Ehl-i Kitab ve Öteki

“öteki” nedir? Ve Ötekileştirme?

O Farklı olan/Other/OthernessO Mevcut kültürün içinde dışlanmış olanO ‘ben’in,’biz’in dışında gördüğü, kendisinden

farklılaşan şeyO Kendini merkeze yerleştirip ‘öteki’ olarak

tanımladığına yönelik geliştirilen, sosyolojik, siyasal, ekonomik bir takım tutum: asimilasyon, transformasyon, elimine…

O Negatif kurgu: küçümsenen, horlanan ‘öteki’

Batı ve kirli penceresi ‘öteki’

O “biz ve öteki” ikiliği, gelişmesini Batı medeniyetinin sömürge tarihi içinde tamamladığı bir kavramdır

O Sömürge- Batının “öteki”siO zencilerin insanlığı-Tanrının onlara ruh verip

vermediği O Batılı için ‘öteki’nin ‘biz’ olma ihtimali var mı?O Batı düşünce sisteminde öteki:1. Beyaz ırk (etnisite)2. Hıristiyanlık (din)3. Roma ve Eski Yunan (kültür ve medeniyet)

Batı ve ‘öteki’& Beyaz ırk (etnisite)

O Meksika’nın “Doğu”- Uzak Doğu’daki Avustralya’nın bir ‘’Batı’’

O “biz”- “öteki” ve farklılığı:‘’aşağıda olmak”

O “Öteki”, ancak değitirilmesi imkânsız farklılığıyla ve aşağılık hâli içinde kabul görebilir

Batı ve ‘öteki’& Hıristiyanlık (din)

O bir Boşnak Avrupalı

O Hıristiyan siyahi - Afrika kökenli olduğu için “öteki”

O Sömürge-misyoner -Hırisyanlaştırmak - ‘’yarı avrupalı’’-dönüştürme

Batı ve ‘öteki’& Grek/Roma

O Grek ve Roma düşüncesi ve tarihte sosyo-politik uygulamaları: bir referans

O Modern batı demokrasi, hukuk, sosyal yapılanma: Roma

O Eski Yunanda Yunanlı-barbar, erkek-kadın, yerli-yabancı, özgür-köle tüm bunlar “biz ve öteki”nin simgelendiğı temel ikiliklerdir.

OMüslümanlar için öteki var mıdır var mıdır?

OKur’an’daki Ehl-i Kitap “Öteki” mi?

Ehl-i Kitab? O Mekke döneminin sonlarında

kullanılıyor

O Ehl-i kitap tabiri Kur'anda üzere otuz bir defa geçmektedir

O ''ehlü'z-zikr" (Nahl 16/ 43; Enbiya 21/ 7):Tevrat ile İncil hakkında doğru ve yeterli bilgisi olan Ehl-i kitap alimleri

Ehl-i Kitab? O "yehuda "nasara" "ehlü'l- İncil" (el-Maide

5/ 47)O "kendilerine kitap verilenler" (el-Bakara

2/101,145: Al-i imran 3/ 19. 20. 100, 186)O "kendilerine kitap verdiklerimiz" (el-

Bakara 2/ 121 , 146) O "kendilerine kitaptan bir pay verilenler''

(Al-i imran 3/ 23: en-Nisa 4/ 44) O "Kendilerine ilim verilenler" (el-isra ı 71 ı

07: el-Hac 22 / 54; Sebe' 34/ 6)

Kur’an’ın Ehl-i kitaba yönelik tavrıO 1.Bilgilendirme/hatırlatma.O 2. Cedel/tenkit. O 3. ÇağrıO İki tarzı siyaset: Olumlu ve

olumsuz

Ehl-i Kitab’ın kapsamı?O Yahudi ve hristiyanlarO Kitap yalnız bizden önceki iki topluluğa indirildi" (En'am

6/ 156) /Şafii ve HanbelilerO Semavi bir dine inanan ve Tevrat, Zebur, İncil, suhuf

gibi vahyedilmiş bir kitabı bulunan her ümmet/HanefilerO Sabiilik: Yahudiliğin veya Hıristiyanlığın bir mezheb /Ebu

Hanife ve Ahmed b. HanbelO Mecusiler'in Ehl-i kitap 'tan olduğunu söyleyen Hz. Ali

de şirkleri sebebiyle kestiklerinin yenilmesinin ve kadınlarıyla evlenilmesinin müslümanlara yasaklandığını belirtir (Ebu Yusuf,140- 141) imam Şafii Hz. Ali'nin sözüne dayanarak onları Ehl-i kitap saymıştır (el-Üm, IV, 158)

O يا بني إسرائيل اذكروا نعمتيلتكم التي أنعمت عليكم وأني فضعلى العالمين

O يا بني إسرائيل اذكروا نعمتيالتي أنعمت عليكم وأوفوا بعهدي أوف بعهدكم وإياي فارهبون

OKur’an’ın bu yaklaşımı da bir “dönüştürme süreci”/asimilasyon olarak değerlendirilebilir mi?

O  Ey İsrailoğulları! Size verdiğim nimeti ve sizi bir zamanlar alemlere üstün tuttuğumu hatırlayın. Kimsenin kimse namına bir şey ödemeyeceği, hiç kimseden fidye alınmayacağı, kimseye şefaatin (aracılığın) yarar sağlamayacağı ve hiç kimsenin hiçbir taraftan yardım göremeyeceği günden sakının ( Bakara;122-23)

O Üçlü sistemi :1) geçmişini hatırlatarak bir eleştiri 2) olumlu bir tavırla bu eleştiri yerini bir davet 3) “değişim” ve “dönüşüm”

Tabii ki de hayır!O سواء كلمة إلى تعالوا الكتاب أهل يا قل

به نشرك وال الله إال نعبد أال وبينكم بيننادون من أربابا بعضا بعضنا يتخذ وال شيئاالله

O De ki: “Ey kitap ehli! Bizimle sizin aramızda ortak bir söze gelin: Yalnız Allah’a kulluk edelim. O’na hiçbir şeyi ortak koşmayalım. Allah’ı bırakıp da da kimimiz kimimizi ilah edinmesin.’’

O هي بالتي إال الكتاب أهل تجادلوا والآمنا وقولوا منهم ظلموا الذين إال أحسنوإلهنا إليكم وأنزل إلينا أنزل بالذي

مسلمون له ونحن واحد وإلهكمO İçlerinden zulmedenler bir yana,

ehl-i kitapla ancak en güzel yoldan mücadele edin ve deyin ki: Bize indirilene de, size indirilene de iman ettik. Bizim İlahımız da sizin İlahınız da birdir ve biz Ona teslim olmuşuzdur." (Ankebût ;46)

O Çağrı/davet: ‘aradaki ortak kelime’ O Bu çağrı/davet sanki bir kopuşun akabinde

yapılan ‘asla rücu’ daveti O kitap ehli dönüştürülmesi (=convert) gereken bir

toplum değil aslına irca edilmesi gereken bir toplum/Öze dönüş

O ‘öteki’den ziyade yabancılaşan bir kitap ehliO bilgilendirme-serzeniş-çağrı : serzeniş İsrail

oğullarına ise de ehlü’l kitap O فقد ماء الس ن م كتابا عليهم ل تنز أن الكتاب أهل يسألك

جهرة الله أرنا فقالوا ذلك من أكبر موسى سألواما بعد من العجل اتخذوا ثم بظلمهم اعقة الص فأخذتهمسلطانا موسى وآتينا ذلك عن فعفونا البينات جاءتهمبينا م

İlla İslam’a bir öteki arasak?O “biz ve öteki”nin aksine, Kur’an’daki “biz ve öteki”

karşıtlığının etnik merkezli değil, düşünce/inanç merkezi

O “öteki”nin konumu arızi/geçici - “öteki” varoluşal değil vasıfsal bir “öteki”dir. Yani potansiyel müslüman

O Kur’an’da “biz”: tevhit “Öteki”: periferide olan/marjinal kalan ise küfür/şirk ve tuğyan

O daimi ve arızı ötekiler: Daimi ötekiler müşriklerdir. Arıziler ise ehli kitaptır. Müşriklerin pozisyonu hiç değişmemiştir. Ama ehli kitapla ilişki konjonktüreldir.

Ehl-i kitab ‘öteki’ ise peki?

O Kestikleri helal (Mâide ;5)الكتاب أوتوا الذين وطعام الطيبات لكم أحل اليوم

O Ehli kitapla evlilik (Maide;5) أوتوا الذين من والمحصنات المؤمنات من والمحصناتالكتابO İnanç ve ibadette müşterekler/Müheymin,

musaddik/ruh birliğiم إسرائيل على ما حر كل الطعام كان حال لبني إسرائيل إالل التوراة قل فأتوا بالتوراة فاتلوها نفسه من قبل أن تنزوكيف يحكمونك وعندهم التوراة فيها حكم الله ثم يتولون من بعد ذلك وما أولئك بالمؤمنينO Habeşistan’a hicretO Medine sözleşmesi

OKurucu tecrübede ‘öteki’nden bahsedilebilir mi?

O Medine vesikası 25. maddesinde, : "Beni Avf yahudileri mürninlerle birlikte bir ümmettir

O 26-33. maddelerinde Ehl-i kitaba mensup vatandaşların müslümanlarla aynı haklar

O 16. maddede ise onlara haksızlık yapılamayacağı

O Kitap ehliyle ilk zimmet akdi Necran hıristiyanlarıyla yapılmış ve bu akitte müslümanın sahip olduğu bütün haklar onlara da tanınmıştır (Ebu Yusuf, 77 ; Hamidullah, Vesaiku siyasiyye, 180-18 1).