REPUBLIKA E SHQIPERISEUNIVERSITETI POLITEKNIK TIRANE

FKULTETI I INXHINIERISE ELEKTRIKEDEGA ELEKTRIKE

Relacion mbi praktiken mesimore te zhvilluar ne nenstacionin e selites

110/35/10 KV)

Punoi Pranoi

Skema parimore e nenstacionit eshte:

ANALIZIM SKEME

Analizojme skemen e mesiperme duke shpjeguar edhe simboliken e çdo elementi ne te:

Legjenda:

hyrja e linjes ne nenstacion Q0 bosh – Celes fuqie te stakuar Q0 i mbushur – Celes fuqie te kyçur Q9 - Thike linje Q1 - Thike zbare Q8 - Shkarkues Q51 - Thike toke

Fiderat e shperndarjes Seksionet e 110 kV

Seksionet e 10 dhe20 kV

Gjithashtu ne skemen e mesiperme verehen edhe elementet e meposhtem 1.Transformator tensioni2.Transformator rryme3. Reaktoret

Elementet e mesiperm jane te njejte per te 3 linjat 110 kV.

Nga seksioni 110kV kemi hyrjen per ne trasformatoret e fuqise.Elementet nga seksioni deri ne transformator jane si me poshte:Q1- Thike zbareQ0- Celesi i fuqise Transformator rryme Shkarkues Hyrja ne transformatorin e fuqise.

Paraqitja e elementeve kryesore te nenstacionit:

Linja hyrese Kashar 110-2/3

Linja hyrese Sharre 110-6/1

Linja hyrese Uzine Traktori 110-4/1

Transformator tensioni

Transformator tensioni,sherben per matje sinjalizim dhe mbrotje gjithashtu ne foto shohim dhe nje drozel i cili sherben per kumunikim dhe nderlidhje.

Thika e linjes

Thika e linjes e cila sherben per ndarjen e linjes nga nenstacioni

Transformator rryme

Transformator rryme i cili sherben per mbrojtje matje

dhe

sinjalizim,trasformatoret e rrymes kan rol kryesor ne mbrojtjen maksimale dhe ate te castit.

Celes fuqie me gaz

Celes fuqie me gaz,sherben per kycur linjen me te cilen do punojme.

Thike zbare

Thike zbare,sherben per te ndare ose lidhur linjen me zbaren

Seksionuesi

Panelet e kontrollit per te tre linjat

Seksionuesi i zbarave sherben per te perzgjedhur zbaren me te cilen do punojme,zakonisht ne selite eshte i kycur per te treja zbarat.

Dalja nga zbarat 110 kv

Transformatoret

Ndermjet zbares dhe transformatorit do kemi celesin me gaz transfomatoret e rrymes dhe shkarkuesit

Ne nenstacionin e Selites kemi kater transformatore fuqie dhe nje transformator 35/35kV si me poshte: T-1 (20MVA 110/35/10Kv) Targeti

T-2b (25 MVA 110/10Kv) Targeti

T -3 (40/50MVA 110/20Kv) Targeti

T -4 (40/45 MVA 110/20 Kv) Targeti

T-35/35 Kv Targeti

Mbrojtja e transformatoreveTransformatoret e fuqise jane nga pajisjet me te rendesishme te sistemit elektroenergjetik dhe sidomos te n/stacioneve dhe si te tille mbrojtja e tyre ne raste avarie eshte shume e rendesishme. Mbrojtja e transformatorve kryhet ne disa forma:1- Mbrojtja nga tensioni a) maksimal b) minimal 2- Mbrojtja nga mbingarkesa3- Mbrojtja gazore4- Mbrojtja nga temperatura 5- Mbrojtja nga niveli vajit a) maksimal b) minimal

1- a)Tensioni maksimal ose mbitensioni shkaktohet ne rastin kur tensioni ne secondarin e transformatorit eshte rreth 115 % e tensionit nominal (1.15Un).

Ne kete rast tensioni rregullohet me ane te rregullatoreve tensionti te vendosur brenda transformatorit dhe qe kryejne rregullimin e tensionit nen ngarkese duke rritur numrin e

spirave ne primarin e transformatorit (W1) 1

212

2

1

2

1

W

WUU

W

W

U

U =⇒= .

b) Tensioni minimal ose nentensioni zakonisht ndodh ne ato raste kur ngarkesa rritet teper sidomos gjate stines se dimritdhe ne secondarin e transformatorit kemi rreth 80% e tensionit nominal (0.8Un). Ne kete rast tensioni rregullohet me 2 menyra:

- ulet aq sa eshte e mundur ngarkesa e konsumatove jo kryesore me alternime fiderash.

- me ane te rregullatoreve te tensionit duke ulur numrin e spirave ne primarin

e transformatorit (W1) 1

212

2

1

2

1

W

WUU

W

W

U

U =⇒= .

2- Mbingarkese kemi ne ato raste kur ngarkessa e konsumatorit kalon reth 130% e ngarkeses nominale te transformatorit sidomos ne periudhat e pikut.Ne keto raste duhet mbajtur ngarkesa nen kete kufi duke e ulur ate per te mos rrezikuar stakimin e transformatorit.

3- Mbrojtja gazore aktivizohet ne ato raste kur rritet presioni i gazit ne kazanin e vajit. Rritja e presionit te gazit shkaktohet: I- nga prishja e izolacionit ; II- gjatelidhjeve te shkurtra (LSH) ne TR ,gjate te cilave çlirohet sasi gazi; III- gjate mbushjes me vaj te transformatorit pa kushtet e duhura teknike (futet pluhur lageshtire etj) ; IV- gjate uljes drastike te temperaturave nen 0° Celcius (vaji tkurret); V- nga lekundjet sizmike (termetet) qe shkaktojne lekundje te vajit dhe stakimin e galixhandit pra transformatorin; VI- gjate transportit te transformatorit .Per tu mbrojtur nga keto probleme transformatoret jane te pajisur me nje sensore ose galixhand te vndosur ne zgjerues i cili vihet ne levizje nga presioni i gazit.Nga lloji i gazit percaktohet edhe lloji i defektit.Galixhandi eshte i ndertuar ne nje menyre te tille qe punom me 2 stade: sinjalizim dhe stakim, sinjalizimi ndodh ne rastin e presionit te vogel te gazit ndersa stakimi atehere kur pressioni eshte i madh dhe si pasoje edhe defekti.Ne rastin e I dhe II transformatori nuk kyçet pas stakimit pa u siguruar per arsyen e avarie. Per III duhet nxjerre gazi mekanikisht.

Per IV duhet te rritet ngarkesa nqs eshte e mundur. Per V niveli i vajit qetesohet me kalimin e kohes mund te kyçet TR.Per VI trasformatori nuk duhet vendoset ne funksionim pa kaluar 48 oer.

4- Temperatura ne transformator mund te rritet per disa arsye a) papastertite mbi TR qe nuk lejojne shkembimin e nxehtesise me ambjentin e jashtem, b) mbingarkesa c) prishja e sistemit te ventilimit. Keto probleme mund te riparohen si me poshte a) duke e mirmbajtu TR nga jashte, b) duke e mbajtur ngarkesen ne regjim nominal dhe aktivizuar sistemin e ventilimit. Zona per te cilen jepet sinjalizim eshte temperatura 80° Celcius. Duhet pasur kujdes qe temperatura te mos kaloje 95° Celcius pasi po u rrit temperatura vaji ftohet me veshtirsi per shkak te nxehtesise speciike te larte, per kete arsye personeli i n/stacionit duhet te kontrolloje periodikisht çdo 2 ore temperaturen e transformatorit.

Ne foto kemi treguesin e temperatures ne TR dhe panelin e komandimit te ventilatoreve dhe pjeseve te tjera te TR.

5- Mbrojtja nga niveli(maksimal ose minimal) i vajit kryhet mekanikisht nga personeli operativ. Niveli i vajit duhet te analizohet 1 here ne 6 muaj ose 1 here ne vit ne laborator me nje kampion.

Seksioni 35 kV

Kazani i vajit te transformatorit,ne te duket dhe treguesi i nivelit te vajit i cili duhet te kontrollohet here pas here.

FideratKemi dy seksione fiderash 20 kV qe ushqehen nga T-3 dhe T-4Seksioni I perbehet nga gjashte fidera: 321, 322, 323, 324, 329, 331

Ky seksion sherben per te furnizuar nenstacionin e pallatit te kongreseve dhe tecin.aktualisht seksiounusi i zbarave qendron i kycur por linja e tecit eshte pa ngarkese pra merr vetem pallati i kongreseve.

Seksioni i dyte nga kater fidera: 325, 326, 327, 330

Seksionuesi Zbarat e seksionuesit 20 kV

Seksionuesi ka nje rol mjaft te rendesishem ne panel pasi ne rastet kur njeri nga seksionet e fiderave ka mbingarkese dhe tjetri eshte i nenngarkuar atehere me ane e kycjes se seksionuesit ngarkesa do ndahet ndermjet dy transformatoreve T-3 dhe T-4.

Seksioni i fiderave 10 kV

MBROJTJAMbrojtja eshte gjeja me e rendesishme per nje nenstacion elektrik prandaj ajo duhet trajtuar me kujdes te vecante. Me mbrojtjen tentojme te kufizojme demtimet ne raste avarie per nenstacionin dhe te eliminojme situatat e rrezikshme per jeten e njerzeve qe mund te krijohen .Mbrojtjen e kemi:1)Mbrojtja e linjave ne hyrje te nenstacionit2)Mbrojtja e transformatoreve3) Mbrojtja nga mbitensionet4) Mbrojtja mbirrymat5) Mbrojtja e fiderave • Mbrojtja nga mbitensionetMbitensionet mund te jene te jashtme ( atmosferike ) ose te brendshme ( gjate manovrimeve operative ose gjate LSHNe rastin e mbitensioneve te jashtme linja mbrohet me ane te trosit ku mbitensioni perhapet ne forme vale pergjate linjes derisaarrin tek shkarkuesi i cili cpohet dhe ne kete menyre e percjelle rrymen e goditjes ne toke prandaj edhe shkarkuesit vendosen ne hyrje te linjes.

Fiderat ne seksionin 10 kV jane te tipit me karroce ,celesi i fiderit eshte me vaj.

Nenstacioni mund te mbrohet nga mbitensionet atmosferike edhe me ane te rrufepritesve te cilet shpernadhen ne hapesiren e nenstacionit ne distanca25 metra nga njeri tjetri

• Mbrojtja mbirrymatMbirrymat shkaktohen gjate LSH te ndryshme.Mbrojtja nga mbirrymat realizohet me ane te celesave te fuqise, relet dhe siguresatCelesat e fuqise ckycin mbirrymat e LSh mbasi marin impuls nga relete Relete e rrymes maksimale japin sinjal ne celesat te cilet ckycen nqs intensiteti i rrymes rritet mbi nje vlere te caktuar ,sinjal te cilin e marin nga transformatoret e rrymes te vendosur ne percjelles. Relete jane me kohe dhe pa kohe veprimi . Te parat ckycin celesin pas nje fare kohe ndersa te dytet bejne ckycje te menjehershme.

1)Mbrojtja e seksionit 110 kVa.MBROJTJE NGA MBITENSIONI

• Vepron per 0.85 Un ne sinjal (pa stakim celesi).• Vepron per 1.150 Un ne sinjal (pa stakim celesi).

b).MBROJTJE MAKSIMALE

• Vepron per 1.50 In me stakim celesi 110 [KV] te seksionimit per t=3[sek]• Vepron per 0.5 In me stakim celesi 110[KV] te seksionimit per t=0[sek]

Mbrojtja e fiderave

Fiderat e shperndarjes mbrohen gjate LSH ose mbi ngarkeses.Kemi mbrojtje nga rryma maksimale,vepron per lidhje te shkurter te larget ose mbingarkese me stakim celesi te fiderit ,t=1[sek]. Mbrojtje me token ,vepron per lidhje nje faze me token,me stakim te celesit te fiderit ,t=0.5[sek] dhe mbrojtje te castit kur rrymat jan teper te medha koha e stakimi eshte t=0 (sek).pra paneli na sinjalizon se cila nga keto tre mbrojtje ka vepruar ne rast avarie.

SISTEMI I NEVOJAVE VETJAKE TE NENSTACIONIT

Nje nga hallkat e rendesishme per nje nenstacion eshte edhe sistemi i nevojave vetjake te tij nje tension qe nevojitet per furnizimin e pajisjeve te nenstacionit , te salles se komandes, ndricim etj.

Ne foto eshte paneli i sinjalizimit te mbrojtjes,ky na tregon me saktesi te gjitha te dhenat e nje avarie:qe nga mbrojtja qe ka vepruar ,ne cilen linje na ka ndodh avaria ne cilen faze ose ne te tre fazat dhe vlerat e rrymes se LSH secilen faze si dhe kohen e sakte e ndodhjes se avarise.

Nenstacioni i Selites ka 2 transformatore (20/0.4 kV) per nevojat vetjake. Te 2 keta trasformatore ushqehen nga seksioni i 20 kV

Gjithashtu per raste avarie te sistemit nenstacioni eshte i pjisur me sistemin e ushqimit me bateri te rrymes se vazhduar.Rryma e vazhduar DC eshte truri I nenstacionit e cili nevojitet per:1) komandimin e celsave 2) sinjalizim3) mbrojte 4) matje

Perderisa kemi dy salla komandimi edhe sistemi i baterive eshte i ndare ne 2 pjese: Ne sallen kryesore kemi 118 bateri * 1.2volt =220V qe perdoren nga kjo salle.ne kete salle eshte edhe radrizatorin i cili ndihmon baterit te perballojne ngritjen e celsave gjate manovrimeve.

Ne sallen tjeter te komandimit kemi 2 grupe baterish : 1)grupi I pare 55bateri*2v=110v2)grupi I dyte 18 bateri*6v=110vTe cilat japin 270A*oreKeto dy grupe perdoren per paisje vetjake te cilat punojne me 110v per komandime ne sallen e 20 kV. ne kete salle eshte edhe shenderruesi AC-DC ne foton e meposhtme: