neden ayri bİr gvk ve kvk var? tek bİr gelİr ya da kazanÇ vergİsİ ÖngÖrÜlmemİŞ?

34
NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? VAR? TEK BİR GELİR YA DA TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ? ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Upload: sherri

Post on 02-Feb-2016

46 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?. Mükellefi Gerçek Kişi – Kurum Vergilendirmede Şahsi-Medeni Durum Ayırma Prensibi (emek, sermaye vb.) Kurumlarda ortak unsur sermaye, kişisel durum yok - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

NEDEN AYRI BİR GVK VE NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR?KVK VAR?

TEK BİR GELİR YA DA TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Page 2: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Mükellefi Gerçek Kişi – KurumMükellefi Gerçek Kişi – Kurum Vergilendirmede Şahsi-Medeni DurumVergilendirmede Şahsi-Medeni Durum Ayırma Prensibi (emek, sermaye vb.)Ayırma Prensibi (emek, sermaye vb.) Kurumlarda ortak unsur sermaye, kişisel Kurumlarda ortak unsur sermaye, kişisel

durum yokdurum yok Esnaf muaflığı-basit usul gibi farklı Esnaf muaflığı-basit usul gibi farklı

vergilendirme yöntemleri (vergi ödevi)vergilendirme yöntemleri (vergi ödevi) Artan oranlılık – düz oran Artan oranlılık – düz oran Uygulama kolaylığı ve açıklık Uygulama kolaylığı ve açıklık

Page 3: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

KONUKONU

Gerçek kişilerin gelirleri Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. gelir vergisine tabidir.

Gelir bir gerçek kişinin bir Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.safi tutarıdır.

Page 4: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

KavramlarKavramlar

Page 5: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

KavramlarKavramlar

Gelir (Kazanç ve İrat) Gelir (Kazanç ve İrat) Gerçek kişiGerçek kişi Elde EtmeElde Etme Takvim YılıTakvim Yılı Safi TutarSafi Tutar

Page 6: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

KavramlarKavramlar

GELİR (kazanç ve GELİR (kazanç ve irat)irat) GERÇEK KİŞİGERÇEK KİŞİ ELDE ETMEELDE ETME TAKVİM YILITAKVİM YILI SAFİ TUTARSAFİ TUTAR

KONU KONU MÜKELLEFMÜKELLEF Vergiyi doğuran Vergiyi doğuran

olayolay Vergilendirme Vergilendirme

DönemiDönemi MATRAHMATRAH

Page 7: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMI

Gelir Vergisinin Konusunu GELİR teşkil eder.

Geliri tanımlamaya yönelik iki farklı yaklaşım sözkonusudur. Bunlar;

KAYNAK KURAMI SAFİ (NET) ARTIŞ KURAMI

Page 8: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMI

KAYNAK TEORİSİNEKAYNAK TEORİSİNE göre bir kazanç veya göre bir kazanç veya

iradın gelir vergisine tabi tutulabilmesi için;iradın gelir vergisine tabi tutulabilmesi için;

Belirli bir kaynağa (üretim faktörüne ) bağlılık,Belirli bir kaynağa (üretim faktörüne ) bağlılık, DevamlılıkDevamlılık

unsurlarının bir arada bulunması gerekir.

Bu teoriye göre, hangi kaynaktan sağlanırsa sağlansın devamlı olarak elde edilmeyen kazanç ve iratlar (arızi kazançlar) ile üretim faktörlerinin kullanımı sonucunda oluşmayan transfer niteliğindeki değer akımları (miras,piyango ikr., bağışlar, v.b) gelir olarak nitelendirilmemektedir.

Page 9: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMI GELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMI

SAFİ-NET-ARTIŞ teorisine SAFİ-NET-ARTIŞ teorisine göre ise ; gelir geniş göre ise ; gelir geniş

anlamda tanımlanmıştır.anlamda tanımlanmıştır.

Bir kazanç veya iradın vergiye tabi tutulabilmesi için; Bir kazanç veya iradın vergiye tabi tutulabilmesi için; “Kaynak”“Kaynak” ve ve “devamlılık“devamlılık” ölçütlerinin ” ölçütlerinin kullanılmasına gerek ve ihtiyaç yoktur.kullanılmasına gerek ve ihtiyaç yoktur.

Bu tanıma göre; gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı Bu tanıma göre; gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği, tasarruf ve harcamasına kaynak içinde elde ettiği, tasarruf ve harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarıdır.tutarıdır.

İktisatta öğrendiğimiz….=> Y= C + S formülüİktisatta öğrendiğimiz….=> Y= C + S formülü Gelir = Tüketim + TasarrufGelir = Tüketim + Tasarruf

Page 10: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMI

GVK’da GVK’da Gelir ;Gelir ;

01.01.1999 ila 31.12.200201.01.1999 ila 31.12.2002 tarihleri arasında; tarihleri arasında; Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde

elde ettiği, tasarruf ve harcamasına kaynak elde ettiği, tasarruf ve harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarıdır.tutarıdır. ( SAFİ-NET-ARTIŞ TEORİSİ) ( SAFİ-NET-ARTIŞ TEORİSİ)

şeklinde tanımlanmıştır. şeklinde tanımlanmıştır.

Ancak bu hüküm, 4444 sayılı Kanun ile GVK’na eklenen Ancak bu hüküm, 4444 sayılı Kanun ile GVK’na eklenen Geçici 56’ıncı madde uyarınca 31.12.2002 tarihine Geçici 56’ıncı madde uyarınca 31.12.2002 tarihine kadar kadar uygulanamamıştır.uygulanamamıştır.

Page 11: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMI

GVK’da mevcut tanım (4783 sayılı Kanunla); Gelir

Bir gerçek kişinin Bir takvim yılı içinde Elde ettiği Kazanç ve iratların Safi tutarıdır.

Page 12: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMIGELİR KAVRAMI

Günümüz itibariyle geçerli olan sistem, Günümüz itibariyle geçerli olan sistem,

Kaynak Teorisiyle, Safi-Net-Artış Teorisi Kaynak Teorisiyle, Safi-Net-Artış Teorisi arasında arasında olan bir sistemdir.olan bir sistemdir.

Zira; kaynak teorisinde hiç vergilendirilmeyen arızi Zira; kaynak teorisinde hiç vergilendirilmeyen arızi kazançlar ile realize edilmiş servet artışları mevcut kazançlar ile realize edilmiş servet artışları mevcut olan sistemimizde vergilendirilirken (değer artışı olan sistemimizde vergilendirilirken (değer artışı kazancı, arızi kazancı), kazancı, arızi kazancı),

safi artış teorisinde gelir artışına yol açan tüm safi artış teorisinde gelir artışına yol açan tüm kazanç ve iratlar vergilendirilirken mevcut kazanç ve iratlar vergilendirilirken mevcut sistemimizde birazdan değineceğimiz gelir sistemimizde birazdan değineceğimiz gelir unsurlarına girmeyen kazanç ve iratlar unsurlarına girmeyen kazanç ve iratlar vergilendirilememektedir (Milli Piy.ikr.,kumar vergilendirilememektedir (Milli Piy.ikr.,kumar geliri v.s.)geliri v.s.)

Page 13: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Gelir kavramına dahil kazanç Gelir kavramına dahil kazanç ve iratlarve iratlar

Gelir kavramına dahil kazanç Gelir kavramına dahil kazanç ve iratlarve iratlar

GELİRE GİREN KAZANÇ VE İRATLAR GELİRE GİREN KAZANÇ VE İRATLAR

(GVK 2. md.)(GVK 2. md.)

1.1. TİCARİ KAZANÇLARTİCARİ KAZANÇLAR2.2. ZİRAİ KAZANÇLARZİRAİ KAZANÇLAR3.3. ÜCRETLER ÜCRETLER

DEVAMLI DEVAMLI 4.4. SERBEST MESLEK KAZANÇLARI GELİR SERBEST MESLEK KAZANÇLARI GELİR 5.5. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI

UNSURLARIUNSURLARI6.6. MENKUL SERMAYE İRATLARI MENKUL SERMAYE İRATLARI

7.7. DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR ARIZİ DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR ARIZİ GELİR UNS.GELİR UNS.

Page 14: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GERÇEK KİŞİGERÇEK KİŞİ

Gelir Vergisinin Muhatabı Gelir Vergisinin Muhatabı (MÜKELLEFİ) Gerçek Kişidir. (MÜKELLEFİ) Gerçek Kişidir. Gerçek kişi, kavram olarak Türk Gerçek kişi, kavram olarak Türk Medeni Kanunu’nda (Özel Hukuk Medeni Kanunu’nda (Özel Hukuk alanında) düzenlenmiştir.alanında) düzenlenmiştir. Türk Medeni KanunuTürk Medeni Kanunu

Birinci Kitap Kişiler HukukuBirinci Kitap Kişiler Hukuku Birinci Kısım Gerçek KişilerBirinci Kısım Gerçek Kişiler

Page 15: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GERÇEK KİŞİGERÇEK KİŞİ

Hak Ehliyeti :Hak Ehliyeti :

Her insanın hak ehliyeti vardır. Buna Her insanın hak ehliyeti vardır. Buna göre bütün insanlar, hukuk düzeninin göre bütün insanlar, hukuk düzeninin sınırları içinde, haklara ve borçlara ehil sınırları içinde, haklara ve borçlara ehil olmada eşittirler. (TMK 8. md.)olmada eşittirler. (TMK 8. md.) Fiil Ehliyeti :Fiil Ehliyeti :

Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir. (TMK 9. md.)girebilir. (TMK 9. md.)

Page 16: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GERÇEK KİŞİGERÇEK KİŞİ

Gerçek Kişi; Medeni Kanun hükümleri Gerçek Kişi; Medeni Kanun hükümleri çerçevesinde çerçevesinde ŞAHSİYET SAHİBİ SAHİBİ OLAN, yani OLAN, yani HAK ve BORÇLAR HAK ve BORÇLAR dolayısıyla ehil olandolayısıyla ehil olan insandır. insandır.

Gerçek Kişilik, Gerçek Kişilik, SAĞ DOĞMAKLASAĞ DOĞMAKLA başlar, başlar, ÖLÜMLEÖLÜMLE biter. biter.

Page 17: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GERÇEK KİŞİGERÇEK KİŞİGERÇEK KİŞİGERÇEK KİŞİ

Gerçek kişilere ait gelirlerin vergilendirilmesi Gerçek kişilere ait gelirlerin vergilendirilmesi için, için,

Hak ehliyeti yeterlidir.Hak ehliyeti yeterlidir. Fiil ehliyeti şart değildir.Fiil ehliyeti şart değildir.

Dolayısıyla;Dolayısıyla;

Gerçek kişinin mükellef olabilmesi için;Gerçek kişinin mükellef olabilmesi için; Hak ehliyeti yeterli olup,Hak ehliyeti yeterli olup, Mümeyyiz olması, belirli yaşta olması gibi Mümeyyiz olması, belirli yaşta olması gibi

şartlar aranmaz.şartlar aranmaz.

Page 18: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

GERÇEK KİŞİNİN; GERÇEK KİŞİNİN; Küçük veya Yaşlı,Küçük veya Yaşlı, Sağlam veya Özürlü,Sağlam veya Özürlü, Hür veya KısıtlıHür veya Kısıtlı Akıllı veya Akıl Sağlığının Bozuk Akıllı veya Akıl Sağlığının Bozuk

OLMASI,OLMASI,

Var olan gelirin vergilendirilmesine Var olan gelirin vergilendirilmesine ENGEL TEŞKİL ETMEZ.ENGEL TEŞKİL ETMEZ.

Page 19: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Vergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin Özellikleri

KİŞİSELLİK (ŞAHSİLİK)KİŞİSELLİK (ŞAHSİLİK) YILLIK OLMA (DÖNEMSELLİK)YILLIK OLMA (DÖNEMSELLİK) SAFİ DEĞERİN DİKKATE ALINMASISAFİ DEĞERİN DİKKATE ALINMASI TOPLAM DEĞER ÜZERİNDEN TOPLAM DEĞER ÜZERİNDEN

VERGİLEMEVERGİLEME

Page 20: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Vergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin Özellikleri

KİŞİSELLİK (ŞAHSİLİK)KİŞİSELLİK (ŞAHSİLİK)

Gelir Vergisi gerçek kişilerin gelirlerine uygulanan Gelir Vergisi gerçek kişilerin gelirlerine uygulanan bir vergi olup, her bir gerçek kişi ayrı ayrı işleme bir vergi olup, her bir gerçek kişi ayrı ayrı işleme tabi tutulur. Bu karakterinden dolayı tarh işlemi tabi tutulur. Bu karakterinden dolayı tarh işlemi (öznel-birel-dar anlamda sübjektif) idari işlemdir.(öznel-birel-dar anlamda sübjektif) idari işlemdir.Yani vergi borcu mükellefin şahsi özelliklerine Yani vergi borcu mükellefin şahsi özelliklerine göre ayrı ayrı belirlenir.göre ayrı ayrı belirlenir.

Şahsi karaktere sahip Gelir Vergisi Kanununda Şahsi karaktere sahip Gelir Vergisi Kanununda mükellefin durumu (şahsi özellikleri) dikkate mükellefin durumu (şahsi özellikleri) dikkate alınarak çeşitli indirim ve istisna uygulamalarına alınarak çeşitli indirim ve istisna uygulamalarına ya da yükümlülüklerine yer verilmiştir.ya da yükümlülüklerine yer verilmiştir.

Page 21: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Vergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin Özellikleri

YILLIK OLMAYILLIK OLMA

Gerçek kişilere ait gelirler genel olarak bir yıllık Gerçek kişilere ait gelirler genel olarak bir yıllık dönem için vergilendirilir. Yıl olarak TAKVİM YILI dönem için vergilendirilir. Yıl olarak TAKVİM YILI esası genel kuraldır.esası genel kuraldır.

Ölüm, memleketi terk, yıllara sari inşaat işlerinde Ölüm, memleketi terk, yıllara sari inşaat işlerinde ve özel hesap dönemi uygulamasında, Takvim yılı ve özel hesap dönemi uygulamasında, Takvim yılı esasından sapmalar olabilmektedir. esasından sapmalar olabilmektedir.

Page 22: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Vergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin Özellikleri

GERÇEK VE SAFİ OLMAGERÇEK VE SAFİ OLMA Kanunda aksine hüküm olmadıkça, GVK’da Kanunda aksine hüküm olmadıkça, GVK’da

sayılan kazanç ve iratlar, gelirin tespitinde sayılan kazanç ve iratlar, gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır. (GVK gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır. (GVK md 2/son)md 2/son)

Vergiye tabi işlem gerçek mahiyeti ile kavranırVergiye tabi işlem gerçek mahiyeti ile kavranır Gelirin elde edilmesi sırasında yapılan giderlerin gayrisafi Gelirin elde edilmesi sırasında yapılan giderlerin gayrisafi

hasılattan indirilmesi sonrasında kalan net tutar vergiye tabi hasılattan indirilmesi sonrasında kalan net tutar vergiye tabi olacaktırolacaktır

Bir gelir unsurundan kar edilmesi bir diğer gelir Bir gelir unsurundan kar edilmesi bir diğer gelir unsurundan zarar edilmesi durumunda mahsup unsurundan zarar edilmesi durumunda mahsup imkanı bulunmaktadır. imkanı bulunmaktadır.

Page 23: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Vergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin ÖzellikleriVergiye Tabi Gelirin Özellikleri

ELDE EDİLMİŞ OLMAELDE EDİLMİŞ OLMA

Gelir Vergisi Yönünden Gelir Vergisi Yönünden Vergiyi Doğuran Vergiyi Doğuran OlayOlay Gelirin Elde Edilmesidir.Gelirin Elde Edilmesidir.

Elde edilmeyen gelirin vergilendirilmesinden Elde edilmeyen gelirin vergilendirilmesinden bahsedilemezbahsedilemez

Elde etme Elde etme gelir unsuru türünegelir unsuru türüne ve ve vergilendirme vergilendirme yöntemineyöntemine göre farklı şekillerde göre farklı şekillerde tanımlanmaktadır. tanımlanmaktadır.

Page 24: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Gelir Türleri itibariyle Elde Etme Gelir Türleri itibariyle Elde Etme KriterleriKriterleri

Gelir Türleri itibariyle Elde Etme Gelir Türleri itibariyle Elde Etme KriterleriKriterleri

Tahakkuk Esası:Tahakkuk Esası:

Gelirin mahiyet ve tutar itibariyle kesinleşmesidir. Geliri doğuran muamelenin Gelirin mahiyet ve tutar itibariyle kesinleşmesidir. Geliri doğuran muamelenin

eksiksiz olarak eksiksiz olarak

tekemmül etmesi gerekir.tekemmül etmesi gerekir.

Hukuki Tasarruf:Hukuki Tasarruf:

Gelirin sahibi tarafından talep edilebilir hale gelmesidir. Tahakkuk etmiş bir gelir Gelirin sahibi tarafından talep edilebilir hale gelmesidir. Tahakkuk etmiş bir gelir

hukuken hukuken

tasarruf edilebilir bir gelir olduğu anlamına gelmez. tasarruf edilebilir bir gelir olduğu anlamına gelmez.

Ekonomik Tasarruf:Ekonomik Tasarruf:

Ödemeyi yapacak olan tarafından, gelirin sahibinin emrine amade kılınmasıdır. Ödemeyi yapacak olan tarafından, gelirin sahibinin emrine amade kılınmasıdır.

Yani, istihkakın Yani, istihkakın

istendiği anda sahibine ödenecek hale gelmiş olmasıdır.istendiği anda sahibine ödenecek hale gelmiş olmasıdır.

Tahsil (Fiili Tasarruf) Esası:Tahsil (Fiili Tasarruf) Esası:

Gelirin nakden veya ayni olarak maddi bir kıymet veya gayrimaddi bir servet Gelirin nakden veya ayni olarak maddi bir kıymet veya gayrimaddi bir servet

unsuru olarak unsuru olarak

sahibinin mal varlığına dahil olmasıdır.sahibinin mal varlığına dahil olmasıdır.

Page 25: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Gelir Türleri itibariyle Elde Etme Gelir Türleri itibariyle Elde Etme KriterleriKriterleri

Gelir Türleri itibariyle Elde Etme Gelir Türleri itibariyle Elde Etme KriterleriKriterleri

Tahakkuk Esası :Tahakkuk Esası :

TİCARİ KAZANÇLARTİCARİ KAZANÇLAR

ZİRAİ KAZANÇLARZİRAİ KAZANÇLAR

Hukuki ve Ekonomik Tasarruf :Hukuki ve Ekonomik Tasarruf :

ÜCRETLER, ÜCRETLER,

MENKUL SERMAYE İRATLARI,MENKUL SERMAYE İRATLARI,

DİĞER KAZANÇ VE İRATLARDİĞER KAZANÇ VE İRATLAR

Tahsil (Fiili Tasarruf) Esası :Tahsil (Fiili Tasarruf) Esası :

Serbest Meslek KazançlarıSerbest Meslek Kazançları

Gayrimenkul Sermaye İratlarıGayrimenkul Sermaye İratları

Page 26: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

TEVKİFATTA VERGİYİ DOĞURAN OLAYTEVKİFATTA VERGİYİ DOĞURAN OLAY

Vergi Tevkifatında Vergi Tevkifatında “Elde Etme”“Elde Etme” yerine yerine “ödeme”“ödeme” kavramı gündeme gelmektedir. kavramı gündeme gelmektedir.

Tevkifatta Vergiyi Doğuran Olay Tevkifatta Vergiyi Doğuran Olay “nakden veya hesaben ödeme”dir.“nakden veya hesaben ödeme”dir.

Nakden ÖdemeNakden Ödeme, fiili ödeme., fiili ödeme. Hesaben ödemeHesaben ödeme deyimi, vergi deyimi, vergi

tevkifatına tabi kazanç ve iratları tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.ve işlemleri ifade eder.

Page 27: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Gelir Vergisinde Mükellefiyet Türleri Gelir Vergisinde Mükellefiyet Türleri

Vergilendirme Yetkisi Vergilendirme Yetkisi Mali EgemenlikMali Egemenlik İlişkisi İlişkisi Vergi kanunlarının uygulanma sahası Vergi kanunlarının uygulanma sahası

devletlerin egemenlik hakkının geçerli olduğu devletlerin egemenlik hakkının geçerli olduğu saha ile sınırlıdır. Dolayısıyla mükellefiyet saha ile sınırlıdır. Dolayısıyla mükellefiyet sınırlarını devletin egemenlik hakkının geçerli sınırlarını devletin egemenlik hakkının geçerli olduğu saha içerisinde tespit ve tayin etmek olduğu saha içerisinde tespit ve tayin etmek gerekir.gerekir.

Page 28: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

VERGİLENDİRME İLKELERİVERGİLENDİRME İLKELERİ KAYNAK İLKESİ,KAYNAK İLKESİ,

Bir devletin “Ülkesel Egemenliği” altında bulunan vergi doğurucu Bir devletin “Ülkesel Egemenliği” altında bulunan vergi doğurucu olayları vergilemesidir. Vergilemeye temel alınan esas, gelirin olayları vergilemesidir. Vergilemeye temel alınan esas, gelirin doğduğu ya da malların bulunduğu yerdir. Vergi ilişkisinde, doğduğu ya da malların bulunduğu yerdir. Vergi ilişkisinde, ekonomik bağekonomik bağ ön plana çıkmaktadır. ön plana çıkmaktadır.

İKAMETGAH İLKESİ,İKAMETGAH İLKESİ,İkametgah ilkesine göre vergilendirme, bir devletin “ülkesel İkametgah ilkesine göre vergilendirme, bir devletin “ülkesel egemenliği” altında ikamet eden kişilerin dünya çapındaki egemenliği” altında ikamet eden kişilerin dünya çapındaki gelirlerini vergilendirmesidir. gelirlerini vergilendirmesidir. Kişisel bağKişisel bağ ön planda. ön planda. Vergilendirmede bağ vergi konusu ile değil vergi yükümlüsü ile Vergilendirmede bağ vergi konusu ile değil vergi yükümlüsü ile kurulmaktadır. kurulmaktadır.

UYRUKLUK İLKESİ,UYRUKLUK İLKESİ,Vergilendirme yetkisini kullanan devletin “kişisel egemenliği” Vergilendirme yetkisini kullanan devletin “kişisel egemenliği” altındaki vatandaşlarının dünya çapındaki gelir ve servetlerini altındaki vatandaşlarının dünya çapındaki gelir ve servetlerini vergilendirmesidir. vergilendirmesidir. Siyasi bağSiyasi bağ ön plana çıkar. ön plana çıkar.

Page 29: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Gelir Vergisinde Mükellefiyet Türleri

Vergi hukukumuzda iki tür Vergi hukukumuzda iki tür mükellefiyet şekli belirlenmiştir.mükellefiyet şekli belirlenmiştir.

TAM MÜKELLEFİYETTAM MÜKELLEFİYET– Türkiye’de Yerleşmiş Olanlar (Mali Türkiye’de Yerleşmiş Olanlar (Mali

İkametgah) İkametgah) (İkametgah İlkesi)(İkametgah İlkesi)– Uyrukluk İlkesiUyrukluk İlkesi

DAR MÜKELLEFİYETDAR MÜKELLEFİYET– Kaynak İlkesiKaynak İlkesi

Page 30: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Tam Mükellef SayılanlarTam Mükellef Sayılanlar

Türkiye’de yerleşmiş olanlar Türkiye’de yerleşmiş olanlar (İKAMETGAH İLKESİ)(İKAMETGAH İLKESİ)

Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup, bu daire,müessese, teşekkül ve teşebbüslerin olup, bu daire,müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları vatandaşları (UYRUKLUK İLKESİ)(UYRUKLUK İLKESİ)

(Bu gibilerden bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç (Bu gibilerden bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısıyla Gelir vergisi veya benzer bir vergiye tabi ve iratları dolayısıyla Gelir vergisi veya benzer bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar mezkur kazanç ve iratları üzerinden ayrıca tutulmuş bulunanlar mezkur kazanç ve iratları üzerinden ayrıca vergilendirilmez.)vergilendirilmez.)

Page 31: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Tam Mükellef SayılanlarTam Mükellef Sayılanlar

Türkiye’de Yerleşilmiş Olanlar İkametgahı Türkiye’de bulunanlar, İkametgahı Türkiye’de bulunanlar, İkametgahı Türkiye’de bulunmamakla birlikte, bir İkametgahı Türkiye’de bulunmamakla birlikte, bir

takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak 6 takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak 6 aydan fazla oturanlar (aynı takvim yılı içinde 183 aydan fazla oturanlar (aynı takvim yılı içinde 183 gün ve fazlası)gün ve fazlası)

(geçici ayrılmalar Türkiye’de oturma süresini (geçici ayrılmalar Türkiye’de oturma süresini kesmez.)kesmez.)

Türkiye’de yerleşmiş olarak kabul edilecektir.Türkiye’de yerleşmiş olarak kabul edilecektir.

Page 32: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

Bir takvim yılı içinde devamlı olarak 6 AYDAN fazla süre ile Bir takvim yılı içinde devamlı olarak 6 AYDAN fazla süre ile Türkiye’de oturmakla birlikte aşağıda sayılan kimseler Türkiye’de oturmakla birlikte aşağıda sayılan kimseler Türkiye’de yerleşmiş olarak kabul edilmeyeceklerdir, yani bu Türkiye’de yerleşmiş olarak kabul edilmeyeceklerdir, yani bu kimseler Dar mükellef olarak kabul edileceklerdir.kimseler Dar mükellef olarak kabul edileceklerdir.

1. Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen1. Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen İLİM ve FEN adamları, İLİM ve FEN adamları,

UZMANLAR,UZMANLAR,

MEMURLAR,MEMURLAR,

BASIN ve YAYIN MUHABİRLERİ,BASIN ve YAYIN MUHABİRLERİ,

ve durumları bunlara BENZEYEN diğer kimselerleve durumları bunlara BENZEYEN diğer kimselerle

TAHSİL veya TEDAVİ / İSTİRAHAT / SEYAHAT maksadıyla TAHSİL veya TEDAVİ / İSTİRAHAT / SEYAHAT maksadıyla

gelenlergelenler

2. Tutukluluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmayan 2. Tutukluluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmayan

sebeplerle Türkiye’de alıkonulmuş veya kalmış olanlar.sebeplerle Türkiye’de alıkonulmuş veya kalmış olanlar.

Page 33: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

TAM MÜKELLEFİYETTAM MÜKELLEFİYETTAM MÜKELLEFİYETTAM MÜKELLEFİYET

Tam mükellefiyete tabi olan gerçek kişiler, Tam mükellefiyete tabi olan gerçek kişiler,

gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışındaki gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışındaki yerlerde elde ettikleri kazanç ve iratların yerlerde elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilir.tamamı üzerinden vergilendirilir.

Türkiye’de elde edilen Kazanç ve İratlar Türkiye’de elde edilen Kazanç ve İratlar

++Türkiye dışındaki yerlerden elde edilen Kazanç ve Türkiye dışındaki yerlerden elde edilen Kazanç ve

İratlar.İratlar.

Page 34: NEDEN AYRI BİR GVK VE KVK VAR? TEK BİR GELİR YA DA KAZANÇ VERGİSİ ÖNGÖRÜLMEMİŞ?

DAR MÜKELLEFİYETDAR MÜKELLEFİYETDAR MÜKELLEFİYETDAR MÜKELLEFİYET

Dar mükellefiyete tabi olan gerçek kişiler sadece Dar mükellefiyete tabi olan gerçek kişiler sadece Türkiye’de ELDE ETTİKLERİ Kazanç ve iratlar üzerinden Türkiye’de ELDE ETTİKLERİ Kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler. vergilendirilirler. (KAYNAK İLKESİ)(KAYNAK İLKESİ)

Türkiye dışındaki yerlerden elde edilen Kazanç ve Türkiye dışındaki yerlerden elde edilen Kazanç ve İratlar üzerinden Türkiye’de gelir vergisi alınmaz.İratlar üzerinden Türkiye’de gelir vergisi alınmaz.

Yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları 210 Yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları 210 seri nolu GVKGT sonrasında Dar mükellef olarak kabul seri nolu GVKGT sonrasında Dar mükellef olarak kabul edilmişlerdir.edilmişlerdir.