ZORGPADEN IN DE EERSTELIJNS GEZONDHEIDSZORG - zicht op implementatie

In voor zorg! congres - 16 december 2013

Geert van RooijAriane Hamming

Annemarie Schaap

Even voorstellen

Geert van Rooij Huisarts Centrum Huisartsen

Schiedam

Ariane Hamming Coördinator Gezondheidscentra Zuid

Nederland/Coördinator Geïntegreerde Eerstelijnszorg

Annemarie Schaap Adviseur CC zorgadviseurs

Programma

1. Meebewegen is een kunst: inspelen op een veranderende omgeving

2. Samenwerking in het inloopcentrum

3. Aanleiding ontwikkeling zorgpaden

4. Ontwikkeling werkmethodiek

5. Totstandkoming handleiding

6. Implementatie voorbeelden

7. Tips en vragen

Ontwikkelingen:

•Toename zorgvraag door toename van het aantal ouderen en chronisch zieken.•Scheve verhouding zorgvraag / aanbod deskundigheid (veel handelingen door te zware deskundigen uitgevoerd).•Hogere eisen aan kwaliteit en transparantie.•Onhoudbare kostengroei van de zorg, (vooral in 2e lijn).•Weinig / onvoldoende investering in preventie.•Gebrekkige / onvoldoende (eenduidige) toegankelijkheid van zorg, welzijn, en woning (en woonomgeving).

Behoefte aan zorg die kwalitatief en goedkoop wordt ingericht:

• Eigen kracht & zelfzorg: mantelzorg en zelfmanagement daadkrachtig organiseren in de afwikkeling van eigen problemen.• Substitutie van specialistische zorg naar de eerstelijn en binnen de eerstelijn van huisartsen naar praktijkondersteuners.• Eenduidige & laagdrempelige toegankelijkheid van zorg, welzijn en woning (en woonomgeving).• Zorg dicht bij huis (op wijkniveau).•Preventie, vroegtijdig inspelen op specifieke gezondheidsrisico’s bij de lokale bevolking.

1. Meebewegen in een veranderende omgeving

VWS via portaal: • Beleidsrealisatie: het veld faciliteren om zich (op lokaal niveau) efficiënt in te richten.• Realiseren omslag naar een vraag gestuurd (preventief) stelsel (van Ziekte & Zorg naar Gezondheid & Gedrag).• Beter kunnen inspelen op wat patiënten willen en belangrijk vinden, binnen de structuur en de financiering van de gezondheidszorg (VWS, 2001a).

Gemeenten komen voor de uitdaging: • Coördinatie van professionals die in de wijk een functie vervullen t.a.v. zorg- en welzijnsvraagstukken.• Regievoering lokale infrastructuur, goed samenwerkende eerstelijnszorg is een belangrijke kapstok voor taakstelling van gemeenten.• Contracteren van partijen die gemeenschappelijke visie hebben op wijkgericht werken.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een goede organisatie van de eerstelijnszorg

Zorgverzekeraars komen voor de uitdaging:•Eerstlijnszorg beter organiseren, beter afstemmen op vraag en samenwerkingsverbanden (GEZ) stimuleren.•Zorgkosten beheersbaar maken door verlagen schadelast (substitutie).•Gunst verzekerde behouden door hogere servicegraad (bereikbaarheid en kwaliteit).

Uitdagingen

Oplossing is gelegen in een centralere rol van buurtgerichte geïntegreerde eerstelijns zorg

Buurtgerichte geïntegreerde eerstelijns zorg vraagt om:• Een gestructureerde bundeling van krachten (preventie, zorg en welzijn)• Meer innovatief vermogen van de zorg dicht bij huis• Ondernemerschap: het zien van nieuwe kansen door behandelaars en zorgaanbieders. • Een draaischijf voor het organiseren (runnen van de business) financieel / governance / structuur / rechtsvorm

Het ontbreekt nu nog aan: • Focus op samenwerking• Gevoel bij integreren zorg en welzijn• Voldoende uitgerust zijn om chroniciteit af te wikkelen (case management, zorgplannen etc.)• Gevoel bij taakdelegatie (zaken over laten indien goed geprotocolleerd aan zorgpersoneel)• Benutten van meerwaarde uit preventie

Het inrichten van een inloopcentrum kan functioneren als katalysator van het buurt gericht werken.

Uitdagingen 1e lijn

De praktijk is fysiek (in)gericht om toegankelijkheid en laagdrempeligheid bevorderen:• Openheid• Informatief• Huiskamereffect

Organisatievorm is een maatschap waarin de volgende disciplines werkzaam zijn• Huisartsen• Doktersassistenten (DA), DA+ (werkt in groene kaart / dossier patiënt)• Praktijkondersteuner (POH-S, POH-GGZ) /nurse practitioner (NP)• Facilitair medewerker• (Praktijk)manager

Organisatie van het centrum voorziet in:• Multidisciplinair triagesysteem• Bereikbaarheid van de huisarts door interne beschikbaarheid (te allen tijde) van een huisarts voor andere disciplines• Directe toegankelijkheid cliëntendossiers voor alle disciplines van het inloopcentrum• Acuut beeld / afhandeling diagnostiek is ook ter plekke mogelijk (vb. bloed prikken)

2. Succesvol initiatief inloopcentrum Schiedam

Kleine kwalen spreekuur, voorlichting, WMO consultatie, gezondheid- en leefstijladvies, taakgedelegeerde handelingen Arts > VPK, inloopfunctie, bloed prikken, uitleen hulpmiddelen, zelfzorgadvies, raad bij niet pluis gevoel etc..15.000 contacten met bezoekers per jaar

Het centrum is een laagdrempelige voorziening voor behandeling en vragen over

eenvoudige zorg- en welzijnsvragen en staat voor:

• Binnen zonder afspraak (ook buiten kantoortijden)

• Geen kosten verbonden aan bezoek

• Geen wachttijden (gem binnen 12 min. Geholpen – Bron TNO onderzoek 2013)

• Via taakdelegatie en protocollering zorgvraag op adequate manier beantwoorden

• Maar ook taakdelegatie van formele naar informele zorg (eerste – nulde lijns) /

zelfredzaamheid)

• In contact met klant / burger preventief informeren

• Directe beschikbaarheid (à la minuut) doorverwijzing / toegeleiding naar huisarts (direct

oproepbaar)

• Diagnostische mogelijkheid eerste lijn direct beschikbaar stellen

• Vroegtijdige signalering, diagnose en behandeling

• Voorkomen van uitstel gedrag (in vroeg stadium in kunnen grijpen door juiste diagnose)

• Via preventie kunnen komen tot kostenbeheersing

Waarom werkt het?

Het succesvolle initiatief CHS heeft geleid tot:

• 4% tot 5% minder verwijzingen naar 2e lijnszorg

• 50% verschuiving van verrichtingen huisarts maar POH en DA (40% minder consulten

per HA)

• Kortere wachttijd voor de patiënt

• 20% verbetering bedrijfsresultaat door efficiëntere bedrijfsvoering

• Hogere patiënttevredenheid

• Efficiëntere inzet van deskundigheid arts

Financieel heeft dit geleid tot:

• Daling arbeidskosten (DA € 4 tegen HA € 14,50 per consult)

• Meer rendement praktijk (10 % hoger resultaat)

• Aanzienlijke daling van de schadelast per verzekerde

En kan modulair worden uitgebreid in de zorgketen door:

• Met behulp van taakherschikking de specifieke deskundigheid van de eerstelijnszorg

beter wordt benut doordat de patiënt sneller bij juiste deskundige terecht komt

(gezamenlijke triage)

Sprekende resultaten CHS

3. Aanleiding ontwikkeling zorgpaden

Terug naar… ?

Bereiken wij de juiste burgers?

Motie Hamer

Integrale aanpak wonen, zorg en welzijn stimuleren.

Te beginnen in de 40 aandachtswijken

Met extra inzet wijkverpleegkundige functie.

Hiermee de verbinding tussen vraag en aanbod te optimaliseren.

Passend bij behoefte kwetsbare burger (<SES)

Inzet verpleegkundigen mag geen financieringsgrond hebben (WMO-AWBZ-ZvW)

Samenwerking tussen:

Huisartsenpraktijken Damzicht en Centrum

Thuiszorgorganisatie Careyn

Algemeen Maatschappelijk werk

Gemeente Schiedam

GGZ Bouwman

Riagg

Woningbouworganisatie Woonplus

Argos thuiszorg (casemanager)

Doel en beoogde resultaten van het project:

“Verbeteren van een integrale aanpak tussen wonen, zorg en welzijn door meer wijkverpleegkundigen in de krachtwijken”

Doelstelling 1 Het aantal klantcontacten is 900 (Oost), 1100 (Nieuwland) op

jaarbasis.

Doelstelling 2 Ruim 10% van deze bewoners zal gedurende de

subsidieperiode de gezondheid als beter gaan ervaren.

Doelstelling 3 Tevredenheid van de ketenpartners is een 8.

Herpositionering van de wijkverpleegkundige

Eerstelijnsverpleegkundige in 1 team samenwerkend met huisartsenvoorziening

Samen dragen zij zorg voor naadloze overgangen in de domeinen wonen, zorg en welzijn d.mv. casemanagement

Streven: preventie, zorg en nazorg optimaal

Taken verpleegkundige naast haar zorgtaken: contact leggen, signaleren en doorverwijzen

4. Ontwikkeling werkmethodiek

Wat doen we feitelijk

Via dit project worden eerstelijnsverpleegkundigen vanuit Careyn thuiszorg ingezet in de huisartsenpraktijken

Verpleegkundigen uit de thuiszorg en huisartsenvoorziening werken samen. In één team.

Huisarts is veelal toegeleider voor 1ste huisbezoek (1ste jaar huisarts enige verwijzer)

Aldaar “uitrol” van één van de zorgpaden

Zorgpad

Wat zit in een Zorgpad ?

Omschrijving van het probleem

Tot hoe ver deskundigheden reiken

Richtlijn tijdsinvestering: thuis en/of later op praktijk

Verwijsmogelijkheden lokaal

Rapportage

Zorgpaden die zijn ontwikkeld

Werkwijze

Eerstelijnsverpleegkundigen vanuit thuiszorg ingezet in de huisartsenpraktijken

Eerstelijnsverpleegkundige werkt onder verantwoordelijkheid van huisarts

Huisarts zet verpleegkundige in

Eerstelijnsverpleegkundige is zelfstandig werkende professional: koppelt terug aan arts

Arts en verpleegkundige maken gebruik van Schiedamse zorgpaden

Hoe sturen we ze op stap ?

Met gerichte vraagstelling huisarts

Met achtergrondkennis van die huisarts / inzage in HIS

Met kennis van zorgpaden waarlangs ze de betreffende problematiek kan benaderen.

Met ondersteuning taal & cultuur

De werkmethodiek

Ondersteunende instrumenten

Werken met de iPad

(protocollen, richtlijnen, zorgpaden, vertaaltool, meetinstrumenten, inlog in HIS of thuiszorgdossier, excel, word, citrix, printfunctie, FDF lezen/bewerken)

Deskundigheidsbevordering door hiatenbox

Waarin casus, hiaat en toegevoegde waarde verpleegkundige wordt vermeld, besproken in casuïstiekbesprekingen

Criteria voor succes

Profiel van de professional

Capaciteit

Goede onderlinge relatie

Toegang tot dezelfde systemen

Goede relatie met andere zorgverleners

Actuele beschrijving sociale kaart

Slimme ICT

Commitment

5. Totstandkoming handleiding

Aanpak

Subsidie ZonMw voor samenwerking Nivel, Curenz & CC

Literatuuronderzoek & panelonderzoek

Procesevaluatie werkmethodiek Schiedam

Beschrijving methodiek middels stappenplan

Toetsing door professionals

Toepassing handleiding in de praktijk

Impressie handleiding

De werkmethodiekHandleiding downloaden

Inmiddels al 1070 keer gedownload via website

Tijdens congres 2012 zo’n 800 exemplaren uitgedeeld

Geïnteresseerden zijn o.a.: Huisartsen Wijkverpleegkundigen Zorgverzekeraars Ziekenhuizen VVT organisaties GGZ organisaties Hogescholen Welzijnsorganisaties

6. Implementatie voorbeelden

Intensieve ondersteuning via subsidietraject

Vivent thuiszorg, Den Bosch

STMG thuiszorg en huisartsenpraktijk Presikhaven, Arnhem

ELANN en TSN thuiszorg Groningen

Zichtbare Schakel Rotterdam en OSER

Vierstroom thuiszorg Gouda

Zichtbare Schakels Vlaardingen

Icare thuiszorg en huisartsenpraktijk Sirius, Klazienaveen

Inmiddels aan de slag bij:

Zichtbare Schakels Den Haag

Zichtbare Schakels Amsterdam en Cordaan thuiszorg

Zichtbare Schakels Utrecht Overvecht

Careyn thuiszorg in de wijken Buitenhof, Tanthof en Voorhof, Delft

Thuiszorg Carint Reggeland Hengelo

Huisartspraktijk Mikulski Zoeterwoude en Thuiszorg Activite

Transmuraal Centrum en project Goudsbloem Gouda

7. Tips & vragen

Boodschap die wij graag meegeven

Ga werken aan de hand van zorgpaden, benut hiervoor de handleiding (toepasbaar in iedere wijk)

Organiseer de thuiszorg vanuit de huisartsenvoorziening met één informatie-systeem

Eerstelijnsverpleegkundigen, verreik elkaars kennis en vaardigheden door te werken vanuit 1 eerstelijns team.

Casemanagement kan rol vervullen van ZS

Buurtbudget WMO, AWBZ en ZVW voor integrale samenwerking.

Digitale versie handleiding

Gratis verkrijgbaar via:www.eerstelijnszorgpaden.nl

Met dank aan de betrokken organisaties: