Apr 11, 2023 1

NDIHMA E PARË;NDIHMA E PARË;TRAUMA E ORGANEVE DIGJESTIVETRAUMA E ORGANEVE DIGJESTIVE

Prof. Assoc. Dr. Avdyl KrasniqiProf. Assoc. Dr. Avdyl Krasniqi

QKUK; Klinika e KirurgjisëQKUK; Klinika e Kirurgjisë

Apr 11, 2023 2

DEFINICIONIDEFINICIONI

Ndihma e parë është shkathtësi e dhënjes së Ndihma e parë është shkathtësi e dhënjes së ndihmës urgjente në vendin e akcidentit, bazuar në ndihmës urgjente në vendin e akcidentit, bazuar në parimet e pranuara të mjekësisë, me mjetet dhe parimet e pranuara të mjekësisë, me mjetet dhe materialin që ka qëlluar në disponim në atë kohë. materialin që ka qëlluar në disponim në atë kohë.

Është metodë e aprovuar e trajtimit të rastit Është metodë e aprovuar e trajtimit të rastit urgjent para se ai të merret nën përkujdesje të urgjent para se ai të merret nën përkujdesje të mjekut.mjekut.

Apr 11, 2023 3

QËLLIMI I NDIHMËS SË PARËQËLLIMI I NDIHMËS SË PARË

Trajtimi adekuat i rastit urgjent me qëllim të: Trajtimi adekuat i rastit urgjent me qëllim të: Mbajtjes së jetës;Mbajtjes së jetës; Parandalimit të përkeqësimit të gjendjes së saj;Parandalimit të përkeqësimit të gjendjes së saj; Promovimit të shërimit Promovimit të shërimit në fazën e cila mund të në fazën e cila mund të

jetë periudha më kritike.jetë periudha më kritike.

Apr 11, 2023 4

Parimet e ndihmës së parë në vend të ngjarjes

QQëllimetëllimet kryesore kryesore

Stabilizimi, Stabilizimi, jo jo shshërimiërimi

FAZAT E NDIHMËS SË PARËFAZAT E NDIHMËS SË PARË

FAZA ZERO: FAZA ZERO: VLERËSIMI DHE MENAXHIMI I VLERËSIMI DHE MENAXHIMI I HAZARDITHAZARDIT

FAZA 1: FAZA 1: VËSHTRIMI PRIMARVËSHTRIMI PRIMAR A:A: ((AIRWAY)AIRWAY) RRUGËT E FRYMËMARRJES RRUGËT E FRYMËMARRJES B:B: ((BREATHING)BREATHING) FRYMËMARRJA FRYMËMARRJA C:C: (CIRCULATION)(CIRCULATION) QARKULLIMI QARKULLIMI

FAZA 2:FAZA 2: MENAXHIMIMENAXHIMI FAZA 3: FAZA 3: FOKUSIMI NË LËNDIME SIPAS FOKUSIMI NË LËNDIME SIPAS

SISTEMEVESISTEMEVE

FAZA 3: FAZA 3: FOKUSIMI NË LËNDIME SIPAS FOKUSIMI NË LËNDIME SIPAS SISTEMEVESISTEMEVE

Fokusimi në lëndimet tjera;Fokusimi në lëndimet tjera; Fillohet nga koka dhe shkohet teposhtFillohet nga koka dhe shkohet teposht

DeformiteteDeformitete NdieshmëriNdieshmëri GërvishtjeGërvishtje Lëndime tjera Lëndime tjera

Apr 11, 2023 7

FAZA 3: FOKUSIMI NË LËNDIME SIPAS FAZA 3: FOKUSIMI NË LËNDIME SIPAS SISTEMEVESISTEMEVE

ABDOMENIABDOMENI

a.a. Evaluimi i abdomenitEvaluimi i abdomenit

i.i. inspektimi për plagët, gërvishtje, distenzioninspektimi për plagët, gërvishtje, distenzion

ii.ii. tonet e peristaltikës së zorrëvetonet e peristaltikës së zorrëve

iii.iii. mbrojtja muskularembrojtja muskulare

b.b. Gjakderdhjet e brendshme –shokuGjakderdhjet e brendshme –shoku

c.c. Kockat e pelvikutKockat e pelvikut

Apr 11, 2023 8

Figure 6-3

Përkufizimi i abdomenitPërkufizimi i abdomenit DiaDiafrfragmagmaa

Muri perparem i Muri perparem i abdomenitabdomenit

Eshtrat e pEshtrat e pelvielvikutkut

Shtylla kurrizoreShtylla kurrizore

MusMuskujt e barkut dhe kujt e barkut dhe ijeve ijeve

figure 13-23

Anatomia e siperfaqës së Anatomia e siperfaqës së abdomenit abdomenit

KKuadrantuadrantetet Sipërm Sipërm ——djathtë, majtëdjathtë, majtë PoshtëmPoshtëm——djathtë, majtëdjathtë, majtë

KsifoidiKsifoidi

SSiimmfiza fiza pubispubis

UmbiliUmbilikkususii

Apr 11, 2023 11

Apr 11, 2023 12

Lëndimet më të shpeshta të trafikut

Trauma e kokTrauma e kokësës Trauma kurrizoreTrauma kurrizore Trauma e gjokTrauma e gjoksitsit Trauma abdominaleTrauma abdominale Trauma gjymtyreve (ekstremiteteve)Trauma gjymtyreve (ekstremiteteve)

Apr 11, 2023 13

Mekanizmi i lëndimit

Modeli i lModeli i lëndimitëndimit n në aksidente të trafikutë aksidente të trafikut

1.1. KokaKoka

2.2. GjoksiGjoksi

3.3. AbdomeniAbdomeni

4.4. KofshaKofsha

Apr 11, 2023 14

Mekanizmi i lëndimit

Modelet e lModelet e lëndimitëndimit n në aksidente me këmbësorëë aksidente me këmbësorë

15

Lëndimet abdominaleLëndimet abdominale

Mund të shkaktojnë dëmtime të Mund të shkaktojnë dëmtime të organeve të brendshme dhe gjakderdhje organeve të brendshme dhe gjakderdhje nga vazot e mëdha të gjakutnga vazot e mëdha të gjakut

Zorrët dhe organet tjera abdominale Zorrët dhe organet tjera abdominale mund të dalin jashtë nga plagët e hapuramund të dalin jashtë nga plagët e hapura

Ndihma mjekësore duhet ofruar Ndihma mjekësore duhet ofruar menjiherëmenjiherë

Gjakderdhja, shoku dhe dëmtimi Gjakderdhja, shoku dhe dëmtimi organeve mund të shkaktojnë vdekje organeve mund të shkaktojnë vdekje brenda një kohe të shkurtëbrenda një kohe të shkurtë

Apr 11, 2023 18

Trauma barkut

- Trauma e mbyllurTrauma e mbyllur- Trauma depTrauma depërtuese (shpuese)ërtuese (shpuese)

Lendimet e mbyllura te abdomenit

Zorra

Mezenteriumi

Lëndimet abdominaleLëndimet abdominale

Shenjat dhe simptometShenjat dhe simptomet Dhimbje e fortë abdominale dhe Dhimbje e fortë abdominale dhe

ndieshmëri në dhimbjendieshmëri në dhimbje Dalja organeve jashtë apo plagë të Dalja organeve jashtë apo plagë të

hapurahapura Nauzea dhe vjellja (posaçërisht gjak)Nauzea dhe vjellja (posaçërisht gjak) Shtangimi muskujve abdominal Shtangimi muskujve abdominal Simptomet e shokutSimptomet e shokut

Lëndimet abdominale- simptomet dhe Lëndimet abdominale- simptomet dhe shenjat shenjat

Barku I fryrë dhe forma e Barku I fryrë dhe forma e çrregulluarçrregulluar

Gërvishtje në bark dhe Gërvishtje në bark dhe regjionin e ijeveregjionin e ijeve

Ndieshmëri dhe dhimbje në Ndieshmëri dhe dhimbje në palpacionpalpacion

Dhimbja edhe në regjionet Dhimbja edhe në regjionet jashtë vendit të lëndimitjashtë vendit të lëndimit

Dhimbja referuese në rajonin Dhimbja referuese në rajonin e krahute krahut

Mbrojta muskulare Mbrojta muskulare Pozita e fetusit; këmbet e Pozita e fetusit; këmbet e

lakuara në gjunjë dhe kofshëlakuara në gjunjë dhe kofshë Pulsi periferik i dobësuar Pulsi periferik i dobësuar

Muri I barkut I shtanguarMuri I barkut I shtanguar Nauzea, vjellja, hematemezaNauzea, vjellja, hematemeza Frymëmarrja shpejtuar, Frymëmarrja shpejtuar,

sipërfaqësoresipërfaqësore Pulsi shpejtuarPulsi shpejtuar Plagë të hapura dhe Plagë të hapura dhe

penetruesepenetruese Dalja organeve-zorrës jashtë Dalja organeve-zorrës jashtë

përmes plagës së hapurpërmes plagës së hapur Gjaku në urinëGjaku në urinë Molisje e përgjithshme e Molisje e përgjithshme e

skajshmeskajshme EtjaEtja Shtypja e ultë e gjakutShtypja e ultë e gjakut

21

Apr 11, 2023 22

Para dhënjes së ndihmës së parëPara dhënjes së ndihmës së parë

VlerVlerësimi i Venditësimi i Vendit

Bëni kontrollën për të gjitha rreziqet

Apr 11, 2023 23

Apr 11, 2023 24

Apr 11, 2023 25

VlerVlerësimi i ësimi i vendit tvendit tëë ngjarjesngjarjes

Prioriteti absolut nPrioriteti absolut nëë kujdesin Paraspitalor kujdesin Paraspitalor

Siguria në radhë të parë

“Heronjë të vdekur nuk mund të shpëtojnë jetëra””

26

Shërbimet e emergjencësShërbimet e emergjencës

• Emri dhe numri telefonit• Trego vendin e saktë të

akcidentit• Llojin e incidentit• Serizitetin e incidentit• Numrin e të lënduarëve

Çdoherë duhet dhënë informacionet në vijim:

MOS NDËRPREJ TELEFONIN DERISA TË THONË TË NDËRPRESH !

MOS NDËRPREJ TELEFONIN DERISA TË THONË TË NDËRPRESH !

26

Lëndimet abdominaleLëndimet abdominale

Ndihm parë Vendosja e pacientit në baë të rrafshët në

pozitë në shpinë Vendosja e jastekut apo rollnës nën gjunjë për të

ndihmuar relaksim të muskujve Koka dhe shpatullat ngriten për të ndihmuar

frymëmarrjen Largohen rrobet përreth plagës apo organit të

dalur jashtë Mbulimi i organeve me fasha të mëdha sterile

të lagura me tretje fiziologjike apo ujë

Nuk duhet:Nuk duhet: Me sondue plagën dhe Me sondue plagën dhe As me provue per te nxjerr trupat e huaj As me provue per te nxjerr trupat e huaj

nga barkunga barku Nëse ndonjë organ është shkëputur Nëse ndonjë organ është shkëputur

nga trupi, merre me duar të, dorëza nga trupi, merre me duar të, dorëza sterile (mundësisht) dhe vendose mbi sterile (mundësisht) dhe vendose mbi barkun e pacientit.barkun e pacientit.

Apr 11, 2023 28

Lëndimet abdominaleLëndimet abdominale

Nuk duhet tentuar për të rivendosur Nuk duhet tentuar për të rivendosur organet e dalura jashtë organet e dalura jashtë

Asgjë per goje të lënduarit Asgjë per goje të lënduarit I lënduari mund të ankohet për etje të I lënduari mund të ankohet për etje të

theksuartheksuar Buzët dhe gjuha dhe hapësira e gojës duhet Buzët dhe gjuha dhe hapësira e gojës duhet

të njomet me lecka të ftohta me ujë të ftohëttë njomet me lecka të ftohta me ujë të ftohët Menjiherë të kërkohet ndihma mjekësore Menjiherë të kërkohet ndihma mjekësore

Plagët e abdomenitmë të rënda të Plagët e abdomenitmë të rënda të barkut janë ato ku objektet penetrojnë barkut janë ato ku objektet penetrojnë murin e abdomenit dhe shpojnë murin e abdomenit dhe shpojnë organet e brendshme apo enët e mëdha organet e brendshme apo enët e mëdha të gjakut.të gjakut.

Në këto raste gjakderdhja mund të jetë Në këto raste gjakderdhja mund të jetë shumë e rëndë dhe vdekjeprurëse.shumë e rëndë dhe vdekjeprurëse.

Apr 11, 2023 31

Shkaktarët tjerëShkaktarët tjerë

33

Evisceracioni organeveEvisceracioni organeve

Së pari masat emergjencës mjekësore, pastaj:Së pari masat emergjencës mjekësore, pastaj:1. Mbulohet organi dalur me mbulesë sterile të lagur me 1. Mbulohet organi dalur me mbulesë sterile të lagur me

tretje apo ujë steril mundësisht. tretje apo ujë steril mundësisht. 2. Mbi mbulesë vendoset material plastik apo të ngjashëm 2. Mbi mbulesë vendoset material plastik apo të ngjashëm

për të mbajtur të njomur dhe të ngrohët. për të mbajtur të njomur dhe të ngrohët. 3. Parandalimi shokut, monitorimi shenjave vitale të të 3. Parandalimi shokut, monitorimi shenjave vitale të të

lënduarit.lënduarit.

KURR MOS PREK ORGANET E DALURA DHE MOS KURR MOS PREK ORGANET E DALURA DHE MOS TENTO KTHIMIN E TYRE Në BARK.TENTO KTHIMIN E TYRE Në BARK.

Apr 11, 2023 34

- Mbulo me fashë sterile të lagur

- MOS RIVENDOS- Rrjedhje e lartë e oksigjenit- Qasje intravenoze

- Transport i shpejt

Trauma depërtuese (shpuese)

Apr 11, 2023 35

Shenjat dhe simptomet- Dhimbje- Ngurtësia

- Mbrojtje

Trajtimi- Rrjedhje e lartë e oksigjenit- Qasje I.V.

- Transport i shpejt

Trauma e topitur

PYETJE?PYETJE?

Apr 11, 2023 36