Mosflora’s van België en Nederland

Heinjo During en Henk Siebel

Oude flora’s – een selectie

• R. Dodoens 1581. Cruydtboek (het begon in België...)

• S. Blankaart 1698. Den Nederlandschen Herbarius

• D. Meese 1760. Flora Frisica

• D. de Gorter 1767. Flora Belgica

• H.C. van Hall 1832-1840. Flora van Noord-Nederland, deeltjes met bladmossen (1832) en levermossen (1840)

• en nog veel meer – vaak flora’s van het gebied rondom een stad – Zutphen, Nijmegen, enz.

Vroege Belgische flora’s

• C.H. Delogne 1883-1885. Flore Cryptogamique de la Belgique 1. Muscinées. Ann. Soc. Belg. Microsc. 7: 19-130, 9: 7-220.

• E. de Wildeman 1899. Prodrome de la Flore Belge II. Bryophyta.

• A. Mansion 1905-08. Flore des Hépatiques de Belgique. Bull. Soc. Roy. Bot. Belg. 42: 44-112, 45: 29-83.

• F. Demaret 1945. Prodrome des Mousses de Belgique. Bull, Jard. Bot. Et. Brux. 17: 317-387.

C. Vanden Berghen 1955-57: Flore Générale de Belgique. Bryophytes vol. I: Hépatiques

• klassieke flora, met goede illustraties

• gebaseerd op herbarium-exemplaren

• verspreidingskaarten

• oecologie, zeldzaamheid per district

C. Vanden Berghen 1981: Levermossen

• Nederlandse vertaling

• zakflora (na een zelfde boek in het Frans)

• up-to-date gebracht in Franse versie van 1979

F. Demaret et al. 1959-93: Flore Générale de Belgique. Bryophytes vol. II, III: Mousses

• opzet en layout volgens dezelfde standaard als Vanden Berghen

• Nog onvoltooid

Prodromus Florae Batavae II, 1, 1851(Dozy & Molkenboer en Van der Sande Lacoste)

• volledige lijst van Nederland

• gebaseerd op herbarium-exemplaren

• 64 levermossen

• 253 bladmossen

A.J.M. Garjeanne 1901: Mosflora van Nederland

• veldkenmerken!

• goed algemeen deel, incl. oecologie

• sleutels op 3 niveaus en korte beschrijvingen

• info over zeldzaamheid, oecologie, kapsel-frequentie, periode van sporenrijping, levensvorm (1-, 2-, meerjarig)

A.J.M. Garjeanne 1906: De Nederlandsche Levermossen

• Ook hier: veldkenmerken!

• Goede tekeningen

• 76 soorten, o.m. Lejeunea cavifolia, Geocalyx graveolens

• eigen waarnemingen, bijv: gemmen van Marchantia door mieren verspreid...

• veel soorten gekweekt

Informatieve boekjes in het interbellum: Hof 1925, Broekhuizen 1935 e.a.

De eerste, gestencilde, NJN tabel: H. de Miranda 1936

• Opkomst van de plantensociologie

• veldkenmerken!

• 42 bladmossen

H. de Miranda 1937. Mossentabel

• 78 bladmossen, 1 levermos

• eenvoudig en compact

• veel tekeningen en “fotogrammen”

W.D. Margadant 1944. Mossentabel 2e druk

• 77 levermossen

• 176 bladmossen

• alleen tekeningen

• verspreiding mbv plantengeografische distrikten Van Soest

W.D. Margadant 1959. Mossentabel 3e druk

• 106 levermossen

• 338 bladmossen

• uitgebreide inleiding

• standaardflora waarmee velen van ons zijn begonnen

• helaas – al snel uitverkocht

J. Landwehr 1966-1974-1978: Mossenatlas

• Illustraties van alle soorten

• Gedetailleerde oecologische karakterisering (Barkman – alleen in eerste drukken)

J. Landwehr 1980. Atlas Levermossen

• Volgens bekend recept

• met nog meer fraaie landschapstekeningen

Maar zakflora uitverkocht. Kleine uitgaven en illegale herdrukken

Margadant & During 1982

• Zes jaar na gestencilde voorlopige tabellen:

• een nieuwe zakflora

• naar Deens model

• met een aantal platen van Nol Luitingh

Bons, Dirkse, Van Dort 1988, 1991: Bosmossen

A.Touw & W.V. Rubers 1989: De Nederlandse Bladmossen

• Eindelijk een echte flora

• basis: herbariumexemplaren

• uitvoerige beschrijvingen

• discussies over variatie, verwarring, oecologie, fenologie, fertiliteit

• verspreidingskaarten

• gekoppeld aan nieuwe mossenatlas van Landwehr

• Kortom – een standaardwerk

• 382 soorten (excl Sphagna!)

H. van Melick 1991. De Nederlandse Riccia’s

• Kritische bewerking van herbariummateriaal

• fraaie illustraties van A. Pagh

• verspreidingskaarten

• 11 soorten

S.R. Gradstein & H.M.H. van Melick 1996. De Nederlandse levermossen en hauwmossen

• Nog zo’n standaardwerk

• 126 soorten

• Landwehr’s platen en een aantal nieuwe opgenomen in de flora

A. Bouman 2002. De Nederlandse Veenmossen

• dezelfde hoge kwaliteit

• geheel nieuwe, duidelijke illustraties

• 34 soorten

• De sluitsteen van de serie!

K. van Dort, C. Buter & P. van Wielink 1998: Veldgids Mossen

• ruim honderd soorten

• prachtige foto’s en tekeningen

• prima algemene inleiding

• veel aandacht voor variatie en mogelijkheden voor verwarring, oecologie

Nieuwe flora nodig?

• Touw & Rubers, atlassen van Landwehr en Margadant & During uitverkocht

• Mosflora voor België en Nederland

De mosflora’s van beide landen

• België

• oppervlak: 30.514 km2

• hoogste punt: 694 m

• levermossen: 176• bladmossen: 538

• Nederland

• oppervlak: 36.758 km2

• hoogste punt: 321 m

• levermossen: 130• bladmossen: 444

2006: een nieuwe mosflora -Henk vertelt er meer over.