oD. A. G.

DISSERTATIO THEOLOGICADE

NEGESSITATEMYSTERIORUM

ΙΝΓ

ΝOB IS ii-ij 5ALÜTEM SURF1ClΕΝ TE.,QUAM,

•CONSENS. MAX. VENER. EACULT. THEQLiIN REGIO LYC/EO UPSALIENS!,

PRyESIDE,FIRp MAXIME REVER. atqne CELEBBRRIMO,D.-NODöct. nicolao\7 ALLERIO.

S. S. Theol. PROLESS. Reg. Okd. et KALSEN.Reg. Scient. Acao. Stockh. MEM3R.

PUBLTCO EXJMINI MODESTE COMMlTTiTOLAVUS BRÜHN,

Uddevallia Gothoburgensiä.IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XXV. JUNII,

Η. A. M. C.Anni MDCCLXI.

U Ρ S A L I M.

h. „ » A > ι >*V- Ätffe/tu.

Admodum Revfrendo atque Clarifftmo VIRO,

D-.no NICOLAO KNAPE,RECTORI Schölac Uddevallenfrs Meritiifimo

PARENTIINDULGENTISS1MO.

haud minimi quamvis fibi plures duxere,gra-I 1 tos, quse collata fmt, beneficiorum, prsecones a-

gere, paucos tarnen pari ac me jure, Tua inme, OPTIME PARENS, teftandi merita, Gbftringl ve¬hementer dubiro. Etenim morte praematura Patre orba-to optimo, jatfuris deinde variis domefticis inopi, cuiTic virefcendi fpes fuit nuila, Jicuit mihi non ultra qua-tuor annos nato, nefcio qua gratia, ccelitus demifia, ingremium Tuum confugere. Ex quo temporis momentocuram adoptati follicitam adeo teneri habuifti adfe

ι

I. Ν. J.

§. ί.

fujuslibet veram sd felicitatem ferioadnitentis, officium effe exffiima-mus, ut certum ie reddat atqueperfvafum, ea fe frui religione,qua y rite adminiftrata , prsemiaaccipiat in aeternum duratura, eomagis, quo experientia conftat,remedia obiata alacriores nos red-

dere, fi fuo fplendeat candore, quod fini inferviant obti·nendo. Nomine nos Chriftiano non tantum infigniti,verum & genuinum illum Deum colendi modum nobistribuentes, quo Gloria Surnmi Numinis, falusqne noftraunice promoveatur , certltudinis do&rinae puriorls ani-rms fimul noftros neceile eit eonvlncamus, eandernquealiis ortendamus, qui diverfis trahuntur opinionibus, Ethuic quidem fcopo egregie infervit admonltio iila Pefri-na, qua, i Ep» III: v. iy. contendit, paratos ejje nos o*torteve, cuilibet refpondere, rationem fpei, qut nobis in*1

. A 2 fit,

) 4. ( >fr

ft, poflulanti. Omni fere ®vo', cultores religionis ve»rar, fuos invidos habuere imbliatores, quibus, allufis fufs-conamiftibus, fpem fidtickmqu-e debi! itare fult anirnusj ve¬rum f quid aliud, hoc eerte feculurn hominibus baud ca-·ruit, qui ve I omnem turhare rel gionem a«que tollere rvel ejusmodi docere & défendere rnoliti funt, qu® limi-tibus ineluduntur råttorns, E t prarcipuum revelationfsnegotium arcana fidei dogmata , feu myfteria proponcre,.qu® cum religfone noflra eüm habeη t nexum, ut, totaquanta, exiflentia eorum fundetu-. Qpibus ergo iubla-tis, nullus huic concedi poteft locus. Religionis igiiurnollr® certiiudoy cum a myiterHs pendeat, a re haud a-Jienum videtur, quod fpecimine Academico neceffitotemkorum in reiigione y nobis ad ßiutem {uffcienti, coliuftra-re pro virili conemur, mite & benevolum Leftoris Judi¬cium eo magis nobis polllcentes > quo oertius nobis per-iuademus, quod, ii quid debifse hujus traftationi deiit,,implcat argumenti pondus atque* dlgnitas.

§. Ii.Ad ea, quse anim® nolir® infint vel in ea fiant, Γι at-

fendamus j fummo eandem nifu ck vix exprimendo felici-tatem & perfeftionem fuarn adfeftare, conffabit. Vsriisfiine rapitur euris, ut viss & rationes fibi redda? perfpe-«Ras, quibus finis deiideratus nullo non tempore obtinea-tur. Mirum tarnen non eil, quod hondnes, fibi re li¬ft i j fcopo fuo plane excidsnt, abibn fepe eliganf, o-ptimis forte contemtis. Nam in remediis hisce eligendis,sefernam eoncernentibus profperitatem v vix ulla habeturratio eorum fuihcientise afque perfeftionis , fed potius e-jusmodi qualitatum , ut cum exfecutioni dantur, vana,quibus haud raro perfundi folent mortales, deleftamen-ta, non excludantur. Ad originem perverforum deie-ftuum eo facilius licet afcendere, quo certius eandem no-&is detexlt revclatioy oflendens illam corrupt® natur® »

# ) 5" ( ❖&: qul ind'e propullulant, afifeétibus, prima deberé In-cunabula. ttpjus non efie loci exiiiirnaverim , omnes il-los enumerare modos, quibus homines in eligendo hoc-ee remedio adhaereantj lufficit tanturn ohfervafie,, quodquamvis rnuita fint avia, quibus ad fafligium beatitudi-ni§ fe advehi opinionls fu> errore finxerint miferi morta-ies, åu£ tantum in fe & abio! ute poihbHes vite tin t illiusöbtioendi finis , ope nimirum jnftitite proprio aut alienß.Largimur ut antea cogniturn, nos, ut creaturas rationispartieipes , obltringi, Deurn exiftentiae nofirce au&oremagnofcere , curam gubernationis nofirs Eundem gerere,Legislarorem noftrum fummum refpieere, cujus juffis ri¬gido & ferio nos obfequio obligamur fatisfacere. Deinde-cum extra arearn dubitationis pofiium fit, manifeilatlo-nem afque ceiebrationem Giorise Divinte, finem ccnfli-tuere ultimum operurn Divinorum , anxii non hseremus,quominus Deum rite cognofcendufn , colendum, Sr aman-dum affirmemus, ut unio ilia ar&iflima , Deum intcrho-minesque inita-, fervetur fanéta, quo fit, ut Legen» Di-vinarn » quam naturalem pronun-tiamus, impleamus, ju-flitiamque nobis propriam adquiramus. Quie juiiitia, Le¬gis naturalis impletione adquirenda , Γι nobis refiaret veladhuc inefiet, remedium fufficiens falutis exfifieret, &homini in itatu concreats perfe&ionis, nullus orr.ninofalutis ordo alius neque deliinatus, neque necdiarius iuifc,per quem pl&ceref. Altiffimo» & perfeclionibus Ejusfummis efiet confentaneum , te terna pace atque profperi-tate remunerare homines, exaétam Legi obedientiaro pra>ftantés. Non vero eft, quod fperemus, prteilantiffimas hasnobss fupereffe vires, & quamvis Sacrs htterae jaéluranrv hu-jus prlmssvi flatus nunquam non doiendam apertiffimis do-ceant teflimoniis, nihil tarnen impedit, quin rationis etjarnluman nobis documenfa fuppeditet valde hiculenta , facul·iatum infufficientias ad obtinendam falutem religione na-

Å å sura.»

# ) Μ ίturali. Nam exadiiTima legis fatlsfadlo,' utpnfe unicailiius conditio, quosd res omnes intrinfecus & extrinfe-cus confsderatas, talem anim® noflrac fiatum requlnt, utinteliedus lumine clarlffimo gaudcaf, quo res, quse legisfunt, omnes perfpiciat, & iludium dein atque vis volun-tati competaf, quibus fittguia, quse lex prohibeat, jubest-ve, omni, qua par eil, adcuradone obfervet Eis aucem,qui conditionem animse noilr® virium attente öonfiderant,faciilimum perveftigatu crediderim, fpiiTas cenebras lumi-ni, & veritati errorem» fl intelledüm refpidas, fucces-fifTe 9 reludantiam deinde, immo naufeam boni ineiTe vo*luntati, quo fit, ut quamvls ea, qu« prsecipiat Lex, ingenere videant mortales, ict appiicatione tamen ad fe i-pios, hsereant, & vefligia imperfedionis ubique prcebe-ant, in fenfu cuituque Divlno immo in officiis erga fe i-pfos & alios impie» immoderate & injuile fe gerendo. I-taque eadem ratione , qua prsemiis maximis afficiendifunt omnes legi exade obedientes, ita nec pcenas easqueinfinitas, illi effugient , qui legem transgrediuntur;transgreßa enim lex infiniti juris agnofcit audorem, o-mnisque culpa refpedu perfonse l®fae seilimanda eil» Le¬gem ergo Divinam transgrediendo , & infinitum Legis¬latoren! offendendo , contrahit homo obligationem infi-nitafubeundi fupplicia, quse raiioae naturac hominumha-bita, seterna erunt, feu femper duratura. Religio natu¬ralis nullam nobis aliam aperic falutis viam, quam exa-diflimam Legis obfervantiaro, feu juitifiam propriarn, qu®cum virium naturalium infufficientia nobis eil impoifibilis,nihil ergo hinc nlfi aetemum noilrum deduci poteil infor-tuniura, adeo ut, homo in ftatu, quem natura habet,conilitutus, eo minus felix evadat, quo certius eilfllumbac via trlftiffimum exfpedare debere interitum. Vide-antur plura hujys argumenti in quarta Pnenot. TheoJ.parte. Cap. II. Max. Rev. Prefid.

§, III#

❖ ) 7 ( #§· ΪΠ·

Breviter fic expofitls, quanta imperfeåione religio ,quae nobis natura fit , laboret * quam infirma » immoquam nulli pretii juftitia fit propria , fi falutem hoc reme-dio nas confecuturos eiTe puraremus, alias certe antmumeurse, cui cordi fit fa lus , occupabunt, aliatn atque cer-tiorem ut fibi viam firuat. Neque legis a nobis violatseculpam fruflra contraximusj de attribucis namque & per-feélionibus Divinis detraheretur permultum, nifi ρer¬nås transgreflbres legis juftiflimi Numinis aliquando da·rent, & parte legis vindicativa fublata, lex redderetur im¬perfecta, Deoque adfingeretur imperfeCtio. Quod qvumimpium & abfonum fit, her! non poteft, ut quid Deus defuo cedat jure» pcenisque liberentur, quibus lineas mo¬do diCtas haud erubuerit tranfilire. Non vero quaiiscun-cunque, fed culpae proportionale» e re fuit fatisfaåio,qua* qvum vires iuperet humanas, aliena legis obfetvan¬tia fuit necefiaria. Unde altera illa in fe & abiolute pos-fibilis oritur via falutis obtinendae, nempe per juftitiamatenarn, quae legis perfeéta impletione etjam abfolvitur.Ut autem haec resclarius fibi conftet, liceat indicare,qua-lis fit indoles juftitiae, cujus injecimus mentionem, alie·nse. Quam quidem in concreto coniiderabimus, ita utfubjeCtum Iftud nobis reprefentetur, quod peccata expi-ando pcenasque eorum fubeundo pro nobis fatisfecit legi»Primum igltur peccata omnium hominum expiavit; omnésenim peccatores ut homines fumus. Nulla huic prarro-gativa, cur alteri praeferatur. Taceo, quod Gloria Di-vlna peccato obfeurata, fi uni vel paucis redemtore fruiJiceret ceteris exclufis, tanto non illuftraretur gradu, acfl omnibus & fingulis praeitlfa fatisfa&io eiTet ex intentio-ne Dei falutari. Deinde pccnas intenfhe infinitas fubiit♦Modo oftendimus pcenas infinitas jun&as efie cum quavislegis Divin« transgreihone. H« tutem pcense funt velexten·

❖ ) s c

exfenfive vel infenfive iiifioitse» lilas fi loco homhiumibbire debuiilet Redemtor, nen modo de/lruerentur infi-rilta Ejus amibota, verum etjun m stcrmitn diiraret i-pfa a ii io vel paiTio fatisfailienem effe.dlura nec un quamebfölveretur, Ut ergo fat Is fa or pcenas fublret non ex-tenfive fed intenfive, foit necefiarium. Nemo pcenls nifi•reus afficitur, omnium ergo& fingu'orumoulpai Ipfce Re-demtor fult confors » ömma homtmw ,fibi pe-ceam trihu-endo, Ipfeautem, Γι peceato fuiftet iuieélus, pro ie pri»TT.urn fatisfeciflet, cujus fatisiacHonis opere, qvum in a>ternum oceuparetur, nemo canßam nofir

# ) 0 ( #

y Celeb. Schubert« in introd. ad Theo!. Revel, ρ, ι;9;ii duos vel ptures forent religiones verae j diverfie ese-cSdemque contrarias cle Deo rebusque Divinis opinio-"nes effe oρortent, quae omnes forent verae. Harumcffvero dlverfarum de Deo opinionum veritate fuppofita»iCDeus aut fcmper idem eft, aut aiius atque aÜu«. Sictpoiterios, mutabills föret, quod repugnat. Sin prius,"opiniones de eadem re oppoutx & contrarias iimul vc-iCrse eife poffent, quod tarnen contra prmclplurn contra-"diktords eft. E» una tantum vera religio eil poffibilis."Oitendimus, Religionem naturalem non tantum veramfcd etjirn fufHcientern olim fuiife hom*ni integro, vlri-busque implendi legem inftruko» Adjecimus fimul, per«ii/Te honc ftatnm, jultiiiam propriam & religlonis natu*

j ralis fufficientiam, hominesque , fine juftitiae allen» Im¬putation?, falvos fieri non pofle. Ergo religio hane fa-lutarem tradens vism, fela eit fufficiens, nec nobis finerevelatione innotesclt.

§· v-Affirmarous haud immerko, eiTe religlonis ver® &

fufficientis proprium, proponere remeclium beatitudlnisverum atque fufficiens, quod a religione natural! fruitraexfpekatur , adeoque alio ex fonie iilius religtonis ori-go repetenda ef>, quam argumenta rationis. Divina o-pus eit revelatione, quse rationem quidem fuperat, ei fa-men non repugnat. Hane definiunf Theologi, fi obje¬kive fumatur & fyitematice: per con plexum veritatum,quarum cognitio per fmgularem Dei operationem homl-ni eit communieata. Effet hoc loco fuperfluum » ii ilias,quoe huic revelaiioni infint, qtiaiitates, recenferem, cumex iis, quas alienae juibitiss feu fatisiakdoni tribuimus»proprietäres haud obfeure queant intelligi & plura expofi-ta fint in 4ita Proenot. Theol. parte Max. Rev. Praef. §;

i i§. Neque hujus loci arbitror eiie, uc demot|ftremus,B reve-s

# > ΙΟ ( &revelationem Ulis contineri iitteris, qua» facras Cöflmus,& libris V. & Ν. T. Inclufas, qvum & hoc oftenfum inve-nlamus Capite quarto eadem Prxnotionum parte, Ver«revelatlonis praecipuus & princeps chara ios legi Isefxäquivalentes, partim mala fubierit,. peccatorum gravita-ti proportionata, i. e. vere & intenfive infinita , quibuspartem & definitivam & vindicatlvam legis impievit.H«c funt , quas Theologi nuneupant obedientiam a-étivam & paffivam, feu fatlsfaétionem aitivam & pas-fivsm, utramque intenfive infinitem. Satisfaciendo, quaeLex poscit & mlnatur, Chriftus nobis juftitiam adqui·fivit, cujus gratis falutem nos confequi pofte, docetReligio noftra Evangelica. Cognltionem falutaris hujusdoärlnae natura non habemus, nec ftudio quodam in eamferimur. Itaque fi ufibus inferviat deftinatis, cognitioneejus non minus opus eft, quam adplicatione allen« illiusjuftitix 5 Nam quemadmodum omnia generis humani de-li&a fibi tribuere debuit Reconclllator, fi Deum placarec;ita etjam eft neceftarium homini, juftitiam Reconciliatorlsfibi adplicatam & imputatam poilidere 5. fi reconciliatumfe, juftum fan&umque a Numine habendum credat. Quissutem fibi perfvadeat5; hanc rem viribus naturx acceffibi-

# ) ii ( &lem cfte. lUius quidern lumine perfplcimus, Legi Divl-nae, cujus tranfiiimus area«* eiTe faiisfaciendum, & pce-nis vere infinitis nos obnoxios efle. Modum autem ί qu0Deusr peccato laeius, Tibi ipfe fatisfäceret, excogltare Scdeterminare nequit ratio. Kfullae nobis rernedii adpl'ican-di vires fünf, adeoque nullum nobis prsvberet ufüm,qoarn-vis exfiftat. Ergo aut seternum nobis eilet pereundum ?aut vim nobis iargiretur benignifiimum Numen, faiutisre-medium cognofcendi & appiicandi. Quod in i heoiogiadogmatica uberius explicatur. Haec igitur do&rina,- fiveejus poifibilitatem fpedes , five exiiientiam, myiteriumeil, rationfs decempeda nofr mefiendum, faluti tarnennecefLrioinferviens, quod ex indole myfteriortim §. fe-'quenti patebit.·

f . VLVocäbuium ilfud, KlYSIERIÜM, pro" quavis fe no¬

bis ignota,: accipi fölet, unde varii generis oriuntur my-iteria 5 fenfu autem noiiro, myfteria fidel eSlftimamus vquse funt vert toter» ftipra rarumem po(tf

# 3 ™ f Ψ

^fiias ex principiis rationis demonftrarl poteft, cxifåends^eoruin in fcripturis deteéh. Adfert ad illa ilidlrandaexemplum ex incarnaticne Chrifti petitum, & ad haec,indurationern Judaeomm atque prasdseatfonem Eyangelilocculii. Obiervanrtus autem, vi datse myfteriorum defi-nitionis, nulia.s res myfteriorusu indueere nafuram, nificaprum humaqum & quoad poffibilliarem & quoad exi-flaniiam fuperenfc, liest exiftentiam detaxerint fcriptur#,Cognkio eoim per rationero pervcftigabilis, quo demumcunque oriatur cafu , ei opponitur, quas myberii venitnomine, & ex eo mofoenfo, quo rationis icrutmio ene·cjatur, ratlonem non fuperat, & myiterioiD efTe definikImmorcontradicftionem involvera pufaveriro, aiiquod effefupra rationem pofitum t & tarnen ejus limites non exce-4ere, Quod ad exemplum a trioet da induratione Judoeo-rum» cuivij conihre arbitror, hujus re? notitiam effapropbetiam fpeciaiem , non proprie myfterlum, nequeingiedi negotium falut is. imrno ipfe Schubertus fibi con*tradicere videtur, dum § 351 itatust myflerium fiiei es-}>fe veritatemad falutem fcitu necefiariam, quae perratio-,3nem cognofci nequit. |n aliero exemplo ex Rom. XVI;v. 25, evangelium pro praedicatlone de j£fu Ghrifto acd-pitur, quam eile veri nominis myilerium jure ccnten-dimus,

§. VILExiilss, quae aUata font faililrno flult negotio, ea,

qus contineat reveiatio, ad falutls remedium fufficienstendere» quod, inträ lirnites rationis verfantes, oequeeo-gnofclmus neque eodern frui poffumus, Nihil ergo fubeitdubii, quin hscc doctrina verum judicetur myfterium, cu¬jus nec exfifteiitia nec poffibilitas rationl innotefcit, ExÄttributis §. 3» aüatis erulfur* juftbiam, qua falvemur»nifi aperfonse infinite proefKta fatistaiftfone, profieifei nenpofTe. Sed 2η unu§ piuresve fint eilentke Divin® confor-

tes,

# ) »3 (

fes, ratio nuftquäm comprehendit, rihilominus rryfierl-um hoe, quod fit Trinitas perfonarum in efienfia Uivini,eft nobis ad falutem fcitu & creditu msxime necefiarltim."Dogma hoc, inquii Iiluflris. Mosheimius, p.288*Theof«Dogm. "imtnediate prsecedif fundamentum fidei, quodcCita fefe habet. jEfus Cbrifius eil Dei fiiius & (ervaior"torius generis humani. Hoc autem dogma fupponit do-figma deTrinitate, fupponit Deum habere filium, Eum to-{<tum genus humanuni redemifie, henc divinis perft&Io"nibus eile pr&ditum. Negsmus dogma de Trinirare, fe-

# ) '4 ( ❖

„ceremus, propofitlo noftra eonfradliloria effet. AH,nun·„quam ita docuimus. Dicimus: Deumcerto quodam fenfu„unum, alio vero fenfu trinum eile. In hac propofjtione„nulla eil contradiftio. Dabo fimile v. gr. Triangulum„unum eil, & nihilominus id tria habet Jatera , ideoque„certo cenfu trinum eil. Hsec propofitio habet nihil„contradiélionis, qualis noftra propofitio eil de Trinita-„te. Addo & hoc : Qusecunque propofitiones contradi-„ilionis debent argui, earum plenam perfplcuamque no-„tionem habere debemus: Atqui de unitate & Trinifate„Divina non pienam habemus notionem , ergo non pos-„funt contradi&ioiiis argui.

$· VIIIQuae huc usque difleruimus in brevem contrabamus

fummamiDuae tantum vise in fe & abfolute poffibiles funt,falutls seternse obtinendse, fciücet per juftitiam vei pro-priam vel alienam, illam nullamefle, hanc autem unicefufficientem demonilravimus. Igitur qvum religionis fuf-ficientis fit, verum atque fufficientem falvandi mbdum pro-ponere, nec praeter unum , alius detur, unam tantum co-gnofcamus necefte eil verain & fufficientem religionem;quse naturalis eile nequit, viribus Legem implenni amis-Iis 3 Ergo revelata. Veritates fupra ratlonem pofirse, fedad falutem fcitu credituque neceiTarise myfteriorum nomineveniunt,quorum e numero eil do&rina de medio reconci-liationis, fatisfaftione & juftitia Chriili, nec non de S. S.Trlnitate , cujus cognirio cum do&rina Sanéhffimi Re-demtoris indivulfum habet nexum. Concludimus ergo inreligione, ad falutem fufficiente, neceiTariam efle myfterio¬rum exiftentiam. Haec funt, quse de argumento hoc dignis-iirno Tu« C L.mitiori committimus cenfurse, votis additiscalidiffimis, ut eam, quac nob s ex cognitione my/ieriorumdeilinata eft,ut»!itatem percipiamus. Sic poil fara, ccele*

il.a ingreffi domicilia in serernuin cantabimus:S. D- G.