Myanmar PublicExpenditure Review 2017:Fiscal Space for Economic Growth

EXECUTIVESUMMARY

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

   

ACRONYMS ADB Asian Development Bank MOPF Ministry of Planning and Finance ASEAN Association of Southeast Asian Nations MPT Myanmar Post and Telecommunication ATM Average Time to Maturity MSEC Myanmar Securities and Exchange Centre BEPS Base Erosion and Profit Shifting MTDS Medium Term Debt Strategy CBM Central Bank of Myanmar MTFF Medium-Term Framework CCTO Companies Circle Tax Office MTO Medium Taxpayer Office CIT Corporate Income Taxes OAG Office of the Auditor General CMD Cash Management Division OAS Official Administered System CS-DRMS Commonwealth Secretariat Debt

Recording and Management System OECD Organization for Economic Co-operation

and Development DICA Directorate of Investment and Company

Administration OTA Office Technical Assistance

DMD Debt Management Division PAPRD Project Appraisal and Progress Reporting Department

DSA Debt Sustainability Analysis PDL Public Debt Law ECA Europe and Central Asia PDML Public Debt Management Law EIA Environmental Impact Assessment PER Public Expenditure Review FDI Foreign Direct Investment PFM Public Financial Management FY Fiscal Year PIM Public Investment Management GDP Gross Domestic Product PPG Public and Publicly Guaranteed GFCF Gross Fixed Capital Formation PPP Public Private Partnerships IBRD International Bank for Reconstruction

and Development PSCs Production Sharing Contracts

IIF Institute of International Finance R & D Research and Development IMF International Monetary Fund RMS Revenue Mobilization Strategy IPPs Independent Power Producers SAS Self-Administered System IRD Internal Revenue Department SCA Special Companies’ Act ITL Income Tax Law SECM Securities and Exchange Commission of

Myanmar JPY Japanese Yen SEE State Economic Enterprises JVs Joint Ventures SEZ Special Economic Zone LIC DSF Low Income Country Debt Sustainability

Framework SGT Specific Goods Tax

LICs Low-income Country SGT Specific Goods Tax LMICS Lower Middle-income Country SOEs State-Owned Enterprises LTO Large Taxpayer Office STO Small Taxpayer Office MADB Myanma Agriculture Development Bank TAPL Tax Administration and Procedures Law MCDC Mandalay City Development Committee T-Bill Treasury Bill MDSA Myanmar Debt Sustainability Analysis T-Bond Treasury Bond MEB Myanma Economic Bank TIN Tax Identification Numbers MESC Mandalay Electricity Supply Corporation UNCTAD United Nations Conference on Trade and

Development MFTB Myanma Foreign Trade Bank USD United State Dollar MIC Myanmar Investment Commission VAT Value Added Tax MICB Myanmar Investment and Commercial

Bank WB The World Bank

MICs Middle Income Countries WEO World Economic Outlook MIS Management Information Systems YCDC Yangon City Development Committee MMK Myanmar Kyat YESC Yangon Electricity Supply Corporation MOGE Myanma Oil and Gas Enterprise YOY Year On Year

1

   

EXECUTIVE SUMMARY  

INTRODUCTION

Sustained growth will depend on improvements

in services and infrastructure.

Myanmar had a strong economic take off between 2011 and 2015, but sustaining it will depend on improvements to public services and infrastructure. Yet General Government spending at 15 percent of GDP is much lower than what is needed to deliver these improvements, and well below countries at a similar level of development that spend over 20 percent of GDP on public services. Fiscal space and resilience in Myanmar are limited by a small revenue base, spending inefficiencies, and limited financing options. This second Public Expenditure Review (PER) for Myanmar looks at options for expanding the fiscal space needed to improve public services and infrastructure.

The first PER for Myanmar (2015) found that since the country opened up in

2011, it moved quickly to allocate considerably more resources to priority public services. This followed decades of some of the lowest Government spending in the world on essential social and economic services. The ramp up in spending was possible thanks to a big jump in revenue (6 to 12 percent of GDP) from an expanded tax base and higher gas receipts. Expenditure on education quadrupled during 2009-13 and expenditure on health increased nine-fold during the same period, all while maintaining fiscal deficits at below 3 percent of GDP.

Macroeconomic challenges from structural and policy

constraints have led to deterioration of fiscal

conditions.

But macroeconomic challenges in the past two years have contributed to deteriorating fiscal conditions. Part of these challenges are structural – Myanmar is dependent on commodity receipts, is prone to natural disasters, and has a narrow production base. Recent shocks such as declining gas prices since 2015/16 and Cyclone Komen in the summer of 2015 increased risks to strong and stable growth. Growth moderated from an average of 7.8 percent between 2011 to 2015 to an estimated 6.5 percent in 2016/17, inflation peaked at 14 percent (year-on-year) in October 2015, and the Kyat depreciated by nearly 30 percent between 2015 and 2017.

These challenges are exacerbated by policy and institutional capacity constraints.

Fiscal buffers are limited by low revenue (10 to 12 percent of GDP), with considerable economic activity in either hard-to-tax sectors or dominated by small and micro enterprises. Myanmar has limited options for financing its deficit. When recent economic shocks widened the fiscal deficit, the Government turned to the Central Bank for monetary financing. This exacerbated inflationary pressures from the supply shock. Government has only recently initiated market auctions of Treasury bills and bonds, which will take time to reach volumes large enough to provide significant deficit financing and effectively manage liquidity and monetary pressures.

2

   

FISCAL SPACE FOR GROWTH

Myanmar could reallocate resources to more

important areas, raise more revenue, or borrow.

In this context, what can Myanmar do to expand fiscal space for priority spending? It could reallocate spending from less important areas to priority areas, it could increase the overall fiscal envelope through Government revenue and/or public debt, or it could do both. The first PER (2015) focused heavily on reallocations both across sectors (for example, from general public services to social sectors), and within sectors (for example, from curative services to preventive care in the health sector). This second PER continues with analysis of the reallocation dimension of fiscal space while also devoting more attention to options for expanding the overall envelope.

In line with this framework, the PER considers four options for expanding fiscal

space. On the potential for reallocating resources, the PER analyzes (i) the allocative efficiency of capital expenditures, to identify options for reprioritizing spending to higher-valued use, and the productive efficiency of capital expenditures, to minimize waste in project implementation; and (ii) the fiscal impact of State Economic Enterprises (SEEs) to propose a strategy for the Government to maximize returns from and minimize subsidies to SEEs. On increasing the fiscal envelope, the PER analyzes (i) tax system efficiency, focusing particularly on short to medium-term priorities for reducing revenue leakage; and (ii) public debt sustainability, particularly looking at options for Government to more proactively manage debt to reduce the costs and risks to the public debt portfolio.

There is scope to both

expand the budget envelope and reallocate

resources to fund priorities over the medium term.

The PER finds that over the medium term, Myanmar (i) could afford to finance a fiscal deficit averaging 4 percent of GDP, but that slower-than-anticipated growth and fiscal slippages could lead to unsustainable debt; (ii) tax reforms should gradually help offset falling SEE payments to the Union Budget and downward adjustments from windfall earnings, but that total collections would remain below potential due to administrative capacity, and structural (for example, informal economy) constraints; (iii) declining SEE expenditure should be offset by increased spending by the General Government, but for this to enable higher Government spending on priority areas, SEE reforms should be pursued within a comprehensive framework; and (iv) increased spending on economic and social services would need to be accommodated in part through adjustments in Ministry of Defense allocations if Myanmar is to inch towards allocations that are closer to Lower Middle Income Country levels.

But spending adjustments

will need to be gradual. Even with the additional fiscal space above, medium-term spending adjustments towards public service and infrastructure priorities will be gradual. Capital investments are still projected at around 5 percent of GDP, well below needs. The size of General Government would remain below countries at comparative levels of income, as would allocations across important Government functions. However, the options presented in the PER provide the basis for an integrated fiscal strategy to both expand the budget and reallocate spending to priorities, and to do so in a way that helps build fiscal buffers and support longer-term growth.

The PER proposes to (i) develop a fiscal strategy that helps break a vicious cycle of low revenue, short-term financing, inefficient public spending, and SEE subsidies; (ii) significantly enhance the fiscal policy function of the Ministry of

3

   

Planning and Finance (MOPF) building on existing achievements with the development and application of a Medium-Term Fiscal Framework (MTFF); (iii) integrate gas revenue forecasts as part of the MTFF to help better manage risk of revenue volatility and build fiscal buffers; and (iv) enhance fiscal transparency through improved internal data flows in MOPF, adopting internationally accepted definitions of fiscal indicators, and regularly communicating and publishing

fiscal policy priorities to sustain market confidence.

CAPITAL SPENDING EFFICIENCY

Public investment is low and falling, well below

needs.

Myanmar needs significant public infrastructure investment to address critical infrastructure gaps that are holding back private investment. Despite these needs, public capital spending in Myanmar is low and falling. Capital spending is not sufficiently directed to growth priorities. Further, capital projects are executed inefficiently causing long delays in completing projects and cost overruns. The objectives of the PER were to identify policy options to improve: (i) the allocative efficiency of public investment decisions and (ii) the productive efficiency of public investment management processes.

Public capital spending is low, by regional and global standards and has not seen a

dramatic change since 2012/13. Union capital spending has to a limited extent been offset by States and Regions, whose share of public capital spending has increased from 5.9 percent in 2012/13 to 17 percent in 2014/15.

Public investments are

allocated inefficiently across sectors, by project scale, and in relation to

public goods needs.

Public capital spending is allocated inefficiently (i) across sectors, as the share of union capital spending in transport and energy has declined from 31 percent in 2011/12 to 24 percent in 2014/15. This is driven by inefficient budget execution. (ii) by allocations for public goods, as the SEE share of Government capital spending has risen from 12 percent in 2012/13 to 24 percent in 2014/15, with marked increases in heavy industry. This increases the risk that scarce public capital is being directed to projects that can be financed by the private sector.

An assessment of capital expenditure allocations across regions is not possible

due to data gaps on the geographic distribution of union capital spending. As a principle, efficient allocation of capital expenditure across regions requires adequate public investment in high-growth regions like Yangon and Mandalay to support continued growth. Imbalanced economic growth across regions is a feature in most countries, but should be balanced by inclusive development of other regions facilitated through increased integration, fiscal transfers and investments in service delivery among other policy measures. The PER chapter analyzes capital expenditure allocations from States’ and Regions’ own budgets -- while the allocations are not material when compared to regional GDP, they are directed to the transport sector reflecting expenditure assignments.

Weaknesses in public

investment management lead to productive

inefficiencies.

Public Investment Management (PIM) processes are inefficient, with weaknesses throughout the key PIM functions. The critical weaknesses that worsen project execution are (i) weak prioritization and appraisal, as project selection is ad hoc and projects are not systematically appraised before entering the budget. Myanmar has made progress by developing appraisal guidelines, but critical gaps in regulation and appraisal capacity remain; and (ii) lack of multi-year funding mechanisms, with multi-year projects receiving funds annually through the budget

4

   

process with no provisions made for carryover of unused funds. These process weaknesses are reflected in large time and cost overruns for

projects, with a large number of stalled projects. The World Bank and MOPF jointly developed a large projects database to track these overruns, initially covering the Ministry of Agriculture and Ministry of Energy. Over two-thirds of large projects in these ministries are currently stalled, that is, with over eight years of implementation and less than 30 percent disbursement. Further, these stalled projects were absorbing close to 5 percent of the annual capital budget in 2014/15.

The PER proposes to improve allocative efficiency by (i) in the short term, systematically compiling and reporting capital spending by Union Ministries in States and Regions; and (ii) in the medium term, gradually re-allocating capital spending by increasing relative spending on energy and transport, reprioritizing SEE capital expenditure towards public goods and adequately supporting investment needs in Myanmar’s growth poles. The PER proposes to improve productive efficiency by (i) in the short term, prioritizing budget resources for projects nearing completion, and strengthening implementation tracking for all large projects; (ii) in the medium term, finalizing and implementing prioritization and appraisal guidelines; and (iii) adopting policies to allow multi-year budget

commitments for capital expenditure.

FISCAL IMPACT OF STATE ECONOMIC ENTERPRISES

SEEs have gone from being net contributors to

the Union Budget to being net recipients of subsidies

in the last two years.

State economic enterprises (SEEs) remain a major part of Myanmar’s Union Budget. However, SEEs are increasingly becoming a drain and therefore a constraint on fiscal space because of declining profits in industrial-, natural resource-, and infrastructure-related SEEs, in particular. Managing fiscal pressures from SEEs is challenging due to complex institutional arrangements and weaknesses in data on SEE performance. The objectives of the PER were to (i) review the SEE legal and regulatory framework, focusing on SEE performance monitoring; (ii) analyze SEE financial performance, including transfers to and from the Union Budget; and (iii) identify policy options to improve fiscal oversight of SEEs.

SEEs retain an important role in Myanmar’s budget, but their importance has

declined over time. There are 32 SEEs in Myanmar, down from 44 in 2011/12, as some have been absorbed as administrative units in line ministries. SEEs still account for more than a third of Government expenses and receipts. However, SEE sales account for only around 7 percent of GDP, which is a lower share than in many transition and emerging market economies.

SEE activities are varied, covering public goods and commercial activities, across

sectors ranging from natural resources to heavy industry. Ownership is largely decentralized to line ministries, with sector legislation playing a primary role in SEE governance. This creates conflict-of-interest concerns, as line ministries act as both owners and regulators, as well as fiscal risks since SEE operational decisions are made purely from a sector perspective with limited input from the Ministry of Planning and Finance.

Fiscal flows to and from Fiscal flows between SEEs and the Union Budget are well defined. SEEs use two

5

   

SEEs in relation to the Union Budget are clearly

defined.

accounts that are audited and reflected in the public sector balance sheet: (i) the SEE account held at the Myanmar Economic Bank (MEB), which is used as the conduit for Union Budget receipts and expenditures; and (ii) an Own Account, also in MEB, which holds the SEEs’ retained earnings that are used to finance a growing share of SEE expenses. SEE flows are highly concentrated -- the Myanmar Oil and Gas Enterprise, which is the largest SEE, accounted for 15 to 20 percent of union revenues between 2013/14 and 2015/16.

Recent reforms have focused on increased

financial autonomy of SEEs.

Government reforms have focused on greater SEE autonomy in order to reduce SEE reliance on Union Budget transfers. Reforms have included (i) allowing SEEs to retain more net profits; (ii) classifying SEEs as having sufficient or insufficient working capital to finance recurrent expenditures, in order to differentiate the level of budget transfers; and (iii) not allowing SEEs to borrow from each other, except for SEEs that are outside of the Union Fund (e.g. SEEs under the Ministry of Transport and Communications can borrow from each other according to their law). These reforms have led to SEEs financing a larger share of their expenses from own accounts since 2013/14.

However, SEE fiscal management is still impeded by (i) fragmented oversight

with the SEE unit in MOPF focused solely on fiscal oversight at the exclusion of broader SEE management; (ii) high-volume but low-quality reporting by SEEs to MOPF that inhibits performance monitoring; and (iii) audited balance sheets that do not meet international standards, leading to insufficient understanding of fiscal risks.

But success is limited without wider reform

efforts and external factors leading to falling

profitability.

SEE fiscal autonomy is now constrained by lower gross profits, which have declined from 4 percent of GDP in 2011/12 to 0.7 percent of GDP in 2014/15. This is driven by increased operating costs for infrastructure SEEs and declining sales revenues for natural resource SEEs due to declining international commodity prices. Declining profits have led to falling transfers to the Union Budget, with SEEs becoming net recipients of union transfers since 2014/15. SEE losses have increased to 0.7 percent of GDP in 2015/16, which is implicitly absorbed by the Union Budget.

In the short term, the PER proposes to (i) adopt a new classification framework for Myanmar’s SEEs with four broad typologies (natural resources, commercially viable SEEs without need for public subsidy, commercially viable SEEs with need for public subsidy, and, non-viable SEEs); (ii) refine existing performance monitoring by adopting consistent accounting standards, automating data collection, simplifying reporting requirements; and publishing simple SEE performance monitoring report as part of the citizen’s budget; and (iii) determine customized contributions for individual SEEs based on financial conditions, future prospects, and current and future investment needs. In the medium term, the PER proposes to build a new policy framework for SEE ownership, regulation and management that moves away from

decentralized ownership by line ministries.

TAX SYSTEM EFFICIENCY

Myanmar’s current revenue collection at 10 to

12 percent of GDP is well below its potential of 15 to

20 percent of GDP.

Myanmar has one of the lowest levels of revenue mobilization in the world. In response, Myanmar initiated a comprehensive tax reform program in 2012, to widen the tax base, redesign tax instruments and strengthen tax administration capacity. Preliminary reform results are positive. However, the tax system is still characterized by revenue leakage, a narrow tax base and weak tax administration.

6

   

The objectives of the PER were to (i) profile Myanmar’s revenue collection in relation to international comparators; (ii) review recent tax administration and policy reforms, including preliminary results achieved; (iii) analyze potentially big sources of near-term revenue leakages (for example, tax incentives and transfer pricing); and (iv) highlight policy options to address these leakages.

Within low revenues, taxes account for 60

percent of Government receipts.

Myanmar’s General Government receipts at around 10 to 12 percent of GDP are well below potential, which is closer to 15 to 20 percent of GDP. Tax revenues account for 60 percent of Government receipts. Corporate income taxes account for a third of revenue, which is significantly higher than the global average of 10 to 20 percent. Consumption taxes, which tend to be regressive, are a third of revenues, as in other developing countries. Customs revenues, as in other lower-income countries and lower-middle-income countries, have been declining due in part to generalized tariff reductions.

Focus on tax

administration reforms to balance the short-term

need for revenue with the long-term objective of

building an effective and equitable tax system.

Since 2012, Myanmar has tried to balance its short-term need for raising revenue, with its long-term objective of building an effective and equitable tax system. The focus has been on modernizing tax administration, which is a binding constraint to other improvements, by (i) moving to self-assessment, where the initial burden of compliance and reporting is shifted to the taxpayer, as opposed to payments negotiated by tax authorities. Large taxpayers are now self-assessed and audited, while medium taxpayers are scheduled for self-assessment by 2018/19; (ii) and restructuring tax administration by taxpayer size rather than tax type. The Large Taxpayer Office (LTO), Medium Taxpayer Offices (MTOs) and Small Taxpayer Offices (STOs) have now been established.

Tax policy reforms have been incremental due to administration capacity

constraints.

Tax policy reforms have been incremental, due to limited administrative capacity, with no major new tax instruments introduced. The Income Tax Law (ITL) in 2012 expanded the tax base, and reduced and rationalized tax rates. A Specifics Goods Tax (SGT) was introduced in 2015, similar to an excise tax, to cover alcohol, tobacco, teak, fuel, and natural gas.

Important tax reform

gains in terms of expanding the tax base.

Tax reforms have achieved notable gains, notably: (i) a filing rate for large taxpayers of over 95 percent; and (ii) the LTO has conducted a number of tax audits, unearthing information on economic activity that can be used to expand the tax base. These reforms are yet to have significant impact on revenue collections, which are weighed down by structural constraints including the reliance on volatile natural resource revenues. Nevertheless, the reforms have laid the foundation for a strong tax system.

Looking ahead, Myanmar faces revenue leakages, especially from (i) tax base erosion

on domestic and international transactions, arising from incomplete information on taxable activity, incomplete specification of the income tax law, and lack of provisions to allow tax administration to tax intra-company group activity; and (ii) provision of tax incentives. Myanmar offers a range of incentives, including tax holidays, that are insufficiently targeted to high social, low private return sectors. There is limited analysis of costs in terms of revenue foregone compared to benefits from additional economic activity. The chapter estimates tax expenditure scenarios from corporate income tax for large taxpayers, which highlights potentially significant tax base leakages from these incentives.

7

   

To address tax base erosion, the PER proposes to (i) incorporate provisions in the income tax law requiring company groups to present consolidated tax returns, introducing arms-length principles, clearly defining tax residency, limiting interest deduction and loss-carry forward; (ii) strengthen information gathering such that the tax authorities can build business profiles; and (iii) on international transactions, to move cautiously in signing new tax treaties and, in the long term, to introduce regulations on transfer pricing. To reform granting of tax incentives, the PER proposes to (i) increase transparency by consolidating information on incentives provided to investors and publishing tax expenditure estimates; (ii) adjust the mix of incentives available and potentially eliminate tax holidays; (iii) ensure that incentives are based on cost-benefit analysis; (iv) consider placing the

legal framework for tax incentives in the income tax code rather than in the investment law.

SOUND PUBLIC DEBT MANAGEMENT Public debt management in Myanmar is undergoing transformation at a time

when the country’s exposure to domestic and international debt is expanding rapidly. Since 2011, the Government has been modernizing public debt management functions and building institutional and human resource capacity to handle an increasingly complex public debt portfolio. The objectives of the PER are to (i) review the public debt management framework, including recent reforms; and (ii) analyze options for medium-term borrowing to help ensure the public debt portfolio is exposed to reasonable levels of costs and risks, including through expansion of the domestic debt market.

Good progress in

reforming the institutional framework for debt

management, but important implementation

capacity constraints.

Debt management reform progress in recent years includes consolidation of public debt management functions in MOPF, adoption of the Public Debt Law, preparation of a Medium-Term Debt Strategy, launch of the Government securities’ market, and increased coordination between debt and cash management functions. But despite progress in establishing basic institutional structures, the Debt Management Division (DMD) faces important implementation capacity constraints. DMD is trying to implement big reforms while managing an increased workload with limited staff.

Myanmar can borrow to

finance MTFF expenses, but needs to pursue

complementary reforms to expand fiscal space

outlined in the PER, and avoid risks from low

growth and fiscal slippages.

Myanmar is currently at low risk of debt distress, but is still vulnerable to risk in the event of slower than what is anticipated in the PER medium-term projections, or fiscal slippages. Some of these risks are structural and exogenous, such as natural disasters. The combined effect of such shocks on growth and public expenditure, could quickly lead to significant deterioration in public debt sustainability. A weak policy environment can exacerbate these risks. These include inefficient capital spending that has little impact on growth, SEE inefficiencies that crowd out private investments, and a narrow revenue base that leaves little buffer for economic shocks.

Borrowing strategies have

considered alternative options for deficit

financing, providing a strong basis to assess

alternative cost and risk implications on public

debt.

The PER considers different borrowing strategies to finance the fiscal deficit in the MTFF, and the impact these have on the cost and risk of the debt portfolio. These borrowing strategies include different splits between external and domestic debt, with the ultimate objective of eliminating Central Bank of Myanmar financing. Understandably the strategy with high shares off external concessional funding outperforms other strategies. Strategies with higher domestic borrowing have a higher debt servicing burden due to higher interest rates and shorter maturity, but at the same time are an effective way of supporting domestic debt

8

   

market development.

Enhanced transparency and investor relations

could support efforts to develop the domestic debt market in the near term.

Myanmar is at the very early stages of a long-term journey in developing its domestic debt market. Market participation is currently still below potential, which is not unusual at this early stage of development. Broader public finance and debt management reforms that support macroeconomic stability and growth are critical to expanding the domestic debt market. But there are also near-term steps that can be taken to ensure confidence in and expansion of the Government’s securities market, including allowing interest rates to rise, enhancing transparency, and strengthening investor relations.

The PER proposes to (i) prioritize the upgrade to the debt Management Information System (CS-DRMS) to support improved data management and recording, which should also provide the basis for centralizing debt servicing functions and more timely and rigorous analytical work; (ii) expand training of middle office staff in analytical functions, which otherwise get crowded out by routine tasks; (iii) enhance the Medium-Term Debt Strategy (MTDS) on the basis of the joint WB-IMF Toolkit, submit the MTDS to Parliament concurrently with the Union Budget Law; and (iv) adopt regulations to limit central bank financing to specific emergency purposes and allow interest rates in Government securities to adjust with market conditions.

9

အႏစခပတငျပခက

နဒါနးေရရညစဥဆက မျပတ

တးတကမႈသည ဝနေဆာငမႈႏငအေျခခ

အေဆာကအအမား တးတက ေကာငးမြနမႈ အေပၚ မတညေနမည

ျဖစသည။

စးပြားေရးဖြ႔စညးတည ေဆာကပႏင မဝါဒ

ဆငရာ အကန႔အသတ မားမ ေပၚထြကလာသည

ေမခရ စးပြားေရး စနေခၚမႈအခကအခ

မားသည ဘ႑ာေရး အေျခအေနမား အေပၚ

ထခကမႈရခသည။

ျမနမာႏငင၏စးပြားေရးအေျခအေနသည ၂၀၁၁ ခႏစႏင ၂၀၁၅ခႏစအၾကားတြင တးတကမႈ ခငမာခေသာလညး ယငးအေနအထားက ေရရညထနးသမးနငရနမာ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈလပငနး မားႏင အေျခခအေဆာကအအမား တးတကလာေအာင မညမ ေဆာငရြကေပးႏငမညဆသည အခကအေပၚတြင မတညေနသည။ ျပညတြငးထတလပမႈႏင ဝနေဆာငမႈ စစေပါငး ဂဒပ၏ ၁၅% ကသာ အစးရ၏ အေထြေထြ အသးစရတအျဖစ အသးျပလကရရာ ထပမာဏသည ၀နေဆာငမႈမားႏင အေျခခအေဆာကအအမားတးတကရနအတြက လအပသညပမာဏေအာက နညးပါးလကရၿပး ျမနမာႏငငႏင ဖြ႔ၿဖးမႈမကြာျခားသညတငးျပညမားသည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားအတြက ဂဒပ၏ ၂၀% ႏငအထကသးစြလကရရာ ႏငးယဥၾကညပါကလညး အငမတနနညးပါးလက ရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ အခြနအခရေငြအေျခခနညးျခငး၊ သးစြရာတြင အားနညးခကမား ရေနျခငးႏင ဘ႑ာေငြရရႏငသည နညးလမးမား အကန႕အသတႏငသာရေနျခငးတ႔ေၾကာင ျမနမာႏငင၏ ဘ႑ာေငြသးစြရာတြငေရြးခယႏငျခငး(fiscal space)ႏင ခႏငရညရမႈသည အကန႔အသတရသည။ ယခ ဒတယအႀကမေဆာငရြကသည ျမနမာႏငငျပညသ႔အသးစရတ ျပနလညသးသပမႈ (Public Expenditure Review-PER) သည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားႏင အေျခခအေဆာကအအ တးတက ေကာငးမြနေစရန ဘ႑ာေငြ သးစြမႈ(fiscal space) တးခ႕ရနအတြက ေရြးခယစရာ အခြငအလမးမား က တငျပထားပါသည။

ပထမအႀကမ ျမနမာႏငင ျပညသ႔အသးစရတ ျပနလညသးသပမႈ အစရငခစာ PER (၂၀၁၅) အရ ျမနမာႏငငသည နငငတကာႏင ဆကဆမႈမား ျပနလညစတငခန ၂၀၁၁ ခႏစမစတငကာ အဓက ျပညသ႔ဝနေဆာငမ လပငနးမားအတြက ဘ႑ာေငြမားက သသသာသာ တးျမငသးစြခသည။ ယခငက ျမနမာနငငသည ကမာၻေပၚတြင အစးရအသးစရတ အနညးဆး ႏငငမားတြင ပါ၀ငခသည။ ထသ႔ သးစြမႈတးျမငလာျခငးမာ အခြနစညးၾကပထကသညေငြ (Tax Base) တးခ႕ျခငးႏင သဘာဝ ဓါတေငြ႕မရေငြ ျမငမားလာျခငးတ႔ေၾကာင ရေငြမား ျမငတကလာျခငး (ဂဒပ၏ ၆% မ ၁၂% သ႔) ေၾကာင ျဖစသည။ ၂၀၀၉-၂၀၁၃ အၾကားတြင ဘ႑ာေရးလေငြျပမႈက ဂဒပ၏ ၃% ေအာက တြငသာ ရေစရနထနးသမးထားလက ပညာေရးအတြက အသးစရတမာ ေလးဆတကလာခၿပး ကနးမာေရးအတြက အသးစရတမာ ကးဆ အထ တကလာခသည။ လြနခေသာ ႏစႏစအတြငး ေပၚေပါကလာခသည ေမခရစးပြားေရး စနေခၚမႈမားသည ဘ႑ာေရး အေျခအေနမားအေပၚ ထခကမႈရခသည။ အဆပါ စနေခၚမႈမားအနက အခ႕မာ စးပြားေရး ဖြ႔စညး တညေဆာကပေၾကာငျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည ကနစညမ ရေငြမား အေပၚ မခေနရၿပး သဘာဝ ေဘးအႏရာယမားေၾကာင ထခကလြယကာ ထတလပမႈ အေျခခမာလညး ကဥးေျမာငးသည။ ၂ဝ၁၅/၂ဝ၁၆ ခႏစမ စတငကာ သဘာဝဓါတေငြ႕ေစးႏႈနးမား ကဆငးလာျခငးႏင ၂ဝ၁၅ ခႏစ တြင တကခတခေသာ ဆငကလနးမနတငး ကမငတ႔ကသ႔ေသာ မၾကာေသးမက ျဖစပြား ေပၚေပါက ခသည အၾကပအတညးမားသည စးပြားေရး တးတကမႈ ခငမာတညၿငမမႈအတြက ျခမးေျခာက လကရသည။ တးတကမႈႏႈနးသည ၂ဝ၁၁ ႏင ၂ဝ၁၅ အၾကားတြင ပမးမ ၇.၈% ရရာမ ၂ဝ၁၆/ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ခန႔မနး ၆.၅% သ႔ အားေပာလာခၿပး ႏစအလကေငြေၾကးေဖာငးပြမႈႏႈနးမာ ၂ဝ၁၅ ခႏစေအာကတဘာလတြင အျမငဆး ၁၄% သ႔ေရာကရလာကာ ျမနမာ ကပေငြတနဘးမာလညး ၂ဝ၁၅ ႏင ၂ဝ၁၇ ၾကားတြင ၃၀% နးနး ကဆငးလာခသည။

10

အဆပါ စနေခၚမႈအခကခမားမာ မဝါဒႏင အဖြ႔အစညးဆငရာ အကန႔အသတမားေၾကာင ပမ ျပငးထနလာခသည။ ဘ႑ာေရးၾကားခ ကာကြယမႈေပးရနအတြကလညး ရေငြနညးပါးေသာေၾကာင အကန႔အသတ ရသည။ (လကရအခနတြင ရေငြသည GDP ၏ ၁၀% မ ၁၂% (10- to 12% GDP) သာရသည။) ထသ႔ျဖစရျခငးမာ စးပြားေရးလပငနး အမားအျပားသည အခြနအေကာက စညးၾကပရနခကခေသာ က႑မား ျဖစေနျခငးေၾကာင လညးေကာငး၊ အေသးစား၊ အငယစား လပငနးမား ျဖစေနျခငးေၾကာငလညးေကာငး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည အစးရ၏ လေငြျပမႈအား ဘ႑ာေငြရာေဖြျဖညတငးရန အတြက ေရြးခယစရာမားမာ အကန႔အသတရသည။ မၾကာေသးမက ျဖစပြားခသည စးပြားေရး အၾကပအတညးမားက ဘ႑ာေရးလေငြျပမႈက ပမ ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖစေပၚလာေစသညအခါ အစးရသည ဗဟဘဏ၏ ဘ႑ာေငြ ျဖညတငးမႈက အားကးရသည။ ယငးကသ႔ ေဆာငရြကျခငးသည ေရာငးလအားအၾကပအတညးက ျဖစေစၿပး ေငြေဖာငးပြမႈ ဖအားက ပမဆးရြားလာေစသည။ မၾကာမက အစးရသည ေငြတကစာခပမားႏင သကေသခ လကမတမားအား ေစးကြကအတြငး ေလလတငေရာငးချခငးက စတငေဆာငရြကခသည။ သ႔ေသာ လညး အလြနမားျပားသည လေငြျပမႈအား လလေလာကေလာက ျဖညဆညးႏငမည ပမာဏ အထ ေရာကရရန၊ ေငြျဖစလြယမႈႏင ေငြေၾကးရကႏပထတေဝမႈ ဖအားတ႔အား ထထေရာကေရာက စမ ခန႔ခြႏငရနအတြကမ အခနယရမည ျဖစသည။

ဤသ႔ဆရာတြင ျမနမာႏငငအေနျဖင ဥးစားေပးသးစြရမည က႑မားအတြက ဘ႑ာေငြက မညကသ႔ခ႕ထြငႏငသနညး။ အေရးၾကးသည ဥးစားေပးက႑မားတြင သးစြရနအတြက အနညး ငယသာ အေရးပါသည က႑မားအတြက လာထားသည ေငြမားက ျပနလညခြေ၀ကာ သးစြႏငသည။ ထ႔အျပင အစးရ၏ အေထြေထြ ဘ႑ာေငြပမာဏက တးျမငလာေစရနအတြက အစးရ၏ ရေငြက တးတကေအာင လပျခငးသ႔မဟတ ေခးေငြရယျခငးျဖငလညး ေဆာငရြကႏငသည။ အစးရအေနႏင ထနညးလမး ႏစခစလးက ေဆာငရြကႏငသည။ ပထမအႀကမ PER (၂၀၁၅) သည က႑မား အားလး (ဥပမာ အေထြေထြ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားမသည လမႈေရးက႑မားဆသ႔) က႑တစခခငးစ အတြငး (ဥပမာ ကနးမာေရးက႑အတြငးတြင ကသေရးမ ကာကြယေရးလပငနးမားဆသ႔) ဘ႑ာ ေငြမား ျပနလညခြေဝခထားျခငးအေပၚ အေလးထားသးသပေလလာခသည။ ဤယခ ဒတယအႀကမ PER တြင က႑အလက ဘ႑ာေငြမား ခြေ၀ခထားျခငးအေပၚ ဆကလကေလလာ သကသ႔ အေထြေထြ ဘ႑ာေငြပမာဏ တးခ႕ႏငမညနညးလမးမားအား ပမအေလးထား သးသပေလလာ ထားပါသည။

အဆပါ မေဘာငႏငအည fiscal space က တးခ႕ႏငရနအတြက ေရြးခယစရာအခြငအလမး ေလးရပက တငျပထားပါသည။ အရငးအျမစမားက ျပနလည ခြေ၀ခထားေရးႏင စပလဥးၿပး (၁) ေငြလးေငြရငး သးစြမႈမားက ထေရာကစြာ ခြေ၀သးစြႏငရနအတြက တနးဖးျမင သးစြမႈမားက ဥးစား ေပးေဆာငရြကႏငမည နညးလမးမားက ေဖာထတရန၊ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈမား၏ ရလဒမား ထေရာကမႈရေစရနအတြက လပငနးမားေဆာငရြကရာတြင ေလလြငဆးရႈးမႈမားက ေလာနညး ေစရန နညးလမးမားႏင (၂) အစးရ၏ဘ႑ာေငြသးစြမႈအေပၚ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ အကးသကေရာကမႈ ရေနျခငးအေပၚအစးရအေနျဖင ထလပငနးမားမ ရေငြက အျမငမားဆး ျဖစေစ ရနႏင ေထာကပေနရမႈက အနညးပါးဆး ျဖစေစမည မဟာဗဟာတစရပက အဆျပထားသည။

ဘ႑ာေငြပမာဏ တးခ႕ေရးႏင စပလဥး၍ (၃) အထးသျဖင ကာလတႏင ကာလလတအတြငး ရေငြ ဆးရးမႈ ယေပါကမား ေလာခေဆာငရြကျခငးျဖင အခြနအေကာကစနစ အားေကာငးလာေစရန (၄) အစးရ အေနျဖင ေခးေငြမားရယသးစြရာတြင ကနကစရတႏင အႏရာယမားက ထညသြငး

ျမနမာႏငငသည ပမအေရးႀကးေသာ က႑သ႔ ဘ႑ာေငြ

မားက ျပနလည ခြေဝခထားျခငး၊ ရေငြမား

တးျမငရာေဖြျခငး၊ သ႔မဟတ ေခးေငြမား

ရယျခငးတ႔က လပေဆာငႏငပါသည။

ဘ႑ာေငြသးစြရာတြင ေရြးခယႏငျခငး(fiscal space) ကႏငင၏တးတကမႈအတြက အသးျပျခငး

11

ကာလလတတြင ဘတဂကတးျမႇင

သးစြႏငရနႏင ဥးစားေပး က႑မားအတြက ခြေ၀ သးစြမႈမား ျပလပႏငရန

အခြငအလမး ရေန ပါသည။

သ႔ေသာလညး အသးစရတ

ခနညႇမႈမားက ေျဖးေျဖးမနမန ေဆာငရြကရန

လပါသည။

ယခ ေလလာမႈတြင (၁) ရေငြ နညးပါးျခငး၊ ကာလတ ဘ႑ာေငြရာေဖြျဖညတငးျခငး၊ ထေရာကမႈမရေသာ ျပညသ႔ဘ႑ာသးစြမႈ၊ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားအား ေထာကပရျခငး စေသာ အဆးေၾကာ သသရာအား ခးဖကေရးအတြက အကအညျဖစေစသည ဘ႑ာေရး မဟာဗဟာတစရပ ေရးဆြ ေဖာထတရန (၂) ကာလလတ ဘ႑ာေရးမေဘာင (Medium Term Fiscal Frame-work-MTFF) ေရးဆြေဖာထတ ကငသးျခငးႏငအတ လကရေအာငျမငမႈမားအေပၚ အေျချပတညေဆာကလက စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန၏ ဘ႑ာေရးမဝါဒဆငရာလပငနး သသာထငရားစြာ တးတကလာေစရန (၃) ရေငြအတကအက မတညၿငမမႈ အႏရာယမားအား ပမေကာငးမြနစြာ စမခန႔ခြႏငေရးႏင ဘ႑ာေရးၾကားခတညေဆာကေရးတ႔အတြက အေထာကအက ျဖစေစရနအလ႔ငာ သဘာဝဓါတေငြ႕မရေငြ ႀကတငခန႔မနးခကအား ကာလလတ ဘ႑ာေရးမေဘာငတြင ေပါငးစညးထညသြငးရန (၄) စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနအေနျဖင ဌာနတြငး သတငးအခကအလကစးဆငးမႈ ပမတးတကေကာငးမြနေစရန၊ ႏငငတကာမ အသအမတျပလကခထားေသာ ဘ႑ာေရးညႊနကနးမားဆငရာ ဖြငဆခကမား အား လကခကငသးရန၊ ေစးကြက ယၾကညစတခမႈက ေရရညထနးသမးရနအတြက ဘ႑ာေရး မဝါဒဆငရာ ဥးစားေပးမားက ပမနထတျပနျခငး၊ ပႏပထတေဝျခငး တ႔အားျဖင ဘ႑ာေရးပြငလငး ျမငသာမႈ တးတကလာေစရန အဆျပတငျပထားပါသည။

တြကခကၿပး စမေဆာငရြကျခငးျဖင ျပညသ႕ေၾကြးျမခႏငရညရမႈ အားေကာငးေစရန ေဆာငရြက ႏငမည နညးလမးမားက သးသပတငျပထားပါသည။

ျမနမာႏငငသည (၁) ကာလလတ တေလာက ဂဒပ၏ ပမးမ ၄% ဘ႑ာေရးလေငြျပမႈက ျဖည ဆညးႏငသည။ သ႔ေသာလညး ေမာမနးထားသညထက ေႏးေကြးသြားေသာ တးတကမႈႏင ခန႔မနးႏင အမနၾကား ဘ႑ာေရး ကြာဟမႈတ႔သည ေၾကြးၿမ ခႏငရည အားနညးမႈဆသ႔ ဥးတည သြားေစႏငသည။ (၂) အခြနစနစ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက ျဖညးျဖညးခငး ေဆာငရြကျခငးျဖင ျပညေထာငစ ဘတဂကသ႔ ႏငငပင စးပြားေရး လပငနးမားမ ေပးသြငးေငြကဆငးလာျခငးႏင အႀကးစားရေငြမားမ နညးပါးလာျခငးတ႕ေၾကာင ျဖစေပၚလာသည သကေရာကမႈမားက ကာကြယ ေပးႏငမည။ သ႕ေသာ ဌာန၏ စြမးေဆာငရညႏင အေျခခ စးပြားေရးဖြ႔စညးတညေဆာကပ အကန႔ အသတမား (ဥပမာ တရား၀င မတပတငထားျခငး မရသည စးပြားေရးလပငနးမား) တ႕ေၾကာင စစေပါငး ေကာကခရရေငြသည ေမာမနးထားသေလာကမရဘ နညးပါးလကရသည။ (၃) ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမား၏ အသးစရတမား ေလာကလာျခငးအား အစးရ အေထြေထြ သးစြမႈတးျမငလာျခငးျဖင တနျပနေဆာငရြကသငသည၊ သ႕ေသာ အေရးၾကး က႑မားအတြက ဥးစားေပးသးစြရမည၊ ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမား ျပျပငေျပာငးလေရးက ဘကစ မေဘာင တစခအတြငး ေဆာငရြကသငသည။ (၄) ျမနမာႏငငသည အလယအလတေအာက ၀ငေငြ ရေသာ အျခားႏငငမားနညးတ ဘတဂကခြေ၀ခထားမႈမးက တျဖညးျဖညးခငးသြားမညဟ ဆးျဖတထား ပါက စးပြားေရးႏင လမႈေရးဝနေဆာငမႈက႑မားအတြက သးစြမႈႏင ကာကြယေရးအတြက သးစြမႈ မားက ခနညႇေဆာငရြကရန လအပမညျဖစသည။

ေဖာျပပါ ထပေဆာငး fiscal space ႏင ဆလငပင ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားႏင အေျခခ ဥးစား ေပးလပငနးမားအတြက ကာလလတ သးစြမႈ ခနညႇမႈမားက ေျဖးေျဖးခငးသာ ေဆာငရြကႏငေပ လမမည။ေငြလးေငြရငး ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားက ဂဒပ၏ ၅% ဝနးကင ခန႔မနးျခငးသည လအပသည ထက အေတာပင နညးပါးေနေပသည။ အေရးႀကးေသာ အစးရလပငနးမားအတြက ခြေဝခထား ေပးေသာ အေထြေထြ အစးရအသးစရတပမာဏသည ဝငေငြခငး မကြာသည တငးျပညမား ႏင ႏႈငးယဥၾကညလင နမကေနဆျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ဘတဂကတးခ႕ရနႏင ဥးစားေပး မားအတြက သးစြမႈ ျပနလညခြေဝခထားရန ႏစခစလးအတြက ေပါငးစညး ဘ႑ာေရး မဟာ ဗဟာတစရပ ခမတႏငေရးအတြက အေျခခက တငျပထားပါသည။ အဆပါ မဟာဗဟာအတငး ေဆာငရြကမညဆလင ဘ႑ာေရးၾကားခ ကာကြယမႈမားတညေဆာကရနႏင ကာလရည တးတက မႈက အေထာကအကျပမညျဖစသည။

12

ျမနမာႏငငသည ပဂၢလက ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအား ၀ငေရာကလာရန အဟန႕အတားျဖစလကရသည အေရးၾကးသည အေျခခ အေဆာကအအ လအပခကမားက ေျဖရငးႏငရနအတြက အစးရအေနျဖင ရငးႏးျမႇပႏမႈမား အမားအျပားလပရန လအပလကရသည။ သ႕ေသာ ျမနမာႏငငတြင အစးရ၏ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈမာ နညးပါးလကရသညအျပင ကဆငးေနသည။ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက ဥးစားေပးသးစြရမညက႑မားအတြက ေငြလးေငြရငးသးစြမႈမာ အားနညးလကရသည။ ထ႔အျပင ေငြလးေငြရငး စမကနးမားအား ေဆာငရြကရာတြငလညး အားနညးခကမား ရေနရာ ေႏာငေႏး ၾကန႔ၾကာျခငး၊ စရတမား ပမကနကျခငးတ႕ ျဖစေပၚလကရသည။ ယခ ေလလာဆနးစစခက၏ ရညရြယခကမားမာ (၁) ျပညသ႕ဘ႑ာေငြ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင စပလဥးသည ခြေ၀သးစြမႈ ဆငရာ ဆးျဖတခကမား ပမ ထေရာကစြာ ေဆာငရြကႏငရန ႏင (၂) ျပညသ႕ ဘ႑ာေငြ ရငးႏးျမႇပႏမႈ စမခန႔ခြမႈ လပငနးစဥမား၏ ရလဒမား ပမ ထေရာကေကာငးမြနလာေစရနတ႔ ျဖစၾကသည။

ျမနမာႏငငအစးရ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈမာ ေဒသအလက စသတမတခကမားႏင ၾကညသညျဖစေစ၊ ကမာၻလးဆငရာ သတမတခကမားႏငၾကညသညျဖစေစ နညးပါးလကရသည အျပင ၂၀၁၂/၁၃ ခႏစကတညးကအတငး အေျပာငးအလမရခပါ။ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမား အစးရ ေငြလး ေငြရငးသးစြမႈသည ၂ဝ၁၂/ ၂ဝ၁၃ ခႏစတြင ၅.၉% မ ၂ဝ၁၄/ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ၁၇% သ႔ တးပြားလာ ျခငးျဖင ျပညေထာငစ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈမာ အတငးအတာတစခအထ ကာမေထမခသည။

အစးရ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈအား ခြေဝခ ထားခရာတြင အားနညးခကမားရသည။ (၁) က႑မား၊ သးသပၾကညလင သယယ ပ႔ေဆာငေရးႏင စြမးအင က႑မား၏ ျပညေထာငစ ေငြလးေငြရငး သးစြမႈ အခးမာ ၂ဝ၁၁/ ၂ဝ၁၂ တြင ၃၁% မ ၂ဝ၁၄/ ၂ဝ၁၅ တြင ၂၄% သ႔ကဆငးလာခသည။ ဤသညမာ ဘတဂက အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကမႈ အားနညးျခငးေၾကာင ျဖစသည။ (၂) ျပညသ႔ ကနစညမား အတြက ခြေဝခထားမႈအားျဖငဆလင အစးရ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈတြင ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ပါဝငမႈ အခးမာ အႀကးစား စကမႈလပငနး တြင သသသာသာတးပြားလာမႈႏငအတ ၂ဝ၁၂/ ၂ဝ၁၃ တြင ၁၂% မ ၂ဝ၁၄/ ၂ဝ၁၅ တြင ၂၄% သ႔ ျမငတကလာခသည။ ဤသ႔ အစးရ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈတြင ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ပါဝငမႈအခး ျမငတကလာျခငးက ရားပါး ေသာ အစးရေငြလးေငြရငးက ပဂၢလက က႑အားျဖင ဘ႑ာေငြရာေဖြျဖညတငးႏငသည စမကနး မားဆသ႔ ေရာကရသြားေစသည အႏရာယက တးပြားလာေစသည။ ျမနမာႏငင ေဒသမားတစေလာက ေငြလးေငြရငး အသး စရတခြေဝမႈအား ေလလာအကျဖတရနမာ ျပညေထာငစ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈ၏ ေဒသအလက ျဖန႔ေဝမႈဆငရာ အခကအလကမား မရျခငး ေၾကာင ေဆာငရြကရန မျဖစႏငပါ။ မတစရပအေနျဖင ေဒသမားတြင ေငြလးေငြရငး သးစြမႈ ထထ ေရာကေရာက ခြေဝခထားျခငးသည ရနကနႏင မႏေလးကသ႔ေသာ ေဒသမားတြင တးတကမႈ ဆကလကျဖစေပၚေစရနအတြက အစးရ ရငးႏးျမႇပႏမႈ လလေလာကေလာကျပရနလေပသည။ ေဒသမားတစခႏင တစခ စးပြားေရး တးတကမႈသည မတညမႈမာ ႏငငအမားစတြင ေတြ႕ရတတသည လကၡဏာတစခသာ ျဖစသည။ သ႔ေသာ အျခားေသာ မဝါဒ အစအမမားအၾကား တးျမငေပါငးစညးမႈ၊ ဘ႑ာေရးလႊေျပာငးမႈ၊ ဝနေဆာငမႈျဖန႔ျဖးျခငးဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားမတစဆင အဆငေျပ ေခာေမြ႕ေအာင ေထာကကလက အျခားေသာေဒသမားပါ အားလးပါ၀ငသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ ျဖစ ေပၚေအာင ေဆာငရြကသငသည။ ေဒသအလက ဂဒပႏင ႏႈငးယဥလင ပမာဏအားျဖင မမားေသာလညး အသးစရတအပႏငးမႈက ထငဟပေသာ သယယပ႔ေဆာငေရး က႑သ႔ ခြေဝျခငးျဖစသျဖင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမား၏ ကယပငဘတဂကမ ေငြလးေငြရငး အသးစရတခြေဝမႈက ခြျခားစတျဖာသးသပထားပါသည။

အစးရ၏ သးစြမႈမားသည လအပခကႏင

ႏငးယဥၾကညမည ဆလင နညးပါးလက ရသညအျပင ကဆငး

ေနပါသည။

အစးရ ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားက

သးစြရနအတြက ခြေ၀ရာတြင စမကနး

အရြယပမာဏ အလက ျပညသ႔လအပခက အလက ျပညမမႈမရ

ေငြလးေငြရငး သးစြမႈ ထေရာကမႈရျခငး

13

ျပညသ႕ ဘ႑ာေငြ ရငးႏး ျမႇပႏမႈ စမခန႔ခြရာတြင

အားနညးခကမား ရေနသညအတြက

ထေရာကသည ရလဒမား မထြကေပၚႏငေပ။

ျပညသ႕ဘ႑ာေငြ ရငးႏးျမႇပႏမႈစမခန႔ခြမႈ (PIM) လပငနးစဥမားတြင ထေရာကမႈမရသည အား နညးခကမား ေတြ႕ရသည။ စမကနးမားအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင အားနညးခက မားအျဖစ အဓကေတြ႕ရသညတ႔မာ (၁) ဥးစားေပး ေရြးခယသတမတျခငးႏင အကျဖတရာတြင အားနညးခကရျခငး၊ အဓက အားနညးခကအျဖစ ၾကးၾကပကြပကြမႈႏင အကျဖတမႈ စြမးေဆာင ရညမား အားနညးလကရျခငး။ (၂) တစႏစထကပသည လပငနးမားအတြက ရနပေငြေထာကပမႈ ယႏယားမရျခငး။ ။တစႏစထကပသည စမကနးမားသည အသးမျပရေသးသည ရနပေငြမားက ေနာငႏစမားသ႔ ဆကလကသယေဆာငသြားႏငသည လာထားခကမားမရပ ရနပေငြက ဘတဂက လပငနးစဥမားမ တစဆင ႏစစဥသာ လကခရရသည။ အဆပါ လပငနးစဥဆငရာ အားနညးခကမားက ရပတန႔ထားရသည စမကနးအမားအျပားႏင စမကနးမားအေနျဖင သတမတခနထက မားစြာပမၾကာျမငျခငးႏင သတမတစရတထကမားစြာ ပမကနကျခငးမားတြင ျမငႏငပါသည။ ကမာၻဘဏႏင စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနတ႔သည သတမတခကထက ေကာလြနေသာ စမကနးမားအား ေလလာရနအတြက စမကနးအႀကးစားမား ေဒတာေဘစ တစရပက ပးတြတညေထာငခၿပး ကနဥးအေနျဖင လယယာ စကပးေရး ဝနႀကး ဌာနႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန လပငနးမား၏ အခကအလကမားက ထညသြငးထားသည။ အဆပါ ဝနႀကးဌာနမား၏ စမကနးမား၏ ၃ ပ ၂ ပမာ ေလာေလာဆယတြင ရပတန႔လကရသည။ အေကာင အထညေဖာမႈကာလ ၈ ႏစ အထကရၿပး ၃၀% ေအာကသာ ေငြေၾကးသးစြထားသည စမကနးမား ျဖစၾကသည။ ထ႔အျပင အဆပါ ရပတန႔ေနေသာ စမကနးမားသည ၂ဝ၁၄/ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ႏစစဥ ေငြလးေငြရငး ဘတဂက၏ ၅% နးပါးက သးစြခသည။

ယခေလလာမႈအရ ဘ႑ာေငြခြေ၀ရာတြငပမထေရာကလာေစရန (၁) ကာလတတြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားတြင ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနမား၏ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈမားအား စနစတက စစညး၍ အစရငခတငျပရန (၂) ကာလလတတြင စြမးအငႏင သယယပ႔ေဆာငေရး က႑တ႔အတြကသးစြမႈက တးျမႇငရန၊ ျပညသ႔ကနစညမားဆသ႔ေရ႕ရလက ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမား၏ ေငြလးေငြရငး အသးစရတမားအား ဥးစားေပးျပနလညသတမတရန၊ တငးျပည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက လအပ ခကမားက ျမႇငတငႏငမည သးစြမႈမား ျပလပရန အဆျပတငျပထားသည။

ရလဒမား ထေရာကမႈရေစရန (၁) ကာလတတြင ၿပးစးလနး စမကနးမားအတြက ဘတဂကရငးျမစမား ဥးစားေပးရန၊ အႀကးစား စမကနးအားလးအတြက အေကာငအထညေဖာမႈ ေစာငၾကညျခငးအား ခငမာအားေကာငးေစရန၊ (၂) ကာလလတတြင ဥးစား ေပးသတမတမႈႏင အကျဖတမႈလမးညႊနမားအား အၿပးသတျခငးႏင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန (၃) ေငြလးေငြရငး အသးစရတမားအတြက တစႏစထကပေသာ ကာလဘတဂကခြငျပခကေပးရန မဝါဒမားအား ျပငဆငကငသးရန အဆျပ တငျပထားပါသည။

14

ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားသည ျပညေထာငစ ဘတဂက၏ အဓကအစတအပငးတစရပအျဖစ ပါ၀ငေနသည။ သ႔ေသာ ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမားသည အရႈးေပၚလကရၿပး fiscal space တးခ႕ႏငရနအတြက အတားအဆးျဖစလကရသည။ အထးသျဖင စကမႈ၊ သဘာဝသယဇာတ၊ အေျခခအေဆာကအအတ႔ႏင ဆကႏႊယေနေသာ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားမ အျမတအစြနး မား ကဆငးလကရသည။ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားမ ေပၚေပါကလာသည ဘ႑ာေရး ဖအားက စမခန႔ခြျခငးသည အဖြ႔အစညးဆငရာ ဖြ႔စညးမႈမား အမးမးတညရေနျခငးႏင ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမား၏ ေဆာငရြကခကႏင စပလဥးသည အခကအလကမား ရရႏငမႈ အားနညးခကမားေၾကာင စနေခၚမႈအခကအခႏင ႀကေတြ႕ေနရသည။ ျပညသ႔အသးစရတ ျပနလည ဆနးစစခက၏ ရညမနးခကမားမာ (၁) ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ေဆာငရြကခက ေစာင ၾကညစစေဆးမႈအေပၚ အဓကထားလက ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမား၏ ဥပေဒေၾကာငးႏင ၾကးၾကပကြပကမႈ မေဘာငမားက ျပနလညသးသပရန (၂) ျပညေထာငစ ဘတဂကသ႔ႏင ျပညေထာငစ ဘတဂကမ လႊေျပာငးမႈမား အပါအဝင ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ဘ႑ာေရး စြမးေဆာငခကမားအား စစစေလလာရန (၃) ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမားဆငရာ ဘ႑ာေရး ႀကးၾကပမႈ တးတကေကာငးမြန ေစေရးအတြက မဝါဒေရြးခယခြငမား ေဖာထတရန တ႔ျဖစၾကသည။

ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ လပငနးေဆာငတာမားမာ ျပညသ႔ကနစညမားႏင ကးသနး ေရာငးဝယေရး လပေဆာငခကမားအား လႊမးၿခေနၿပး သဘာဝသယဇာတ ထတလပမႈမသည အႀကးစား စကမႈလပငနးအထ က႑အသးသး ကြျပားလကရသည။ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနး မားအား သကဆငရာ ၀နၾကးဌာနမားက ပငဆငလကရၿပး သကဆငရာနယပယ၏ ဥပေဒျပ ေရးသည နငငပငလပငနးမား စမအပခပမႈတြင အဓက ကလကရသည။ ထ၀နၾကးဌာနမားက ပငရငအျဖစေရာ စညးကမးထနးသမးသအျဖစပါ ေဆာငရြကလကရရာ ထအခကက အကး စးပြားခငး ပဋပကၡျဖစပြားရန အေျခအေနမားက ျဖစေပၚေစသည။ စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနမ အကန႔အသတျဖငသာ ပါဝငခြငရကာ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ လပငနးလညပတ လပကငမႈ ဆးျဖတခကမားက က႑အလကရေထာငမ သကသကမသာ ခမတသျဖင ဘ႑ာေရးဆငရာ စြန႔စားရမႈ အႏရာယမားကလညး ေပၚေပါကေစေသာေၾကာငျဖစသည။

ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားႏင ျပညေထာငစဘတဂကအၾကား ဘ႑ာေရး စးဆငးမႈမားက ေကာငးစြာ သတမတထားသည။ ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမားသည စာရငးစစေဆးျခငးခရ၍ အစးရက႑လကကန ရငးတမးတြင ေဖာျပသည စာရငးႏစခက အသးျပသည။ ယငးတ႔မာ (၁) ျပညေထာငစ ဘတဂကရေငြႏင အသးစရတမားအတြက ဆကသြယမႈ လမးေၾကာငးအေနျဖင အသးျပသည ျမနမာစးပြားေရးဘဏတြင ဖြငလစထားသည ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမားစာရငး ႏင (၂) ျမနမာစးပြားေရးဘဏတြငပင ဖြငလစထားၿပး တးျမငလာသည ႏငငပငစးပြားေရး လပငနး မား၏ အသးစရတအား ဘ႑ာေငြေထာကပရန အသးျပသည ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမား၏ စေဆာငးထားအျမတေငြမားအား ထနးသမးထားသည ကယပငစာရငးတ႔ ျဖစၾကသည။ ႏငင ပငစးပြားေရး လပငနးမား၏ ဘ႑ာေရးစးဆငးမႈမာ ျမငမားသည။ အႀကးဆး ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးျဖစသည ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႕ လပငနးသည ၂ဝ၁၃/ ၂ဝ၁၄ ႏင ၂ဝ၁၅/ ၂ဝ၁၆ ခႏစမားအၾကားတြင ျပညေထာငစရေငြ၏ ၁၅% မ ၂ဝ% အၾကားတြငရသည။

အစးရ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ျပညေထာငစဘတဂက လႊေျပာငးေပးမႈ မားအေပၚ ႏငငပငစးပြား ေရးလပငနးမား၏ မခေနရမႈက ေလာခရနအတြက ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ကယပငစမခြင ပမႀကးထြားလာေရးက အေလးေပးခသည။ ျပျပငေျပာငးလမႈမားတြင (၁) ႏငငပငစးပြားေရးလပငနး မားအား အသားတငအျမတ ပမစေဆာငးခြငျပျခငး (၂) ဘတဂက လႊေျပာငးမႈအဆငက ခြျခား၍ သာမာနအသးစရတမား ေထာကပရနအတြက လပငနးလညပတမတညရငးႏးေငြ လေလာကမႈ

လြနခသည ႏစႏစ အတြငး ႏငငပငစးပြားေရး

လပငနးမားသည ျပညေထာငစ ဘတဂက

သ႔ အသားတင ထည ဝငသမားအျဖစမ

ေထာကပေၾကး အသားတင လကခ

သမား အျဖစသ႔ ေရာကရလာသည။

ႏငငပငစးပြားေရးလပငနး မားႏင ျပညေထာငစ

ဘတဂကအၾကား အျပန အလန ဘ႑ာေရး

စးဆငးမႈမားက ရငးလငး ကြျပားစြာ

သတမတထားသည။

မၾကာေသးမကာလက ျပျပငေျပာငးလမႈ

မားသည ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမား၏

ဘ႑ာေရးဆငရာ

ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ဘ႑ာေရးသကေရာကမႈ

15

ပမျပျပငေျပာငးလျခငး မရလငေသာ လညးေကာငး

ျပငပအေၾကာငး အခကမား ကေသာ

လညးေကာငး ေအာငျမငမႈက အကန႔အသတ

ျဖစေစသည။

ရ/ မရ အရ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားက အတနးအစားခြျခားျခငးႏင (၃) ႏငငပင စးပြားေရး လပငနးမားအား ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးအခငးခငး သ႔မဟတ ႏငငပငဘဏမားမ ေခးငားမႈ က ခြငမျပျခငး တ႔ပါဝငသည။ အဆပါ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ၂ဝ၁၃/ ၂ဝ၁၄ ခႏစမ စတင၍ ႏငငပင စးပြားေရး လပငနးမား အေနျဖင ယငးတ႔အသးစရတ၏ ႀကးမားေသာ အခးအစား အတြက ယငးတ႔၏ ကယပငစာရငးမားမ ထတယသးစြမႈက ျဖစေစခသည။

သ႔ေသာလညး ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ဘ႑ာေရး စမခန႔ခြမႈသည (၁) စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးဌာနစတ၏ တစကြတစျပားစ ႀကးၾကပမႈသည ကယျပန႔သည ႏငငပငစးပြားေရးလပငနး စမခန႔ခြမႈမပါဝငပ ဘ႑ာေရးႀကးၾကပမႈသကသကကသာ စးစက ေဆာငရြကျခငး (၂) ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားမ စမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကး ဌာနသ႔ အစရငခတငျပမႈမားမာ ပမာဏမားျပားေသာလညး အရညအေသြးနမသညအတြက စြမးေဆာင ခက ေစာငၾကပစစေဆးျခငးက အဟန႔အတားျဖစေနေစျခငး (၃) စာရငးစစေဆးထားသည လက ကန ရငးတမးမားမာ ႏငငတကာ စသတမတခကမားက မမပ ဘ႑ာေရးဆငရာ စြန႔စားရမႈ အႏရာယမားအား နားလညသေဘာေပါကရန မလေလာကျခငးတ႔ေၾကာင ခရးမေရာကပျဖစေန ရသည။ ၂ဝ၁၁/ ၂ဝ၁၂ ခႏစတြင ဂဒပ၏ ၄% ရရာမ ၂ဝ၁၄/ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ဝ.၇% သ႔ကဆငးလာသည ပမနမကလာသည အၾကမးအျမတမားေၾကာင ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ ဘ႑ာေရး ကယပငစမခြငမာ ယခအခါ အကန႔အသတမားျဖငႀကေနရသည။ ဤသ႔ျဖစရသညမာ အေျခခ အေဆာကအအဆငရာ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား၏ လပငနးလညပတစရတ ျမငတကလာ ျခငး၊ ႏငငတကာကနစညေစးႏႈနးမား ကဆငးလာျခငး၏အကးဆကအျဖစ သဘာဝ သယဇာတ မားဆငရာ ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမား၏ ေရာငးရေငြကဆငးလာျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ အျမတေငြမားကဆငးလာျခငးသည ျပညေထာငစဘတဂကသ႔ လႊေျပာငးေငြမားမားက ကဆငး လာေစၿပး ႏငငပငပငစးပြားေရး လပငနးမား အား ၂ဝ၁၄/ ၂ဝ၁၅ ခႏစမ စတင၍ ျပညေထာငစမ လႊေျပာငးေပးေငြ အသားတငလကခသမား ျဖစလာေစခသည။ ႏငငပင စးပြားေရး လပငနးမား၏ အရးမာ ၂ဝ၁၅/ ၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ဂဒပ၏ ဝ.၇% သ႔ျမငတကခၿပး ျပညေထာငစ ဘတဂကမ အျပည အဝကခခရသည။

ကာလတတြင (၁) ျမနမာႏငင ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားအား (သဘာဝသယဇာတဆငရာ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား ၊ အစးရေထာကပမႈမလအပပ စးပြားေရးအရ ရပတညႏငေသာ ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမား၊ အစးရအေထာကအပျဖင စးပြားေရးအရ ရပတညႏငေသာ ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမား၊ ရပတညႏငျခငးမရေသာ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမား ဟ၍) ကယကယျပန႔ျပန႔ အတနးအစား ၄ မး ခြျခားမႈ မေဘာငအသစက ကငသးရန (၂) တသမတတညးျဖစေသာ စာရငးကငစႏႈနးမား၊ အလအေလာက အခကအလကေကာကယစေဆာငးျခငး၊ အစရငခတငျပမႈဆငရာ လအပခကမားက ရးရငးလြယကေစျခငး၊ ျပညသမားအတြက ဘတဂကဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ထတျပနျခငး၊ ရငးလငးလြယကေသာ ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမားေစာငၾကညအစရငခစာထတျပနျခငးတ႔အားျဖင လကရ စြမးေဆာငခကႏင ေစာငၾကပၾကညရစစေဆးမႈတ႔က မြမးမျပျပငရန (၃) ဘ႑ာေရးအေျခအေန၊ အနာဂါတ အလားအလာ၊ လကရႏင အနာဂါတရငးႏး ျမႇပႏမႈလအပခကတ႔အေပၚ အေျခခ၍ ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးတစခခငးစအတြက ကကညသည ထညဝငမႈက ဆးျဖတသတမတရန အဆျပထားပါသည။ ကာလလတတြင ဗဟခပကငမႈေျဖေလာထားေသာ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနအလက ပငဆငမႈမ ဖယခြာမည ႏငငပငစးပြားေရး လပငနးမား ပငဆငမႈ၊ စညးမဥးစညးကမးမားျပဌာနးမႈႏင စမခန႔ခြမႈ တ႔အတြက မဝါဒလပငနးေဘာငအသစတစရပ တည ေဆာကရန အဆျပတငျပထားပါသည။

ကယပငစမခြင တးတက လာေရးအေပၚ စးစက

ခသည။

16

ျမနမာႏငငသည ကမာၻေပၚတြင အခြနအခရေငြစစညးေကာကခမႈ အနမဆးအဆငဝင ႏငင တစႏငငျဖစသည။ ဤကစၥႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငသည အခြနအေျခခကတးခ႕ရန၊ အခြန ေကာကခမႈနညးလမးမားက ျပနလညျပငဆငေရးဆြရန၊ အခြနစမအပခပမႈစြမးေဆာငရည ခငမာအားေကာငးေစရန ဘကစအခြန ျပျပငေျပာငးလေရးအစအစဥက ၂ဝ၁၂ ခႏစမ စတင ေဆာငရြကခသည။ အေျခခကက ျပျပငေျပာငးလေရးမား၏ ရလာဒမာ အျပသေဘာေဆာငေပ သည။ သ႔ေသာလညး အခြနစနစတြင အခြနရေငြ ဆးရးမႈယေပါကမား၊ ကဥးေျမာငးေသာ အခြနအေျခခႏင အခြနစမအပခပမႈဆငရာ အားနညးခကမား သသာစြာရေနဆျဖစသည။ ျပညသ႔ အသးစရတ ျပနလနဆနးစစခက၏ ရညမနးခကမားမာ (၁) ႏငငတကာ ႏႈငးယဥကနးမားႏင ဆကစပ၍ ျမနမာႏငင၏ အခြနအခရေငြေကာကခမႈကပေဖာရန (၂) ေအာငျမငရရခေသာ အေျခခ ရလာဒမားအပါအဝင မၾကာေသးမကာလအတြငးက အခြနစမအပခပမႈႏင မဝါဒျပျပင ေျပာငးလမႈမားအား ျပနလညဆနးစစသးသပရန (၃) မေဝးေတာသည အနာဂါတ အခြနဆးရးမႈ ယေပါကမား၏ အလားအလာရေသာ ႀကးမားသည ဇာစျမစမား (ဥပမာ။ ။ အခြနမကလးမားႏင လႊေျပာငးမႈေစးႏႈနး သတမတျခငး)က ခြျခားစတျဖာသးသပရန (၄) အဆပါ ယေပါကမားအား ကငတြယ ေျဖရငးရနအတြက မဝါဒေရြးခယခြငမားက အေလးထားေဖာျပရန တ႔ျဖစၾကသည။ ဂဒပ၏ ၁ဝ မ ၁၂% သာရေသာ ျမနမာႏငင၏ အစးရ အေထြေထြ ရေငြမားသည ဂဒပ၏ ၁၅ မ ၂ဝ% ရေသာ အလားအလာႏင ယဥလင အေတာပငနညးေနေပသည။ အခြနရေငြသည အစးရ ရေငြ၏ ၆ဝ% ရသည။ ေကာပရတ ဝငေငြခြနမားသည အခြနရေငြ၏ ၃ ပ ၁ ပ ရၿပး ကမာၻလးဆငရာ ပမးမ ၁ဝ မ ၂ဝ% ႏင ယဥလင သသသာသာျမငမားေနေပသည။ ႏႈနးေလာခြန ျဖစဘြယရသည စားသးမႈ အခြနမားမာ အျခားေသာ ဖြ႕ၿဖးဆ ႏငငမားကသ႔ပင အခြနရေငြ၏ ၃ ပ ၁ ပ ရသည။ အေကာကခြန ရေငြမား သည အျခားေသာ ဝငေငြနမႏင ေအာကတနးအလယအလတ ဝငေငြရ ႏငငမား ကသ႔ ပငျဖစၿပး တစစတတစပငးအားျဖင အခြနအေကာက ကယကယျပန႔ျပန႔ ေလာခမႈေၾကာင ကဆငး လာလကရသည။

၂ဝ၁၂ ခႏစမစတင၍ ျမနမာႏငငသည အခြနအခရေငြျမငတငေရးအတြက ကာလတလအပခက မားက ထေရာက၍မတေသာ အခြနစနစတစရပ ထေထာငေရးအတြက ယငး၏ ေရရညေမာမနး ခကမားႏင ခနညႇရန ႀကးပမးလာခသည။ အျခားေသာ တးတကမႈေကာငးမြနမႈ မားအား တရားဝင တာဝနခေစေသာ ကန႔သတမႈမားျဖင ေခတမ အခြနစမအပခပမႈက (၁) အခြနအာဏာပငမားက အခြနေပးသြငးမႈက ညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငးအား ဆန႔ကငတကဖကသညအေနျဖင စညးကမး လကနာျခငးႏင အစရငချခငး ဆငရာ ကနဥးကစၥမားက အခြနထမးမားဆသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး၍ အခြနထမး ကယတငစညးၾကပသည စနစသ႔ ေျပာငးလျခငး။ (အႀကးစားအခြနထမးမားသည ယခအခါ အခြန ထမးကယတငစညးၾကပသညစနစျဖင အခြနေပးေဆာင၍ စာရငးစစေဆးမႈခယေနၿပး အလတစား အခြနထမးမားမာမ ၂ဝ၁၈/၂ဝ၁၉ ခႏစတြင အခြနထမးကယတငစညးၾကပသညစနစျဖင အခြန ထမးေဆာငရန အစအစဥေရးဆြထားသည။) (၂) အခြနအမး အစားထက အခြနထမး ပမာဏအရ အခြနစမအပခပမႈက ျပနလည ဖြ႔စညးျခငး (အခြနထမးၾကးမားရး (LTO)၊ အလတစား အခြနထမး မားရး (MTOs) ႏင အေသးစား အခြနထမးရး (STOs) မားက ထေထာငထား ၿပးျဖစသည။) တ႔ျဖင အေလးေပးေဆာငရြကလကရသည။

အခြနေကာကခမႈနညးလမးအသစမားက ကငသးျခငးမျပပ အကန႔အသတရေသာ အခြန စမ အပခပမႈ စြမးေဆာငရညေၾကာင အခြနမဝါဒ ျပျပငေျပာငးလမႈသည တးတကမႈ အနညးသာ ရသည။ ၂ဝ၁၂ ခႏစ ဝငေငြခြန ဥပေဒသည အခြနအေျခခက ကယျပန႔ေစၿပး အခြနႏႈနးထားမားက ေလာခကာ အကးသငအေၾကာငးသင ျဖစေစခသည။ အရက၊ ေဆးရြကႀကး၊ ကၽြနးသစ၊ ေလာငစာ ႏင သဘာဝဓါတေငြ႕တ႔က လႊမးၿခမေစရန ယစမးခြနႏငအလားတ အထးကနစညခြနက ၂ဝ၁၅

ျမနမာႏငင၏ လကရ ၀ငေငြ ေကာကခမႈသည

ဂဒပ၏ ၁ဝ မ ၁၂% ၾကားတြငသာရၿပး

ယငး၏ အလားအလာ ျဖစသည ဂဒပ၏ ၁၅ မ ၂ဝ%ႏင ယဥလင

အေတာပငနညးပါးေန ေလသည။

ေလာနညးေနသည ၀ငေငြတြင အခြနအခမား

သည ၆ဝ% ရသည။

ထေရာက၍မတေသာ အခြနစနစ ထေထာင

ေရးက ကာလရညတြက ဥးတည၍ ကာလတတြင လအပေသာ ၀ငေငြမား

ရရရန အခြန အပခပမႈဆငရာ/

အခြနစမခန႔ခြမႈဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား

လအပသည။

အခြနစနစ ထေရာကမႈရျခငး

17

အခြနမဝါဒျပျပငေျပာငး လေရးသည စမအပခပမႈ

စြမးေဆာငရည အကန႔အသတ

မားေၾကာင တးတကမႈ အနညးငယမ

သာရေပသည။

အေရးႀကးေသာ အခြနဆငရာ

ျပျပငေျပာငးလမႈ လပငနးစညးမဥး မားေၾကာင အခြန

စညးၾကပထကသညေငြ (tax base)က ခ႕ထြင

ႏငေစခသည။

ခႏစတြင စတငကငသးခသည။ အခြနျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥမားသည ေအာငျမငမႈမားရရခသည။ အထးသျဖင (၁) အခြနထမးႀကးမားအတြက အခြနတငသြငးမႈႏႈနးမာ ၉၅% ေကာရျခငး (၂) အခြနထမးႀကးမားဆငရာ အခြနရးသည အခြနစာရငး စစေဆးမႈ အမားအျပားေဆာငရြကႏငခၿပး tax base တးခ႕ေရးတြင အသးျပႏငသည စးပြားေရးလပငနး ေဆာငတာမားဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ေဖာထတႏငချခငးတ႔ျဖစသည။ အဆပါ အခြနျပျပင ေျပာငးလမႈမားသည ေျပာငးလမႈျမနေသာ သဘာဝ သယဇာတမားမ ရေငြအေပၚ မခအားထားရျခငး အပါအဝင စးပြားေရးဖြ႔စညးတညေဆာကမႈ အကန႔အသတမားက ဖစးလကရသည အခြနအခရေငြေကာကခမႈအေပၚ သသာထငရားေသာ သကေရာကမႈမား ျဖစေပၚေစရန လအပေနေသးသည။ သ႔ေသာလညး အဆပါ ျပျပငေျပာငးလ မႈမားသည ခငမာေသာ အခြနစနစတစရပအတြက အေျခခအတျမစက ခေပးႏငခသည။ ေရ႕သ႔ႀကတငေမာေတြးၾကညမညဆလင ျမနမာႏငငသည အထးသျဖင ေဖာျပပါအခကမားမ ထြကေပၚလာသည အခြနအခရေငြ ဆးရးမႈယေပါကမားႏင ရငဆငေနရသည။ (၁) ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ အေရာငးအဝယမားဆငရာ အခြနအေျခခယယြငးျခငး။ ။ အခြနစညးၾကပႏင သည လပေဆာငခကတစရပႏင သကဆငသည သတငးအခကအလကမား မျပညစျခငး၊ ဝငေငြခြနဥပေဒ၏ ေဖာျပခကမား မျပညစျခငး၊ ကမၸဏ အပစႀကးတစခအတြငး လပေဆာငခကမား အတြက အခြနေကာကခႏငရန အခြနစမအပခပမႈဆငရာ တာဝနရသမားအား ခြငျပသည ျပဌာနးခကမား မရျခငး တ႔ေၾကာငေပၚေပါကလာျခငးျဖစသည။ (၂) အခြနမကလး ျပဌာနးခကမား။ ။ ျမနမာႏငငသည အခြနကငးလြတခြင ျပသညကာလ အပါအဝင အခြနမကလးမားေပးထားသည။ ဤမကလးမားသည လမႈေရးအရ ျပနရခကျမငမားၿပး ပဂၢလက ျပနရခကနညးပါးသည က႑ မားအား လလေလာကေလာက ဆြေဆာငျခငးမျပႏငေပ။ စြန႔လႊတလကရသညအခြနအခရေငြ ေၾကာင ကနကေသာစရတမာအား ေနာကဆကတြစးပြားေရး လပေဆာငခက မရရသည အကး အျမတမားႏင ႏႈငးယဥခြျခား စတျဖာသးသပမႈမာ အကန႔အသတရေနသည။ အဆပါမကလးမား ေၾကာင ေပၚေပါက လာဘြယရသည သသာထငရားေသာ အခြနအေျခခ ဆးရးမႈယေပါကမားက အေလးေပးေဖာျပထားသညအခနးသည အႀကးစားအခြနထမးမားအတြက ေကာပရတဝငေငြခြနမ ေပၚထြကလာမည အခြနစရတ အနာဂါတပရပက မနးဆၾကညထားပါသည။

Tax base ယယြငးျခငးအား ကငတြယေျဖရငးရနအတြက PER သည (၁) ကမၸဏအပစမားအေနျဖင စေပါငးအခြနေဆာငသည စာရြကစာတမးမားအား တငျပရနလအပေသာ၊ လြတလပညမသည မမားကငသးေသာ၊ အခြနအႀကးဝငသည ေနထငမႈ ကာလအား ရငးရငးလငးလငးျပဌာနးထားေသာ၊ ေပးေဆာငခရသည အတးႏႈနးအေပၚ ႏႈတပယသကသာခြငႏင ေနာငႏစမားသ႔ ဆကလကသယေဆာငႏငသည အရးတ႔အား ကန႔သတထားေသာ ျပဌာနးခကမားက ဝငေငြခြနဥပေဒတြင ထညသြငးျပဌာနးရန (၂) အခြနအာဏာပငမားအေနျဖင စးပြားေရးလပငနးက ပေဖာၾကညႏငသည သတငးအခကအလကမား စေဆာငးမႈက ခငမာအားေကာငးေစရန (၃) ႏငငတကာအေရာငးအဝယမားႏင ပတသက၍ အခြနသေဘာတညမႈအသစမားက သတႀကးႀကး ထား လကမတေရးထးျခငးႏင ကာလရညတြင လႊေျပာငးမႈေစးႏႈနးသတမတျခငးဆငရာ စညးမဥးစညးကမးမား ျပဌာနးျခငးတ႔ ေဆာငရြကရန အဆျပထားပါသည။ အခြနမကလးမားေပးျခငး ႏငပတသကသည ျပျပငေျပာငးလမႈမားေဆာငရြကရန PER သည (၁) ရငးႏးျမပႏသမားအား ေပးထားသညအခြနမကလးမားႏင ပတသကေသာအခကအလကမားက စစညးတငျပျခငးႏင အခြနစရတခန႔မနးခကမား ထတျပနျခငးတ႔အားျဖင ပြငလငးျမငသာမႈ တးတကလာေစရန (၂) ခစားခြငရသည အခြနမကလးစနစႏင ပယေဖာကႏငရန အလားအလာရသည အခြနကငးလြတသကသာခြငကာလအား ခနညႇရန (၃) စရတ-အကး ခြျခားစတျဖာသးသပမႈအေပၚတြင အေျခခ၍ အခြနမကလးမားကေပးျခငး (၄) အခြနမကလးအတြက ဥပေဒဆငရာ မေဘာငမားအား ရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒထက ဝငေငြခြနဥပေဒတြင ထညသြငးျပဌာနးျခငးက စဥးစားသးသပရန တ႔က အဆျပတငျပထားပါသည။

18

ျမနမာႏငင ျပညသ႕ေၾကြးၿမစမခန႔ခြမႈသည ျပညတြငးႏင ျပညပေၾကြးၿမမား အလငအျမန ကယျပန႔ လာသညအခါ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ေဆာငရြကလာခရသည။ ၂ဝ၁၁ ခႏစမ စတင၍ အစးရသည ျပညသ႔ေၾကြးၿမ စမခန႔ခြမႈ လပငနးမား ေခတမေရး၊ တး၍တး၍ မားေျမာငရပေထြးလာေနေသာ ျပညသ႔ေၾကြးၿမအစစက ကငတြယေျဖရငးရနအတြက အဖြ႔အစညးႏင လ႔စြမးအားအရငးအျမစ စြမးေဆာငရညတညေဆာကေရးတ႔က လပေဆာငလာခသည။ ျပညသ႔အသးစရတ ျပနလနဆနးစစ ခက၏ ရညမနးခကမားမာ (၁) မၾကာေသးမကာလအတြငး ျပျပငေျပာငးလမႈမားအပါအဝင ျပညသ႔ ေၾကြးၿမ စမခန႔ခြမႈ လပငနးမေဘာငက ျပနလညဆနးစစသးသပရန (၂) ျပညသ႔ေၾကြးၿမ အစစအား ျပညတြငးေၾကြးၿမေစးကြကခ႕ထြငျခငး အပါအဝင သငေလာေသာစရတႏင စြန႔စားရမႈအႏရာယ အဆငမား၌ ထနးထားေရးအတြက ကာလလတေခးယမႈမားအတြက ေရြးခယခြငမားအား ခြျခား စတျဖာသးသပရန တ႔ျဖစၾကသည။

မၾကာေသးမႏစမားအတြငး ေၾကြးၿမစမခန႔ခြမႈ ျပျပငေျပာငးလေရး ဆငရာတးတကျဖစထြနးမႈတြင စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနတြငသာ ျပညသ႔ေၾကြးၿမစမခန႔ခြမႈက စစညးအပႏငးထားျခငး၊ ျပညသ႔ေၾကြးၿမဥပေဒက ျပဌာနးျခငး၊ ကာလလတေၾကြးၿမ မဟာဗဟာေရးဆြျခငး၊ အစးရ ေငြတကစာခပႏင သကေသခလကမတမားေရာငးဝယေရး ေစးကြကဖြငလစျခငး၊ ေၾကြးၿမႏင ေငြသား စမခန႔ခြမႈ လပေဆာငခကမားအၾကား ေပါငးစပညႇႏႈငးမႈတးျမငျခငးတ႔ ပါဝငသည။ အေျခခ ကေသာ အဖြ႔အစညးဆငရာတညေဆာကမႈမားတြင တးတကျဖစထြနးမႈမား ရေသာလညး ေၾကြးၿမ စမခန႔ခြမႈဌာနခြ (DMD) သည အေရးပါေသာ အေကာငအထည ေဖာမႈစြမးေဆာငရည အကန႔ အသတမားႏင ရငဆငႀကေတြ႕ေနရသည။ DMD သည အကန႔အသတရေသာ ဝနထမး အငအား ျဖင တးပြားလာေသာ အလပတာဝနမားက ထမးေဆာငေနစဥမာပင ႀကးမားသည ျပျပငေျပာငးလ မႈမားက ေဖာေဆာငရန ႀကးပမးလကရပါသည။

ေလာေလာဆယတြင ျမနမာႏငငသည ေၾကြးၿမဖစးမႈအႏရာယနညးပါးသည။ သ႔ေသာ ႀကတင ေမာလငထားသည (PER) ကာလလတခန႔မနး တြကခကမႈမားထက နညးသြားလငေသာလညး ေကာငး သ႔မဟတ ခန႔မနးႏငအမနၾကား ဘ႑ာေရး ခၽြတေခာကြာဟမႈမားေၾကာင (fiscal slip-page) အႏရာယထခကလြယသည အေျခအေနတြငရေနေပသည။ အဆပါ အႏရာယမားအနက အခ႕မာ ဖြ႔စညးတညေဆာကမႈဆငရာႏင သဘာဝေဘးအႏရာယ ကသ႔ေသာ ျပငပႏငဆငေသာ အႏရာယမား ျဖစၾကသည။ အထကေဖာျပပါတးတကမႈႏင ျပညသ႔အသးစရတအေပၚ အဆပါ အၾကပအတညးမား၏ စေပါငးရကခတမႈသည ျပညသ႔ေၾကြးၿမ ေပးဆပႏငစြမးအေပၚ သသသာသာ ကဆငးလာေသာ အေနအထားဆသ႔ ဥးတညသြားေစႏငသည။ အားနညးသည မဝါဒ ဝနးကင ကလညး အဆပါအႏရာယမားက ပမဆးဝါးသြားေစႏငသည။ ဥပမာ တးတကမႈအား အနညးငယ သာ သကေရာကမႈျဖစေစသည စြမးေဆာငရညမျပညဝေသာ ေငြလးေငြရငး သးစြမႈမား၊ စြမးေဆာင ရညျပညစြာ အေကာငအထညမေဖာနငေသာ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားေၾကာင ပဂၢလက ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားက ေလာနညးသြားေစျခငးမား။ စးပြားေရး ထခကတနခါမႈမား ျဖစသည အခါတြင ၾကားခ ကာကြယရနအတြကရေသာ ၀ငေငြနညးျခငး တ႕ျဖစသည။

ျပညသ႔အသးစရတ ျပနလနဆနးစစခကသည ကာလလတဘ႑ာေရး မေဘာငအတြငး ဘ႑ာ ေရး လေငြျပမႈအား ျဖညဆညးရန ကြျပားျခားနားေသာ ေခးေငြရယျခငး မဟာဗဟာမားႏင ျပညသ႔ ေၾကြးၿမအစစဆငရာ စရတႏင အႏရာယမားအေပၚ အဆပါကြျပားျခားနားေသာ မဟာဗဟာမား၏ သကေရာကမႈမားက သးသပတငျပထားပါသည။ အဆပါ မဟာဗဟာမားတြင ျမနမာႏငငေတာ ဗဟဘဏမ ဘ႑ာေငြ ျဖညတငးေပးျခငးအား ဖယရားျခငးဟေသာ အဆးစြန ရညမနးခကႏငအတ ျပညပႏင ျပညတြငးေၾကြးၿမမားအၾကား ကြျပားျခားနားေသာအပငးမားပါဝငသည။ ျပငပမ သကသာ

ေၾကြးၿမစမခန႔ခြမႈအတြက အဖြ႔အစညးဆငရာ မေဘာင

ျပျပငေျပာငးလျခငးတြင ေကာငးမြနေသာ

တးတကျဖစထြနးမႈမားရ ေသာလညး အေရးႀကး

ေသာ အေကာငအထည ေဖာမႈတြင စြမးေဆာင

ရညမာ အကန႔အသတမားရ ေနဆျဖစသည။

ကာလလတဘ႑ာေရး မေဘာငအရ ခန႔မနးထား

ေသာ အသးစရတမားအား ျဖညဆညးရနမာမ ျမနမာႏငငမ ေခးယႏငသည။ သ႔ေသာ PER

တြငေဖာျပထားသညအတငး ဘ႑ာေငြ ရာေဖြမႈ ခြငခ႕ထြင

ရန (fiscal space) ျပျပင ေျပာငးလေရးမားက

လပေဆာငရန လအပၿပး တးတကမႈေႏးျခငးႏင

ခန႔မနးခကႏင အမနၾကား ဘ႑ာေရး ခၽြတေခာ

ကြာဟခကမားေၾကာင ျဖစေသာ (fiscal slip-

page) ေဘးေတြ႕ႏငေသာ အလားအလာမားက

ေရာငရားရန လသည။

ျပညသ႔ေၾကြးၿမစမခန႔ခြမႈ ခငမာအားေကာငးေစျခငး

ေခးေငြရယျခငးမဟာဗဟာ မားသည လေငြျဖညဆညး ျခငး၊ ျပညသ႔ေၾကြးၿမအေပၚ

19

အျခားအျခားေသာ စရတႏင စြန႔စားရမႈအႏရာယ သက ေရာက ရကခတမႈမားအား

သးသပအကျဖတရန ခငမာ ေသာ အေျခခတစရပ ထေထာင

ျခငးတ႔အတြက အျခားေသာ အၿပငေရြးခယခြငမားက

စဥးစားသးသပထားသည။

ပြငလငးျမငသာမႈႏင ရငးႏးျမႇပႏသ ဆကဆေရး

တးတကလာျခငးသည မေဝးလသည အနာဂါတတြင ျပညတြငး ေၾကြးၿမေစးကြက

ဖြ႕ၿဖးေရး အားထတမႈမားအား အေထာကအက ျဖစေစႏငသည။

ေသာ ႏႈနးထားျဖင ဘ႑ာေငြျဖညတငးႏငမႈ ျမငမားသည မဟာဗဟာသည အျခားေသာ မဟာဗဟာ မားထက ထကသငအားေလာစြာ သာလြနေကာငးမြနသည။ ျမငမားေသာအတးႏႈနးႏင ျပနဆပရမညကာလ တေတာငးေသာေၾကာင ျပညတြငးေခးယမႈျမငမားသည မဟာဗဟာမားသည ေၾကြးၿမ ဝနထပဝနပး ပမျမငမားသည။ သ႔ေသာလညး တစခနတညးမာပင ျပညတြငးေၾကြးၿမေစးကြကဖြ႕ၿဖးေရးက အေထာကအကျပရနအတြက ထေရာကသညနညးလမးတစရပလညး ျဖစသည။

ျမနမာႏငငသည ယငး၏ျပညတြငးေၾကြးၿမေစးကြကဖြ႕ၿဖးေရး ခရးရညႀကးတြင အစကနဥး အေစာ ဆးအဆငမား၌သာ ရေနေသးသည။ ေလာေလာဆယ ေစးကြက ပးေပါငးပါဝငမႈမာ ဖြ႕ၿဖးမႈ အေစာပငးအဆငတြင ရေနကမဟတသည၊ ျဖစသငသည အလားအလာေအာက ေရာကေန သည အေနအထားျဖစသည။ ေမခရစးပြားေရးတညၿငမမႈႏင တးတကမႈက အေထာကအကျပ သည ျပညသ႔ဘ႑ာေရးႏင ေၾကြးၿမစမခန႔ခြမႈဆငရာ ကယကယျပန႔ျပန႔ ျပျပငေျပာငးလေရး မားသည ျပညတြငးေၾကြးၿမ ေစးကြက ခ႕ထြငေရးအတြက အေရးႀကးေပသည။ သ႔ေသာလညး အတးႏႈနးမား ျမငရနခြငျပျခငး၊ ပြငလငးျမငသာမႈတးပြားေစျခငး၊ ရငးႏးျမႇပႏသ ဆကဆေရး ခငမာအားေကာငးေစျခငးတ႔ အပါအဝင အစးရ ေငြတကစာခပႏင သကေသခလကမတ ေစးကြက က ယၾကညစတခေစျခငးႏင ေစးကြကခ႕ထြငျခငးမား စသညေျခလမးမားက ဆကလက ေဆာင ရြကရန မေဝးေတာသည အနာဂါတတြင ရေနပါသည။

20

The World Bank Myanmar

No 57, Pyay Road61/2 Mile, Hlaing Township, Yangonwww.worldbank.org/myanmarwww.facebook.com/WorldBankMyanmarmyanmar@worldbank.org