Slayt 1

MUHAMMED KBAL GKMERVE KARTALEDEB SANATLAR

ERK1)MECAZLA LGL SANATLARTEBH / COMPARASON / BENZETMESTARE / METAPHORE / RETLEMEMECAZ MRSEL/ METONYME / DZ DEMECEKNAYE / ALLUSONTARZ / NSNATON / DOKUNDURMA

2)DNCEYLE LGL EDEB SANATLARTEZAT / ANTTESE / KARITLIKTEVRYE / UZAK ANLAMTECAHL- ARFTEHS / PERSONNFCATON / KLETRMENTAK / KONUTURMAHSN- TALL / GZEL SEBEPMBALAA / HYPERBOLE / ABARTMATECRD2

3)HEYECANLA LGL SANATLARNDA / EXCLAMATON / SESLENRCU / CORRECTON / GER DNMETEKRR / ANAPHORE / YNELEMESTFHAM / NTERROGATON / SORU SORMA4)BLGYLE LGL SANATLARTELMH / GNDERMEKTBAS / DN ALMA / AKTARMALGAZ / MANZUM BLMECERSAL- MESEL / RNEKLENDRME

3

5) ANLAMLA LGL SANATLARHAM / PHEYE DRMETENASB / MRAAT-I NAZR / UYGUNLUKLEFT NER / TOPLAMA VE YAYMASHR- HELAL / HELAL BYTEHZL / ALAYA ALMA6)SZLE LGL SANATLARCNAS / BENZEY ORTAKLIIADE / SON YNELEME / GER GNDERMEAKS / YANSITMASEHL- MMTEN7)HARF VE YAZIYLA LGL SANATLARAKROST / MVAAHLEBDEMEZALTERASYONTARH DRMEKALB4BRNC BLMMECAZLA LGL SANATLARTEBH / COMPARASON / BENZETMEAralarnda ilgi bulunan iki eyden zayf olann gl ve stn olana benzetilmesiyle yaplan edebi sanattr.RN:Hans glen glbini serv-i hramannca varHans glbin zre gonce lal-i handannca var

52. STARE / METAPHORE / RETLEMEBir szn benzetme amacyla baka bir szn yerine kullanlmasdr. Tebih sanatnn daha younlatrlm bir eklidir.Ak stiare: Benzetme elerinden yalnzca benzetilen ile yaplan istiaredir.RN:Aiyan- mrg-i dil zlf-i perianndadrKanda olsam ey peri gnlm senin yanndadrFUZULPerinin sylenip sevgilinin sylenmemesiyle ak istiare sanat yaplmtr

6b) Kapal stiare: Benzetme elerinden yalnzca benzeyenle yaplan istiaredir.RN:Bahar geldi yine deste can alnmaz mBu goncadan bu havalarda kam alnmaz mNABair goncay syleyip iki kadehini sylemeyerek kapal istiare yapmtr.73. MECAZ MRSEL/ METONYME / DZ DEMECEBir sz benzetme amac gtmeden gerek anlam dnda baka bir anlamda kullanma sanatdr.RN:em ebruya kafa-darsn ey zlf-i siyahSen de kafirsin o kafirlere imdadn in.NEDMNedim ayn kada anlamnda olan kafa-dar szcn ayn dncede olan anlamnda kullanarak mecaz- mrsel sanat yapar.84. KNAYE / ALLUSONKlasik iirde anlatlmak isteneni st kapal bir biimde anlatma sanatdr.RN:Aya yer mi basar zlfne ber-dar olannZevk evk ile verir can u seri dne dneNECAT BEYDne dne can vermek ve aya yer mi basar ifadeleriyle iki ayr kinaye sanat yaplmtr. Aslan kimselerin dne dne can vermesi ve ayaklarnn yere dememesi bize sevinten uan kimselerin de ayan yere basmad deyimini hatrlatr.96. TARZ / NSNATON / DOKUNDURMASzlk anlam itibariyle satamak ve takmak anlamlarna gelir. tiraz, sitem ve talama anlamlar da vardr.RN:Benim zrtlk ile ellerim ta altndaMuzahrafatm o drr gher satar HanaNEFNefi kendisinin zrtlk iinde alrken babasnn ie yaramaz iirlerini sanki inci ve mcevhermi gibi Han a yksek fiyatlarla sattn sylerek tariz sanat yapar10KNC BLMDNCEYLE LGL SANATLAR1. TEZAT / ANTTESE / KARITLIKAnlam bakmndan birbirine zt olan iki dnce, hayal veya duyguyu bir arada syleme sanatdr.RN:Gah karm gkyzne seyr ederim alemiGah inerim yeryzne seyr eder alem beniSEYYD NESM11

2. TEVRYE / UZAK ANLAMKlasik Trk iirinde anlatma bir espri ve incelik katmak iin birden fazla anlam bulunan bir szcn yakn anlamn syleyip uzak anlamn kastetme sanatdr.RN:Gl glse daim alasa blbl aceb deilZira kimine ala demiler kimine glZAT12

3. TECAHL- ARFSyleyite bir anlam incelii ve zerafeti yaratmak iin bir konuyu bilip de bilmemezlikten gelme sanatdr.RN:Tahamml mlkn yktn Hlag Han msn kafirAman dnyay yaktn ate-i suzan msn kafirNEDMNedim sevgiliye hitap ederken onun Hlag Han ve yakc ate olup olmadn bildii halde bilmemezlikten gelerek olduka gl iki ayr tecahl-i arif sanat yapmtr.13

4. TEHS / PERSONNFCATON / KLETRMETabiatta bulunan insan dndaki tm vatlklar, her trl eyay, imgesel / simgesel yaratklar insanlar gibi davrandrma ve canlandrma sanatdr.RN:Gl hasretinle yollara tutsun kulanNergis gibi kyamete dek eksin intizar.BAKGln hasret ekmesi ve kulan yollara tutmas (ayak seslerini dinlemesi), nergisin intizar ekmesi (yollar gzlemesi) kiiletirme sanatnn birer rneidir.145. NTAK / KONUTURMAKonuma yetenei olmayan varlklar tpk bir insan gibi konuturma sanatdr.RN:Gnee didm ki nin kimse bakmaz yzneDidi bu ol bir gzeller ahnun yasadur. NECAT BEYNecati Bey gnee soru sorarak ve onu bir insan gibi konuturarak intak sanat yapmtr.156. HSN TALL / GZEL SEBEPHerhangi bir gerek olayn meydana geliini hayali ve gzel bir sebebe balama sanatdr.RN:yknd bade lalne ayaa saldlarSu arzn annca tutup baa saldlarHAYAL BEYair arabn kadehte ve suyun da bada bulunuunu sevgilinin duda ve yanan anmas gibi gzel bir sebebe balayarak hsn talil sanat yapmtr167. MBALAA / HYPERBOLE / ABARTMABir eyin etkisini glendirmek amacyla o eyi olaanst bir ekilde anlatma sanatdr.RN:Ah eylerim sada-y blend ile her seherHalk uyanr sanr ki mezzin ezan verir.SURURSururi her sabah kalkp ah ettiini bu yzden de mezzinin ezan okuduunu sanarak halkn uyandn syleyerek mbalaa sanat yapmtr.178. TECRDBir airin kendisi dndaki bir baka canl, nesne ve eyay tpk birer insan gibi kabul ederek kendisini onlarn yerine koymak suretiyle yine kendi nefsine hitap etmesidir.RN:Yolda olalum ikimz gel dosta gidelm gnlHalda olalum ikimiz gel dosta gidelm gnlYUNUS EMREair kendi gnln ayr bir varlkm gibi kabul ederek yine ona seslenerek tecrid sanat yapmtr.18NC BLMHEYECANLA LGL SANATLAR1. NDA / EXCLAMATON / SESLENairin duygu ve heyecanlarnn comas sonucu olaylar ve varlklar gz nne getirerek deiik deiik nlemlerle onlara seslenmesidir.RN:Merhaba ho geldin ey ruh- revanm merhabaEy eker-leb dil-ber-i irin-zebanm merhabaSEYYD NESMSeyyid Nesimi sevgiliye merhaba ve ey diye seslenerek nida sanat yapmtr.192. RCU / CORRECTON / GER DNMESylenen bir sz geri evirip onun yerine daha gl olan bir sz veya dnceyi syleme sanatdr.RN:Kaddin libas- srh ile afet deil midirAfet deil kzlca kyamet deil midirNEYLNeyli birinci dizede sevgilinin boynunun al elbiseyle bir kzlca kyamet olup-olmadn sorarken, ikinci dizede bu grnden vazgeerek daha ileriye giderken afet deil kzlca bir kyamet olduunu syleyerek rcu sanat yapmtr.20

3. TEKRR / ANAPHORE / YNELEMEBir iirde anlatm glendirmek amacyla baz kelime veya kelime beklerinin tekrarlanmasna denir.

RN:

ssBir gl dedi blbl gle gl glmedi gittiBlbl gle gl blble yar olmad gitti214. STFHAM / NTERROGATON / SORU SORMADuygu ve anlatm glendirmek amacyla karlnda herhangi bir cevap beklemeden soru sorma sanatdr.RN:Beni candan usandrd cefadan yar usanmaz mFelekler yand ahmdan murad emi yanmaz mFUZULFuzuli usanmaz m ve yanmaz m sorularyla istifham sanat yapmtr.22DRDNC BLMBLGYLE LGL SANATLAR1.TELMH / GNDERMEnsanlar tarafndan bilinen, gemiteki bir olaya, nl bir kiiye, bir inanca, bir ataszne veya bir iire iaret etme sanatdr.RN:Bende Mecnun'dan fzun aklk istidad var Ak- sadk benem Mecnun'un ancak ad var

232. KTBAS / DN ALMA / AKTARMABir ayeti, bir hadisi ya da bir sz tam veya yarm olarak anlaml bir biimde aktarma / dn alma sanatdr.RN:n gn yzne ahsen-i takvim dedi HakAhmed severse ahseni ya Rab hata mdrAHMED PAAAhmed Paa, Tin suresinin drdnc ayetindeki ahsen-i takvim (en gzel suret) i alarak iirinde sylemi ve iktibas sanat yapmtr.243. LGAZ / MANZUM BLMECEiirde herhangi bir nesne veya varln zelliklerinin anlatlmasyla yazlan bilmecelerdir.RN:Nedir kim ol iki yzl mnafkNmayan ehresinde levn-i ak

Gezer dnyay hem bi-dest padrMukim-i hane-i ehl-i fenadrSNBL-ZADE VEHBair altnla ilgili lgaz yapmtr254. RSAL- MESEL / RNEKLENDRMESylenen bir dnce veya fikri pekitirmek amacyla onu bir atasz / deyim niteliinde bir szle destekleyerek kuvvetlendirmedir.RN:Kirpikleri uzundur yarin hayale smazMehur bir meseledir mzrak uvala smazHEVA26BENC BLMANLAMLA LGL SANATLAR1. HAM / PHEYE DRMEki ya da ikiden fazla anlam olan bir szc bir dize ya da beyit iinde btn anlamlarn kastederek kullanma sanatdr.RN:Sensz ne yisem gussa v gam derd ile kandurGel gel dudan erbetine canum kandurSEYYD NESMair kandrmak fiilini hem aldatmak hem de doyurmak anlamnda kullanarak iham sanat yapmtr272. TENASB / MRAAT-I NAZR / UYGUNLUKAnlam bakmndan aralarnda eitli ilgiler bulunan iki veya daha fazla kelimeyi tezat olmakszn bir araya getirme sanatdr.RN:Sofular secde ederler mescidin mihrabnaBenim dost eiidir secde-gahm kime ne SEYYD NESMSeyyid Nesimi sofu, secde, mescid, mihrab gibi kavramlar bir arada kullanarak tenasb sanat yapmtr.283. LEFT NER / TOPLAMA VE YAYMABir beyit iinde iki ya da ikiden fazla szc kullandktan sonra o szcklerle ilgili szckleri sralama sanatdr.RN:Meyhane benim sahn glistan senin olsunSagar benim olsun gl-i handan senin olsunSABR

294. SHR- HELAL / HELAL BYBir szck ya da sz beini hem ondan nceki szlerin sonunda hem de ondan sonraki szlerin banda anlaml olacak ekilde kullanma sanatdr.RN:Akl isen vah u tayrun ah ol Mecnun gibiBauna murg aiyanndan klah- devlet alHAYAL BEYBirinci dizenin sonundaki Mecnun gibi ifadesini hem birinci dizenin aklamas hem de ikinci dizenin aklamas iin ortak kullanmtr.305. TEHZL / ALAYA ALMAHerhangi bir alanda yazlm olan mehur bir esere aka yollu nazire yapmaktr.RN:Dattn hab- naz- yar ey feryad neylersinEdip fitneyle dnyay harab-abad neylersinEYHLSLAM BAHAYHz. Muhammedin fitne uykudadr szne karlk sevgilinin salarnn uyand vakit fitneye yol aacan syleyerek tehzil sanat yapmtr.31ALTINCI BLMSZLE LGL SANATLAR1.CNAS / BENZEY ORTAKLIISzcklerin anlam dikkate alnmadan, sylenileri ve yazllar ayn anlamlar farkl olacak ekilde iki ayr szc bir arada kullanmaktr.RN:Nihal-i tazedir kaddin dehann gonce ruyun glBir iken iki olsun gel al gonce-dehanm glEYHLSLAM YAHYA

322. ADE / SON YNELEME / GER GNDERMEBir iir iinde her beyitin son szcn, ondan sonraki beytin ilk szc olarak kullanmaktr. RN:Ey vcud- kamilin esrar- hikmet masdarMasdar zatn olan eya sfatn mazharFUZUL333. AKS / YANSITMABir dize ya da cmlenin anlaml iki parasndan birini nce, dierini de sonra syleyerek, anlatlmak istenen sz nce kurall cmle eklinde sonra da devrik cmle eklinde sylemektir.RN:Cihanda adem olan bi-gam olmazAnun n bi-gam olan adem olmazNECAT BEY344. SEHL- MMTENlk bakta kolay gibi grnen fakat taklit edilmesi asla mmkn olmayan zellikleri ieren sanata verilen addr.RN:Gz grd gnl sevdi seni ey yz mahmKurbann olam var m benim bunda gnahmNAHF35YEDNC BLMHARF VE YAZIYLA LGL SANATLAR1. AKROST / MVAAHHer dizenin ilk harfi yukardan aaya doru okununca bir isim olacak ekilde dzenlenmi iiire denir.RN:Varolan bir sen, bir ben, bir de bu baharElden ne gelir ki? Gzelsin, genliin varDnyada aknn kurban olaymnan ki bir daha geri gelmez bu gnlerlemde bu andr bize dost esen rzgarCAHT SITKI TARANCI

362. LEBDEMEZinde b, p, f, m, v gibi dudak nszleri bulunmayan szcklerle yazlan iirlere denir.RN:Her ey ne scakt, her ey ne iyiHatta o karanlk, aysz geceler.AHMET KUTS TECER373. ALTERASYONAyn harfin ya da hecelerin bir ahenk oluturacak ekilde tekrar edilmesidir.RN:Esdi nesim-i nev-bahar ald gller subh-demAsn bizim de gnlmz saki meded sun cam- cemFUZUL385. KALBBir szcn harflerinin yerlerini deitirmek ve kesinlikle yeni bir harf eklemek artyla anlaml kelime oluturma sanatdr.RN:Ak odunu gnlde yakp ol oda snKalb-i itay ate ile lale-zar klAHMED- DA39

MUHAMMED KBAL GKhttp://migok.wordpress.com/MERVE KARTALhttp://mrvkartal.wordpress.com/40