Interpretaci!n en GaliciaNovas do eido da interpretaci!n do patrimonio

!xito do curso de Ren"e Sivan no CEIDA

Un intre da visita ! xacemento romano de Cambre

Tal como anticipabamos no

número anterior,

desenvolveuse o curso

da museógrafa Renée Sivan,

no CEIDA.

O curso tivo un novedoso enfo-

que teórico e unha clase práctica

no Centro de Interpretación do

xacemento romano de Cambre.

(páxina 2)

Artigo de Marlene Anaya.

Breve ficha de equipamentos de interpretación en Galicia.Comezamos polo Centro de interpretación do xacemento romano de Cambre.Artigo de Araceli Serantes.

EDITORIAL: SEGUIMOS MEDRANDO COMO GRUPO#SEGUIMOS MEDRANDO EN CONTIDOS

Logo da experiencia piloto do n"mero 1, collemos folgos para seguir cara adiante, e informar das novas que se producen en Galicia no eido da interpretaci!n do patrimonio.

O crecemento da asociaci!n precisa novas canles de comunicaci!n coma este.

Un xeito de tecer unha rede de contactos e experiencias entre nos, que vai pouco a pouco xerando novas ideas e proxectos.

Un patrimonio estragado polo desco#ecemento e falta de aprecio, precisa da interpretaci!n para trocar esta situaci!n.

A vosa participaci!n fai medrar ! grupo.

Deseño e maquetación: Enrique Mingote.

INFORMATIVO DO GRUPO TERRITORIAL GALEGO$N%2 18 DE MAIO DE 2008

$ P&GINA 1

' Xornadas de Alicante 2008(

Se tiveramos que resu-

mir nunha palabra as

xornadas de Alicante

seria a de

“comunicación”.

Comunicación en canti-

dade e calidade das po-

nencias desenvolvidas, e

comunicación entre nós.

Moitos de vos tedes no-

vas boca-orella das xor-

nadas.

Pero solo aquí

atoparedes infor-

mación completa

do acontecido. (pá-

xina 5).

Artigo de Teresa Fernández.

Gu$a de equipamentos

CONSERVAR O PASADO E PROTEXER O FUTURO:

A INTERPRETACI)N DO PATRIMONIO SEGUNDO REN*E SIVAN

No contexto do curso ' Museograf+a e Inter,pretaci!n do Patrimonio(, organizado polo

CEIDA, o segundo m!dulo impartiuno a arque!loga e muse!grafa, conservadora e fundadora do Museo da Historia de Xe,

rusalem, Ren-e Sivan.

Compartiu connosco a s"a rica expe,riencia en plani.caci!ns de museos, de,

senvolvemento de proxectos e programas muse+sticos, nos contidos desenvolvidos ao longo do m!dulo falou de dese#o concep,tual, interpretaci!n e presentaci!n de

xacementos arqueol!xicos e monumen,tos hist!ricos.

O seu punto de partida - a democrati,

zaci!n da cultura, na actualidade - un feito que a cultura pode che,gar a m/is xente, o seu goce

relaci!nase co tempo de ocio e lecer, as persoas fanse part+,cipes da cultura visitando mu,seos, parques naturais e outro

tipo de equipamentos semellantes.

Aproveitar o patrimonio para bene.cio

da sociedade non - posible sen presen,tar os seus contidos, coidar as s"as es,peci.cidades, ter en conta a universali,

dade dos seus valores facendo -nfase na s"as particularidades. A difu,

si!n, o marketing e a divulga,

ci!n son ferramentas que axudan, pero - a interpreta,ci!n e a presentaci!n as que permiten converter o

obxecto hist!rico ou na,tural nunha experiencia

cultural, - dicir, nun

lugar de pracer senso,rial e intelectual sen rachar coa a s"a au,

tenticidade.

O SIGNIFICADO DA INTERPRETACI)N

Interpretar signi.ca explicar o escuro, espertar a conciencia dos/das visitantes para conservar o patrimonio interpretado;

a IP - o vencello mediador entre patrimonio e visitante. Atrav-s da IP se explica el legado natural e cultural das/dos usuarias do mesmo.

Presentar o patrimonio non -

educar 0no sentido da pedagox+a

cl/sica1 - reciclar os co#ecemen,

tos cient+.cos para que sexan 'di,

xeridos( pola gran p"blico, a pre,

sentaci!n - o soporte material da

IP, relaci!nase co sensorial, co

est-tico, ten que ser clara, conci,

sa para crear unha experiencia na

que a/o visitante sexa part+cipe.

O co#ecemento cient+.co - a

base de toda interpretaci!n, pero

non - a interpretaci!n en s+.

A interpretaci!n est/ presente en

todos os campos da presentaci!n,

este - un feito fundamental / ho,

ra de transmitir a mensaxe, por e

para esto se reconstr"e, se restau,

ra. O resultado, ch/mese plan

mestre, plan museol!xico, etc., -

o produto das elaboraci!ns inter,

disciplinares dos grupos de tra,

ballo coordenados polo/la profe,

sional do patrimonio.

INFORMATIVO DO GRUPO TERRITORIAL GALEGO$N%2 18 DE MAIO DE 2008

$ P&GINA 2

ASPECTOS A TER EN CONTA NO PLAN MESTRE: I. OBXECTOS / SITIO

INFORMATIVO DO GRUPO TERRITORIAL GALEGO$N%2 18 DE MAIO DE 2008

$ P&GINA 3

Avaliaci%n do contido:, Posibilidades tem/ticas xeral e espec+.cas

, Valor educativo,informativo

, Capacidade de atracci!n

, Historia ou historias

, Relaci!n vestixio,tem/tica

, Posibilidades ilustrativas

Avaliaci%n do p&blico:

, Escolares, turistas, poboaci!n local

, Visitas individuais, grupais

, Gu+as locais ou externos/as

, Tempadas e horarios do 2uxo

Avaliaci%n do espazo:

, Relaci!n visitante,vestixios

- Espazos accesibles

- Capacidade de acollida e 2uxo de p"blico

, Limitaci!ns de acci!ns

Avaliaci%n da materia:

, Presenza f+sica dos vestixios

, Lexibilidade dos vestixios

, Capacidade de manter a atenci!n

- Posibilidade de comprensi!n por tratamento

, Valor narrativo

, Valor est-tico

Foto 1: Centro de interpretaci!" do xacemento romano de Cambr# Foto 2: Igrexa de Sta. Mar$a de Cambr# O deseño interpretativo en

xacementos arqueolóxicos amósase indispensable para unha boa comunicación co público.

II. PROCESO DE ELABORACI)N

Gui%n: narrativa que se vai a expo#er no sitio, dar prioridade cando existan narrativas paralelas. Aqu+ est/ a mensaxe que se desexa transmitir.

Visualizaci%n: como no cine, semella un 'story board( , - un esbozo gr/.co, unha simulaci!n, co obxectivo de contextualizar e equilibrar o dese#o.

En conxunto aportan elementos importantes ! dese#o da pre,sentaci!n en canto a:

• Nivel de presentaci!n

• Tratamento do entorno

• Capacidade de acollida e 2uxo de p"blico

• De.nici!n de percorridos

• Filtros e servizos complementarios

• Produtos derivados

I e II conducen a:

CONCEPTO INTERPRETATIVO

O Que: de.nici!n de contido.

O Como: sistema de presenta,

ci!n 0virtual, sistema m!bil,

contenedor1.

O Donde: de.,

nici!n do espa,

zo: baixo ceo,

lugar pechado,

museo, museo

de sitio, cen,

tro de

inter,

preta,

ci!n.

Unha vez rematado o proceso, as

e os profesionais do patrimonio

esperamos que a mensaxe chegue

ao gran p"blico, para facer reali,

dade aquelo que nos dixo Ren-e

Sivan, ' conservar o pasado e prot#%

xer o futuro(, ademais engadiu ' a

clave est& en saber que hoxe ' o pasado

de ma(&(.

Informaci%n xeraldo modulo

Datas: 25 e 26 de abril

Lugar: CEIDA e Xacemento Romano de Cambre

Temática: A interpretación do pa-

trimonio como ferramenta para a

comunicación eficaz.

Análise “in situ” do deseño exposi-

tivo e presentación dun recurso

patrimonial arqueolóxico.

Destinatarios/as:

Museográfas/os, deseñadores/as

de espazos expositivos, axentes de

uso público en espazos naturais,

guías turísticos, intérpretes do pa-

trimonio.

FICHA DO CENTRO DE INTERPRETACI)N DO XACEMENTO ROMANO DE CAMBRE:

INFORMATIVO DO GRUPO TERRITORIAL GALEGO$ N%2 18 DE MAIO DE 2008

Marlene Anaya G.

Corresponsal aipera

Centro de Interpretaci!n do xacemento romano de CambrePraza do Mosteiro, n% . 15660 Cambre

Horario de visitas: De luns a venres

de 11 a 14 y de 17 a 20 horas

S/bados, Domingos e festivos 11 a 14 horas.

Visitas libres ou para grupos organizados, previo acordoEntrada gratuita.

Telefono: 981 65 62 17 , E,mail: museo@cambre.org

A auga " un pracer para as persoas. 3E que fac+an os romanos do s-culo III cando vivian no rural galego? O centro de interpretaci!n amosa os restos unha piscina de auga fr+a 0balneum1 e dunhas letrinas que formaban parte dun conxunto termal dun asentamento agropecuario ou 'villae( romana, na que se pon de manifesto a importancia da auga nesta cultura. O m/is singular son as pinturas murais que adornaban a b!veda, "nico caso na Galiza. Polbos, peixes, vieiras... recrean un mar que fai dos ba#os un aut-ntico pracer. Paga a pena completar a experiencia coa visita guiada a Igrexa rom/nica Santa Mar+a de Cambre.Artigo de Araceli Serantes Pazos

XORNADAS DE ALICANTE 2008

SA4DA: GaliciaDESTINO: AlicanteDURACI)N DA VIAXE: 5 d+asALOXAMENTO. Hotel KriziaESCENARIO DAS XORNADAS: Museo arqueol!xico provincial de Alicante.

Coa colaboraci!n da Universitat d(Alacant, o Instituto Universitario de Investigaci!ns Tur+sti,cas, o MARQ ,museo Europeo do ano 2004,, Deputaci!n de Alicante, Ajuntament de La Vila Joiosa, Patronato Municipal de Cultura do Ajun,tament de Alicante, Ajuntament de Petrer, ICOM Espa#a, e TURIGU4AS Alicante, despegaron as tan esperadas ponencias das VII Xornadas da AIP, nesta ocasi!n cunha a2uencia tan numerosa e cun,has ponencias tan interesantes, que tal e como se pod+a escoitar a sensaci!n era de congreso.

A representaci!n galega, coma sempre ampla, e a pesares de botar en falta a compa#eiros que si foran noutras ocasi!ns. Conste que moitos non estiveron .sicamente, pero si os folletos das s"as empresas recib+ndonos nada m/is entrar.

A apertura por todo o alto a cargo de Ren-e Sivan deixaba claro que 'non se pode valorar o que non se

co#ecece nin protexer o que non se valora(, e que a interpretaci!n como veh+culo entre o p"blico e o obxeto patrimonial persegue un triple obxetivo: ilustrar, protexer e capitalizar 0no sentido de dar bene.cio econ!mico e cultural1, e que para conse,guilo o profesional da interpretaci!n debe ser crea,tivo, imaxinativo e ter sentido do humor, o mesmo do que .xeron gala int-rpretes como Francisco Ja,vier Benitez e Elvira Lezcano.

A REPRESENTACI)N GALEGA

O primeiro, gaditano, non preci,sa de m/is presentaci!n, entrou pola porta de atr/s, nunha hora

da tarde moi dif+cil, caricaturiza,do, e transport/ndonos de cheo /s Cortes de C/diz, ademais de

facer gala dun control das t-cni,cas de interpretaci!n que empre,gou constantemente, fac-ndonos

rir tanto tanto, que case sa+mos

falando franc-s e vestidos como

en 1812. Mavi, pola s"a banda, transmitiu dun xeito conciso, provocador, relevante ao ego, e

con moito humor,sorna, a expe,riencia levada a cabo por un gru,po de alumnos da s"a escola que acercaron o pasado do edi.cio no

que estudan, present/ndoo a tra,v-s dun traballo interpretativo e evocador de emoci!ns e sensa,

ci!ns, todo elo amenizado por unha melod+a que mesturaba a idea que quer+an transmitir e que

tam-n provocaba gargalladas:( unos que nacen otros morir/n, unos que r+en....(.

Outra galega, Araceli Serantes,

vicepresidenta da asociaci!n, de alcume Boli, presentou coa s"a cadencia t+pica, un proxecto au,

t!ctono en Ourense, no que so,bre as bases dun Plan de Dinami,zaci!n Sociocultural que preten,de recuperar os recursos etno,

gr/.cos de car/cter comunal, e cun modelo de xesti!n que impli,ca a veci#anza na custodia do pa,

trimonio, ao seren eles quenes gu+an e achegan o patrimonio aos turistas a trav-s dunha ruta in,

terpretativa. Deste xeito l!grase suscitar un inter-s e unha inte,racci!n entre a poboaci!n local e posibilitase unha experiencia sin,

gular.

INFORMATIVO DO GRUPO TERRITORIAL GALEGO$ N%2 18 DE MAIO DE 2008

Un galego,arxentino, Carlos Bal,boa, que tivo a xenerosidade de compartir o seu libro na rede, destacou a importancia da exis,tencia dun gui!n como eixo ver,tebrador do relato, da exposici!n e da accesibilidade do co#ece,mento, a mesma idea que defen,deu Manuel Esperilla, socio de Marcelo Mart+n, e ga#adores da idea 'Parque de los Cuentos(.

Tomando palabras textuais 'tra,tar+ase de utilizar a disciplina da interpretaci!n ao servicio dunha estrutrura narrativa l!xica e or,ganizada, que non nace s! da an/,lise e da potencialidade do recur,so sen!n dun acto intelectual a priori(.

Os an.tri!ns, ademais de ter tra,ballado intensamente, tam-n ex,puseron os seus traballos; Carmi,na Bonmat+ e Malena Lloret, compa#eiras no museo da Villa,joyosa de Antonio Espinosa, pre,sidente da AIP, sorprenderon a pesar da s"a xuventude, cunha claridade de ideas e do cami#o

que hai que recorrer nos museos para facer m/is participes aosvisitantes culturais, adaptando as experiencias a cada tipolox+a de p"blico, facendo sentir as pezas aos invidentes, facendo accesible o edi.cio, facendo accesibles as explicaci!ns, e facendo an/lises da e.ciencia do transmitido. Rosario Naval!n, Universidade de Alicante e responsable coa s"a perseverancia de que se cumplisen os horarios das xor,nadas, comentou os datos esta,t+sticos que marcar/n as tenden,cias futuras da demanda na Cos,ta Blanca.

Nestas xornadas, e a diferencia das anteriores, moitos outros po#entes presentaron os seus traballos dun xeito breve pero moi enriquecedor, polo que su,p!n, en tan breve espacio de tempo, escoitar e saber de tantas experiencias que se est/n a levar adiante no conxunto de todo o

territorio: Ana Gald!s, Gipuzkoa, coa tese que est/ a realizar sobre a presentaci!n do patrimonio o ar libre con t-cnicas interpretati,vas; Javier S/nchez, que co rotei,ro da l/ convida /s cami#adas que anta#o .xeran arrieros, carrete,ros e mari#os, toda unha presen,taci!n dun gran espazo que abrangue dende San Sebasti/n ata Santander, dende Medina do Campo ata Bilbao, todo un terri,torio ao ar libre e cunha infraes,trutura de apoio: centro de inter,pretaci!n da trashumancia, mu,seo das boinas, museo da l/,etc.

Por "ltimo, e dado que - imposi,ble nomear todos os po#entes que polo escenario pasaron, des,tacar unha ponencia delicada e pol-mica: a de )scar Navajas, que con 'Campos de Paz(, traballa a transmisi!n da identi,dade de cara a conservar a memo,ria vencellada cunha -poca tan dura como a Guerra Civil, po,#endo en relevo cami#os milita,res, trincheras, tipos de forti.ca,ci!ns, refuxios, etc., todo un reto para esta democracia.

Da gastronom+a e farra, absoluto mutismo, hai que estar in situ.

E co gallo de amosar o aprendido nestes d+as, o s/bado, de tarde e trala asamblea 0 non vou contar nada, teredes que esperar ao in,forme da Directiva, si adianto que cun enfoque de participaci!n distinto1, a visita ao Xacemento de Lucentum, Tossal de Manises e a sorte de escoitar a Pablo, res,ponsable no concello, e que nos presentou todo o proxecto futuro de desenvolvemento interpretati,vo para a cidade de Alicante, un aut-ntico cicer!n que falaba con paix!n do seu so#o.

O domingo, de ma#/n, La Illeta dels Banyets, un recanto con en,canto explicado in situ pola mis,m+sima Ren-e Sivan.

E se hai algo que fai destas xor,nadas algo inesquecible, -, sen d"bida, o achegamento e forne,cemento das relaci!ns humanas, as sensaci!ns raras e gustosas coas que se volta, e a xente nova que se incorpora, pero esto non fai falta que o conte, quenes tedes estado, xa sabedes a que me re.,ro.

Despedida e peche. Que m/is queren?$

V-monos, nuns d+as en Galicia, e nalg"n punto de Espa#a no 2009.

Artigo de Teresa Fern!ndez Casal

INFORMATIVO DO GRUPO TERRITORIAL GALEGO$ N%2 18 DE MAIO DE 2008

Foto 1: Un momento da Asamblea xeral Foto 2 Xacemento arqueol!xico da I)eta