neobi^en pogreben ritual za osnova^ot navorld pres...

Del od Heri Morgan po~iva vo kawonot Matka

NEOBI^EN POGREBEN RITUAL ZA OSNOVA^OT NA "VORLD PRES INSTITUTOT"

4 SABOTA 12 / NEDELA 13 NOEMVRI 2010

Novinarot na VEST ja rasfrla pepelta na Morgan

vo kawonot Matka kraj Skopje

Foto:

B.

Grd

anoski

Koga amerikanskiot no-

vinar i avanturist

Heri Morgan, koj gi

intervjuiral Majka Tereza,

Xon Kenedi, Indira Gandi,

im ostavil amanet na svoite

sinovi koga }e umre negovata

pepel da ja rasfrlaat vo {to

e mo`no pove}e zemji niz ce-

liot svet, nitu toj nitu tie

ne pomislile deka del od ne-

go }e po~iva i vo Makedoni-

ja. Po tri godini od negovata

smrt, vo sredata, potpisni-

kot na ovie redovi pomogna

vo ispolnuvaweto na èlba-

ta na Heri Morgan i rasfrla

mal del od negovata pepel vo

kawonot Matka. So toa Ma-

kedonija vleze vo listata na

pove}e od 30 zemji i nad 120

gradovi, sela, aerodromi, ka-

woni, planinski vrvovi... na

koi e rasfrlana pepelta na

osnova~ot na "Vorld pres in-

stitutot" - organizacija koja

od 1961 sekoja godina odbira

10 novinari od celiot svet da

gi propatuvaat Soedinetite

Amerikanski Dràvi i da se

zapoznaat so ìvotot, poli-

tikata, novinarstvoto - ili

kako {to Heri velel "i so

dobroto, i so lo{oto, nezgod-

noto, s#".

"U{te koga bevme mnogu

mali tatko mi mene i na brat

mi Kip ni kaà deka saka da

bide kremiran, no negoviot

plan vklu~uva{e ne{to po-

golemo. Toj saka{e pepelta

od negovoto telo da bide ras-

frlena niz celiot svet i de-

ka nie treba da uìvame vo

poslednite spomeni i avan-

turite so nego. Do posledni-

ot den saka{e da gi potpi{u-

va svoite pisma od elektron-

skata po{ta so ne{to kako -

'koga }e umram, sakam da bi-

dam celosno upotreben'. So

drugi zborovi, ne saka{e da

ostavi ni{to na masata i da

odi da uìva vo ìvotot",

raskaùva Hauard i dodava

oti Heri veruval deka telo-

to e samo privremeno i deka

spomenite treba da traat za-

sekoga{.

Heri Morgan e roden 1934

godina vo Salinas, SAD i

u{te od po~etokot na negova-

ta kariera se vodel po na~e-

Amerikanskiot novinari avanturist Heri Morganim ostavil amanet na sino-vite negovata pepel da bi-de rasfrlana vo {to e mo`-no pove}e zemji niz svetot.Vo sredata, tri godini ponegovata smrt, del od pe-pelta zavr{i vo kawonotMatka so {to Makedonija ezapi{ana na listata na po-ve}e od 30 zemji vo koi epogreban Morgan

So Kofi Anan (levo) pred avtomobilot so oznaka "Ambasadori za prijatelstvo". - Eks prviot ~ovek na ON patuval niz SAD zaedno so

Heri vo po~etokot na 1960-tite godini

Pretsedatele âu{esku, ako odime nalov bi moèl da ve zastrelam

Heri Morgan bil mnogu po~ituvan gostin vo Romanija

i ~esto bil vo dru{tvo na diktatorot na Romanija Niko-

lae âu{esku. Negoviot sin Hauard raskaùva za eden

nastan koj retko koj ~ovek bi se osmelil da go predizvika.

"Edna{ (âu{esku) go povika vo edna od negovite

{umski ku}i. âu{esku oboàva{e da lovi me~ki i pre-

ku preveduva~ go pra{a tatko mi ako saka da mu se pridru-

ì vo lovot. Tatko mi definitivno ne be{e nekoj lovec i

go kaà toa, no isto taka se po{eguva: 'Jas sum tolku lo{

strelec... bi moèl da ve zastrelam'! Preveduva~ot se za-

srkna, no uspea da ja doprevede re~enicata. Se razbira,

nikoj ne misle{e deka {egata e sme{na. Sepak, âu{esku

prodolì da ja poddrùva programata na tatko mi preku

koja vo Romanija patuvaa amerikanski umetni~ki grupi,

no tie nikoga{ ne otidoa da lovat zaedno", ni raskaà

Hauard.

5SABOTA 12 / NEDELA 13 NOEMVRI 2010

6 SABOTA 12 / NEDELA 13 NOEMVRI 2010

lata razbirawe, prijatel-

stvo, komunikacija i iterna-

cionalizam. Koga vo 1960 go-

dina do{ol na Mekalister

kolexot vo St. Pol, Mineso-

ta, se priklu~il na organiza-

cijata "Ambasadori za prija-

telstvo", koja nosela studen-

ti od celiot svet da se zapoz-

naat so SAD. Patuvaj}i vo

Obedinetite nacii, vo Ho-

landija preku vozduhoplov-

nite sili na SAD sfatil de-

ka lu|eto ne ja razbiraat

Amerika, pa re{il da go os-

nova "Vorld pres institu-

tot", bidej}i novinarite

mnogu polesno moàt da dop-

rat do obi~nite lu|e niz ce-

liot svet. Dosega nad 500 no-

vinari se zapoznale so "lo-

{ite, dobrite i nezgodnite

strani" na SAD. Deneska ne-

govata misija ja prodolùva-

at negovite sinovi Hauard i

Kip zaedno so direktorot na

"Vorld pres institutot" Dej-

vid Mekdonald.

"'Vorld pres institutot'

se razvi vo ranite 1950-ti vo

postvoena atmosfera po Vto-

rata svetska vojna, koga mojot

tatko Heri Morgan, gledaj}i

kolku lo{o lu|eto od raz-

li~nite nacii se razbiraat

me|u sebe, osobeno seprisut-

nite SAD - koi so vekovi bea

izolirani za da ja predvodat

potoa pobedata vo dve svet-

ski vojni. Odbranite novina-

ri potoa moèa da go isko-

ristat nivnoto iskustvo vo

tekot na nivnite karieri i

da go prenesat na mnogute ~i-

tateli do koi sekojdnevno do-

piraat. Misijata na 'Vorld

pres institutot' deneska e

pova`na pove}e od koga bilo,

i pokraj kompliciraniot i

prepoln so informacii di-

gitalen svet", veli Hauard

Morgan.

Vo 1964 godina Heri Mor-

gan se seli vo Wujork kade

raboti za "Riders Dajxest",

no ostanuva vklu~en vo rabo-

tata na negoviot "Vorld pres

institut". Toga{ izbranite

novinari prestojuvale vo

SAD duri devet meseci, stu-

dirale novinarstvo, rabote-

le vo lokalni vesnici, spie-

le kade }e stignat, patuvale

so {to }e najdat, intervjui-

rale najvisoki dràvnici,

no i najobi~ni lu|e. I pokraj

toa {to potoa propatuval

niz nad 100 zemji vo svetot, a

intervjuiral svetski pozna-

ti istoriski li~nosti kako

Xon Kenedi, Majka Tereza,

Indira Gandi, Elenor Ruz-

velt, Dvajt Ajzenhauer, El-

vis Prisli, Ernest Hemin-

gvej i mnogu drugi, ostanal vo

komunikacija so golem del od

negovite stipendisti orga-

niziraj}i im najrazli~ni

sredbi i ve~eri so dràvni-

ci, pisateli, novinari so Pu-

licerova nagrada vo nivnite

vitrini. Deneska, pak, In-

stitutot moè da se pofali

deka nekolkumina negovi

stipendisti osvoile Pulice-

rova nagrada, drugi stanale

svetski poznati pisateli, a

nekoi duri i ministri vo

nivnite zemji.

Dejvid Mekdonald, sega{-

niot direktor na "Vorld

pres institutot", smeta deka

idejata na Morgan mora da

prodolì.

"Jas i bordot na direkto-

ri na 'Vorld pres institu-

tot' sme obvrzani da ja pro-

dolìme rabotata i vizijata

na Heri Morgan. Nie veruva-

me deka vklu~uvaweto na

stranski novinari vo ìvo-

tot i kulturata na SAD i fo-

kusirawe na najdobrite pri-

meri na novinarstvo - poseb-

no ulogata i odgovornosta na

slobodniot pe~at vo demok-

ratijata - e ne{to koe{to

prodolùva da bide golema

vrednost. Zatoa se nadevame

deka }e go prodolìme toa i

vo na{ite naredni 50 godi-

ni", veli Dejvid Mekdonald.

Ideite na Heri Morgan

ne zavr{ile so "Vorld pres

institutot". Toj podocna ja

formira i "Fondacijata Am-

Del od kremiranite ostanki na Heri dopatuvaa vo Makedonija so Duridanski, otkako vo Sent Pol, Minesota mu gi dade Hauard, sinot na Morgan

Foto:

B.

Grd

anoski

7SABOTA 12 / NEDELA 13 NOEMVRI 2010

basadori za prijatelstvo"

koja promovirala kulturna

razmena niz svetot. Vo 1971

godina koga ovaa fondacija

donela Amerikanci vo ê-

hoslova~ka nekoi od onie

koi se druèle so niv zavr-

{ile i vo zatvor, a Morgan

ve}e ne moèl da sorabotuva

so lu|e od ovaa zemja. Zatoa,

pak, bil kontaktiran od ro-

manskiot diktator Nikolae

âu{esku koj rekol deka bi

bil po~esten amerikanski

grupi da dojdat vo Romanija -

ne{to {to }e gi {okira ne-

govite prijateli od Rusija.

Ottoga{ nad 35.000 Ameri-

kanci zaminale vo Isto~na

Evropa najmnogu vo ili pre-

ku Romanija.

Interesno e {to, iako

privrzanik na slobodnata

misla i slobodniot svet,

Morgan, otkako mu napravil

intervju na âu{esku vo 1971

godina, stanal i golem prija-

tel so nego. No, toa ne mu

popre~ilo vo 1994 godina da

sorabotuva i so postkomunis-

ti~kata vlada na Romanija

koja go povikala da pomogne

vo razvojot na novinarstvoto

na univerzitetite vo Buku-

re{t, Sibiu i Timisoara. Do

krajot na svojot ìvot vo

2007 godina toj ostanuva vo

Timisoara u~ej}i stotici

studenti kako da se probiva-

at vo svetot na novinarstvo-

to. Zatoa i ne e ~udno {to se-

koe predavawe go zapo~nuval

so mislata {to go vodela vo

tekot na celiot negov ìvot:

"Kako novinar moè{ da

napravi{ promena na podob-

ro vo tvojot ìvot i vo ìvo-

tot na drugite lu|e".

Darko Duridanski

Heri Morgan so porane{niot generalen sekretar na Obedinetite Nacii Kofi Anan i so Hauard Morgan

neobi^en pogreben ritual za osnova^ot navorld pres...

Documents