17

บทท ๓การออกแบบกจกรรมเพมเวลาร

กจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลาร เปนการพฒนาคณภาพผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทเนนผเรยนลงมอปฏบต คดวเคราะห ทำางานเปนทม เผชญประสบการณตรง เรยนรดวยตนเอง และไดคนพบศกยภาพของตนเอง โดยกจกรรมเพมเวลารเนนเปาหมายการพฒนา 4H ประกอบดวย การพฒนาสมอง (Head) การพฒนาจตใจ (Heart) การพฒนาทกษะการปฏบต (Hand) และการพฒนาสขภาพ (Health) เชอมโยงกบมาตรฐานการเรยนรและตวชวด สมรรถนะสำาคญของผเรยน 5 ประการ และคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน 8 ประการ พฒนาทกษะการเรยนรสำาหรบศตวรรษท 21 และพฒนาทกษะการคดวเคราะหตามแนวการประเมนผลผเรยนนานาชาต (PISA) การจดการเรยนรผสอนควรลดบทบาทจากผใหความร เปนการใหผเรยนไดเรยนรดวยการลงมอปฏบตจรง (Active Learning)

การออกแบบกจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลารการออกแบบกจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลาร ผสอนตองออกแบบ

กจกรรมใหมความเชอมโยงระหวางกจกรรมลดเวลาเรยนและกจกรรมเพมเวลาร โดยกจกรรมลดเวลาเรยนเปนการจดการเรยนรเพอพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด ของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ทลดบทบาทผสอนในการบรรยายหรอใหความรเปนการจดการเรยนรทใหผเรยนไดเรยนรดวยการลงมอปฏบตจรง (Active Learning) และกจกรรมเพมเวลาร เปนการจดกจกรรมการเรยนร โดยเนนหลก 4H ไดแก กจกรรมพฒนาสมอง (Head) กจกรรมพฒนาจตใจ (Heart) กจกรรมพฒนาทกษะการปฏบต (Hand) และกจกรรมพฒนาสขภาพ (Health) ซงผเรยนจะไดฝก

18

ทกษะและเสรมสรางคณลกษณะอนพงประสงคทเชอมโยงจากกจกรรมลดเวลาเรยน

กรอบความเชอมโยงระหวางกจกรรมลดเวลาเรยนและกจกรรม

เพมเวลาร การออกแบบกจกรรมการเรยนรใหมความเชอมโยงระหวางกจกรรม

ลดเวลาเรยนและกจกรรมเพมเวลาร ผสอนสามารถเชอมโยงการจดกจกรรมการเรยนรในชวงลดเวลาเรยน จากตวชวดในแตละรายวชาทมงใหผเรยนเกดทงความร/ความคดรวบยอด (K : Knowledge) ทกษะ/การปฏบต (P : Performance) และคณลกษณะอนพงประสงค สการจดกจกรรมเพมเวลารทใหผเรยนไดปฏบต (Active Learning) ตามความถนดความสนใจจากการไดมสวนรวมในประสบการณทสอดคลองกบชวตจรง อาท พฒนาทกษะการคดขนสงจากการลงมอปฏบต การทำางานสามารถพฒนาเปนอาชพหรอเลอกแนวทางการศกษาตอในระดบทสง และเกดคณลกษณะอนพงประสงคทพรอมสการเปนพลเมองทมคณภาพในยคแหงศตวรรษท 21 ทตอยอดเปนการพฒนาตอยอดจากตวชวดทเนนการปฏบตและคณลกษณะอนพงประสงคในกจกรรมลดเวลาเรยน ใหการจดกจกรรมในชวงเพมเวลารมความหมายกบชวตจรงยงขน

ทงน กจกรรมเพมเวลาร ควรมทงกจกรรมทกำาหนดใหเรยน ซงเชอมโยงกบตวชวดทตองร และกจกรรมใหเลอกเรยนทผเรยนเลอกไดตามความถนดความสนใจ ซงทงกจกรรมทกำาหนดใหเรยน และกจกรรมใหเลอกเรยน มงเนนประเมนดานทกษะ/การปฏบต (Performance) และดานคณลกษณะอนพงประสงค (Attribute) ทสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรและตวชวดในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 การดำาเนนการตามกรอบในแผนภาพท 2

กจกรรม

ลด

เวลา

เรยน

K

P

A

KnowledgeความรPerformanceAttribute

19

ภาพท 2 กรอบความเชอมโยงระหวางกจกรรมลดเวลาเรยนและเพมเวลารแนวทางการออกแบบกจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลาร

กลมสาระการเรยน

ตวชวด

ตองร

ตวชวด

ควรร

K P A

กจกรรมการ

กจกรรมเพมเวลาร

สมรรถนะสำาคญของผ

เรยน

คณลกษณะอนพงประสงค

ของผเรยน

กจกรรมทกำาหนดใหเรยน

กจกรรมเลอกตวชวด

ตองร

ตวชวด

ตองร

ตวชวด

ควรรP AAP

Theme / หวขอ

20

การออกแบบกจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลาร สามารถดำาเนนการไดดงน

กรณท 1 สถานศกษาทยงไมมหนวยการเรยนรและกจกรรมเพมเวลาร สามารถดำาเนนการได 2 รปแบบ คอ รปแบบท 1A เรมตนจากการสำารวจปญหาและความตองการของผเรยน รปแบบท 1B เรมตนจากศกษาวเคราะหมาตรฐานการเรยนรและตวชวด ดงแผนภาพท 3

แผนภาพท 3 การออกแบบกจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลาร กรณทสถานศกษาไมมหนวยการเรยนรและ

สำารวจปญหาและความ

กำาหนดหวเรอง

ศกษาวเคราะหมาตรฐานการเรยนรและตวชวด

เลอกรปแบบ

ออกแบบกจกรรมการเรยนร

ออกแบบกจกรรมเพมเวลาร

สอดคลองกบ 4H

จดกจกรรมการเรยน จดกจกรรมเพม

วดและประเมนผล วดและประเมนผล

รปแบบท 1A

รปแบบท 1B

ศกษาวเคราะหมาตรฐานการ

กำาหนดหวเรอง

21

กจกรรมเพมเวลาร

กรณท 2 สำาหรบสถานศกษาทมหนวยการเรยนรและกจกรรมเพมเวลารอยแลว สามารถดำาเนนการไดดงแผนภาพท 4

แผนภาพท 4 การออกแบบกจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลาร กรณทสถานศกษามหนวยการเรยนรและ กจกรรมเพมเวลาร

หลกการสำาคญของการจดกจกรรมเพมเวลาร

กจกรรมเพมเวลาร

ปรบปรง กจกรรมการเรยนร

ปรบปรงกจกรรมเพมเวลาร

จดกจกรรมการเรยนร

จดกจกรรมเพมเวลาร

วดและประเมนผลการเรยนร

วดและประเมนผลการเรยนร

กรณท 2

ทบทวนความสออดคลองกบ

มาตรฐานการเรยนร

หนวยการเรยนร

ทบทวนความสอดคลองกบ 4Hและมาตรฐานการ

22

การจดกจกรรมเพมเวลาร มรปแบบการจดกจกรรม 2 ลกษณะ ซงขนอยกบธรรมชาตของวชา ไดแก กจกรรมบรณาการ และกจกรรมเฉพาะเรอง โดยมหลกการสำาคญของการจดกจกรรม 7 ประการดงน

1. เชอมโยงตวชวด: สอดคลองและเชอมโยงกบมาตรฐานการเรยนร/ตวชวด ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

2. เนนจด 4H: เนนการจดกจกรรมใหบรรลเปาหมาย 4H ไดแก กจกรรมพฒนาสมอง (Head) กจกรรมพฒนาจตใจ (Heart) กจกรรมพฒนาทกษะการปฏบต (Hand) และกจกรรมพฒนาสขภาพ (Health)

3. ผเรยนเปนสข: เรยนรอยางมความสข โดยการใชวธการจดกจกรรมทหลากหลายอยางเหมาะสม ตอบสนองความสนใจ ความถนด ความตองการ และความแตกตางของผเรยน

4. สนกการคดขนสง: เปดโอกาสใหผเรยนไดวางแผน คดวเคราะห คนควา ถกแถลง สรางความคดเชงเหตผล อภปราย สรปความร นำาเสนอ จดประกายความคด สรางแรงบนดาลใจ สรางความมงมนเพอแสวงหาความร การแกปญหาและสรางสรรคนวตกรรม

5. มงทำางานเปนกลม: จดกจกรรมการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรรวมกนเปนทม ทำางานอยางเปนระบบ แลกเปลยนประสบการณ ชวยเหลอเกอกล มความสามคค และเปนผนำาผตามทด

6. ลมลกแหลงเรยนร: ใชแหลงเรยนร ภมปญญา สงแวดลอม และเทคโนโลยสารสนเทศ เพอพฒนาคณภาพการเรยนร

7. สการประเมน P&A: ประเมนผลตามสภาพจรง (Authentic Assessment) โดยใชเทคนควธการทหลากหลาย เนนการประเมนการปฏบต (P: Performance Assessment) และการประเมนคณลกษณะ (A: Attribute Assessment)

แสดงโดยสรปดงแผนภาพท 5

23

24

เช อมโยงตว

เ น น จ ด

ส ป ร ะ เ ม น เชอมโยงมาตรฐานการเรยนร/ตวชวด

ครอบคลมกจกรรมพฒนาสมอง (Head)

พฒนาจตใจ (Heart) พฒนาล มล กแหล ง

ผ เ ร ย น

ประเมนผลตามสภาพจรง เนนการประเมนการปฏบต (Performance) และ

ใชแหลงเรยนร ภมปญญา สงแวดลอม

และเทคโนโลยสารสนเทศ เรยนรอยางมความสข ตอบ

สนองม ง ท ำา ง า น

ส น ก ก า ร ค ดเรยนรรวมกนเปนทม ทำางานอยางเปนระบบ แลกเปลยนประสบการณ ชวย

เหลอเกอกล มความ

เปดโอกาสใหผเรยนไดวางแผน เกดทกษะความคดขนสง

จดประกายความคด สรางความมงมน

หลกการสำาคญ

การจดกจกรรม

๗

25

ภาพท 5 7 หลกการสำาคญของการจดกจกรรมเพมเวลาร

26

ทงนไดแสดงตวอยางการออกแบบกจกรรมลดเวลาเรยน เพมเวลาร กรณท 1 สถานศกษาทยงไมมหนวยการเรยนรและกจกรรมเพมเวลาร คอ กจกรรมเรองอาหารจากกลวย โดยใชแผนภาพ Info Graphic ในหนา 29 – 30 นอกนน เปนตวอยางกจกรรมเพมเวลาร ทนาสนใจทสถานศกษาสามารถนำาไปพฒนาใหเหมาะสมกบบรบท ไดแก กระปกออกสนสรางสรรค สำานกความเปนไทย และผกตบชวากบสงแวดลอม โดยนำาเสนอเปนแผนภาพ Info Graphic ในหนา 31 – 33 สำาหรบตวอยางกจกรรมเพมเวลารทมรายละเอยดของกจกรรมอยในภาคผนวก

27

ตวอยางการออกแบบกจกรรมการเรยนรและกจกรรมเพมเวลาร โดยใชรปแบบ 1A

สงคมศกกจกรรม

ลด

เวลา

เรยน

หนวยการ

เรยนร เศรษ“

ตองร

ควรร

ส 3.1 ป.5/๑ส 3.1

การงานอา

ตองร

ควรร

ง 1.1 ง 3.1 ป.5/2ง 4.1

คณตศา

ตองร

ควรร

ค 2.1

K

ประย

ง 3.1 ป.5/1

K P A

ใช ประความคด

P

คนหา รวบ

P

สรางงาน

บอกความ

กจกรรมเพมเวลาร

กจกรรมใหเลอกเรยน

P

ทำากจกรรม

สมรรถนะสำาคญ

คณลกษณะอนพงประสงคของ

ผเรยน

อาหารจาก

K

K

หาความ

การสอสาร

มงมนในการทำางาน

28

ตองร

ควรร

P A ¦³ ¸� � � ทำากจกรรม, สรางงาน, ใชทกษะ,

29

อาหารจาก

ว 3.1 ป.5/2 สบคนขอมลและอภปรายการนำาวสดไปใชในชวตประจำาวน

ง 1.1 ป.5/2 ใชทกษะการจดการในการทำางานอยางเปนระบบ ประณตและมความคดสรางสรรค

ส 3.1 ป.5/2 ประยกตใชแนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ในการทำากจกรรมตางๆ ในครอบครว โรงเรยน และชมชน

ง 3.1 ป.5/2 สรางงานเอกสารเพอใชประโยชนในชวตประจำาวนดวยความรบผดชอบง 1.1 ป.5/2 ใชทกษะการ

จดการในการทำางานอยางเปนระบบ ประณตและมความคดสรางสรรค

ง 3.1 ป.5/1 คนหา รวบรวมขอมลทสนใจ และเปนประโยชนจากแหลงขอมลตางๆ ทเชอถอไดตรงตามวตถประสงค

ง 3.1 ป.5/2 สรางงานเอกสารเพอใชประโยชนในชวตประจำาวนดวยความรบผดชอบ

พ 3.1 ป.5/2 เลมเกมนำาไปสกฬาทเลอกและ

กจกรรมการเคลอนไหวแบบผลด

อาหารจาก

30 อาหารจาก

HAND

HEALTH

HEAD

การคดวเคราะห

วางแผนธรกจ

HEARTความรบผดชอบความสามคค มนำาใจ ขยน อดทน เออเฟ อเผอแผ

ทกษะการทำางาน

สรางเสรมสขภาวะ

สมรรถนะการสอสาร

คณลกษณะมงมนในการทำางานมจตสาธารณะ

ทำางานเปนขนเปนตอน วางแผนอยางเปนระบบ และประเมนผลการทำางานเพอการพฒนางาน

ส 3.1 ป.5/2 ง 1.1 ป.5/2 ง 3.1 ป.5/1 ง 3.1 ป.5/2

12

3 4

5

678

910

11

คนหาและนำาเสนอ

สรปกำาหนดภาระ

วเคราะห

วางแผนในการวางแผนปฏบตงาน

จำาหนาย

ประเมนผลการจดทำา

คนหาและรวบรวมการทำา

เสนอขอมลการทำาอาหาร

จากกลวยในทองถน

คำานวณตนทน กำาไร กำาหนดราคาขาย และกลยทธในการขายเพอ

สรปขอมลการทำาอาหารจากกลวยในทองถนและ

แลกเปลยนเรยนร

เลอกอาหารทสนใจฝกปฏบต ศกษาวธทำาอาหารจากกลวยจากสอตางๆ

วสดทตองใช เครองมอ อปกรณ และขนตอน

แบงหนาท คำานวณตนทน ประเมนเมนความ

เปนไปไดของแผน

ทำางานตามลำาดบขนตอนทวางแผนไว ฝก

ลกษณะนสยการ

จำาหนายผลผลตตามท

ประเมนผลการขาย กำาไร ขาดทน ผลสำาเรจของงาน ปญหา

อปสรรค วเคราะหขอด ขอเสย

จดทำารายงานการปฏบตงานโดยบรณาการความรและ

ประสบการณ นำาเทคโนโลยมาสอการเรยนร : ตวอยางอาหารจากกลวย, อปกรณการสบคนขอมล, วสด

P

A

31

ออมสนพฒนาทกษะการคด การสอสาร การแกปญหา ความคดสรางสรรค ตระหนกถงความอดออม และนำาทรพยากรกลบมาใชใหม

HEAD

คดวเคราะหการสอสารการแกปญหา

HEART

ประหยดอดออม

HANDการออกแบบผลตภณฑการนำาเสนอผลงาน

คณลกษณะม

วนย มงมนในการทำางานนการทำางาน

อยอยางพอเพยงสมรรถนะ

สำาคญการคดการสอสารการแกปญหา

สงคม ศาสนา และวฒนธรรม

ศลปะ

การงานอาชพและเทคโนโลย

ส ๓.๑ ป.๑/๒ ส ๓.๑ ป.๒/๔ส ๓.๑ ป.๓/๒ ส ๓.๑ ป.๔/๓ส ๓.๑ ป.๕/๒ ส ๓.๑

ป.๖/๓

ศ ๑.๑ ป.๑/๓ ศ ๑.๑ ป.๒/๔ศ ๑.๑ ป.๓/๗

ศ ๑.๑ ป.๔/๕ ศ ๑.๑ ป.๕/๒กจกรรม

1. ผเรยนคดหาวธรวมเงนใหไดคาเงนจำานวนตางๆ ตามทสถานการณปญหากำาหนด โดยผสอนใหประเภทเงนกบผเรยนอยางหลากหลาย2. ผเรยนเลนเกม รวมเงน “ ”

กจกรรม1. ผเรยนศกษาความเปนมาและขอดของการใชประปกออกสน

2. ผเรยนวางแผนการทำากระปกออกสน จาก 4 ประเดน คอ การออกแบบ วสด ขนตอน และการตกแตง

3. ผเรยนปรบแผน จากการประเมนปญหาอปสรรค

1. ทบทวนขนตอนการทำากระปกออมสน ตามแผนในกจกรรมท 22. ลงมอสรางชนงาน กระปกออมสน ตาม“ ”แผนทวางไว

กจกรรม

สอการเรยนร

- เหรยญและธนบตรประเภทตางๆ

- เพลง รวมเงน“ ”- ตวอยางชนงาน

กระปกออมสนไมไผ“ ”

P A

32

สมรรถนะสำาคญ-การสอสาร-การใชเทคโนโลย-การคด-การแกปญหา-ทกษะชวต

สำานก ขนตอนสการสรางจตสำานกความเปนไทย5

กำาหนดดวดทศนหรอสออนๆ เกยวกบประวตศาสตรชาตไทยสมยตางๆ ถกแถลงเรองราว เพอกำาหนดประเดนการสบคนและผเรยนใชวธการทางประวตศาสตรและเครองมอทางภมศาสตรสบคนและรวบรวมขอมลตามทสนใจ จากแหลงวเคราะหและผเรยนวเคราะหและตความขอมล นำาขอมลทไดจากการสบคนรวบรวมไวแลว มาพจารณาโดยใชเหตผลเปนแนวทางในการตความเพอนำาไปสการคนพบขอเทจคดเลอกและประเมนผเรยนแตละกลมคดเลอกและประเมนขอมลเพอคนหาความเกยวของสมพนธระหวางขอมลกบขอเทจจรงทางเรยบเรยงและผเรยนแตละกลมเรยบเรยงรายงาน จากการวเคราะหและการตความขอมล จดนทรรศการนำาเสนอดวยการสรางสรรคงานเปนแผนภาพ แผนผง และภาพประกอบ แสดงนาฏศลป

วเคราะหและ

พฤตกรรมการปองกนและแกไขปญหาสง

ภมใจในชาต ศาสนา กษตรย รกษาสงแวดลอม ซอสตย เสยสละ

ใชวธการทางประวตศาสตรในการสบคน รวบรวม และนำาเสนอขอมล ใชเครองมอทาง

Head

Heart

Hand

Health

1

2

43

5

คณลกษณะ-รกชาต ศาสน กษตรย-รกความเปนไทย-มจตสาธารณะ-ซอสตย สจรต

ส 4.1 ป.6/1, ส 4.1 ป.6/2, ส 5.1 ป.6/1 พ 4.1

Historical Method

33

34 ผกตบชวากบสง

HAND

HEALTH

HEADการใชเครองมอทางภมศาสตรวเคราะหปญหาสงแวดลอม

HEART

จตอาสามสวนรวม

กบองคกร หนวยงานในการกำาจดวชพช

ออกแบบเครองมอในการกำาจด

สขภาพทดจากการ

สมรรถนะคดวเคราะหแกปญหา

คณลกษณะมงมนในการทำางานมจตสาธารณะ

ทำางานเปนขนเปนตอน วางแผนอยางเปนระบบ และประเมนผลการทำางานเพอ

ส 5.1 ม.1/1-3, ส.5.1 ม.2/1, ว 6.1 ม.1/6-7, ว 6.1 ม.2/7,

12

3 4

5

67

8

910

คนหาและนำาเสนอ

สรป กำาหนดภาระ

วเคราะห

วางแผนในการปฏบตตาม

การนำาไปใช

ประเมนผลการ

จดทำา

คนหาและรวบรวมขอมล

ตนกำาเนดผกตบชวา

นำาเสนอขอมลตนกำาเนดผกตบชวาใน

การสรางเครองมอกำาจดผกตบชวา

สรปขอมลพนทในประเทศไทย

ทมผกตบชวา

วเคราะหผลกระทบของผกตบชวา

ทมผลตอสงแวดลอม

แนวทางการกำาจดผกตบชวาและ

การนำาไปใชประโยชน

ศกษาคนควาและออกแบบเครองมอกำาจดผกตบชวา การใชประโยชนจากผกตบชวา เชน การทำากาซ

การใชประโยชนจากเครองมอ

และผกตบชวาประเมนผลสำาเรจของงาน วเคราะหขอด ขอ

ดอย

จดทำารายงานการปฏบตงานโดยบรณาการความรและ

ประสบการณ นำาเทคโนโลยมา

สอการเรยนร: คอมพวเตอร, วสดอปกรณทใชสรางชนงาน

Project-based Learning