I NG. ERMELA K RA JA

1S E K T O R I I B U R I M E V E

U J O R E

RREZIKU I THATËSIRAVE NË SHQIPËRI DHE PRESPEKTIVA E PËRBALLIMIT TË TYREdhe

NDRYSHIMET KLIMATIKENDRYSHIMET KLIMATIKE

KUADRI LIGJOR DHE STRATEGJIK MBI NDRYSHIMET KLIMATIKE NE SHQIPËRI:

PARLAMENTI SHQIPTAR KA RATIFIKUAR MARRËVESHJEN E PARISIT (AGENDA SDG 2030) MË 14 KORRIK 2016;

DUKE HYRË NË EPOKËN E RE TË PROCESIT TË POLITIKAVE NDËRKOMBËTARE PËR KLIMËN.

SHQIPËRIA IU BASHKUA:- KONVENTËS KUADËR TË KOMBEVE TË BASHKUARA MBI NDRYSHIMIN E KLIMËS (UNFCCC) NË

VITIN 1995;- PROTOKOLLIT TË KIOTOS NË VITIN 2005

NË VITIN 2014,ME URDHRIN E KRYEMINISTRIT NR. 155, DATË 25.04.2014, U NGRIT NJË GRUP NDËRMINISTROR PUNE, PËR HARTIMIN E POLITIKAVE DHE STRATEGJIVE, SI DHE KOORDINIMIN NË NIVEL NDËRINSTITUCIONAL TË ZBATIMIT TË VEPRIMEVE QË LIDHEN ME NDRYSHIMIN E KLIMËS;

VKM NR. 466 DT. 03.07.2019 ‘MBI MIRATIMIN E DOKUMENTIT STRATEGJIK DHE PLANEVE KOMBËTARE PËR ZBUTJEN E GAZRAVE SERË DHE PËR ADAPTIMIN NDAJ NDRYSHIMEVE KLIMATIKE ”NAP”

2

3

Masa zbutëseMasa zbutëse

Zhvillim i qëndrueshëm Zhvillim i qëndrueshëm

AdaptimAdaptim

Vizioni kombëtar fokusohet fort në tre komponentët kryesorë të ndryshimit të klimës në Shqipëri: masat zbutëse, adaptimi dhe zhvillimi i

qëndrueshëm.

Vizioni kombëtar fokusohet fort në tre komponentët kryesorë të ndryshimit të klimës në Shqipëri: masat zbutëse, adaptimi dhe zhvillimi i

qëndrueshëm.

NAP – NATIONAL ADAPTATION PROGRAM

REZULTATET PËRFUNDIMTARE AFATGJATA TË PROCESIT TË PËRSHTATJES SA I PERKET UJËRAVE, DO TË SYNOJNË:

- ZVOGËLIMIN E DËMEVE TË SHKAKTUARA NGA PËRMBYTJET.

- PËRMIRËSIMIN E AFTËSISË RIMËKËMBËSE TË BUJQËSISË NDAJ PËRMBYTJEVE.

- SIGURIMIN E UJIT TË PIJSHËM CILËSOR PAVARËSISHT NDIKIMEVE NGA NDRYSHIMET KLIMATIKE.

4

SKENARËT PËR TEMPERATURËN / PRECIPITIMET

Periudha 2027 2050

Season Precipitation Temperature Precipitation Temperature

Annual -4 -3% 0.9-1.1°C -6.9 -5.3% 1.7-2.3°C

Winter -1.8-1.3% 0.7-0.9°C -3.6 -2.8% 1.5-1.9°C

Spring -1.2 -0.9% 0.7-0.9°C -2.5 -1.9% 1.4-1.8°C

Summer -11.5 -8.7% 1.2-1.5°C -23.2 -17.8% 2.4-3.1°C

Autumn -3.0 -2.3% 0.8-1.1°C -6.1 -4.7% 1.7-2.2°C

SKMIBU 2018 – 2027 - STRATEGJIA INTEGRON OBJEKTIVAT E POLITIKAVE EKZISTUESE SHQIPTARE DUKE MARRË PARASYSH RREZIQET QË PRITET TË VIJNË NGA NDRYSHIMET KLIMATIKE BAZUAR NË KATËR ‘SHTYLLA’ STRATEGJIKE: ‘UJË PËR NJERËZIT’, ‘UJË PËR USHQIM’, ‘UJË PËR INDUSTRINË’, DHE ‘UJË PËR MJEDISIN’.

PLANET E MENAXHIMIT TE BASENEVE UJORE

PMBU DRINI-BUNËPMBU DRINI-BUNË

PMBU MATIPMBU MATIPMBU ISHËMPMBU ISHËM

PMBU ERZENPMBU ERZEN

PMBU SEMANIPMBU SEMANI

PMBU VJOSAPMBU VJOSA

Drin-Buna

Mati

Ishëm

ErzeniShkumbin

Seman

Vjosa

EFEKTET E MUNDSHME NGA MOS-KONTROLLI KLIMATIK

6

Krizë në bujqësi

Mungesë uji

Zhdukja e specieve

Krizë në energji dhe industri

Nxitje konfliktesh

Cënueshmëria e sigurisë njerëzore

7

RREZIQET E MUNDSHME ME RRITJEN E TEMPERATURËS NGA NE 1.1 C DERI NË 1.8 C⁰ ⁰

Në bazë të parashikimeve nga Banka Botërore (2009), mbi cënueshmërinë e klimës, sasia e rreshjeve do të zvogëlohet me rreth 20% në ujëmbledhësit e lumenjve Drini, Mat dhe Vjosa.

Në bazë të parashikimeve nga Banka Botërore (2009), mbi cënueshmërinë e klimës, sasia e rreshjeve do të zvogëlohet me rreth 20% në ujëmbledhësit e lumenjve Drini, Mat dhe Vjosa.

Ne Kaskaden e Devollit burimet ujore pritet të ulen me 6% deri në vitin 2027 dhe rreth 14% deri në 2050. (NVE / Statkraft, 2009)

Ne Kaskaden e Devollit burimet ujore pritet të ulen me 6% deri në vitin 2027 dhe rreth 14% deri në 2050. (NVE / Statkraft, 2009)

Vlerësohet se gjatë verës rrjedha e mbetur në pellgjet Semani dhe Shkumbini do të arrijë rrjedhën aktuale Q95 . Në skenarin më të keq, edhe pellgu Ishёm-Erzen do të përfshihet në këtë kategori. (NVE / Statkraft, 2009)

Vlerësohet se gjatë verës rrjedha e mbetur në pellgjet Semani dhe Shkumbini do të arrijë rrjedhën aktuale Q95 . Në skenarin më të keq, edhe pellgu Ishёm-Erzen do të përfshihet në këtë kategori. (NVE / Statkraft, 2009)

Nxjerrja e ujit në krahasim me disponeshmërinë e ujit tregon se pellgjet e Semanit, Shkumbini, Ishёm-Erzen dhe Vjosa parashikohet të vuajnë nga stresi i madh i ujit në verë deri në vitin 2050, edhe në skenarin më optimist. (NVE / Statkraft, 2009)

Nxjerrja e ujit në krahasim me disponeshmërinë e ujit tregon se pellgjet e Semanit, Shkumbini, Ishёm-Erzen dhe Vjosa parashikohet të vuajnë nga stresi i madh i ujit në verë deri në vitin 2050, edhe në skenarin më optimist. (NVE / Statkraft, 2009)

Prurjet parashikohet që të pakësohen dhe nivelet e ujërave nëntokësore të ulen, duke zvogëluar kështu rezervat e ujit në vend. (UNFCCC, 2011)

Prurjet parashikohet që të pakësohen dhe nivelet e ujërave nëntokësore të ulen, duke zvogëluar kështu rezervat e ujit në vend. (UNFCCC, 2011)

Rritja e nivelit të detit që do të ndikojë në prishjen e cilësisë së ujërave nëntokësore, nëpërmjet depërtimit të ujit të kripur të detit, në zonat ku akuiferët janë duke shteruar. (UNFCCC, 2011)

Rritja e nivelit të detit që do të ndikojë në prishjen e cilësisë së ujërave nëntokësore, nëpërmjet depërtimit të ujit të kripur të detit, në zonat ku akuiferët janë duke shteruar. (UNFCCC, 2011)

POTENCIALI QË ZOTËROJMË PËR UJËRAT SIPËRFAQËSORE

Shqipëria zotëron:

646 diga të projektuara dhe ndërtura për qëllime të ndryshme ndër ta cilat:

• 626 të projetuara për qëllime bujqësore me një volum të projektuar prej 560 milion m3;

• 18 diga për hidroenergji me një volum të projektuar prej 7.1 miliard m3;

• 2 diga për furnizim me ujë të popullatës me një volum të projektuar prej 25.6 milion m3;

8

- 371 Diga konsiderohen të larta dhe janë objekt I ICOLD dhe ALBCOLD

- Vetëm digat e bujqësisë që zotërojmë, kanë sot një vlerë tregu të përafërt me 7 miliard Euro.

• 620 diga (që në vitin 2016) i janë transferuar Bashkive, në pronësi dhe administrim

• 6 janë ende nën administrimin e MBZHR;

• 3 diga në kaskadën e Drinit janë nën administrimin e KESH dhe të tjerat nga kompani private.

• Diga e Bovillës dhe e Manskurisë janë nën administrimin e ndëmarrjeve të ujësjellësit dhe bashkive respektive.

• Nga Banka Botërore është bërë studimi i fizibilitetit i 200 digave dhe janë investuar nëpërmjet një kredie të shtetit shqipëtar,

• Nga MBZHR janë rehabilituar 15 diga. Për pjesën tjetër mbetet ende shumë per t’u bërë nga pushteti vendor.

9

ADMINISTRIMIADMINISTRIMI

10

Perspektivat / Masat e mundshme

1. Duhet të identifikohen dhe mbrohen në mënyrë të menjëhershme burimet ujore të destinuara për ujë të pijshëm.

2. Të përmirësohet efiçenca e përdorimit të ujit, kryesisht në sektorin e ujit të pijshëm dhe sistemet e ujitjes.

3. Të orientohen të gjithë sektorët kundrejt përdorimit të integruar të burimeve ujore, në aspektin e funksionimit të infrastructurës, ku vepra të ndërtuara për HEC-e të mund të përshtaten me skema të furnizimit me ujë dhe ujitjes.

4. Të rikonstruktohen dhe kthehen në gjendje funksionle rezervuarët, të cilët rezultojnë efektive në përballimin e thatësirave.

5. Prodhimi i energjisë elektike të orintohet drejt burimeve alternative të rinovueshme, siç janë rrezet e diellit, era, nxehtësia gjeotermale.

1. Duhet të identifikohen dhe mbrohen në mënyrë të menjëhershme burimet ujore të destinuara për ujë të pijshëm.

2. Të përmirësohet efiçenca e përdorimit të ujit, kryesisht në sektorin e ujit të pijshëm dhe sistemet e ujitjes.

3. Të orientohen të gjithë sektorët kundrejt përdorimit të integruar të burimeve ujore, në aspektin e funksionimit të infrastructurës, ku vepra të ndërtuara për HEC-e të mund të përshtaten me skema të furnizimit me ujë dhe ujitjes.

4. Të rikonstruktohen dhe kthehen në gjendje funksionle rezervuarët, të cilët rezultojnë efektive në përballimin e thatësirave.

5. Prodhimi i energjisë elektike të orintohet drejt burimeve alternative të rinovueshme, siç janë rrezet e diellit, era, nxehtësia gjeotermale.

11

Masat në proces

AMBU sëbashku me MTM me mbështetjen e ADA është duke aplikuar në Green Climate Found për një projekt, i cili ka në fokus forcimin e kapacitetve për përballimin e thatësirave dhe rehabilitimin e infrastrukturës ekzistuese, duke përfshirë edhe digat.

AMBU sëbashku me MTM me mbështetjen e ADA është duke aplikuar në Green Climate Found për një projekt, i cili ka në fokus forcimin e kapacitetve për përballimin e thatësirave dhe rehabilitimin e infrastrukturës ekzistuese, duke përfshirë edhe digat.

I NG. ERMELA K RA JA

12S E K T O R I I B U R I M E V E

U J O R E

FALEMINDERIT!