Боловсролын стандарт, хүрэлцээ муу

Авлига, хээл хахууль

3. Хүн ам зүй ба социал үзүүлэлтүүд

Хүн амын хэт өсөлт, гэр бүл төлөвлөлт муу байх

Гэмт хэрэг

Түүхийн хүчин зүйлс (ж.нь. империализм, колоничлол, коммунизмын дараах байдал)

Боловсролтой хүмүүс гадаад руу явах явдал

Соёлын нөлөө (уламжлалт амьдралын хэв маягууд)

Дайн

Тэгш бус байдал, ялгаварлан гадуурхах үзэл

Хувь хүний үйлдлүүд (Сургуулиас гарах, гэрлээгүй, насанд хүрээгүй байхдаа хүүхэд

гаргах гэх мэт)

4. Эрүүл мэнд

Сайн чанарын эмнэлгийн үйлчилгээгээр хангагдахгүй явдал

Хүүхэд байхдаа хоол тэжээлээр дутагдах

Өвчин эмгэг, үүнд "ядуурлын өвчнүүд" гэгдэх: ДОХ, хумхаа, сүрьеэ

Сэтгэл гутрал

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

5. Байгаль орчны үзүүлэлтүүд

Газар нутгийн үржил шим муу байх

Цөлжилт ба бэлчээрийн талхлалт

Ой модны хомсдол

Уур амьсгалын өөрчлөлт

Газарзүйн үзүүлэлтүүд

Усны хомсдол

Манай орны хувьд дээрх учир шалтгаан бараг бүгд их бага хэмжээгээр байгаа хэдий ч

хамгийн гол нь эдийн засгийн үзүүлэлтүүд юм. Цалингийн хэмжээ бага, бараа ялангуяа

хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ өндөр зэрэг нь хүн амыг орлогынхоо ихэнх хэсгийг хоол

хүнсэндээ зарцуулахад хүргэж байгаа юм. Мөн байгалийн гамшиг, зуд зэргээс болж малчид

маань малаа барж амьжиргааны эх үүсвэргүй болж байна. Үүний дээр хүмүүсийн бэлэнчлэх

сэтгэлгээ маш их байна. Нийгмийн халамжийг хэт хавтгайруулан олгосноос болж олон өрх

ажил хийхгүй, зүгээр сууж байгаад мөнгө авах сонирхолтой боллоо. Мөн ядуу хүмүүсийн

нилээн хэсэг нь орлогоос бус харин амьдрах чадвар буурснаас болж ядуурдаг. Өвдөх, тахир

дутуу болох, хөдөлмөрийн чадваргүй болох зэргээс болж өмч хөрөнгө байлаа ч ядуурна.

Монгол улсын засгийн газраас нийгмийн 48 үйлчилгээ үзэгдлүүдийн 15 нь нэн ядуу

иргэдэд чиглэгдэж, жилд 354200 орчим иргэдэд 19.6 тэрбум төгрөгийг халамжийн

үйлчилгээ үзүүүлж байна.гэсэн хэдийч сүүлийн жилүүдэд хийгдсэн ядуурлын үзлэгийн

дүнгээр нийт хүн амд эзлэх ядуучуудын тоо 36% аас буурахгүй байна.

Монгол улсын засгийн газраас нийгмийн 48 үйлчилгээ үзэгдлүүдийн 15 нь нэн ядуу иргэдэд

чиглэгдэж, жилд 354200 орчим иргэдэд 19.6 тэрбум төгрөгийг халамжийн үйлчилгээ

үзүүүлж байна.гэсэн хэдийч сүүлийн жилүүдэд хийгдсэн ядуурлын үзлэгийн дүнгээр нийт

хүн амд эзлэх ядуучуудын тоо 36% аас буурахгүй байна. Ядууралын хамрах хүрээг багасга,

нэн ядуу амьдралтай иргэдэд туслах зорилгоор төрөөс авч байгаа арга хэмжээг

хэрэгжүүлэхэд өрх, гэрийн иргэдийн амьжиргааны төвшинг бодитой тогтоож ялгавартай

ханадах шаардлага зүй ёсоор тавигдаж байна. Амьжиргааны төвшинг буруу

тодорхойлсхоор олон арван хүний тэтгэвэр, тэтгэлэгт хамруулж олон хүнийг бэлэнчлэх

сэтгэлгээнд дэвэргэх, хэт хатуу хандвал нэн ядуу бие даан амьдрах чадваргүй иргэд

тусламж дэмжлэг үзэж чадахгүй хохирох асуудалтай тулгардаг. Сүүлийн арваад жилд МУЗГ,

НХАЭЯ-аас өрх айл иргэдийн амьжиргааны төвшинг өртөг багатай, ажиллагаа бага шаардах,

хялбар аргаар тодорхойлох асуудлыг тавьж байгаа боловч анаа хүртэл үр дүнд хүрч

чадаагүй байна

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

Ядуу өрхийг тодорхойлсон байдал

Ядуу өрхөд нөлөөлж буй нийтлэг хүчин зүйлүүд

Өрх толгойлсон

эмэгтэйчүүдийн

бүлэг

Өндөр настны

бүлэг

Залуучууд ба

холимог

бүлэг

1.Өрхийн орлого

амьжиргааны

түвшингээс доогуур

байх;

2.Хүүхдүүд нь

сургууль завсардсан;

3.Орлогоо өсгөх

боломжгүй байх;

4.Залхуу, арчаагүй,

архичин байх;

5.Олон хүүхэдтэй өрх

толгойлсон

байх;

6.Өөрийн гэр

оронгүй байх;

7.Харьяалалгүй байх;

8.Өрхийн гишүүд

хүнд өвчин

туссан байх;

1.Тэжээх үр

хүүхэдгүй ганц

бие хүмүүс;

2.Үр хүүхэд

ажилгүй байх;

3.Тэтгэвэр бага,

ажил хийх

боломжгүй

байх;

4.Өндөр настан

хэт олон

хүнийг тэжээх;

5.Өрхийн

тэргүүн архичин

байх;

1.Өрхийн гишүүд

ажилгүй байх;

2.Боловсролын

түвшин бага,

боловсрол

эзэмших

боломжгүй байх;

3.Гэр орны орчин

нөхцөл тааруу,

хүнд байх,

4.цахилгаан,

халуун хүйтэй

усгүй байх;

5.Өрхийн орлого

зайлшгүй

зардалд

хүрэлцдэггүй байх;

6.Өвчтэй, группт

орсон, хөгжлийн

бэрхшээлтэй

гишүүдтэй байх;

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

Өрхийн амжиргааны судалгаа

Амьжиргааны түвшин тийм үгүй

Нэн ядуу 17.9 82.1

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг Ядуу 21.9 78.1

Ядуу бус (бага орлоготой) 17.4 82.6

Ядуу бус (дунд орлоготой) 20.8 79.2

Ядуу бус (чинээлэг) 24.2 75.8

Ядууралыг бууруулах арга зам

Ядууралыг бууруулахын тулд

1. Эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих

2. Ядуучуудад чиглэсэн ойр чиглэсэн бодлого явуулах

3. Түүхий эд боловсруулах

4. Ашигт малтмалыг зөв хувиарлах

5. Гадаад харилцааг хөгжүүлэх

6. Гадаад харилцааг хөгжүүлэх гэх мэт олон асуудлыг засгийн газар хэрэгжүүлсээр

байгаа

Манай улсад ядуурлыг бууруулах үйл ажиллагаа их байдаг. Харин тэдгээр нь үр дүнд хэр хүрч

байна вэ гэдэг байна. Харагдаж байгаагаар ядуурал улам нэмэгдээд байгаа юм шиг байна.

Засгийн газрын ядуурлын шугамаас доогуур орлогтой хүн амын эзлэх хувийг 2015 он гэхэд 2

дахин бууруулна гэсэн зорилтын хэрэгжэлтээс үзхэд 2002-2006 онд ядуурлын түвшин дөнгөж

3,9 пунктээр буурчээ. Ядуурал нь зөвхөн хөгжиж буй орнуудад төдийгүй, хөгжингүй орнуудад ч

байдаг үзэгдэл гэдгийг хүний хөгжлийн ядуурлын итгэлүүд харуулж чадсан. Түүнлэн, хүний

хөгжлийн дундаж ахиц дэвшил нь хоорондоо маш ойрхон байгаа улс орнуудын хувьд хүний

хөгжлийн байдал ямар байгааг илүү тод томруун харах боломжийг Хүний хөгжлийн ядуурлын

индекц нь харуулдаг. Аливаа улсын хүний хөгжлийн түвшин өндөр байна гэдэг нь, хүний

ядуурал бага байна гэсэн үг биш юм. Нэгдсэн үндэсний байгууллага манай улсад ядуурлаас

гарах томоохон янз бүрйин хөтөлбөр, төсөл хэрэгжүүлдэг. Ганц манай улс оронд биш дэлхий

ядуу улс орон бүрт энэ үйл ажиллагаа явуулдаг. Мөн зарим нэг төрийн бус байгууллагуудад

хүртэл үйл ажиллагаа явуулж төсөл хэрэгжиж зарим нэг нь амжилтай сайн байгаа төслүүд

хүртэл байгаа билээ.

Сүүлийн жилүүдэд хөдөөнөөс хотруу хүмүүс шилжиж ирэх болсон нь ядуурлын тоог нэмэх бас

нэгэн шалтгаан болж байна. Зуданд хэдэн малаа алдсан ядуу өрхүүд хашаагүй гэр барьж, гэр

хорооллын утааг нэгээр нэмнэ. Уг нь үүнийг засгийн газар авч хэлэлцэн хамгийн түрүүнд

хөдөөнийхөө хүмүүсийг хөгжүүлэх хэрэгтэй гэж хөдөөнийхнийг хоттой холбож арилжаа

наймаанд сургах гэж “Мянганы хөгжлийн зорилтоос” Мянганы замыг тавьсан. Энэ нь үр дүнгээ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг өгсөн ч ганц үүгээр ядуурлаас гарна гэж үгүй. Монголын ирээдүй болсон залуус ядуурлын эсрэг

бид юу хийх вэ, ямар хүмүүсийг ядуу хүн гэдэг вэ? гэсэн нээлттэй асуулт тавьжээ.

(www.biznetwork.mn) энэ сайтад залуучууд ядуурлын талаах санал бодлоо чөлөөтэй

илэрхийлсэн байна. Жишээ харуулбал:

Ядуу хүн гэж ямар хүнийг хэлэх вэ?

Ажил олдохгүй бол тэгээл залхуугын эгнээнд шилжээд байгаа юмдаа. Манайд бол

хүний хөдөлмөрийг шулдаг Хөдөлмөр Нийгэмийн хамгаалалын сeстeмтэй болохоороо хятадаас

баахан хар ажилчин оруулж ирээл зориуд л ядууралыг бий болгоод байгааг юу гэж ойлгох вэ?

Ажилгүй сууж байгаа нь хэний буруу юм бэ? Бидний монголчууд ядуурсан нь хэний буруу юм

бэ?Өнөөдөр насаараа үйлдвэрт нормчин хийдэг байсан хүмүүс өнөөдөр үйлдвэрээ

дампуурсаны дараа юу хийх юм бэ? Авч байсан цалин нь дөнгөн данган амь зуулганд нь

хүрэхтэй үгүйтэй байсан хүмүүс чинь ямар бизнeс хийх юм. Ийм байдлаар ядуурчихсан олон

гэр бүлүүд байгаа

Дүн өвлийн хүйтэнээр Үхчихгүйн тулд траншанд хонож байгаа хүмүүс хоногийн хоолоо

залгуулхын тулд цагдаа нарт хөөгдөн нэг ширхэг тамхи зарж байгаа хүмүүсийг хэлнэ.

Ядуу гэдгийг 1. Оюуны ядуурал 2. Санхүүгийн ядуурал гэж үзэх бхаа. Энэ аль ч нийгэмд

байдаг.

Ядуурлын статистик судалгаа

2009 он дахь ядуурлын үндсэн үзүүлэлт хот,хөдөө,бүс суурьшлаар

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг Ядуурлын

хамралтын хүрээ

Ядуурлын гүнзгийрэлт

Ядуурлын мэдрэмж

Улсын дундаж 38.7 10.6 4.1

Хот 30.6 7.9 2.9

Хөдөө 49.6 14.4 5.6

Бүс

Баруун 48.7 12.5 4.6

Хангай 55.2 17.4 7.2

Төв 29.3 7.7 2.8

Зүүн 43.8 12.4 4.8

Улаанбаатар 26.7 6.4 2.3

Суурьшил

Улаанбаатар 26.7 6.4 2.3

Аймгийн төв 37.0 10.3 4.0

Сумын төв 42.6 12.9 5.3

Хөдөө нутаг 53.2 15.1 5.8

2009 оны ядуурлын үндсэн үзүүлэлт улирлаар

Улсын дундаж

2009.1-3 2009.4-6 2009.7-9 2009.10-12

Ядуурлын хамралтын хүрээ

38.7 39.8 37.1 37.5 40.2

Ядуурлын гүнзгийрэлт 10.6 11.0 3.6 3.9 4.5

Ядуурлын мэдрэмж 4.1 4.3 3.6 3.9 4.5

Ядуурал гэж амьдралын чанарыг тодорхойлогч хүнс тэжээл, хувцас, гэр орон зэрэг ердийн хэрэгцээний дутагдал гачигдлыг хэлнэ. Тэгэхлээр энд нэг хүнд ноогдох сарын хэрэглээ гаря ирж байна.

2009 оны хэрэглээний үндсэн бүлгээр нэг хүнд сард ноогдох хэрэглээ

Улсын дундаж Хот Хөдөө

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг Хэрэглээ Хүнс 38 759 38 990 38 442

Согтууруулах ундаа тамхи 1 687 1 267 2 261

Боловсрол 7 077 8 393 5 275

Эрүүл мэнд 4 613 4 848 4 292

Удаан эдэлгээтэй бараа 1 529 1 875 1 054

Түрээс 3 218 4 585 1 348

Халаалт 4 481 5 973 2 439 Үйлчилгээ 3 348 5 082 975

Хувцас 15 042 16 055 13 655

Тээвэр , холбоо 13671 17 425 8 535

Бусад 8 595 10 226 6 638

Нийт 102 019 114 520 84 914

2009 оны хэрэглээний үндсэн бүлгийн ядуурлын байдлаар хот хөдөөгөөр, нэг хүнд сард ноогдох хэрэглээ

Нийт Хот Хөдөө

Ядуу бус Ядуу Ядуу бус Ядуу Ядуу бус Ядуу

Хэрэглээ

Хүнс 47 349 25 130 45 864 23 421 50149 26 573

Согтууруулах ундаа тамхи 2 288 733 1 618 474 3552 952

Боловсрол 9 923 2 560 10 917 2 676 8049 2 463

Эрүүл мэнд 6 498 1 109 7360 1 181

Удаан эдэлгээтэй бараа 2 175 502 2 500 461 1564 537 Түрээс 4 471 1 231 5 912 1 579 1753 937

Халаалт 5 526 2 823 6 585 4 589 3530 1 332

Үйлчилгээ 4 510 1 504 6 140 2 685 1435 507

Хувцас 19 422 8 093 19 796 7 582 18716 8 524

Тээвэр , холбоо 19 675 4 147 22 905 5 012 13584 3 416

Бусад 11 383 4 147 12 427 4 586 9412 3 826

Нийт 133 518 52 044 141 162 54 173 119105 50 248

Нэг хүнд сард ноогдох хэрэглээ, өрхийн тооны тэнцүү 10 бүлгээр , 2009 он

Улсын дундаж Хот Хөдөө

1 34350 39 097 32 861

2 47 899 55 333 45 424

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

3 57 988 65 695 54 385

4 61 905 76 137 62 375

5 77 896 86 628 71 615

6 89 473 98 084 80 810

7 103 347 113 505 92 138

8 122 006 131 914 108 211

9 153 012 162 620 130 575

10 263 801 276 653 206 219

Нийт 102 019 144 520 84 914

Багануур дүүрэг

Багануур дүүрэг нь Монгол улсын нийслэл Улаанбаатар хотоос зүүн тийш 210 км урт төмөр

замаар, 135 км авто замаар холбогдсон, Хэрлэн голын сав далайн түвшингээс 1276-1333 метр

өргөгдсөн, 62.2 мянган га нутаг эзэлж оршдог нийслэлийн хамгийн алслагдсан дүүрэг юм.

Жилийн дундаж температур нь 2.5-4.5 цельсийн градус, жилдээ 250-260 мм хур тунадас унадаг

зөөлөвтөр цайвар хөрстөй. Сүүлийн 5 жилийн байдлаар хүн амын ердийн өсөлтийн дундаж нь

1,3% байгаагаас үзвэл 2020 он гэхэд 95.0 мянаган хүн амтай болох бололцоотой юм. Анх 1975

онд Нүүрэнтэйн нүүрсний их ордыг нээхэд Монгол Зөвлөлтийн Засгийн Газар хоорондын

хэлэлцээрийн дагуу ашиглах ажил эхэлж, 1978 оны 2-р сард Багануурын их уурхайг ашиглаж

эхэлснээр мөн оны 9-р сард Багануурын хороо захиргаа байгуулагдаж, шинэ хот болох үндэс

тавигдсан. Тус дүүрэг нь 4-н хороотой бөгөөд 2006 оны байдлаар Багануур дүүрэг нь 6598

өрхийн 25643 хүн амтай, тэмээ 62, адуу 5786, үхэр 7144, хонь 43399, ямаа 31567 бүгд 87958

толгой малтай болоод байна. Дүүргийн нийт өрхийн 2893 нь буюу 40.5% нь инженерийн шугам

сүлжээнд холбогдсон орон сууцанд амьдардаг. Ойролцоогоор 2 аймгийн 6 сумдын нийт

иjгэдийн эмнэлэг, сургууль, соёл, эдийн засгийн асуудлыг бүрэн шийдвэрлэх боломжтой.

Монгол улсын төв болон зүүн бүсийг холбосон авто зам дайран өнгөрдөг, олон улсын төмөр

замын сүлжээнд холбогдсон Монгол улсын зүүн хэсгийг холбосон эрчим хүчний сүлжээний

хуваарилах төвтэй. Монгол орны нүүрсний хэрэгцээний ихэнхи хувийг хангадаг нүүрсний орд

болох Багануурын нүүрсний уурхай нь 599 сая тонн буюу 150 жил ашиглах нөөцтэй ба Дэлхийн

банкны санхүүжилтээр АНУ-ын Катерпиллер Японы Комацу компаниудын машин техникээр

бүрэн шинэчлэгдээд байгаагаас гадна нүүрс тээх дамжлагыг японы хөрөнгөөр шинэчлэн

барьсан. Багануурын нүүрсний уурхай нь жилд дунджаар 3.2 сая тонн нүүрс олборлож, 11.3 сая

метр хөрс хуулалт хийж, 23.7 тэр бум төгрөгний борлуулалт хийдэг.

Багануур дүүргийн нийт хүн амын тоо нь 25643, нийт 4 хороотой. Хүн амын 60% нь 4-р хороонд

төвлөрдөг. Тус хороо 2001 онд байгуулагдсан.21618 км метр талбай бүхий нутаг дэвсгэртэй.

2526 өрхийн 10168 хүн амтай. Хөдөөгийн 175 өрхийн 600 хүн амтай. 0-18 насны хүүхэд –

4146,АБТДО – 396,Хагас өнчин хүүхэд – 130,Бүтэн өнчин – 16, ХБИ – 261

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг Багануур дүүрэг нь тухайн хорооныхоо ядуу хүмүүстээ гэр олгодог бөгөөд, Адрагын төслөөр

ядуучуудын хороолол байгуулж хашаа байшин барьж өгсөн. Тус дүүрэг нь амьдарлын

бололцоо доогуур айл өрхөд туслах зорилгоор газар тариалангын ажил дээр тусалдаг

Би ядуурлын эсрэг юу хийх вэ?

Ядуурлаас гарах олон арга замын нэг нь газар тариалан байдаг. Манайх 13 жил ногоо траьж

байгаа. Өмнөх жилээс хөдөө 2,3 газар худалдаж аваад олон га газар төмс тарь байгаа.

Хашаандаа нарийн ногоо тарьдаг. Энэ нь хятадаас ирсэн хортой ногоо худалдаж авахгүй,

тэдэнд ч хөрөнгө оруулалт хийхгүй. Ядуурлын нэг шалтгаан нь эрүүл хоол хүнс гэж ордог. Тэгвэл

манай гэр бүл өөрсдийнхөө эргэн тойрны хүрээнд хүмүүст эрүүл хүнс өгч байна энэ нь эрүүл

мэндийн асуудалд баснэг хөрөнгө оруулалт юм. Манай ээж аав 2 улаан загалиай гишүүд.Тэд

сар бүр хорооноос ядуу гэсэн тодорхойлолттой өрх толгойлсон олон хүүхэдтэй эмэгтэй, ганц

бие өндөр настангууд, бие муутай хүмүүст сарын хэрэглээг нь гэрт нь аваачиж хүргэж өгдөг.

Ядуурлын бас нэг шалтгаан байдаг. Тэр нь бичиг үсэг, боловсролгүй болохоор ажил олдохгүй

тэгээд л ядуучуудын эгнээнд жагсдаг. Уг төр засаг нь ядуурлыг буурулах гэж ажлын байр

бэлддэг боловч тэр ажилд нь тэнцэх хүн байдаггүй. Ихэнхи нь л дунд ангийн боловсролтой

байдаг. Ядаж л техник технологитой харьцаж чадахгүй хүнийг хэн ч авахгүй. Тийм учраас

хүмүүст боловсрол олгоно гэдэг ядуурлаас аврах нэг арга юм. Манай аав 34 жил сургуулийн

байгууллагт удирдах албан тушаал хийж, олон мянган хүүхдүүдэд боловсрол түгээж

хүмүүжүүлсэн. Энэ үйл явдал нь ядуурлын эсрэг хийх хувьтай хөдөлмөр юм. Миний хувьд

миний эзэмшиж буй мэргэжил нь хүмүүст боловсрол олгох, нөгөө талаас мэдлэггүй ядуурлын

тоог бага ч гэсэн бууруулах алхам болох байх аа. АНУ 60-д оны үед ядуурлын эсрэг дайн

зарласан юм. Энэ нь ядуучуудад бэлэн хоол тараах биш байлаа. Харин:

1. Ядуурлын учир шалтгааныг тодруулж

2. Сургаж заах

3. Иргэдийн санаа оноог сонсож мэдэх

4. Ядууст зориулан тусгай хөтөлбөр хэрэгжүүлэсэн юм. Иргэд ухаантай

боловсролтой, хоолоо олж идэх чадвар маш чухал юм.

Хүнийг хүмүүжүүлнэ зөв иргэн болгоно гэдэг хэцүү асуудал. Ийм чухал албыг монголын багш

нар үүрч яваа.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ3а Н.Цэнхэрхэрлэн

Монгол

дахь

ядуурал ба

Багануур

дүүрэг

Дүг нэ лт

ßäóóðàëòàé òýìöýõ, ÿäóóðëûã áóóðóóëàõàä íºëººëºõ ãîë õ¿÷ íü õ¿í ººðºº þì. Òóñàëæ

äýìæýýä áàéõàä ººäºëäºãã¿é àéë áàéäàã. Òèéì õ¿ì¿¿ñ õ¿íèé òºëºº àìüäàð÷ áàéãàà þì

øèã, àìüäðàëä ÿìàð ÷ èäýâõã¿é, ¿ð õ¿¿õäýýðýý ãóéëãà ãóéëãóóëàõ, ýñâýë ººðñ人 õ¿¿õäýý

ãóäàìæèíä àâ÷ ñóóí õ¿ì¿¿ñýýð ºðºâä¿¿ëýí ìºí㺠àâàõ, õ¿¿õäèéí ìºí㺺 àâààä àðõè óóõ,

õ¿¿õäýýðýý çàõ äýýð òýðýã ò¿ð¿¿ëýõ, í¿¿ðñ çàðóóëàõ çýðãýý𠺺ðèé㺺 òºäèéã¿é ¿ð õ¿¿õäýý

õ¿ðòýë çîâîîäîã. Òýä ÿäóó ãýñýí íýðýýð òºð çàñãààñ ãàð õàðàí ñóóõûã õ¿ñäýã. Ìºí ¿ð

õ¿¿õäýý õîîë óíä ìóóòàé áàéëãàæ áàãààñ íü ºâ÷òýé áîëãîäîã. ªºðººð õýëáýë òèéì õ¿ì¿¿ñ

áýëýí÷ëýõ ñýòãýëãýýòýé áîëæ, ººðºº õèéõ áèø, áóñäààñ ë àâàõ õ¿ñýëòýé áîëäîã áàéíà.

Õàðèí èðñýí òóñëàìæ äýìæëýãèéã õ¿ëýýæ àâààä àìüäðàëàà ººä òàòñàí îëîí àéëóóä ÷

áèé.Àéë áîëãîí õîãîî èë çàäãàé õàÿõã¿é áàéõ, ÿàæ èéæ áàéãààä õîãíûõîî ìºíãèéã òºëºõ

õýðýãòýé. Àéë õºðø¿¿ä õàìòðààä òàíàé õîã, ìàíàé õîã áèø ãýëã¿é õîîðîíäîî çîõèöîîä

îéð îð÷íûõîî õîã øîðîîã àðèëãàæ áàéõ õýðýãòýé. Ýíý íü çºâõºí òýð õàâèéí õ¿ì¿¿ñèéí

ýð¿¿ë ìýíä òºäèéã¿é ìàíàéõ øèã òºñºâ íü õààíàà ÷ õ¿ðýëöäýãã¿é ÿäóó óëñ îðîíä èõýýõýí

õºðºí㺠îðóóëàëò áîëíî. ßàãààä ãýâýë õîã à÷èõàä ìàø èõ ìºí㺠çàðöóóëàãääàã. Íýã

ìàøèí õîã ÷ ãýñýí õýìíýýä àéëóóä ÿäàæ øàòààõ õîãîî øàòààãààä, îéð îð÷íîî öýâýðëýýä

áàéâàë óëñàä ÷ ãýñýí õýìíýëòòýé. Òýð õàâèéí õ¿ì¿¿ñ ÷ ãýñýí îð÷íûõîî õîã øîðîîíîîñ

áîëæ ºâ÷ëºõ íü áàãà áîëíî. Óëñ òýð õýìíýñýí ìºí㺺 ººð õýðýãòýé ç¿éëä çàðöóóëàõàä

íýìýðëýæ áîëíî. Òèéìýýñ õ¿í á¿ð èäýâõòýé áàéæ, ç¿ãýýð ñóóõã¿é ë áàéÿ. Яд у у ч у у да д

б э лэ н мөн г ө өг өх н ь т э д н и й г б э л э н ч лэ х с э т г э л г э э н д т өр з а с а г

өөр өө с у р г а а д ба й г а а юм. Ти й м л у ч р а а с а р д т үмэ н дэ э б а г а а с н ь

б о ло в с р о л , х үмүүжли й н а с у у да лд с а н а а т а в и х н ь з үй н х э р э г юм.

Ух а а н т а й а р д я ду у р а л г үй , я ду у р лын э с р э г з о г с о ж ч а дн а .

www.zaluu.comwww.zaluu.com