monter telekomunikacionih sistema - cso.gov.me · jednosmjerna struja -objašnjava pojam...

OBRAZOVNI PROGRAM

MONTER TELEKOMUNIKACIONIH SISTEMA

SADRŽAJ: OPŠTI DIO ..................................................................................................3

1. NAZIV PROGRAMA: MONTER TELEKOMUNIKACIONIH SISTEMA................................3

2. NASTAVNI PLAN .......................................................................................3

POSEBNI DIO ...............................................................................................5

1. PREDMETNI PROGRAMI ...............................................................................5

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI.....................................................................5

1.2. STRUČNO- TEORIJSKI PREDMETI.................................................................6

1.2.1 OSNOVE ELEKTROTEHNIKE......................................................................6

1.2.2. ELEKTRONIKA................................................................................... 16

1.2.3. TELEKOMUNIKACIONI VODOVI I MREŽE .................................................... 25

1.2.4. TELEKOMUNIKACIJE ........................................................................... 34

1.2.5. PRAKTIČNA NASTAVA ......................................................................... 44

2. ZAVRŠNI ISPIT ........................................................................................ 66

2.1. ISPITNI KATALOZI................................................................................. 66

2.1.1. TELEKOMUNIKACIONI VODOVI I MREŽE .................................................... 66

2.1.2. TELEKOMUNIKACIJE ........................................................................... 68

2.2. PRAKTIČNI RAD.................................................................................... 71

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA ZNANJA UČENIKA................. 79

4. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA ........................................... 79

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .......... 79

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH.......................... 79

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA .......................... 80

8. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE....................... 80

9. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA .............................. 81

10. SLOBODNE AKTIVNOSTI .......................................................................... 81

11. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................ 82

2

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: MONTER TELEKOMUNIKACIONIH SISTEMA 2. Nastavni plan

I II III Redni broj Nastavni predmeti - grupe predmeta

sed. god. sed. god. sed. god. Ukupno

A Opšteobrazovni predmeti 1 Maternji jezik i književnost 3 108 2 72 2 66 246

2 Matematika 3 108 2 72 2 66 246

3 Strani jezik 2 72 2 72 2 66 210

4 Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 66 210

5 Informatika 2 72 72

Društvena grupa predmeta 1 Istorija 1 36 36

2 Geografija 1 36 36

3 Sociologija 1 36 36

Prirodna grupa predmeta 1 Fizika 1 36 36

2 Hemija 1 36 36

3 Biologija 1 36 36

UKUPNO A 15 540 10 360 8 264 1164 B Stručno-teorijski predmeti 1 Osnove elektrotehnike 4 144 144

2 Elektronika 2 72 72

3 Telekomunikacioni vodovi i mreže 2 72 2 66 138

4 Telekomunikacije 2 66 66

UKUPNO B 4 144 4 144 4 132 420

C Praktična nastava - školski oblik 11 396 17 612 19 627 1636

D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 33 105

E Profesionalna praksa 10 dana 10 dana

F Broj časova - školski oblik 32 1152 32 1152 32 1056 3360

G Broj radnih sedmica - školski oblik 36 36 33 105

Ukupno časova za obrazovni program – školski oblik(A+B+C+D) 3360

3

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - produbiti i proširiti opšte obrazovanje u funkciji struke; - obezbijediti stručno-teorijska i praktična znanja neophodna za kvalitetan rad u

zanimanju; - razviti sposobnost socijalne komunikacije i spremnost za razvijanje kvalitetnih

međuljudskih odnosa; - pripremiti učenike za permanentno obrazovanje i cjeloživotno učenje; - osposobiti učenike za čitanje tehničkih crteža i tehnološke dokumentacije; - osposobiti učenike za rad na montaži telekomunikacionih mreža; - osposobiti učenike za rad na montaži telekomunikacione opreme; - osposobiti učenike za rad na održavanju telekomunikacione opreme i otklanjanju

smetnji na telekomunikacionoj mreži; - pripremiti učenike za odgovoran odnos prema radu kao i racionalnu upotrebu

materijala, energije i vremena; - razviti kod učenika ekološku svijest i upoznati ih sa propisima o zaštiti na radu ,

zaštiti okoline i značaju njihovog doslednog poštovanja. 4. Uslovi za upis, odnosno uljučivanje u program za obrazovanje odraslih - U školu za sticanje srednjeg stručnog obrazovanja u trogodišnjem trajanju-

obrazovni program Monter telekomunikacionih sistema, mogu se upisati lica koja su završila osnovnu školu ili dvogodišnju stručnu školu i nijesu starija od 17 godina. Izuzetno, u školu se mogu upisati lica do 18 godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole.

- Lica koja su napunila 18 godina života uključuju se u program za obrazovanje odraslih.

- Ako se za upis prijavio veći broj kandidata od broja raspisanih mjesta za upis, upis se vrši prema Pravilniku o upisu učenika u stručnoj školi.

5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje traje tri godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši Razred: ako su iz svih nastavnih

predmeta na kraju tekuće školske godine dobili pozitivne ocjene, obavili slobodne aktivnosti i profesionalnu praksu.

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa Uputstvom o prilagođavanju ovog programa obrazovanju odraslih.

7. Obrazovanje koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa Monter telekomunikacionih sistema učenik stiče

stručno obrazovanje u trogodišnjem trajanju –MONTER TELEKOMUNIKACIONIH SISTEMA.

4

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.5. INFORMATIKA 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. BIOLOGIJA 1.1.10. FIZIKA 1.1.11. HEMIJA

5

1.2. STRUČNO- TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1 OSNOVE ELEKTROTEHNIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVE ELEKTROTEHNIKE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vrste nastave Razred Teorija Vježbe

Ukupno

I 144 - 144

II - - -

III - - -

Ukupno 144 - 144 3. Opšti ciljevi nastave U okviru predmeta učenik: - usvaja osnovne pojmove iz područja elektrotehnike; - razumije i zna pravilno upotrebljavati stručnu terminologiju; - upoznaje i razumije osnovne zakone elektrotehnike u jednosmjernim i

naizmjeničnim strujnim kolima; - upoznaje zakonitosti električnog i magnetnog polja; - upoznaje ulogu različitih materijala, kao i njihove fizičke i hemijske

karakateristike za pojave u električnom i magnetnom polju; - razvija sposobnost razumijevanja i rješavanja elementarnih problemskih zadataka

(racionalna upotreba ručnog kalkulatora); - razvija sposobnost analize pojava u električnom i magnetnom polju; - prepoznaje i razumije primjenu osnovnih fizičkih zakona kod električnih

instrumenata, mašina i uređaja; - upoznaje opasnosti pri radu sa električnom strujom i razumije mjere zaštite od

opasnog dejstva električne struje; - zna da povezuje nova teorijska znanja sa ličnim iskustvom iz praktičnog ili

laboratorijskog rada; - upoznaje načine rješavanja problema kroz interdisciplinarni pristup u rješavanju

problemskih zadataka.

6

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred::PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvođenje nastave učenik učenik učenik

Uvodni dio

- upoznaje strukturu materije i njena električna svojstva\

- definiše sistem jedinica

- zna najbitnije karakteristike materije

- poznaje građu atoma - razlikuje izolatore,

provodnike i poluprovodnike

- razvija analitičnost i logično mišljenje

Elektrostatika - objašnjava i definiše

pojam naelektrisanog tijela

- definiše količinu elektricititeta, oznaku i jedinicu

- objašnjava pojavu električnog polja

- definiše jačinu električnog polja, vektor polja, oznaku i jedinicu

- navodi kulonov zakon.

- definiše fluks elektrostatičkog polja i njegovu gustinu

- definiše: - rad sila u

elektrostatičkom polju,

- elektrostatički potencijal i

- električki napon, njihove oznake i jedinice

- objašnjava pojam polarizacije dielektrika

- definiše električni kondenzator i nabraja vrste kondenzatora.

- definiše kapacitivnost kondenzatora, oznaku i jedinice

- navodi načine

- analizira kako nastaje naelektrisano tijelo i zna ko su nosioci elektriciteta

- prikazuje grafički električno polje

- zna šta je homogeno električno polje

- analizira raspored naelektrisanja na provodnicima

- određuje intezitet sile koja djeluje između naelektrisanih tijela

- radi jednostavne zadatke

- uočava odnose među veličinama u električnom polju

- zapisuje

matematičke izraze i primjenjuje ih pri rješavanju zadataka

- poznaje električni

kondenzator i njegov šematski prikaz

- određuje kapacitivnost kondenzatora

- razumije pojam opterećenja i rasterećenja kondenzatora

- radi zadatke

- razvija pozitivan stav prema novim saznanjima

- uviđa vezu i teorije i

prakse - razumije odnos

tehnike i prirode - razvija i povećava

stručnost - stiče osjećaj

sigurnosti i samopouzdanja

- prikazuje spektar linija električnog polja

- operacije sa

vektorima - određuje vektor sile

i vektor jačine polja - upoređuje

kondenzator sa promjenjivom i stalnom kapacitivnošću

- određivanje

kapacitivnosti višeslojnog kondenzatora

7

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski Preporuke za

ciljevi izvođenje nastave učenik učenik učenik

povezivanja kondenzatora u grupe

- određuje ekvivalentnu kapacitivnost, raspored opterećenja i padove napona sukcesivno za rednu, paralelnu i mješovitu vezu kondenzatora

- objašnjava pojam proboja dilektrika

- definiše energiju električnog polja, oznaku i jedinicu

- analizira rednu, paralelnu i mješovitu vezu i radi radi zadatke

- zna šta je dielektrična čvstoća materijala

- određuje električnu energiju i gustinu energije kondenzatora

Jednosmjerna struja - objašnjava pojam

jednosmjerne električne struje

- definiše: - jačinu električne

struje, - gustinu jačine

električne struje, - električnu otpornost

i - električnu

provodnost, njihove oznake i jedinice

- definiše elekrični generator i može navesti tipične izvore

- definiše električni prijemnik i navodi vrste potrošača

- definiše pojam električnog kola i navodi elemente električnog kola

- definiše: - električnu snagu, - električnu energiju, - njihove oznake i

jedinice - objašnjava mjerenje

osnovnih električnih veličina

- analizira kretanje količine elektriciteta kroz provodnik

- zna šta je tehnički smjer električne struje i koja su njena dejstva

- računski određuje jačinu električne struje i njenu gustinu

- određuje električnu otpornost i električnu provodnost provodnika i zna kako zavise od temperature

- radi zadatke - razlikuje ulogu

izvora i potrošača električne energije

- objašnjava način proizvodnje i potrošnje električne energije

- poznaje standardne simbole elemenata električnog kola

- skicira šemu električnog kola

- računski određuje


- razvija

sistematičnost u radu

- povezuje uzroke i

posledice - razvija osjećaj čuvanja ekološke sredine

- razvija osjećaj

tačnosti i sposobnosti upoređivanja

- povezuje teoriju i

praksu - razvija marljivost i

upornost

- pomoću diaprojektora sa odgovarajućim slajdovima pokazuje proizvodnju, način prenosa i potrošnje električne energije

- izračunava

električne veličine računskim putem

- upoređuje

materijale prema njihovim električnim svojstvima

- služi se tablicama iz

udžbenika i tehničkih priručnika

- određuje potrošnju

električne energije svog domaćinstva

- odabira poprečni

presijek provodnika prema dozvoljenom strujnom opterećenju

- određuje pad napona

8



- navodi i definiše: - Omov zakon i Džulov

zakon - definiše električne

sile - navodi uopšteni

Omov zakon - objašnjava

rješavanje prostog električnog kola: jedan izvor – jedan potrošač

- navodi Prvi Kirhofov

zakon - razmatra načine

vezivanja otpornika u grupe

- definiše ekvivalentnu

električnu otpornost redne, paralelne i mješovite veze

- definiše i objašnjava Drugi Kirhofov zakon za prosto i složeno električno kolo

- objašnjava način rješavanja složenog električnog kola primjenom Kirhofovih zakona

električnu snagu i električnu energiju

- zna izračunati potrošnju električne energije

- pvezuje električne instrumente u električno kolo

- radi zadatke i analizira primjerte iz prakse

- razumije primjenu Omovog i Džulovog zakona i matematički formuliše zakone

- zna šta je dozvoljeno opterećenje i objašnjava uzroke zagrijavanja provodnika

- radi zadatke - određuje

elektromotornu, kontraelektromotornu i elektrootpornu silu

- radi zadatke za prosto električno kolo

- određuje napon na krajevima generatora

- razumije pojam unutrašnje otpornosti izvora

- analizira režime rada električnog generatora

- razumije suštinu Prvog Kirhofovog zakona, zapisuje matematički izraz i zna ga upotrijebiti pri rješavanju zadataka

- određuje ekvivalentnu električnu otpornost, jačine električnih struja, napone i

u kolu - demonstracija

vezivanja: ampermetra i voltmetra

- crtajući ekvivalentne

šeme, određuje ekvivalentnu otpornost grupe otpornika

- zna da poveže otpornike u vezu: trougao i zvijezdu

- zna da poveže otpornike u zvijezdu i trougao i vrši njihove transformacije

- rješava jednostavnija složena kola

9



snage za rednu, paralelnu i mješovitu vezu otpornika

- analizira način povezivanja električnih izvora

- razlikuje prosto kolo od konture složenog kola

- radi zadatke sa primjenom Kirhofovih zakona

Elektromagnetizam - upoznaje se sa

pojmom magnetnog polja i opštim karakteristikama magnetnog polja

- definiše i objašnjava osnovne veličine magnetnog polja, oznake i jedinice

- poznaje magnetna svojstva materije

- objašnjava magnetno dejstvo električne struje

- definiše Amperov zakon

- definiše: - magnetnomotornu

silu, - magnetnu otpornost, - magnetnu

provodnost i njihove oznake i jedinice

- navodi Kap – Hopkinsonov zakon

- definiše pojam magnetnog kola

- definiše: - elektromagnetnu

silu, - elektrodinamičku

silu oznake i jedinice - objašnjava pojavu

elektromagnetne

- grafički predstavlja magnetno polje

- zna šta je homogeno magnetno polje

- razlikuje oblike trajnih magneta

- analizira

magnećenje feromagnetnih materijala

- zna šta je histerezisna petlja

- analizira magnetno

polje proizvedeno električnom strujom za:

- pravi provodnik, - soleonid, - torus i - navojak - radi zadatke - određuje magnetnu

indukciju, magnetni fluks i jačinu magnetnog polja

- radi zadatke - upoređuje magnetno

kolo, kolo sa kondenzatorom i električno kolo

- radi praktične primjere

- stiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- razvija preciznost i

tačnost

- stiče osjećaj sigurnosti i samopouzdanja

- razvija sposobnost

opažanja, upoređivanja i razlikovanja

- povezuje teoriju i

praksu

- demonstrirati linije sila magnetnog polja pomoću magneta i željeznih opiljaka

- određivanje oblika

konkretnog magnetnog polja elektromagneta

- demonstracija elektromagnetnih efekata

- izračunavanje

magnetnomo-torne sile i određivanje smjera linija polja.

- nacrtati navojak,

solenoid i prstenasti navoj

- analizira primjere iz

prakse sa nepoželjnim djelovanjem magnetnih sila i sa njihovim korisnim djelovanjem

10



indukcije - navodi: - Lencov zakon i - Faradejev zakon - objašnjava pojavu

samoindukcije i uzajamne indukcije

- definiše koeficijent samoindukcije i koeficijent uzajamne indukcije, oznake i jedinice

- definiše energiju magnetnog polja, oznake i jedinice

- analizira provodnik sa strujom u stranom magnetnom polju i objašnjava djelovanje između dva provodnika sa strujama u njima

- poznaje princip rada motora jednosmjerne struje

- shvata i razumije kako dolazi do pojave elektromagnetne indukcije i zna njenu primjenu

- određuje indukovanu elektromotornu silu u pravom provodniku i navojku

- radi zadatke - zna šta je sopstveni

magnetni fluks - određuje indukovanu

elektromotornu silu samoindukcije i elektromotornu silu uzajamne indukcije

- računski primjeri - objašnjava princip

rada transformatora - računski određuje

magnetnu energiju i njenu gustinu

- razumije princip

rada generatora jednosmjerne struje

Naizmjenična struja - osnovni pojmovi

naizmjeničnih električnih veličina

- upoznaje se sa

pojmom naizmjenične struje

- objašnjava princip proizvodnje naizmjenične elektromotorne sile

- definiše parametre nizmjeničnih veličina, oznake i jedinice

- razlikuje jednosmjernu od naizmjenične struje

- zna šta je generator naizmjenične struje

- razlikuje jednosmjernu od naizmjenične struje

- zna šta je generator naizmjenične struje

- određuje parametre naizmjeničnih veličina i zna da zapiše matematički izraz trenutne

- razvija radnu i stručnu odgovornost

- razvija sposobnost pravilnog zaključivanja

- navikava se na

korišćenje prethodno stečenih znanja

- razvija pravilan

odnos prema prirodnim naukama

- posmatranje naizmjeničnog napona na osciloskopu

- posmatranje

naizmjeničnog napona na osciloskopu

- sabirati

naizmjenične

11



- poznaje načine predstavljanja nizmjeničnih veličina:

- pomoću fazora - pomoću kompleksnih

brojeva - objašnjava

oduzimanje i sabiranje naizmjeničnih veličina

vrijednosti naizmjenične veličine

- radi računske primjere

- grafički predstavlja naizmjenične veličine

- zna sa kojim parametrima je određena naizmjenična veličina

- računski i grafički sabira i oduzima naizmjenične veličine

veličine matematički i grafički i uporediti sa vrijednostima dobijenim eksperimentom

Elementi u kolima naizmjenične struje - objašnjava idealne

elemente u kolima naizmjenične struje:

- aktivni (otpornik – R),

- kalem (induktivnist –L),

- kondenzator (kapacitivnost –C)

- definiše omsku, induktivnu i kapacitivnu otpornost

- objašnjava pojam aktivne i reaktivne snage, oznake i jedinice

- crta šemu za svaku vezu, određuje otpornost i snagu

- postavlja Omov zakon

- analizira fazni stav napona i struje

- razlikuje punjenje i pražnjenje kondenzatora

- radi zadatke

- razvija analitičko mišljenje

- vježba operacije sa vektorima i kompleksnim brojevima

- eksperiment posmatranja faznih odnosa na osciloskopu

Redna veza elemenata - definiše i objašnjava

redne veze: - omskog otpornika i

kalema – RL spoj, - omskog otpornika i

kondenzatora – RC spoj,

- kalema i kondenzatora – LC spoj i omskog otpornika, kalema i kondenzatora – RLC spoj.

- definiše pojam

- crta šemu kola za svaku kombinaciju i određuje impendansu

- primjenom zakona određuje električne veličine, snagu i faktor snage kola

- analizira više RLC spojeva

- crta trougao napona, otpornosti i snaga

- radi jednostavne zadatke

- razvija sposobnost opažanja, upoređivanja i razlikovanja

- računanje električnih veličina za rednu vezu elemenata

- određivanje faktora snage

- izračunavanje

rezonantne frekvencije

12



impendanse - objašnjava pojam

rezonanse Paralelna veza elemenata u naizmjeničnim kolima - objašnjava paralelne

načine vezivanja: - omske otpornosti i

induktivnosti, - omske otpornosti i

kapacitivnosti, - induktivnosti i

kapacitivnosti i - omske otpornosti,

induktivnosti i kapacitivnosti.

- definiše admitansu - objašnjava pojavu

paralelne (strujne) rezonanse

- crta šemu za paralelne veze

- zna da poveže potrebne instrumente

- određuje provodnost i ekvivalentnu impendansu

- na primjerima određuje električne veličine kola

- analizira trougao struja, provodnosti i snaga

- postavlja uslove paralelne impedanse

- razvija preciznost i dosljednost u radu

- stiče osjećaj odgovornosti

- računsko rješavanje paralelnih elemenata sa realnim podacima

- izračunavanje

prividne snage pomoću kompleksnog napona i konjugovano kompleksne struje

- analizira pojam

kvaliteta kalemova i kondenzatora

Složena naizmjenična kola - navodi kombinovane

veze elemenata u naizmjeničnim kolima

- objašnjava metod Kirhofovih zakona za rješavanje složenih kola

- analizira i razumije koje korake obuhvata rješavanje složenih kola prostoperiodične struje

- zapisuje Kirhofove zakone u kompleksnom obliku

- rješava jednostavnija kola


- računski odrediti električne veličine u složenim kolima primjenom odgovarajućih metoda (metod konturnih struja i Teveninove teoreme)

Oscilatorna kola - definiše: - slobodne oscilacije, - redno i paralelno

oscilatorno kolo - navodi upotrebu

oscilatornog kola u praksi

- određuje frekvenciju i period slobodnih oscilacija, karakterističnu impendansu i faktor dobrote oscilatornog kola

- povezuje prethodno stečena znanja

- eksperiment: mjerenja frekventne zavisnosti rednog i paralelnog RLC kola

Trofazni sistemi - upoznaje se sa

osnovnim pojmovima trofaznog sistema

- objašnjava

simetrični i nesimetrični trofazni sistem

- upoređuje karakteristike i prednosti trofaznih nad jednofaznim sistemima

- poznaje definicije linijskih i faznih napona i struja

- usvaja mjere zaštite na radu

- povezuje prethodno

stečena znanja

- izračunavanje jačina električnih struja i napona pri vezivanju u trougao i zvijezdu

13



- navodi načine vezivanja u trofaznim sistemima:

- navoja generatora (ili transformatora) i prijemnika

- definiše snage i

energije trofaznih sistema

- objašnjava pojavu

obrtnog magnetnog polja

- analizira vezivanje trofaznog sistema u zavisnosti od vrste opterećenja

- određuje snagu

potrošača, jačinu struje, napone, kao i otpornost u slučaju veze u zvijezdu odnosno trougao

- upoznaje se sa upotrebom trofaznih sistema u praksi

- razumije princip rada trofaznog generatora i motora

- stiče osjećaj sigurnosti i odgovornosti u radu

- povezuje uzroke i posledice

- izračunavanje električne snage i energije trofaznih potrošača

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ratko Opačić: Osnove elektrotehnike za I Razred: trogodišnjeg obrazovanja za

elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Beograd, 2003. - Miroslava Piroćanac: Osnove elektrotehnike I, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva Beograd, 2003. - Jasna Menart: Zbirka zadataka iz osnova elektrotehnike I, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa: računarom, A/V sredstvima: grafoskop, dijaprojektor sa odgovarajućim slajdovima i dr. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Provjera znanja učenika vrši se putem: - usmenih odgovora; - pismenih zadataka, u toku nastavne godinem rade se četiri pismena zadatka (u

svakom klasifikacionom periodu po jedan pismeni zadatak u trajanju od dva školska časa);

- testova (u svakom klasifikacionom periodu radi se najmanje po jedan test). Vrednovanje znanja učenika vrši se ocjenjivanjem: - usmenih odgovora (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu); - pismenih zadataka (po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu); - testova (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu); - Opšta ocjena na kraju svakog klasifikacionog perioda izvodi se iz najmanje tri

ocjene (usmeni odgovori, pismeni zadaci i testovi). - Opšta ocjena na kraju godine izvodi se iz opštih ocjena u pojedinim

klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika Visoka školska sprema sa područja elektrotehnike: - dipl. ing elektrotehnike; - profesor elektrotehnike.

14

9. Povezanost predmeta

Povezanost sa predmetom Znanja

Predmet Znanja - Uvodni dio - Matematika

- Fizika - Poznavanje fizičkih veličina i

jedinica - Pretvaranje jedinica

- Osnovni pojmovi i veličine

- Matematika - Hemija

- Poznavanja građe atoma - Poznavanje i razumijevanje

osnovnih elektrotehničkih veličina

- Jednosmjerna struja - Matematika - Fizika - Praktična nastava

- Mjerenje i računanje električnih veličina

- Rješavanje složenih kola - Računanje primjera iz prakse

- Elektrostatika - Elektromagnetizam

- Matematika - Fizika - Hemija - Praktična nastava

- Poznavanje dielektričnih i feromagnetnih materijala

- Rješavanje primjera sa primjenom kondenzatora i kalemova u elektrotehničkoj praksi

- Vektori i operacije sa vektorima

- Elementi R, L i C u naizmjeničnim kolima i njihovo povezivanje

- Matematika - Praktična nastava

- Poznavanje trigonometrijskih funkcija

- Operacije sa kompleksnim brojevima

- Grafičko predstavljanje naizmjeničnih veličina

- Poznavanje primjera iz prakse - Oscilatorna kola - Matematika

- Praktična nastava - Određivanje električnih veličina

- Rješavanje primjera iz prakse - Trofazni sistemi - Matematika

- Praktična nastava - Predstavljanje naizmjeničnih veličina: analitički, kompleksno i grafički

- Crtanje jednopolnih i višepolnih šema

- Priključivanje trofaznih potrošača

15

1.2.2. ELEKTRONIKA 1. Naziv predmeta: ELEKTRONIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Ukupno

I - -

II 72 - 72

III - - -

Ukupno 72 - 72 3. Opšti ciljevi nastave U okviru predmeta učenik: - raspoznaje i razumije djelovanje aktivnih elektronskih elemenata; - zna potražiti podatke u katalozima; - zna i razumije načine vezivanja aktivnih elemenata; - zna osnovna izračunavanja pri izboru elemenata i dimenzionisanju jednostavnih

veza; - razlikuje funkciju posebnih elektronskih elemenata u jednostavnim vezama; - pravilno upotrebljava stručnu literaturu; - razvija radne navike (sistematičnost, tačnost, dosljednost); - osposobljava se za prepoznavanje tipova veza i njihovo funkcionisanje; - razvija interes za praktični rad i povezivanje teorije sa praksom; - ima pozitivan odnos prema čistoj okolini (deponovanju i reciklaži pokvarenih i

istrošenih elektronskih uređaja).

16

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred:: DRUGI


ciljevi Preporuka za


Uvod - kristalna struktura i

provodnost poluprovodnika

- upoznaje se sa

energetskim nivoima elektrona

- objašnjava

kristalnu rešetku poluprovodnika

- objašnjava

poluprovodnike P i N-tipa

- navodi vrste

kretanja naelektrisanih čestica u poluprovodniku

- objašnjava

kretanje elektrona i šupljina pod uticajem električnog polja

- razlikuje provodnike, poluprovodnike i izolatore na osnovu njihove kristalne strukture

- crta kristalnu

rešetku Si - razumije proces

nastajanja parova elektron-šupljina kao i pojam generacija i rekombinacija

- uočava razliku

između haotičnog, difuznog i usmjerenog kretanja slobodnih elektrona i šupljina

- uočava potrebu za

dodavanje hemijskih nečistoća čistom poluprovodniku

- razlikuje

poluprovodnike P-tipa od poluprovodnika N-tipa

- razvija sposbnost zapažanja

- razvija osjećaj za

rad i urednost radnog prostora


odgovornost

Diode - objašnjava proces

obrazovanja PN-spoja

- navodi polarizaciju

PN-spoja - objašnjava i

razumije direktnu i inverznu

- crta formirani PN-spoj i raspodjelu električnog potencijala

- uočava smjer unutrašnjeg električnog polja koje potiče od prostornog naelektrisanja


- stiče

sistematičnost u radu

- upotreba kataloga i stručne literature

17

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski Preporuka za


polarizaciju PN-spoja

- objašnjava

dobijanje strujno- naponske karakteristike diode

- navodi vrste

proboja - objašnjava

proizvodnju diode - navodi vrste dioda - upoznaje se sa

osobinama, načinom proizvodnje, primjenom i karakteristikama:

- cenerove diode - kapacitivne diode - tunel diode

- analizira direktnu i inverznu polarizaciju PN-spoja

- crta kolo za snimanje karakteristika diode

- crta strujno-naponsku karakteristiku diode i uočava prag provođenja u oblasti direktne polarizacije i probojni napon u oblasti inverzne polarizacije

- uočava proboj diode

- razlikuje načine izrade dioda

- razlikuje vrste dioda

- crta karakteristike i grafičke simbole dioda

- analizira navedene diode i crta strujno-naponske karakteristike

- povezuje

prethodno stečena znanja

- pokazuje izgled

različitih dioda i provjerava njihovu ispravnost

Upotreba dioda - usmjerači - upoznaje se sa

usmjeračima kao uređajima

- zna vrste usmjerača

- objašnjava i

razumije jednostrani i dvostrani usmjerač

- definiše

ispravljački filtar - objašnjava i

razumije jednostrani i dvostrani usmjerač sa filtrom

- crta jednostavne šeme usmjerača bez filtra

- razlikuje talasne oblike izlaznih napona kod različitih usmjerača

- uočava ulogu ispravljačkog filtra i funkciju peglanja naponske talasnosti

- crta šeme usmjerača i talasne oblike napona sa filtrom

- razlikuje talasne oblike napona prije i poslije filtriranja


sposobnost zapažanja

- predstaviti upotrebu dioda u električnim kolima

- označava i navodi

vrste kondenzatora

18



Bipolarni tranzistori - upoznaje se sa

unutrašnjom strukturom tranzistora

- navodi vrste tranzistora

- zna pojasniti simbole i elektrode tranzistora

- objašnjava princip rada tranzistora na modelu sa zajedničkim emitorom

- definiše osnovne komponente struja u tranzistoru i koeficijent strujnog pojačanja

- navodi načine vezivanja tranzistora u električnim kolima

- objašnjava proizvodnju tranzistora

- objašnjava i razumije statičke karakteristike tranzistora

- definiše pojačavač kao elektronsko kolo

- objašnjava pojačavač sa zajedničkim emitorom

- objašnjava i razumije dobijanje radne prave i radne tačke

- navodi oblast dozvoljene upotrebe tranzistora kao pojačavača i klase rada pojačavača

- objašnjava hibridne parametre i ekvivalentnu šemu

- razumije unutrašnju strukturu tranzistora

- uočava razliku između tranzistora NPN i PNP-tipa

- crta principsku šemu tranzistora u aktivnom režimu rada

- skicira tokove nosioca naelektrisanja i komponente struja kod NPN-tranzistora

- crta ulazne i izlazne karakteristike tranzistora

- razumije djelovanje tranzistora kao pojačavača na statičkim karakteristikama

- analizira područja rada tranzistora na statičkim karakteristikama

- razumije pojačavač kao elektronsko kolo

- crta i analizira pojačavač sa zajedničkim emitorom

- određuje položaj radne prave i radne tačke na izlaznim karakteristikama tranzistora

- radi jednostavne zadatke vezane za proračun osnovnog pojačavača

- crta ekvivalentnu šemu tranzistora sa "h" parametrima


logičkog razmišljanja i povezivanja


u timskom radu - usvaja tehničku

tačnost i odgovornost pri radu

- povezuje

prethodno stečeno znanje u cjelinu

- povezuje teorijska

znanja sa praktičnim

- uočava važnost nauke u svakodnevnom životu

- povezuje uzroke i

posledice - usvaja tehničku

tačnost pri radu - razvija moć

zapažanja

19



- navodi uzroke nestabilnosti radne tačke

- zna način stabilizacija radne tačke

- objašnjava frekvencijsku karakteristiku pojačavača sa zajedničkim emitorom

- objašnjava princip rada pojačavača sa tranzistorom u spoju sa zajedničkim kolektorom

- objašnjava i razumije Darlingtonov spoj

- objašnjava tranzistor kao prekidač

- razlikuje hibridne parametre

- uočava potrebu za stabilizaciju radne tačke tranzistorskog pojačavača

- određuje naponsko i strujno pojačanje, ulaznu i izlaznu otpornost kod pojačavaša sa zajedničkim emitorom

- crta frekvencijsku karakteristiku pojačavača

- analizira pojačavač sa zajedničkim kolektorom

- crta ekvivalentne šeme i određuje pojačanja, ulaznu i izlaznu otpornost

- crta i analizira Darlingtonov spoj i određuje njegove parametre

- razumije tranzistor kao prekidač

Unipolarni tranzistori: fet, mosfet i cmos - upoznaje se sa

pojmom i funkcijom unipolarnih tranzistora

- objašnjava princip

rada i statičke karakteristike FET-a


rada i statičke karakteristike MOSFET -a

- zna parametre FET-

a - objašnjava model

- razlikuje unipolarne i bipolarne tranzistore

- crta strukturu FET-a i razumije funkciju elektroda

- crta i analizira statičke karakteristike FET-a

- analizira MOSFET-ove i razumije funkciju priključnih krajeva

- crta simbole i

karakteristike - određuje

parametre FET-a i

- usvaja tehničku tačnost pri radu

- povezuje

prethodno stečeno znanje sa novim pojmovima

- razvija analitičnost

i logično zaključivanje

- - navodi oblike

najčešće korišćenih unipolarnih tranzistora, upotrebu tipa i priključaka i provjerava njihovu ispravnost

- navodi značaj

tranzistora kao aktivnih elemenata i njihovu primjenu u pojačavačkim kolima

20



FET-a za male signale

- objašnjava

jednosmjerni režim rada pojačavača sa FET-ovima

- objašnjava i

razumije pojačavač sa zajedničkim sorsom

- upoznaje se sa

ekvivalentnom šemom pojačavača sa FET-om

- definiše naponsko i

strujno pojačanje, ulaznu i izlaznu otpornost

crta ekvivalentnu šemu pomoću "g" parametara

- crta i analizira osnovni pojačavač sa FET-om

- određuje jednačinu radne prave i crta je u polju izlaznih karakteristika

- uočava nedostatke osnovnog pojačavača

- crta i analizira pojačavač sa automatskim prednaponom

- crta radnu pravu na prenosnim karakteristikama i određuje radnu tačku kod različitih primjeraka iste vrste FET-a

- crta pojačavač sa zajedničkim sorsom

- analitički izvodi pojačanje, ulaznu i izlaznu otpornost

Tiristori - navodi vrste

tiristora - objašnjava triodni

tiristor - objašnjava

karakteristike tiristora

- objašnjava triak i

diak - navodi načine

pobuđivanja tiristora

- navodi primjenu i vrste tiristora

- crta grafičku oznaku i ekvivalentnu šemu triodnog tiristora

- analizira princip rada tiristora

- crta i analizira kolo za snimanje karakteristika tiristora

- crta karakteristike - crta i analizira

strukturu, oznaku i karakteristiku triaka

- analizira diak - crta simbol i

karakteristiku diaka

- stiče tehničku kulturu


uočavanja, analiziranja i proračunavanja

- povezuje već

stečeno znanje sa novim pojmovima

-

21



- objašnjava

impulsno pobuđivanje tiristora i triaka

- objašnjava fazno

regulisanje pomoću diaka i triaka

- objašnjava

hlađenje poluprovodnika i proračun rashladnog kola

- objašnjava

astabilni multivibrator

- crta i analizira impulsno pobuđivanje tiristora i triaka

- crta talasne oblike naizmeničnog napona i struja Ig i It

- analizira jednostavno kolo za faznu regulaciju struje pomoču diaka i triaka

- crta talasne oblike napona gradske mreže, napona na kondenzatoru, struju gejta i struju kroz potrošač

- analizira kolo za faznu regulaciju pomoću diaka i triaka i dva RC-kola

- uočava potrebu za hlađenjem poluprovodničkih komponenti

- proračunava rashladno kolo

- razumije pozitivnu povratnu spregu

- povezuje uzroke i

posledice

Oscilatori - definiše pozitivnu

povratnu spregu i Bark Hauzenov uslov oscilovanja


rada RC oscilatora - objašnjava princip

rada LC oscilatora

- zna uslov oscilovanja

- crta jednostavne RC oscilatore i analizira njihov rad

- crta jednostavni LC oscilator i analizira njegov rad

- uočava potrebu stabilnosti frekvencije oscilovanja oscilatora

- analizira astabilni multivibrator


- podstiče usvajanje novih znanja

- povećava

umješnost za čitanje, analiziranje i objašnjavanje

Optoelektronika - definiše

optoelektroniku kao dio tehnike

- razumije građu i princip rada fotodioda

- oblikuje sposobnost za brzo prepoznavanje

22



- navodi pasivne i aktivne elemente u fotoelektronici

- objašnjava fotodiode

- objašnjava fototranzistore

- objašnjava fotootpornike

- crta karakteristike, oznake i ekvivalentne šeme fotodioda

- razumije rad fototranzistora

- crta karakteristike, oznake i ekvivalentne šeme fototranzistora

- analizira fotootpornike

- crta fotootpornik u električnim kolu i karakteristike

- analizira kolo za uključivanje releja pomoću fotootpornika

različitih kriterijuma


analiziranja i zaključivanja

Integrisana kola - navodi vrste

integrisanih kola - objašnjava

monolitna integrisana kola

- objašnjava hibridna integrisana kola

- zna podjelu integrisanih kola

- analizira monolitna i hibridna integrisana kola

- povezuje već stečeno znanje sa novim pojmovima

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Opačić, Elektronika I (2003), Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

2003. - Nikola Babić: Elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

2000. - Srđan Stanković, Radomir Laković, Elektronika, Izdavač: ETF Podgorica, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena sa: računarom, A/V

sredstvima: grafoskop, dijaprojektor sa odgovarajućim slajdovima i dr. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Provjera znanja učenika vrši se putem: - usmenih odgovora i - testova (u svakom klasifikacionom periodu radi se najmanje po jedan test). Vrednovanje znanja učenika vrši se ocjenjivanjem: - usmenih odgovora (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu) i - testova (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu) Opšta ocjena na kraju svakog klasifikacionog perioda izvodi se iz najmanje dvije ocjene (usmeni odgovori i testovi).

23

Opšta ocjena na kraju godine izvodi se iz opštih ocjena u pojedinim klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - dipl. ing elektrotehnike, smjer: elektronika ili telekomunikacije.



Predmet Znanja - Kristalna struktura i provodnost poluprovodnika

- Hemija - Osnovne karakteristike poluprovodnika

- Kristalna struktura atoma - Diode, bipolarni tranzistori, FET, MOSFET

- Osnove elektrotehnike - Osnsvna strujna kola, - Omov i Kirhohovi zakoni

- Oscilatori - Telekomunikacije - Oscilatorna kola

- Pojačavači - Praktična nastava - Sastavljanje pojačavača i uočavanje pojačanja

24

1.2.3. TELEKOMUNIKACIONI VODOVI I MREŽE 1. Naziv predmeta: TELEKOMUNIKACIONI VODOVI I MREŽE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Ukupno

I - - -

II 72 72

III 66 - 66

Ukupno 138 - 138 3. Opšti ciljevi nastave U okviru predmeta učenik: - usvaja temeljna teorijska znanja o osnovnim kablovskim elementima i zna ih

upotrijebiti pri konstrukciji kablovskog jezgra; - razlikuje sastavne dijelove kablovske kanalizacije, zna da odredi odgovarajuće

cijevi u odnosu na mjesto polaganja i poznaje pravila planiranja kablovske kanalizacije;

- razumije značaj optičkih vlakana u savremenim komunikacijskim sistemima; - opisuje vrste, načine montaže, zaštite tk linija, kao i posljedice nestručnog

rukovanja pri izradi tk linija; - upoznaje značaj pojedine zaštite i upoznaje se sa njenim djelovanjem; - zna da povezuje usvojena znanja sa ostalim stručno-teorijskim predmetima na

području telekomunikacija naročito sa praktičnom nastavom; - razumije korelaciju između pojedinih predmeta; - razumije značaj novih pojmova, zna da samostalno koristi potrebnu literaturu.

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




Uvod - definiše pojmove

električnog voda, telekomunikacione linije, telekomunikacione mreže

- navodi i pojašnjava vrste telekomunikacionih vodova, linija i mreža

- razumije pojam električnog voda

- razlikuje vrste

telekomunikacionih vodova, linija i mreža

- razvija osjećaj važnosti tehničkog obrazovanja

- uviđa značaj svog zanimanja

Konstruktivne karakteristike vazdušnih TK linija - navodi elemente

vazdušne TK linije - navodi i definiše

opremu vazdušne TK linije

- definiše pojam uporišta

- navodi i ilustruje vrste uporišta

- objašnjava osiguranje uporišta

- razlikuje elemente vazdušne TK linije

- uočava ulogu i važnost pojedine opreme vazdušne TK linije

- razvrstava osnovne oblike uporišta i dijeli prema mjestu postavljanja

- opisuje osnovna sredstva za osiguranje uporišta (zatega i stub)



- razvija sistematičnost i pravilno rasuđivanje

Konstruktivne karakteristike kablovskih tk linija - navodi

konstruktivne elemente TK kablova

- definiše i ilustruje osnovne elemente použavanja jezgra (žila, parica, četvorka, koaksijalna parica)

- objašnjava pojam pojasne izolacije

- navodi vrste omotača i zaštite omotača

- navodi potrebu za obilježavanjem i razbrajanjem kablova

- razlikuje konstruktivne elemente kabla

- razlikuje i upoređuje osnovne elemente použavanja jezgra

- razlikuje i upoređuje osnovne oblike použavanja jezgra kabla (sektorsko, koncentrično, kombinovano)

- razlikuje osnovne vrste omotača

- određuje vrstu kablovskog omotača u zavisnosti od

- razvija sposobnost zapažanja

- razvija osjećaj

odgovornosti u ispunjavanju radnih obaveza

- - koristi usvojena

znanja i analitički rješava dati problem


izvođenje nastave ciljevi učenik učenik učenik

mjesta polaganja kabla

- razumije potrebu zaštite omotača

- čita oznake i određuje vrste kablova

- objašnjava označavanje kablova

- objašnjava način razbrajanja kablova

Primarni električni parametri - navodi i definiše

primarne parametre kablovskog i vazdušnog voda

- navodi i definiše sekundarne parametre kablovskog i vazdušnog voda

- objašnjava zavisnost električnih parametara od konstrukcije vodova, upotrebljenog materijala i frekvencije

- razlikuje primarne parametre kablovskog i vazdušnog voda

- čita odgovarajuće podatke iz tabele i unosi u odgovarajuće formule

- upoređuje parametre uz pomoć grafika u zavisnosti od konstrukcije vodova upotrebljenog materijala i frekvencije

- razvija sposobnost povezivanja teorijskog znanja sa praksom

Optički telekomunikacioni sistemi - daje pregled

istorijskog razvoja optičkih telekomunikacija,

- navodi osnovne elemente veze sa optičkim vlaknima

- objašnjava prirodu svjetlosti i princip rada optičkog vlakna,

- definiše konstrukcijske elemente optičkih kablova,

- navodi i objašnjava karakteristike

- prati hronološki razvoj optičkih telekomunikacija

- uočava međusobnu zavisnost i povezanost elemenata veze sa optičkim vlaknima

- tumači principijelnu šemu TK veze sa optičkim kablovima

- razumije talasnu prirodu svjetlosti

- objašnjava pojam indeksa prelamanja,

- pozitivno procjenjuje važnost novih saznanja iz svoje struke

- razvija analitičnost

i logično mišljenje



optičkog vlakna, - navodi i objašnjava

elemente sekundarne zaštite optičkih kablova,

- objašnjava označavanje optičkih kablova,

- navodi i objašnjava vrste i karakteristike optičkih predajnika,

- navodi i objašnjava vrste i karakteristike optičkih prijemnika

odbijanja i propoštanja svjetlosti

- definiše i razvrstava konstrukcijske elemente optičkih kablova

- razumije optičke karakteristike, slabljenje, disperziju (modalnu, hromatsku, polarizacionu), propusni opseg optičkih vlakana

- razlikuje elemente sekundarne zaštite optičkih kablova (pojasna izolacija, centralni noseći element, omotač, armatura)

- čita oznake i prepoznaje optičke kablove

- razlikuje vrste optičkih izvora (LED, LASER)

- razumije i tumači karakteristike optičkih predajnika (izračena snaga, spektri zračenja, modulacija, sprezanje sa vlaknom)

- razlikuje vrste optičkih prijemnika

- poznaje princip rada i tumači karakteristike optičkih prijemnika

- razvija moć

zapažanja

Građenje telekomunikacionih linija - navodi opšte uslove

za izgradnju vazdušne TK linije

- objašnjava izbor trase vazdušne TK

- pojašnjava i obrazlaže uslove za izgradnju vazdušnih TK linija

- razumije postupak

- uviđa važnost svog

zanimanja



linije - objašnjava i

ilustruje izgradnju uporišta i postavljanja opreme

- navodi značaj kablovske kanalizacije

- opisuje sastavne dijelove kablovske kanalizacije

- definiše kablovski izvod i navodi vrste kablovskih izvoda

- navodi različite materijale i pribor za izradu telefonske instalacije

- objašnjava izradu instalacione telefonske mreže

- objašnjava i ilustruje izgradnju optičke linije

izbora i trasiranja vazdušne TK linije

- opisuje izgradnju uporišta i postavljanje opreme

- uočava značaj kablovske kanalizacije i njenih sastavnih dijelova

- obrazlaže upotrebu odgovarajućih kanalizacionih cijevi u zavisnosti od sastava terena na kojem se postavlja kablovska kanalizacija

- objašnjava izgradnju pojedinih sastavnih djelova kablovske kanalizacije

- objašnjava izradu izvoda

- razumije način izrade instalacione telefonske mreže

- opisuje različite instalacione materijale i opremu

- razumije i opisuje izgradnju optičke linije

- stiče sigurnost,

istrajnost i upornost

- navikava se na

analiziranje, objašnjavanje i zaključivanje

Poređenje telekomunikacionih linija - daje uporednu

analizu između kablovskih, vazdušnih i optičkih linija

- razlikuje TK linije - upoređuje TK linije - uočava prednosti i

nedostatke u pogledu električnih karakteristika, prenosa i konstrukcije između pojedinih vrsta kablova

- povećava sposobnost i smisao za uočavanje sličnosti i razlika

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik Sekundarni električni parametri - definiše i navodi sekundarne električne parametre

- razlikuje sekundarne parametre vazdušnih i kablovskih vodova

- izvodi zaključke o zavisnosti sekundarnih od primarnih parametara i frekvencije na osnovu obrazaca


- stiče samopouzdanje i sigurnost

Zaštita telekomunikacionih linija - objašnjava uticaj elektroenergetskih vodova

- analizira uticaje elektroenergetskih vodova


Nadzemni TK vodovi - navodi vrste samonosivih kablova u odnosu na sastav žila i način upotrebe

- opisuje pojedine vrste uvoda u objekte

- razlikuje samonosive kablove i zna njihove karakteristike

- objašnjava uvod telefonskih vodova u zgrade (uvod vazdušnog voda sa golim provodnicima, uvod nadzemnih samonosivih kablova)

- razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

Polaganje kablova - navodi vrste polaganja kablova

- objašnjava način polaganja uvlačnih kablova

- objašnjava polaganje podzemnih kablova

- objašnjava polaganje podvodnih kablova

- objašnjava polaganje nadzemnih kablova

- razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

NF kablovi za veća rastojanja - definiše pojam pupinizacije

- definiše pojam slabljenja

- razumije i objašnjava pupinizaciju

- objašnjava zavisnost slabljenja od primarnih parametara TK voda

- tumači frekventnu karakteristiku slabljenja

- razvija sposobnost opažanja i tumačenja

Preslušavanje i simetriranje

Informativni ciljevi i sadržaji

Socijalizacijski Preporuke za izvođenje nastave Formativni ciljevi ciljevi

učenik učenik učenik - definiše pojam preslušavanja i simetriranja

- navodi potrebu za simetriranjem

- objašnjava pojavu preslušavanja kod nf simetričnih kablova posmatranjem zvijezda-četvorke

- objašnjava K-sprege i e-sprege

- objašnjava otklanjanje preslušavanja na NF kablovima metodom ukrštanja i pomoću kondenzatora

- razvija sposobnost logičkog razmišljanja i rasuđivanja

Gasna i električna kontrola - definiše gasnu i električnu kontrolu TK kablova

- navodi razloge za gasnu i električnu kontrolu

- objašnjava princip gasne i električne kontrole TK kablova

- uočava razliku između električne i gasne kontrole

- razvija sposobnost logičkog razmišljanja i zaključivanja

Vrste kvarova na TK kablovima - navodi i objašnjava vrste kvarova kod kablova sa metalnim provodnicina

- navodi ciljeve približnog određivanja mjesta kvara

- navodi mjerne metode za približno određivanje mjesta kvara

- objašnjava postupak otklanjanja kvarova

- objašnjava način organizacije mjesne telefonske mreže

- definiše pojam preventivnog održavanja

- definiše pojam redovnog i investicionog održavanja

- navodi sadržaje tehničke dokumentacije

- uočava i opisuje pojedine kvarove na TK kablovima

- uočava i opisuje vrste kvarova zbog međusobnog dodira konstrukcijskih elemenata kabla

- uočava i opisuje kvarove zbog prekida provodnika

- objašnjava mjerne metode približnog određivanja mjesta kvara (Mjurajeva, Grafova metoda u tri tačke, Kipfmilerova)

- razumije način organizovanja mjesnih, mreža

- razumije pojam preventivnog održavanja

- razlikuje redovno od investicionog održavanja mjesne mreže

- navodi poslove


- razvija smisao za logiku, snalažljivost i upornost

- razvija osjećaj odgovornosti



učenik učenik učenik redovnog održavanja

- navodi poslove investicionog održavanja

- tumači sadržaje tehničke dokumentacije

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Radenko Obradović: Telekomunikacioni vodovi i mreže, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1995. - S. Ristić, P.Ristić, L. Ristić: Telekomunikacioni kablovi, Beograd, 2001. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave Nastava se realizuje u učionici koja je opremljena računarom sa multimedijskim paketom, A/V sredstvima, grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajućim slajdovima, uzorcima kablova, katalozima, raznim primjerima tehničke dokumentacije, časopisima i udžbenicima iz oblasti telekomunikacionih vodova i mreža. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Provjera znanja učenika vrši se putem: - usmenih odgovora, - testova (u svakom klasifikacionom periodu radi se najmanje po jedan test). Vrednovanje znanja učenika vrši se ocjenjivanjem: - usmenih odgovora (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu), - testova (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). Opšta ocjena na kraju svakog klasifikacionog perioda izvodi se iz najmanje dvije ocjene (usmeni odgovori i testovi). Opšta ocjena na kraju godine izvodi se iz opštih ocjena u pojedinim klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - dipl. ing elektrotehnike; - smjer: elektronika ili telekomunikacije.



Predmet Znanja

- Električni parametri (primarni i sekundarni)

- Osnove elektrotehnike - Elementi kola

- Optički telekomunikacioni sistemi

- Fizika - Optika - Optički telekomunikacioni sistemi

- Konstruktivne karakteristike vazdušnih TK linija

- Konstruktivne karakteristike kablovskih TK linija

- Građenje telekomunikacionih linija

- Zaštita telekomunikacionih linija

- Vrste kvarova na telekomunikacionim kablovima

- Polaganje kablova - NF kablovi za veća rastojanja - Preslušavanje i simetriranje - Gasna i električna kontrola - Održavanje mjesnih mreža

- Praktična nastava - Konstruktivne karakteristike vazdušnih TK linija

1.2.4. TELEKOMUNIKACIJE 1. Naziv predmeta: TELEKOMUNIKACIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Ukupno

I - - -

II - - -

III 66 - 66

Ukupno 66 - 66 3. Opšti ciljevi nastave U okviru predmeta učenik: - saznaje osnovne pojmove iz područja telekomunikacija; - razumije i pravilno koristi stručnu terminologiju; - upoznaje se sa sistemima za prenos; - saznaje osnovne karakteristike analognog i digitalnog prenosa; - upoznaje idealne sisteme prenosa; - upoznaje linearna izobličenja; - upoznaje analognu i digitalnu modulaciju i demodulaciju; - upoznaje frekvencijski i vremenski multipleks; - shvata značaj sinhronizacije i signalizacije pri prenosu informacija na daljinu; - upoznaje uređaje za prenos signala poziva i impulsa biranja; - povezuje stečena teorijska znanja sa praktičnim; - razvija analitičko i logičko mišljenje; - razvija osjećaj za korišćenje ličnih zaštitnih sredstava i zaštite okoline.

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Sistemi za prenos (uvod) - definiše i objašnjava pojam “telekomunikacija”

- navodi i objašnjava telegrafski prenos

- razumije i objašnjava telegrafisanje jednosmjernom i naizmjeničnom strujom

- definiše i objašnjava jednosmjerni i dvosmjerni telefonski prenos

- razumije i objašnjava televizijski prenos, prenos podataka, sisteme radio-veza, celularne mobilne sisteme i Internet

- zna šta se podrazumijava pod pojmom “telekomunikacije”

- skicira i analizira telegrafisanje jednosmjernom i naizmjeničnom strujom

- skicira i analizira jednosmjerni i dvosmjerni telefonski prenos

- skicira i analizira televizijski prenos, prenos podataka, sisteme radio-veza, celularne mobilne sisteme

- razvija osjećaj za timski rad

- shvata značaj Interneta

Osnovne karakteristike analognog prenosa - definiše četvoropol - razumije i objašnjava elementarnu teoriju četvoropola

- definiše i objašnjava jedinice prenosa

- razumije i objašnjava nivoe

- razumije i objašnjava normalni generator

- navodi i objašnjava faktore za ocjenu kvaliteta telefonskog prenosa

- zna šta je četvoropl - skicira i analizira simetrični i nesimetrični četvoropol

- skicira i analizira stacionarno stanje na četvoropolu

- zna kako se definiše slabljenje četvoropola,

- zna šta je neper a šta decibel

- skicira i analizira normalni generator

- zna šta su nivoi i kako se definiše apsolutni, relativni i mjerni nivo

- skicira i analira dijagram nivoa

- nabraja i analizira faktore koji utiču na kvalitet telefonskog prenosa

- razvija osjećaj za red i urednost radnog prostora

- razvija samostalnost i odgovornost u radu


Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi ciljevi izvođenje nastave učenik učenik učenik

Idealan sistem prenosa - razumije i objašnjava prenos signala kroz linearne sisteme

- definiše i objašnjava idealan prenos

- razumije i objašnjava idealan sistem prenosa

- razumije i objašnjava podjelu sistema na:

propusnike opsega učestanosti, propusnike niskih učestanosti i propusnike visokih učestanosti

- skicira i analizira prenos signala kroz linearne sisteme

- skicira i analizira amplitudsku karakteristiku, faznu karakteristiku i karakteristiku faznog kašnjenja sistema kroz koji je prenos idealan,

- zna šta je idealan sistem prenosa,

- razumije i pravilno koristi stručnu terminologiju

- skicira i analizira amplitudsku karakteristiku i karakteristiku faznog kašnjenja sistema propusnika opsega učestanosti, propusnika niskih učestanosti i propusnika visokih učestanosti

Linearna izobličenja - definiše i objašnjava izobličenje

- razumije i objašnjava linearna ampltudska izobličenja

- razumije i objašnjava linearna fazna izobličenja

- zna šta su izobličenja - uočava razliku između linearnih amplitudskih i faznih izobličenja

- analizira linearna amplitudska izobličenja i zna kako se kompezuju

- navikava se na kvalitetan rad i ispunjavanje radnih obaveza

- analizira linearna fazna izobličenja i zna preporuku CCITT-a kojom se ova izobličenja svode na dozvoljenu mjeru

Modulacija i demodulacija - razumije i objašnjava potrebu modulacije i demodulacije

- definiše i objašnjava modulaciju

- navodi i objašnjava vrste modulacije

- shvata potrebu modulacije i demodulacije

- zna šta je modulacija - skicira i analizira vrste modulacija

- zna ulogu




- definiše i objašnjava amplitudsku modulaciju (AM) i signale koji učestvuju u modulaciji

- razumije i objašnjava AM signal

- definiše i objašnjava stepen modulacije

- razumije i objašnjava spektar AM signla

- navodi i objašnjava vrste AM signala

- (KAM, AM-2B0, AM-1BO, AM-NBO i QAM)

- definiše i objašnjava ugaonu modulaciju

- definiše i objašnjava FM i ФМ

modulišućeg signala i signala nosioca u modulaciji

- skicira i analizira AM signal

- shvata zašto je stepen modulacije m<1

- skicira i analizira spektar AM signala

- skicira i analizira princip rada AM modulatora sa diodom

- zna šta je KAM signal i uočava kako se dobijaju ostale vrste AM signala

- zna šta je ugaona modulacija

- skicira i analizira FM i ФМ

- skicira i analizira spektar ugaono modulisanih signala

- skicira i opisuje princip rada frekvencijskog modulatora

- uviđa vezu teorije i prakse

- razumije i objašnjava spektar ugaono modulisanih signala

- razumije i objašnjava frekvencijski modulator

- razumije i objašnjava detekciju AM i ugaono modulisanih signala

- razumije i objašnjava diodni detektor

- razumije i objašnjava produktne demodulatore

- navodi i objašnjava demodulatore: AM-2BO, AM-1BO i KAM signala

- razumije i objašnjava detekciju FM i ФМ

- rješava jednostavnije zadatke iz ugaone modulacije

- zna šta je demodulacija

- skicira i objašnjava diodni detektor

- analizira princip rada produktnog demodulatora

- shvata i analizira demodulaciju AM-2BO, AM-1BO i KAM signala

- zna u koliko se koraka odvija detekcija FM signala

- zna kako se pomoću FM modulatora može dobiti ФМ i obrnuto

- skicira i opisuje


- razvija smisao za logiku, snalažljivost i upornost



signala - razumije i objašnjava princip rada FM detektora sa razdešenim oscilatornim kolom

- definiše i objašnjava impulsnu modulaciju

- razumije i objašnjava IAM, ITM i IPM

- razumije i objašnjava impulsnu demodulaciju

princip rada FM detektora sa razdešenim oscilatornim kolom

- zna šta je impulsna modulacija

- skicira i analizira IAM, ITM i IPM signale

- skicira detektore i analizira detekciju IAM, ITM i IPM signala

Frekvencijski multipleks - definiše i objašnjava multipleks i multipleksni signal

- razumije i objašnjava multipleks sa frekvencijskom raspodjelom kanala

- razumije i objašnjava formiranje primarne grupe postupkom direktne modulacije

- razumije i objašnjava formiranje primarne grupe postupkom prethodne modulacije

- razumije i objašnjava formiranje primarne grupe postupkom predgrupne modulacije

- razumije i objašnjava formiranje sekundarne, tercijarne i kvartarne grupe

- zna šta je multipleks a šta multipleksni signal

- skicira i analizira prenos više telefonskih signala po zajedničkom prenosnom putu

- zna frekventnu širinu VF telefonskog kanala,

- zna šta je primarna grupa

- skicira i analizira formiranje primarne grupe postupkom direktne modulacije

- skicira i analizira formiranje primarne grupe postupkom prethodne modulacije

- skicira i analizira formiranje primarne grupe postupkom predgrupne modulacije

- skicira i analizira fomiranje sekundarne, tercijarne i kvartarne grupe

- razvija sposobnost da stečeno znanje poveže sa prethodnim

- razvija snalažljivost i preciznost u radu

Osnovne karakteristike digitalnog prenosa - definiše i objašnjava pojam signala i

- zna šta je poruka a šta signal

- pokazuje kvalitet u radu i ispunjavanju



pojam poruke - definiše i objašnjava diskretne i kontinualne poruke

- definiše i objašnjava slučajne i determinističke signale

- razumije i objašnjava vezu između poruke i signala

- definiše i objašnjava analogne i digitalne signale

- navodi i objašnjava teoremu o odabiranju i periodu odabiranja T

- uočava razlike između diskretne i kontinualne poruke

- zna parametre signala

- uočava vezu između poruke i signala

- zna šta su slučajni a šta deterninistički signali

- uočava razlike između analognih i digitalnih signala

- zna šta je digitska a šta bitska brzina

- zna teoremu o odabiranju

radnih obaveza

Sinhronizacija i signalizacija - definiše i objašnjava sinhronizaciju i signalizaciju

- razumije i objašnjava sinhroni i asinhroni prenos

- razumije i objašnjava sinhronizaciju i signalizaciju u sistemu PCM-30

- zna šta je sinhronizacija a šta signalizacija

- zna šta je sinhroni a šta asinhroni prenos

- pokazuje pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- analizira sinhronizaciju i signalizaciju u sistemu PCM-30

Impulsna kodna modulacija (IKM) - definiše i objašnjava IKM

- razumije i objašnjava kvantizaciju i definiše korak kvantizacije

- navodi i objašnjava kvantizaciju za q=8 i n=3

- definiše i objašnjava prenos signala IKM-om

- definiše i objašnjava ravnomjernu kvantizaciju

- razumije i objašnjava grešku koja nastaje usljed kvantizacije

- razumije i objašnjava

- uočava razliku između IKM i impulsne modulacije

- zna šta je kvantizacija

- uočava da je greška manja ukoliko je q veće,

- skicira i analizira prenos signala IKM

- zna šta je ravnomjerna a šta neravnomjerna kvantizacija

- uočava i analizira grešku koja nastaje usljed kvantizacije

- skicira i analizira karakteristike


- razvija sposobnost da stečeno teorijsko znanje poveže sa praktičnim



neravnomjernu kvantizaciju i kompresiju

- definiše i objašnjava kompresor, ekspandor i kompador

- definiše i objašnjava trenutni komresor

- razumije i objašnjava kolo koje daje kontinualnu i kolo kompresora koje daje izlomljenu karakterisiku

- definiše i objašnjava trenutni ekspandor

- definiše i objašnjava ekspandor koji daje karakteristiku komplementarnu kompresoru

- definiše i objašnjava koder i mrežu za ponderisanje

- razumije i objašnjava princip rada kodera

- definiše dekoder i objašnjava njegov princip rada

kompresora i ekspandora

- zna šta je kompador - rješava prostije zadatke koristeći izraze za srednju snagu signala i srednju snagu šuma kvantizacije

- zna nabrojati funkcionalne sklopove sistema sa IKM

- skicira blok šeme kompresora i analizira njihov rad

- skicira blok šeme ekspandora i analizira njihov rad

- shvata zašto je karakteristika ekspandora komplementarna karakteristici komresora

- zna šta je koder - skicira blok šemu i analizira princip rada kodera

- zna šta je dekoder - skicira blok šemu i analizira princip rada dekodera

- radi zadatke koristeći izraze koji karakterišu mrežu za ponderisanje

- razvija sposobnost da novostečeno znanje poveže sa prethodnim

- razvija sposobnost zaključivanja

Uređaji za prenos signala poziva i impulsa biranja - definiše i objašnjava signalizacione urađaje

- definiše i objašnjava linijsku signalizaciju

- definiše i objašnjava signalizaciju između komutacionih centara

- razumije i objašnjava priključivanje signalizacionog uređaja na VF uređaj

- zna šta su signalizacioni uređaji

- nabraja i analizira linijske signale signalizacije

- nabraja i analizira signale međuregistarske signalizacije

- skicira i analizira priključivanje signalizacionog

- razvija analitičko mišljenje i logično zaključivanje

- razumije i pravilno koristi stručnu terminologiju

- pismena provjera znanja



- razumije i objašnjava uređaje za prenos signalizacije u govornom opsegu

- razumije i objašnjava uređaje za prenos signalizacije u kanalu ali van govornog opsega

- definiše i objašnjava nivo signalizacione frekvencije

uređaja na VF uređaj - skicira i analizira signalizacioni uređaj za prenos u govornom opsegu

- nabraja i analizira metode zaštite od lažnih signala

- skicira i analizira signalizaciju frekvencijom koja je u kanalu ali van govornog opsega

- zna šta je nivo signalizacione frekvencije i gdje se primijenjuje signalizacija sa visokim a gdje sa niskim nivoom

Vremenski multipleks - definiše i objašnjava vremenski multipleks

- razumije i objašnjava multipleks sa IAM

- navodi i objašnjava karakteristike signala u sistemu multipleksa sa IKM

- razumije i objašnjava „američki“ i „evropski“ multipleks

- definiše periodu odabiranja i vremenski interval koji stoji na raspolaganju svakom kanalu

- razumije i objašnjava zašto se u evropskom sistemu pored 30 telefonskih kanala nalaze još dva 8-bitna kanala, od kojih jedan služi za prenos signalizacije, a drugi za prenos signala za sinhronizaciju

- zna šta je vremenski multipleks

- skicira i analizira multipleks sa IAM

- nabraja i komentariše karakteristike signala u sistemu multipleksa sa IKM

- analizira „ američki“ i „ evropski“ multipleks

- računa periodu odabiranja i vremenski interval koji stoji na raspolaganju svakom kanalu u američkom i evropskom multipleksu

- shvata potrebu postojanja još dva 8-bitna kanala u evropskom sistemu

- shvata značaj sinhronizacije i signalizacije pri multipleksnom prenosu

- razvija sposobnost da teorijsko znanje poveže sa praktičnim

- navikava se na tačnost

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Miomir Filipović :Osnove telekomunikacije, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2002. - Dragan Šeguljev: Osnove analognih telekomunikacija, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1995. - Dragan Šeguljev: Tehnika visokofrekvencijskog prenosa, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva , Beograd, 1988. - Vela G. Čoja: Osnove tehnike digitalnog prenosa, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva , Beograd, 2003. - Zoran Urošević, Milan Savić: Prenos podataka, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 1996. - Ilija Stojanović: Osnove telekomunikacija, Naučna knjiga, Beograd, 1990. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave Nastava predmeta osnove telekomunikacija realizuje se u učionici (kabinetu) koja je opremljena: A/V sredstvima, grafoskopom, dijaprojektorom sa odgovarajućim slajdovima, računarom sa odgovarajućim softverom, osciloskopom, mjernim instrumentima, itd. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Provjera znanja učenika vrši se putem: - usmenih odgovora, - testova (u svakom klasifikacionom periodu radi se najmanje po jedan test).

Vrednovanje znanja učenika vrši se ocjenjivanjem: - usmenih odgovora (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu), - testova (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).

Opšta ocjena na kraju svakog klasifikacionog perioda izvodi se iz najmanje dvije ocjene (usmeni odgovori i testovi). Opšta ocjena na kraju godine izvodi se iz opštih ocjena u pojedinim klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - diplomirani inženjer elektrotehnike, smjer: elektronika ili telekomunikacije.



Predmet Znanja

- Sistemi za prenos - Osnove elektotehnike - Fizika - Praktična

- Omov i Kirhofovi zakoni - Prostiranje elektomagnetnih talasa

- Osnovne karakteristike analognog prenosa

- Osnove elektrotehnike - Matematika

- Teorija četvoropola - Llogaritmi

- Idealan sistem prenosa - Osnove elektotehnike - Elektonika

- Teorija četvoropola - Električni filtri

- Linearna izobličenja - Osnove elektrotehnike - Izobličenja signala

- Modulacija i demodulacija - Elektronika - Praktična - Osnove elektrotehnike

- Kirhofovi zakoni - Izrada modulatora i demodulatora

- Princip rada integratora - Frekvencijski multipleks - Praktična nastava

- Elektronika - Frekventni spektar signala - Električni filtri

- IKM - Elektronika - Matematika

- Signali na izlazu elektronskh kola

- Trigonometija, crtanje grafika

- Sinusna i linearna funkcija, logaritmi

- Praktična nastava

- Uređaji za prenos signala poziva i impulsa biranja

- Elektronika - Praktična nastava

- Izrada signalizacionih uređaja

- Vremenski multipleks - Elektronika - Vremenski multipleks sa IAM i sa IKM - Praktična nastava

- Vremenski dijagrami signala

1.2.5. PRAKTIČNA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Vrste nastave Razred

Teorija Vježbe Praktična nastava

Ukupno

I - - 396

II - - 612

III - - 627

Ukupno - - 1635 3. Opšti ciljevi nastave U okviru predmeta učenik: - stiče osnovna znanja iz praktične nastave; - poštuje standarde iz praktične nastave; - poštuje tehnološke zahtjeve uređaja i mogućnosti materijala; - osposobljava se za samostalno izvođenje posla, stručno odlučivanje i usvajanje

novih znanja na svom stručnom području; - razvija osjećaj za estetiku pri oblikovanju i konstruisanju uređaja; - poštuje ekološke zahtjeve i razvija osjećaj za ekonomičnu upotrebu materijala; - razvija osjećaj odgovornosti i preciznosti u radu; - usvaja osnovna znanja o telekomunikacionim sistemima; - ovladava stručnom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci; - ovladava znanjem i vještinama iz oblasti telekomunikacionih sistema; - ovladava osnovama iz metalske obrade materijala; - ovladavaju osnovama iz električarskih radova; - ovladava pojmovima iz oblasti telekomunikacionih sistema; - stiče potrebna znanja iz oblasti zaštite na radu i zaštite čovjekove okoline.

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI




Metalski radovi Mjere HTZ - upoznaje se sa uzrocima opasnosti i povrede na radu

- navodi osnovne mjere i normative za zaštitu

- upoznaje se sa opasnostima od mehaničkih povreda

- navodi opasnost od požara i mjere za njihovu zaštitu

- navodi zaštitna sredstva na radu

- navodi upotrebu i rukovanje zaštitnim sredstvima

- uočavava opasnosti od mehaničkih povreda

- razlikuje zaštitna sredstva

- razvija osjećaj za očuvanje životne sredine

- razvija osjećaj o potrebi zaštite na radu - razumije značaj

rukovanja zaštitnim sredstvima

- razvija osjećaj odgovornosti i preciznosti u radu

- razvija osjećaj za red i urednost

- praktična nastava sa tehnologijom zanimanja realizuje se u radionici koja je opremljena sa odgovarajučim alatom, materijalima i mjernim instrumentima

Osnovni alat - navodi osnovni alat za metalske radove: čekić, igla, šestar, obelježavač, sjekač, turpije, stege, kliješta, odvijači, testere za metal, burgije, nareznice i ureznice

- upoznaje se sa načinom rukovanja i radom sa osnovnim alatom

- navodi mjere za pravilno korišćenje, održavanje i čuvanje alata

- uočava osnovni alat za metalske radove

- razumije način rukovanja alatom

- razumije način održavanja i čuvanja alata


- razvija preciznost

Upoznavanje materijala - navodi osnovne materijale: gvožđe, čelik, obojene metale i osnovne legure u mašinstvu

- navodi poluproizvode osnovnih

- materijala: profile, žice, cijevi, trake, ploče, limovi

- razlikuje osnovne metale i legure

- razlikuje poluproizvode osno

- vnih materijala - uočava odnose između elektri-

- čnih, mehaničkih i toplotnih oso-


- razvija sposobnost opažanja

- bina osnovnih

- razvija osjećaj za ekonomičnost u radu



učenik učenik učenik - uočava razliku između pojedinih metala

- navodi primjenu pojedinih metala u raznim oblastima industrije

materijala

Alati za mjerenje - navodi mjerne alate: metar, ugaonik, šestar, pomično mjerilo, mikrometar

- upoznaje se sa pravilnom primjenom mjerila i mjernih alata

- navodi mjere za održavanje i čuvanje mjernih alata

- razlikuje mjerne alate

- uočava odnose između pojedinih mjernih veličina i jedinica

- radi jednostavne zadatke vezane za pretvaranje mjernih jedinica

- mjeri dužinu, poprečni presjek, ugao i sl.

- razvija osjećaj preciznosti

- osposobljava se za samostalno izvođenje radnih operacija

- stiče samopouzdanje i sigurnost

praktični rad: - pretvaranje jedinica - mjerenje uglova, dužine i poprečnog presjeka

Obrada metala - navodi i pojašnjava način sječenja metala testerom

- navodi i objašnjava mjerenje i obelježavanje na materijalu

- navodi način pripreme testere

- navodi i pojašnjava način držanja i vođenja testere i pravilno držanje tijela

- navodi i objašnjava ručno struganje (turpijanje) ravnih površina

- upoznaje se sa pravilnim držanjem turpije i brzinom struganja

- navodi i definiše vrste turpijanja: grubo, srednje, fino i glačanje materijala

- navodi i objašnjava

- razumije način sječenja testerom

- određuje mjesta na materijalu za sječenje

- -radi jednostavne operacije sječenja metala testerom

- uočava način držanja i vođenja testere

- razumije način struganja (turpijanja) materijala

- radi jednostavne operacije turpijanja ravnih površina

- -uočava pravilno držanje turpije

- razumije način bušenja materijala

- radi jednostavne operacije bušenja materijala ručnom i električnom

- razvija osjećaj za estetiku

- razvija osjećaj za ekonomičnost


- razvija osjećaj za mjere zaštite na radu

- razvija stručnost

praktični rad: - određivanje mjesta sječenja i sječenje metala i drveta ručnom testerom


- struganje (turpijanje) ravnih površina ručnom turpijom

- određivanje mjesta bušenja i

- bušenje metala, drveta i stakla ručnom i električnom bušilicom



učenik učenik učenik bušenje metala

- upoznaje se sa električnom bušilicom: bušenje, pritisak burgije, hlađenje i razvrtanje

- navodi vrste burgija: za metale, specijalne burgije za lake metale, staklo i drvo

- navodi i objašnjava oštrenje burgija: ugao oštrenja, i držanje burgija

bušilicom - uočava pravilno držanje i vođenje bušilice

Rezni alat - upoznaje se sa nareznicama i ureznicama

- upoznaje se sa radom sa reznim alatom

- navodi način pripreme materijala, narezivanje navoja i vrste navoja

- navodi rad sa limovima

- navodi vrste limova, obelježavanje, hladno savijanje, bušenje limova, zakivanje

- razlikuje ulogu nareznice i ureznice

- uočava primjenu praktične upotrebe reznog alata

- radi jednostavne operacije narezivanja i urezivanja navoja

- razlikuje vrste limova - radi jednostavne operacije obrade limova


- uviđa vezu teorije i prakse


praktični rad: - narezivanje i urezivanje navoja u različite profile metala

- obrada limova: obelježavanje, savijanje, bušenje i zakivanje

Lemljenje, kalaisanje i električno zavarivanje - navodi vrste lemljenja: meko i tvrdo lemljenje

- upoznaje se sa lemilicom i priborom za lemljenje

- navodi pripreme za lemljenje i rad sa lemilicom

- navodi i objašnjava način lemljenja bakra, aluminijuma, mesinga

- navodi i objašnjava način kalaisanja

- navodi pripremu za kalaisanje

- razlikuje vrste lemljenja

- uočava zakonitosti vezane za pripreme za lemljenje

- razumije način rada sa lemililicom

- razlikuje lemljenje različitih materijala

- radi jednostavne operacije lemljenja

- razumije značaj kalaisanja

- radi jednostavne operacije kalasanja

- uočava zakonitosti vezane za rad sa




- ovladava stručnom terminologijom

- razvija osjećaj o potrebi zaštite na radu

- razvija osjećaj za red

praktični rad: - lemljenje metalnih poluproizvoda: žice, cijevi, profila, limova sa električnom lemilicom

- kalaisanje metalnih poluproizvoda

- zavarivanje metalnih površina električnim aparatom za zavarivanje



učenik učenik učenik - objašnjava kalaisanje ploča, žica, kablovskih papučica i sl.

- navodi aparate za električno varenje

- navodi vrste varenja i rad sa

- aparatom - navodi vrste elektroda

- objašnjava tačkasto varenje

električnim aparatom za zavarivanje

- radi jednostavne operacije zavarivanja metala električnim aparatom za varenje

i urednost radnog prostora

B. Električarski radovi Mjere HTZ - navodi osnovna pravila zaštite od strujnih udara

- navodi zaštitna sredstva i objašnjava njihovo pravilno korišćenje

- objašnjava postupak u slučaju nesreće

- navodi i objašnjava pružanje prve pomoći

- navodi način rukovanja aparatom za gašenje požara

- navodi način zaštite uređaja

- uočava opasnost od električne struje

- razlikuje zaštitna sredstva

- razumije značaj rukovanja zaštitnim sredstvima

- razumije pružanje prve pomoći i njen značaj

- uočava način zaštite uređaja i

- instalacije


- razvija pravilan odnos prema zanimanju

- razvija osjećaj odgovornosti i preciznosti

- razvija osjećaj o potrebi zaštite na radu

Osnovni alat - navodi osnovni elektroinstalacioni alat: izolovana kliješta, sječice, pljosnata, kombinovana, za okce, za skidanje izolacije, električarski nož, izolovane odvrtke i ostali električarski alat

- navodi pravila upotrebe

- navodi održavanje i čuvanje

- uočava osnovni elektroinstalacioni alat

- razumije način rukovanja alatom

- stiče stručnost

- razumije način održavanja i čuvanja alata

- razvija osjećaj zaštite i čuvanja sredstava rada



učenik učenik učenik elektroinstalacionog alata

Simboli i oznake u elektrotehnici - navodi standardne simbole

- navodi i objašnjava čitanje elektrotehničkih šema

- razumije osnovne simbole i oznake u elektrotehnici

- razlikuje simbole i oznake

- skicira standardne simbole

- uočava simbole i oznake u jednostavnijim šemama

- razvija pravilan odnos prema zanimanju



Instalacioni provodnici - navodi i definiše izolovane i gole provodnike

- navodi karakteristike instalacionih provodnika i kablova

- -navodi nazivne presjeke provodnika

- navodi njesta primjene provodnika i kablova

- navodi oznake provodnika i kablova

- objašnjava rad sa instalacionim provodnicima: sječenje, skidanje izolacije, nastavljanje, lemljenje, izolovanje, izrada okaca, postavljanje provodnika pod zavrtanj, postavljanje kablovskih papučica, pričvršćivanje, savijanje, kalaisanje

- uočava odnose između provodnika i kablova

- razlikuje pojedine vrste provodnika

- razumije konstruktivne karakteristike provodnika

- uočava mjesto primjene provodnika i kablova

- razumije označavanje provodnika i kablova

- radi jednostavne operacije sa instalacionim provodnicima

- razvija potrebno analitičko mišljenje - razvija osjećaj odgovornosti i preciznosti


praktični rad: - rad sa instalacionim provodnicima: sječenje, skidanje izolacije, nastavljanje, lemljenje, izolovanje, izrada okaca, postavljanje provodnika pod zavrtanj, postavljanje kablovskih papučica, pričvršćivanje, savijanje, kalaisanje

Elektroinstalacioni materijal i pribor - navodi osnovni elektroinstalacioni materijal i pribor: osigurači, prekidači, utikači, utičnice i dr.

- razlikuje ulogu elektroinstalacionih materijala i pribora

- razumije djelovanje elektroinstalacionih

- razvija analitičnost i logično mišljenje - razvija osjećaj odgovornosti i preciznosti u radu

praktični rad: - montaža osigurača - montaža prekidača - montaža utikača - montaža utičnica



učenik učenik učenik - navodi vrste, djelove i način montaže osigurača

- navodi vrste i način montaže prekidača

- navodi vrste i način montaže utikača

- navodi vrste i način montaže utičnice

- navodi i definiše izbor i mjesto primjene elektroinstalacionih materijala

materijala i pribora - određuje upotrebu pojedinih vrsta elektroinstalacionih materijala i pribora

- uočava primjere praktične primjene elektroinstalacionog materijala i pribora

- skicira šeme sa elektroinstalacionim materijalima i priborom

- provjerava ispravnost elektroinstalacionih materijala i pribora

- radi jednostavne operacije povezivanja elektroinstalacionih materijala i pribora

- stiče kvalitet u radu i ispunjavanju radne obaveze

Elektromehanički elementi - navodi elektromehaničke elemente: releje, automatske osigurače i dr.

- navodi vrste, sastavne djelove i način montaže releja

- navodi tipove, sastavne djelove i način montaže automatskih osigurača

- navodi i definiše izbor i mjesto prijene elektromehaničkih elemenata

- navodi način provjere ispravnosti elektromehaničkih elemenata

- razlikuje ulogu elektromehaničkih elemenata

- razumije djelovanje elektromehaničkih elemenata

- uočava primjere praktične upotrebe elektromehaničkih elemenata

- provjerava ispravnost elemenata

- radi jednostavne operacije povezivanja elektromehaničkih elemenata



- povezuje uzroke i posljedice

praktični rad:

- montaža automatskih osigurača

- puštanje u rad releja

Univerzalni instrumenti - navodi konstruktivne karakteristike univerzalnih instrumenata

- razlikuje vrste univerzalnih instrumenata

- razumije zakonitosti

- razvija analitičnost i logično mišljenje - pozitivno procjenjuje važnost novih saznanja

praktični rad: - mjerenje naizmjeničnog i jednosmjernog



učenik učenik učenik - navodi uputstva za mjerenje sa univerzalnim instrumenatom

- objašnjava rad sa univerzalnim instrumenatom

- navodi i objašnjava način mjerenja osnovnih elektrotehničkih veličina: jednosmjernog i naizmjeničnog napona i struje i otpora na svim opsezima

pri mjerenju - razlikuje mjerne opsege

- uočava odgovarajuće skale na instrumentu

- razlikuje izvore naizmjenične i jednosmjerne struje i napona

iz svoje struke

- mjeri osnovne veličine u stru-jnom kolu i na pojedinim eleme-ntima na svim opsezima


napona i struje i mjerenje otpora na svim opsezim

Elementi u elektrotehnici - navodi elemente u elektrotehnici: otpornici, kondezatori, kalemovi, transformatori, diode i tranzistori

- navodi konstruktivne karakteristike elektrotehničkih elemenata

- navodi vrste, oznake, obelježavanje i primjena elemenata u elektrotehnici

- navodi način provjere ispravnosti elemenata

- navodi upotrebu univerzalnih instrumenata za mjerenje nazivnih vrijednosti elektrotehničkih elemenata

- navodi i objašnjava montažu i demontažu elektrotehničkih elemenata na štampanim pločama

- razlikuje elemente u elektrotehnici

- razlikuje vrste pojedinih elemenata

- razumije oznake elemenata u elektrotehnici

- uočava primjenu elemenata u elektrotehnici

- računa vrijednosti elemenata

- prepoznaje ispravnost elemenata

- čita jednostavnije elektrotehničke šeme

- radi montažu i demontažu elemenata

- mjeri vrijednosti elemenata u elektrotehnici sa univerzalnim instrumentom


- pozitivno procjenjuje važnost novih

saznanja iz svoje struke - razvija osjećaj odgovornosti

praktični rad: - mjerenje otpornosti, kapaciteta i induktivitteta raznim metodama

- određivanje prenosnog odnosa transformatora

- ispitivanje poluprovodni-čkih elemenata: dioda i tranzistora

- montaža i demontaža elektrotehničkih elemenata

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik A. Kablovske TT mreže - alat i pribor za nastavljanje kablova

- navodi alat i pribor za nastavljanje kablova

- upoznaje se sa načinom rukovanja

- navodi mjere za pravilno korišćenje -održavanje i čuvanje

alata

- uočava alat i pribor za nastavljanje kablova

- razumije način rukovanja alatom i priborom

- razumije način održavanja i čuvanja alata i pribora

- poštuje tehnološke zahtjeve

- razvija osjećaj odgovornosti i preciznosti

- navikava se na pravilno rukovanje sredtvima za rad

- praktična nastava sa tehnologijom zanimanja realizuje se u specijalizovanoj radionici koja je opremljena sa odgovarajućim alatom, materijalima i mjernim instrumentima

Vrste kablova - navodi kablove prema namjeni, konstrukciji, opsegu učestanosti i mjestu polaganja

- navodi oznake kablova

- stiče moć zapažanja - razlikuje pojedine vrste TK kablova

- razumije označavanje TK kablova


Konstrukcija TK kablova - navodi konstruktivne elemente TK kablova

- razumije konstruktivne karaktreistike kablova


Obrada TK kablova - navodi postupak obrade, omotača i jezgra kabla

- objašnjava razbrajanje i ispitivanje žila kabla

- navodi način spajanja provodnika

radi jednostavne operacije sa TK kablovima: - obrada omotača - obrada jezgra kabla - razbrajanje i - ispitivanje kabla



- vježbe: - rad sa TK kablovima:

- sječenje - skidanje izolacije - obrada jezgra - razbrajanje - ispitivanje - nastavljanje

Kablovski izvodi - navodi vrste kablovskih izvoda

- navodi konstrukciju i sasatavne elemente kablovskih izvoda

- razlikuje kablovske izvode

- uočava konstrukciju i sastavne elemente kablovskih izvoda

- vježbe: - razvija sposobnost opažanja - razvija osjećaj za estetiku

- montaža i aranžiranje kablovskih izvoda

B. Vazdušne TT linije Alati i materijal potreban za obradu i održavanje vazdušnih TT linija

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi sadržaji Preporuke za


- navodi alat i materijal potreban za obradu i održavanje vazdušnih tt linija

- upoznaje se sa načinom rukovanja

- navodi mjere za pravilno korišćenje, održavanje i čuvanje alata

- uočava i razlikuje alat i materijal potreban za obradu i održavanje vazdušnih TT linija

- razumije način rukovanja alatima i materijalima

- razumije način održavanja i čuvanja alata i materijala

- razvija osjećaj preciznosti i odgovornosti

- uviđa važnost očuvanja kvaliteta

Vrste samonosivih kablova - navodi vrste samonosivih kablova

- navodi oznake samonosivih kablova

- navodi konstruktivne elemente samonosivih kablova

- navodi postupak obrade omotača i jezgra kabla

- objašnjava razbrajanje i ispitivanje žila kabla

- navodi način spajanja provodnika

- uporišta - navodi vrste uporišta - objašnjava način izrade pojedinih uporišta

- razlikuje pojedine vrste kablova

- uočava mjesto primjene samonosivih kablova

- razmije konstruktivne elemente kablova

- radi jednostavne operacije sa samonosivim kablovima

- provjerava ispravnost kablova

- uočava vrste uporišta - razumije način izrade pojedinih uporišta


- razvija osjećaj preciznosti i odgovornosti


- vježbe: - rad sa samonosivim kablovima

- sječenja - obrada omotača - i jezgra - razbrajanje - ispitivanje - vješanje i td...

C. TT instalacije Materijali i alat potreban za izradu TT instalacije - navodi instalacione kablove i provodnike

- navodi instalacione cijevi i pribor

- navodi ormare i kutije

- navodi materijal za uzemljenje

- navodi osigurače - navodi pribor za završavanje i nastavljane kablova i provodnika

- navodi materijal za

- uočava osnovni materijal i alat za izradu TT instalacija

- razumije način rukovanja alatom i materijalom

- razumije način održavanja i čuvanja materijala i alata

- -stiče osjećaj važnosti materijala za instalacije i materijala za uzemljenje

- pozitivno procjenjuje važnost novih saznanja iz struke



- navikava se na pravilno rukovanje sredstvima za rad

- vježbe: - rukovanje sa osnovnim alatom i materijalom za TT instalacije

- priprema alata i materijala za TT instalacije

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi sadržaji Preporuke za


podne - instalacije - navodi pribor za postavljanje

kablova i cijevi

- razumije značaj pribora za postavljanja kablova i cijevi

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski Preporuke za izvođenje nastave ciljevi

učenik učenik učenik Kablovske telekomunikacione linije Izrada pravog i račvastog nastavka na olovnom TK kablu - navodi pribor za nastavljanje

- navodi pripremne radove za na stavljanje kabla

- navodi i objašnjava način obrade kabla

- navodi i objašnjava ispitivanje

kabla na prekid i dodir - navodi način spajanja provodnika

- navodi i objašnjava sušenje nastavaka

- navodi i objašnjava način lemljenja olovne spojnice

- nabraja i navodi način letovanja

račvastih olovnih spojnica

- uočava potreban pribor za nastavljanje olovnog kabla

- razumije konstrukciju olovnog kabla

- radi operacije obrade kabla

- ispituje kabl na prekid i dodir

- spaja provodnike - suši nastavak - lemi olovne spojnice

- osposobljava se za samostalno i stručno izvođenje posla




- stiče osnovna znanja iz oblasti zaštite na radu

- praktična nastava se realizuje u radio-nici koja je opremljena sa odgovarajućim alatima, ma-terijalima, priborom i mjernim instrumentima

praktični rad: - izrada pravih i račvastih nastavaka na olovnim kablovima raznih kapaciteta

Izrada pravog i račvastog nastavka na armiranomTK kablu - navodi pribor za nastavljanje

- navodi pripremne radove za nastavljanje kabla


- navodi način spajanja provodnika armiranog kabla

- navodi i objašnjava sušenje nastavaka

- navodi i objašnjava način lemljenja olovne spojnice

- navodi način montaže gvozdene prave i račvaste spojnice

- uočava potreban pribor za nastavljanje armiranog kabla

- razumije konstrukciju armiranog kabla

- uočava razliku između olovnog i armiranog kabla

- radi operacije obrade kabla

- ispituje kabl na prekid i dodir

- spaja provodnike - suši nastavak - lemi olovne spojnice - montira gvozdenu spojnicu

- povezuje armaturu







praktični rad: - izrada pravog nastavka na armiranim kablovima

Izrada pravog i račvastog nastavka na plastičnom TK kablu - navodi pribor za nastavljanje

- navodi pripremne radove za

- uočava potreban pribor za nastavljanje plastičnog kabla

- razumije konstrukciju


- osposobljava se za

praktični rad: - izrada pravih i račvastih nastavaka na plastičnim



učenik učenik učenik nastavljanje plastičnog kabla


- navodi i objašnjava način spajanja

provodnika pomoću plastičnih cjevčica, konektora i spojnica - navodi i objašnjava montažu termosakupljajuće spojnice

plastičnog kabla - radi operacije obrade kabla

- spaja provodnike pomoću cjevčica konektora i spojnica

- montira termosakupljajuću spojnicu

samostalno i stručno izvođenje


- razvija osjećaj za ekonomičnu upotrebu materijala



kablovima

Izrada završnog nastavka - navodi pribor za završavanje kablova

- navodi i objašnjava obradu mrežnog i montažnih kablova

- navodi i objašnjava spajanje provodnika

- navodi sušenje završnih nastavaka

- navodi i objašnjava lemljenje završne spojnice

- navodi i objašnjava način pričvršćenja završne spojnice na nosače

- upoznaje se sa galerijom završnih nastavaka

- uočava potreban pribor za završavanje kablova

- razumije konstrukciju mrežnog i montažnih kablova

- radi operacije obrade kablova

- spaja provodnike mrežnog i montažnih kablova

- suši završni nastavak - lemi završnu spojnicu



- pričvršćuje završnu spojnicu za nosač



- stiče potrebna znanja iz oblasti zaštite na radu

praktični rad: - izrada završnog nastavka

Kablovski razdjelnik - navodi ulogu kablovskog razdjelnika

- navodi opremu kablovskog razdjelnika

- navodi podjelu kablovskih razdjelnika: stojeći i zidni

- navodi i objašnjava konstrukciju kablovskih razdjelnika

- navodi i objašnjava

- razumije ulogu kablovskih razdjelnika

- uočava opremu kablovskih razdjelnika

- uočava vrste kablovskih razdje-lnika

- razumije konstrukciju stojećeg i zidnog kablovskog razdjelnika

- razvija sposobnost opažanja

- razumije postavljanje kablovskih

- ovladava stručnom termino-logijom


praktični rad: - aranžiranje kablovskog razdjelnika



učenik učenik učenik postavljanje kablovskih razdjelnika

- navodi i objašnjava ranžiranje kablovskog razdjelnika

razdjelnika - razumije način ranžiranja kablovskog razdjelnika

Glavni razdjelnik - navodi uvođenje pretplatničkih vodova u centralu

- navodi i objašnjava ulogu i podjelu glavnih razdjelnika

- navodi konstruktivne karakteristike glavnih razdjelnika

- objašnjava rebro i grupne osigurače

- navodi i objašnjava uvođenje montažnih kablova na grupne osigurače

- navodi mjerenja i ispitivanja na

- glavnom razdjelniku

- razumije ulogu glavnih razdjelnika

- razumije način uvođenja vodova u centralu

- uočava vrste glavnih razdjelnika

- prepoznaje konstruktivne karakteristike glavnih razdjelnika

- uočava i razumije funkciju rebra i grupnih osigurača


- razumije povezivanje montažnih kablova na razdjelnik

- uočava mjerenja i ispitivanja na glavnom razdjelniku

- osposobljava se za samostalno i stručno izvođenje



praktični rad: - mjerenja i ispitivanja na glavnom razdjelniku

Montaža kablovskih izvoda - navodi ulogu i vrste kablovskih izvoda

- navodi i nabraja elemente unutrašnje kućnog izvoda

- navodi i objašnjava montažu kablovske glave, letvica, regleta, prstenova za ranžiranje

- objašnjava povezivanje kabla na kablovsku glavu

- navodi i objašnjava ranžiranje unutrašnjeg kućnog izvoda

- navodi montažu ormara za unu-trašnji kućni izvod

- navodi i nabraja

- uočava ulogu i vrste kablovskih izvoda

- razlikuje kablovske izvode

- prepoznaje elemente unutrašnjeg kućnog izvoda

- radi montažu unutrašnjeg ku-ćnog izvoda: postavlja kablovske glave, letvice, reglete, prstenove

- -povezuje elemente kućnog izvoda

- prepoznaje elemente spoljašnjeg kućnog izvoda

- radi montažu kablovske glave

- stiče samopouzdanje i sigurnost - osposobljava se za samostalno i stručno izvođenje posla





praktični rad: - montaža unutrašnjeg kućnog izvoda

- montaža spoljašnjeg kućnog izvoda

- montaža spoljnjeg izvoda sa kablovskom glavom sa osiguračima



učenik učenik učenik elemente spoljnjeg kućnog izvoda

- objašnjava povezivanje mrežnog kabla na kablovsku glavu za spoljnu montažu bez osigurača

- navodi i pojašnjava priključenje instalacionih kablova i provodnika na kablovsku glavu

- navodi elemente spoljneg izvoda

- navodi ulogu i značaj osigurača

- navodi i objašnjava povezivanje podzemnih i nadzemnih kablova na kablovsku glavu za spoljnu montažu sa osiguračima

- navodi izradu uzemljenja

- povezuje kablove i provodnike na kablovsku glavu za spoljašnji kućni izvod

- prepoznaje elemente spoljnjeg izvoda

- povezuje kablove na kablovsku glavu za spoljnju montažu sa osi-guračima

- uočava značaj osigurača

- razumije izradu uzemljenja

Izrada pravog nastavka - na koaksijalnom TK kablu

- navodi pribor za nastavljanje

- navodi pripremne radove za na stavljanje

- navodi i objašnjava način obrade krajeva koaksijalnih parica

- navodi način spajanja unutrašnjeg i spoljašnjeg provodnika

- navodi i objašnjava način postavljanja i lemljenja lijevka

- objašnjava način povezivanja plašta, omotača, armature

- navodi značaj gasne kontrole kabla

- uočava potreban pribor za nastavljanje koaksijalnih kablova

- razumije konstrukciju koaksijalnih kablova

- prepoznaje vrste koaksijalnih kablova

- povezuje provodnike koaksijalnih kablova

- obrađuje i povezuje plaštove, omotače i armaturu

- razumije funkciju gasne kontrole







praktični rad: - izrada pravog nastavka na koaksijalnim kablovima

Izrada pravog nastavka na optičkom TK kablu



učenik učenik učenik - navodi pribor i uređaje za nastavljanje

- navodi pripremne radove za nastavljanje

- navodi i objašnjava obradu krajeva optičkih kablova

- navodi i objašnjava spajanje optičkih vlakana

- navodi i pojašnjava način provjere nastavka

- objašnjava prednosti digitalnih optičkih sistema u odnosu na analogne

- uočava konstruktivne karakteristike optičkih kablova

- prepoznaje pojedine vrste optičkih kablova

- uočava potreban pribor za nastavljanje

- radi operacije obrade krajeva kabla

- razumije način spajanja provodnika

- vrši provjeru nastavka

- uočava prednosti digitalnih optičkih sistema





praktični rad: - izrada pravog nastavka na optičkim kablovima

Vazdušne telekomunikacione linije Izrada pravog i račvastog nastavka na samonosivom TK kablu - navodi način montaže kabla

- navodi i nabraja opremu za vješanje i pričvršćivanje kabla na uporišta: nosači za drvo i zid, nosač sa navrtkom, vješalice, krajnje kuke, zatezne navrtke, rasteretne kuke

- navodi i objašnjava vješanje i

pričvršćivanje kabla na uporišta - navodi pribor za nastavljanje:

mehaničke spojnice, smolit kablovske spojnice, smolit račvaste spojnice, smolit kablovske za vršne glave - navodi i objašnjava pripremne radove

- navodi i objašnjava obradu zateznog užeta

- objašnjava obradu

- razlikuje vrste samonosivih kablova

- razumije konstrukciju samonosivih kablova

- razumije način vješanja i pričvršćenja samonosivog kabla na uporišta

- prepoznaje opremu i pribor za nastavljanje

- radi obradu zateznog užeta

- radi obradu krajeva samonosivog kabla

- spaja provodnike uvrtanjem i lemljenjem

- spaja provodnike pomoću konektora

- spaja provodnike pomoću spojnica

- postavlja mehaničku spojnicu

- postavlja spojnicu od smolita

- pravi masu za nalivanje

- naliva spojnicu od



- poštuje ekološke zahtjeve






praktični rad: - izrada pravog nastavka na samonosivim kablovima



učenik učenik učenik krajeva kabla

- navodi spajanje provodnika

- navodi i objašnjava postavljanje mehaničke spojnice

- navodi način pričvršćenja mehaničke spojnice na uporišta

- navodi i objašnjava montažu

spojnice od smolita - navodi postupak pravljenja smjese za zalivanje

- objašnjava postupak nalivanja

- navodi način nastavljanja nosećeg užeta

- objašnjava način račvanja kabla

- navodi i objašnjava izradu kablovske završne glave

smolita - radi nastavljanje nosećeg užeta

- razumije način pričvršćenja mehaničke spojnice na uporište

- uočava način izrade račvastog

nastavka na samonosivom kablu - razumije izradu kablovske završne glave

Telekomunikacione instalacije Instalacije telekomunikacionih uređaja - navodi namjenu instalacija telekomunikacionih uređaja

- navodi uslove koje moraju zadovoljiti instalacije telekomunikacionih uređaja

- navodi i nabraja podjelu telekomunikacionih sistema

- objašnjava razliku između pojedinih sistema

- navodi elemente TK sistema

- objašnjava povezivanje TK sistema

- razumije značaj TK sistema

- uočava uslove i norme koje mora zadovoljiti TK sistem

- uočava vrste TK sistema

- razumije razliku između pojedinih sistema

- uočava elemente TK sistema

- razumije način na koji je povezan TK sistem

- navikava se na poštovanje propisa






učenik učenik učenik Telefonske instalacije u zgradama - navodi podjelu telefonskih instalacija u zgradama

- navodi i objašnjava jednostavne interne telefonske instalacije i njihovu podjelu

- navodi način izvedbe internih telefonskih instalacija

- navodi i objašnjava telefonske instalacije povezane sa javnom telefonskom mrežom i njihovu podjelu

- navodi način izvedbe telefonskih instalacija povezanih sa javnom telefonskom mrežom

- uočava vrste telefonskih instalacija u zgradama

- razumije razliku između internih telefonskih instalacija i telefonskih instalacija povezanih sa javnom telefonskom mrežom

- uočava način izvedbe internih telefonskih instalacija

- uočava način izvedbe telefonskih instalacija povezanih sa javnom telefonskom mrežom



- razvija logično mišljenje

Izrada telefonskih instalacija - navodi način izvedbe uvoda kabla u zgradu sa klasičnim krovom

- navodi način izvedbe uvoda kabla u zgradu sa ravnim krovom

- navodi sastavne elemente telefonske instalacije

- navodi i definiše mrežu instalacionih kablova i provodnika

- navodi i definiše mjesto koncetracije instalacionih vodova

- navodi i objašnjava izvodni i razvodni ormar

- objašnjava izradu telefonske instalacije u zgradi sa više ulaza

- objašnjava izradu telefonske instalacije u velikim stambenim zgradama

- navodi i objašnjava usponske cijevi i

- uočava načine uvoda kabla u zgradama sa klasičnim i ravnim krovom

- razumije razliku između uvoda

- uočava sastavne elemente tele-fonske instalacije

- uočava ulogu mreže instalacionih kablova i provodnika

- razumije koncetraciju instalacionih vodova

- uočava ulogu izvodnih i razvodnih ormara

- razumije izradu telefonske instalacije u maloj zgradi, u zgradi sa više ulaza i velikim stanbe-nim objektima

- razumije ulogu usponskih cijevi i kanala


- osposobljava se za samostalno izvođenje posla





praktični rad: - telefonske instalacije u zgradama



učenik učenik učenik kanale

- navodi i objašnjava mrežu instalacionih cijevi po spratovima

- navodi i objašnjava postavljanje ormara i kutija

- objašnjava uvlačenje instalacionih kablova i provodnika u cijevi

- navodi i objašnjava mrežu instalacionih kanala

- navodi postavljanje instalacionih kablova na zid

- objašnjava izradu telefonskih instalacija u raznim prostorijama

- navodi tehničke uslove za izradu telefonske instalacije

- uočava mrežu instalacionih cijevi po spratovima

- razumije način postavljanja ormara i kutija

- razumije način uvlačenja instalacionih kablova i provodnika u cijevima

- uočava mrežu instalacionih kanala

- razumije postavljanje instalacionih kablova na zid

- razlikuje izradu telefonskih instalacija u raznim prostorijama

- razumije tehničke uslove za izradu telefonske instalacije

Ormari za telefonski sistem - navodi vrste ormara za telefonski sistem

- navodi konstuktivne karakteristike ormara za telefonski sistem

- navodi i objašnjava način ugradnje ormara za telefonski sistem

- objašnjava povezivanje telefonskih instalacija na reglete

- navodi način pričvršćivanja regleta unutar ormara za telefonski sistem

- navodi i objašnjava ispitivanja na ormaru

- uočava vrste ormara - razumije konstruktivne karakteristike ormara

- uočava način ugradnje ormara

- razumije povezivanje telefonske instalacije na reglete

- radi operacije povezivanja instalacionih provodnika na reglete

- radi operacije pričvršćivanja reglete za postolje

- razumije ispitivanja na ormaru







praktični rad: - opremanje ormara za telefonski sistem

Ormari za antenski sistem - navodi vrste ormara za antenski sistem (zemaljski)

- navodi konstuktivne karakteri-stike

- uočava vrste ormara - razumije konstruktivne karakteristike ormara

- uočava način


praktični rad:


- opremanje ormara za antenski sistem



učenik učenik učenik ormara za antenski sistem

- navodi i objašnjava način ugradnje ormara za antenski sistem

- objašnjava povezivanje antenskih vodova unutar ormara

- navodi i objašnjava ispitivanja na ormaru

ugradnje ormara - razumije povezivanje antenskih vodova unutar ormara

- radi operacije ranžiranja ormara za antenski sistem

- razumije ispitivanja na ormaru



- ovladava stručnom terminogijom


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - priručnik za montere tt linija – knige 1 i 2 - Telekomunikacioni kablovi - Uputstvo za građenje međumjesnih vazdušnih tt linija - Uputstvo za izradu telefonskih pretplatničkih instalacija - Zbirka propisa o izgradnji i održavanju telekomunikacionih mreža - Tehnički priručnik za održavanje kablovskih TT linija 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave Nastava predmeta realizuje se u radionici koja je opremljena sa potrebnim alatom, materijalom i priborom za izvođenje nastave. Nastavne jedinice koje se ne mogu u potpunosti izvesti u radionici, realizovaće se uz pomoć stručnih saradnika u sljedećim preduzećima i firmama: - “ Telekom Crne Gore” – “Telekomunikacioni centar”- Podgorica - “ Telekom Crne Gore” – “Magistralni TT kapaciteti” - Podgorica - “Telemont” – Podgorica - “TT inžinjering” – Podgorica 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Provjera znanja učenika vrši se putem: - usmenih odgovora; - praktičnog rada (U svakom Razred:u realizuje se planirani broj praktičnih radova.

Broj radova u pojedinom klasifikacionom periodu planira nastavnik svojim globalnim i operativnim planovima rada.);

- testova (u svakom klasifikacionom periodu radi se najmanje po jedan test). Vrednovanje znanja učenika vrši se ocjenjivanjem: - usmenih odgovora (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu); - praktičnog rada (jedna ocjena u klasifikacionom periodu) – ocjenjuje se

razumijevanje i zainteresovanost učenika za rad, urednost, preciznost, tačnost, kreativnost, funkcionalnost, odgovoran odnos prema opremi i dr;

- testova (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). Opšta ocjena na kraju svakog klasifikacionog perioda izvodi se iz najmanje tri ocjene (usmeni odgovori, praktični rad i testovi).

Opšta ocjena na kraju godine izvodi se iz opštih ocjena u pojedinim klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika Visoka školska sprema sa područja elektrotehnike, smjer: elektronika ili telekomunikacije, Viša školska sprema sa područja elektrotehnike, smjer – telekomunikacije, Elektroinženjer, VI stepen stručne spreme, smjer - elektronika, VKV, V stepen ili majstorski ispit odgovarajućeg smjera.



Predmet Znanja - Upoznavanje materijala - Hemija - Metali i legure

- Alati za mjerenje - Fizika, Matematika - Pretvaranje mjernih veličina i jedinica

- Obrada metala - Hemija - Metali i legure

- Rezni alat - Hemija - Metali i legure

- Lemljenje, kalaisanje i električno zavarivanje

- Hemija - Metali i legure

- Simboli i oznake u elektrotehnici - Osnove elektrotehnike - Elektronika

- Elektrotehnički simboli - Simboli u elektronici

- Univerzalni instrumenti - Osnove elektrotehnike - Elektronika

- Mjerenja u elektrotehnici i elektronici

- Elementi u elektrotehnici - Osnove elektrotehnike - Elektronika

- Elementi u elektrotehnici - Elementi u elektronici

- Vrste TK kablova - Telekomunikacioni vodovi i mreže

- Vazdušni vodovi, kablovski vodovi, optički vodovi

- Poređenje telekomunikacionih vodova

- Konstrukcija TK kablova - Telekomunikacioni vodovi i mreže

- Vazdušni vodovi, kablovski vodovi, optički vodovi

- Poređenje telekomunikacionih vodova

- Kablovski izvodi - Telekomunikacioni vodovi i mreže

- Kablovski vodovi

- Uporišta - Telekomunikacioni vodovi i mreže

- Vazdušni vodovi

- Izrada pravog i račvastog nastavka na olovnom TK kablu

- Telekomunikacioni vodovi i mreže

- Kablovski vodovi

- Izrada pravog i račvastog nastavka na armiranom TK kablu


- Kablovski vodovi

- Izrada pravog i račvastog nastavka na plastičnom TK kablu


- Kablovski vodovi


Predmet Znanja - Kablovski razdjelnik - Telekomunikacioni vodovi

i mreže - Kablovski vodovi

- Glavni razdjelnik - Telekomunikacioni vodovi i mreže

- Kablovski vodovi

- Montaža kablovskih izvoda - Telekomunikacioni vodovi i mreže

- Kablovski vodovi

- Izrada pravog nastavka na koaksijalnom TK kablu


- Osnove telekomunikacija

- Kablovski vodovi - Modulacija i demodulacija

- Izrada pravog nastavka na optičkom TK kablu


- Optički vodovi - Osnovne karakteristike digitalnog prenosa - Osnove telekomunikacija

- Izrada pravog nastavka na samonosivom TK kablu


- Vazdušni vodovi

2. ZAVRŠNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI 2.1.1. TELEKOMUNIKACIONI VODOVI I MREŽE 1. Ciljevi ispita Na ispitu se ocjenjuje stepen usvojenih znanja, kao i pravilnu upotrebu stručno-tehničke terminologije, sposobnost logičkog razmišljanja i korišćenja usvojenih znanja pri analitičkom rješavanju datih problema 2. Standardi znanja koji se ocjenjuju na završnom ispitu:

Sadržaji Znanja - Električni parametri - Razlikuje primarne i sekundarne parametre kablovskog i

vazdušnog voda - Konstruktivne karakteristike vazdušnih TT linija

- Razlikuje konstruktivne elemente vazdušnih TT linija

- Konstruktivne karakteristike kablovskih TT linija

- Razlikuje konstruktivne elemente kabla - Čita oznake i određuje vrste kablova

- Optički telekomunikacioni sistemi

- Tumači principijelnu šemu TK veze sa optičkim kablovima - Razumije talasnu prirodu svjetlosti - Objašnjava pojam indeksa odbijanja, prelamanja i propuštanja svjetlosti

- Razumije optičke karakteristike, slabljenje, disperziju (modalnu, hromatsku, polarizacionu), propusni opseg optičkih vlakana

- Čita oznake i prepoznaje optičke kablove - Razumije i tumači karakteristike optičkih predajnika (izračena snaga, spektri zračenja, modulacija, sprezanje sa vlaknom)

- Poznaje princip rada i tumači karakteristike optičkih prijemnika

- Građenje telekomunikacionih linija

- Uočava značaj kablovske kanalizacije i njenih sastavnih djelova

- Razumije i opisuje način izrade instalacione telefonske mreže - Zaštita telekomunikacionih linija

- Analizira uticaje elektroenergetskih vodova i vodova kontaktne mreže, kao i atmosferskog pražnjenja na TK liniju

- Obrazlaže značaj zaštite kako naponske tako i strujne - Pojašnjava i opisuje pojedine metode zaštite od korozije

- Vrste kvarova na telekomunikacionim kablovima

- Uočava i opisuje pojedine kvarove na TK kablovima - Objašnjava mjerne metode približnog određivanja mjesta kvara (Mjurajeva, Grafova metoda u tri tačke, Kipfmilerova)

- Planiranje i projektovanje telefonskih mreža

- Poznaje osnovne konstruktivne elemente pretplatničke mreže - Razlikuje i tumači razne metode za određivanje broja telefonskih pretplatnika

- Poznaje sve vrste planiranja uključene u planiranje glavne i distributivne mreže kod centralizovane mjesne mreže

- Poznaje sadržaje plana decentralizovane mjesne mreže - Signalizacija i sinhronizacija u telekomunikacionim mrežama

- Razlikuje i tumači linijske i registarske signale - Usvaja i razumije principe signalizacije u nacionalnoj mreži - Razumije i objašnjava princip R2 sistema signalizacije - Razlikuje sisteme signalizacije na međunarodnim vodovima

Sadržaji Znanja - Komutacija u mrežama komunikacije podataka

- Razumije model komunikacije podataka - Razumije komunikaciju između dva terminala podataka - Uočava prednosti i nedostatke komutacije kola - Tumači pojedine elemente mreže komunikacije podataka na bazi komutacije kola

- Razumije princip komutacije poruka - Usvaja osnovne funkcije komutacionog čvora koji radi na principu komutacije poruka

- Uočava osobine komutacije poruka - Razumije i objašnjava realizaciju principa komutacije paketa metodom datagrama i metodom Virtuelnog kola

- Upoređuje različite vrste komutacija i izvodi zaključke (uočava prednosti i nedostatke)

- Mreža za prenos podataka - Razumije funkcionisanje OSI referentnog modela - Razumije značaj i objašnjava sinhronizaciju mreže - Poznaje osnovne karakteristike (arhitekturu) SS CCITT No.7 - Razumije funkcionisanje LAN mreže - Razumije funkcionisanje FAKSIMIL mreže - Tumači referentnu konfiguraciju ISDN-a (funkcionalne grupe i interfejse)

- Poznaje korisničke interfejse BRI i PRI - ATM mreže - Usvaja pojam ATM mreže i razumije princip ATM komutacije - IP mreže - Razumije važnost i ulogi TCP/IP protokola

- Usvaja i razumije pojam VoIP - Poznaje servise u oviru VoIP-a - Upoređuje Internet sa PSTN i navodi prednosti VoIP-a - Razumije način realizacije VoIP-a - Usvaja ciljeve VoIP-a - Objašnjava osnovne elemente VoIP sistema (terminal, gateway, gatekeeper)

1. Tip ispita- Usmeni - Nastavnik sastavlja a stručni aktiv utvrđuje spisak ispitnih pitanja na osnovu

ispitnog kataloga. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, raspoređena na odgovarajući način. - Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu formira ispitna komisija, na predlog ispitivača. 2. Dozvoljena pomagala Nije predviđeno da se učenik koristi pomagalima u toku ispita. 3. Literatura i drugi izvori Učeniku se predlaže literatura i drugi izvori koji su navedeni u katalogu znanja ili u godišnjem planu rada nastavnika.

67

2.1.2. TELEKOMUNIKACIJE 1. Ciljevi ispita Na ispitu ocjenjujemo: - da li je učenik poznaje osnovne pojmove iz telekomunikacija; - da li je učenik ovladao sistemima za prenos; - u kojoj mjeri učenik poznaje osnovne karakteristike prenosa; - da li je učenik poznaje modulaciju i demodulaciju; - u kojoj mjeri učenik poznaje frekvencijski i vremenski multipleks. 2. Standardi znanja koji se ocjenjuju na završnom ispitu

Sadržaji Znanja - Sistemi za prenos - Predstavlja šematski i analizira telegrafisanje jednosmjernom i

naizmjeničnom strujom - Skicira i objašnjava jednosmjerni i dvosmjerni telefonski prenos - Predstavlja šematski frekvencijski i vremenski multipleks u telefoniji i analizira njihov rad

- Skicira blok-šemu i opisuje analizu i sintezu slike kod televizijskog prenosa

- Skicira blok-šemu i objašnjava radio-prenos - Predstavlja šematski i objašnjava dvosmjernu radio-relejnu vezu - Skicira blok-šemu i objašnjava prenos podataka - Skicira blok-šemu celularnog komunikacionog sistema i objašnjava uspostavljanje veze između korisnika: koji se nalaze u istoj grupi ćelija, u različitim grupama ćelija kao i korisnika mobilne i fiksne telefonije

- Osnovne karakteristike analognog prenosa

- Definiše četvoropol - Razumije i objašnjava elementarnu teoriju četvoropola - Definiše i objašnjava jedinice prenosa - Razumije i objašnjava nivoe - Razumije i objašnjava normalni generator - Navodi i objašnjava faktore za ocjenu kvaliteta telefonskog prenosa

- Idealan sistem prenosa - Skicira i analizira prenos signala kroz linearne sisteme - Skicira i analizira amplitudsku karakteristiku, faznu karakteristiku i karakteristiku faznog kašnjenja sistema kroz koji je prenos idealan

- Linearna izobličenja

- Definiše i objašnjava izobličenje - Razumije i objašnjava linearna ampltudska izobličenja - Razumije i objašnjava linearna fazna izobličenja

- Modulacija i demodulacija

- Razumije i objašnjava potrebu modulacije i demodulacije - Definiše i objašnjava modulaciju - Navodi i objašnjava vrste modulacije - Definiše i objašnjava amplitudsku modulaciju (AM) i signale koji učestvuju u modulaciji

68

Sadržaji Znanja - Razumije i objašnjava AM signal

- Definiše i objašnjava stepen modulacije - Razumije i objašnjava spektar AM signla - Navodi i objašnjava vrste AM signala - (KAM, AM-2B0, AM-1BO, AM-NBO i QAM),definiše i objašnjava ugaonu modulaciju

- Definiše i objašnjava FM i ФМ - Razumije i objašnjava spektar ugaono modulisanih signala - Razumije i objašnjava frekvencijski modulator - Razumije i objašnjava detekciju AM i ugaono modulisanih signala - Razumije i objašnjava diodni detektor - Razumije i objašnjava produktne demodulatore - Navodi i objašnjava demodulatore: AM-2BO, AM-1BO i KAM signala

- Razumije i objašnjava detekciju FM i ФМ signala - Razumije i objašnjava princip rada FM detektora sa razdešenim oscilatornim kolom

- Definiše i objašnjava impulsnu modulaciju - Razumije i objašnjava IAM, ITM i IPM - Razumije i objašnjava impulsnu demodulaciju

- Frekvencijski multipleks

- Definiše i objašnjava multipleks i multipleksni signal - Razumije i objašnjava multipleks sa frekvencijskom raspodjelom kanala

- Razumije i objašnjava formiranje primarne grupe postupkom direktne modulacije

- Razumije i objašnjava formiranje primarne grupe postupkom prethodne modulacije

- Razumije i objašnjava formiranje primarne grupe postupkom predgrupne modulacije

- Razumije i objašnjava formiranje sekundarne, tercijarne i kvartarne grupe

- Osnovne karakteristike digitalnog prenosa

- Definiše i objašnjava pojam signala i pojam poruke - Definiše i objašnjava diskretne i kontinualne poruke - Definiše i objašnjava slučajne i determinističke signale - Razumije i objašnjava vezu između poruke i signala - Definiše i objašnjava analogne i digitalne signale - Navodi i objašnjava teoremu o odabiranju i periodu odabiranja T

- Sinhronizacija i signalizacija

- Definiše i objašnjava sinhronizaciju i signalizaciju - Razumije i objašnjava sinhroni i asinhroni prenos - Razumije i objašnjava sinhronizaciju i signalizaciju u sistemu PCM-30

- Impulsna kodna modulacija (IKM)

- Definiše i objašnjava IKM - Razumije i objašnjava kvantizaciju i definiše korak kvantizacije - Navodi i objašnjava kvantizaciju za q=8 i n=3 - Definiše i objašnjava prenos signala IKM-om - Definiše i objašnjava ravnomjernu kvantizaciju - Razumije i objašnjava grešku koja nastaje usljed kvantizacije

69

Sadržaji Znanja - Razumije i objašnjava neravnomjernu kvantizaciju i kompresiju

- Definiše i objašnjava kompresor, ekspandor i kompador - Definiše i objašnjava trenutni komresor - Razumije i objašnjava kolo koje daje kontinualnu i kolo kompresora koje daje izlomljenu karakterisiku

- Definiše i objašnjava trenutni ekspandor - Definiše i objašnjava ekspandor koji daje karakteristiku komplementarnu kompresoru

- Definiše i objašnjava koder i mrežu za ponderisanje - Razumije i objašnjava princip rada kodera - Definiše dekoder i objašnjava njegov princip rada

- Uređaji za prenos signala poziva i impulsa biranja

- Definiše i objašnjava signalizacione urađaje - Definiše i objašnjava linijsku signalizaciju - Definiše i objašnjava signalizaciju između komutacionih centara - Razumije i objašnjava priključivanje signalizacionog uređaja na VF uređaj

- Razumije i objašnjava uređaje za prenos signalizacije u govornom opsegu

- Razumije i objašnjava uređaje za prenos signalizacije u kanalu ali van govornog opsega

- Definiše i objašnjava nivo signalizacione frekvencije - Vremenski multipleks - Definiše i objašnjava vremenski multipleks

- Razumije i objašnjava multipleks sa IAM - Navodi i objašnjava karakteristike signala u sistemu multipleksa sa IKM

- Razumije i objašnjava „ američki“ i „ evropski“ multipleks - Definiše periodu odabiranja i vremenski interval koji stoji na raspolaganju svakom kanalu

- Razumije i objašnjava zašto se u evropskom sistemu pored 30 telefonskih kanala nalaze još dva 8-bitna kanala, od kojih jedan služi za prenos signalizacije, a drugi za prenos signala za sinhronizaciju

1. Tip ispita - Usmeni - Nastavnik sastavlja a stručni aktiv utvrđuje spisak ispitnih pitanja na osnovu

ispitnog kataloga. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, raspoređena na odgovarajući način. - Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu formira ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 2. Dozvoljena pomagala Nije predviđeno da se učenik koristi pomagalima u toku ispita. 3. Literatura i drugi izvori Učeniku se predlaže literatura i drugi izvori koji su navedeni u katalogu znanja ili u godišnjem planu rada nastavnika.

70

2.2. PRAKTIČNI RAD 1. Ciljevi ispita Na ispitu ocjenjujemo: - sposobnost učenika da poveže teorijska i odgovarajuća praktična znanja; - da li je učenik ovladao znanjima iz oblasti telekomunikacionih mreža i opreme; - da li zna planirati i pripremiti postupak rada; - da li učenik zna da čita tehničku dokumentaciju; - kako je učenik ovladao stručnom terminologijom; - da li posjeduje osjećaj odgovornosti i preciznosti u radu; - da li razvija osjećaj za estetiku prilikom obrade materijala; - odgovarajući pristup i odabir postupaka prilikom obavljanja zadataka; - racionalno korišćenje energije, materijala i vremena; - upotrebu odgovarajućih mjernih i kontrolnih sredstava; - poštovanje propisa iz oblasti zaštite na radu i zaštite okoline. 2. Spisak zadataka za praktičan rad na završnom ispitu Spiskom se određuju Znanja kojima kandidat mora ovladati, polazeći od ciljeva obrazovnog programa.

Poslovi i zadaci Znanja - Izrada pravog nastavka na podzemnom olovnom kablu kapaciteta 5x4

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva kabla - Ispituje kablove na prekid i dodir - Vrši spajanje provodnika, sušenje nastavaka i lemljenje olovne spojnice

- Provjerava kvalitet urađenog pravog nastavka

- Izrada pravog nastavka na podzemnom olovnom kablu kapaciteta 10x4

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva kabla - Ispituje kablove na prekid i dodir - Vrši spajanje provodnika, sušenje nastavaka i lemljenje olovne spojnice

- Provjerava kvalitet urađenog pravog nastavka

- Izrada račvastog nastavka na podzemnom olovnom kablu kapaciteta 10x4, 5x4, 5x4

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva kabla - Ispituje kablove na prekid i dodir - Vrši spajanje provodnika, sušenje nastavaka i lemljenje račvaste olovne spojnice

- Provjerava kvalitet urađenog račvastog nastavka

- Izrada pravog nastavka na armiranom kablu - Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu armature i krajeva kabla - Ispituje kablove na prekid i dodir - Vrši spajanje provodnika, sušenje nastavaka i

71

Poslovi i zadaci Znanja lemljenje olovne spojnice

- Vrši montažu gvozdene spojnice - Provjerava kvalitet urađenog pravog nastavka

- Izrada račvastog nastavka na armiranom kablu

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu armature i krajeva kabla - Ispituje kablove na prekid i dodir - Vrši spajanje provodnika, sušenje nastavaka i lemljenje olovne račvaste spojnice

- Vrši montažu gvozdene račvaste spojnice - Provjerava kvalitet urađenog račvastog nastavka

- Izrada pravog nastavka na plasičnom kablu kapaciteta 5x4

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva kabla - Vrši spajanje provodnika - Vrši montažu termosakupljajuće spojnice - Provjerava kvalitet urađenog pravog nastavka

- Izrada pravog nastavka na plasičnom kablu kapaciteta 10x4

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva kabla - Vrši spajanje provodnika - Vrši montažu termosakupljajuće spojnice - Provjerava kvalitet urađenog pravog nastavka

- Izrada račvastog nastavka na plasičnom kablu kapaciteta 10x4, 5x4, 5x4

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva kabla - Vrši spajanje provodnika - Vrši montažu termosakupljajuće spojnice - Provjerava kvalitet urađenog račvastog nastavka

- Izrada završnog nastavka - Nabraja pribor za nastavljanje - Vrši obradu mrežnog kabla - Vrši obradu montažnih kablova - Vrši spajanje provodnika i sušenje nastavka - Vrši lemljenje završne spojnice - Pričvršćuje završni nastavak za nosače - Provjerava kvalitet urađenog završnog nastavka

- Kablovski razdjelnici - Navodi ulogu kablovskih razdjelnika - Nabraja vrste kablovskih razdjelnika (stojeći i zidni)

- Nabraja opremu na kablovskom razdjelniku - Vrši ranžiranje kablovskih vodova na kablovski razdjelnik

- Glavni razdjelnik - Navodi ulogu glavnih razdjelnika

72

Poslovi i zadaci Znanja - Nabraja vrste glavnih razdjelnika (jednostrani i višestrani)

- Objašnjava rebro i grupne osigurače - Objašnjava uvođenje pretplatničkih vodova u centralu

- Vrši ranžiranje montažnih kablova na grupne osigurače

- Vrši ranžiranje vodova organa centrale na reglete

- Povezuje reglete i grupne osigurače - Vrši mjerenja i ispitivanja na glavnom razdjelniku

- Smetnje na TK vodovima - Nabraja uzroke koji dovode do smetnji - Navodi vrste smetnji na TK vodovima (prekid, dodir, kratka veza, rasparenje, preslušavanje)

- Nabraja najčešća mjesta gdje se smetnje javljaju

- Objašnjava način određivanja mjesta smetnji - Nabraja mjere koje se mogu preduzeti da se smetnje otklone

- Otklanjanje smetnji na olovnim i armiranim kablovima

- Nabraja uzroke koje dovode do smetnji na olovnim i armiranim kablovima

- Navodi vrste smetnji do kojih može doći na olovnim i armiranim kablovima

- Nabraja najčešća mjesta gdje se smetnje javljaju

- Navodi načine otklanjanja smetnji na olovnim kablovima sa i bez prekida saobraćaja

- Navodi načine otklanjanja smetnji na armiranim kablovima sa i bez prekida saobraćaja

- Navodi poslove i norme redovnog i investicionog održavanja kablovskih mreža

- Montaža unutrašnjeg kablovskog izvoda, kapaciteta 10x2

- Navodi vrste i ulogu kablovskih izvoda - Nabraja elemente unutrašnjeg kablovskog izvoda

- Vrši montažu ormara, kablovske glave, letvica i regleta

- Vrši povezivanje mrežnog kabla na kablovsku glavu

- Vrši povezivanje instalacionih provodnika na letvice ili reglete

- Vrši međusobno povezivanje (ranžiranje) kablovske glave i letvica ili regleta

- Provjerava veze i kvalitet urađenog unutrašnjeg kablovskog izvoda

- Montaža unutrašnjeg kablovskog izvoda, kapaciteta 20x2

- Navodi vrste i ulogu kablovskih izvoda - Nabraja elemente unutrašnjeg kablovskog

73

Poslovi i zadaci Znanja izvoda


- Vrši povezivanje mrežnog kabla na kablovsku glavu za unutršnju montažu




- Montaža spoljašnjeg kablovskog izvoda, kapaciteta 10x2

- Navodi vrste i ulogu kablovskih izvoda - Nabraja elemente spoljašnjeg kablovskog izvoda

- Vrši povezivanje mrežnog kabla na kablovsku glavu za spoljašnju montažu

- Vrši povezivanje instalacionih provodnika na kablovsku glavu za spoljnu montažu

- Provjerava veze i kvalitet urađenog spoljašnjeg kablovskog izvoda

- Montaža spoljnjeg izvoda, kapaciteta 10x2 - Navodi vrste i ulogu kablovskih izvoda - Nabraja elemente spoljnjeg izvoda - Navodi ulogu i značaj osigurača (strujnih i naponskih)

- Navodi način izrade uzemljenja - Vrši povezivanje podzemnog kabla na kablovsku glavu za spoljnu montažu

- Vrši povezivanje nadzemnog kabla na kablovsku glavu za spoljnu montažu

- Provjerava veze i kvalitet urađenog spoljneg izvoda

- Opremanje ormara za unutrašnji kablovski izvod

- Navodi vrste i ulogu kablovskih izvoda - Nabraja elemente unutrašnjeg kablovskog izvoda


- Vrši povezivanje mrežnog kabla na kablovsku glavu za unutršnju montažu




- Nastavljanje koaksijalnih kablova prečnika provodnika 2,6/9,5 mm

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva koaksijalnih parica 2,6/9,5 mm

- Vrši povezivanje unutrašnjeg i spoljašnjeg provodnika

74

Poslovi i zadaci Znanja - Vrši montažu i lemljenje lijevka - Vrši povezivanje plašta, omotača i armature - Navodi značaj gasne kontrole

- Nastavljanje koaksijalnih kablova prečnika provodnika 1,2/4,4 mm

- Navodi pribor za nastavljanje - Objašnjava pripremne radove - Vrši obradu krajeva koaksijalnih parica 1,2/4,4 mm

- Vrši povezivanje unutrašnjeg i spoljašnjeg provodnika

- Vrši povezivanje plašta, omotača i armature - Navodi značaj gasne kontrole

- Nastavljanje optičkih kablova sa monomodnim vlaknom

- Navodi pribor i uređaje za nastavljanje - Navodi pripremne radove - Vrši obradu krajeva optičkih kablova - Vrši spajanje monomodnih optičkih vlakana - Provjerava kvalitet nastavka - Navodi prednosti digitalnih optičkih sistema u odnosu na analogne

- Nastavljanje optičkih kablova sa multimodnim vlaknom

- Navodi pribor i uređaje za nastavljanje - Navodi pripremne radove - Vrši obradu krajeva optičkih kablova - Vrši spajanje multimodnih optičkih vlakana - Provjerava kvalitet nastavka - Navodi prednosti digitalnih optičkih sistema u odnosu na analogne

- Montaža samonosivih kablova na uporišta - Navodi vrste samonosivih kablova - Nabraja opremu za vješanje i pričvršćivanje - Vrši ugradnju nosača za drvo, zid i nosač sa navrtkom

- Vrši postavljanje vješalica, krajnjih kuka, zateznih navrtki i rasteretnih kuka

- Vrši vješanje i pričvršćivanje kabla na uporišta

- Nastavljanje samonosivih kablova pomoću mehaničkih spojnica

- Navodi način montažr samonosivog kabla - Navodi pribor za nastavljanje: mehaničke spojnice, smolit spojnice, smolit račvaste spojnice, smolit kablovsku završnu glavu

- Vrši obradu zateznog užeta - Vrši obradu krajeva kabla - Vrši spajanje provodnika - Vrši postavljanje mehaničke spojnice - Pričvršćuje mehaničku spojnicu na uporište

- Nastavljanje samonosivih kablova pomoću spojnica od smolita

- Navodi način montaže samonosivog kabla - Navodi pribor za nastavljanje: mehaničke spojnice, smolit spojnice, smolit račvaste spojnice, smolit kablovsku završnu glavu

- Vrši obradu zateznog užeta - Vrši obradu krajeva kabla - Vrši spajanje provodnika

75

Poslovi i zadaci Znanja - Vrši montažu smolit spojnice - Pravi smjesu za nalivanje - Vrši postupak nalivanja - Vrši nastavljanje nosećeg užeta

- Postavljanje instalacionih cijevi i pribora - Navodi materijal za telekomunikacione instalalacije

- Nabraja vrste instalacionih cijevi i pribora - Vrši postavljanje instalacionih cijevi i pribora na zid i u zid

- Navodi tehničke propise vezane za instalacione cijevi i pribor

- Postavljanje instalacionih kablova i provodnika u cijevi

- Navodi materijal za telekomunikacione instalalacije

- Navodi vrste i konstrukciju instalacionih kablova i provodnika

- Vrši provlačenje instalacionih kablova i provodnika kroz cijevi

- Vrši povezivanje instalacionih kablova i provodnika

- Navodi tehničke propise vezane za instalacione kablove i provodnike

- Postavljanje instalacionih ormara i kutija - Navodi materijal za telekomunikacione instalalacije

- Navodi vrste instalacionih ormara i kutija - Vrši postavljanje instalacionih ormara i kutija

- Navodi teh. propise vezane za instalacione ormare i kutije

- Opremanje razvodnih ormara: prelaz sa instalacionog kabla na provodnike u razvodnom ormaru

- Navodi vrste razvodnih ormara - Navodi vrste instalacionih kablova i provodnika - Nabraja opremu koja se nalazi u razvodnom ormaru

- Vrši povezivanje instalacionih kablova i provodnika u razvodnom ormaru

- Navodi tehničke propise vezane za razvodne ormare

- Postavljanje podnih instalacija - Navodi materijal za telekomunikacione instalalacije

- Navodi vrste podnih instalacija - Vrši postavljanje podnih instalacija - Navodi tehničke propise vezane za podne instalacije

- Instalacije telekomunikacionih uređaja - Navodi namjenu instalacija telekomunikacionih uređaja

- Nabraja uslove koje mora zadovoljiti instalacija TK uređaja

- Objašnja razliku između pojedinih TK sistema

76

Poslovi i zadaci Znanja - Navodi elemente TK sistema - Objašnjava povezivanje TK sistema

- Telefonske instalacije u zgradama - Navodi podjelu telefonskih instalacija u zgradama

- Navodi način izvedbe uvoda kabla u zgradama sa kosim i ravnim krovom

- Navodi sastavne elemente telefonske instalacije

- Navodi i objašnjava mrežu instalacionih kablova i provodnika, koncetraciju instalacionih vodova, izvodni i razvodni ormar, usponske cijevi i kanali, mrežu instalacionih cijevi po spratovima

- Objašnjava izradu telefonskih instalacija u raznim prostorijama

- Navodi tehničke uslove za izradu telefonske instalacije

- Interfonske telefonske instalacije - Navodi podjelu telefonskih instalacija u zgradama

- Navodi i objašnjava jednostavne interne telefonske instalacije i njihovu podjelu

- Navodi način izvedbe internih telefonskih instalacija

- Navodi tehničke uslove za izradu interne telefonske instalacije

- Montaža i opremanje ormara za telefonski sistem

- Navodi vrste i konstruktivne karakteristike ormara za telefonski sistem

- Vrši postavljanje ormara za telefonski sistem - Vrši povezivanje telefonskih instalacija na reglete

- Vrši pričvršćivanje regleta unutar ormara - Navodi i objašnjava ispitivanja na ormaru

- Montaža i opremanje ormara za antenski sistem

- Navodi vrste i konstruktivne karakteristike ormara za antenski sistem

- Vrši postavljanje ormara za antenski sistem - Vrši povezivanje antenskih sistema unutar ormara

- Navodi i objašnjava ispitivanja na ormaru

77

3. Uputstva za sprovođenje ispita iz praktičnog rada Praktičan rad obuhvata samostalan rad na poslovima i zadacima sa odbranom, uz odgovarajuću tehničko-tehnološku dokumentaciju. Sadržaj ispitnih zadataka određen je okvirnim spiskom zadataka, datih u ispitnom katalogu. Ispitni odbor za svaki pojedinačni zadatak propisuje uslove rada – da li se kompletan zadatak radi pred komisijom ili je zadatak moguće do određene faze, uz odgovarajuću tehničko-tehnološku dokumentaciju, uraditi prije ispita, a da se finalizacija zadatka uradi na samom ispitu. Ako se dio zadatka radi prije ispita, član ispitnog odbora treba da ima uvid u tok rada. Tehničko-tehnološka dokumentacija radi se pod nadzorom mentora, kao i sam zadatak, što mentor garantuje svojim potpisom. 4. Znanja koje se provjeravaju i ocjenjuju na praktičnom radu Na ispitu iz praktičnog rada provjeravamo praktična znanja i spretnost, koje je učenik stekao u procesu obrazovanja: - priprema zadatka (izrada tehničko-tehnloške dokumentacije); - izrada praktičnog rada (stručnost i kvalitet izvođenja); - odbrana rada. - Kandidat priprema dio rada prije ispita, u zavisnosti od vrste zadatka, po

odobrenju ispitne komisije. Na ispitu se radi finalizacija rada. - Priprema i izrada praktičnog rada traje do četiri sata. - Usmeni odgovori (odbrana) traje najviše 20 minuta. - Ispitna komisija priprema kriterijume za ocjenjivanje, pri čemu za pojedinačne

zadatke poštuje sljedeće odnose:

Područje ocjenjivanja Udio Priprema zadatka 20-40%

Stučnost i izvođenje (kvalitet) 40-60%

Tehnička dokumentacija 0-20%

Odbrana 10-20%

Ukupno: 100% Kandidat je ocijenjen sa ocjenom nedovoljan ako je pri izradi rada nezainteresovan, nesamostalan, treba stalnu pomoć nastavnika ili člana komisije, čak i pri rješavanju jednostavnih problema, često krši propise o zaštiti na radu, radne postupke-operacije izvodi nepravilno, neodgovarajućim redosljedom, upotreba materijala je mnogo veća od potrebne, predviđeno vrijeme za rad prekoračuje za više od 20%. 5. Dozvoljena pomagala Na praktičnom dijelu završnog ispita dozvoljena su sljedeća pomagala: - mašine, alati, uređaji u skladu sa katalogom znanja; - priručnici, udžbenici; - pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori

78

Za kandidate je preporučena literatura i drugi izvori data u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika. 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA ZNANJA UČENIKA

Red. broj Nastavni predmet Obavezni načini provjeravanja i

ocjenjivanja znanja učenika

1. - pismeni zadaci - usmeni odgovori - testovi

Osnove elektrotehnike

Elektronika - usmeni odgovori - testovi 2.

Telekomunikacioni vodovi i mreže - usmeni odgovori - testovi 3.

- usmeni odgovori 4. Telekomunikacije - testovi - usmeni odgovori 5. Praktična nastava - testovi

4. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA Stručno obrazovanje u trogodišnjem trajanju za obrazovni program Monter telekomunikacionih sistema završava se polaganjem završnog ispita koji se sastoji iz: - Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti - Usmenog ispita iz jednog stručno-teorijskog predmeta (po izboru učenika) i to:

- telekomunikacioni vodovi i mreže; - telekomunikacije;

- Praktičnog rad sa odbranom. 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama, škola je obavezna da na osnovu važećeg programa izradi poseban program. Posebni program omogućava prilagođeno izvođenje nastave kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima, a time i stručne kompetencije. 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH Za prilagođavanje obrazovnog programa koji se odnosi na stručno obrazovanje polaznika potrebno je da se: - iz nastavnog plana izostavi predmet Fizičko vaspitanje kao i slobodne aktivnosti,

koji time prestaju biti uslov za završetak programa. Škola je obavezna da odraslima ponudi sportske aktivnosti u koje se odrasli mogu dobrovoljno uključiti;

- provjeravanje i ocjenjivanje znanja izvodi putem ispita pri čemu se primjenjuju sljedeći načini:

usmeni odgovori, pismeni radovi i praktični radovi.

79

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Red. broj Nastavni predmet Izvođač Stručna

sprema Profil stručne spreme

1 Osnove elektrotehnike - nastavnik - visoka - dipl. ing elektrotehnike - profesor elektrotehnike

2 Elektronika - nastavnik - visoka - dipl. ing elektrotehnike - elektronika, telekomunikacije

3 Telekomunikacioni vodovi i mreže - nastavnik - visoka

- dipl. ing elektrotehnike - elektronika, telekomunikacije

4 Telekomunikacije - nastavnik - visoka - dipl. ing elektrotehnike - elektronika, telekomunikacije

5 Praktična nastava - visoka - viša - V stepen

- dipl. ing elektrotehnike - elektronika, telekomunikacije Elektroinženjer, smjer - elektronika Elektroinženjer, smjer – telekomunikacije VKV, V stepen ili majstorski ispit odgovarajućeg smjera

- nastavnik

8. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Vrsta nastave Broj časova kod

kojih se odjeljenje dijeli na grupe

Red. broj Nastavni predmet Razred: Ukupno

časova T V P T V P

1. Osnove elektrotehnike I 144 144

2. II 72 72 Elektronika

II 72 72 3. Telekomunikacioni vodovi

i mreže III 66 66

4. III 66 66 Telekomunikacije

I 432 432

II 612 612 5. Praktična nastava

III 612 627 T– Teorija, V- vježbe- učenici se dijele na dvije grupe P- praksa

80

9. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI Slobodne aktivnosti učenika su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome, da sa jedne strane doprinose rekreaciji i opšte kulturnom uzdizanju učenika, a sa druge strane upotpunjavanju stručna znanja. Slobodne aktivnosti sadrže obavezne sadržaje i sadržaje po izboru učenika. Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I i II Razred:u po 36 časova, a u III - 33 časa godišnje). Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji se iz tri cjeline: - obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje:

▪ dan sporta; ▪ ekološke aktivnosti; ▪ filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe; ▪ posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr;

- obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje;

▪ posjeta institucijama i preduzećima koje su stručno vezane sa obrazovnim programom koji se realizuje;

▪ posjeta sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije; ▪ učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih

oblasti; - i sadržaji po izboru učenika:

▪ učešće u raznim sekcijama (prve pomoći, saobraćajnih propisa, sportske, dramske, literarne, muzičke, likovne, informatičke, tehnički i Internet klub i dr.);

▪ socijalni rad učenika; ▪ organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.

Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje iz jednog u sledeći Razred: kao i za završetak obrazovnog programa

81

11. PROFESIONALNA PRAKSA 1. Naziv predmeta 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Broj radnih dana – godišnje -

Broj radnih časova Razred: - godišnje - I 10 80 II 10 80

Svega: 20 160 3. Opšti ciljevi nastave - uvježbavanje učenika sa materijalima, elementima i alatima koji se koriste u

elektronskim uređajima; - sticanje praktičnih znanja i vještina neophodnih za rad u radnom procesu; - povezivanje znanja stečenih u teoretskim predmetima sa praktičnim zadacima; - uvježbavanje učenika za rad sa mjernim instrumentima i drugim elektronskim

uređajima; - priprema za prihvatanje novih tehnologija i inovacija; - obučavanje učenika mjerama higijensko-tehničke zaštite na radu. - Učenici I i II Razred:a nakon završetka nastavne godine obavljaju profesinalnu

praksu u skladu s nastavnim planom. - Profesinalna praksa se izvodi u odgovarajućim preduzećima ili objektima škole. - Za izradu programu profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola. - Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno-

teorijskih predmeta i naročito sa predmetom Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja.

- U realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik profesionalne prakse. U dnevniku učenik po danima upisuje sadržaje rada, a potrebno je priložiti i skice, šeme ili neke druge elmente tehnološko-tehničke dokumentacije. Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa.

- Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime učenika, mjesto i vrijeme izvođenja) evedentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama.

- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak Razred:a.

82

monter telekomunikacionih sistema - cso.gov.me · jednosmjerna struja -objašnjava pojam...

Documents