‘n reis deur die psalms -...
TRANSCRIPT
1
‘n Reis deur die Psalms
Bybelstudie handleiding vir
N G Kerk Meiringspark Maart 2011
U is welkom om die Bybelstudie af te laai vanaf die webwerf en in u eie gemeente te gebruik.
Psalm 1 Die regverdige en die goddelose.
Psalm 8 Wat is die mens dat U aan hom dink. Psalm 23 Die Herder en die Tafelheer . Psalm 46 Bedaar , God is daar ‘n Vaste vesting is ons God . Psalm 51 O Heer vat my sonde weg. Psalm 84 Hoe lief het ek U woning Here !
Psalm 91 Hy wat by die allerhoogste skuiling vind . Psalm 100 Dien die Here met blydskap. Psalm 121 My hulp van die Here. Psalm 136 Sy liefde hou nooit op nie. Psalm 139 Die Here ken my deur en Deur Psalm 146 Prys die Here van die Heelal
2
BELANGRIKE GEGEWENS DOEL: Om in poësievorm uiting te gee aan klagtes, lof, aanbidding en belydenis SKRYWERS:
Aan Dawid word 73 psalms toegeskryf; aan Asaf twaalf; aan die Koragiete nege; aan Salomo twee, en aan Heman (saam met die Koragiete), Etan en Moses elk een.
Daar is 51 anonieme psalms in die Bybel. Volgens die Nuwe Testament word twee van die anonieme psalms (2 en 95) ook aan Dawid toegeskryf (vgl Hand 4:25; Heb 4:7). Die verwysings na Dawid, Salomo en ander beteken nie noodwendig dat hulle die skrywers daarvan was nie, maar moontlik dat dit uit ’n versameling uitkom wat hulle naam dra.
ONTSTAANSTYD: Tussen die tyd van Moses en die tyd van die Babiloniese ballingskap (586 vC) AGTERGROND: Die meeste psalms is nié historiese beskrywings nie. Daar is egter heelwat parallelle tussen die psalms en historiese gebeure en periodes, soos byvoorbeeld die tyd toe Dawid vir Saul moes vlug asook sy owerspel met Batseba. KERNVERS: ‘Laat alles wat asem het, die Here prys! Prys die Here!’ (150:6).
BELANGRIKE PLEK: God se heilige tempel
OORSIG:
’n Mens kan slegs jou ware self openbaar as jy eerlik sê hoe jy voel
en wat jy dink. Dan eers kan hulp op ’n diep geestelike vlak verleen
word. Die oppervlakkige kommunikasie wat by so baie mense ’n lewens
patroon geword het, kenmerk dikwels ook ons omgang met God.
Ons rammel die woorde wat ons al soveel dekades ken, vinnig af,
of sê ’n paar geykte dinge — en noem dit dan gebed. Natuurlik hoor
en verstaan Hy ook ons floue pogings, maar as ons, ons kommuni-
kasie met Hom in so ’n mate vervlak, kortwiek ons ook ons verhou-
ding met ons Vader. Hy ken ons en wil hê dat die kommunikasie
tussen ons en Hom eg en betekenisvol moet wees.
As ’n mens jou Bybel naastenby in die middel sou oopslaan (middel
aan die dikte gemeet en nie ten opsigte van die aantal boeke nie),
sal jy dit waarskynlik by Psalms oopmaak. Hierdie grootste ver-
sameling liedere en gebede is ’n weerspieëling van die menslike hart
en siel. Die hele spektrum van die mens se ervaringsveld kom daarin
tot uiting. Hierdie boek bevat nie geykte woorde nie — nee, die
skrywers stort hulle ware gevoelens hier uit en skets daardeur vir
ons die dinamiese, kragtige en lewensveranderende verhouding
wat hulle met God het. Die psalmdigters bely hulle sondes, gee
uiting aan hulle twyfel en vrees, vra God se hulp in tye van nood
en loof en prys Hom.
Lees hierdie boek en hoor in jou gedagtes hoe gelowiges uit die
dieptes van wanhoop tot God roep. Maar hoor ook hoe hulle hom
in hulle feesvieringe loof. Of hulle woorde egter van wanhoop of
lof getuig, die psalms bly deurgaans uitinge van die opregte emosies
van God se kinders. Omdat dit so ’n eerlike boek is, kom mense
deur die eeue heen steeds terug daarheen vir troos in tye van nood
3
en beproewing. Saam met psalmdigters word hulle dan ook van
wanhoop tot blydskap opgehef as hulle die krag van God se ewige
liefde en vergifnis ontdek. Laat die eerlikheid van die psalmdigters
jou lei tot ’n dieper en egter verhouding met God.
SKETSPLAN
A. DIE EERSTE BOEK VAN PSALMS (1:1–41:14)
A. Die psalms is nie volgens onderwerpe gerangskik nie, maar
dit is nietemin insiggewend om die dominante temas in elke deel
van die boek met die vyf boeke van Moses te vergelyk.
B. DIE TWEEDE BOEK VAN PSALMS (42:1–72:20)
B. Hierdie groep psalms wat hoofsaaklik aan Dawid en aan
die Koragiete toegeskryf is, toon ooreenkomste met die boek
Eksodus. Net soos Eksodus die volk van Israel beskryf, beskryf
baie van hierdie psalms ook die verval en herstel van die volk.
Die Here red ons net soos Hy Israel gered het. Ons hoef nie net
aan die oplossings te dink nie, maar kan met ons probleme na
Hom toe gaan en Hom vra om te help.
C. DIE DERDE BOEK VAN PSALMS (73:1–89:53)
B. Die meeste van hierdie groep psalms is aan Asaf toegeskryf
en toon ooreenkomste met die boek Levitikus. Die tabernakel
en die heiligheid van God is die tema van Levitikus, en hier
gaan dit ook in die meeste gevalle oor die tempel en God se
verhewenheid. Hy is almagtig, daarom kan ons Hom om ver-
lossing vra. Hierdie psalms loof Hom omdat Hy heilig is en sy
volmaakte heiligheid vra van ons aanbidding en eer.
D. DIE VIERDE BOEK VAN PSALMS (90:1-106:48)
D. Die skrywers van hierdie groep psalms, wat ooreenstem met
die boek Numeri, is meesal onbekend. Net soos Numeri handel
oor die verhouding tussen Israel en die omliggende lande, handel
heelwat van hierdie psalms oor die verhouding tussen God se
koninkryk en volke. Ons is burgers van God se koninkryk,
daarom kan ons altyd die gebeure en probleme op aarde in die
regte perspektief sien.
E. DIE VYFDE BOEK VAN PSALMS (107:1–150:6)
E. Volgens tradisie het Dawid die meeste van hierdie psalms
geskryf. Net soos die boek Deuteronomium oor God en sy woord
handel, is die meeste van dié groep psalms lof- en dankliedere
vir God en sy woord. Die meeste het oorspronklik ook musiek
by gehad. Ons kan die psalms vandag nog gebruik soos hulle
in daardie tyd gebruik is, dit wil sê as ‘n boek vol lof- en aan-
biddingsliedere. Dit is ‘n boek wat ons harte laat sing.
4
HOOFTEMAS
Lof
Psalms is lofliedere aan God as Skepper, Onderhouer en
Verlosser. Om Hom te loof beteken dat ‘n mens sy groot-
heid in sy karaktertrekke en dade raaksien, waardeer en
uiting daaraan gee.
Ons moet ons gedagtes op God rig, dan sal ons Hom wil
prys. Hoe beter ons Hom ken, hoe meer kan ons dít wat Hy vir
ons gedoen het, waardeer.
God se almag in nood
God is almagtig en Hy tree altyd op die regte tyd op. Hy
is soewerein oor elke situasie. Die wyse waarop Hy Hom
in die skepping, deur die geskiedenis en in sy Woord
openbaar, is tegelykertyd ook ‘n openbaring van sy mag.
God kan ons help as ons magteloos voel. Sy krag is groter
en meer as die wanhoop van pyn en beproewing. Ons kan
altyd bid dat Hy ons sal beskerm, verlos en versorg.
Vergifnis
Baie van die psalms is dringende gebede om vergifnis. God
vergewe ons as ons, ons sonde bly en laat staan.
God vergewe ons, daarom kan ons eerlik en direk tot Hom
bid. As ons sy vergifnis ontvang, beweeg ons nader aan
Hom en kan ons skuld oorgaan in liefde.
Dankbaarheid
Ons is dankbaar teenoor God vir sy sorg, hulp en genade.
Hy beskerm, lei en vergewe ons nie net nie, maar voorsien
deur sy skepping ook in al ons behoeftes.
As ons besef hoe belangrik dit vir ons is om God te ken, kan
ons ook ons dankbaarheid teenoor Hom uitspreek. Ons moet
Hom dikwels dank, dan word ons gebedslewe spontaan.
Vertroue
God is getrou en regverdig. Hy lat ons harte stil word as
ons op Hom vertrou. Hy was dwarsdeur die geskiedenis
getrou, daarom kan ons in tye van nood ook op Hom
staat maak.
Mense is soms onregverdig en vriende kan ons in die steek
laat. Ons kan egter op God vertrou. As ons Hom ken, kom
daar ‘n einde aan al ons twyfel, vrees en eensaamheid.
5
MESSIAANSE PSALMS
Sommige Psalms is in die verlede as Messiaanse psalms beskou
omdat uitleggers daarin die voorspelling van die geboorte of die
lyding van Jesus Christus gelees het. Hierdie siening is reeds deur
Joodse eksegete gehuldig wat in die psalms trekke van die amp en
werk van die Messias gesien het. En die skrywers van die Nuwe
Testament het in Christus die direkte vervulling van hierdie psalms
verstaan. Dit sluit in die tien koningpsalms (2,18,20,21,45, 72,
101, 110, 132 en 144) en Psalm 22, die lydingspsalm. Ons kan
egter nie te gou die Ou Testament vanuit die Nuwe verklaar nie,
maar moet dit in sy eie reg lees. Die koningspsalms handel immers
in die eerste plek oor Israelitiese konings en Psalm 22 beskryf die
lyding van ’n onbekende enkeling. Die koningspsalms is eintlik
“politieke” psalms waarin Israel se geloof in God baie direk aan
militêre sukses en aan die voortbestaan van die Dawids dinastie
gekoppel is. Veral in die psalms waar Dawid se rol in die erediens
so sterk in die opskrifte daarvan beklemtoon word, is godsdiens
en eietydse politiek onlosmaaklik aan mekaar verbind. Die “gesalfde”
(dit is wat “messias” letterlik beteken) koning verwys net in Daniël
9:25 na ’n toekomstige koning.
Die idee van ’n messias was dus ’n nuwe gedagte in die tyd
van die Nuwe Testament. Die Christelike messiasverwagting het
heeltemal ’n ander oorsprong as die militêr-politieke, nasionale,
Joodse verwagting. Dit hou verband met die profete van die Ou
Testament wat ’n koning van vrede (Jes 9 en 11) verwag het, wat
op ’n donkie ry (Sag 9:9). Later het die koning van vrede nog ’n
eienskap bygekry: hy sou vrede en versoening bring deur sy plaas-
vervangende lyding (vgl Jes 53), Psalm 22 het hierdie gedagte ver-
sterk. Na die geboorte, lewe en lyding van Jesus het die Christene
in Hom hierdie gesalfde (Messias-)koning herken.
Ons moet daarom nie in hierdie psalms dadelik ’n voorspelling
van Christus sien nie, maar weet dat dit ’n latere interpretasie is
van die eerste Christene waarin ons vandag natuurlik mag deel.
WYSHEIDSPSALMS
Lees Psalm 49:2–5 met aandag en let op dat hier van “wysheid”
gepraat word. Gewoonlik dink ons aan Job, Spreuke en Prediker
as wysheid boeke. En tog kom ons nou hier in die Psalmboek ook
op die Wysheid af. Uitleggers verskil nog oor die aantal wysheid
psalms. Ons is redelik seker oor Psalm 1,32,34, 37,49, 112, 127
en 128 maar twyfel ’n bietjie oor 73, 91, 94, 119, 133 en 139.
Wysheid is nie intelligensie of geleerdheid nie, maar dit is
praktiese vroomheid soos die digter in Psalm 111:10 sê:
“Die hoofsom van die wysheid is ontsag vir die Here”, soos ons dit
ook kan vertaal. Vergelyk Psalm 34:8, 10; 112:1; 128:1,4 waar van
hierdie bekende uitsprake weergegee word met die “die Here dien”.
Hoe herken ons dan nou ’n wysheid psalm? Aangesien hulle
verwant is aan boeke soos Job, Spreuke en Prediker, dra hulle meer
die kenmerke van die boeke as van die Psalmboek. ’n Paar van die
kenmerkende uitdrukkings en verskynsels:
“dit gaan goed met elkeen wat …” (1:1,2:12;32:1,2;33:12;ens.);
beter as vergelykings (37:16;63:4;84:11;118:8–9,ens); vermaninge
(32:9;34:10;37:3,ens); retoriese vrae (25:12) lett vert);34:13;49:6-
7);vergelykings (1:4;32:9;37:2;20;49:13;127:4 ens.)
Ons herken ook wysheid psalms aan die temas wat daarin
behandel word: ontsag vir die Here (111:10;34:8,10,ens); eerbied
vir die tora of die wet (1:2;37:31;119:15,47,ens); “twee weë” waar
tussen die mens moet kies (1:6;25:8;12;32:8;37:14,ens);’n regver-
dige en goddelose lewenswyse (1:6;32:10–11, ens) vergelding soos
dit in loon en straf uitgedeel word (1:6;34:17,23;37:10-11,20,22,
28-29,37-38;112:2,10).
Omdat die wysheid boeke ons wil leer hoe om vroom te lewe,
is praktiese raadgewing oor alledaagse optredes volop: die geselskap
wat verkies (1:1) Vertroue in die Here (32:10;37:3,5,7,34); versigtig-
heid met jou woorde (34:14); vermy kwaad en doen goed (37:3;27);
die najaag van vrede (34:15); die beteueling van jou humeur (37:8)
betoning van sagmoedigheid (37:11); mededeelsaamheid (112:5,9);
6
broederlike harmonie (133:1), en om niks sonder die Here te doen
nie (127:1).
As jy vroom is, sal jy so lewe. Vroomheid is die resultaat
van ’n wyse en praktiese lewenswyse. Dit is nie iets abstrak of net
’n teorie nie. Eenvoudige, vroom mense is dikwels wyse mense al
het hulle geen geleerdheid nie. Is jy ’n student, ’n professor, ’n vak
kundige? Is jy hooggeleerd? Die eintlike vraag is egter Is jy wys?
Wysheid is die begin van vroomheid.
BEROU, BELYDENIS EN VERGIFNIS IN DIE PSALMS
Gelowiges wat deur al die eeue heen tot die besef van hulle skuld
en sonde gekom het, kon nog altyd troos en hoop in die psalms vind.
Die psalmdigters het die volle omvang van hulle skuldbesef en hul
berou voor God uitgestort, maar ook hulle vreugde oor sy vergifnis.
Hulle het gejubel oor die wete dat sy vergifnis volkome is. Ons,
wat aan die ander kant van Christus se kruis lewe, kan nog meer
jubel, want ons verstaan soveel meer as die skrywers van die
psalms. Die Here het vir ons gewys dat Hy gewillig is om ons te
vergewe omdat die prys vir die sonde reeds deur Christus aan die
kruis betaal is.
Jy sal sien dat die psalmdigters ’n bepaalde patroon volg.
(1) Hulle het eerstens hulle sonde en die neiging tot sonde besef;
(2) hulle het ook verstaan dat die sonde ’n teken van opstandig-
heid teen God is; (3) hulle het hulle sondes voor Hom bely; (4)
hulle het vertrou dat Hy hulle wil vergewe; (5) en in die laaste
plek het hulle sy vergifnis aanvaar. Laat hierdie psalms jou daar-
aan herinner dat dit baie maklik is om van die Here weg te dwaal
en sonde te doen. Hulle sê egter ook opnuut vir jou hoe jy die
verhouding kan herstel.
Hierdie temas is onder meer in die volgende Psalms vervat:
6, 14, 32, 38, 41, 51, 102, 103, 143.
LEES DIE PSALMS SOOS GEDIGTE
Omdat die psalms poësie is, kan ons hulle nie letterlik vertaal of
verklaar nie maar moet ons met die volgende kenmerke van die
digkuns rekening hou:
• Dit wil die basiese emosies en ervaringe van die mens weergee
en verklaar, daarom handel dit oor onderwerpe waarin liefde/haat,
veragting/waardering, smart/vreugde en twyfel/sekerheid die be-
slissende rol speel. Dit is ook die rede waarom ons so lief is vir die
psalms- hulle gee uitdrukking aan ons smart en ons vreugde. Die
digter se woorde word ons eie. Geen tussenganger is nodig nie.
Poësie kommunikeer direk. Dit is intiem persoonlik. Dit werk met
jou gevoel.
• Dit is subjektief, want die digter dra sy eie gevoelens op jou oor.
Hy praat as’t ware met homself, maar dra in die proses sy gevoelens
en beskouinge op jou oor. Hy vertel nie en hy knoop nie ’n argu-
ment aan om iemand te oortuig nie, maar verwoord bloot wat hy
self ervaar. Vanweë hierdie uiterste subjektiwiteit kan jy ook nie
met hom argumenteer nie. Hy wil jou in elk geval nie met argu-
mente oortuig nie, maar jou op so ’n manier betrek dat jy sy eie
subjektiewe ervaringe meemaak. Jy moet tot dieselfde gevogtrek-
kings as hy kom omdat jy dinge soos hy ervaar. Sy sekerheid word
jou sekerheid en sy twyfel jou twyfel.
• Om jou gevoelens te raak moet hy op ’n ongewone manier van
taal gebruik maak. Hy gebruik woorde, beelde en ritme op so ’n
besondere manier. Digters maak gebruik van herhaling, alliterasie,
rym, oordrywing, woorde wat met emosie belaai is, ensovoorts.
Selfs die vorm en struktuur van die gedig speel ’n belangrike rol
in die betekenis daarvan. Elke brokkie taal kry ’n funksie.
Ten spyte van die ooreenstemming tussen alle poësie ten opsigte
van genoemde algemene kenmerke, vertoon die Ou-Testamentiese
poësie tog spesifiek eie kenmerke wat ons soos volg kan opsom:
• Die gebruik van parallelle gedagtes. Elke versreël het gewoon-
lik twee lede — kom ons noem dit “versbene” — wat ten opsigte
7
van inhoud en vorm sterk ooreenstem. Hierdie versbene hou ook
mekaar in ewewig soos die twee arms van ’n weegskaal en gee
saam die volle gedagte weer. Ongelukkig is daar baie van hierdie
parallelle gedagtes in sommige Bybelvertalings nie meer sigbaar
nie.
• Ou-Testamentiese poësie is godsdienstige poësie. Die poësie
in die Bybel handel oor God. Die digters is nie net liefhebbers
van poësie nie, maar ook liefhebbers van God. In die wette en die
profetiese gedeeltes van die Ou Testament is dit God wat die
mens aanspreek. In die poësie is dit die mens wat God aanspreek.
Dit gee ook uitdrukking aan die gedagtes en die gevoelens van die
mens oor God. Ons kan sê dit is die mens se antwoord op God se
Woord. Die mens kan natuurlik ja of nee antwoord, daarom gaan
dit in die ontwerp van die psalms hoofsaaklik oor goed of kwaad.
KONINGSPSALMS
Psalms 2, 18, 20, 21, 45, 72, 110, 132 en 144 word gewoonlik as
koningspsalms gereken. Hierdie tien psalms handel in die besonder
oor die koning en word daarom koningspsalms genoem.
Aangesien die koning beskou is as verteenwoordiger van die Here
het hy ’n besonder belangrike plek in die verhouding tussen God
en sy volk beklee. In Israel het die koningskap maar eers met Dawid
werklik erkenning begin geniet. Gevolglik het Dawid aanvanklik ’n
besondere plek in die koningspsalms ingeneem. Verskeie geleent-
hede uit die amptelike lewe van die konings vorm die historiese
agtergrond van hierdie psalms, byvoorbeeld die kroning (2, 72,
110), ’n huwelik (45), oorlogsondernemings (18, 20, 21, 44), en
die herdenking van die instelling van die Dawiddinastie (132).
Hierdie psalms is hoofsaaklik in tye van voorspoed gebruik.
8
DIE KLAAGLIED
Die bidders in die psalms roep in hulle nood, wanneer hulle
swaarkry, in ’n klaaglied tot die Here. Somtyds praat die digter
namens homself, maar in ander gevalle tree hy as segsman vir die
volk op. Hiervolgens verdeel ons die klaagliedere in twee soorte,
naamlik die klaaglied van die enkeling en die klaaglied van die
volk.
Die rede vir alle nood van die psalmdigter lê daarin dat hy
ver van God verwyder voel. Verder lyk dit ook vir hom of God nie
kan of selfs nie wil help nie (vgl 22: 2). Die mens is egter totaal
afhanklik van God vir hulp, en daarom bring hy sy nood in gebed
na God toe. Dit bestaan uit konkrete sake soos siekte (38: 1–11),
vervolging en skinderveldtogte (120:2), verwoesting van die heilig-
dom (74), en ballingskap en verdrukking (137).
Die enkeling stort sommer sy nood uit by die plek van swaar
kry. Hiskia kla byvoorbeeld net daar op sy bed oor sy siekte (Jes
38:2,20), en Dawid hef ’n klaaglied op die slagveld aan oor die
dood van Jonatan en Saul (2 Sam 1:17–27). Hanna (1 Sam 1) gaan
kla in die heiligdom by die Here oor haar kinderloosheid.
Die eintlike plek vir die klaaglied is volgens 102:1 “voor die Here.”
Die volk gaan gewoonlik na die heiligdom toe met hulle
klag, waar hulle ’n spesifieke klaagritus volg soos blyk uit Joël 1
en 2. Dit sluit onder andere in: vas, ween, die skeur van die klere,
as op die hoofde gooi en die aantrek van sakke vir rouklere. Die
aanleidende oorsaak van volk se klaagliedere is gewoonlik as gevolg
van vyandelike bedreiging, droogte en sprinkaanplae.
Die Israeliete het selfs op die puin van die stad die val van Jerusalem
beklaag, soos blyk uit Sagaria 7:3–7.
Die meeste liedere bestaan gewoonlik uit ’n inleiding, hoof
deel en slot. Die klaaglied het altyd min of meer dieselfde vorm
al verskil die rede vir die klag.
Dit lyk kortliks soos volg:
Die inleiding bestaan uit ’n aanroeping van die Naam van die
Here.
Die hoofdeel het die volgende elemente:
• Die klag bevat die probleme wat die bidder ervaar, soos
siekte (88:3–9), vervolging (140: 1-5) en vals beskuldigings
(109: 2-5). Daar is ruimte vir elkeen om sy eie persoonlike
nood te verwoord. ’n Gevoel van verlatenheid van God oor-
meester dikwels die noodlydende (22:1-2, 6-8, 12-18).
“Waarom?” (22:2;74:1,11;88:15) en “Hoe lank?”
(13:2,74:10;79:5) is die tipiese vrae van die wanhopige bidder.
• in die smeekgebed pleit die bidder om verlossing uit sy nood.
Die smeekgebed h et gewoonlik twee dele: eerstens, die bede
dat God moet help, en tweedens, die bede dat God die vyande
moet straf.
• ’n Belydenis van vertroue in God wat op twee gronde ge-
baseer is: eerstens, die bidder se eie persoonlike ervaring (22:
10–11), en tweedens, God se verlossing van Israel in die verlede
(22: 5-6). Die psalms waar vertroue die belangrikste element
is, noem ons vertroue psalms.
Daar is nie altyd ’n vaste slot nie, maar die klaaglied eindig wel ge-
woonlik met seënspreuk (5: 13; 28:9), ’n nuwe belydenis van vertroue
(17: 15; 140:14), of met danksegging (7:8; 13:6; 109:30).
Swaarkry en hoop gaan in die Ou Testament hand aan hand en vind
in die klaagpsalms volle uitdrukking. Die verskillende elemente van
die klaaglied gee geleentheid aan die klaer om deur sy leed te werk
en dit te internaliseer.
9
SIONSLIEDERE
Dawid het Jerusalem verower en dit sy politieke hoofstad gemaak,
het dit ook die godsdienstige hoofstad geword. Die geloof van die
Judeërs het nou op drie pilare gestaan, te wete die koning (2Sam
7:10–14), die stad Jerusalem, die Dawidstad en Sion, die tempel-
berg. Die dubbele funksie van Jerusalem as politieke en godsdiens-
tige setel het twee tradisies laat ontstaan, te wete die Sions tradisie
en die Dawids tradisie wat veral in jesaja se prediking na vore ge-
kom het (vergelyk Jes 14:32 vir Sion en Jes 9:6; 16:5; 22:22 vir
Dawid).
Die Judeërs het Jerusalem Sion genoem wanneer hulle na
die godsdienstige funksie daarvan verwys het. Sion het ’n besond-
ere plek gekry in die godsdienstige liedere van die volk, in die
psalms. Hierdie psalms wat oor die tempel en oor die Sionsberg
handel, noem ons Sionsliedere. Dit sluit in Psalm 46, 48, 76, 84,
87, en 122. Die digters besing in hierdie liedere God se konkrete
bystand aan sy bedreigde volk in die loop van die geskiedenis.
Sion is byvoorbeeld ’n oninneembare bastion (vgl 48:8, 12) om
Israel teen die omringende vyandige volke te beskerm. Die Sions-
liedere besing die sentrale plek van Sion (Jerusalem) in die gods-
dienstige lewe van die volk. Die bedoeling was om daarmee eintlik
die aandag op die God van Israel wat op Sion in die tempel woon,
te vestig, Daarom word dit God se “heilige berg” (48:2), “die stad
van God” (46:5; 48:2), die stad van die here, die Almagtige” (48:9;
84:2), en “die heilige woonplek van die Allerhoogste” genoem
(46:5) .
Mettertyd het die klem van hulle geloof van God af na die
koning, Jerusalem en die tempel as sodanig verskuif. Dit het gelei
tot oormatige selfvertroue. Hulle het geleef soos hulle wil, want
God het mos in die tempel op Sion gewoon en sy gesalfde, die
koning het oor hulle regeer. Dit het gelei tot die valse geloof dat
God hulle nooit aan die vyande sal oorlewer nie. Hierdie geloof is
verpletter met die Babiloniese ballingskap toe Jerusalem verwoes
is, die tempel afgebreek is en hulle koning saam met hulle in balling-
skap weggevoer is.
Sodra ons godsdiens nie meer om die Here self sentreer nie,
maar om allerlei ander dinge, verloor ons die kern daarvan en word
dit net godsdiens- sonder God.
10
Na elke Bybelstudie oor die spesifieke Psalm is daar ‘n gedeelte gemerk”Vir die voorganger”. Die deel is bedoel vir die groepleier . Daarin is meer agtergrondinligting soos in die “Die Bybel in Praktyk” verkry is uit Logos Bible software. Indien elke groeplid ‘n Bybelstudie handleiding kry word die agtergrond inligting uitgelaat. In elke Bybelstudie is die vrae genommer. Bespreek dit in nommervolgorde.
11
‘N VERSKEIDENHEID PSALMS VIR BESONDERE
BEHOEFTES
Op soek na? Lees
• troos Psalm 23
• om God intiem te ken Psalm 103
• om ‘n nuwe gebed te leer Psalm 90
• om ‘n nuwe lied te leer Psalm 33
• om meer omtrent God te leer Psalm 24
• om jouself beter te verstaan Psalm 8
• om te leer hoe om elke dag tot God te nader Psalm 5
• om vergiffenis van sonde te vind Psalm 51
• om te voel dat jy iets beteken Psalm 139
• om te verstaan waarom jy die Bybel moet lees Psalm 119
God se Woord is daar sodat ons dit kan bestudeer, verstaan en toe-
pas. Die boek Psalms leen homself op ‘n besondere manier tot
toepassing. Ons verstaan die psalms des te beter as ons hulle toelaat
om soos reënwater oor ons te spoel. Ons blaai dalk na die Psalms
om iets te vind, maar dan ontmoet ons Iemand. Hoe meer ons die
woorde van die psalms memoriseer, hoe meer sal ons besef dat hulle
alreeds deel van ons is. Ons diepste seer, verlange, gedagtes en ge-
bede word hier verwoord en die psalms lei ons sagkens daartoe om
te wees wat God wil hê ons moet wees: mense wat Hom liefhet,
vir Hom lewe en Hom prys.
• om God te loof Psalm 145
• om te weet dat God in beheer is Psalm 146
• om God te dank Psalm 136
• om God te behaag Psalm 15
• om te weet waarom jy God moet aanbid Psalm 104
12
13
14
Vir die voorganger:
Psalm 1 TEMA: Daar is twee weë — dié van die regverdiges en
die van die goddeloses.
Daar is twee paaie waartussen ons kan kies: God se pad van gehoor-
saamheid, of die pad van opstand en vernietiging. Wanneer jy die
pad kies wat jy gaan loop, kies hy ook jou ewige bestemming.
Psalm 1 is bedoel as ’n inleiding tot die hele Psalmbundel. Dit is
gepas om die boek met ’n wysheidspsalm in te lei. Lees die ver-
duideliking onder WYSHEIDSPSALMS”.
Psalm 1 vergelyk twee groepe mense na wie daar baie in die psalms
verwys word: “regverdiges” en “goddeloses”.Die psalmis ontwikkel
sy gedagtes in drie stadia: eerstens kontrasteer hy die twee weë
(1:1-2), tweedens gebruik hy die twee beelde om die aard en die waarde van die godvresendes en van die goddeloses aan te dui
(1:3-4), en derdens word God se oordeel uitgespreek (1:5-6).
1:1–2 Die eienskappe van die gelukkige mens met wie dit goed gaan,
word eers negatief en dan positief beskryf. Negatief word gesê dat
hy nie die raad van goddeloses volg nie, nie met sondaars omgaan
nie en nie met ligsinniges saamspan nie. In vers 2 sê die digter
positief van die mens dat hy in die Woord van die Here sy vreugde
vind en dit dag en nag oordink. In die Hebreeus gebruik die digter
die woord “tora” (wet) wat hier vertaal word met “die woord van
die Here”. “Wet” beteken in werklikheid die onderrig wat ’n ge-
lowige mens van die Here ontvang of sy openbaring aan die mens.
1:3–4 Die digter gebruik twee beelde: ’n boom en kaf. Hy vergelyk
die regverdige mens met ’n boom langs ’n waterstroom wat op die
regte tyd vrugte dra en waarvan die blare nie verdroog nie. Dié mens
is voorspoedig in alles wat hy onderneem. Die goddelose daarenteen
is soos kaf wat deur die wind weggewaai word.
1:5–6 Die digter se gevolgtrekking is: die goddelose voldoen nie aan
die eise van die Here nie en daarom kan hy homself nie handhaaf
wanneer daar reggespreek word nie. Hulle word veroordeel in die
finale regsaak op die dag van die Here, die eindoordeel. By hierdie
geleentheid sal die regverdiges, diegene wat die woord van die Here
aanneem, as gemeente van God bymekaar wees soos hulle altyd in
die tempel saamgekom het. Die regverdige het ’n toekoms, want
God bepaal dit, ken dit en lei hom op sy lewenspad. Daarteenoor is
die goddelose se einde dit wat hy vir die regverdige toewens. Die
goddelose het baie smarte, want hulle het hulle lewens sonder enige
betekenis deurgebring.
Vers 6 vorm die hoogtepunt en samevatting van die psalm.
Hierdie psalm roep op tot:
1. om opnuut ‘n geloofkeuse te maak
2. verskil tussen die goddelose en die regverdige
3. goeie dade, nie wettiese dade nie maar dank baarheid dade
4. dankbaarheid van die gelowige
5. positiewe, vreugdevolle verhouding met die Here.
15
1. Hoe is die geseëndes
(regverdiges) en hoe is hulle
nie?
b. Waarmee sal ons die
regverdiges in hedendaagse taal
beskryf ?
c. Hoe leef jy as regverdige?
Sal dit altyd met jou goed gaan?
2. Wat is die vergelyking
met ‘n boom? Wat gebeur
as die waterstroom opdroog?
3 Hoe is die goddeloses en
hoekom ?
Psalm 1 Wat maak ou gelukkig ?
Lees die psalm deur & dink wat daar staan
Laat iemand na ‘n paar oomblikke van oordenking dit weer deurlees
4. Is daar ‘n spanning
tussen die goddelose en die
geseëndes?
Is daar ‘n derde weg?
Hoekom? Wat is die boodskap van Psalm 1 vir jou?
Dien en volg jy die Here vir die liefde van die here self of vir die “voordeel”?
1 Dit gaan goed met die mens wat nie
die raad van goddeloses volg nie, nie
met sondaars omgaan en met
ligsinniges saamspan nie, 2 maar wat
in die woord van die Here sy vreugde
vind, dit dag en nag oordink. 3 Hy is
soos ’n boom wat by waterstrome
geplant is, wat op die regte tyd vrugte
dra en waarvan die blare nie verdroog
nie. Hy is voorspoedig in alles wat hy
aanpak. 4 So is die goddeloses nie. Hulle is
soos kaf wat deur die wind uitmekaar
gewaai word. 5 Daarom sal goddeloses
hulle nie kan handhaaf wanneer die
Here oor hulle oordeel nie en sondaars
nie ’n plek hê in die vergadering van
regverdiges nie.
6 Waarlik, die Here lei die regverdiges
op hulle pad, maar die pad van die
goddeloses lei tot ondergang.
6. Hoe kan jy dit so lank mediteer?
7. Hoe moet mense in vandag se tyd geluk vind? Hoe reageer jy as jy getoets word?
8. Het jy al geluk gesoek? En hoe het jy dit gevind?
9. Wat is die wet van die Here vir jou en hoe vind jy tyd om dit te oordink?
10. Wat dink jy is die hoogtepunt van die Psalm?
11. Lees ook Kol 2:7 en Joh 15:5
12 Wat beteken dit vir ‘n Christen om by waterstrome geplan te wees?
5. Wat was die Woord van die Here in Dawid se tyd
16
Vir die voorganger:
Psalm 8
TEMA: Die mens is die toppunt van God se skepping — prys
Hom daarvoor.
Dit is een van die mooi lofliedere in die Psalmbundel. Om dit beter
te verstaan moet jy die verduideliking onder aan die opskrif ’DIE
LOFLIED” by Psalm 29 lees.
8:1 Die digter van Psalm 8 het waarskynlik baie nagte in die oop
veld by sy skape deurgebring, oor die wonder van God se skepping
nagedink (vgl 19:1-3) en toe hierdie mooi gedig daaroor geskryf.
God se skeppingswerk hou ’n groot boodskap vir die digter in: dit
vertel van God self en hierdie lofpsalm besing die eer van sy Naam.
8:2–3 Die digter roep vol eerbied God by sy verbonds naam aan:
“here, ons Here” (88:2). In die Hebreeuse teks het ons eers die
verbonds naam (Jahwe), en daarna die naam “Here” wat ook die
gewone titel vir die koning is (vgl 1 Kon 1:11, 1933/53-vert).
Hiermee bely die digter dat hy en alle mense, asook alles wat deur
God geskep is, aan die Here behoort en aan Hom onderdanig
moet wees soos aan ’n koning. Dit is veral die swakkes soos die
kindertjies wat die Here loof (8:3)
Lees ook die verduideliking oor die skeppingspsalms by
Psalm 19.
8:4–9 As ons na die skeppingswonders kyk, kan ons nie anders as
om te wonder hoe die Here nog kan omgee vir die mens wat Hom
voortdurend teleurstel nie. En tog het Hy ons net ’n bietjie minder
as die hemelse wesens gemaak. Dink hieraan as jy weer voel dat
jy niks beteken nie en onthou dat jy vir God oneindig kosbaar is.
Ons is kosbaar, want ons dra die stempel van ons Skepper. (Vgl
Gen 1:26, 27 vir meer omtrent die mens se waarde vir God.) Hy
het self gesê dat ons vir Hom kosbaar is, daarom hoef ons nooit
weer aan ons eie waarde te twyfel nie.
8:10 Die lof van die Here word presies soos in vers 1 herhaal.
Gedeeltes uit hierdie psalm word in die Nuwe Testament aangehaal
en verwys daar na Christus (1 Kor 15:27). Jesus het net soos die
psalmis en soos ons ’n mens geword wat net ’n bietjie minder as
’n hemelse wese was (8:6) en Hy sal almal wat aan Hom behoort
bokant die engele verhef as Hy weer kom om oor die nuwe hemel
en die nuwe aarde te regeer. Jesus is die enigste mens wat ooit die
beeld van God volmaak weerspieël het (Kol 1:15).
17
Psalm 8 Wat vervul jou met verwondering?
Lees die psalm deur & dink wat daar staan
Laat iemand na ‘n paar oomblikke van oordenking dit weer deurlees
Indien enigsins moontlik kyk na die DVD “The incredible” of
Gesels oor die verwondering wat u in die skepping beleef
1. Waaruit bestaan die hemelruim? Lees ook Gen 1:6-7 Wat sê Dawid oor God
2. Hoe sy jy ‘n verband trek tussen “u naam oor die hele aarde” en kinders en suigelinge?
3. Hoe maak “kindertaal” God se teenstaanders stil?
4. Hoe is ons an mense net ‘n bietjie minders as ‘n hemelse wese?
5. Wat is die werk van die heerser oor die heelal? Gen 1:28 en 2:15
6. Kan ons enigiets met God se skepping doen?
7 Wat is ons beperkinge en verantwoordelikhede tov die skepping?
10. Wanneer laas het jy jou verwonder oor God se skepping? Hoe kan jy prakties dei Here se grootheid en goedheid uitleef?
11. Meet jouself teen die berge, see of uitspansel; Hoe voel jy dat jy belangrik is vir God?
8 Wat moet ons meer doen om die skepping te beskerm itv “recycling” en hernubare energie, kragbesparing ens .?
9. Wat sien jy van jouself as mens in die Psalm
8 Vir die koorleier: met musiek. ’n Psalm
van Dawid.
2
Here, ons Here, hoe wonderbaar is u Naam
oor die hele aarde, hoe glansryk alles wat U
in die hemelruim geplaas het!
3
Kinders en suigelinge besing die magtige
werk wat U tot stand gebring het. So word u
teëstanders, die vyande en wraakgieriges, tot
swye gebring.
4 As ek u hemel aanskou, die werk van u
vingers, die maan en die sterre waaraan U ’n
plek gegee het, 5
wat is die mens dan dat U
aan hom dink, die mensekind dat U na hom
omsien? 6
U het hom net ’n bietjie minder as ’n hemelse
wese gemaak en hom met aansien en eer
gekroon, 7
U laat hom heers oor die werk van u hande,
U het alles aan hom onderwerp: 8
skape en beeste, alles; selfs die diere in die
veld, 9
die voëls in die lug, en die visse in die see
wat die oseane deurkruis. 10
Here, ons Here, hoe wonderbaar is u Naam
oor die hele aarde.
Wat is die kern van die Psalm vir jou ? Hoe voel jy oor God se skepping en oor jouself. ?
18
Vir die voorganger:
Psalm 23
TEMA: Die Here is my herder.
23:1–4 Die herdersbeeld. Die digter het waarskynlik hier uit sy eie
ervaringsveld geput toe hy die Here as ’n herder beskryf het, want
hy het as seun skape opgepas (1 Sam 16:10-11). Skape is heel-
temal afhanklik van hulle herder en hy moet hulle versorg, lei en
beskerm. Jesus word in die Nuwe Testament die goeie herder
genoem (Joh 10:11), asook die groot Herder (Heb 13:20,21) en
die Opperherder (1 Pet 5:4). Ons is sy skape. Dit beteken nie dat
ons dom, bang en passiewe diere is nie, maar dat ons aan Hom
gehoorsaam is en verstandig genoeg is om die Een wat ons op die
regte pad lei, te volg. Die klem val nie in hierdie psalm op die
dierlike eienskappe van skape nie, maar op die dissipelskap van
dié wat die Here volg. As jy die goeie herder sien, volg Hom!
23:2–3 Ons leer ware tevredenheid ken as ons God die herder toe-
laat om ons te lei. As ons egter die sonde bo sy leiding kies, kies
ons om ons eie pad te loop en dan kan ons nie die Here blameer
vir die samelewing waarin ons leef nie. Ons herder weet waar die
weivelde en water is wat ons kan versterk en ons sál daar uitkom
as ons gehoorsaam agter Hom aanloop. As ons teen sy leiding op-
standig raak, doen ons, ons eie saak vir die toekoms skade aan.
ons moet hierdie dinge onthou as ons weer ons eie koppe wil volg
en nie die leiding van ons herder nie.
23:4 Die dood is soos ’n donker skaduwee oor ons almal, want
ons is hulpeloos daarteen. Ons kan nog teen baie ander vyande
soos pyn, lyding, siekte en beserings veg, maar ons kan nie met
die dood veg nie. Die dood spreek die laaste woord. Daar is net
een wat ons deur hierdie doodsvallei kan bring en ons veilig aan
die ander kant kan besorg — die God van die lewe, ons herder.
Ons weet nie wanneer ons gaan sterf nie, daarom moet ons die
herder met vertroue volg tot in die ewigheid.
23:5–6 Die beeld van die gasheer. Dit was in daardie tyd in die
Midde-Oosterse lande gebruiklik vir ’n gasheer om sy gaste tot
elke prys te beskerm. God bied ons daardie soort beskerming, selfs
al word ons deur vyande omring. ons sien in die slot van hierdie
psalm dat die gelowiges by God sal woon. Hy, die volmaakte herder
en gasheer, belowe om ons deur die lewe te beskerm en te lei om
ons vir ewig in sy huis in te bring.
19
1. Vertel van die vertroostings wat uit Psalm 23 vir mense gebied is.
23 Die HERE is my herder; niks sal my
ontbreek nie. 2
Hy laat my neerlê in groen weivelde; na
waters waar rus is, lei Hy my heen. 3
Hy verkwik my siel; Hy lei my in die
spore van geregtigheid, om sy Naam ontwil. 4
Al gaan ek ook in ’n dal van
doodskaduwee, ek sal geen onheil vrees nie;
want U is met my: u stok en u staf dié vertroos
my. 5
U berei die tafel voor my aangesig
teenoor my teëstanders; U maak my hoof vet
met olie; my beker loop oor. 6
Net goedheid en guns sal my volg al die
dae van my lewe; en ek sal in die huis van die
HERE bly in lengte van dae. Ou vertaling
23 ’n Psalm van Dawid. Die Here is my
herder, ek kom niks kort nie. 2
Hy laat my rus
in groen weivelde. Hy bring my by waters
waar daar vrede is. 3
Hy gee my nuwe krag. Hy
lei my op die regte paaie tot die eer van sy
Naam. 4
Selfs al gaan ek deur donker dieptes,
sal ek nie bang wees nie, want U is by my. In u
hande is ek veilig. 5
U laat my by ’n feesmaal
aansit, terwyl my teëstanders moet toekyk. U
ontvang my soos ’n eregas, ek word oorlaai
met hartlikheid. 6
U goedheid en liefde sal my
lewe lank by my bly en ek sal tuis wees in die
huis van die Here tot in lengte van dae.
Psalm 23 Die Herder en die Tafelheer Lees die psalm stil deur. Vertel vir mekaar wat beteken die Psalm in jou lewe Lees/ sing die Psalm soos in die ou Gesangboek en in die liedboek opgeteken is.
Wat is jou belewenis van Psalm 23?
2. Dawid het vroeer die Here “be-skryf” in terme van Rots en vesting. Nou gebruik hy herder. Watter beelde en gedagtes kom by jou op met die Herder metafoor?
6. Wat dink jy beteken ; U maak my hoof vet met olie, my beker loop oor?
3. Water bring kalmte. Of dit nou ‘n fonteintjie is die sitkamer is, of kabbelende stroom. Hoe beleef jy die “waters waar rus is”?
7. Watter gedagtes kom by jou op met dieherder en gasheer motief?
5. Het jy al benoude oomblikke beleef toe ‘n kwaai hond op jou afgestorm het? Vertel wat jy beleef het.
10. Dit is lekker vir kinders om by die ouerhuis te wees. Dit is waat jy tuis is. Hoe beleef jy dit om tuis, in die huis van die Here te wees? Lees Joh 10:14-15
4. Die Bybelse beeld van die herder wat self ‘n oorlappie van ‘n lam wat verskeur is geld hier. Die herder moes in die klowe met doodsgevar inbeweeg . dit is die dal van doodskaduwee.
8. Watter versorgende terme word aan die herder toegesê? Wat laat dit jou aan dink?
9. My beker loop oor. Hoe laat God jou beker oorloop?
20
Vir die voorganger Ps 46
TEMA: God is vir ons ’n toevlug! Dit is die boodskap van hier-
die vertroue psalm.
Psalms 46-48 is lofpsalms waarin God as koning besing word.
Psalm 46 is moontlik geskryf toe die Assiriërs die land binnegeval
en Jerusalem omsingel het (2 Kon 18:13-18:37).
Lees ook die verduideliking onder “SIONSLIEDERE”.
46:2–12 Luther se omdigting van hierdie psalm lui: “ ’n Vaste
Burg is onse God”.
46:2–4 Baie mense is vandag bang dat berge en stede in ’n atoom
ontploffing vernietig kan word. Die psalmis sê egter hier dat ons
nie bang hoef te wees nie, selfs al sou die wêreld tot ’n einde kom.
Te midde van verwoesting en neerlaag het hy steeds geglo dat God
hom kon red. ’n Mens kan byna nie dink dat dit moontlik is om
die einde van die wêreld sonder vrees tegemoet te gaan nie. Tog
stel die Bybel dit baie duidelik dat God ons toevlug is, selfs in die
grootste verwoesting denkbaar. Hy bied nie net vir ons tydelik
uitkoms nie, maar is ons ewige vesting en beskerming. Hy gee
ons krag, al gebeur wat ook al in die wêreld om ons.
46:5–8 Daar is baie stede met riviere wat die inwoners van water
voorsien en die middelpunt vorm van die stad se handelsbedrywig-
hede. Jerusalem het nie ’n rivier gehad nie, maar Jerusalem het
vir God gehad. Hy het die volk aan die lewe gehou en was die
middelpunt van al hulle aktiwiteite. Solank Hy in hulle midde
was, was die stad onoorwinlik. Maar toe hulle van Hom vergeet,
het Hy hulle verlaat en is Jerusalem deur die Babiloniese magte
verwoes.
46:9–12 Hier roep die psalmis almal op om te sien wat God doen
(46:9-10) en te weet wie Hy is (46:11-12).
BETEKENIS: Dinge soos oorlog en verwoesting is onafwendbaar. Maar net so
vas en seker is God se uiteindelike oorwinning. Op daardie dag
sal almal in stilte voor die almagtige God staan. Daarom is dit
niks minder as reg nie dat ons nou ook in eerbied en stilte voor
Hom moet staan om sy mag en majesteit te verheerlik. Sorg dat
jy elke dag tyd maak om stil te word voor God en Hom te vereer.
Die gemeente word opgeroep tot ‘n opregte belydenis aan-gaande
die teenwoordigheid en getrouheid van die Here . Die gemeente
word gekonfronteer met die vraag of hulle saam met Ps 46 kan
bely dat hulle ten volle op die Here vertrou .
Die konsekwensie van die vertroue moet ook duidelik uit gespel
word. Al gebeur wat ook al, God bl;y getrou en daar-om mag die
gemeente nie twyfel nie. Ons kan altyd op hom vertrou. Hy is
ons skuilplek
God se teenwoordigheid in die kerk het ook ‘n invloed op die
wêreld daarbuite. Dit is ons taak om die magsdade van die Here
bekend te maak ( getuig) . Christus se lewe, dood en opstanding
is die grootste magsdaad waarvan ons kan vertel.
21
46 Vir die koorleier. Van die Koragiete. Op
die wysie van “Jong Vroue”. ’n Lied.
2 God is vir ons ’n toevlug en ’n beskerming;
Hy was nog altyd bereid om te help in nood. 3
Daarom is ons nie bang nie, al gee die aarde
pad, al skuif die berge tot in die dieptes van
die see, 4
al druis en skuim die waters van die
see, al skud die berge deur sy onstuimigheid.
Sela 5
Oor die strome van die rivier is daar
blydskap in die Godstad, in die heilige
woning van die Allerhoogste. 6
God is daar;
die stad sal nie wankel nie. God sal hom help
nog voor die môre kom. 7
Nasies kan raas en koninkryke wankel,
maar as God sy stem laat hoor, smelt die
aarde weg. 8
Die Here, die Almagtige, is by
ons, die God van Jakob is vir ons ’n
beskutting. Sela 9
Kom kyk wat die Here
gedoen het, watter ontsettende dinge Hy op
die aarde tot stand bring: 10
die oorloë oor die
hele aarde laat Hy ophou, pyle en boë
verbreek Hy, spiese slaan Hy stukkend,
oorlogswaens verbrand Hy met vuur. 11
Bedaar en erken dat Ek God is, hoog bo die
nasies, hoog bo die aarde. 12
Die Here, die
Almagtige, is by ons, die God van Jakob is
vir ons ’n beskutting. Sela
Wat is na jou mening die grondtoon van die gedig?
Wat kon na jou mening aanleiding gegee het tot die skryf van die Psalm?
Dit lyk of die digter immuun voel in die aanslae van buite. Hoe sal jy dit beskryf?
Watter frases beskryf God?
Watter verskil het dit in jou lewe gemaak om te weet Jesus is Here en Hy is in beheer?
Waar voel jy nou ‘n spesiale behoefte vir sy beskering in jou lewe?
Wat se vertroosting vind jy in jou huidige situasie in vs 11?
Wat leer jy van God in die Psalm? Lees ook Joh 16:33
Kan verse 2-3 en 5-6 krisisse in jou lewe beskryf? Hoe het jy in die krisisse opgetree?
Psalm 46 Bedaar, God is daar ‘n Vaste burg is onse God: ‘n lied van vertroue.
Lees in die Liedboek Ps 46 en Lied 476. Sing selfs ‘n paar verse van die liedere . Martin Luther het Ps 46 gebruik om Lied 476 te skryf. Lees nou Ps 46.
Die beloftes van God aan Israel word in die Nuwe Testament deurgetrek na die kerk. Watter aanslae beleef die kerk vandag?
Wat is jou belewenis van Psalm 46?
22
Vir die voorganger
Psalm 51
TEMA: Die bidder praat hier die taal van elke mens wat besef:
Ek is ’n sondaar. Daarom het hy ware berou, egte sondebesef,
innige verlange na vergifnis, opregte begeerte na vernuwing
en verandering en bid hy om met God se hulp in die toekoms
reg te lewe.
Psalm 51 is een van die boetepsalms.
51:1–2 Alhoewel die psalm aan Dawid verbind word, is dit nie
seker of daarmee bedoel word dat hy die skrywer daarvan was nie.
Immers, in Dawid se tyd was die mure van Jerusalem nie vervalle
nie (51:20). Tog is die gebeurtenis van 2 Samuel 11-12 ’n goeie
agtergrond waarteen die psalm gelees kan word.
51:3–7 Volgens 2 Samuel 12 het Dawid opreg berou gehad oor sy
owerspel met Batseba en die moord op haar man in ’n poging om
die sonde weg te steek. Hy het geweet dat baie mense deur sy
optrede geraak en seergemaak is. Omdat hy opreg berou gehad
het, het God hom genadiglik vergewe. Geen sonde is te groot om
vergewe te word nie! Voel jy dalk asof jy nooit weer naby God
sal kan kom nie omdat jy iets verskrikliks gedoen het? Hy kan en
sal jou vir enige sonde vergewe. Sy vergifnis beteken egter nie
dat Hy die natuurlike gevolge van ons sondes ongedaan maak nie
en ons sien dat Dawid se lewe en die lewe van sy familie nooit
weer na sy sonde dieselfde was nie (vgl 2 Sam 12:1-23).
51:6 Dawid sê dat hy teen God gesondig het. Wanneer daar gelieg,
gemoor of geskinder word, is daar egter altyd ’n slagoffer wat ook
daaronder ly. Die wêreld sê vandag vir ons dat seks tussen twee
volwassenes wat albei daartoe instem aanvaarbaar is omdat daar
“niemand seerkry nie”. Maar daar is mense wat wel seerkry. In
Dawid se geval het ’n baba gesterf en is ’n man vermoor. Alle
sonde benadeel onsself én ander mense en is ’n misdryf teen God,
want enige sonde, in watter vorm ook al, is ’n bewys van opstand
teen sy gebooie. ’n Diep sondebesef is nodig.
51:9–15 Na die bidder se roep tot God vanweë sy sonde (51:3-4)
en sy sondebelydenis (51:5-8) versoek hy God om sy sonde te
vergewe (51:9-11).
Ons word in sonde gebore (51:7), daarom is ons van nature
geneig om onsself tevrede te stel en nie vir God nie. Dawid het sy
natuurlike drang bevredig toe hy ’n ander man se vrou vir homself
geneem het. ons doen dit ook as ons selfsugtig is. Daarom moet
ons, net soos Dawid, vra dat God ons van binne af moet skoon was
(51:9), dat Hy ons harte en gedagtes moet skoonmaak sodat ons
nuwe gedagtes kan dink en nuwe begeertes kan hê. Ons kan slegs
reg lewe as ons ’n skoon hart en skoon gedagtes het (51:12-15).
51:16–17 Vergifnis word ’n “verlossingsdaad” genoem en word in
die digter se loflied besing.
51:18–19 Die ware offer is meer as die uiterlike daad (vgl Rom
12:1).
51:20–21 Die bidder bid ook vir die gemeente: hy vra die Here
moet Sion vir hulle herbou sodat hulle weer in opregtheid offers
kan bring. Hierdie bede skep die indruk dat die psalm ná die val
van Jerusalem in 586 vC, maar voor nehemia se herbou van die
mure in 445 vC, geskryf is.
23
51 Vir die koorleier. ’n Psalm van Dawid, na
aanleiding daarvan 2
dat die profeet Natan na hom
toe gekom het oor sy owerspel met Batseba. 3
Wees
my genadig, o God, in u troue liefde, wis my oor-
tredings uit in u groot barmhartigheid! 4
Was my
skoon van my skuld, reinig my van my sonde! 5
Ja,
my oortredings ken ek en van my sonde bly ek altyd
bewus. 6 Teen U alleen het ek gesondig, ek het gedoen
wat verkeerd is in u oë. U uitspraak is dus reg en u
oordeel regverdig. 7
Ek was al skuldig toe ek gebore
is, met sonde belaai toe my moeder swanger geword
het. 8
Maar U verwag opregtheid diep in ’n mens se
hart: laat ek dan diep in my binneste weet hoe U wil
dat ek moet lewe. 9
Neem tog my sonde weg dat ek rein kan wees,
was my dat ek witter as sneeu kan wees. 10
Laat my
weer blydskap en vreugde belewe. U het my verbrysel;
laat my weer jubel. 11
Moet tog nie ag slaan op my
sondes nie, wis al my skuld uit! 12
Skep vir my ’n
rein hart, o God, vernuwe my gees en maak my
standvastig. 13
Moet my tog nie van U af wegdryf en
u Heilige Gees van my af wegneem nie! 14
Laat my
weer die blydskap ervaar van iemand wat deur U
verlos is, laat my U weer met toewyding dien.
15
Dan sal ek oortreders leer wat U van ’n mens
verwag; dat die sondaars hulle tot U sal bekeer. 16
Red my van ondergang, o God, my Redder, dat ek
kan jubel oor u verlossingsdaad. 17
Here, gee my die
woorde om u lof te verkondig. 18
’n Offer vra U nie,
anders sou ek dit bring; ’n brandoffer wil U nie hê
nie. 19
Die offer wat U wil hê, o God, is verootmoedig-
ing: U sal ’n hart vol ootmoed en berou nie gering
ag nie, o God. 20
Laat Sion u liefde en u goedheid
ondervind: herbou tog die mure van Jerusalem. 21
Dan sal die offers wat voorgeskryf is, weer vir U
aanneemlik wees: offerdiere wat heeltemal verbrand
word. Dan sal hulle weer bulle op u altare offer.
Psalm 51 Lees die psalm deur . Probeer om iets van Dawid se opregte skuldbelydenis te beleef.
Wat is jou belewenis van sonde volgens Ps 51? Is daar dalk sonde wat ‘n skeidsmuur maak tussen jou en God?
1. Dink bietjie hoe voel ‘n kind wat met sy hand in die koekieblik gevang word . of ‘n volwassene wat op heterdaad betrap word.
2. Lees die Psalm weer deur.
Lees 2 Sam 11:1-27. Hoeveel oortredinge het Dawid gepleeg wat tot sy owerspel met Batseba gelei het?
4. Hoe kan hy in die lig van sy arrogansie, owerspel, verraad en moord, nog voor God verskyn?
5. Moord en owerspel was strafbaar met die dood. (Deutr 5: 22) Hoe het Dawid daarmee weggekom?
7. Erfsonde. Hoe kan ‘n pasgebore baba teologies as sondig beskryf word. As God alles goed gesksape het, hoekom is die mens geneig tot sonde? Rom. 5:12-14
6. Die sondes het betrekking op ander mense: waarom maak dit vs 4 meer “intens” Wat wys dit oor die aard van sonde?
8. Hoe beleef jy Dawid se belydenis?
11. Wat gebeur met jou as jy nie sonde bely nie, en Wat gebeur as jy dit bely? 1 Joh 1:8-9
12. Hoe bewus is ons van ons sonde en skuldbelydenis en vergifnis in 2011?
9. Beskryf Dawid se verwagting ten opsigte van vergifnis ?
10. Die Here bring jou met jou sonde voor jouself te staan. Bespreek die stelling.
24
Vir die voorganger
Psalm 84
TEMA: Dit is die eerste en enigste psalm waarin daar oor die
tempel gesing word. En tog, die liefde vir God se woning (die
tempel) staan hier nie in die sentrum nie. Dit gaan om God, om
die psalmdigter se verlange om naby Hom te wees. Die gelowige
is op ’n besondere manier aan Hom verbind.
84:2-5 Die skrywer wou graag wegkom van die besige lewe en
God in sy tempel ontmoet. Ons kan Hom op enige plek en enige
tyd ontmoet. As ons kerk toe gaan, kry ons die geleentheid om
weg te kom van die gedrang en aktiwiteite van ons lewe en ’n
rukkie in stilte na te dink en te bid. Daar vind ons ook vreugde —
nie in die gebou en omgewing nie, maar in gebed, sang, onderrig
en gemeenskap van gelowiges daarbinne.
84:6–8 Pelgrims moes soms deur “’n dorre laagte” na die tempel
toe reis. Dan het die Here reën laat neergiet om hulle nuwe krag
te gee sodat hulle die tempel veilig kon bereik. Ons moet dikwels
eers deur moeilike tye in ons lewe gaan voordat ons in die vreugde
van God se teenwoordigheid kan kom.
Hierdie dorre laagte is waarskynlik nie ’n geografiese plek
nie, maar ’n simbool van ’n dor wêreld wat deur reën omtower
word. Vir die mens wat graag in God se teenwoordigheid wil wees,
is negatiewe omstandighede geleentheid om sy trou en seën op-
nuut te ervaar.
84:9–10 Die psalmis bid ook vir die koning, want hy woon ook
op Sion waar hy in die tempel gaan aanbid. Hy is immers die
gesalfde van God (2:2).
Korag was die Seun van Asaf. Sy familie is verdeel onder vier
diensdoenende groepe wat by die tempel saam met die Leviete
diens gedoen het by die poorte.
Hulle het dan ook ‘n musiekgroep / koorgroep begin.
25
84 Vir die koorleier: met musiek. Van die
Koragiete. ’n Psalm.
2 Hoe lief het ek u woning, Here, Almagtige!
3 Ek
versmag van verlange na die tempel van die Here;
met alles wat ek is, wil ek jubel oor die lewende
God. 4
Selfs ’n mossie het ’n nes en ’n swaeltjie ’n
plek vir haar kleintjies daar by u altare, Here,
Almagtige, my Koning en my God! 5
Dit gaan
goed met mense vir wie u huis ’n tuiste is: hulle
hou nie op om U te prys nie. Sela 6
Dit gaan goed
met mense wat hulle krag in U vind en graag na u
tempel toe gaan. 7
Vir hulle gaan daar fonteine oop
wanneer hulle deur ’n dorre laagte trek en die
vroeë reëns sy seëninge bring. 8
Keer op keer
ontvang hulle nuwe krag totdat hulle voor God in
Sion verskyn. 9
Here, almagtige God, hoor my gebed, luister tog,
God van Jakob! Sela 10
Sien tog om na die koning,
ons beskermer, o God; hou u gesalfde onder u
sorg.
11
Waarlik, één dag in u tempel is beter as duisend
daarbuite. Ek staan liewer by die drumpel van die
huis van my God as om te woon in huise sonder
God. 12
Die Here God is ons krag en ons
beskerming, die Here gee genade en eer, Hy
weerhou die goeie nie van dié wat reg lewe nie. 13
Here, Almagtige, dit gaan goed met die mens wat
op U vertrou !
Psalm 84 Hoe lief het ek U woning Here !
Lees die psalm deur . Mediteer ‘n paar minute oor die betekenis van die Psalm . Laat iemand die Psalm hardop voorlees
Wat gaan jy van die Psalm onhou en in jouself koester?
1. Vir meer inligting oor die Koragiete lees 2 Kronieke 26:12-19
10. Tel hoeveel keer die volgende woorde in die psalm voorkom: Here ……. Almagtige …. God/My God… Wat sê dit vir jou oor die woorde?
9. Onthou ons is besig met gedigte. Wat se dit vir jou as die gedig begin en eindig met feitlik dieselfde woorde :
Here Almagtige
2. Hoekom word selfs klein voeltjies in die psalm genoem?
3. Ons kan uit vs 5 aflei dat die Koragiete hulle tempeldiens geniet het . Wat kan ons daaruit vir onsself aflei ?
4. Dit was van die Jode verwag om 3 keer per jaar ‘n pelgrimstog na die temple te onderneem . Wat gebeur daar? (vgl vs 8 ook )
5. Wat is jou gevolgtrekking uit vs 5-8 oor die opkoms na die tempel?
6. Wat kan so goed wees oor die tempel. Raak dit nie afgestomp om keer op keer te gaan nie?
7. Wat maak jou diens aan God ‘n groot vreugde of afgesaagd.
8. Hoekom kon die jode nie maar in hulle eie stede die Here dien nie. Dit is groot moeite om Jerusalem toe te gaan. Wat sê dit vir ons oor ons hedendaagse erediensbywoning?
26
Vir die voorganger
Psalm 91
TEMA: ’n Mens wat op die Here vertrou, is oral en altyd
onder sy beskerming.
Omdat dit ’n “Wysheid psalm” is moet jy die verduideliking by
Psalm 1 daaroor ook lees.
91:1–2 Die tema van hierdie gebed is: skuiling by die Allerhoogste
en beskerming by die Almagtige. Hierdie skuiling en beskerming
vind hy nie in die tempel soos ons sou dink nie, maar oral en altyd
by die Here.
91:3–13 Op grond van sy verbond beskerm die Here hom van ver-
skillende dinge: die voëlvanger se wip (91:3a), dodelike siektes
(91:3b), pes (91:6), aanvalle oordag (91:6b), of gevare in die nag
(91:5), van plae (91:10) of ook van te sneuwel in ’n veldslag (91:7).
Die Here beskerm dié wat by Hom skuil (91:10) en straf die godde-
lose. Hy gebruik selfs sy engele om sy volgelinge te beskerm
(91:11).
91:11 Dit is die engele se taak om die gelowiges te beskerm.
Hiervan is daar in die Bybel heelwat voorbeelde van engele wat
mense beskerm het in die Bybel (1 Kon 19:5; Dan. 6:23; Matt
18:10; Luk 16:22; Hand 12:7). Daar is egter geen aanduiding dat
’n engel oor elke gelowige waak nie. Engele kan ook God se bood-
skappers wees (Matt 2:13; Hand 27:23, 24). Ons kan engele nie
sien nie, hoewel hulle — volgens die geloof van Bybelse tye —
al deur mense gesien is (Num 22:31; Luk 2:9).
91:14–16 Die Here red elkeen wat op Hom vertrou en Hom liefhet
(91:14). In vers 14 belowe die Here dat Hy dié sal verhoor wat Hom
aanroep en aan sulke mense ’n lang lewe sal gee (91:16).
Met die versekering van die beskerming van die Here kan
die gelowige en die kerk in vertroue lewe (1 Joh 5:4).
27
91 Hy wat by die Allerhoogste skuiling vind en die
beskerming van die Almagtige geniet, 2
hy sê vir
die Here: “U is my toevlug en my veilige vesting,
my God op wie ek vertrou.”
3
Dit is Hy wat jou uit die voëlvanger se wip hou
en jou bewaar van dodelike siekte. 4
Hy beskut jou
onder sy vleuels en is vir jou ’n veilige skuilplek.
Sy trou beskerm jou aan alle kante. 5
Jy hoef nie
bang te wees vir gevaar in die nag of vir aanvalle
oordag, 6
vir pes wat in die donker toeslaan of vir
siekte wat helder oordag verwoesting saai nie. 7
Al
val daar duisende langs jou, tienduisende by jou,
vir jou sal niks tref nie. 8
Met jou eie oë sal jy sien
hoe die goddelose gestraf word. 9
Omdat jy die Here as skuilplek geneem het, die
Allerhoogste as jou beskermer, 10
sal geen onheil
jou tref en geen plaag naby jou woonplek kom nie. 11
Hy sal sy engele opdrag gee om jou te beskerm
waar jy ook al gaan. 12
Op hulle hande sal hulle jou
dra, sodat jy nie jou voet teen ’n klip sal stamp nie. 13
Jy sal oor leeus en adders loop, leeus en slange
sal jy dood trap.
14
“Omdat hy My liefhet, sal Ek hom red,” sê die
Here, “omdat hy My ken, sal Ek hom beskerm. 15
Wanneer hy My aanroep, sal Ek sy gebed verhoor;
in sy nood sal Ek by hom wees, Ek sal hom red en
hom in sy eer herstel. 16
’n Baie lang lewe sal Ek
hom gee en oor my hulp sal hy hom verbly.”
Psalm 91 Veilig by die allerhoogste Lees die Psalm deur . Lees nou die Psalm in die liedboek deur ( daar is 2 weergawes )
1. Het jy al ‘n sticker op ‘n kar gesien wat lees: “ Word deur Psalm 91 beskerm” . Hoe sou jy daaroor oordeel. Is dit klein gelowig om assuransie te hê?
3. Wat kom in jou gedagte op met “skuiling” en “beskerming”?
4. Wat sê vs 2 oor die bidder?
2. Wie is vir jou ‘n steunpilaar in die lewe?
5 Watter vier name word vir “Die Here” in die psalm gebruik? ( vs 1 en 2 )
6 Watter tipe rampe word in verse 3-8 genoem?
7. Is God se beskerming vir almal beskikbaar? Wat is die regte gesindheid?
8. Hoe beskerm God sy kinders elke dag? Glo jy in engele en beskermengele?
9 Word God se guns en seën gegee in geestelike of materiele seëninge?
10. As God beskerming belowe, hoekom gebeur daar slegte dinge met sy kinders?
11. Wat beteken dit om “Die Here jou beskerming” te maak? Rom. 8:38-39
Hoe het jy al God se beskerming in die lewe ervaar? Watter tipe rustigheid kan die ps oor jou laat kom?
28
Vir die voorganger
Psalm 100
TEMA: Om die Here in sy huis te mag dien, is ’n saak van blyd-
skap, daarom moet die gelowiges juig. Dit help ons om te bely:
die Here is God. Dit blyk uit sy skeppings- en verlossings-
werk.
Hierdie psalm is moontlik gesing deur priesters wat op die tempel
trap gestaan het. Om die gemeente met vrymoedigheid te laat
naderkom na die tempel toe, het hulle hierdie woorde gebruik om
hulle op te roep (100:2b). By hulle aankoms by die ingang van die
voorhof het ’n tweede koor hulle dan toegesing: “Gaan sy poorte
binne” (100:4a).
100:1–3 Die doel van die verwelkoming by die tempel is duidelik:
“Juig tot eer van die Here, almal op aarde!” (100:1). Om die Here
te dien, bring blydskap mee en daarom moet die gelowiges juig en
bly wees. Dit bring ook ’n belydenis mee: die Here is God (100:3a).
Hierdie belydenis sluit sy skeppingswerk (100:3b) en sy verlossings-
werk (100:3c) in. Die beeld van die kudde beklemtoon die besondere
verhouding tussen die Here en sy volk wat Hy verlos het (100:3).
100:4–5 Almal wat die tempel binnegaan, het die voorreg en die
plig om die Here te dank en sy Naam te prys. Die rede daarvoor
is duidelik: “Die Here is goed, aan sy liefde is daar geen einde
nie, sy trou duur van geslag tot geslag” (100:5).
29
Hierdie is ‘n kort psalm. Gebruik die tyd en blaai bietjie in die boek terug en deel julle belewenisse, wat julle gehad in die reis deur die Psalms het, met mekaar.
100 ’n Dankpsalm. Juig tot eer van
die Here, almal op aarde! 2 Dien die
Here met blydskap! Kom voor Hom
met gejubel! 3 Erken dat die Here God is: Hy het
ons gemaak en ons is Syne, ons is sy
volk, sy eie kudde. 4 Gaan sy poorte
binne met dankliedere, sy tempel
met lofsange, dank Hom, prys sy
Naam, 5 want die Here is goed, aan
sy liefde is daar geen einde nie, sy
trou duur van geslag tot geslag.
Psalm 100 Waarvoor is jy die heel dankbaarste in die lewe? Lees die Psalm Lees / sing oop Psalm 100. ( miskien is die Gesangeboek se weergawe meer bekend)
1. Watter redes gee die psalmis hie aan om die Here te prys?
2. Op wie is dit vsan toepassing: sy mense of die hele aarde. Wat vertel dit vir jou?
3. Watter verantwoordelikhede bring dit mee as jy erken dat Hy God is?
4. Watter houding behoort God se kinders se lewens te kenmerk ?
5. is danksegging ‘n privaat of openbare aangeleentheid?
6. Watter van die 6 redes by 1 genoem is vir jou die belangrikste in jou eie lewe?
7. Wat sou jy oor jou eie dankbetuiging sê? Waarin vind gelowiges hulle dankbetuiging vandag? Kol 1:13 Het jy dalk ‘n nuwe voorneme? Lees die psalm weer deur .
30
Vir die voorganger
Psalms 120-134 word pelgrimspsalms genoem. Hulle is gesing
terwyl die Israeliete na die tempel op pad was vir hulle jaarlikse
feeste. Elkeen verteenwoordig ’n ander fase van die reis. Psalm
120 en 121 dui op die begin van die reis vanaf ’n vyandige en
vreemde omgewing; Psalm 122 vertel ons hoe die gelowiges in
Jerusalem aankom en in die ander word daar al hoe nader aan die
tempel gekom.
Psalm 121
TEMA: Die Here is my Helper. Dié psalm is ’n kinderlike gebed
wat uiting gee aan die vaste hoop en vertroue dat God die
pelgrim dag en nag sal beskerm. Ons het sy beskerming ons
hele lewe lank nodig.
Opbou: Die pelgrim vra ’n vraag (121:1) en hy kry ’n duidelike
antwoord daarop (121:2). Daarop ontvang hy ’n toesegging van
die beskerming van die Here (121:3-8).
Die woorde “hulp”, “bewaarder/bewaar” en “sluimer” word
telkens deur dieselfde woord gevolg om ’n soort “ketting” te vorm.
Dit vorm as ’t ware “trappe” om van die een gedagte na die ander
te spring. Daarom praat sommige verklaarders van hierdie liedere
as “trappeliedere”. Dit bring ons by die inhoud van hierdie psalm:
121:1–2 The Living Bible gee vers 1 weer met: “Shall I look to
the mountain gods for help?” Dit sluit ook aan by die ou Nabye
Oosterse geloof dat die gode op die berge woon. Volgens ons
mening beteken dit egter slegs dat die digter hemelwaarts kyk, na
God kyk om hulp (121:2). Ons kan nou hierdie twee verse so
opsom: die ballingskap digter kyk hemelwaarts en vra: “Waar sal
my hulp vandaan kom?” Met vertroue kan hy egter self daarop
antwoord: “My hulp is van die Here wat hemel en aarde gemaak
het”. Daarmee gee hy die tema vir die hele psalm, naamlik “die
Here is my Helper”.
121:3–8 Soos “help” die sleutelwoord in die eerste twee verse is,
so is “bewaar” dit in die volgende aantal verse. Die digter druk
die Here se beskerming baie konkreet uit as hy sê: “Bedags sal die
son jou nie steek nie” (121:6). Die son is baie warm in Palestina
en die omliggende lande. Die strale van die son kan die reisiger
op ’n warm dag maklik ernstig siek maak. Hy kan “sonsteek” kry
(vgl 2 Kon 4:19,20; en Jona 4:8). Die mense van daardie tyd het
ook geglo dat daar ’n verband tussen sekere siektes en die fases
van die maan bestaan. Ons praat soms van “maansiekes”. Hulle het
geglo dat ’n duiwel in die maan die siekte veroorsaak, daarom het
hulle gedink dat hierdie siek mense van die duiwel besete is (vgl
Matt 4:24; 17:5). Die nagte was ‘n verskrikking as jy op pad was.
Die Here sal egter die pelgrim beskerm sodat hy nie die nadelige
gevolge van die son, maan of enige duiwel hoef te vrees nie.
Die terugkerende ballinge het moontlik ook Psalm 121 as
pelgrimslied op hulle terugtog gesing. Daarna is dit in die bedevaart
liedere opgeneem en deur die pelgrims op pad na en van Jerusalem
gesing. Vir ons as Christene help dit om in ’n ongelowige en ge-
sekulariseerde, moderne wêreld ons vertroue in die Here te ver-
woord. Ons kan ook seker wees dat die Here ons help en bewaar
in ’n wêreld wat gevaar loop om homself te vernietig en waarin
die kerk se belydenis belangrik is. Saam met hierdie bidder kan
ons bely: “My hulp is van die Here” (121:2).
31
121 ’n Pelgrimslied.
Ek kyk op na die berge:
waarvandaan sal daar vir my hulp
kom?
2 My hulp kom van die Here wat
hemel en aarde gemaak het. 3 Hy sal
nie toelaat dat jy struikel nie; Hy wat
jou beskerm, slaap nooit nie. 4
Waarlik, die Beskermer van Israel
sluimer nie in nie en Hy slaap nie. 5
Die Here beskerm jou, die Here
bewaar jou van alle gevare. 6 Bedags
sal die son jou nie steek nie en snags
sal die maan jou nie kwaad doen nie.
7 Die Here sal jou beskerm teen alle
gevaar, jou lewe sal Hy beskerm. 8
Hy sal jou beskerm waar jy ook
gaan, nou en vir altyd.
Psalm 121 Lees die Psalm deur . Herken u dele uit die psalm?
1. Die Israeliet is op pad na die tempel. Hulle loop en sing. Wat reken u is die doel van pelgrimsliedere in Psalms?
2. Wat is die gedagtegang vandie pilgrims? Lees ook Lukas 10: 30-37
3. Tog is daar troos vir die pelgrim. Watter elemente van troos is daar vir die pilgrim ?
4. Die gevare wat ons op ons daaglikse reise beleef is andersas toe. Tog vra ons ook daagliks vir beskerming op ons pad. Watter vorm neem God se beskerming vir jou aan?
5. Wanneer voel jy kwesbaar? Hoe beskerm jy jou dan? 7. Hoe kan jy leer om die kalmte en
vertroue by die pelgrim te beleef? (Sy vertroue is by die Here, skepper van die hemel en die aarde.) 6. Aan watter tipes beskerming
dink die pilgrim? vs 3-6 Wat maak jy as die probleme “so groot soos die berge” voor jou lê? Kyk verby die berge, sien die Here raak. Saam met Hom is geen berg te hoog en geen hindernis te groot nie.
Wat leer jy in die Psalm?
32
Vir die voorganger
Psalm 136 Loof die Here vir sy liefde wat nooit ophou nie.
TEMA: As deel van die “Hallel” (Ps 113-118), ’n lied wat by
die paasfees gesing is, was hierdie psalm moontlik Jesus se
laaste gebed voor Hy na die Olyfberg toe vertrek het. Dit bely
God se grootheid en goedheid as Skepper en Verlosser.
Die opvallendste kenmerk van hierdie psalm is die refrein: “Aan
sy liefde is daar geen einde nie.” Ons het hier met ’n driestemmige
beurtsang — met die koorleier, die koor en die gemeente — te
make.
Die woorde, “Aan sy liefde is daar geen einde nie”, word
dwarsdeur die psalm herhaal. Dit is moontlik geskryf sodat die
gemeente dié woorde na elke sin wat voorgelees word, kon her-
haal. Deur hierdie herhaling is die waarheid by die mense tuis ge-
bring. Liefde sluit hier ook genade, goedhartigheid en trou in.
Ons hoef nie bang te wees dat die Here se liefde sal opraak nie,
want sy liefde kom uit ’n fontein wat nie kan opdroog nie. Dit is een
van die geskiedenispsalms. Lees ook die verduideliking wat by
“GESKIEDENISPSALMS“ by Psalm 44 is om hierdie psalm beter
te verstaan. Die verduideliking onder “SKEPPINGSPSALMS” by
Psalm 19 sal jou ook help om dit te verstaan.
Wat is die boodskap van Psalm 136? In die Joodse tradisie
word hierdie psalm die “Groot Hallel” genoem wat saam met die
sogenaamde “Egiptiese Hallel”, Psalm 113-118, by die paasfees
gesing is. Dit is dus moontlik dat Jesus hierdie psalm as sy laaste
gebed by die laaste Avondmaal gebid het voordat Hy daardie nag
op die Olyfberg gevange geneem is. Dit maak natuurlik vir ons
hierdie psalm van besondere belang, want hierdeur kan ons God
se grootheid en goedheid bely omdat Hy ons Skepper en Verlosser
is. Ons kan dus saam met die gemeente van ouds bely: “Aan sy
liefde is daar geen einde nie.”
33
136 Loof die Here, want Hy is goed.
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 2 Loof die oppermagtige God.
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 3 Loof die magtigste van alle maghebbers.
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 4 Hy het magtige dade gedoen, Hy alleen.
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 5 Hy het die hemel met soveel insig gemaak.
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 6 Hy het die aarde op die waters gevestig.
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 7 Hy het die groot hemelligte gemaak,
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 8 die son om te heers oor die dag,
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 9 die maan en die sterre om te heers oor die nag.
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 10 Hy het die Egiptenaars getref met die dood van hulle eersgeborenes
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 11 en Israel onder hulle uit gelei
Aan sy liefde is daar geen einde nie. 12 met sy groot mag en krag.
Aan sy liefde is daar geen einde nie.
Psalm 136 . Lees die Psalm deur . Gee ‘n opskrif vir die Psalm Wat val jou op?
1. Wie was jou kindertyd held? Wat het jou aangestaan van die persoon ?
2. Die Psalm word die groot “hallel” psalm genoem. Dit is tydens die paasfees gesing. Wat sien jy as die doel van die “Oproep en respons” deel van die Psalm?
3. Hoe word God se ewige liefde beskryf in vs 10 en 17-20?
4. Hoe beleef jy die “respons.”? Hoekom?
6 Wat is van die moderne gode en heersers . Hoe veg hulle om jou aandag?
Wat sou jy sê is die boodskap van die Psalm?
5 Aan watter lewenssfere word aandag gegee in die “oproep” deel?
34
13 Hy het die Rietsee in twee gekloof Aan sy liefde is daar geen einde nie.
14 en Israel daar deur laat trek, Aan sy liefde is daar geen einde nie.
15 maar die farao met sy leërmag in die Rietsee gestort. Aan sy liefde is daar geen einde nie.
16 Hy het sy volk deur die woestyn laat trek. Aan sy liefde is daar geen einde nie.
17 Hy het groot konings oorwin, Aan sy liefde is daar geen einde nie.
18 magtige konings laat sneuwel: Aan sy liefde is daar geen einde nie.
19 koning Sihon van die Amoriete, Aan sy liefde is daar geen einde nie.
20 koning Og van Basan. Aan sy liefde is daar geen einde nie.
21 Hy het hulle land as geskenk gegee, Aan sy liefde is daar geen einde nie.
22 as geskenk aan Israel, sy dienaar. Aan sy liefde is daar geen einde nie.
23 Hy het aan ons gedink in ons vernedering Aan sy liefde is daar geen einde nie.
24 en ons uit die mag van ons teëstanders bevry. Aan sy liefde is daar geen einde nie.
25 Hy gee voedsel aan al wat lewe. Aan sy liefde is daar geen einde nie.
26 Loof die God van die hemel! Aan sy liefde is daar geen einde nie.
Wat is die boodskap van die Psalm vir jou ?
7. Watter van die wonders van die Here is besonders treffend vir jou? Noem van die wonders in jou eie lewe wat jou aanspreek ?
8 Hoekom roep die Here die volk op om so ernstig dank aan Hom te bring ? En wat doen ons oor die wonders in ons eie lewe ?
9 is jy bewustelik en onbewustelik om dank aan die Here te bring?
Wat was God se groot Liefdesbewys? Lees Joh 3:16 en Ef 3:19
Die Here is God alleen . Sy mag wys juis in die liefde vir hulle wat syne is. God is eintlik liefde in aksie
10 Hoe kan ons meer bewus word van God se liefde en dit uitbasuin: Aan sy liefde is daar geen einde nie. Hoe hanteer jy God se mag en liefde ?
35
Vir die voorganger
Psalm 139
TEMA: Met volle oorgawe kan ek en jy saam met die psalmis
in ’n loflied God se kennis van ons, sy nabyheid aan ons en sy
bemoeienis met ons besing, terwyl ons onsself nederig voor sy
deurskouende oog stel en bly bid: “Lei my op u blywende en
regte weg.”
Volgens 139:19-24 is die digter waarskynlik ’n aange-
klaagde in die tempel, waar hy wag op die beslissing van die
priester oor sy skuld of onskuld. As iemand wat geskool is in die
wysheid van sy tyd, beredeneer hy sy saak en vind dat nie hy nie
maar die goddeloses die skuldiges is. Hy vra dat God hulle moet
straf en hom moet help om op die regte weg van die voorgeslag te
bly. Net soos Job dink hy in hierdie omstandighede ook oor God
na. Hy kom egter tot ’n ander gevolgtrekking as Job. God is nie
onregverdig nie, maar uitermate wonderlik. Hy vind dat hy digby
God is (139:18) en sing ’n loflied oor Hom (139:1-18) waarin hy
in ’n intieme tweegesprek met God verkeer. In hierdie loflied
prys hy Hom omdat Hy alles weet (139:1-6), Hy orals teen-
woordig is (139:7-12) en omdat Hy hom so wonderlik gemaak
het (139:13-18).
Die digter van Psalm 139 staan as vrome bidder, as
gelowige maar sondige mens voor God die groot Regter. Hy is
diep onder die indruk dat God hom deur en deur ken, dat Hy alles
weet en oral teenwoordig is. Waar God is, daar verdwyn die
duisternis. In hierdie lig moet ons die goddeloses se optrede sien
as duisternis wat die doodsvonnis verdien. Maar sy eie lewe kom
ook onder die oog van God wat hom huiwerend laat bid: “Kyk of
ek nie op die verkeerde pad is nie en lei my op die beproefde pad!” (139:24). Die wete dat God hom en die goddelose reg-
verdig sal oordeel, laat hom in ’n loflied God se alwetendheid, sy
alomteenwoordigheid en sy bemoeienis met hom van voor sy
geboorte af, bely.
139:1–24. U omsluit my van alle kante. Eers het die bidder getuig
dat die Here “van ver af deur die hoogmoedige” sien (138:6c). Hier
bely hy in ootmoed: “Here, U sien dwarsdeur my” (1a). Hierdie
eerlike belydenis bepaal die toon van hierdie psalm: nederige oot-
moed voor dié Almagtige wat met soveel sorg let op ’n mens, selfs
nog voor sy geboorte. Dis ’n vertroue psalm waarin die bidder
kinderlik- eerbiedig voor sy Maker buig en vra om deur Hom op
die regte pad gelei te word. Die digter bely dat die Here hom deur
en deur ken (1–6); dat die Here deurentyd by hom is (7–12) en
dat die Here van voor sy geboorte af by hom was en hom toe al
geken het (13–18). In die tweede deel van die psalm (19–24) bid
hy om verlossing van sy vyande, wat ook God se vyande is (19–
22), en vra hy dat God vorentoe vir hom moet sorg en hom op
die regte pad moet lei (23–24).
1–6: Die belydenis dat die Here dwarsdeur hom sien en hom ken
(1 – vgl. 7:10c; 26:2; 44:22b; Jer. 17:10; Job 13:9), impliseer dat
hy skuldig pleit. Hy kan niks vir die Here wegsteek nie, want Hy
weet alles van sy lewe af (1 Sam. 2:3), of dit dade (2a,3), woorde
(4a) of gedagtes (2b) is (vgl. 11:4; 33:15; 94:11; 1 Kon. 8:39; Spr.
15:11; Jer. 11:20). Daar is nie die een of ander onderafdeling in
’n mens se lewe waar jy vir God kan uitsluit nie (vgl. Matt. 12:30).
Dié gedagte is angswekkend vir die sondaar (2 Kon. 19:27–28) –
en alle mense is sondaars (51:7; 143:2) – maar dié wete is ook
gerusstellend, want die Here omsluit en beskerm van alle kante
(5a). Dat God so alles kan weet (Job 21:27) van ’n mens is vir
die bidder ’n aanduiding van sy eie nietigheid en van God se
grootheid (6).
36
7–12: Die gedagte dat die Here alles van hom af weet, maak hom
bang (6; Job 3:23; 13:21), en daarom wil hy van God af wegvlug
(7). Maar waarheen? Die Here is oral. Hy het alles geskep en is die
wêreldheerser (24:1–2); sy mag en teenwoordigheid word oral
ondervind (8–9 – vgl. Am. 9:2–4; Spr. 15:11; Job 26:6). Waar die
digter ook al sou kon gaan, God is daar (5a) om hom vas te hou
en te lei. Hier is die gedagte aan die Here se alomteenwoordigheid
vertroostend en gerusstellend. Die Here lei hom soos Hy sy volk
gelei het (1:6; 23:4; 77:21; 78:14,53). Omdat dit in die begin donker
was (Gen. 1:2) en omdat rowers dikwels in die donkerte toeslaan
(11:2), is die duisternis soms beskou as ’n terrein buite God se
beheer. Maar sou die bidder daarheen vlug, sal Hy vind God is
ook dáár (11; 18:29; 23:4; 91:6; 112:4) – Hy maak dit lig (12),
want Hy self is dié lig (Op. 21:23).
13–18: Wat die bidder nou ondervind, was al só nog voor sy ge-
boorte. Waar niemand dit kon sien nie (15b), het die Here hom
gevorm tot ’n mens (13,15c; 33:15; 94:9; Job 10:8–12; Jer. 1:5).
Die skepping en geboorte van elke mens is ’n wonderdaad van
God waarvoor Hy geloof moet word (14). Dis ’n wonder waaroor
’n mens jou maar net kan verbaas (14c,17). Selfs tóé, terwyl God
nog besig was om hom te skep, was sy lewe al belangrik vir die
Here (16), en het Hy die bidder se naam en lewe in ’n boek opge-
skrywe (56:9; 69:29; 87:6; Eks. 32:32; Eseg. 13:9). Wat hier van
belang is, is dat dit veral die lengte van ’n mens se lewe is wat op-
geskryf is (16b), nié die wyse waarop jy gaan lewe nie. En alles
wat God vir die bidder doen, oorweldig hom (17; 73:16; 92:6;
Job 42:3; Jes. 55:8). Hoe dieper hy delf in die wonderdade van
God (18), hoe meer besef hy die omvang daarvan (18b; 40:6) en
hoe nader bring dit hom aan die Here (18d; 73:23).
19–22: Die psalmdigter het in die voorafgaande deel sy eie nietig-
heid en sondigheid bely teenoor dié Here wat nie deur ruimte of
tyd ingeperk kan word nie. Maar al is die bidder sondig en swak,
en al het hy baie beperkinge, staan hy nie in dieselfde verhouding
tot God as die goddeloses nie. Hy wil die Here loof (14); húlle nie,
want hulle smee bose planne teen die Here en tree vals teenoor
Hom op (20). Hulle vermoor die volgelinge van die Here (19b)
en toon daarmee dat hulle in opstand is teen die Here (21).
Daarom bid die psalmdigter vir hulle ondergang (19), want deur
die vyande van God ook tot sy vyande te verklaar (21–22), toon
die bidder in sy belydenis sowel as in sy dade waar hy staan: by
God.
23–24: Dié keuse is natuurlik gevaarlik; die vyande van God is
moordenaars (19b) en vandaar die digter se onrus (23b). Juis daar-
om dat hy steeds seker wil wees dat hy op die regte pad is (24),
die pad waarop die Here hom lei (1:6; 17:11; Jer. 6:16). Die ver-
keerde pad is die weg van die goddeloses en dit lei na ondergang
(1:6b). Hy verkies egter die regte pad, want hy weet: hierlangs
lei en beskerm die Here my teen my vyande (27:11). Daarvoor is
voortdurende selfondersoek nodig, maar veral ook ’n ondersoek
waarin die Here hom steeds van sy sonde oortuig (23) omdat Hy
dwarsdeur hom sien (1a).
37
139 Vir die koorleier. Van Dawid. ’n Psalm.
Here, U sien dwarsdeur my, U ken my. 2
Of
ek sit en of ek opstaan, U weet dit, U ken my
gedagtes nog voordat hulle by my opkom. 3
Of ek reis en of ek oorbly, U bepaal dit, U is
met al my paaie goed bekend. 4
Daar is nog
nie ’n woord op my tong nie of U, Here, weet
wat dit gaan wees. 5
U omsluit my van alle
kante, U neem my in besit. 6
Dié wete
oorweldig my, dit is te hoog vir my begrip.
7 Waarheen sou ek gaan om u Gees te ontvlug? Waarheen sou ek vlug om aan u teenwoordigheid te ontkom? 8 Klim ek op na die hemel, is U daar, gaan lê ek in die doderyk, is U ook daar. 9 Vlieg ek na die ooste, of gaan woon ek in die verre weste, 10 ook daar lei u hand my, hou u regterhand my vas. 11 Ek sou die duisternis kon vra om my weg te steek, of die lig rondom my om in nag te verander, 12 maar vir U is selfs die duisternis nie donker nie en die nag so lig soos die dag, duisternis so goed soos lig.
Psalm 139 U omsluit my van alle kante . Lees die psalm deur . Wat beleef jy in die Psalm
1. Wat gebeur met Dawid as hy opnuut besef dat God hom deur en deur ken?
2. Wat word geimpliseer met vers 4?
3. Watter vertroosting kan jy aan ander gee uit vers 1-4. Dink aan mense met siekte, depressie , lewenskrisisse ens?
4. Watter versekering kan jy vir jou eie lewe uit vers 1-4 kry?
5. Hoekom dink jy, wou Dawid van die Here af wegvlug?
7 Wat sê vers 11 & 12 oor God se vermoeë om die mees hooplose situasie te omvorm?
8. Dink jy God kan jou “hoop-lose” situasie omskep in ‘n situasie met hoop. Hoekom?
6. Waar sou Dawid ( en Jy ) kon wegvlug om van God se teenwoordigheid te ontkom?
38
13 U het my gevorm, my aanmekaargeweef
in die skoot van my moeder. 14
Ek wil U loof,
want U het my op ’n wonderbaarlike wyse
geskep. Wat U gedoen het, vervul my met
verwondering. Dit weet ek seker: 15
geen been
van my was vir U verborge toe ek gevorm is
waar niemand dit kon sien nie, toe ek
aanmekaargeweef is diep in die moederskoot. 16
U het my al gesien toe ek nog ongebore
was, al my lewensdae was in u boek
opgeskrywe nog voordat ek gebore is.
17 Hoe wonderlik is u gedagtes vir my, o God,
hoe magtig hulle almal! 18
As ek hulle sou
wou opnoem-hulle is meer as wat daar sand
is, en as ek daarmee klaar is, sou ek nog
steeds met U te doen hê. 19
As U tog maar die
goddelose uit die weg wou ruim, o God! Gaan
weg van my af, julle moordenaars! 20
Dit is
hulle wat bose planne teen U smee, wat so
vals teen U optree. 21
Moet ek u haters dan nie
haat nie, Here, moet ek nie ’n weersin hê in
mense wat teen U in opstand is nie? 22
Ek haat
hulle met ’n uiterste haat, want hulle is ook
my vyande. 23
Deurgrond my, o God,
deurgrond my hart, ondersoek my, sien tog
my onrus raak. 24
Kyk of ek nie op die
verkeerde pad is nie en lei my op die
beproefde pad!
9 Kindergeboorte is in die antieke tyd as ‘n misterie beskou. Wetenskap het al ver gevorder . Maar die wonder van die ontwikkeling van ‘n baba kon nog nie beskryf word nie. Dit bly ‘n Goddelike wonder
10 Wat is jou belewenis vanuit dit wat Dawid in vs 16 skryf?
11 In vs 17-22 vat Dawid sy gedagtes saam. Probeer om die gedagtes in 1 of 2 sinne omskryf.
Wat is die boodskap van die Psalm. Vind jy vertroosting vir jou eie lewe? Hoe sal jy die Psalm gebruik om ander wat in allerlei krisisse verkeer te bemoedig?
39
Vir die voorganger
Psalm 146
TEMA: Die lewe is ’n loflied, want onse Here is ’n wonderlike
koning.
Die digter loof die Here (146:1-2) en waarsku om nie op mense te
vertrou nie (146:3-4), maar net op die Here (146:5), want as ons
Skepper beskerm Hy die swakkes teen die goddeloses (146:6-9).
Die Here regeer vir altyd (146:10).
Psalm 146 is ’n juweel in die psalmboek vanweë sy vorm
en inhoud. Vir die psalmis is die lewe ’n loflied. Dit is nie net die
strekking van Psalm 146 nie, maar ook van die laaste kort versamel-
ing van vyf halleluja- liedere (146-150) waarmee Psalms afsluit.
Met hulle keuse van hierdie vyftal lofliedere as slot, wil die ver-
samelaars van die psalmboek sê dat daar ’n einde kom aan alle
droefheid, swaarkry, sorge, verlange en klaagliedere en dat dit
plek maak vir ’n groot loflied. Hierdie visie op die lewe begin
met Psalm 146 wat ons ’n loflied op die lewe noem. Natuurlik is
dit eintlik ’n loflied op die Here wat die lewe daargestel het en
onderhou.
Jesus het gekom om ons swaarkry te beëindig. Volgens
Lukas (4:16-20) het Jesus gekom as ’n mens onder mense om die
swaarkry van mense soos uitgeworpenes, onderdruktes, hongeriges,
tronkvoëls, blindes, vreemdelinge, weduwees en wese te beëindig.
Hy het gekom om ons klaagliedere in lofliedere te verander.
Daarom kan ons uit volle bors met die psalmis Psalm 146 saam
sing.
Hierdie loflied kan ons ook nader tipeer as ’n Sions lied.
40
146 Prys die Here! Ek wil die Here prys.
2
Ek wil die Here prys so lank ek lewe, ek wil die
lof van my God besing so lank ek daar is.
3 Moenie op magtiges vertrou nie, nie op ’n mens
nie; hy kan jou nie red nie. 4
Sy asem verlaat hom,
hy word weer grond en sy planne is daarmee heen.
5 Dit gaan goed met die mens wat sy hulp van die
God van Jakob ontvang, die mens wie se hoop
gevestig is op die Here, sy God.
6
Die Here het die hemel en die aarde gemaak, die
see en alles daarin. Hy bly vir altyd getrou, 7
Hy
laat reg geskied aan verdruktes en gee brood aan
dié wat honger ly. Die Here bevry die gevangenes, 8
die Here laat blindes sien, Hy ondersteun dié wat
bedruk is. Die Here het die regverdiges lief. 9
Hy
beskerm vreemdelinge en help weeskinders en
weduwees, maar Hy versper die pad vir die
goddeloses.
10
Die Here regeer vir altyd. Sion, jou God regeer
van geslag tot geslag. Prys die Here!
Psalm 146 Prys die here van die Heelal
Sing die lied uit die Psalmboek. Lees die Psalm daarna deur
5. In watter terme word die Here se krag in vs 5-9 beskryf. Waaroor die Here die meeste bekommerd is?
8 God is ‘n God met ‘n geskiedenis van liefdesbetoon met sy kinders. Hoe sou jy God se liefde betoon teenoor sy kinders beskryf?
9. Hoe sou jy God se optrede beskryf met Rom 10:11 (waar Jes 28:16 aangehaal word ) as basis.
7. Hoe beleef ons God se ingrype in waar menslike hulp op sy einde is?
Wat is die boodskap wat by jou vassteek nadat jy die Psalm deurgewerk het? Sluit af deur die Psalm weer hardop te lees.
6. Kom ons dink oor ons eie lewens. Hoe beleef ons, ons eie lofprysing. Deel met mekaar hoe ons ons lofprysing kan verbeter.
4a Teleurstelling is deel van ons lewens. Hoe hanteer ons teleurstelling in mense en omstandighede ?
4. Is dit verkeerd om op mense te vertrou?
2. Voel dit vir jou of die Pslamis opreg is of is hy skynheilig?
1. As more jou laaste dag op aarde sou wees, hoe sou jy vandag deurbring?
3. In die 1933 ou vertaling word van Prinse geskryf. Wat sou jy as die vertroue op prinse/magtiges beskryf?
41
Bybelstudie groepe