muhasebede hata ve hileler

1

MUHASEBE’DEHATA VE HILELER

DERLEME VE SUNUM EKREM ÜMIT KANDIRALI

SMMM00.00.2009

• MALİ MÜŞAVİR MUHASEBECİLER BİRLİĞİ• ÜSKÜDAR ŞUBESİ 2009-2011 DÖNEMİ

2

Muhasebe’de hata ve hileler

Yanlışlık ve Hileler kısaca muhasebe prensip ve

kurallarına uymayan davranışlar olarak adlandırılır. Her iki düzensizlik arasında ayrılık kasıt bulunması

ile belirlenmektedir. Yanlış ve hatalarda kasıt yoktur.Bilgisizlik ve ihmal

vardır. Bu ayrıma şöyle bir örnek verebiliriz; Sabit değerlere geçirilmesi gereken bir makinenin genel

giderlere kaydedilmesi muhasebe prensiplerinin bilinmemesinden veya dikkatsizlikten ileri geliyorsa bu yanlışlık sonucudur.

Fakat,kayıtların incelenmesinde buna benzer başka kayıtlarda bulunuyorsa bu kastı destekler.

3


Yanlışlık ve hileleri birbirinden ayırmak bazı hallerde mümkün olabilmektedir.

1-Olağanüstü durumlar dışında önemli düzensizlikler hile olarak kabul edilirler.Zira özellikle büyük işletmelerin hesap işleri organizasyonunda bulunanlar vehata organizasyonunda görev almış kişilerin muhasebenin ana prensip ve kurallarını bilmemeleri mümkün değildir.Bu sebeple muhasebenin esas prensiplerine aykırı hareketler çoğunlukla yanlışlık değil hile olarak kabul edilmektedir.2-Herhangi bir muhasebeci muzaaf usulün karşılıklı kontrol mekanizmasından bir düzensizliğin mevcut olduğunu otomatik olarak öğrendikten sonra bu hatayı maskelemek amacı ile telafi edici bir kayıt yaptığı takdirde ortada iyi niyet bulunduğunu ileri sürmeye gerek yoktur. Birinci yanlışlığı ikinci bir yanlışlıkla örtbas etmek istediğine göre hileli durumun varlığını kabul etmek zorunludur.3-Aynı düzensizliğin sık olarak tekrarlanması halinde bir kastın mevcut olduğunu kabul etmek gerekir. Saydığımız olayların aksine düzensizlik ilk defa meydana gelmişse böyle bir düzensizlikten yarar sağlanması bahis konusu olmamaktadır.

4


A-Muhasebe Hataları: Muhasebe hataları unutkanlık,dikkatsizlik ve bilgisizlik yüzünden muhasebe ile ilgili işlem kayıt ve hesaplarda yapılan yanlışlıklardır.Genelde kasıt unsuru taşımayan yanlışlıklardır.1-Matematik hataları: Muhasebe sisteminde yapılmak durumunda kalınan hesaplama işlemlerinde yanlışlıklardır.Genellikle hesapların bakiyeleri hesaplanırken yapılan toplama ve çıkarma hataları şeklinde ortaya çıkar.2-Kayıt hataları: Belgeleri muhasebeleştirirken kayıtlarda yapılan rakam ve hesap yanlışlıklarına denir.Kayıt hatalarını 3 grupta toplamak mümkündür. a-) Belgelerdeki rakamın defter kayıtlarına yanlış yazılmasıdır.Bu hata çoğunlukla rakamda yer alan sıfırların eksik yada fazla yazılması veya takdim tehir diye adlandırılan rakamların yer değiştirmesi şeklinde kendini gösterir.Örneğin;Alış faturasındaki 1575.-YTL mal bedelinin,kayıtlara 1557.-YTL olarak kaydedilmesi gibi.

5


b-)Bir işlemin yanlış algılanması sonucunda ait olduğu hesaba değil başka bir hesaba kaydedilmesidir.Örneğin;Mal satışı karşılığı alınan 1.500.-YTL değerindeki senedin tahsili durumunda alacak senetleri hesabına yapılması gereken kaydın yanlışlıkla satış hesabına yapılması gibi.c-)Muhasebeleştirme sırasında ilgili hesabın borç ve alacağın karıştırılması biçiminde ortaya çıkar.Örneğin;Müşteriden alınan 5.000.-YTL’lik senedin kaydı aşağıdaki gibi yapılmıştır.--------------------------/---------------------------------120 Alıcılar Hesabı 5.000.- 121 Alacak Senetleri h. 5.000.---------------------------/---------------------------------Böyle yanlış kayıtların düzeltilmesi ise kayıtlara alınan tutarı iki katı ile ters kayıt düşerek yapılır.şöyle ki:---------------------------------/--------------------------121 Alacak senetleri h. 10.000.- 120 Alıcılar Hesabı 10.000.----------------------------------/--------------------------

6


3-Nakil hataları:

Yevmiye defterindeki muhasebe kayıtlarının başka bir sayfaya veya defteri kebir gibi başka bir deftere aktarılırken yapılan yanlışlıklardır.

Nakil hataları iki şekilde yapılmaktadır.

a-)Yevmiye defterindeki muhasebe kaydı başka bir sayfaya veya deftere aktarılırken rakamda hata yapılır.

Örneğin;yevmiye defterindeki 150.-YTL olan kayıt defteri kebire aktarılırken,100.-YTL olarak geçirilmiştir.

b-)İlgili hesapta yanlışlık yapılmış olabilir.

Örneğin;taşıtlar için alınan 500.-YTL’lik akaryakıtla ilgili kayıt aşağıdaki gibi iken;

--------------------------------/---------------------------------

770 Gen.Yön.Gid.h. 500.-

100 Kasa h. 500.-

--------------------------------/----------------------------------

Bu kayıt defteri kebirde taşıt giderleri yerine taşıtlar hesabına 500.-YTL olarak nakledilmiştir.

7


4-Unutulma ve Tekrarlama

İşletmeye ait alış satış gider gibi işlemlerin ilgili döneme kaydedilmemesi veya kayıtlara hiç alınmaması unutma hatasıdır.

Örneğin; satış faturalarının bir veya bir kaçının kaydedilmesinin unutulması birden fazla dönemi ilgilendiren giderlerin tek bir dönem kayıtlara yansıtılması gibi.

Tekrarlama ise,unutmanın tersine bir işlemin defter kayıtlarına birden fazla kaydedilmesidir.

Mükerrer kayıtta denilen bu hata çoğunlukla ödemesi sonradan yapılan işlemlerin hem belge aslı ile hem de ödeme sırasında iki defa muhasebeleştirilmesi olarak görülür.Proforma fatura kullanan işletmelerde sık rastlanır.

8


5-Bilanço hataları: Bilanço hataları üç grup halinde ele alınabilir. 1- İşletmenin aktif ve pasifinde bulunan kıymetlerin değerlemesi ile

amortisman ve karşılık ayrılması konularında muhasebe ilkelerine,ticari kurallara ve yasa hükümlerine uygun hareket edilmemesi sureti ile ortaya çıkan hatalardır.Kısaca bu tür hatalara değerleme hataları da denilebilir.

Dönem sonundaki mal mevcudunun yüksek veya düşük değerlemesi, aktifleştirilip amortismana tabi tutulması gereken harcamanın doğrudan gider yazılması ile amortisman ve karşılıkların yanlış ayrılması belli başlı değerleme hatalarıdır.

2- Bilançoda niteliği belirsiz ve kapalı hesapların bulunmasıdır.Mahiyeti anlaşılmayan muvakkat ve mutavassıt (iyi ile kötü arası-eh fena değil) hesaplar gibi.Bu tür bilançonun açık olma niteliğine uymaz.Bilanço üzerinden işletme ile ilgili sağlıklı analiz yapılmasını önler,tek düzen hesap planı uygulamasında bu sakınca büyük ölçüde giderilmiştir.

3- Aktif ve pasif hesapların karşılaştırılarak tek bir hesapta birleştirilmesidir. Alacaklar ve borçlar hesabın karşılaştırılarak tek bir hesapta birleştirilmesidir. Bu hataların dönem sonucunda hiçbir etkisi olmaz ama bilançonun açıklık,sadelik,anlaşılır olma ilkelerine aykırıdır.Bilanço analizini güçleştirir, yanıltıcı olabilir.

9


GELİR TABLOSU İLKELERİ 1 Gelir tablosu ilkelerinin amacı,satışların,gelirlerin,satışların maliyetinin,giderlerin, kar ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır. Bütün satışlar,gelir ve karlar ile maliyet,gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilirler ve hiçbir satış,gelir ve kar kalemi bir maliyet,gider ve zarar kalemi ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz.Örneğin:------------------------------------------/--------------------------------------659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 5.000.-191 İNDİRİLECEK KDV 900.- 100 KASA 5.900.-------------------------------------------/----------------------------------------120 ALICILAR 5.900.- 649 FAALİYETLERLE İLGİLİ DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 5.000.- 391 HESAPLANAN KDV 900.--------------------------------------------/-----------------------------------------

10


Örneğin; Grup şirketleri adına topluca güvenlik hizmeti alan ve belli anahtar uyarınca bunu diğer grup şirketlerine yansıtan bir holding şirket bu satım işlemini alım işlemleriyle karşılaştırarak gelir tablosu dışında tutamaz.işlemin mahiyetine göre, bu tür bir işlem Tabloda gelir ve gider kalemi olarak gösterilmesi zorunludur.

11


649 faal.ilgili Diğ.Olağ.Gelir ve Kar 659 diğ.olağan gid.ve zararlar

------------------------------------------------ --------------------------------------------

ı 5.000.- 5.000.- ı

ı ı

ı ı

ı ı

---------------------------------------/------------------------------------------

659 DİĞER OLAĞAN GİD.VE ZARAR 5.000.-

649 FAAL.İLGİLİ.DİĞ.OLAĞAN 5.000.-

GELİR VE KARLAR

------------------------------------------/---------------------------------------

Bu şekilde bir maddeyle hesapların kapatılarak gelir tablosunda gelir ve giderlerin gösterilmemesi gelir tablosu ilkelerine aykırıdır.

12


B- MUHASEBE HİLELERİ:

Belli bir amaçla işletmenin işlem kayıt ve belgelerinin bilerek tahrif edilmesine muhasebe hileleri denir.Muhasebe hileleri muhasebe hatalarının tersine bilinçli olarak yapılırlar.Muhasebe hilesi yapmanın amaçlarını şöyle sıralamak mümkündür:

1-Zimmetlerin gizlenmesi

2-Ortakların birbirini yanıltma istekleri

3-Daha az kar dağıtma isteği

4-Yolsuzlukların gizlenmesi

5-Hak edilmeyen teşviklerden yararlanma arzusu

6-Vergi kaçırma düşüncesi

13


Muhasebe hataları kayıtlar üzerinde yapılırken,muhasebe hileleri ağırlıklı olarak belgeler üzerinde ve isteyerek yapılır.Hilelerin belgeler üzerinde ve bilinçli olarak yapılması nedeni ile muhasebe sistemi içinde kendiliğinden ortaya çıkması beklenemez.Muhasebe hilelerini altı başlık altında toplamak mümkündür.1-Kasdi hatalar2-Kayıt dışı işlemler3-Zamanından önce veya sonra kayıt4-Uydurma hesaplar5-Belge sahtekarlığı6-Bilançonun maskelenmesi

14


1-KASDİ HATALAR:

Muhasebe hataları bilgisizliğe,dikkatsizliğe dayanır.Ancak söz konusu hatalar belli bir amaçla bilerek yapılırsa kasdi hata olur ve muhasebe hilesi sayılırlar.Kast olduğunu tespit çok güçtür.

2-KAYIT DIŞI İŞLEMLER:

Bilindiği gibi işletmelerin her türlü işlem ve kayıtlarının belgelere dayanması gerekir.Bir kısım işlemlerin belgesiz yapılması ve defterlere yansıtılmamasına kayıt dışı işlem denir. Kayıt dışı işlem alış faturası almamak,alınan faturayı gizlemek ve satış faturası düzenlememek sureti ile yapılır.Kayıt dışı işlemlerle sağlanan kaynaklar ya işletme dışında bir yerde(özel banka hesapları gibi) toplanır yada bilançonun pasifinde yer alan kapalı hesaplar içinde gizlenir.

3-ZAMANINDAN ÖNCE VEYA SONRA KAYIT:

Kayıtların Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılması gerekir.

V.U.K. Md.219

15


2- Defterlere Kayıt Süresi (VUK.md. 219) Muameleler (işlemler) defterlere zamanında kaydedilir. bazı durumlarda belgelerdeki bilgilerin defterlere yazımı azami sürelere bağlanmıştır. Buna göre; Günü Gününe Tutulması Gereken Kayıtlar: Günlük kasa, günlük perakende satış ve hasılat defterleri ile Serbest Meslek Kazanç Defterine muameleler günü gününe kaydedilir (VUK. 219/c) Bilanço esasına tabi mükelleflerin tuttukları kasa defteri ile işletme hesabı esasına tabi defter tanzim edenlerin günlük perakende satış ve hasılat defterine işlemler günü gününe kaydolunacaktır. Doktor, avukat, muhasebeci vb. serbest meslek erbabı tarafından tutulan Serbest Meslek Kazanç defteri de günü gününe kayıt yapılacak defterdir.

16


4-UYDURMA HESAPLAR: Fiktif(yapay-kurmaca) kişiler adına uydurma yanıltıcı hesaplar açılmasıdır.Uydurma hesaplar belgenin ve kayıt dışı olarak yapılan işlemleri denkleştirmek amacı ile kullanılır. Gerçek bir kişiye yüksek bedelle ancak faturasız satılan mala fiktif bir isme düşük bedelle satılmış bir fatura edilir.Bu suretle aradaki fark gizlenmiş olur.Aynı şekilde imalata verilen ve mamul mal imal ederek mamul şeklinde faturasız satılmış işlem uydurma bir kişiye hammadde olarak satılmış gösterilebilir.Uydurma hesaplar aracılığı ile maliyet şişirilmesi ise gerçekte faturasız alınan bir malın veya yaptırılan işin fiktif bir kişi adına yüksek bedelle bir belge düzenlenmesi şeklinde gerçekleştirilir.Bu kişiler vergiye tabi olmayan veya basit usulde vergiye tabi olan kişilerde olabilmektedir.5-BELGE SAHTEKARLIĞI: Gerçek olmayan bir işlemi olmuş gibi göstermek için düzenlenmiş belgeye sahte belge denir.Belge sahtekarlığı iki şekilde gerçekleşir.Birincisi hem belgenin hem de içeriğinin gerçek olmamasıdır.Tam anlamıyla naylon fatura kullanımıdır. İkincisi, faturanın kendisi gerçek olup,içeriğinin gerçeğe uygun olmamasıdır.Bu gibi hallerde alınan malın miktarı veya fiyatı olduğundan farklı gösterilir.Sonuç olarak alınan belge işlemi gerçek şekli ile göstermez.

17


6-BİLANÇONUN MASKELENMESİ: Bilançonun maskelenmesi belli bir amaca dönük olarak bilançonun olduğundan farklı düzenlenmesidir.Bilanço maskelemenin amacı işletmenin ekonomik ve mali yapısı,karlılık ve likiditesi hakkında yanlış bilgi vermektir veya imaj yaratmaktır.Bilançonun olumsuz yönde maskelenmesinin amacı;1-vergi kaçırmak2-kar dağıtmamak veya az dağıtmak3-hisselerin borsa değerini düşürerek spekülasyon yapmak olabilir.Bilançonun olumlu yönde maskelenmesi;Buna bilançonun güzelleştirilmesi denir.Bunun amacı,1-daha fazla kredi alabilmek2-çok ortaklı şirketlerde ortakları tatmin için fazla kar dağıtmak3-işletmenin kamu oyundaki imajını güçlendirmek4-vergi ödeyebilmekBilançonun maskelenmesi üçüncü kişileri yanıltma amacı taşıdığından bir muhasebe hilesidir.

18


VERGİ GİZLEME YÖNTEMLERİ:Muhasebe hilelerine baş vurma sebeplerinden en önde geleni vergi kaçırmaktır. Bu amaçla mükellefler çeşitli yollara başvururlar.Bunlardan en önemlileri şunlardır.

1-Satış yolsuzlukları;Satılan mal veya görülen hizmet bedellerinin tamamen veya kısmen muhasebe kayıtlarına geçirilmemesinden,bedellerinin iş sahiplerince açıktan tahsil edilmesine satış yolsuzluğu denir.

Buda dört şekilde gerçekleşir;

A-Gizli satış

B-Fatura sahtekarlığı

C-Uydurma firmalara satış

D-Zarar satışı

2-Alış Yolsuzlukları;Dönem kazancını azaltıp,vergi kaçırmayı amaçlayan alış yolsuzlukları da üç şekilde yapılır.

A-Kayıt dışı alış

B-Yüksek bedelle alış

C-Alış iskontolarını kayıt dışı bırakma.

19


3 İşletme Giderlerini Yükseltme Bu yolla malın satış maliyeti artırılarak, satış bedeli ile satış maliyeti arasında

ki fark olan gayri safi kar azaltılmış olur. Bir ticari işletmede safi karın oluşumu aşağıda formüle edildiği gibidir.

Satış tutarı( ciro)(-)

Satılan mal maliyeti(-)

Gayri safi kar(-)

Genel giderler(-)

Satış giderleri(-)

Olağan işletme karı(+)

Diğer karlar( Arızı gelir)(-)

Diğer giderler(-)

Safi ticari kar

.

20


Bu şemada hesaplanan safi ticari kar bir vergiye esas olacak mali kar değildir. Bunun için ticari kara bazı indirimler ve eklemeler yapılması gerekir.

Yukarıdaki şemada yer alan giderlerin herhangi birinin hileli yollarla artırılması mümkündür.

İmalat giderleri içinde yolsuzluğa en uygun kalemlerden birisi amortismanlardır. Amortismana tabi olmayan kıymetleri amortismana tabi tutmak ve yüksek oranda amortisman ayırmak bunu en güzel örnekleridir.

Giderleri yükseltmenin bir diğer yolu aktifleştirilip amortismana tabi tutulması gereken harcamaları doğrudan gider yazmaktır.

21


4- Özel Giderleri İşletmeye Aktarma Bu giderlerin belli başlıcalarıa) Ev giderleri; aydınlatma , ısıtma ,haberleşme, su, kapıcı giderlerib) Şahsi giderler;Yolculuk , misafir ağırlama ,yardım, bağış, hediyelerc) Mali giderler; Özel borç faizi, şahsi sigorta primi

5- Değerleme HileleriDeğerleme gününde işletmenin mevcut mal borç alacakları belli usullere göre değerlendirilir. Mal stoklarının değerlenmesi önemlidir. Dönem sonu stoklarının değerinin düşük veya yüksek olması uzun dönemde işletmenin kazancını değiştirmez ama dönem kaymasına yol açar. Stok değerlemesinin düşük yapılması o dönemin kazancının eksik takip eden dönem kazancının ise fazla çıkması sonucunu doğurur. Değerleme aracılığı ile dönem kazancının veya vergi matrahının ayarlama imkanı olduğunda işlemeler bunu istisnadan faydalanma veya zarar mahsubu amacı ile uygulayabilirler Bir başka değerleme hilesi yeni kurulan şirketlerde rastlanır. İşletmenin ilk yılları genelde zararlıdır ve zararların mahsup süresi sınırlıdır bu yüzden mahsup sıkıntısına düşmemek için bir kısım giderleri sabit kıymetler maliyetine atıp amortisman yolu ile itfa yolunu seçebilirler. 6- Arızi Gelirleri Gizleme Alınan çeşitli tazminatlar ( sigorta tazminatı gibi) amorti edilip tahsiline olanak kalmayan alacaklardan yapılan tahsilatlar fatura dışı sağlanan özel indirim veya iskontolar ile hurda deşe ıskarta ve atıkların satış hasılatı gibi unsurlardır.

22


vergi incelemesi sırasında en çok karşılaşılanhata ve hilelervergi incelemeleri sırasında en cok karşılaşılan hata ve hilelerin en önemlileri aşağıda sıralanmıştır.

1-HATALAR A- değerleme hataları· dövizli alacak ve borçlar vuk genel tebliğindeki kurallarla değerlenmemiştir.· işletmeden çekilen iktisadi kıymetler emsal bedel ile değerlenmemiştir.· alacak ve borç senetlerinin değerlenmesinde t.c. merkez bankası resmi iskonto oranı yerine farklı oran kullanılmış veya iskonto hesaplaması için iç iskonto formülü yerine dış iskonto formülü esas alınarak yapılmıştır.· vadeli çekler reeskonta tabi tutulmuştur.· hatır senetleri reeskonta tabi tutulmuştur.· alacak senetleri reeskonta tabi tutulurken borç senetleri reeskonta tabi tutulmamıştır.· döviz cinsinden düzenlenmiş senetler reeskonta tabi tutulmuştur.· yurda getirilmesi zorunlu olmayan ihracat bedelli dövizler değerlemeye tabi tutulmamıştır.· şüpheli alacak karşılığı alacağın şüpheli hale geldiği tarihte ayrılmamıştır.· teminatlı alacaklar için karşılık ayrılmıştır.· kamu kurum ve kuruluşlarından olan alacaklar için karşılık ayrılmıştır· verilen avans için şüpheli alacak karşılığı ayrılmıştır.

23


kıdem tazminat karşılığı ayrılarak gider kaydedilmiştir· menkul kıymetler için menkul kıymetler değer düşüklüğü karşılığı ayrılmıştır.· aciz vesikasına dayanan alacak değersiz alacak kabul edilmiştir.· yurda getirilmesi zorunlu olmayan ihracat bedelleri değersiz alacak olarak kaydedilmiştir· hizmet erbabına verilen ayınlar verildiği gün ve yerdeki ortalama parekende fiyatlar ile değerlendirilmemiştir.· hizmet erbabına konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler konutun emsal kirasının veya menfaatin emsal bedeline göre değerlendirilmemiştir.· ayni bağış ve yardımlar vuk hükümlerine göre değerlenmiştir.· kıymeti düşen mallar için takdir komisyonu kararı olmadan karşılık ayrılarak gider kaydedilmiştir.· satın alınan malların maliyeti intikal ettirilmeyerek doğrudan gider yazılmıştır.· dönem sonu stokları düşük veya yüksek bedeller ile belirlenmiştir.· imal edilen emtia maliyetine dahil edilmesi gereken harcamalar doğrudan gider yazılmıştır.· dönem sonu stokunda bulunan üstüpü deşe ve ıskartalar emsal bedelle değerlenmemiştir.· menkul kıymetler alış bedeli ile değerlenmemiştir.· yatırımın aktifleştiği dönemin sonuna kadar oluşan kredi faizleri ve kur farkları doğrudan gider kaydedilmiştir.· sayım ve tesellüm noksanları gider kaydedilmiş sayım ve tesellüm fazlaları gelir kaydedilmemiştir.· peştamallıklar aktifleştirilmeyerek doğrudan gider yazılmıştır.·

24


gelecek hesap dönemine ilişkin peşin ödenen giderler doğrudan gider kaydedilmişlerdir· satın alınan iktisadi kıymetin maliyetinin birkaç aşamada tamamlandığı durumlarda makine montajının tamamlandığı yıl sonuna kadar oluşan diğer maliyet unsurları alış bedeline eklenmemiştir.· amortismana tabi iktisadi kıymet doğrudan gider yazılmıştır.· amortismana tabi iktisadi kıymetin maliyetine intikal ettirilmesi geren ( iktisadi kıymet artırıcı kullanım ömrünü uzatan alımında mevcut olmayan ilaveler vb. ) harcamalar doğrudan gider yazılmıştır.· binalarda yeniden değerlenmiş değer üzerinden amortisman ayrılmıştır· amortisman oranı vuk hükümlerinde yer alan orandan daha yüksek uygulanmıştır.· bedelsiz kullanıma bırakılan gayri menkul için emsal kira bedeli hesaplanmamıştır

25


AMORTİSMAN VE YENİDEN DEĞERLEME UYGULAMALARINDA YAPILAN HATALAR· amortisman oranı ilk uygulanan orandan daha yüksek uygulanmıştır.· normal usulde amortisman ayrılırken azalan bakiyeler usulüne geçilmiştir.· kullanılmaya hazır halde bulunmayan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmıştır.· yıl içinde satılan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmıştır.· özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar gider kaydedilmiştir.· özel maliyet bedeli üzerinden azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayrılmıştır.· binek otomobiller için amortisman ayırmada kıst amortisman yapılmadığı gibi amortisman giderinin tamamı gider yazılmıştır.· yapılmakta olan yatırımlar için amortisman ayrılmıştır.· boş arazi ve arsalar amortismana tabi tutulmuştur.· amortismana tabi iktisadi kıymet alındığı yıl veya satıldığı yıl yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur.· yapılmakta olan yatırımlar yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur· iktisadi kıymetin aktifleştirildiği dönemden sonraki döneme ait olan ve iktisadi kıymetin maliyetine intikal ettirilen kur farkları yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur.· sinema filmleri alameti farika hakları peştamallıklar özel maliyet bedelleri ilk tesis ve taazzuv giderleri organizasyon etüt ve arama giderleri ve gayri maddi haklar yeniden değerlenmeye tabi tutulmuştur.

26


KATMA DEĞER VERGİSİ UYGULAMALARINDAKARŞILAŞILAN HATALAR· İşletme tarafından inşa ve imal edilen iktisadi kıymetlerin aktifleştirilmesi sırasında KDV hesaplanmamıştır.· Amortismana tabi iktisadi kıymet KDV bir defada indirim konusu yapılmıştır.( Tek belgeli olanlar hariç)(eski uygulama)· Binek otomobiller için ödenen KDV indirim konusu yapılmıştır.( Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otoların kiralanması veya işletilmesi olanlar hariç)· Zayi olan malların KDV ‘si ekleme konusu yapılmamıştır· Kısmi indirime tabi olması gereken KDV’ nin tamamı indirilmiştir.(eski uygulama)· Özel maliyet bedelinin aktifleştirilmesi sırasında KDV hesaplanmamıştır.· Alınan vade farkları, faiz, prim gibi gelirler KDV matrahına dahil edilmemiştir.· Yıl sonu iskontolarında KDV hesaplanmamıştır.· Finansman sağlama hizmet bedeli üzerinde KDV hesaplanmamıştır.· KDV oranları yanlış hesaplanmıştır.· Para makbuzuna dayanılarak KDV indirimi yapılmıştır.· Dar mükelleflere yaptırılan hizmetler için sorumlu sıfatı ile KDV beyan edilmemiştir.· Bedelsiz devir işlemlerinde KDV hesaplanmamıştır.· Reklam amacı ile dağıtılan mallara ait KDV hesaplanmamıştır.(eski uygulama)· Mal teslimi veya hizmet itfasından önce fatura düzenlendiği halde KDV hesaplanmamıştır.· Kanunen kabul edilmeyen giderlere ilişkin KDV indirim konusu yapılmıştır.

27


GİDER VE MALİYET ARTIRICI HARCAMALAR· İşletmeye dahil olmayan araçların masrafları gider yazılmıştır.· İş ile ilgili olamayan seyahat harcamaları gider kaydedilmiştir.· Gelir vergisi mükellefi tarafından eşe ödenen ücretler gider yazılmıştır· Vergi istisna kazanç ile ilgili harcama gider kaydedilmiştir.· Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa bağlı uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama

faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla verdikleri taşıtlar hariç ) için ödenen MTV gider kaydedilmiştir.

· Ücretlerden kesilen sigorta primleri ödenmediği hallerde gider yazılmıştır.· İşle ilgisi olmayan özel harcamalar gider kaydedilmiştir.· Yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kar payları kurum kazancından

indirilmiştir.· Ayrıca ihtiyat akçeleri gider kaydedilmiştir.· Ödenen para cezaları vergi cezaları gecikme faiz ve zamları gider kaydedilmiştir.· Çalınan mal demirbaş para vb. gider kaydedilmiştir.· Ticari kazancının elde edilmesi ve idame edilmesi ile ilgili olmayan harcamalar

gider yazılmıştır.· Yasal haddi aşan bağış ve yardımlarda bulunulmuştur.· Başka firmaya kullandırılan banka kredi masrafları gider yazılmıştır.· Envantere dahil olmayan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmıştır.· Kanunda yazılı kurum ve kuruluşlar haricindekilere yapılan bağış ve yardımlar

gider yazılmıştır.· Özel işlerde kullanılan taşıtlara ait giderlerin tamamı gider yazılmıştır.

28


iade edilen mallar maliyetlerden çıkarılmamıştır.· yatırım tamamlanmadığı halde yapılan yatırım harcamaları doğrudan gider yazılmıştır.· proforma fatura doğrudan gider kaydedilmiştir.· sevk irsaliyesi doğrudan gider kaydedilmiştir.· ortak adına alınan faizler işletmeye gider kaydedilmiştir.· finansman giderlerine kısıtlama yapılmamıştır.· harcırah ödendiği halde ayrıca yemek yatak harcamaları gider kaydedilmiştir.· geçmiş dönem giderleri cari dönemde gider yazılmıştır.· sigorta giderlerinde kıst yapılmamıştır.· kıdem tazminatı karşılığı gider kaydedilmiştir.

tevkifat( stopaj) uygulamasında karşılaşılan hatalar· yıllara sari inşaat ve onarım işleri ile ilgili olarak yapılan ödemelerden tevkifat

yapılmamıştır.· çiftçilerden alınan zirai mahsuller ve hizmetlerden tevkifat yapılmamıştır.· ödenen ücretlerden tevkifat yapılmamıştır.· ücret sayılan ödemelerin brüt tutarı üzerinde tevkifat yapılmamıştır.· dar mükellef kuruma yapılan kira ödemelerinde tevkifat yapılmamıştır.· teklif ödemelerinde stopaj yapılmamıştır.· kdv mad 24 uyarınca yapılan tevkifat brüt tutar yerine net tutar üzerinden yapılmıştır.· kurumlar vergisi kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren kurumların indirim

ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden tevkifat yapılmamıştır.

29


Muafiyet ve istisna uygulamalarına ilişkin hatalar · tam mükellef olmayan kurumlardan elde edilen kazançlara iştirak kazancı istisnası uygulanmıştır.· Gayri menkul ve iştirak hisseleri satışında doğan kazanç sermayeye ilave edilmediği halde istisna uygulanmıştır.· Turizm hasılatı istisnası hesaplaması yanlış yapılmıştır.· Önceki yıl ayrılan finansman fonu ticari kara ilave edilmemiştir.· Finansman fonu yanlış hesaplanmıştır· Yatırım indirimi istisna tutarı yanlış hesaplanmıştır.· Yatırım indirimi kar olduğu halde uygulanmamıştır.· Turizm istisnasında başka firmalara devi edilen hasılar üzerinden istisna hesaplanmamıştır. Sabit kıymet yenileme fonu uygulamalarındaki hatalar· Sabit kıymet satışından doğan kar şartlar oluşmadan yenileme fonu alınmıştır.· Yenileme fonu aynı tür iktisadi kıymet için kullanılmıştır.· Yenileme fonu aynı türden alınan iktisadi kıymetin amortisman giderinde kullanılmamıştır.· Yenileme fonu üç yıl içinde kullanılmadığı halde üçüncü yılın matrahına eklenmemiştir.· Sabit kıymet yenileme fonu işi bırakmada kar olarak dikkate alınmıştır

30


HİLELERA -KAYIT DIŞI HASILAT BELGESİZ SATIŞ · Yurtdışı mümessillik geliri kayıtlara intikal ettirilmemiştir.· Banka hesaplarından hasılat farkı tespit edilmiştir.· El defterinden hasılat farkı saptanmıştır.· Alınan vekalet ücretleri için serbest meslek makbuzu düzenlenmiştir.· Vadeli satılan emtialar peşin bedel üzerinden kayıtlara geçirilmiştir. B-DÜŞÜK BEDELLE SATIŞ· Amortismana tabi iktisadi kıymet satışlarında eksik tutarlı fatura

düzenlenmiştir. C- RANDIMAN İNCELEMELERİ SONUCU BULUNAN FARKLAR D- SAHTE VE YANILTICI BELGE KULLANMAK E -PARAVAN FİRMALAR YOLU İLE ZARAR SATIŞ F -KAYDI ENVANTER SONUCU BULUNAN FARKLARG -BELGE TAHRİFATLARIH -MEVHUM ADLA SATIŞ I -BEYAN EDİLMEYEN KAZANÇ İ- ARIZİ GELİRLERİ SAKLAMAK

31

Muhasebe’de hata ve hileler-örnekler

ÖRNEKLERÖRN.1: İşletme 01.08.2008 tarihinde ödediği iki yıllık kira bedeli olan 28.320.-YTL (KDV dahil) ile ilgili olarak,kira bedeli ödendiği anda aşağıdaki kaydı yapmıştır.--------------------------------------/--------------------------------------180 GELECEK AY.AİT GİD. 24.000.-191 İNDİRİLECEK KDV 4.320.- 100 KASA 28.320.---------------------------------------/--------------------------------------DÜZELTME KAYDI :Yapılan kaydın dönemsellik ilkesine göre düzeltilmesi--------------------------------------/--------------------------------------770 GENEL YÖN.GİDERİ 5.000.- 180 GEL.AY.AİT GİD. 5.000.---------------------------------------/--------------------------------------Bu kaydın yapılmaması halinde 2008 yılına ait kira giderleri kaydedilmediğinden kar olduğundan daha yüksek veya zarar olduğundan daha düşük gözükecektir.Bilançoda ise dönen varlıklar grubu olması gerekenden 5.000.-YTL fazla değerle izlenmiş olacaktır.

32


ÖRN.2

İşletme 01.08.2008 tarihinde 4 yıllığına kiraladığı bir binaya 20.000.-YTL tutarında asansör yaptırmıştır.Bu işlemi aşağıdaki gibi kaydetmiştir.

------------------------------------/-------------------------------

770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 20.000.-

191 İNDİRİLECEK KDV 3.600.-

320 SATICILAR 23.600.-

------------------------------------/-------------------------------

DÜZELTME KAYDI:

------------------------------------/-------------------------------

264 ÖZEL MALİYETLER 20.000.-

770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 20.000.-

-----------------------------------/---------------------------------

4 yıllığına kira ile tutulmuş bir binaya değer arttırıcı nitelikte yapılan harcamanın 264 ÖZEL MALİYETLER Hesabında izlenmesi gerekir.Bu hesaba aktarılan tutarın kira süresi boyunca gider yazılarak amorti edilmesi söz konusudur.

33


ÖRNEK-3Devamlı envanter yöntemini kullanan X AŞ maliyeti 2.000.- YTL olan bir parti malı Yarısı peşin yarısı kredili olarak Y AŞ ye 3.000.-+KDV tutarla satmıştır.Daha sonra Y AŞ bu malların %20’lik kısmını iade etmiş ve bunlara ait işlemler aşağıdaki şekilde kaydedilmiştir.----------------------------------------/-------------------------------------------100 KASA 1.770.-120 ALICILAR 1.770.- 600 YURT İÇİ SATIŞ. 3.000.- 391 HESAPLANAN KDV 540.------------------------------------------/------------------------------------------600 YURT İÇİ SATIŞLAR 600.-191 İNDİRİLECEK KDV 108.- 120 ALICILAR 708.------------------------------------------/----------------------------------------- DÜZELTME KAYITLARI----------------------------------------/-----------------------------------------621 SAT.TİC.MALLAR MALİYETİ 2.000.- 153 TİCARİ MALLAR 2.000.-----------------------------------------/-----------------------------------------610 SATIŞ İADELERİ 600.- 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 600.-----------------------------------------/-----------------------------------------153 TİCARİ MALLAR 400.- 621 SAT.TİC.MAL.MALİY. 400.------------------------------------------/----------------------------------------

34


ÖRNEK-4

X AŞ 01.09.2008 tarihinde 10.500.-+KDV ye aldığı ticari malların nakliyesi için 1.000.-+KDV tutarında nakliye giderini keşide ettiği bir çekle ödemiş ve aşağıdaki şekilde muhasebeleştirmiştir.

------------------------------------------/-----------------------------------

770 GEN.YÖNETİM GİDERİ 1.000.-

191 İNDİRİLECEK KDV 180.-

103 VERİLEN ÇEK VE ÖD.EM. 1.180.-

------------------------------------------/----------------------------------

MADDENİN DÜZELTİLMESİ: Ticari malların işletmeye sevki sırasında katlanılan bu nakliye gideri ‘’Maliyet Esası Kavramı’’ gereğince ticari malların maliyetine yazılmalıydı.Bu nedenle aşağıdaki şekilde düzeltme yapılması gerekir.

------------------------------------------/-------------------------------------

153 TİCARİ MALLAR 1.000.-

770 GEN.YÖN.GİDER. 1.000.-

------------------------------------------/--------------------------------------

35


•ÖRNEK-5Aralıklı envanter yöntemi uygulayan A AŞ’nin geçici mizanda 153 Ticari Mallar hesabının borç toplamı 960.000.-YTL Alacak toplamının 440.000.-YTL olduğu görülmüştür.

Dönem sonu Ticari mallar tutarı da 250.000.-YTL’dir.İşletmenin yaptığı kayıt;---------------------------------------------/-----------------------------------197 Sayım ve Tesellüm Noksanları 270.000.- 153 Ticari Mallar 270.000.---------------------------------------------/-------------------------------------

153 TİCARİ MALLAR ---------------------------------------------------------------------------------- D.Başı stok l Alış İskontoları D.İçi Alışlar l Alıştan İadeler Alış Giderleri l------------------------------------------------------------------------------------- 960.000.- l 440.000.- l

36


KAYDIN DÜZELTİLMESİ:

Firma aralıklı envanter yöntemini kullandığına göre hesabın durumu aşağıdaki gibidir ve henüz STMMaliyeti hesaplanmamış ve 153 Tic.Mallar Hes.alacağına yazılmamıştır.(Hesabın işleyişini hatırlayacak olursak)

Kaydi Kalan: 520.000.-

Fiili Kalan : 250.000.-

STMM : 270.000.-

Doğru kayıt:

-----------------------------------------/----------------------------------

621 SATILAN TİC.MAL.MALİYETİ 270.000.-

153 TİCARİ MALLAR 270.000.-

Satılan tic.mallar maliyeti

-----------------------------------------/----------------------------------

YAPILAN HATALI MADDENİN DÜZELTİLMESİ:

---------------------------------------/------------------------------------

621 SATILAN TİC.MAL.MALİYETİ 270.000.-

197 SAY.VE TESELLÜM NOK. 270.000.-

---------------------------------------/--------------------------------------

37


ÖRNEK-6

Bir işletme 01.08.2008 tarihinde müşterilere 100.000.-YTL+%18 KDV bedelle, personele ise 50.000.-YTL+%18KDV bedelle mal satmış ve 3 er ay vadeli 118.000.- ve 59.000.-YTL tutarlı iki senet almıştır.Yapılan mıhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

-------------------------------------------/---------------------------------------

121 ALACAK SENETLERİ 118.000.-

135 PERSONELDEN ALACAKLAR 59.000.-

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 150.000.-

391 HESAPLANAN KDV 27.000.-

--------------------------------------------/--------------------------------------

38


DÜZELTME MADDESİ:

------------------------------------------/-----------------------------------------


135 PERSONELDEN ALACAKLAR 59.000.-

-----------------------------------------/------------------------------------------

ÖRNEK-7

Bir işletmenin 01.08.2008 vadeli 10.000.- YTL tutarlı senedinin borçlusu senedi ödeyemeyeceğini bildirmiş ve bu senedin 01.10.2008 vadeli 11.000.- YTL tutarlı bir senetle değiştirilmesini istemiş ve firma tarafından kabul edilerek aşağıdaki kayıt yapılmıştır.

--------------------------------------------/---------------------------------


331 ORTAKLARA BORÇLAR 1.000.-

------------------------------------------/------------------------------------

39


KAYDIN DÜZELTİLMESİ:

Ters maddeyle kapatılıp,

----------------------------------------/-------------------------------------

331 ORTAKLARA BORÇLAR 1.000.-


---------------------------------------/--------------------------------------

Aşağıdaki madde yapılır;

---------------------------------------/--------------------------------------



642 FAİZ GELİRLERİ 1.000.-

senet yenilenmesi

---------------------------------------/--------------------------------------

40

DERSLERİMİZE KATILARAK BİZLERİN DAHA İSTEKLİ OLARAK FAALİYET GÖSTERMEMİZİ SAĞLADIĞINIZ İÇİN,BÜTÜN MESLEKTAŞLARIMIZA VE ÇALIŞANLARINA TEŞEKKÜR EDERİZ.

MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER DERNEĞİÜSKÜDAR ŞUBESİ YÖNETİM

muhasebede hata ve hileler

Documents