Loa!.. Loa!.. Loa!.. n-ro 1 –1–

K o n g r e s a K u r i e r o d e l a 9 7 a U n i v e r s a l a K o n g r e s o e n H a n o j o , V j e t n a m i o

Festparolado Probal DasguPta,

Prezidanto de uEa

Estimataj,Ni ĉiuj niamaniere klopodas inde festi ĉi-jare la

125-jaran jubileon de Esperanto. sed Zamenhofmem, kiam li iniciatis la lingvon, estis nur 28-jarajunulo. Ni tial estas ege kontentaj povi kongresi enla jubilea jaro en lando, kiun karakterizas plejpartegejunula movado. Multaj el vi scias, ke tEJO jamokazigis ĉi tie sukcesan IJK. Parolante antaŭ tiomjuna movadanaro, mi sendube aspektas arkaikule,ĉar mi komencas mian paroladon per cito el la revuoEsperanto de januaro 1968! tamen komprenu, miaparte klare memoras mian uEa-membreco-inaŭgu-ran numeron, kaj do indulgu min, mi petas. aperisen tiu revunumero oficiala komunikaĵo de laakademio de Esperanto. El ĝia teksto mi citos nurunu gramatikan ekzemplofrazon, pri kiu mi petas vinpensi. La frazo tekstis “La domoj detruitaj dum lamilito estos rekonstruataj en 1970”.

Pensu, mi petas. En la jaro 1968, miaj antaŭulojen la akademio de Esperanto konstruis gramatikanekzemplofrazon ĉirkaŭ la esprimo “la milito” kun launika kompreno, ke pri la dua mondmilito temus. Ĉula membroj de la Vjetnama Pacdefenda Esperanto-asocio pretis en 1968 diri “la milito” por signi alianmiliton ol tiun, kiu brulis ĉirkaŭ ili en Vjetnamujokaj ĝiaj apudlandoj? Ĉu ili pretis revi, ke la domojdetruitaj dum tiu katastrofa milito estos rekonstruatajjam post du jaroj? Ĉu io doma aŭ homa efektiveestis rekonstruata en la Vjetnamujo de 1970?

La gvidantoj de la akademio de Esperanto ennovembro 1967, definitivigante tiun oficialan komu-nikaĵon, neniel povus rimarki, ke la supozo pri launika atentindeco de ilia eŭrope lanĉita militego jamcedas antaŭ novaj atentadoj en nova mondo. Eĉ lagejunuloj en Esperantujo neniel konsciis en 1967, kejam en 1969 ili subskribos Deklaracion de tyresö,kaj ke el ĝi sekvos drasta remuldo de universalaEsperanto-asocio mem. tamen, ĝuste la 30an dejanuaro 1968 – senrilate al la akademia teksto en la

revuo Esperanto – la respektivaj gravecoj de ladiversaj militoj de la dudeka jarcento estis drastereviziataj.

Mi aludas al tiu turnopunkta kampanjo en la vjet-nama milito, kiu miakomprene portas la oficialannomon Cuộc tổng tiến công và nổi dậy, ‘ĝeneralaofensivo kaj sturmo’, bonvolu pardoni mian fremdu-lan elparolon. La okcidenta gazetaro baptis ĝin laOfensivo de tet, ĉar ĝi komenciĝis dum la novjarafesto, dum tet. se mi bone komprenas, ankaŭ lavjetnama toleras la neformalan priskribon tết Mậuthân, ‘tet en la jaro de la simio’, apud la oficialanomo de tiu kampanjo. Ekde tết Mậu thân, ne nurevidentiĝis, ke la eksterlandaj agresantoj ne povostriumfi. Okazis io pli grava: la vjetnama popolosinofere batalanta por sia libereco trafis la tutmon-dan atenton.

La tiutempa atentemo en la mondo estis juna; lagejunuloj plej angore kaj energie atentis la brulan -tajn temojn de tiu epoko. Iuj el tiuj atentaj gejunuloj,ekde la Deklaracio de tyresö en 1969, transformisuEa en asocion konscian interalie pri la bezonoj kajaspiroj de la longe ekspluatataj homoj en la sudajlandoj. sen la ekzemplo de Vjetnamujo por veki lakonsciencon de la monda junularo, eble uEa nesukcesus jam ekde 1969 remobiliziĝi kiel asociocelanta ŝanĝi la mondon.

Ĉu mi volas lasi la impreson, ke nur per la militomem, markita per mejloŝtonoj kiel la kampanjo tếtMậu thân en 1968 – aŭ la pli frua decida venkokontraŭ la franca armeo en /ĐiệnBiên Phủ/ en 1954 – la vjetnamojgravuris sian memorindecon enla homa historio? En la historiode la nacioj, eventuale jes. sed laEsperanto-kongresoj ne kunveni-gas naciojn; en niaj kongresojrenkontiĝas “homoj kun homoj”.

Por tion tute klare ilustri, minun legos por vi teksteron pri unuvjetnamino, kies kuraĝo kaptis laatenton de la korifea inistoDorothy DINNErstEIN kaj estas

N-ro 12012-07-28

sabato

menciita en la verko The Mermaid and the Minotaur(La marvirineto kaj la minotaŭro) de Dinnerstein.En tiu klasikaĵo de tutmonde konata usona inisto, nilegas sur p. 164 jenan teksteron – kaj mi citas:

“Vidu la memorindan scenon en la verko Lavilaĝo Ben Suc de Jonathan sChELL. [Temas privilaĝo, kiun la usona armeo detruis en januaro 1967dum la operaco Cedar Falls.] Laŭ schell, unu mal-granda, tute senhelpa dommastrino de kamparanafamilio en Ben suc sukcesis timigi, hontigi kaj dummomento tute haltigi la altan soldaton, kiu kun viraaplombo, reprezentante arogantan nacion certan prisia historia rolo, venis por neniigi ŝian hejmon. tio,kio teruris lin, estis ŝia kolera diraĵo ‘Kion diable vifaraĉas en mia kuirejo!’ – diraĵo klare komprenitamalgraŭ la lingva baro. La leganto de schell kaptas,ke tiu arketipa asertego de la sankteco de la hejmakuirforno portis por la soldato tonon de neignoreblavirina aŭtoritato. Ĝi draste efikis sur lin kvankam liestis armita kaj senkompare pli forta, kaj kvankamtiu kuirejo estis laŭ liaj normoj nekredeble, patosesenrimeda, eĉ forblovebla.” Mi finas la citon elDorothy DINNErstEIN.

Mi reliefigas tiun mencion de vjetnama kampara-nina kuraĝo ĉar ĝi revizitas kun vi tiujn sesdekajnjarojn, kiam la tuta mondo ekatentis Vjetnamujon.sed la heroino de la rakonto de Jonathan sChELL

rerakontita de Dorothy DINNErstEIN ne estas la solavjetnamino, kiun ni atentu en tiu ĉi renkontiĝo de“homoj kun homoj”. Mi altiru vian rigardon sur viri-non prezentitan de Nguyễn Du en sia epopeo TruyệnKiều (La rakonto pri Kjeŭ). Kvankam tiu ĉefroluli-no Vương thúy Kiều estis figuro pekina unueprikantita en la ĉina literaturo, tamen ĝuste la vjetna-ma rebildigo de ŝia tragedia sed heroa vivo delongeinspiras tutan nacion – kulture dirite, Kjeŭ fariĝisadopta vjetnamino. La epopeo nun, en esperantigitavesto, eniris la libro-serion Oriento-Okcidento kajfariĝas tutmonde disponebla ekde ĉi tiu kongreso enhanojo. al la grandioza tradukinto Lê Cao Phan kajal la diligenta kolegaro, kiu kunlaboris kun li porinde aperigi tiun amatan vjetnaman klasikaĵon enEsperanta redono, mian aplaŭdon – kaj ankaŭ lavian, mi petas!

Post epopea suferado kaj heroa kontraŭstaradokontraŭ la agreso kaj la maljustoj, fine tamen nece-sas rekonstrui la domojn detruitajn dum la milito.Kaj ankaŭ se ni konsentos ignori la nerealismanjarindikon 1970, nia akademio prave decidis jam en1967 emfazi, ke ili estos rekonstruataj. La rekonstru-ado de bona, sana, feliĉa vivo estas senfina tasko;oni neniam finas ĝin. Kaj ĉiam restas atentinda entiu vojaĝo al la vera paco la rolo de la virinoj, kiuj,

vole-nevole, restas niaj ĉefaj gvidantoj, kiuj “enlaboro paca ne laciĝos”. Ege gravas la fakto, ke laĉefrolulo en La Rakonto pri Kjeŭ estas virino.

En Vjetnamujo, ni povas esti certaj, ekzemple, kela virinoj, kiuj transvivis la elpelon de la tuta loĝan-taro el la vilaĝo Ben suc, ludis kaj plue ludas ĉefanrolon en la rekonstruado de kolektiva vivo. sed, si -njorinoj kaj sinjoroj, ne nur soldatoj en militojdetruas la normalan vivon kaj neniigas vilaĝojn.ankaŭ la malsaĝa konstruado de grandaj digoj enmia respubliko okazigis tiun katastrofon al sennom-braj komunumoj; ankaŭ tie la gvidan rolon en larekonstruado de homa vivo post tia homfarita katas-trofo transprenis la virinoj.

Mi nun petas vian permeson reveni de la virinatemo al tiu gejunula temo, ĉe kiu mi komencis ĉitiun paroladon. Ĉar ankaŭ de la juna generacio niprave atendas konsilojn kaj eĉ gvidadon.

Ni ĉiuj rimarkis, ke la vjetnamoj brile ekzemplisla arton konstrui pontojn kun eksaj malamikoj porpovi efike kunlabori en “laboro paca”. Praktiki tiunarton eble ne prezentas emociajn malfacilegojn porla juna generacio, kiu ne mem spertis la militon.Eble. Neniu el ni kuraĝu juĝi la spertojn kaj sentojnde aliaj. Ni ĉiam devadas multon lerni unu de la alia.Jen la ĉefa leciono de la Esperanta pedagogio.

Nun mi kaj vi lernos de la aliaj prelegantoj sur tiuĉi kongresa podio.

Koran dankon pro via atento!

Loa!.. Loa!.. Loa!.. n-ro 1, –2–

“Loa!.. Loa!.. Loa!..”Pri la titolo de la kuriero: Loa estas konika

ilo, uzita en la pasinta tempo por orientigi kajlaŭtigi la parolon, kiu fariĝas pli facile kaj klareaŭskultebla.

reprenante la kutimon de reĝo-kurieroj kajvilaĝa publika kriisto, teŭĉjo, la prezentanto ensurakva pupteatro, antaŭ ĉiu anonco, ĉiam laŭtediris: “Loa!.. Loa!.. Loa!..” por atentigi la aŭdin-taron.

El la redakcio

Por redakti la kurieron necesas viaj helpoj.Bonvolu sendi al la redakcio vian manuskriptonpri la anonco kaj raporto de diversaj kunsidoj, priviaj impresoj, proponoj, epizodoj ktp, kaj ankaŭfotojn. Mankas helpantoj kaj redaktantoj. Nunestas nur du redaktantoj: DOI Ĉieko (doi-cik@seaple.icc.ne.jp) el Japanio kaj NguyEN thI

Ngoc Lan <ngnglan@gmail.com> el Vjetnamio. Vian kunlaboron kaj helpon atendas ni.