Nervi craniales(Kafa sinirleri)

Hazırlayan:Prof.Dr.Orhan TACAR

• 12 çift kafa siniri vardır.• I. ve II. Kafa sinirleri beynin bir uzantısı olarak kabul edilir.• 11.kafa sinirin spinal parçası medulla spinalis’in üst cervical

segmentinden çıkar.• Diğer kafa sinirleri mesencephalon, pons ve medulla oblongata’dan

kafatasını terkeder veya kafatasına girerler.• 8.kafa siniri kafatasını terk etmeyen sinirdir.• Kafa sinirleri 1 den 12 ya kadar romen rakamaları ile gösterilirler.• 10. kafa siniri haricinde kafa sinirleri baş ve boyunda dağılırlar.• 10 kafa siniri göğüs ve karın boşluğunda da dağılır.

II

IIII

IIIIII

IVIV

V1V1

VIVI

VIIVIIVIIIVIIIIXIX

XXXIXI XIIXII

V2V2V3V3

CRANIAL SİNİRLERİN KAFA TABANINDAKİ AÇIKLIKLARDAN GEÇİŞLERİ CRANIAL SİNİRLERİN KAFA TABANINDAKİ AÇIKLIKLARDAN GEÇİŞLERİ

IIIIIIIIIIIVIVV1V1VIVI

VIIVIIVIIIVIII

IXIXXX

II

V2V2

V3V3

XIIXII

XIXI

XIXI

Fossa cranii anterior

Fossa cranii media

Fossa cranii posterior

Kafa sinirlerinin içerdikleri lif çeşitleri• Sensitif lif içerenler(SA):1. ,2. ,8.

• somatomotor lif içerenler(GSE):4., 6., 11., 12.

• Somatomotor(GSE) ve sensitif(GSA) lif içerenler: 5.

• Somatomotor(GSE) ve parasimpatik(GVE) lif içerenler:3.

• Somatomotor,parasimpatik ve sensitif lif içerenler:7., 9., 10.

Human Anatomy, Frolich, Head/Neck IV: Cranial Nerves

M&M, Table 14.3

n.oculomotorius

n.trochlearis

n.abducens

n.hypoglossus

n.accessorius’un cranial parçası

Tractus corticonuclearis

• Üst motor nöron (1.Nöron)Gyrus precentralis ile gyrus postcentralis’’in

buraya komşu kısımlarındaki pyramidal hücreler

Ara nöron (2.Nöron)Cranial sinirlerin motor çekirdekleri (3.Nöron)

Cranial motor çekirdek

• İki taraflı innervasyonları vardır.• N.facialis’in yüzün alt bölümünü innerve

eden kısmı ile N.hypoglossus’un M.genioglossus’u innerve eden bölümü tek taraflı cortex ile bağlantı kurar.

• Alt motor nöronlardan sadece N.trochlearis’in lifleri çapraz yapar.

Bu nedenle alt motor nöron lezyonlarında N.trochlearis hariç felç aynı taraftadır.

Üst motor nöron

Alt motor nöron

Bilateral innervasyon

Effektör organEffektör organ

N.trochlearis hariç

-N.facialisin yüzün alt bölümünü -N.hypoglossus’un m.genioglossus’uinnerveeden kısmı hariç

Cortex cerebri

Truncus encephali (Beyin sapı)

Cortex cerebri

N.facialis’in yüzün alt bölümünü innerve eden kısmı tek taraflı korteks bağlantısı vardır.

Kafa sinirlerinin sensitif lifleri

• Kafa sinirlerine ait duyusal sinirlerin nöron gövdeleri beynin dışında bulunan ganglionlarda yer alır.

• Kafa sinirlerine ait sensitif lifler• 1.nöron: kafa sinirlerine ait ganglionlarda• 2.nöron: kafa sinirlerine ait nucleuslar’da• 3.nöron: thalamus’ta----------- 3,1,2

alanlarda sonlanır.

CRANIAL SİNİRLER:CRANIAL SİNİRLER:NUCLEINUCLEI

Motor NucleusMotor

Nucleus iskeletkasınaiskeletkasına

ParasympatheticNucleus

ParasympatheticNucleus

ParasympatheticGanglion

ParasympatheticGanglion Düz kas

Kalp kasıBezler

Düz kasKalp kası

Bezler

duyusalGanglionduyusal

Ganglion

deriMucosa

deriMucosa

duyusalNucleusduyusalNucleus

MESENCEPHALONMESENCEPHALON

PONS

MEDULLAOBLONGATAMEDULLAOBLONGATA

BEYİN SAPI

Ganglion Cranial sinirler Fonksiyonal tipi Sinaps

Ganglion ciliare III VE(parasimpatik)Visceral efferent

+

Ganglion pterygopalatina

VII VE(parasimpatik)Visceral efferent

+

Ganglion submandibulare

VII VE(parasimpatik)Visceral efferent

+

Ganglion oticum IX VE(parasimpatik) Visceral efferent

+

Ganglion intramurale X VE(parasimpatik)Visceral efferent

+

Ganglion semilunare V SA(somatik afferent) -

Ganglion geniculi VII VA(visceral afferent) tat duyusu

-

Ganglion superius ve inferius

IX SA,VA(tat duyusu) -

Ganglion superius ve inferius

X SA,VA(tat duyusu) -

Ganglion cochlera VIII(cochlear) SS (özel duyu)İşitme duyusu

-

Ganglion vestibulare VIII(spiral) SS (özel Duyu) Denge duyusu

-

Cranial sinirlerin ganglionlar ile olan ilişkileri

CRANİAL SİNİRLERİN DUYUSAL GANGLİONLARI

• Ganglion semilunare (gasseri) ( V),

• Ganglion geniculi(VII),• Ganglion cochleare ve

vestibulare ( VIII), • Ganglion superior ve inferior

( IX), • Ganglion superior ve inferior

( X).

CRANİAL PARASİMPATİK BÖLÜME AİT GANGLİONLAR(OTONOM SS ait)

• Ganglion ciliare ( III), • Ganglion pterygopalatina ve

ganglion submandibulare (VII),

• Ganglion oticum (IX)• Ganglion intramurale (X).

Nervi olfactorii

• Nöronları regio olfactoria da yer alır• Bu nöronlar bipolardır.(30-60 gün içinde yenilenme

özelliği vardır)• İnsanlarda çoğalabilme özelliği olan tek nöron grubudur.• Ortalama 20 kadar lif içerirler.• Sadece duyusal lif taşır.• Her lifin çevresinde beyin zarlarından bir kılıf vardır.• Lifleri myelinsiz ve schwann hücreleri ile örtülüdür.

Regio olfactoria mucosa→ foramina Cribriformis →bulbus Olfactorius

• Bu lifler bulbus olfactoriustaki glomerulus içinde yer alan mitral ve yumak hücrelerle sinaps yapar.

• Mitral ve yumak hücrelerinin aksonları tractus olfactorius’u oluşturur.

• Bu hücrelerin uzantılarının bir bölümü tractus olfactorius içinde bulunan nucleus olfactorius anterior ile sinaps yapar. Bu çekirdeğin bazı lifleri commissura anteriorda çapraz yapıp karşın tarafın bulbus olfactorius’u ile bağlantı kurar.

• Tractus olfactorius substantia perforata anterior önünde ikiye ayrılır.

• Stria olfactoria lateralis primer olfactor korteks’le ( area periamydaloideus ve area piriformis)

• Stria olfactoria medialis area septalis’le(limbik Sist) bağlantı kurarlar.

Koku yolları

• 1.nöron(bipolar nöronlar):Regio olfactori da yer alır

• 2.nöron:mitral hücreler ve yumak hücreleri

• Primer koku merkezine- primer olfaktor korteks brodmann 34 alanın ( area periamydaloideus ve area piriformis) – Kokuların ayırt edildiği yerdir. Lezyonlarında kötü karekterde koku halüsinasyonları görülür.

• Sekonder koku merkezine-sekonder olfaktor korteks(area entorrhinalis-entorhinal korteks-brodmann 28 alanı)

• Diğer duyulardan üç farkı vardır-Özel reseptörü yok-Thalamus’a uğramaz-2 nöron aracılığıyla merkeze gider

klinik

• Anosmi (kafa travmalarında, tümör v.s)

• Hiposmi• Hiperosmi (Nörotiklerde,hamilelik ve

menstruasyon sırasında) • Parosmi (psikozlarda ve temporal lop

epilepsisinde)

N.opticus(görme siniri)

• Duyusal lifler içerir.• Retina da bulunan multipolar nöronların

aksonları tarafından oluşturulur.• N.opticus ve retina beynin bir uzantısı

olarak kabul edilir.• 4 cm uzunluğunda• 3 parçası var. Pars orbitalis, pars

intracanalicularis,pars intracranialis

Optik sinir

• Schwann kılıfı yok.• Scleradan geçen 1 mm lik kısımda myelin

yoktur. Buradan itibaren myelin ile örtülüdür.

• Sinirin üzerinde üç beyin zarı vardır.• Orbital parça 2-3 cm olup S şekilinde

Tractus opticus veGörme alanı

Görme yolları

• Görme duyusu 4 nöron aracılığıyla kortikal görme merkezine ulaşır.

• 1.nöron: koni ve basiller• 2.nöron:bipolar ganglion hücreleri• 3. nöron:Multipolar nöronlar(bu üç nöronda retinadadır)• 4.nöron:corpus geniculatum laterale------Radiatio optica-------- görme merkezi

Normal retina Papilla ödemi

N.oculomotorius

• Somatik efferent ve parasimpatik efferent lifleri vardır.• Fissura orbitalis superior• Somatik efferent lifleriM.rectus lateralisM.obliquus superior dışında kalan göz kaslarını innerve

eder.Parasimpatik efferent lifleri ganglion ciliare’ye preganglioner

lifler getirir.İnnerve ettiği kaslardan proprioseptiv duyular

Nuc.mesencephalicus nervi trigemini’ de sonlanır.

N.oculomotorius felci

• Ptozis• Göz dışa kayar• Midriasis• Akkomodasyon kaybı

• Weber sendromu, Benedict sendromu

N.trochlearis• Somatomotor• Nuc.nervi troclearis• Lifleri velum medullare superius içinde

çapraz yaparak beynin arka yüzünden çıkar.

• Aynı zamanda cavitas cranii’deki seyri nedeniyle en uzun olan cranial sinirdir.

• M.obliquus superior• İnnerve ettiği kastan proprioseptiv duyularnuc.mesencephalicus nervi trigemini de sonlanır.

N.trochlearis

N.oculomotorius

N.trochlearis felci

• N.oculomotorius ile birlikte görülür.• Hasta aşağı ve dışa bakamaz.• Diplopi • Başın diğer omuza eğilmesi sinir felcinin

özelliği

N.trigeminus

• En kalın kafa siniri• Somatomotor ve duyusal • Somatomotor liflerin çıkışı yeri

nuc.motorius nervi trigemini

Efferent lifleri

• Çiğneme kaslarında• M.tensor veli palatini• M.tensor tympani• M.mylohyoideus• M.digastricus’un ön karnında dağılır.

ÇİĞNEME KASLARIÇİĞNEME KASLARI

• Sensitif lifleriYüz derisiAğız ,burun boşluklarıParanasal sinuslarFornix pharyngisDuctus nasolacrimalisKonjunctivaDişlerDil mukozasının sulcus

terminalis’in önünde kalan kısmından ağrı ve ısı ve temas duyuları

N.TRİGEMİNUS’UN DUYUSAL LİFLERİNİN DAĞILIMI

• Çiğneme kaslarından, mimik kasları ve gözün çizgili kaslarından gelen proprioseptiv duyuları alır.

• Ganglion trigeminale sinire ait ganglion’dur.

N.trigeminus’un afferent lifleri

• Nuc.mesencephalicus nervi trigemini

• Nuc.pontinus nervi trigemini

• Nuc.spinalis nervi trigemini

• Lemniscus trigemini --------------------Thalamus(nuc.ventralis postromedialis----------------gyrus postcentralis’te 3,1,2 alanlarda sonlanır.

N.trigeminus’un dalları

• N.ophtalmicus• N.maxillaris• N.mandibularis

Efferentleri gangliondan sonra N.mandibularis’e katılır.

N.TRIGEMINUS’UN DALLARI ÇIKIŞ DELİKLERİ VE SEYRİ:N.TRIGEMINUS’UN DALLARI ÇIKIŞ DELİKLERİ VE SEYRİ:

V1 :Fissura orbitalis superior OrbitaForamen(incisura) supraorbitalis

V2 : Foramen rotundum fossa pterygopalatinefissure orbitalis Inferior foramen infraorbitalis

V3: Foramen ovale fossa infratemporaliscanalis mandibulaforamen mentale

Preganglionik lifler cranial sinirlerden(3, 7,9) bu ganglionlara gelir.Hedef organlara postganlionik lifler N.trigeminus’ın dalları tarafından taşınır. N.trigeminus’un beyin sakından doğan preganlionik lifleri yoktur.

Preganglionik lifler cranial sinirlerden(3, 7,9) bu ganglionlara gelir.Hedef organlara postganlionik lifler N.trigeminus’ın dalları tarafından taşınır. N.trigeminus’un beyin sakından doğan preganlionik lifleri yoktur.

N.TRIGEMINUS’UN DALLARI 4 PARASİMPATİK GANGLİONA BAĞLANIR

N.TRIGEMINUS’UN DALLARI 4 PARASİMPATİK GANGLİONA BAĞLANIR

• GANGLION CILIARE V1

• GANGLION PTERYGOPALATINA V1, V2

• GANGLION SUBMANDIBULARE V3

• GANGLION OTICUM V3

N.opthalmicus

• Dalları:N.lacrimalisN.frontalisN.nasociliaris

A. N.infratrochlearisB. N.ethmoidalis Anterior C. N.Ethmoidalis Posterior D. N.LacrimalisE. N.SupraorbitalisF. N.SupratrochlearisG. N.Nasociliaris

NEANEP

NSO NST

NO

NM

NMan

GS

NF

NL

Nnc

GC

NZ

NZT

NZF

GPPNPMet m

NAPSNAMS

NİONAAS

PAS

N.maxillaris

• Rr.ganglionares• N.zygomaticus• Nn.alveolares

superiores• N.infraorbitalis

A.N.ZygomaticotemporalisB. N.ZygomaticofacialisC. N.Alveolar Sup. Post. D. N.NasopalatineE. N. Palatina majorF. N.Palatine minorG. N.Alveolar sup. Ant. Medii H. N.Infraorbitalis

N.mandibularis• En kalın sinir• Motor ve duyusal • DallarR.meningeusN.pterygoideus

medialisN.musculi tensoris

tympaniN.musculi tensoris veli

palatini

A. N.AuriculotemporalisB. N.LingualisC. N.Alveolar Inferior D. N. MylohyoideusE. N. MentalisF. N.Buccalis

• Truncus anterior ve truncus posterior• Truncus anteriorN.buccalis- duyusalN.massetericusN.temporales profundiN.pterygoideus lateralis

N.mandibularis’in dalları

Truncus posterior’ dalları

• N.auriculotemporalis• N.lingualis• N.alveolaris inferior(N.mylohyoideus)N.trigeminus’un lezyonlarıSantral periferik

Truncus posterior

Truncusanterior

Nn.Temporales profundi

N.buccalis

N.lingualis

N.mylohyoideus

N.alveolaris inferior

Ganglionsubmandibulare

N.Mandibularis felci

Trigeminal neuralgia

N.trigeminus dallarını tutan HERPES ZOSTER (ZONA)N.trigeminus dallarını tutan HERPES ZOSTER (ZONA)

N.abducens

• Somatomotor• Sulcus bulbopontinus• Nuc.nervi abducentis• Fissura orbitalis

superior

N.abducens’in sağ gözdeki hareketi

34

5

2

1

N.Abducensfelci

N.Oculomotorius felci

N.Abducens felci

Orbita’daki sinirlerin sinus cavernosus ile olan ilişkileri