ఘం వ చ

ఉత ల దయ ంష www.freegurukul.org

“ఉత ల దయ ంష” వ వ, యల న దయ ఉతం + లభం + ఆకరషయం +

ణయత అంం రయమం గం ఈ సతన కష ం కం అంతన.

ఇం కృతజఞత యంన.

వల సతరణ గం ఈ ంష థంచబన. వ అన వ అంంచబ.

ఇవం సత నటల (క) కత యయం. యధ ఉతం అం

త, తవ ఉననత వ, య కన యధల మన అంంచవచ. క నవ రత

మణ రయమం పట, గవమయం అట ఆసత ఉం సంంచగల.

ఈ ంల ఉతం ఆ చట, మ(ల) ట గల గ:

1) కష : http://geetadeeksha.com

2) ఉత ల దయ ంష : www.freegurukul.org

3) : https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement

4) ఆ: Free Gurukul

గమక: భత,ఞన,ధరమ రధం ఉతం eBook పం కష సయం ఇవవడం జం. ఇ

రజన దృట ఉత వ. ఈ వ అంతజలం(ఇంటన) స / అభయంత అనన

సతల ంచటం జన. అం ఏ అభయంతరకరన ఉనన ప మన,

లంచగల అ మన ంన.

Website: www.freegurukul.org Mobile App: Free Gurukul email: support@freegurukul.org

Facebook: www.facebook.com/freegurukul Helpline: 9042020123

“ మన లకషం: వ, యల న దయ అ ఉతం + లభం + ఆకరషయం + ణయత అంద అంంచబ “

ఉత ల దయ ంష – Free Gurukul Education Foundation

సరవం పరతమ ద సమరపణమత

http://www.geetadeeksha.com/

1 2

3 4

„áê~°ú#

HõOII N ~åѶ∞"ÕO„ Œ K«i «#∞

P ~å=Ú_≥ „áÈ ŒƒeOz JOkOK«=∞#<£

g∞i# ÉèíHÎ ˘ *ˇÃÑÊ Œ

<Õ, ~°=∞‡x Ѩ Œº Hõq « xѨ٠« xѨÙ_Õ.

PII q#∞_»∞, ÉèíHÎ Ü≥ÚHõ>ˇ qÅ∞"≥·# J~°› «

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞ ŒÜ«∞#∞ ÖÏѶ∞==ÚQÆ

Q˘#∞K«∞ ™êfiq∞ á⁄QÆ_ç, ‰õÄi‡x á⁄O ŒQÆ

q ŒºÜÕ∞q∞ H˘Å « q|∞ èŒ∞ÖÏ~°!

LII â‹·=Ù_»∞ "≥·k‰õΩO_»∞#~Ú â◊OHõ~°∞Q˘eÛu |∂k „"åã≤u<£

ÉèÏ=# *Ë « "≥·+‚=Ù_» |O Œ∞QÆ∞ NǨÏÔ~#OK«∞ #"≥∞‡ Œ<£

ÖÏ=ÙQÆ ™ê~ÚQÍ èŒÅ#∞ ~°OlÅ áê@Å∞ ÃщõΩ¯ áê_çu<£

D qkè ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞ Hõ äŒ Dâ◊fi~°∞ ã üHõ$Ñ <Õ_»∞ *ÃÑÊ Œ<£

HõOII A@∞ì#∞ |@∞ìK«∞ h_çÛ#

QÆ\ìQÆ<Õ K«∂~°∞|\ì QÆ_»∞ã¨i"ÀÖˇ<£

Ѩ@∞ìQÆ "ÕÖÏ_≥ Œ~å

u\ì# ã≤Qæq∞<å‰õΩ u~°∞=∞Å<å è•!

=∞II =∞#ã¨∞<£ =OK«∞@ KÕ «HÍx #~°∞_»<£, =∞xflOz 㨠Àƒ èŒKÕ

Ѷ∞#"≥·‰õΩO~î°Ñ¨Ù •fi~°=∂~°æ=∞~°Ü«∞<£ QÍqOK«∞<å 㨠Œ∞æ~°∞O

_»x =Ú<£ *ˇÑ≤Êi ÃÑ ŒÌÅO « q#<Õ! J<åºÜ«∞"≥∞ÿáÈu<Õ!

«#∞=Ù<£ g_≥_ç =Ú<≥fl •i ≥eÃã<£, èŒ#∞º<£ „ÑÉèí∂! ~åѶ∞"å!

ã‘II U „= «O|∞Å∞ KÕÃã W@∞~å~° =ÚnÌÜ«∞

«O„_ô J#<£ ˘e¡ Œâ◊~° èŒ∞O_»∞

U <À=Ú <ÀK≥<À ZÅ<åQÆ "≥· ÕÇ≤Ï

h J#∞~åQÆO|∞ <≥#~°∞ ÉÁO ≥

UѨÓ[ KÕÃã<À Ç≤Ï «=ÙQÍ =∂~°∞u

Hõhfl~°∞ «∞_»∞=OQÆ H“QÆeOz

U^•#q∞K≥Û<À W+µì_≥·#_»Ü«∂_≥

P qcè+∞_»∞#∞ Jã∞~°∞_»Ü«Úº

ÕII QÆ∞Ǩï_»∞ Uq∞K≥Û Ñ¨ Œ=∞O\˜ H˘eK≥<å_»∞

L_»∞ « Uq∞K≥Û h „¿Ñ=∞ Hõ_»∞QÆ_çOK≥

HÍH˜ Uq∞K≥Û #∞=ÙQ˘@ì Hõ~°∞g_ç

Uq∞H͉õΩO\˜ =∞x+≤<≥· WÅ [xOz.

K«OII J#∞=ÙQÆ Hõ#fl «e¡ =∞#ÅO Œi QÍK«∞#∞ â‹·â◊=O|∞#<£

«#∞, Ju„â◊ Œú «O„_çQ˘x èŒ#∞ºÅ *ËÜ«Ú#∞ ÉèíHÎ É’ èŒKÕ

Q˘#H˘x ã Œ∞æ~°∞O_»∞ Hõ$ÑQÆ∂_»QÆ EÑÙ#∞ *Ï#*’ºuÜ«Ú<£

q#∞_çk "≥∂Hõ∆ • « J~°qO Œ ŒàÏHõ∆_»∞ q+¨µ‚=¸iÎÜÕ∞

N ~åѶ∞"ÕO„ Œ™êfiq∞ K«i„ «

~°K«# :J=∞~°"åk ã∞„|Çχº nH∆ «∞Å∞

M.Tech.

â◊√Éèí=∞ã∞Î JqѶ∞fl=∞ã∞Î\

5 6

7 8

N ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ ™êfiq∞ K«i„`«

''UHõO 㨠ü, |Ǩï è•= ŒOu——

㨠«ºO XHõ >Ë. ^•<Õfl |Ǩï q èŒ=ÚÅ =zO «∞~°∞.

ÉèíQÆ=O «∞_Õ Pk, JO «ºO. =$kúH˜ H©∆˜OK«_®xH˜ HÍ~°O

PÜ«∞<Õ. PÜ«∞##∞ ≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKÕ "åˆ~HÍh

ѨÓiÎQÍ ≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl "å_≥=_»∂ ÖË_»∞.

J ≥· fi «O h"Õ PÜ«∞# J#flk. Jk H˘xfl qÑs`åʼnõΩ

^•ifã≤ ‰õΩ «~° O`À ÃÑ_»"åºMϺ<åÅ`À =∞ « KèåO Œã¨∞Å#∞

x["≥∞ÿ# J ≥·º «∞Å#∞Oz Œ∂~°O KÕã≤Ok.

JѨC_»∞ [iy# ѨiÏ=∂ÅÖ’ qtëêª^≥· fi`«O

L ŒƒùqOzOk. h"Õ PÜ«∞# HÍx h=Ù PÜ«∞#Ö’ Hõe¿ã •HÍ

h‰õΩ [#‡ ~åÇ≤Ï «ºO HõeQ =~°‰õΩ h=Ù h"Õ Ñ~°=∂ «‡ Ñ~°=∂ Õ‡

J#flk. ÉèíHÎ *Ï# "≥·~åQƺ =∂~åæÅÖ’ qt+µª_≥· Õ [#‡|O è•Å

#∞Oz |Ü«∞@Ѩ_ç J ≥· fi « ã≤kú ÅaèOz JѨC_»∞ r"å «‡

Ѩ~°=∂ «‡`À J#∞ã¨O è•#=∞=Ù «∞Ok J Õ "≥∂Hõ∆O J#flk

qtëêª ≥· fi «O. g\˜QÆ∞iOz WO «Hõ#fl K≥ѨÊQÆeˆQ â◊HÎQÍx,

J~°› « QÍx, *Ï#OQÍh ÖËx ™ê=∂#∞º_çx. JO Œ∞Hõx JãÅ∞

q+¨Ü«∂xH˜ =™êÎ#∞.

H˘xfl ãO= «û~åÅ „H «O =∞O„`åÅÜ«∞O ãO Œi≈Oz

N ~åѶ∞"ÕO„ Œ ™êfiq∞"åi |$O^•=#O K«∂_»QÆey# ÉèÏQƺO

HõeyOk. ÉèÏQƺ#QÆ~°OÖ’ N"åi PÅÜ«∂Å#∞ Œi≈OKå#∞.

"åi rq « K«i„ « ≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞ HÍh q=~°OQÍ HÍ Œ∞.

XHõ~ÀA# ≥Å¡"å~°∞ "Õà◊ N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x rq «

K«i„ « „"åã≤ ≥· fi « ã≤ •úO « ã∞"åã# <˘Hõ™êi ≥Å∞ã∞HÀ"åÅx

Ñ≤OzOk. P ã¨OHõÅÊOÖ’Oz ѨÙ\ì# D <å „Ñ¨Ü«∞ «flO

K« Œ∞=iH˜ P#O ŒO Hõeyã¨∞ÎO Œx <å Pâ◊.

HÍj #QÆ~°OÖ’ N qâ◊fi<å èŒ∞x PÅÜ«∂xH <åÅ∞ÔQ· Œ∞

ÉÏ@Å∞<åflÜ«∞@. Z@∞#∞Oz áÈ~Ú<å z=i QÆ=∞ºO XHõ>Ë.

J Õ qâ◊fi<å èŒ∞x ã¨xflkè. J\Ï¡Q D ≥· fi «=∂~°æO`À ‰õÄ_®

J ≥· fi « =∂~°æO`À á⁄Ok#>Ë¡ =ÚHÎá⁄O Œ=K«∞Û.

U ѨÓÅ`À ѨÓlOz<å, Uk <≥·"Õ^Œºq∞zÛ<å U

q èŒOQÍ ™È΄uOz<å P ™êfiq∞ Hõ~°∞ á⁄O Œ∞`å~°∞. J Õ

q èŒOQÍ U =∞ «"≥∞ÿ<å P QÀqO Œ∞#‰õΩ ã¨=∞‡ «"Õ∞. QÀqO^•

J#flѨC_»∞ h =∞<À <Õ„ «OÖ’ P ™êfiq∞ Hõ#|_®e. JO Õ.

WHõ K«i„ «‰õΩ ™êHõ∆ ºO LO@∞Ok. HÍh WuÇ™êxH, áœ~åHõ

ã¨OѶ ¨∞@#‰õΩ ™êHõ ∆ ºO LO_»^Œ∞. ˆH=ÅO #=∞‡Hõ"Õ∞.

Ç≤Ï~°ºHõtѨÙ_»∞ DKÀ@ «Ñ¨ã¨∞û KÕâß_»O>Ë Z=~À =∞#

ÃÑ^ŒÌʼnõΩ "åi ÃÑ^ŒÌÅ∞..... JÖÏ U<å\˜#∞OKÀ =ã¨∞Î#fl

#=∞‡HõO. P ≥· «∞ºx JǨϟaÅOÖ’<Õ ™êfiq∞ K«Oáê_»∞ Jx

x~°∂Ѩ HÍ"åÅO>Ë XHõ #=∞™ê¯~°O ÃÑ_» åO.

ÑÙ~å «# K«i„ «Ö’ x*Ïx*ÏÅ∞ ≥eÜ«∞Hõ K«i„ «HÍ~°∞Å∞

«Å| ŒÌÅ∞ H˘@∞ì‰õΩO@∞<åfl~°∞. ≥<åe ~å=∞Hõ$+µ‚_çH, NHõ$+‚

Õ=~åÜ«∞ÅH© ZO`À HÍÅ =º`åºã¨O LO Œ@. 500 Uà◊§

K«i„ «H W\Ï¡ J~Ú Õ áœ~å˜Hõ ã¨OѶ∞@#ňHO x~°∂Ѩ?

JO ≥O Œ∞‰õΩ „a\˜+¨µ "å~°∞ `å=Ú Éèí~° « YO_®xfl

uiy XHõ¯ ~å[ºOQÍ KÕã≤, q^Œº (Z,a,ã≤,_ç Å∞) <ÕiÊ

<åQÆiHõ`«<ÕiÊ, L^ÀºQÍezÛ, áêi„âßq∞HÍaè=$kú KÕã≤

"åà◊§~å[ºO "åà◊√§ áêeOK«∞HÀQÆÅ â◊H˜Î =zÛ# `«~åfi`«

=∞ «HõÅÇÅ`À Z=iH© #+ìO [~°∞QƉõΩO_® ÉèÏ~° ü áêH™ê÷<£

ã$+≤ìOz "åà◊§H XÑÊyOKåO Jx „"åã∞‰õΩO\Ï~°∞. ÉèíQÆ üã≤OQ∑

JÅ∂¡i ã‘ å~å=∞~åAÅ#∞ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞^•~°∞¡ Jx „"å™êÎ~°∞.

J Õ ÉèÏ~°fÜ«Ú_»∞ „"å¿ã K«i„ « nxH˜ q~°∞ ŒúOQÍ

LO@∞Ok. JO Œ∞Hõx ~°O„ è•<Õfi+¨ =∂x Ju ‰õΩ¡ÑÎOQÍ

~åѶ∞"ÕO„ Œ™êfiq∞ "åi ѨÓ~°fi[#‡QÍ èŒ q=i™êÎ#∞.

N =∞Çq+µ‚=Ù (JãÅ∞ PÜ«∞#∞<åfl_® J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞

Wk D "åHõºOÃÑ·# K« Œ=_»O J#=ã~°O. "åà◊√§ ã∂~°∞º_çÖ’

ÃÇ·Ï„_À[<£ Z<åflà◊√§O@∞Ok? W\Ï¡O\˜ Ãã·#∞û <Õ~°∞ÛHÀO_ç)

«# ¿ã=‰õΩÅÖ’ XHõ_≥·# â◊OYHõ~°∞‚_»<Õ"å_»∞ „|ǨχH˜ qâ◊fi

9 10

11 12

ã¨$+≤ªH˜ ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩ_»∞QÍ xÜ≥∂yOK«|_ç, NǨÏi^蕺ã¨Ö’

Ñ~° 蕺#O`À „|Çχ =∂@ q#Hõ âßÑ„QÆã∞Î_≥· ~åHõ∆ã Ü≥∂xÖ’

[x‡OK«=Åã≤ =ã¨∞ÎOk.

J`«_Õ [QÆ`ü „Ѩã≤^Œ∞ ú_ ≥ ·# ÉÏÅ∞_»∞, NǨÏi

WO Œ∞QÆÅ_»O Œ∞ ÖË_»# ãO ÕÇÏO =Å Œ∞. K«„H ã~ÀfiÑQÆ «∞O_»∞,

Ü≥∞O ≥O Œ∞ "≥ ŒH˜ Ez# JO ŒO Õ QÆÅ_»x «# «O„_ç

Ç≤Ï~°ºHõtÑÙ#H K≥Ñ≤Ê# „ÑÇ¡ Œ∞_»∞. «O„_ç #~°ã≤OÇÏ™êfiq∞KÕ

K«OѨ|_®¤Hõ ~å*·# P ^•#= „âı+¨µª_»∞ „Ѩ*Ï ˆH∆=∞O HÀi

Ü«∞[˝ Ü«∂QÍÅ∞, PÅÜ«∞ x~å‡ÏÅ∞, J#fl^•<åÅ∞ KÕâß_»∞.

PÜ«∞# ѨiáêeOzOk <Õ\ ˜ `«∞OQÆÉè í „^•#k

f~å#Ü«Ú#fl JÇÏŸaÅO (Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡) „áêO`åxfl. J\Ï¡

„Ѩ[Å Hõ_»QÆO_»¡H˜ «<Õ Hõhfl~°∞ H͈~Û „ѨǨ¡ Œ∞_»∞ D <ÕÅÃÑ·#

D „Ѩ[ÅÃÑ·# =∞=∞HÍ~°O áÈHõ Ü≥∞<Àfl [#‡Å∞ Ü≥∞uÎ èŒ~°‡

É’ èŒ À D „áêO « „Ñ[Åx HÍáê_»∞ «∂ =KåÛ_»∞. (ãOÉèí"åq∞

Ü«ÚˆQ Ü«ÚˆQ J<Õk NHõ$+‚ Ѩ~°=∂ Õ‡HÍHõ PÜ«∞# Éèí‰õΩÎÅ∞

‰õÄ_® KÕâß~°∞. P Ü«ÚQÍÅÖ’ ÑÙ\ì# =∞Ç#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ uiy

uiy [x‡ã¨∂Î D ~ÀAH© èŒ~°‡™ê÷Ѩ#‰õΩ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞.

P „ÑÇ¡ Œ =∞Ç~åA XHÍ<˘Hõ [#‡Ö’ D «∞OQÆÉèí„ Œ

QÍe gã∞Î#fl KÀ@, NHõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å «O„_ç #$ã≤OÇÏ~åÜ«∞Å

"åi HÍÅOÖ’ ≥· fi «=∞ « QÆ∞~°∞"≥·# Nã¨∞„|Ǩχº f~°∞úÅ∞

„Ñ≤Ü«∞ t+µº_»∞QÍ Ñã≤QÆ∞_»∞¤QÍ KÕi ÃÑOK«|_ç ã<庙ê„â◊=∞O

8 ã¨O= «û~åňH á⁄Ok N"åºã¨ f~°∞úÅ∞QÍ J= «iOKå~°∞.

[<å‡O «~° ãO™ê¯~°O =Å¡ N"åºã f~°∞úÅ∞ ≥· fi «=∞ «

"åºÑ≤ÎÖ’ NHõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å "åi ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À J*ËÜ«∞OQÍ

<≥~°"Õ~åÛ~°∞. *Ï «Hõs`åº „ѨÉèí∞=٠Ѩ ŒgK«∞ºu <˘O Œ=Åã≤

Ü«Ú#flÑC_»∞ å#∞ PÜ«∞# =ÚO Œ∞ xÅ∞K«∞O_ç, ÑiáêeOz

ÃщõΩ¯ ǨÏ#∞=∞^•ÅÜ«∂Å∞ xi‡Oz ã¨=∞Ü«∞O K«∂z NHõ$+‚

^Õ=~åÜ«∞ʼnõΩ ˆH∆=∞OQÍ ~å*Ϻxfl XѨÊyOKå~°∞. Z<Àfl

ÉèÏëêºÅ∞ ~°zOKå~°∞. 8–3–1539Ö’ Éè∫uHõOQÍ ÕǨxfl

«ºlOKå~°∞. gi ã=∂kèx #=|$O^•=#=∞O\Ï~°∞. «∞OQÆ

Éèí„^• #nf~°OÖ’ ÇÏOÇ‘Ï Œyæ~° P<≥Q˘O_»∞ ãO™ê÷#O ŒQÆæ~°

L#flk.

=∞~°∞[#‡Ö’ P "庿ãO„ Œ f~°∞úÖË N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞QÍ

J= «iOKå~°∞. =∞# ѨÓsfi‰õΩÅ J Œ$+ìO. "åi`À rqOz,

ux, uiy *Ï˝# É’ èŒ KÕã≤ =∞Ç≤Ï=∞Å∞ K«∂Ñ≤ JÅiOKå~°∞.

ZO`À=∞Ok =Úã≤¡O #"å|∞Å`À ‰õÄ_® ÉèíQÆ= ü ãfi~°∂ÑÙxQÍ

H©iÎOK«|_®¤~°∞. =∞Oz É’kèOKå~°∞.

P ™êfiq∞ áê Œ èŒ∂o `åH˜# U =∞Ǩ=∞Ǩïx`À

U^À XHõ |∞∞Ï#∞|O^èŒO =Å¡<Õ <å‰õΩ D q^èŒOQÍ

èŒ#∞º_ç#ÜÕ∞º ÉèÏQƺO P ™êfiq∞ HõeyOKå~°∞. W Õ À Q˘Ñ¨Ê

~°K«# J#∞HÀHõ Q˘Ñ¨Ê =∞Ǩ=∞Ǩïx ¿ã=HÀã¨O KÕã≤#

„Ѩܫ∞ «flOQÍ P„Ѷ∂˜OK«O_ç.

N ~åѶ∞"ÕO„^•! Ü≥∞Å¡ h ŒÜ«∞....

[##O ó

KÀà◊ ~å[ºOÖ’, Q“ «=∞ |∞∞+≤ =Oâ◊OÖ’x N u=∞‡#flÉèí@∞ì

"åiH èŒ~°‡Ñufl N=∞u QÀÑ≤HÍO|ʼnõΩ [x‡Oz# ~åѶ∞"ÕO„ Œ

™êfiq∞ ^ ≥ · fi` « =∞`À^• ú~ °‰ õ ΩÅ∞. P =Oâ ◊OÖ’x

NHõ$ëê‚Kå~°∞ºÅ"å~°∞ N Hõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å "åiˆH g <ÕiÊ#

q^•fiOã∞Å∞.

HõOII NHõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å∞

„ѨHõ$uKÕ Ü≥∂ èŒ JÜ«Úº ѨO_ç «∞_»∞ =∞k<£

PHõ$u ^•Å∞Û ã¨~°ã¨fiu

NHõ$ëê‚Kå~°∞º= ŒÌŒ t+µºO_®Ü≥∞<£

P Hõ$ëê‚Kå~°∞ºÅ∞ ~° «fl Hs@O èŒiOKÕ"å~°@. PÜ«∞#

‰õΩ=∂~°∞_»∞ Hõ#HÍKåi Q˘ÑÊ xëêªQÆi+µª_»∞. PÜ«∞# ‰õΩ=∂~°∞_Õ

N u=∞‡Ï‚Kå~°∞ºÅ"å~°∞. PÜ«∞# "Õ^•^茺ܫ∞#"Õ∞ r=#

Ѩ~°=∂=kè Jx ÉèÏqOz# Q˘Ñ¨Ê N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~å~å 茉õΩÅ∞.

13 14

15 16

Q˘Ñ¨Ê "åºHõ~° "Õ «Î =∞iÜ«Ú gÏ q^•fiOã¨∞Å∞. "å Œ#Ö’

Q˘Ñ¨Ê "Õ∞\˜ JxÑ≤OK«∞‰õΩx ѨQÆÖË kq\©x Ѩ\ìOK«∞‰õΩ#fl

„âı+¨µª_»∞. gi ã¨f=∞˜ QÀÑ≤HÍO|

PII q#Ü«∞ ã¨OѨ ŒÅ`˘ qÅã≤Ö¡ PÖË=∞

`å#~°∞O èŒ «#QÆ «QÆ∞#∞ Aq∞‡

èŒ~°‡ PK«~°# «~°∞˜H˜ ™ê\˜ ÖË

ŒOK«∞ ¿Ñ~°∞ <˘O ≥ P"≥∞ `å#∞

gi q"åǨÏ"≥∞ÿ# H˘<åflà◊§H˜ «o§HÀ@ Ü«Ú ŒúO [iyOk.

NHõ$+‚ Õ=~åÜ«∞Å "åi "å~°ã¨∞_»∞ Jà◊Ü«∞ ~å=∞~åA P

Ü«Ú ŒúOÖ’ |ǨÏ=∞h ã¨∞ÖÏÎ#∞Å KÕuÖ’ Ѩ~ål «∞_≥·<å_»∞.

q[Ü«∞#QÆ~° K«i„ « Ñiã=∂Ñ≤Î J~ÚOk. Hõ=ÙÅ∞, QÍÜ«∞‰õΩÅ∞,

HõàÏHÍ~°∞Å∞ ÑO_ç «∞Å∞ J<å èŒÖ·áÈÜ«∂~°∞. u=∞‡Ï‚Kå~°∞ºÅ∞

‰õÄ_® =Åã¨áÈ`«∂, u~°∞Ѩu "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°∞x ^Œi≈Oz

KÀà◊~å[ºOÖ’ ã≤÷~°Ñ¨_®¤~°∞.

HõOII ѨلuHõ |_»ã≤# Ñ≤=∞‡@

Ѩل «∞x =Ú Œ=∂~° á⁄O ≥ ѨÙϺ «∞‡O_»∞<£

Ѩل «∞_»∞ QÆ∞~°∞~å[# |_≥

ѨلuHõ `å<£ "ÕOHõ@=∞‡ ѨÓ#∞K«∞ Ñ≤eK≥<£

`«# a_»¤Å =Ú^Œ∞Ì =ÚK«Û@∞¡ K«∂K«∞‰õΩO@∂, L#flO`«Ö’

ãO`À+OQÍ P ŒOÑ «∞Å∞ HÍÅO "≥à◊§|∞KåÛ~°∞. W\Ï¡ H˘xfl

ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_çKåHõ XHõ~ÀA `≥Å¡"å~°∞~°≠Ï=Ú#

u=∞‡Ï‚Kå~°∞ºÅ "åiH˜ XHõ k=º ã¨fiѨflO =zÛOk.

PII z~°∞ « #=ÙfiÖÁÅ∞‰õΩ N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°∞

ã¨fiѨfl=∞O Œ∞ Ez ã¨[Å#Ü«∞#∞

_≥·# u=∞‡Ï~°∞º_»<≥ x@∞¡ FÜ«∞ѨÊ!

èŒ#∞º_≥·u [#‡ èŒ#º=∂Ü≥∞

™êfiq∞x "Õ<Àà◊§ á⁄QÆ_ç x„ Œ "Õ∞ÖÁ¯#fl PÜ«∞# «# ÉèÏ~°º

= Œ#OÖ’ qO « "≥Å∞QÆ∞#∞ Ez «# ãfiÑflO «ÑÊHõ J Œ∞ƒù «

Ѷe « q∞ã∞ÎO Œx „QÆÇ≤ÏOKå~°∞. PÜ«∞# Ü≥∂K«# ã≤kúOzO^•

J#fl@∞¡ QÀѨ=∞‡ QÆ~°ƒù= «~ÚOk.

ÕII QÆ~°ƒù=∞O Œ∞#fl a_»¤ ˘ HÍOu ÃÑiÔQ

Z„~°=∞#∞fl u<åÅx WOuHÀÔ~

#_»∞=Ú <≥~°=k ÃÑiÔQ#∞ Hõ_»∞Ѩ٠ÕÖˇ

Zé∞Ѩ٠~°OQÆ∞#fl p~°Åx+ìѨ_≥#∞.

QÆ~°ƒùOÖ’x tâ◊√=Ù‰õΩ KÕÜ«∞=Åã≤# ãO™ê¯~åÅxfl "Õ ÀHõÎOQÍ

[iÑ≤ u=∞‡ÏKå~°∞ºÅ∞ =∞ÇÑO_ç «∞_≥·# ÑÙ„`À ŒÜ«∞O HÀãO

"ÕzÜ«Ú<åfl~°∞. Jk =∞#‡ èŒ<å=∞ ãO= «û~°=Ú á¶êÅ∞æ â◊√ Œú

ãÑÎq∞ QÆ∞~°∞"å~°=Ú A.D.1598 # K«O„ Œ∞_»∞ â◊√ÉèíÅQÆflOÖ’

ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞ "Õà◊ QÀѨ=∞‡ k=ºHÍOu`À "≥∞iã≤áÈ`«∞#fl

=∞QÆa_»¤#∞ „Ѩã¨qOzOk. P a_»¤

HõOII =∞K«Û#∞ g_ç# K«O„ Œ∞_»∞

WKÀÛ@‰õΩ `å#∞HÀi WOuH˜ áêÃÑ·

=K≥Û#∞ X_çÖ’ „"åÅQÆ

JK≥Û~°∞=ÙQÆ a_»¤_»∞O_Õ P f~°∞#<Õ.

ã¨âß„ã‘ÎÜ«∞OQÍ P a_»¤#∞ Ǩϟ=∞*ÏfiÅ HÍO`«∞Ö’¡ K«∂ã≤

J=∞O^•#O «HõO Œo « ÇÏ$ ŒÜ«∂~°qO Œ∞_≥·# u=∞‡Ï‚Kå~°∞ºÅ∞

Pa_»¤ N"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°∞x „Ñ™ê ŒO Jx ÉèÏqOz, ãÉèíÖ’ "ÕOHõ@

<å èŒ∞_»x <å=∞Hõ~°O KÕ~ÚOKå~°∞. ~åHÍã∞ è•Hõ~°∞xÖÏ k#

k# „Ñ=~°ú=∂#∞_»=Ù «∞#fl P "ÕOHõ@<å èŒ∞x HiO «Å∂ â‹·â◊=

„H©_»Å∞ #=ÙfiÅ∞ =i‚OK«#Åq HÍ Œ∞.

ã‘II <åÅ∞QÆ∞ HÍà◊§ÃÑ· #_»∞K«∞ èŒ~°‡=Ú <Õ#∞

J#fl@∞¡ EѨÙ#∞ J «_»∞ áêH˜

JO «~å «∞‡O_ÒK«∞ ÇÏiÜ«ÚO_»∞##fl@∞¡

#=∞iOK«∞ <À\˜Ö’ # «x „"ÕÅ∞

17 18

19 20

«ÑÊ@_»∞QÆ∞ÖËã≤ «Å<ÕÅHÍxOz

q+¨µ‚=O Œ# "Õ∞"≥Ú aez K«∂ѨÙ

=ÚOy@ <å_»∞K«∞ =¸uH˜ =∞@ìO@

=∞\ìÜÕ∞ =∞#=∞@∞¡ =∞~°Å #=Ùfi

ÕII P~°∞ <≥ÅʼnõΩ =Ú>ì#∞ J#fl=∞ «_»∞

ǨÏiHõ äŒÅ∞ *ˇÑ¨Ê X_ç*Ë~°∞ P@=∂x

HÍÅ=∂qkè HõiÔQ#∞ Hõ#∞Å =ÚO Œ∞

áêѨ_»@∞ =¸_»∞ Uà◊√§#fl ÉÏÅ∞_»Ü≥∞º

D q^èŒOQÍ k# k# „Ѩ=~° ú=∂#∞_≥ · ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl

"ÕOHõ@<å èŒ∞xH˜ =¸_»= =ã¨O «O =zÛOk. JHõ∆~åÉèϺã¨O

[iÑ≤ JHõ∆~åÅ∞ kkÌOKå~°∞ u=∞‡‚QÍ~°∞. JѨC_˘Hõ qO «

[iyOk. FO Jx «O„_ç kkÌOz <åÜ«∞<å D XHõ JHõ∆~°O

<å~åÜ«∞∞x ã¨fi~°∂ѨO J<åfl~°∞. •xH˜ P ÉÏÅ∞_»∞ «O„_ô

J#O «∞_»∞, QÆ∞ ~°Ç≤Ï «∞_»∞, Pk =∞ 蕺O « ~°Ç≤Ï «∞_»∂ J~Ú#

NǨÏix D XHõ JHõ∆~°OÖ’ |OkèOѨQÆÅ~å. ˆH=ÅO XˆH

XHõ èŒfixÖ’ <å~åÜ«∞∞_»∞<åfl_»#∞@ «QÆ∞<å? J<åfl_»∞.

ãO„Éèí=∂â◊Û~åº#O^•ÅÖ’ =Úxy# «O„_ç <À@ =∂@~åÖË Œ∞.

Nx"åã¨∞x ã¨fiѨfl ™êH∆Í`å¯~°O HÍOu "≥^Œ[Å∞¡`«∞#fl^Œx

„QÆÇ≤ÏOKå_®Ü«∞#.

WkÖÏ LO_»QÍ Zxq∞^Õà◊§ "≥OHõ@=∞‡ ã¨O㨯 $`«

HÍ"åºÅ∞ K« Œ∞= QÆey# UHõ ãO «„QÍÇ≤Ï J~ÚOk. QÆ∞~°∞~å*Ï

Kå~°∞ºÅ∞ "Õ • 茺ܫ∞#O *Ëã≤ =∞Oz "≥·˜‰õΩ_»∞QÍ QÆ∞iÎOѨÙ

á⁄O^•_»∞. J «xH˜ H=ÅO U_»∞ ã¨O= «û~åÅ∞.

ÕII Éèí∞qH˜ ky=K≥Û =ã¨∞ Õ=٠Ѩل «∞Å∞ «=∞

=Ú Œ∞Ì K≥Ö¡e`À #@∞¡ =Ú=Ùfi~°K«@

KÕi =ÚiÑ≤Oz~°O Œi<£, j„Ѷ∞QÆux

"ÕOHõ@=∞‡‰õΩ qKÕÛÃã ÃÑO_ç¡ D_»∞.

HÍâ◊ºÑ¨ QÀ„ « ã¨OÉèí=Ù_»∞ =∞ èŒ∞~å#QÆ~° x"åã≤Ü≥ÿ∞# ÅH©∆ ‡

#$ã≤OǨKå~°∞ºÅ‰õΩ "ÕOHõ@=∞‡xzÛ âß„™ÈÎHõÎOQÍ q"åǨÏO

[iÑ≤OKå~°∞, u=∞‡Ï‚Kå~°∞ºÅ"å~°∞. JѨC_Õ QÆ∞~°∞~å*Ï

Kå~°∞ºxH˜ LѨ#Ü«∞#O [iyOk. J «#∞ |Ü«∞@‰õΩ áÈ~Ú

q^Œº <åi˚OKÕ J~°›`« ã¨OáêkOKå_»∞. ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∞Î

u=∞‡Ï‚Kå~°∞ºÅ∞ HÍÅO KÕâß~°∞. QÆ∞~°∞~åAÃÑ· ‰õΩ@∞O| ÉèÏ~°O

Ѩ_ç K« Œ∞=Ù ‰õΩO@∞Ѩ_»¤k. ÉÏ=QÍi ã¨Ç¨Ü«∞O`À H˘kÌQÍ

xÅ^˘‰õΩ¯‰õΩ<åfl_»∞. Ju Hõ+ìOg∞ Œ «=Ú‡_»∞ "ÕOHõ@<å èŒ∞xH

LѨ#Ü«∞#O [iÑ≤OKå_»∞.

ã¨fiâ◊H˜Î`À ã¨O㨯 $`«OÖ’ J=∞~°HÀâ◊O, ^è•`«∞=ÙÅ#∞

ÑÓiÎKÕã≤, ~° «fl=∂Å=O\ HÍ"åºÅ‰õΩ J#fiÜ«∞O K≥ÑÊQÆÅ∞QÆ∞

«∞<åfl_»∞ "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞.

™È Î=∞`«ÖËx QÆ∞~°∞~åA `«=Ú‡x K«kqOK«ÖËHõ

áÈ «∞<åfl#x qKå~°Ñ_®¤_»∞. HÍx "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ XHõ x~°‚Ü«∞O

fã∞‰õΩx ÉÏ=QÍ~°∞ ÅH©∆ ‡#$ã≤OÇKå~°∞ºÅ ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§ «#‰õΩ

K« Œ∞=Ù K≥ÑÊ=∞x JÉèíºiúOKå_»∞. «# t+µºÅ`À áê@∞ PÜ«∞#

"≥OHõ@<å èŒ∞_çH ‰õÄ_® Ü«∞A~fi ŒO <Õ~åÊ_»∞. Ô~O_»∞=¸_»∞™ê~°∞¡

K «kq uiy "Õ^ ŒO XѨÊyOK«Q ÆÅ J`«xx K«∂z

Pâ◊Û~°ºáÈx"å~°∞ ÖË~°∞.

DÖ’QÍ QÆ∞~°∞~åA q"åÇÏO [iy J#∞‰õÄÅ=uÜ≥ÿ∞#

ÉèÏ~°º`À, «e¡ QÀѨ=∞‡`À XHõ q èŒ"≥∞ÿ# «$Ñ≤Î À ã≤÷~°Ñ¨_®¤_»∞.

rq «OÖ’ HÍÅO "ÕQÆOQÍ ^˘~°eáÈ «∞#flk. WHõ _» =∞#

"ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞....

PII P@ÅO Œ∞ EÃÑ # «ºO « „âı+ì «

KÕѨ"ÀÖˇ h Œ∞ z#fl"å_»∞

ã¨∞O Œ~åOQÆ∞_®Ü≥∞ K«∂Ѩ٠uѨÙC@ HÍHõ

P_»Ñ≤Å¡ «O„_»∞ÅO « *ËÔ~.

ÉÏ=QÍ~°∞ "ÕOHõ@<å^èŒ∞xH˜ `«#‰õΩ#fl q^Œº#O`å <ÕiÊ

Pj~°fikOz QÆ∞~°∞~å*Ï Kå~°∞ºÅ = ŒÌ‰õΩ Ñ¨OÑ≤Oz "Õâß~°∞.

ã¨Ç¨Ï[OQÍ J#fl Œ=ڇŠJ#∞|O è•Å∞ q"åǨÏO «~°∞"å «

21 22

23 24

ѨÅ∞K«|_» å~Ú. HÍx J"åº*Ï#∞~åQÆO`À «e¡ ŒO„_»∞Ö· P

J<åfl =k#Å∞ "ÕOHõ@<å^èŒ∞x =∞Oz K≥_»¤Å∞ K«∂âß~°∞.

«=Ú‡xH q"åÇÏO KÕÜ«∂Åx J «x Jaè„áêÜ«∞O J_çQÍ~°∞.

HõOII # Œ∞Å∞#∞ ™êQÆ~°=∞O Œ∞#

‰õΩ Œ∞~°∞QÆ HõeÜ«Ú@#∞ EÑ≤ Q˘Ñ¨ÊQÆ <åHÀ

q Œ∞_»QÆ∞ "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞

=Ú Œ=ÚQÆ z «Î~°∞=Ù`À ã¨∞=ÚY «<£ ≥eÃÑ<£

ZO^Œ∞KÕ`«#O>Ë J`«#∞ JѨÊ\˜ˆH „Ѩ*ÏѨu, ™È=∞,

"≥·â◊fi Õ=, PÇÏ=, hÜ«∂ W+µªÅ#∞ ÑÓiÎ*Ëã≤<å_»∞. (nH∆ «∞Å∞

Jx „Ѷ ‘QÍ ¿Ñ~°∞"å_»∞‰õΩO@∞#fl <Õ#∞ =∂`å`«QÍ~°∞

ÃÑ^Œ<å#flQÍ~°∞ ã¨OáêkOz WzÛ# ѨÙϺxfl ¿Ñ~°∞#∞

"å_»∞‰õΩO@∞<åfl#∞. Jq ‰õΩÅ=º=ã÷ WOHÍ ‰õΩà◊√§HõOÑÙ H˘@ìx

~ÀAÅ∞) ã¨~°ã¨fiu J<Õ Hõ#º Jxflq è•Å J «xH˜ «y# Œx

xâ◊Û~ÚOKå~°∞.

K«OII ™⁄QÆã∞#∞ *ÑÊ<Õ\Hõk K«∂ÑÙÖ *ÃÑÊ#∞ ÉèÏ=∞™⁄OÑÙÅ<£

ã∞QÆ∞=Ú áê_»<Õ\Hõk ã∞O Œi #_»fi_ç *ÃÑÊ`å<≥, P

"≥ÚQÆ=∞k K«O„ ŒaO|=∞x =¸_è»∞xÔH·##∞ ÀK«∞eÑÎÖ’

JQÆ «jÅ<Ò##∞@Hõ_ ¤Hõ@∞O_»∞<≥ HõOAÔH·##∞<£.

Hõ#∞Hõ ÃÑo§ K«∂ÑÙÅÖ’<Õ = èŒ∂=~°∞Å∞ g~°x xâ◊ÛÜ«∞O

[iyOk. L#flO «Ö’ q"åǨÏO "≥·Éèí=OQÍ [iy â’Éèí#O

=O\˜ qk`« HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ [iy# Ñ≤^ŒÑ¨ ã¨~°ã¨fiu

"ÕOHõ@<å èŒ∞Å∞ ŒOÑ «∞Ö· WÅ∞¡ *Ë~å~°∞. â◊$OQÍ~° =∂ èŒ∞~°ºO

h\˜ |∞_»QÆÖÏO\˜k. h\˜ |∞_»QÆ ¿ÑeáÈ=@O « 茺O. HÍh

ZO «¿ãÑ\H J<Õ q+Ü«∞O Z=fi~°∂ K≥ÑÊÖË~°∞. "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞

ã¨~°ã¨fiu ‰õÄ_® P ã¨OQÆu «fi~°Ö’<Õ „QÆÇ≤ÏOKå~°∞.

ÕII "Õ Œ J 蕺Ѩ‰õΩO_≥ѨÙ_çk Ü≥∞~°∞OQÆ

=ÅÜ«Ú, èŒ#HÍOHõ∆ g_»x =º~°úQÆ∞~°∞x

<åů xÅ∞= Œ∞ "åˆQÌq, <åº « K≥_»∞,

Kå=ÙHõ~°‡Å ɡiyÜ«Ú ã¨OѨ ŒÅ#∞.

JO^Œ∞KÕ`« "Õ^•^蕺Ѩ‰õΩ_≥· ‰õÄ_® "ÕOHõ@<å^èŒ∞x

HÍ~°˚#ÖË^Œ∞. ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#fl q^•º~°∞úÅ `«e¡^ŒO„_»∞eK«∞Û

=ã¨∞Î=ÙÅ`À ã¨QÆ=Ú ~ÀAÅ∞ Ѩã¨∞ÎÅ`À<Õ WÅ∞¡ QÆ_»∞ã¨∞Î#flk.

ÉèíQÆ=O «∞xH <≥·"Õ ŒºO ÃÑ@ìÖËx ã≤÷u =zÛOk. XHõ Ñ≤Å¡"å_»∞

ѨÙ\Ïì_»∞. ã¨~°ã¨fiu «=Ú Ñ¨ã¨∞Î<åfl áêáê~ÚH˜ áêÅ∞ÖË=x

«Å¡_çe¡áÈ~ÚOk.

Œi„ ŒO =∞x+≤x J èÀQÆu "≥∞@∞¡ kOK«∞ «∂ áÈ «∞Ok.

"ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ áœ~ÀÇ≤Ï`åºxH˜ ‰õÄ_» ã≤ ŒúѨ_®¤_»∞. P «xH˜

q Œº=ÙOk HÍx èŒ#=Ú#fl"åi ŒQÆæ~° =QÆÅ∞ EÑ≤Oz q Œº

≥eã≤# "å_»x K≥ѨC‰õΩ<Õ ≥eq Õ@Å∞ ÖË=Ù. JO Œ∞Ö’#∂

J «#∞ Jã=∞~°∞ú_»xÑ≤OK«∞‰õΩ<åfl_»∞.

qkèÖˉõ ÉèÏ~°º ÑÙ„ «∞Å`À XHõ ãO «~°Ê ÔHàϧ_»∞ Éè’[#O

HÀã¨O. Ü«∞[˝O [iyO ŒHõ _». #@# ~åx "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞

XHõ=¸Å Xky ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. „ÉÏǨχ∞ÅO`å `å"Õ∞

x~åfiÇωõΩÅ=∞#fl@∞¡ ÇÏ_®q_çQÍ u~°∞QÆ∞ «∞<åfl~°∞. XHÍÜ«∞#

«<Õ Ü«∞[=∂x#xÑ≤OKÕÖÏ "ÕOHõ@<å èŒ∞x ÃÑ ŒÌ J~°∞ѨÙÅ`À

=∞O ŒeOKå_»∞.

PII '™ê#— KÕ`«|\˜ì K«Hõ¯QÍ QÆO^èŒ=Ú<£

J~°QÆnÜ«∞ÖË= J~°ƒù‰õΩ_»"≥

„ÉÏǨχ∞_»=Ù W\˜ì ÉÏ^茺`å~°Ç≤Ï`«∞_≥·

uO_çH˘zÛ<å= „ Õ#Ûh=Ù

Jx ≥Ñ≤Êá⁄_çKå_˘HÍÜ«∞#. J\Ï¡Q QÆO èŒO J~°QÆnã∂Î Jyfl

ã¨∂Hõ ÎO QÆ∞~°∞ ÎH˘zÛ ^•xfl Ѩiîã¨∂Î QÆO^è ŒO fâß_»∞

"ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞. QÆO èŒO fÜ«∞@O ÑÓ~°Î~ÚOk. =∞O„`åHõ∆ «Å∞

HõeÑ≤ Éè’[<åÅ ŒQÆæ~° JO ŒiH© JOkOKå~°∞ H˘O «=∞Ok.

25 26

27 28

"ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ fã≤# QÆO è•xfl JO Œ~°∂ XO\H Ñ\˜ìOKå~°∞.

WOˆH=ÚOk ÕǨÏO JyflÖÏ =∞O_çáÈ «∂ QÆQÀæÅ∞ ÃÑ\Ïì~°∞.

Ü«∞[=∂x =zÛ HÀѨOQÍ QÆO èŒO fã≤Ok Ü≥∞=fi~À

Hõ#∞‰õΩ¯<åfl_»∞. "ÕOHõ@<å èŒ∞x Ñ≤eÑ≤OKå_»∞.

PII Uq∞ *Ëã≤<å=Ù Z=fi_»=Ù~° h=Ù

=∞O@hÜ«∞QÆÅ ≥ =∞OzQÆO èŒ

"≥∞#fl_≥·#QÍx WkÜÕ∞q∞ 'Y~°‡— ~å

=∂@ É’Ü≥∞<å‰õΩ KÕ@∞ =K≥Û.

Ü«∞[=∂x =∂@ qO@∂<Õ "ÕOHõ@<å^èŒ∞_»∞ `«# `«Ñ¨C

≥Å∞ã∞‰õΩ<åfl_»∞. Jyfl ã∂HõÎO «~°∞"å « J «#∞ =~°∞ ã∂HõÎO

K«^Œ∞=Ù@ =∞iKå_»∞. `«<åǨfixOz# Jyfl=∞O@hÜ«∞Hõ

WOˆHq∞™êÎ_»∞. Ü«∞[=∂xH© ã¨OQÆu *ˇÑ≤Ê Hõ∆=∂Ѩ J_çy

=~°∞ ã¨∂HõÎO`À ÉÏ è• x"å~° *Ëâß_»∞.

J`«x „ѨuÉè í Q Æ∞i ÎOz# Ü«∞[=∂x`À ã¨Ç¨

„ÉÏÇχ∞ÅO Œ~°∂ J «x HÍà◊§ÃÑ· |_®¤~°∞. Ü«∞[O Ñiã=∂ÑÎO

KÕ~ÚOz "ÕOHõ@<å èŒ∞x Ѷ∞#OQÍ ã « iOKå_»∞. D q èŒOQÍ

=∞ 茺 =∞ 茺 ãO`À+ «~°OQÍÅ∞ Hõ#Ê\˜ì<å ã~°ã∞ g_ç# KÕÑÖÏ

ã «=∞ «=∞ÜÕ∞º"å_»∞. L#fl@∞¡O_ç ‰õΩOÉèíHÀO QÆ∞~°∞ΉõΩ =zÛOk.

P =∞ èŒfiÑ‘~î°O, QÆ∞~°∞ѨÙOQÆ=ÙÅ∞ ã¨∞nèO„ Œ∞Å∞, "åi`À «#

«O„_ç ѨiK«Ü«∞O, z#fl «#OÖ’ «# «O„_ç "≥O@ "åix

K«∂z#ѨC_»∞ PÜ«∞#

HõOII "≥∞iÃã#∞ Hõ#∞flÅ∞ QÆ∞~°∞#‰õΩ

=ÚiÃã#∞, «# KÕ~Ú|\ì =ÚK«Û@ Q˘Å∞Ѩ<£

qiqQÆ =∂@Å ÉÁy_≥#∞

J~°Ü«∞Ô~ g_»∞#fl «∞O_»∞ #O Œi QÆ∞~°∞_Ò.

P «~°∞"å « «# q^•º ã¨=Úáê~°<å#O «~°O PÜ«∞##∞

Hõeã≤#ÑC_»∞ PÜ«∞# =∞ èŒfi=∞ « "åºÑ≤ÎH «O*Ï=Ó~°∞ "≥Ú ŒÖ·#

ãO™ê÷#=ÚÅO Œe ÑO_ç «∞Å`À "åkOz =∞ èŒfi=∞ « „áêâ◊ãκO

x~°∂Ñ≤Oz ~å[ ã¨`å¯~°O á⁄Ok#ѨC_»∞, g_À¯Å∞

fã∞‰õΩO@∞#flÑÙ_»∞ <åÜ«∞<å Wk h WÅ∞¡ =∞izáȉõΩ J<åfl~°∞.

PII "åi gi HÍà◊√§ |@∞ìK«∞ „| «∞‰õΩ@

=∂x, ‰õΩOÉèíHÀ =∞ èŒfi Ñ‘~î°

=∞O Œ∞ P„â◊Ü«∞O|∞ #Ok# "Õ∞ÖÏæ ≥

á⁄@ì QÆ_»∞K«∞, Œ‰õΩ¯ Ѩٺ=∞kÜ«Ú.

D q èŒOQÍ PÖ’zOz "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ Ѩufl ã¨~°ã¨fiu`À#∞

ÑÙ„ «∞_»∞ ÅH©∆ ‡ <å~åÜ«∞∞x`À#∞ Hõeã≤ ‰õΩOÉèíHÀO KÕ~å_»∞.

«#=Ó~°∞ 'Ñ@ìO— =ke ÃÑ\Ïì_»∞. =∞ èŒfiÑ‘~î°OÖ’ ã∞nèO„ Œ∞Å

â◊~°∞*ÁKåÛ_»∞.

‰õΩOÉèíHÀOÖ’ P<å_»∞ <≥ÅH˘#fl =∞ èŒfi QÆ∞~°∞Ñ‘~î°O, ÃщõΩ¯

ã¨O™ê÷<åÅÖ’ qâıëê Œ~° á⁄OkOk. Nã¨∞nO„ Œ f~°∞úÅ∞

"ÕOHõ@<å èŒ∞x «O„_çQÍi QÆ∞~°∞=ÙÅ∞. PÜ«∞# "å ŒÑ¨\˜=∞KÕ

ZO`À=∞Ok ѨO_ç`«∞Å#∞ F_çOz 13= â◊`å|ÌOÖ’

N=∞ è•fiKå~°∞ºÅKÕ ™ê÷Ñ≤OK«|_ç# ≥· fi «=∞`åxfl ã∞ã≤÷~°Ñ~°Kå~°∞.

q[Ü«∞#QÆ~° ™ê„=∂[ºOÖ’ "≥e¡ qiã≤# D =∞ «O «∞~°∞+µ¯Å

^ŒO_»Ü«∂„`«Å`À Jk qzÛù#fl"≥∞ÿ#ѨC_»∞ JÅ¡ÖÏ¡_ç D

Hõ è•HÍÅO <å\˜H˜ KÀà◊~å*·# N~°Ñ¶Ú<å èŒ ~åÜ«∞Å∞ =O\˜

z#fl~åAÅ JO_»Ö’ TÑ≤i Ñ‘Å∞Û‰õΩOk.

D =∞ «=ÚÅ ã≤ •úO «O è≥· fi « ÉèÏ=#. J ≥· fi «OÖ’

'JǨÏO „|Ǩχã≤‡— x ÃÑ_»~°úO fã¨∞‰õΩx =∞ «QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ å"Õ∞

ã¨~°fiã¨fiO Jx x~°O‰õΩâ◊√Ö· =„Hõ=∂~°æO Ѩ\Ïì~°∞. (JO Œ~°∂

HÍ Œ∞ Jx <å „áê~°ú#. XHõi ŒÌ~°∞ Œ∞~å‡~°∞æÅ∞ J#flOÖ’ ~åà◊§ÖÏ

LO@∂<Õ =ÙO\Ï~°∞ HÍx. „Ѩu =Ú ŒÌH© ~å~Ú =¿ãÎ 'K≥~°QÆHõ—

`«Ñ¨Ê^Œ∞ Hõ^•) <Õ\˜ Ѩiã≤÷u "Õ~°∞. „QÆO^èŒ Ñ¨~î°#O K«^Œ∞=Ù

29 30

31 32

=zÛ# „Ѩu"åxH© ™ê 茺"≥∞ÿOk. =∞Oz K≥_»¤Å∞ „QÆÇ≤ÏOKÕ

J=HÍâ◊O zH˜ Ok. HÍx 700 Uà◊§ „H˜O Œ@ J ≥· fi «O`À

QÆifi+¨µªÖ· `å"Õ∞ Ѩ~°=∞t=Ù_»∞ J#∞‰õΩx H˘O Œ~°∞, q+¨µ‚=Ù

J#∞‰õΩx H˘O Œ~°∞ ÉèíHÎ=∂~°æO = Œe áê ŒÑÓ[Å∞ KÕ~ÚOK«∞‰õΩx

QÆ∞~°∞=Ù JO>Ë «O„_ç J<Õ ÉèÏ=# = Œe, UeHõ J<Õ ÉèÏ=O

ri‚OK«∞ ‰õΩ<åfl~°∞. Z<Àfl Œ∞~åQÆ åÅ∞ [iQÍ~Ú. ‰õΩÅQÆl˚

áêH˜áÈ~ÚOk. ѨiáêeOKÕ"å_»∞ =∞#"å_»~Ú`Õ KåÅx

=∞ «=∂iÊ_»∞Å∞ Ñ~°=∞ « Õfi+O „Ñ|eáÈÜ«∂~Ú. Wk J ≥· fi «

ÉèÏ=#`À H˘O «=∞Ok Œ∞~å‡~°∞æÅ∞ =„HõÉèÏ+ºO K≥Ñ≤Ê Ñ~°=∂ «‡

=∂~°æO = ŒÅ@O =Å¡ [iyOk. "å~°∞ ÉèíHÎ=∂~°æO Œ∂~°O

KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ~å*Ë ^≥·"åOâ◊ ã¨OÉèí∂`«∞_»x *ˇÑ≤Ê Ñ¨|ƒO

QÆ_»∞ѨىõΩ<åfl~°∞. <å =∞#q PÖ’zOK«O_ç. "≥∂Hõ ∆O

ã≤kúOz#O « =∂„`å# UO ÖÏÉèíO. Ñ~°=∂ «‡Ö’ ™êÜ«Ú[ºO

Hõey Õ ÖÏÉèíO. ZO Œ∞HõO>Ë JѨC_»∞ PÜ«∞<Õ <Õ#∞, <Õ<Õ

PÜ«∞#. JǨÏO „|Ǩχã≤‡. JO « •HÍ PÜ«∞# Ѩ~°=∂ «‡

<Õ#∞ P «‡#∞ ÖË • r"å «‡#∞. =∞#O ZO._ç. QÍi PѶ‘ãπ

KèåO|~üÖ’ ‰õÄ~ÀÛ=@O "≥∂Hõ∆O. ZO._ç. J~ÚáÈ=@O

™êÜ«Ú[ºO. ZO._ç. QÍix K«∂_»\ÏxH˜ ZO`À=∞Ok

„Ѩܫ∞ufl¿ãÎ PÜ«∞# Z=~À J~°∞›_çH Œ~°≈#O (WO@~°∂fi º)

W™êÎ~°∞ Hõ •. =ÚO Œ∞ Jk ≥K«∞ÛHÀO_ç. «~åfi « ZO._ç

J==K«∞Û JO@∞Ok ≥· fi «O Z=Ô~·<å ZO._ç. J==K«∞Û Jk

‰õÄ_® 㨠«º"Õ∞. HÍx JO « •HÍ ≥· fi «"Õ∞. PÜ«∞# ZO._ç.,

„ÑÉèí∞=Ù, Ñ~°=∂ «‡ =∞i <Õ<À ÑÓº#∞, <ÒHõ~°∞, r"å «‡#∞ D

J Œ∞ƒù « Ü≥∂K«<Õ ≥· fi « ã≤ •úO «O.

P Ñ~°=∂ «‡ ZO «\"å_À ZÖÏO\"å_À Z#fl\"å_À

Z=fii"å_À ZÖÏ ≥Å∞ã∞ÎOk. ™ê 茺O HÍ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë....

HõOII KÕÜ«Ú@, KÕÜ«∞Hõ #∞O_»∞@

KÕÜ«Ú@ "Õ~˘Hõ su NǨÏi ≥~°QÆ∞Öò

PÜ«∞<≥ áÈ+¨‰õΩ_ô Éèí∞q

PÜ«∞# P*Ï˝#∞=iÎ, PѨÙ#∞ #_»∞ѨÙ<£

JO «\˜ ã¨~°fi"åºÑ¨ÙÎx, ã¨~°fi xÅÜ«Úx, ã¨~°fi Œ=∞#∞x, ã¨~°fi

~°Hõ∆‰õΩx QÆ∞iOz =∞#O Z<Àfl [#‡Å «~°∞"å « PÖ’z™êÎO,

WOHÍ Z<Àfl [#‡Å «~°∞"å « HÀ~°∞‰õΩO\ÏO WOHÍ WOHÍ

Z<Àfl [#‡Å «~°∞"å « KÕ~°∞==Ù`åO. =∞i PÜ«∞#Ö’ SHõºO

ZÑC_»=Ù`å"≥∂ PÜ«∞#H ≥eÜ«∂e. JO « •Hõ PÜ«∞# 蕺¿ã

LO_®e. PÜ«∞##∞ KÕ~°∞‰õΩx PÜ«∞# P[˝<Õ uiy Éèí∂q∞ÃÑ·

H˘zÛ P~°¬ èŒ~°‡ É’ èŒ À „Ѩ[efl L ŒúiOz PÜ«∞# P[˝ À

uiy PÜ«∞##∞ KÕ~°∞HÀ"åe. D q èŒOQÍ PÜ«∞# ŒÜ«∞Hõey Õ

ZÑC_À PÜ«∞#Ö’ SHõºO J~Ú Õ JÑC_»∞ 'JÇÏO „|Çχã≤‡—.

JO^•HÍ [#‡Å∞ |O è•Å∞ «Ñ¨Ê=Ù. U [#‡ xzÛ<å PÜ«∞<Õ

â◊~°ÏQÆu J<åe.

HõOII Ñ~°=∂ «‡ ã~°fi „âı+µª_»∞

J~°Ü«∞QÆ <Õ# «x |O@∞, #kÜ≥∞ x[OÉ∫

W~°∞=Ù~°=Ú "Õé∞ "Õéx

Z~°∞QÆOQÍ ≥· fi «q∞K≥Û D 㨠Àƒ èŒ<£

D ^≥· fi`« =∞`«™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ N=∞^è•fiKå~°∞ºÅ"å~°∞. 13=

â◊ å|ÌOÖ’ =∞#‡ è•Kå~°∞ºÅ∞ J<Õ <å=∞O`À [x‡Oz Pk

â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ"å~°∞, ~å=∂#∞*ÏKå~°∞ºÅ =Ö [QÆ ü „Ñã≤ Œ∞úÖ·

è≥· fi «=∞`åxfl ™ê÷Ñ≤Oz N=∞ è•fiKå~°∞ºÅx „Ѩã≤kú K≥O^•~°∞.

PÜ«∞# "åÜ«Ú^Õ=Ùx J=`å~°=∞x „`Õ`åÜ«ÚQÆOÖ’

PO[<ÕÜ«ÚxQÍ, ^•fiѨ~°Ü«ÚQÆOÖ’ cè=∞¿ã#∞x QÍ#∞

J=`«iOKå~°x „Ѩfu. ^èŒ~°‡ ™ê÷Ѩ#‰õΩ PÜ«∞# ^≥· fi`«

ã≤ •úO`å<≥fl#∞fl‰õΩ<åfl~°∞. ÉèíQÆ= üw «‰õΩ ÉèÏ+ºO „"åâß~°∞. ÃщõΩ¯

„QÆO è•Å∞ „"åâß~°∞. =∞ èŒfi=∞ «O P «~°∞"å « Ѩ Œ‡<åÉèí,

#~°Ç¨Ïi, =∂ èŒ=, JH∆ÀÉèíº, [Ü«∞ "≥Ú ŒÖ·# L ŒÌO_» f~°∞úÅ

ÖÏÅ#Ö’ qiã≤Ok. #~°Ç¨Ïi f~°∞úÅ∞ QÆ[Ѩu~åAÅ #∞Oz

N=¸Å ~å=Úx q„QÆÇÏO ãOáêkOz =∞ èŒfi Ñ‘~î°OÖ’ ™ê÷Ñ#

*Ëã≤ x «º ѨÓ[Å∞ [iáê~°∞.

P «~°∞"åu HÍÅOÖ’ HõgO„ Œ f~°∞úÅ∞, "ål+ª f~°∞úÅ∞,

q[~¸O„ Œ f~°∞úÅ =O\˜ QÆ∞~°∞ ѨÙOQÆ=ÙÅ MϺu`À ÃÑiy,

33 34

35 36

=∞# "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ ã¨fѨل « ã¨"Õ∞ «∞_≥· ã¨∞nèO„ Œ f~°∞úÅ

"åi h_»Ö’ P„â◊Ü«∞O ã¨OáêkOz# HÍÖÏxH˜ ã¨∞nèO„ Œ∞Å

«~° áêO_ç «º „ѨuÉèí À ‰õΩOÉèíHÀOÖ’ „Ѩã≤ Œú è≥· fi «=∞ «

Ñ‘~î°OQÍ q~åle¡Ok.

XHõi «~åfi « XHõ~°∞ ã∞t‰õ∆Ω «∞Å∞ ã∞ èŒ~°‡ É’ 茉õΩÅ∞ P

‰õΩOÉèíHÀOÖ’ =∞ èŒfi Ñ‘~îåxfl ã∞ã≤÷~°O KÕâß~°∞. (2000 Z._ç.

=~°‰õΩ =ã¨∞Î#fl P QÆ∞~°∞ Ѩ~°OѨ~° q=~åÅ∞ z=i ¿ÑlÖ’

DÜ«∞|_ç#q). D Hõ è•HÍÅO <å\ QÆ∞~°∞ Õ=ÙÅ∞ N ã∞nèO„ Œ

f~°∞úÅ∞. PÜ«∞# è•i‡‰õΩ_»∞ =∂#= ~°∂ѨOÖ’ =Ù#fl Hõ~°∞.

ÑO_ç À «Î=Ú_»∞.

LII D QÆ∞~°∞ „âıÖ’ «#∞ ã∞nèO„ Œ∞Å∞ *Ëii =∞ èŒfi zO «#<£

ÉÏQÆQÆ∞ "å Œ<å Ѩ\˜=∞ =Ozi J#∞ºÅ *·„ «Ü«∂„ «Ö’

KÕQ˘x ‰õΩOÉèíHÀ=Ú# t+µºÅ ÉOzi, =O «Ü«Ú<£ |_≥<£

P QÆ∞H©iÎ Ü≥∂K«x ≥ P QÆ∞~°∞Ñ‘~î°Ñ¨Ù ÉèÏq U=∞QÆ∞<£

P ã=∞Ü«∞OÖ’ „w+‡`åáêxH «Ñ≤ã∞Î#fl Éèí∂ Õqx K«ÖÏ¡~°∞Û@‰õΩ

=KÕÛ `˘ÅHõi "å#[Å∞¡ÖÏ =KåÛ_»∞. HÍÉ’ÜÕ∞ ~åѶ∞"ÕO„ Œ

f~°∞÷Å∞, <å\˜ "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞, ã¨fã¨∞ « ã¨"Õ∞ «∞_≥· P„â◊Ü«∞O

HÀi.

‰õΩOÉèíHÀOÖ’ ‰õΩ@∞O| áÈ+ ã∞QÆ=∞"≥∞ÿ, ã∞nèO„ Œ∞Å∞

Pjã∞ûÅ`À ÃщõΩ¯ =∞ èŒfi =∞ « É’ èŒ<å „QÆO èŒ=ÚÅ#∞ "≥#∞Hõ\˜

QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ~°zOz# ÉèÏ+¨º=ÚÅ∞ K«kq q~°|∂ã≤#

*Ï˝<å=∞$`«O`À "ÕOHõ@<å^èŒ∞_»∞ t+¨µºÅ‰õΩ "Õ^Œ q^Œº

#OkOKå_»∞. «#∞ ѨÙ~å «# „QÆO èŒ=ÚÅ #∞O_ç ¿ãHõiOz#

H˘ «Î H˘ «Î q+Ü«∂Å#∞ t+µºÅ‰õΩ qÑÙbHõiOKå_»∞. ZO Œ∞HõO>Ë

PII «O„_ç =Úiã≤áÈ=Ù «# ã¨∞ «∞ *ËuÖ’

«#∞ Ѩ~ål «∞O_»∞Ü≥ÿ∞# QÍx

t+µº*Ë «"À_ç „âı+µª_Ò QÆ∞~°∞_»>¡

ã¨O «ã≤OK«∞ "åx [Ü«∞=Ú HÀ~°∞.

JO Œ∞Hõ<Õ P ~ÀAÖ’¡ QÆ∞~°∞=Ù#∞ q∞Oz# t+¨µºÅ∞ ŒƒùqOz

*Ï˝#*’ºu #Å∞ k‰õΩ¯ÖÏ „Ѩ[fiiÖË¡@∞¡ KÕâß~°∞.

HõOII ÑÙ@∞ìHõ À>Ë <å «_»∞

Ѩ@∞ì#∞ ™êkèOz #\ì „Ñ¨uÉèÏâßÖ·

ÃÑ>ì#∞ q^•ºaèHõ∆#∞

QÆ\ìQÆ «# *Ï˝#=Ú#∞fl Ѷ∞#=ÚQÆ ÉˇOK≥<£

D q^èŒOQÍ =∞`« „QÆO^è•Å#∞ K«^Œ∞=Ù`«∂, É’kèOK«∞K«∞

„ѨâßO`«"≥∞ÿ# r=#=Ú QÆ_»∞ѨÙK«∞ ÉèÏ~åº Ñ¨Ù„`«∞Å`À

"ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ ãO`À+OQÍ ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ÑÙK«∞O_≥#∞. "Õ •O «

K«~°ÛÅÖ’ áêÖÁæx J™ê^è•~° „ѨuÉè í EѨÙ`«∞#fl

"ÕOHõ@<å èŒ∞x Ez Ñ‘~îåkèÑ «∞Å∞ ã∞nèO„ Œ f~°∞úÅ P#O ŒO

JO|~° ã‘=∞ `åHõ<å~°OaèOzOk. "å~°∞ "ÕOHõ@<å^èŒ∞x

"≥O@ɡ@∞ì‰õΩx KÀà◊^Õâ◊ ~å[^è•xx KÕ~å~°∞. JHõ¯_» P

㨄^•ƒÇ¨Ï‡∞Å xÅÜ«∞=ÚÅhfl "å©^Õq PÅÜ«∞=ÚÖË.

áê=∞~°∞_»#∞"å_»∞ ÖË_»∞. JK«Û@ ã∞nèO„ Œ∞ʼnõΩ Ñ¶∞#™êfiQÆ «=Ú

ÅaèOz#k.

~å[=∞<åfl~ü QÆ∞_ç J#∞KÀ@ J è≥· fi « =∞ « „ÑKå~°‰õΩ_≥·#

XHõ ã¨<åflºã≤ "åiH˜ `å~°ã¨Ñ¨_®¤_»∞. ^≥· fi`«, J^≥· fi`«,

ã≤ •úO «=ÚÅ∞ L «Î~° ŒH∆ èŒ$==ÚÅ∞.

HõOII r=Ù_≥ „|Çχ=Ú `å#x

P q èŒ=Ú#∞ ≥eÜ«∞‰õΩO_≥ J*Ï˝#=ÚKÕ

D qâ◊fi=∞O « q∞ 茺x

HÀq Œ∞Å ≥· fi «=∞O Œ∞ QÆ∞iÎOz~°Ü«∂.

≥· fi «=Ú «kfi~°∞ ŒúOQÍ Ñ~°=∂ «‡ ã~°fi ãfi «O„ «∞_»∞, Dâ◊fi~°∞_»∞,

J<åk, ã~Àfi «Î=Ú_»∞. r=Ù_»∞ Éèí$ «∞º_»∞, [#‡Hõ~°‡ |Okè «∞_»∞

Jx É’kèã¨∞ÎOk. "åºHõ~° „Ѩ*Ï˝âßeÜ≥ÿ∞# "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞

"Õ Œ =∞O„ «=ÚÅ QÆ∂_è®~°ú=ÚÅ <≥iOyOz, J ≥· fi «∞Å#∞

«# "å Œ<å Ѩ\˜=∞`À J"å‰õΩ¯Å#∞ *Ëã≤ JO Œi`À ÉÏQÆ∞

ÉÏQÆxÑ≤OK«∞H˘x<å_»∞. ã¨∞nèO„ Œ∞Å P#O Œ=Ú# Hõ= èŒ∞Å∞

ÖË=Ù.

37 38

39 40

ÕII =ÚQÆ∞úÖ· "å~°∞ t+¨µºx "≥∂ Œ=∞Å~°

''F =∞Ǩ ÉèÏ+¨º PKå~°º L#fl «=∞QÆ∞

a~°∞ Œ∞ Q˘#∞=∞Ü«∞º hH©iÎ ÃÑ~°∞QÆ∞ QÍHõ

≥· fi «=∞ « =∞Ǩ*’ºuHõ "≥Å∞QÆ∞—— #xi

t+¨µºx ¿Ñ~°∞ #Å∞k‰õΩ¯ÖÏ áêH˜#k. =∞ èŒfi =∞~î° „áêâ◊ãκO

ÃÑiyOk. P<å\˜ áêʼnõΩÅ∞ q^•ºaè=∂#∞Å∞. "å~°∞ ≥· fi «

=∞`åaè=∂#∞Ö·, ^•x<å ŒiOKå~°∞.

P Ü«∂„`«Ö’ ã¨∞nèO„^Œ∞Å∞ "ÕOHõ@<å^èŒ∞x`À ÉÏ@∞

«O*Ï=Ó~°∞ ã¨O™ê÷#=Ú ã¨O Œi≈Ozi. Ü«∞[˝ <å~åÜ«∞

nH ˜ ∆` « ∞Å∞ QÍ~ ° ∞ ã ¨ ∞n èO „^ Œ ∞Å#∞ PǨfixOKå~ ° ∞ .

=∞ǨÉèÏëêºKå~°∞ºx ѨÅHõiOz g∞ Œ~°≈#O HÍHõ åmÜ«∞O

J~Ú<å P#O ŒO J<åfl~°∞. •xH˜ "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞, JÜ«∂º

<å~åHõ L ÕÌâ◊º ѨÓ~°fiHõ"Õ∞. HÍHõ åmÜ«∞O QÍ Œ∞.

ÕII HÍH˜ `å\˜ K≥\ÁìHõ •x ÃÑ·H˜ *Ë~°

ѨÙ@∞‰õΩ =∞x ≥y XHõ ѨO_»∞ ѨÙ_»q∞ ~åÖˇ

XHõ =¸~°∞ö_»∞ Jk Ez JHõ [=Ú#

W@∞¡ «ÅK≥#∞ 'DHÍHÔHO « |Å=Ú!—

HÍH˜ ѨO_»∞ ~åÅÛQÆÅ |Åâße HÍ Œ∞. HÍh P HÍH˜

„"åÅ∞@, ѨO_»∞ ~åÅ∞@ XˆH™êi [iQÍ~Ú HÍ|\ì J\Ï¡

J#∞HÀ=@O J*Ï#O. JÖÏQ g∞ Ñ Œ„ÑÜ≥∂QÆOÖ’ J*Ï#O

„ѨuѶe™ÈÎOk J<åfl_»∞. nH∆ «∞Å∞QÍ~°OwHõiOKå~°∞. "≥·+‚=

ã¨O„Ѩ •Ü«∞"≥∞ÿ#, ÉÏǨï=¸Å=ÚÅÖ’ (K«OHõÅÖ’) ֒ǨÏ

â◊OY K«„Hõ =Ú„kHõÅ#∞ HÍeÛ =Ú„^ŒÅ∞ "ÕÜ«Ú@ qO`«

PKå~°=Ú "Õ ŒqÇ≤Ï «=Ú HÍ Œx nH∆ «∞Å∞QÍ~°∞ "åkOzi.

P "å Œ# u~°ã¨ iOz "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ =ÚHÎH˜ «ÑÎ =Ú„ Œ

è•~° J «º=ã~°=∞x QÆ∞~°∞ q[~¸O„ Œ f~°∞úÅ ~°K«# (K«„Hõ

g∞=∂Oã¨) <å è•~°=ÚQÍ K«∂Ñ≤Oz nH∆ «∞Å∞ QÍix =∞O„ «

=ÚQÆ∞ÌÅ#∞ QÍqOKå~°∞. =∞Ǩ ÉèÏëêºKå~°∞º_Õ D «_»x

JOwHõiOKå~°∞.

"Õ^•O`« É’^èŒÅÖ’<ÕQÍ^Œ∞ ™êÇ≤Ï`«º ¿ã=Ö’ ‰õÄ_®

"ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ JkfifÜ«Ú_»xÑ≤OK«∞‰õΩ<åfl_»∞. «#∞ #q∞‡#

"≥·+‚= ã≤ •úO «=Ú#∞ ≥· fi «=∞ « „Ѩɒ èŒÅ`À Ѩi=∞à◊OÖÏ

"åºÑ≤OѨ*Ëã≤ Ѩi=∞àÏKå~°∞ºÅxÑ≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. J ≥· fi`åxfl

x„QÆÇ≤ÏOz =¸ÅHÍ~°∞_≥·# „|Ǩχ=Ú q+¨µ‚ ~°∂Ѩ=∞x Pk

=$kú, JO «º=Ú QÆÅÜÕ∞k J~Ú<å Ñ~°=∂ «‡ „¿Ñi «"Õ∞ QÍx

Ѩ~°=∂ «‡ Z#fl\˜H© HÍ*ÏÅ_»<åfl~°∞.

K«OII=∞ «=Ú#∞ ÃÑOÑÙ *ËÜ«Ú@‰õΩ =∂~°æ=Ú É’ èŒ# HÍ=º¿ã=Ü«Ú<£

J «_»k #q∞‡ ã «∞¯ $ «∞Å # Œ∞ƒù « â‹·ex *ÃÑÊ "å‰õΩû è•

K« «∞~° « "å Œ<å Ѩ\˜=∞ K«Hõ x ÉèÏ+¨eK≥Û "≥∞ѨÙÊÅ<£

q∞ «=∞k ÖËHõá⁄O ≥, Q˘<≥ q∞H˜ e „âı+¨µªÅ#<£ „Ѩã≤ Œ∞úÖ·

"åi „Ѩã≤^Œú ~°K«#Å∞ '„Ѩ"Õ∞Ü«∞ #==∂eHõ—, 'Nã¨∞=∞^èŒfi

q[Ü«∞O— ã¨O㨠$ « ÉèÏëê HÀq Œ∞Å q~°z «=∞x, P â‹·e

Ju ÕeHõQÍ ≥eÜ«∞Ñ~°K«∞#∞. «~°∞"å « HÍÅOÖ’ "åi =Úx

=∞#∞=∞_»∞ ‰õÄ_» =∞ èŒfi QÆ∞~°∞=Ù "åsO„ Œ∞Ö· 'QÆ∞~°∞ QÆ∞ãÎ=#—

Ö’ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Ö·# «#=Ú`åÎ «QÍix #∞uOKå~°∞.

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Ö·# «~°∞"å « "ÕOHõ@ <å èŒ∞_»∞ ~°zOz# ÃщõΩ õ

„QÆO èŒ=ÚÅ∞ ™êÇ≤Ïf "åˆQÌq "≥∞_»Ö’ #=~° «fl =∞˜=∞Ü«∞

Ç~åÅ~Ú#q.

HõOII ÃÑ~°∞QÆ∞#∞ =∞ «=Ú ã∞É’ èŒK≥

J~°Ü«∞OQÍ t+¨º ã¨OѶ∞ P Œ~°=ÚÅ∞<£

QÆ∞~°∞ «~°=ÚQÆ ÃÑOá⁄O Œ∞#∞

èŒ~°xeK≥_ç •Hõ #~°∞Å èŒ#∞ºÅ*ËÜ«Ú<£

41 42

43 44

|∞∞Qfi Œ=Ú#‰õΩ ÉèÏ+º=Ú „"åÜ«∞=Ö#x "ÕOHõ@<å èŒ∞x HÀiHõ.

HÍx ã∞nèO„ Œ∞Å HÍOHõ∆ J «xx PKå~°º Ñ‘~î°=Ú# ‰õÄ~°∞ÛO_»

ɡ@∞ì@. WO`«Ö’ WOH˘Hõ t+¨µºx JÉèíº~°ú#‰õΩ ÖÁOy

ã<åflºãq∞Ñ≤ÊOK«=Åã≤ =K≥Û#∞. J «<Õ Ü«∂ Œ"ÕO„ Œ∞_»∞. J «#∞

QÆ∞~ °∞"å[˝KÕ =∞^è Œ fi=∞`« „Ñ ¨Kå~°=Ú q㨠Π$` «=ÚQÍ

KÕÜ«∞^˘_»OÔQ#∞. ZÅ¡~°∞#∞ « Œ∞Ѩi Ñ‘~îåkèѨu PÜ«∞<ÕÜ«∞x

#q∞‡i. "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ =∂„ «=Ú |∞∞ˆQfi Œ g∞=∂Oã¨Ö’

«Å=Ú#HõÖ· =Ù<åfl_»∞.

HõOII XHõ ~~Ú =¸Å~å=Ú_»∞

=Ú‰õΩo « ǨÏã¨∞Î_»∞ ã¨∞ èÕO„ Œ∞ =ÚO Œ~° HõÅÖ’

''WHõ <å "ÕOHõ@<å èŒ∞_≥

ã¨HõÅOÉ∫ =∞~î°Ñ¨Ù q èŒ∞Å∞ [~°∞ѨÙ#∞—— JxÜ≥∞<£

LeHÑ_ç ÖËz# ã∞nèO„ Œ∞Å∞ HõÅ « *O^•~°∞. =¸Å~å=Úx

P Õâ◊O kèHõ iOK«ÖË_»∞. ã¨#ºã≤Oz# Ü«∂ Œ"ÕO„ Œ∞x HÍ Œx,

r=#O QÆ_»∞=Hõ «# â◊~°∞*ÁzÛ# ã~°ãfiu QÆ∞O_≥Ö’ =∞O@Å∞

ˆ~áêe. XHõ Ѩã≤HõO Œ∞‰õΩ «O„_çx Œ∂~°O KÕÜ«∂e. q^•º

É’ èŒ# «# èպܫ∞O J<Õ â◊~°ÏQÆ «∞xH˜ ã¨O™ê~°O HÍ Œx

|Å=O`«Ñ¨Ù ã¨<åºã¨q∞Ñ≤ÊOKåe. =∞~î °OÖ’ ~åÉ’ÜÕ∞

u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞<≥ÖÏ Z Œ∞~À¯"åe?

HÍx PÜ«∞# QÆ∞O_≥ ~å~ÚKÕã¨∞‰õΩx "ÕOHõ@<å èŒ∞xH˜ ã¨OQÆu

q=iOKå~°∞. ^•xHÍ «_»∞ WÖÏ J<åfl_»∞.

ÕII U#∞ a_»¤‰õΩ «O„_çx, WOu <˘ Œe

<ÕK«iOK«#∞ Jx =Ú#∞fl xO_»∞ ã¨Éèí‰õΩ

„Ѩu# *Ëã≤u, <Õ_ç@∞¡ Ѩufl Lã¨∞~°∞

áÈã¨∞H˘# ¿ã=∞Hõ~°=∞ø<≥? Ü«Úifi##Ѷ∞!

( « è•ã¨∞Î Õ= «Å∞ Jk q<åflˆ~"≥∂ QÍx =∞iH˘xfl ~ÀAÅH˜

J Õ [iyOk. P"≥∞ «# Lã∞~°∞ fã∞‰õΩOk. xO_»∞ rq «O

=º~°úO KÕã∞‰õΩOk) «#‰õΩ «#"åiH Éèí∞HÎ <˘ãOy *Ï# =$kúH

`À_»Ê_ç ¿Ñ~°∞ „Ñu+ªÅ#∞ ≥Ñ≤ÊOz# ã∞nèO„ Œ∞x q#flÑ=Ú#∞

HÍ^Œ#∞>ˇ@∞¡? âßOu ѨÙOÉèÏ= ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# PÜ«∞# XHõ"Õà◊

«#x â◊Ñ≤OK«=K«∞Û#∞. Jk =∂„ «O «# ã¨fã¨∞=∞ «∞ʼnõΩ

Uq∞ ÖÏÉèíO?

PII =∂¡# = Œ#∞_≥·# =∞QÆx QÍOz# ÉèÏ~°º

Uq∞ PÜ≥∞#OK«∞ ¿ã=∞ =∞_çÔQ

=∂~°∞ |Å∞Hõ_®Ü≥∞ Ü≥∞~°∞QÆ_»∞ ‰õΩ#∞ÔH·#

ã¨=∞‡uOK≥ å#∞ ã¨#ºã≤OK«

P q èŒOQÍ PÖ’zOz "ÕOHõ@<å èŒ∞_»∞ ã¨∞nèO„ Œ∞ʼnõΩ «#

JOwHÍ~°O ≥eÑ≤ «# Ѩل «∞xH˜ LѨ#Ü«∞#O KÕã≤ «O„_çQÍ

«# ÉÏ èŒº « f~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ J#∞=∞u #_çQÍ_»∞. QÆ∞~°∞=Ù

ã¨O`À+¨O`À JOwHõiOKå~°∞. ÉèÏ~°ºHÍ LѨ#Ü«∞#O ã¨OQÆu

<≥iyOK«QÍ<Õ. ã¨~°ã¨fiu «#∞‰õÄ_®....

HõOII «ÅK≥#∞ HÍ~°q∞kÜ«∞x

á⁄ÅuÜ«Ú «#∞ ã¨=∞‡uOK≥ Ѩل «∞x =@∞QÍ

uÅH˜OK«<å"≥∞ g_≥#∞

«ÅѨÙÅ∞, «#ѨuH˜ KÕÃã «QÆ∞ ™êÜ«∞O|∞<£

LѨ#Ü«∞#O J~Ú# "≥O@<Õ «# ã¨Oã≤ Œú « <≥iyOKå_»∞.

J~Ú Õ ã∞nèO„ Œ∞Å ã=∞ãºÅ∞ Ô~O_»∞. ã<åºãq∞Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl

Ü«∂^Œ"ÕO„^Œ∞x HÍ^Œ#∞>ˇ@∞¡? ã¨u ã¨=∞‡ux á⁄O^Œx

"ÕOHõ@<å^èŒ∞xH˜ ã¨<åºã¨q∞K«∞Û>ˇ@∞¡? P HÍ~°º„Hõ=∞=Ú

‰õΩOÉèíHÀOÖ’ [iy# „Ѩ[Å∞ =∞~î°=Ú#∞ =ºuˆ~H˜OK«

=K«∞Û#∞. ÃÑ^ŒÌ Q˘_»= HÍ=K«∞Û#∞. PÜ«∞# `«O*Ï=Ó~°∞

áêʼnõΩ_»∞, ~°Ñ¶ ¨Ú<å^è Œ Éè í∂áêÅ∞x P HÍ~°º„Hõ=∞=Ú

[iÑ≤OK«=Åã≤#kQÍ JÉèíºiúOKå_»∞. •xHÍ ~åA B#<åfl_»∞.

D "å~°Î `≥eã≤ KåÅ=∞Ok q^•º"Õ`«ÎÅ∞ ѨO_ç`«∞Å∞ P

HÍ~°º„Hõ=∞O uÅH˜OK«∞@‰õΩ «O*Ï=Ó~°∞ KÕ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.

Jk „H©.â◊. 1621 á¶êÅ∞æ â◊√ Œú kfifÜ«∞. P „H˜ «O ~å„u

45 46

47 48

"ÕOHõ@<å èŒ∞xH˜ HõO\˜g∞ Œ ‰õΩ#∞ÔH ÖË Œ∞. "ÕOHõ@<å èŒ∞xQÍ

ÉèÏ~°º #<å^èŒQÍ =ke# J<å^èŒ∞xH˜ x+¨¯ $u ÖË^Œ∞.

ÉèíQÆ= ÕK«Ûù#∞ HÍ Œ#∞ ǨωõΩ¯ «#‰õΩ ÖË Œ∞.

L+¨ ó HÍÅѨ٠"≥Å∞QÆ∞ ~YÅ∞, â◊√Éèí Ѷ∞_çÜ«∞ ã¨g∞Ñ≤™ÈÎO Œx

≥eáê~Ú.

HõOII "ÕOHõ@<å èŒ∞x ÔQ·H˘x

ã¨OHõÅÊ=Ú *Ëã≤<å~°∞ ã¨<åºã¨O|∞<£

ÖˇOHõ‰õΩ xÑ≤ÊOK«OQÍ

[OHõHõ å<å ã¨∞nèO„ Œ 㨠Œ∞æ~°∞ÅO «<£

«O*Ï=Ó~°∞ ~å[„áê™ê Œ=Ú# P =∞ÇÏŸ «û=O q^•fi#‡∞Å

ã¨=∞Hõ∆OÖ’ ~åAQÍi P èŒfi~°ºOÖ’ ã¨∞nèO„ Œ∞ŠѨ~°º"ÕHõ∆Ö’

[iyOk. «# „Ñ≤Ü«∞ t+µºxH «∞sÜ«∂„â◊=∞=Ú xzÛ PÜ«∞#

~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞úÅx <å=∞Hõ~°=Ú *Ëã≤ nHõ∆xKåÛ~°∞. QÆ∞~°∞

ã∞nèO„ Œ∞Å∞, =∞~î°O Ñ‘~îåkèÑu Ñ@ìO Hõ\Ïì~°∞. â◊OY=Ú#∞O_ç

Ѩq„ « [ÅO`À ™êfl «∞x *Ëâß~°∞.

WHõ ÃÑ · P "ÕOHõ@<å^è Œ∞_ »∞ NǨÏiH˜ `«Ñ¨Ê Z=iH©

#=∞㨯iOK«_»∞. Pj~°fik™êÎ_»∞. HÍx Z=i Pjã¨∞ûÅ∞

á⁄O^Œ_»∞. ã¨fã¨∞`«∞Å∞, `À|∞@¡`À ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞.

=∞Ç~åÅ∞, Ñ@∞ì =„™êÎÅ∞, PÉèí~°ÏÅ∞, ã≤÷~°K«~åã∞÷Å∞ =∂>Ë

ÖË Œ∞. â◊s~° áÈ+‰õΩ =∂„ «"Õ∞ uO_ç, =∞~î°O ÃÑOÑÙ‰õΩ =∂„ «"Õ∞

t+¨µºÅ∞. Hõ_»™êi «#Ü≥∞ Œ∞@ q#„=Ú_≥· xÅ∞K«∞#fl „Ñ≤Ü«∞

t+¨µºxH˜ «# ã¨fiѨfl ™êHÍ~åxH˜ ã¨~°fiO «ºlOz# P ≥·=

ã¨fi~°∂ѨÙx QÆ∞~°∞ ã¨∞nèO„ Œ∞Å∞ D q èŒOQÍ Pj~°fikOKå~°∞.

<åÜ«∞<å!....

ã‘II "Õ •O « ™ê„=∂[º Ñ‘~î°O|∞<≥H˜ #

"ÕOHõ@<å èŒ∞_®! q+µ‚xK«Ûù

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞_»# h~å[#O|∞Å <˘Ok

NǨÏi ã¨OHõÅÊ ã≤kúÜ«∞QÆ∞ «!

' èŒ# Œ∞x— q∞Oz# èŒ# ã¨OѨ ŒÅ∞ QÆeæ

N~å=Ú =∞OzÜ«Ú Hõ~° QÆÅ∞æ

QÆ∞~°∞ 'ã¨∞ˆ~O„ Œ∞—Å ÉèíHÎ ‰õÄ_»∞#∞ g∞H˜OHõ

Ü«∞u 'q[ÜÕ∞O„ Œ∞—Å Ü«∞â◊=Ú QÆÅ∞æ

Ñ‘~îåkèѨu"ÒK«∞ =∞~î° =∞#fl#Å∞ ɡOK«∞,

"å ŒOѨ٠‰õΩâ◊Å « =~°Å∞ QÍHõ!

P"≥ II JO «∞ÖËHõ ÃÑ~°∞QÆ∞ PK«O„ Œ å~å~°

=∞O « g∞ Œ∞ H©iÎ JÅ~°∞ QÍHõ!

=¸Å~å=∞K«O„ Œ=¸iÎ J «∞º «Î=∞

n"≥#Å#∞ '=$+≤ª— ÕÅ∞ÛQÍHõ!

<Õ\ ˜#∞O_ç N~åѶ¨∞"ÕO„^Œ f~°∞úÅ∞ =∞^èŒfi Ñ‘~îåkèѨuQÆ

Ü«∞â◊â◊ÛO„kHõÅ xÅ∞`«∞~°∞ QÍHõ. N ã¨∞nèO„^Œ∞Å∞ =∞~î°

ÉÏ^茺`«Åhfl „Hõ=∞=ÚQÍ ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ∞ʼnõΩ XѨÊyOKå~°∞.

ã¨O™ê÷#Ѩ٠=¸Å q„QÆǨÏ=ÚÖˇ·# =¸Å~å=∞K«O„^Œ∞x

q„QÆÇÏ=Ú kyfi[Ü«∞ ~å=Úx q„QÆÇÏ=Ú, [Ü«∞[Ü«∞~å=Úx

q„QÆÇÏ=Ú, N=∞ è•fiKå~°∞ºÅ "åiH "Õ Œ"åºã∞_»∞ ™êH∆Í « iOz

Xã¨y# Ãã·H õ`« q„QÆǨÏ=ÚÅ∞ Ô~O_çO\ ˜x "Õ^•O`«

„QÆO èŒO|∞Å#∞, âıfi « Kè«„ «=Ú#∞, qO*Ï=∞~°Å∞, ãfi~°‚ ÑÅ¡H,

=Ú#flQÆ∞#q N~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞úÅ Jnè#=Ú QÍqOK«|_ç#q.

HõOII « Œ#O «~°=Ú ã∞nèO„ Œ∞Å∞

=Ú Œ=ÚQÆ ≥· fi «OѨ٠"åºÑÎ=Ú#ÔH· „| «∞‰õΩ<£

‰õΩkiOz, Ô~O_»∞ Uà◊§‰õΩ

« Œ∞Ѩi |$O^•=#=Ú# «#∞=Ù#∞ g_≥<£.

D q èŒOQÍ „H©.â◊. 1623Ö’ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ «=∞ QÆ∞~°∞=Ù#∞

HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞.

Wk=~°Ö’ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ‰õΩOÉèíHÀOÖ’ Éèí~°Î ~åHõ‰õΩ "Õ~Ú

Hõà◊§`À Z Œ∞~°∞ K«∂z# ã~°ãfiu K≥=ÙʼnõΩ „Ñ[Å QÆ∞ãQÆ∞ãÅ∞

Jã¨Ê+¨ìOQÍ qxÑ≤OKå~Ú. `«# Éèí~°Î ã¨#ºã≤OK≥#@. `«#

QÆ Õq∞\˜? Uk x[O Uk J| ŒúO?

LII huH˜ =∂~°∞¿Ñi «_»∞ h=∞=Ú g_»_»∞ èŒ~°‡=¸iÎ U

<åux èŒ~°‡ÑuflÜ«∞x #"≥∞‡<˘ Ü«∂"≥∞‰õΩ À_»∞ h_»Ü«∞ø

KÕ «Å EѨ٠K≥ѨC#k NǨÏi Q˘Å∞Û#∞ "Õ Œ É’ 茉õΩO

_® «_≥ W@∞¡ *ËÃã#x JO Œ~°∞ *ˇÑ≤Ê# #=∞‡â◊Hõº"Õ∞!

D q èŒOQÍ «Åz, ~ÀkOz XHõ xâ◊ÛÜ«∂xH P"≥∞ =zÛOk.

«# Ѩل «∞x. =k# ÉÏ=QÍ~°¡ ~°Hõ∆ H˘Ñ¨ÊyOz P"≥∞ XHõ

Ñ≤zÛ^•xÖÏ #_»∞ã¨∂Î «O*Ï=Ó~°∞ |Ü«∞Å∞ ÕiOk. HÍx

=∞<À "Õ Œ# ÉèíiOK«ÖËHõ ^•iÖ’ XHõ áê_»∞|_»¤ ÉÏqÖ’H˜

Œ∞q∞H˜ P «‡Ç¨Ï «º *Ëã¨∞‰õΩOk. Z#fl_»∂ J@∞=O\˜ hK«Ñ¨Ù

Ѩx KÕÜ«∞~å^Œ∞. Ѩ~°=∂`«‡ WzÛ# rq`åxfl PÜ«∞#

=ÚyOKåe QÍx, =∞^è Œ ºÖ’ =ÚyOK«@O PÜ«∞#

ã¨~fiâ◊fi~° åfixfl kèHõ iOK«>"Õ∞ Hõ •. Jk «Ñ¨C.

ÕII á⁄O ≥<å ÉèÏ=∞ P qkè Lã¨∞~°∞ ÉÏã≤

XHõ ÃÑ·âßz ~°∂Ѩ=Ú<£ Ü«Úifi g_ç

ã¨fi~°æ è•=∞=Ú‡ *Ë~°∞@ [~°∞QÆ •Ü≥∞

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞_»∞ Wk Ez JѶ∞=Ú ÉÏÃÑ

™êfiq∞ NǨÏix „áêiúOz P"≥∞ P «‡‰õΩ Ñ¨ÙºQÆu x=∞‡x

HÀi P ~°∂Ѩ=ÚÃÑ· =∞O„ «[ÅO ã¨O„áÈH∆OK«QÍ<Õ P"≥∞ P

~°∂ѨO = Œe ã¨fi~°æO á⁄OkOk.

WHõ Ü«∂ Œ"ÕO„ Œ∞_»∞ ‰õÄ_» [iy# ^•O\’¡ ™êfiq∞ «¿ÑÊq∞

ÖË Œx, Jk NǨÏi ã¨OHõÅÊO Jx „QÆÇ≤ÏOz =Ú#∞Ѩ\˜

=Öˇ<Õ =∞^è Œfi=∞`« „áêâ◊㨠κ=Ú#∞ „ѨKå~°=Ú KÕÜ«Ú

HÍ~°º„Hõ=∞=Ú#∞ KÕÑ>ì#∞. PÜ«∞# z=~°‰õΩ Hõ$ëê‚#n f~°=Ú#

'=¸_»∞=∂Öˇ— J<Õ KÀ@ |$O^•=#ã¨∞÷Öˇ ·<å~°∞. WHõ

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ J= «iOKå~°∞. ã¨OÉèí"åq∞ Ü«ÚˆQ Ü«ÚˆQ...

J<Õ Hõ^• Ѩ~°=∂`«‡ "åQÍÌ#O. ~åѶ ¨∞"ÕO„^Œ∞_»O>Ë

áêѨq=Ú‰õΩÎÅx QÍqOz t+ì HÍ=∞#Å∞ fˆ~Û"å_»x J~°úO.

D J=`å~°=¸iÎ KÕÜ«∞É’ÜÕ∞ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ `≥e¿ã

HÍÉ’Å∞, ã¨∞nèO„ Œ∞ÅH˜ ã¨fiѨfl=Ú# =¸Å~å=Úx P Õâ◊O

‰õÄ_® JÖψQ [iyOk. N~åѶ∞"ÕO„ Œ∞xH˜ J «ºO « „Ñ≤Ü«∞

t+µº_≥·# JÑÊÏKå~°∞ºÅ∞ 'FO N~åѶ∞"ÕO„^•Ü«∞#=∞ó— HõO>

"Õ∞Ö·# JëêìHõ∆s =∞O„ «O ÖË Œx Kå\Ï~°∞. ã≤nÌ=∞ã¨∂ £ MÏ<£

=O\ J#º=∞ «ã∞÷Å∞ ≥·=OQÍ ÉèÏqOKå~°∞. H=ÅO PÜ«∞#

r=# HÍÅOÖ’<Õ HÍ Œ∞, ã≤kúá⁄Ok# «~°∞"å « (|$O^•=#

"åã¨∞ÅÜ«∂ºHõ) ‰õÄ_® PÜ«∞# =∞Ç≤Ï=∞ Éèí‰õΩÎÅ#∞, WOw¡+¨µ

^˘~°Å‰õΩ (ã¨~ü^ä•=∞ãπ =∞„<À) ‰õÄ_® J=QÆ`«=∞~ÚOk,

J=Ù «∞#flk WHõ=ÚO Œ∞ J=Ù «∞Ok. PÜ«∞# ~°K«#Å∞ ã<å «#

èŒ~°‡ „ÑÉ’ èŒ<å Hõ~°nÑ≤HõÅ∞. PÜ«∞#‰õΩ K« Œ∞=ÙÅÃÑ·QÆÅ l*Ïã

J#O`« ^è•~å"åÇ≤ÏHõÖÏ ™êyOk. Ѩi=∞àÏKå~°∞ºÅx

QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, N~åÜ«∞Å"å~°x Éèí‰õΩÎÅ∞, ~åѶ∞"ÕO„^•! Jx P~°∞ÎÅ∞

PÜ«∞##∞ Ñ≤eKÕ"å~°∞.

PII ÑÓ~°fi[#‡Ü«∞O Œ∞ L Œ~ÚOK≥ h «_Õ

"åºã¨~åÜ«Ú _»#∞K«∞ "åã≤ÔHÔH¯

áêO_çf QÆi=∞Ü«Ú = ŒÅHõ "≥O\Ï_≥

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞_»xfl Åaúá⁄O ≥

x~°O «~° ÉèíQÆ= 蕺#O «áÈnH∆Í „|ÇχK«~°ºO P`å‡=Ö’Hõ#O

Z=fiiÔH·<å J˜=∂k ã≤ Œ∞úÅ∞ ≥·= «fiO KÕ‰õÄ~°∞™êÎ~Ú. WHõ

J=`å~° ѨÙ~°∞+¨µÅ ã¨OQÆu "Õ~ K≥ѨÊ=Öˇ<å!

WHõ N~åѶ∞"ÕO„ ŒÜ«∞u k#K«~°º <˘Hõ =∂~°∞ K«∂_»O_ç.

ã‘II "Õ∞Å∞ H˘Å∞ÊÅ∞ áê_»Hõeã≤ ÉèíHõÎ [<åo

P 'â◊Ü«∞<À^•ú#— =∞ѨÙ_»∞ [~°∞QÆ∞

≥·=„áê~°ú# Ü≥ÿ∞# nqOz Éèí‰õΩÎÅ<£,

HÍ"Õi ™êfl#O|∞ QÆ~°Ñ¨Ù QÆ∞~°∞Å∞.

49 50

51 52

JëêìHõ∆s, ^•fi ŒâßHõ∆s =∞O„`åÅ

[Ñ≤~ÚOz =∞$uÎHÍ ™êfl#=∞QÆ∞#∞

Ѩ~°=∂ «‡‰õΩ#∞ "ÕÅ∞Ê =~°∞ÅHõO ŒiH˜x

J~°…ºO|∞e «∞Î~°∞ J#Ѷ∞_»O «

ÕII Hõ\ì HÍëêÜ«∞ =„™êÎÅ∞, Ѷ∞#Ѩ٠QÀÑ≤

K«O Œ#O|∞`À <å=∞O|∞ K«Hõ kkÌ

„Ѩ= =∞O„ «=Ú [Ñ≤~ÚOz Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞Å∞

PÇ≤ÏflHõO|∞Å∞ n~°∞Î~°∞ JO « å=Ú

« Œ∞Ñi U ≥·# ÑÙ~å „â◊= HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ áêÖÁæO\Ï~°∞.

J#O «~°O «# Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ( «#QÆ∞~°∞=Ù ã¨∞nèO„ Œ∞#ˆH

QÆ∞~°∞=ÙÅ∞) J~Ú# q[ÜÕ∞O„ Œ f~°∞úÅ |$O^•=#O K«∂ã≤

™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O KÕ™êÎ~°∞. „`À=Ö’<ÕQÆÅ ‰õΩOÉèËâ◊fi~°∞xH˜

#=∞㨠iOz =∞~î°O KÕ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. WHõ "å~°∞ PKå~°∞ºÅ∞.

PÜ«∞##∞ q∞Oz# J 蕺Ѩ‰õΩÅ∞ ˘~°Hõ~°∞.

LIIKÕi# t+¨º =∞O_»eH˜ KÕ «∞~°∞ É’ èŒ# „|Ǩχ ã¨∂„ «=ÚÖò

f~°∞QÆ '=∞ èŒfi— É’ èŒ#Å ÕÅ∞Î~°∞ 'N[Ü«∞f~°ú— É’ èŒ#Öò

"åi ≥ ÑÓ~°fi [#‡Ü«∞QÆ∞ '"åºãÜ«∞fO„ Œ∞—Å ã∂„ « ÉèÏ+º=ÚÖò

g∞i# <≥·Ñ¨Ù˜<£ QÆ∞~°∞Å∞ "Õ∞\˜ q èŒO|∞# *ˇÑ¨C#O «@<£

D q èŒ=ÚQÍ JÑ~åÇÏ‚=Ú =~°‰õΩ ™êfiq∞ áê~î° „Ñ=K«#=ÚÅ∞

H˘#™êyO`«∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ ™êfl#=∂K«iOz â◊√^Œ∞ úÖˇ ·

N=¸Å~å=∞K«O„ Œ∞x, QÆ~°∞_»"åÇÏ# NÅH©∆ ‡ <å~åÜ«∞∞x,

kyfi[Ü«∞ ~å=∞K«O„^Œ=¸iÎ q„QÆǨÏ=ÚÅ`Àáê@∞ `«#

ã¨fiǨÏã¨Î=ÚÅ`À K≥H˜¯# NHõ$+¨‚ „Ѩu=∞#∞ =∞O„`« `«O„`«

Ü«ÚHõÎ=ÚQÍ JiÛOK≥ Œ~°∞.

HõOII « Œ#O «~°O|∞ q+µ‚x

Ѩ Œ=ÚÅ ã¨Êi≈Oz k=º áê^À ŒHõ=Ú<£

=Ú Œ=ÚQÆ 'aHõ∆— „Ѩ™ê Œ=Ú

J ≥ Ü«∞x ÔQ·H˘O Œ∞~°O « P QÆ∞~°∞ Õ=ÙÖò

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞ʼnõΩ q~å=∞=∞#∞ #kÜÕ∞ ÖË Œ∞. PÜ«∞# <Õ\"åi

=Ö '#_»∞=Ú "åÅ∞Û@— <≥~°∞OQÆ~°∞. aèHõ∆ ã‘fiHõiOz# "≥O@<Õ

t+µºÅ‰õΩ "åºHõ~°O, «~° âß„ãÎ=Ú É’kèO «∞~°∞. ÑO_ç «∞Å`À

QÀ+≤ª [iÑ≤ "Õ •O « q+Ü«∞=ÚÅ∞ K«iÛOK≥ Œ~°∞. «∞@ì «∞ Œ‰õΩ

'ã¨~°fi NHõ$ëê‚~°Ê=∞ã¨∞Η Jx =ÚyO «∞~°∞. "å~°∞ J ≥· fi «

ã≤ •úO «=Ú#∞ qÉèËkOz "åkOK«∞#ÑC_»∞ J ≥· fi « QÆ∞~°∞=ÙÅ∞

‰õÄ_® B~å ZO « Q˘Ñ¨Ê «~° ѨO_ç «∞_»∞ J#∞‰õΩ<Õ"å~°@.

=∞ èŒfi"Õ∞ Ѩ~°=∂ «‡‰õΩ Œyæ~° ^•i J#∞‰õΩ<Õ"å~°@.

WHõ ™êÜ«∞Oã=∞Ü«∞=∞=Ù «∞Ok. =∞~°Å ™êfl# =∂K«iOz

â◊√zÜ≥ÿ∞ N=¸Å~å=Úx JiÛOz, áêÅ∞ ÑO_»∞¡ <≥·"Õ Œºq∞zÛ

|OQÍ~°∞ Ñ¨à‹§~°=ÚÖ’ Ǩ~°uK≥Û Œ~°∞. XH˘¯Hõ ѨC_»∞ 蕺#

ã¨=∂kèÖ’xH˜ "≥o§áÈÜÕ∞"å~°∞. «# =¸Å~å=Úx, PÜ«∞#

"åˆQæÜ«∞HÍ~°∞Öˇ · J^Œ∞ƒù`«"≥∞ ÿ# 'Hõ#fl_»— H©~° Î#Å∞ áê_ç

P~åkèOKÕ"å~°∞. J@∞=O\˜ XHõ H©~°Î#......

''WO^Œ∞ Z#ÔQ QÀqO^Œ! x#flÜ«∞ áê^•~°qO^Œ= `À~À

=Ú‰õΩO Œ<≥——

Ѩije¿ãÎ P H©~°Î# J~°úO D Ѩ ŒºOÖ’ WÖÏ LO@∞Ok.

PII ¿ÇÏ =Ú‰õΩO Œ! h Œ∞ WOÃÑ·# Ѩ ŒÑ¨ Œ‡

Œ~°≈#O|∞ x=Ú‡ ŒÜ«∞#∞ EÑ≤

"Õ~°∞ ^•iÖË Œ∞ <å ~°Hõ∆ ÉèÏ~°=Ú‡

JO « h ≥ «O„_ç! J~°ƒù‰õΩ_»#∞.

«# J Œ∞ƒù « gÏ <å Œ=Ú`À «# Q˘O «∞ q∞o «O *Ëã≤

''Éè·~°q—— ~åQÆOÖ’ N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ áê_»∞ «∞#fl Œ$â◊ºO

Hõà◊§=ÚO Œ∞ ≥K«∞ÛHÀO_ç J Õ Hõ∆OÖ’ "åi Ñ~°=∞ÇÏOã g∞

ÉÏ èŒº « fã¨∞‰õΩO@∞Ok. WÖÏ „áêiúOK«O_ç.

53 54

55 56

PII ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ h"≥ ~°Hõ∆=Ù <åÉ’\˜

"åi k‰õΩ¯ h"≥ Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞_»∞

h"≥, EѨ=Ü«∞º <Õ<≥~°∞QÆ#∞ âß„ãÎ

*Ï˝#=∞ã¨Å∞ ÖË Œ∞ „â◊ ŒúÜ≥ÿ∞#

~åѶ∞"ÕO„ Œ! ZÅ¡ h ŒÜ«∞.....

HÍÅK«„HõO ˘~°∞¡ «∂<Õ =ÙOk. Jk Z=iHÀã¨O PQÆ Œ∞ Hõ •.

DÖ’QÍ KÀà◊ ~å[ºOÖ’ ~å[H©Ü«∞ ã¨OH∆ÀÉèíO «Å ZuÎOk.

z#fl z#fl =∞O_»ÖÏnè#∞Å∞ H˘\Ï¡_»∞HÀ™êQÍ~°∞. <Õ#∂

=Ù<åfl#x Œi„ Œ Õ= « åO_»==∂_çOk. Hõ~°∞=Ù =zÛOk.

KÀà◊ ~åA ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x â◊~°∞ "Õ_®_»∞. ^•xH˜ ™êfiq∞

WÖÏ J<åfl~°∞.

HõOII =K≥Û Œ «O*Ï=Ó~°∞#

"≥∞K«ÛQÆ H˘<åflà◊§áê@∞ g∞ÉÏQÆ∞#ÔH·

ÃÇÏzÛ# „Ñ‘u`˘ xeK≥ Œ

WK«ÛHõ=ÚÅ∞ n~°∞ g∞‰õΩ WHõ<À ~å*Ï!

P q èŒOQÍ «O*Ï=Ó~°∞ KÕi# ™êfiq∞ 12 ã¨O= «û~°=ÚÅ∞

«O*Ï=Ó~°∞ „Ѩ[Å#∞ HÍáê_ç H∆Í=∞=Ú `˘ÅyOz<å~°∞.

™êfiq∞ ÃãÅ=_çQÍ~°∞. ‰õΩHõ `ÀHõ =OHõ~°#fl@∞¡ ~åAÅH P„QÆÇÏO

J#∞„QÆǨÏO Ô~O_»∂ Hõ∆˜Hõ"Õ∞. ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞#‰õΩ KÀà◊~åA

~° «flÉèí∂+≤ « HõO~îåÉèí~°=Ú#∞ ã=∞iÊOK«∞H˘x «# Hõ$ «[ «

Kå@∞‰õΩ<åfl_»∞.

ÕII #qfi, "≥·~åQƺ"≥ÚÑ≤Ê# #Ü«∞#=ÚÅ`˘

~° «flÇ~°O|∞ "Õã≤i ~°QÆ∞Å∞K«∞#fl

Ü«∞[QÆ∞O_»O|∞#O Œ∞#, JO « ÑxH

„‰õΩ Œ∞ú_®Ü≥∞#∞ P~åA '‰õΩ «‰õΩ «— =∞x

ZO « JÇÏOÉèÏ==Ú? ~åA q+µ‚ JOâ◊A_»∞ JO\Ï~ J\ì

<Õ#∞ ãfiÜ«∞OQÍ |ÇïHõi¿ãÎ u~°ã¯i™êÎ_® J#∞‰õΩx AQÆ∞Ñû`À

=∂¡#=∞~Ú# = Œ#O`À =ÚÉèÏ=OQÍ LO_çáÈÜ«∂_»∞ ~åA.

Hõ∆OÖ’ ^•xx „QÆÇ≤ÏOz# Ü«∞u~åA JO`«~°æ`«∞_≥·#

Ñ~°â◊√~å=Úx PÇfixOz „áêiúOz h\˜ ˘>ìÖ’ KÕ~ÚÃÑ\˜ì#@∞¡

Ü«∞[ ‰õΩO_»OÖ’ KÕ~ÚÉ\˜ì Ç~åxfl "≥eH fã≤ ~åAHKåÛ~°∞.

HõOII ≥·=O a «_»x Ü≥∞iÔQ#∞

P "≥#¯#∞ Hõ∆=∞#∞ "Õ_≥ J„â◊√=ÙÖÁÅ∞Hõ<£

nqOz, `å#∞ =zÛ#

`å=Ù#H Ü≥∂y~åA «~°eiÜ«∞O «<£

D q èŒOQÍ HÍ=∞, „HÀ èŒ, Ö’Éèí, "≥∂Ǩk Ji+¨_®fi~åæÅ#∞

[~ÚOz# ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ ‰õΩOÉèíHÀO =∞~°Å KÕ~å~°∞. J ≥· fi «

ã≤ •úO`åxfl ã≤ •úO « Ñ~°OQÍ qÉèËkOKÕ "å~ QÍx, J ≥· fi «∞ÅÃÑ·

™êfiq∞H˜ U ^Õfi+¨=¸ ÖË^Œ∞. Hõ~°‡ |O^è•Å∞QÆÅ r"å`«‡

Ѩ~°=∂`«‡ Ü≥∞#fl\˜H˜ HÍ<Õ~°^Œx PÜ«∞# "å^Œ#. P "å^Œ<å

Ѩ\˜=∞ J ≥· fi «∞Å<Õ q㨇ܫ∞ Ѩ~°KÕk. K«~°Û « Œ#O «~°O,

P II âßÅ∞=Å#∞ QÆÑ≤Ê K«Hõ QÍ =∞xflOz

™êQÆ#OÑÙ "å~°∞ ™êfiq∞Ü«∞O «

=∞ «=Ú „âı+ì"Õ∞^˘ K« «∞~° «<£ É’kèOK«∞

xO Œ*ËÜ«∞ Ô~ѨÙ_»∞ xѨÙ∞ÖˇO Œ∞

Ü«∞uH˜ ã≤÷~°x"åã¨=Ú ~åQÆ |O èŒ=Ú x+≤ Œú=Ú QÍ# "å~°∞

ã^• ãOKå~°∞Ö· „Ñ[ʼnõΩ ÉèíQÆ=<å‡~°æ=Ú É’kèOK«∞K«∂ =∞Oz

K≥_»¤Å∞ K≥ѨCK«∞O_»=Öˇ#∞.

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ ‰õÄ_» J>Ë¡ xâ◊Û~ÚOz =ÚO Œ∞QÍ «∂~°∞Ê

kâ◊ Ѩ~°º@#<≥#∞flH˘xi. Hõ=∞ÖÏÅÜ«∞=Ú, J~°ú<åsâ◊fi~°=Ú

HÍ"Õi ™êQÆ~°ã¨OQÆ=∞O Œi≈OKå~°∞.

PII JK«@#∞O_ç KÕi~å =∞øx ~å"Õ∞â◊fi

~°O|∞, QÍOz<å~°∞ ~å=∞¿ã «∞

|O èŒ#=Ú‡, Œ~°ƒ áê#∞Ê#∞ Œi≈Oz

™êfl#=∂_ç<å~°∞ ™êfiq∞Ü«∞K«@

57 58

59 60

N~å=∞K«O„ Œ=¸iÎ ¿ã «∞=Ù xi‡Oz [Åkè ^•\˜ ~å=

ã¨OǨ~°O KÕã≤# ÉèÏ~° å=x áê ŒÑ¨Ù z\˜H˜# "ÕÅ∞ Jk.

JK«@#∞O_ç J#O`«â◊Ü«∞# ™êfiq∞x (u~°∞=#O`«Ñ¨Ù~°O)

Œi≈OKå~°∞. « Œ∞Ѩi `å„=∞Ѩs‚ #nf~°O KÕ~å~°∞. JK«@

ã¨OѶ∞O #∞O_ç "≥e"ÕÜ«∞|_ç ÉÏ èŒ Ñ¨_»∞ «∞#fl XHõ |_»∞QÆ∞

„ÉÏǨχ∞x Ez «# â◊OM’ ŒHõ=Ú "åxÃÑ· zÅHõiOz

PII ™ê\˜ "å_»#OK«∞ *Ïe ã¨∞O «Ü«Ú ÖËHõ

ÉÏ èŒÃÑ@∞ì\˜@∞¡ áê_çHÍ Œ∞

«ÑC *ËÜ«∞‰õΩO_» èŒ~°#∞O_»∞ <≥=fiO_»∞?

Hõ∆=∞Ü≥∞ ÖËx "åi [#‡ÜÕ∞Å?

Jx =∞O ŒeOz P „ÉÏÇχ∞Å∞ "åxx «=∞Ö’ HõÅ∞ÑÙ‰õΩ<Õ@∞¡

KÕâß~°∞. JK«@#∞O_ç =∞^è Œ∞~åѨÙi KÕ~å~°∞. „H©.â◊.

1623–1659 HÍÅOÖ’ u~°∞=∞Å <åÜ«∞‰õΩ_»∞ =∞^èŒ∞~°

áêʼnõΩ_»∞. N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å Ñ~°=∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ (QÆ∞~°∞=ÙQÍi

QÆ∞~°∞=Ù) N q[~¸O„ Œ f~°∞úÅ ã¨=∞HÍe‰õΩ_≥·# JѨÊÜ«∞º

nH˜∆`«∞Å∞QÍi =∞#∞=∞_»∞ hÅHõO~î° nH˜∆`«∞Å∞ u~°∞=∞Å

<åÜ«∞‰õΩx q^•º =∞O„u DÜ«∞# J„QÆ„âı˜ J ≥· fiu. =∞ èŒfi

ã≤ •úO «O, ≥· fi « ÉèÏ=# nH∆ «∞Å∞QÍi =∞#ã¨∞‰õΩ #K«Ûxq.

J ≥· fi «∞ÅO Œ~°∂ qt+ì=∞x ÉèÏqOKÕ ÉèÏ@ì g∞=∂Oã#∞

"å~°∞ ‰õ∆Ω‚=ÚQÍ ÑiîO «∞~°∞. =∞ èŒ∞fi_»~Ú# ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x P

g∞=∂O㨠QÆ∞iOz „ѨtflOKå~°∞ nH˜∆`«∞Å∞. ™êfiq∞H˜ D

g∞=∂Oã¨Å∞ XHõ ÖˇHͯ

HõOII g∞#O|∞ <˘Hõ ^•xx

=∂#=Ù_˘Hõ K≥é∞=Ù #∞O_ç =∂iÊ_ç KÕÜ«∞<£

U<å_»∞ „áê "≥Ú ŒÅ Œ∞

P #∂ «fl «\ÏHõ=∞O Œ∞ J ≥qkè "≥∞ÅQÆ∞<£

J\Ï¡Q ™êfiq∞H H˘ «Î q+Ü«∞O J#∞#k ÖËHõ U^•x Z#∞fl‰õΩ<åfl

J#~°æà◊OQÍ "åkOz J= «Å"åix z «∞ÎKÕ¿ã"å~°∞. N"åi

áêO_ç «ºO hÅHõO~î° nH∆ «∞Å∞QÍix x"≥fi~° Ñ~°zOk. "å~°∞

XHõ U#∞QÆ∞ JOÉÏsÃÑ· N"åi ã¨OHõÅ<å „QÆO è•Åhfl LOz

ѨÙ~° g^èŒ∞Ö’¡ Tˆ~yOz N~åÜ«∞Å áêO_ç`åºxfl "Õ<Àà◊§

á⁄y_®~°∞.

N"å~°∞ =∞ èŒ∞~°Ö’ g∞<åH©∆ ã∞O Œ~â◊fi~°∞Å, ~°OQÆ<å èŒ∞x

P"åã¨=∞QÆ∞ N~°OQÆO Ѩܫ∞#=∞Ü«∂º~°∞.

N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ Pq èŒOQÍ *·„ « Ü«∂„ « H˘#™êyã∂Î

PYi =∞lbQÍ '<å=∞Hõ Öò— KÕ~å~°∞. Jk „Ѩã≤ Œú #~°ã≤OǨÏ

H∆„ «=Ú. P ~ÀAÖ’¡ "≥Å∂¡~°∞ áêʼnõΩÅ∞ JÅ<å\ q[Ü«∞#QÆ~°

~åAÅ "å~°ã¨∞_»∞. P ~åA ‰õÄ_® «# ѨÓsfi‰õΩÅ=Öˇ Hõq

ÑO_ç « áÈ+‰õΩ_»∞. PÜ«∞# â‹·==∞`åaè=∂x. "åi P™ê÷#OÖ’

g~°Éèí„^Œ∞_»∞, Éèˇ·~°=Éèí@∞ì Jx W^ŒÌ~°∞ Q˘Ñ¨Ê ѨO_ç`«∞Å∞

~å*Ï„â◊Ü«∞OÖ’ LO_Õ"å~°∞.

PII ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞_»O « ~å*Ï„â◊Ü«∞=ÚÖ’x

ѨO_ç «∞Å`˘ [iÃÑ |Ǩïq èŒ=ÚÅ

¿Ñ~°∞ QÍOz#\ì "Õ •O « K«~°ÛÅ∞

ÔQÅ∞Ѩ٠á⁄Ok =∞ èŒfi H©iΠɡOɡ

P K«~°ÛÖ’ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å „ÑuÉèí Ez ~åA QÆ∞iÎOz =∞ èŒfi=∞ «

™ê÷Ѩ# «# ~å[ºOÖ’ [~°∞QÆ∞@‰õΩ J#∞=∞uOKå_»∞. «#

ÉèíHÎ Kå@∞HÀ\ÏxH˜ N"åiH˜ Z<Àfl =∞_»∞Å∞ =∂<åºÅ#∞

ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. D q èŒOQÍ ~åѶ∞"ÕO„ Œ™êfiq∞ ŒH∆

Õâ◊ áêO_ç «º *·„ « Ü«∂„ « =Úyã≤Ok.

XHõ =∞#q óÉèí=nÜ«Ú_»∞ J=∞~°"åk ã¨∞„|Ǩχº nH˜∆`«∞Å∞. "Õ∞=Ú

J ≥· fi «∞ÅO. =∂ =Oâ◊=¸ÅÑÙ~°∞+µ_»∞ Éèˇ·~°=Éèí@∞¡. DÜ«∞#

1605 A.D. <å\˜ "å_»∞. ™ê‡~°∞ÎÅ∞ J=@O KÕ « Ü«∞[˝

Ü«∂QÍÅ∞, „Hõ «∞=ÙÅ∞ KÕã≤ JO Œ~°∂ ™È=∞Ü«∂AÅ∞, nH∆ «∞Å∞

JxÑ≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. ¿Ñ~°∞¡‰õÄ_® hÅHõO~î° ™È=∞Ü«∂AÅ∞,

=∞$ «∞ºO[Ü«∞ ™È=∞Ü«∂AÅ∞, u=∞‡#fl nH∆ «∞Å∞. Éèˇ·~°= Éèí@∞ì

QÍi ÑÓ~°fiO =∂ WO\ ¿Ñ~°∞ '=∞O_»Q˘O_ç— "å~°∞. Éèˇ·~°=Éèí@∞ì

rq`«HÍÅO =∂i# '`«~åÅ∞— P^è•~°OQÍ L*Ï˚~ÚOѨÙQÍ

61 62

63 64

ÖˇHõ Hõ_ç Õ 1600 „H©.â◊. J~Ú =ÙO_®e Jx ÖˇHõ ÕeOk.

HÍ=Ù# =∂ Éè·~°=Éèí@∞ìQÍ~°∞, DÜ«∞# XHõ~ J==K«∞Û#∞.

~åѶ¨∞"ÕO„^Œ∞x „Ñ≤Ü«∞t+¨µºÅ∞ "≥OHõ‚ÖÏQÆ =∂ =Oâ◊

=¸ÅѨÙ~°∞+¨µ_»∞ ‰õÄ_® JHõ∆~° *Ï˝#O ÖËx"å_Õ. ã¨~°ã¨fif Õq

=Úãe =Ú ≥·Î Œ∞=Ù =Ö =zÛ ‰õ∆Ω^•~°∞Î_≥· =¸~°Û<˘Ok# J «xH

JO|e „`åÑ≤ Õ PÜ«∞# Ô~O_»∞ Àã≤à◊§ «~åfi « Hõ_»∞ÑÙ xO_çOk

«b¡ J<åfl_»∞@. •x HÍq_» Fi Œ∞~° Œ$+ì=O «∞_® WOH˘Hõ

QÆ∞Hõ `åy Õ QÆ∞~°∞=Ù ÖˉõΩO_®<Õ Ñ¨O_ç «∞_ç=ÜÕ∞º"å_ç=x

PÜ«∞##∞ WOH˘Hõ Q˘ÑÊ QÆ∞~°∞=Ù = ŒÌ‰õΩ ÑOÑ≤O Œ@. Éèˇ·~°=Éèí@∞ì

«~° âß„ãÎOÖ’ L ŒÌO_»∞_≥·, XHõ~åA P™ê÷#OÖ’x ÑO_ç «∞_çx

F_çÃãÎ PÜ«∞# B~å"ån J<åfl_»∞@. JѨÊ\ ˜ #∞Oz

Éè·~°=Éèí@∞ìQÍ~°∞ '=∞O_»Q˘O_ç Éè·~°=Éèí@∞ì— HÍHõ 'B~å"åk

Éèˇ·~°=Éèí@∞ìQÍ~°∞— JÜ«∂º~°∞. H˘O`«HÍÖÏxH˜ B~å"åk,

J=∞~°"åkQÍ =∂iOk.

W Õ x[=∞~Ú Õ <å [#‡ èŒ#ºO.

=∞Ǩ=∞ǨïÅKÕ « F@q∞‰õÄ_» QÆifiOK« «y# Õ.

N"å~°∞ ŒH∆ Ü«∂„ « Ñiã=∂Ñ≤Î KÕã≤H˘x, ŒH∆ Hõ#fl_»

lÖÏ¡Ö’ `«# Ü«∂„`« „áê~°OaèOKå~°∞. N=∞^è•fiKå~°∞ºÅ

t+¨µº_≥·# [Ü«∞ã≤OǨÏ~åA Ue# ã÷Å=∞k. ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞

NǨÏi ˆH∆„`«=∞~Ú# q+¨µ‚=∞OQÆà◊=Ú#∞, t=ˆH∆„`«=∞~Ú#

ã∞„|Çχº H∆„ «=Ú#∞ Œi≈Oz L_»∞Ñ≤ H∆„ «=Ú KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞.

™êfiq∞"åi Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ q[ÜÕ∞O„ Œ f~°∞ÌʼnõΩ JHõ _»

NHõ$+¨µ ‚x PÅÜ«∞=Ú<å#∞‰õΩx H˘O`« 㨠÷Å=Ú#flk.

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ JK«Û@ «# q_çk <Õ~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.

HõOII L_»∞Ñ≤ÖÁ Hõ$+µ‚x Ezi

Hõ_»∞ Ѩ~°=â◊=∞Ok Hõ$+‚QÍ<å=∞$ «=Ú<£

Hõ_»∞áê~° „QÀÅ ™êfiq∞H˜

J_»∞QÆ∞Å∞ <å@ºO|∞ *ËÃã <å#O Œ=Ú`À

L_»∞Ñ≤Ö’ #∞#fl HÍÅ=ÚÖ’ ™êfiq∞ Ü≥∞<Àfl K«Hõ x H©~°Î#Å∞

NHõ$+µ‚xÃÑ· „"åã≤ ãfiÜ«∞OQÍ "Õ∞QÀáêÖÏ JO@∂ áê_®~°∞.

WHõ _» N"åi „QÆO èŒ ~°K«# =@=$Hõ∆OÖÏ qãÎiOzOk.

N"åºã f~°∞úÅ∞ „"åã≤# 'K«O„kHÍ— J<Õ „QÆO è•xH '„ÑHÍâ◊=Ú—

J<Õ q=~° „"åâß~°∞. '<åºÜ«∞ =ÚHÍÎ=o— '`«O„`«nÑ≤H˜—

'Ñi=∞à◊— J<Õ „QÆO è•Å#∞ ‰õÄ_» „"åâß~°∞. „ÑHÍâ◊=∞#∞ „QÆO èŒ

~°K«# P ~åѶ∞"ÕO„ Œ™êfiq∞ ѨÓiÎ KÕâß~°∞.

ÕII ^•x#OH˜ « q∞zÛi ѨÓx QÆ∞~°∞Å∞

L_çÑ≤ Hõ$+¨µ‚# ÔHO «Ü≥∂ Ü«Ú#fl «=ÚQÆ

ÃÑ~°∞QÆ∞ zeÔH_ç Hõ$+¨µ‚x q„QÆǨÏ=Ú#∞

K≥H˜ |OQÍ~°∞ ÉÁ=∞‡#∞ KÕã≤<å~°∞.

D<å\H© =∞O„`åÅÜ«∞OÖ’ N~åѶ∞"ÕO„ Œ™êfiq∞ =∞~î°=ÚÖ’

P |OQÍ~°∞ ÉÁ=∞‡x Éèí‰õΩÎÅ∞ uÅH˜OK«=K«∞Û.

ã¨OKå~°=Ú <˘#iOK«∞K«∂ ™êfiq∞ "≥∞ÿã¨∂~°∞ Ѩiã¨~°

„áêO «=Ú#‰õΩ KÕi<å~°∞. Kåi„ «Hõ „áêâ◊ãκ=ÚQÆÅ N~°OQÆ

Ѩ@ìO KÕ~å~°∞. ^˘_»¤ Õ=~åA ^•xx áêeOK«∞ ~åA.

N"åi ѨÓsfi‰õΩÖ·# qÉèí∞ ÕO„ Œ f~°∞úÅ∞ x=ã≤Oz# JK«Û\˜

ãg∞Ñ „áêO «=Ú '#O[#QÆ∂_»∞— #O Œ∞ ™êfiq∞ x=ã≤OK«=∞x

„áêiúOK≥#∞. P U_»∞ «=∞ Kå «∞~å‡ãºnHõ∆ QÆ∞~°∞ Õ=ÙÅ∞ N~°OQÆ

Ѩ@ì=Ú#<Õ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. P ã¨O^Œ~°ƒù=Ú# =Å∂¡~°∞,

^Õ=~å[ѨÙ~ °=Ú#∞ Ô~O_»∞ „QÍ=∞=ÚÅ#∞ N"åiH˜

ã=∞iÊOz<å_»∞. «~°∞"å « z„ « Œ∞~°æ=Ú "≥·ÑÙ «=∞ „ÑÜ«∂=Ú

H˘#™êyOz<å~°∞.

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x P„â◊~ÚOz ™êfiq∞ ŒÜ«∞"Õ_≥_ç Éèí‰õΩÎ_˘Hõ_»∞

«#‰õΩ =ÚHÎ xÑ≤ÊOK«=∞x "Õ_»∞H˘#∞K«∞O_≥_ç"å_»∞. XHõ~ÀA

L#fl@∞¡O_ç ™êfiq∞ h‰õΩ x[=ÚQÍ =ÚHÎ HÍ=Öˇ<å? =ÚHÎ

D â◊s~°=Ú`À ÅaèOK« Œ∞. â◊s~° åºQÆ=Ú KÕÜ«∞QÆÅ"å Jx

J_çy<å~°∞.

JѨC_» «#∞....

65 66

67 68

PII h=Ù Œ∂Hõ=∞#fl xѨC# Œ∂ÔH Œ<£

â◊OHõ UÅ? #=Ú‡ ™êfiq∞ ##∞fl

¿ÑiÛ zux <Õ_≥ gH∆OK« g∞~°O «

«#∞=Ù g_»∞"å_» ŒQÆú=∞=QÆ.

P «_»ÑÊ\ HõÑC_≥ zu ¿ÑiÊOz, ™êfl#=∂K«iOz, â◊√kú*Ok

™êfiq∞ f~°ú=Ú ã‘fiHõiOz ™êfiq∞KÕ c*ÏHõ∆~°=ÚÅ∞ „"åÜ«∞|_ç#

P xѨCÖ’ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x 㨇iOK«∞K«∂ Œ∂ÔH#∞. z„ «=ÚQÍ

Hõ∆HÍÅ=Ú#∞ J «_»∞ ŒQÆú"≥∞ÿ áÈ~Ú<å_»∞. (<Õ\˜ HÍÅOÖ’

JO ŒiH© ≥eã≤# Õ D Ѩx [~°∞QÆ∞@‰õΩ Hõhã¨O <åÅ∞ÔQ· Œ∞

QÆO@Å∞ Ѩ_»∞ «∞Ok. ZÖˇ„HìH± F"≥<£ûÖ’ ÖÏQÍ Hõ>ìÅ zuÖ’

|∂_ç^Œ =∂„`«"≥∞ q∞QÆÅ@O J™ê^茺O. "åÜ«Ú^Õ=Ùh

Jyfl Õ=Ùh „áêiúOz ™êfiq∞ P qO « KÕâß~°∞. P rqx JÖÏ

=Ú‰õΩ΂ KÕâß~°∞.

~å=Ú_»∞O>Ë ~å=∞_»∂ LO\Ï_»∞ Hõ •. ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞efl

Õfi+≤OKÕ H˘O Œ~°∞ ™êfiq∞ t+¨µºx „Éèíq∞OѨ (Ç≤ÏѨfl>ÿ*ò) *Ëã≤

"åx Kå=ÙH˜ HÍ~°"≥∞ÿ<å~°x q=∞i≈OK« ™êQÍ~°∞. «Hõ∆"Õ∞

XHõ J Œ∞ƒù «O [iyOk. P q=∞i≈OK«∞ "åiH˜ XHõ J Œ∞ƒù «

Œ$â◊ºO Hõ#|_çOk. Ѷ∞O\Ï<å ŒO qxÑ≤ã¨∞ÎO_»QÍ, PHÍâ◊

gkèÖ’ "≥∞~°∞ã∞Î#fl k=º q=∂#OÖ’ K«xáÈ~Ú# P Éèí$ «∞º_»∞

T~°úfi Ö’HÍÅ"≥·Ñ¨Ù áÈ «∂ HõxÑ≤OKå_»∞. "≥∂Hõ∆ • « NǨÏi

J#∞=∞uÃãÎ "åÜ«Ú Õ=Ù_»∞ J\ì k=º q=∂#O J=∞i™êÎ_»∞.

Jk =∂#=ÙʼnõΩ Hõ#|_» Œ∞. J~Ú Õ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ «#g∞ Œ

JѨxO Œ "ÕÜ«∞É’~Ú# "åiHÀã¨O J㨠Œ$â◊"≥∞ÿ# P q=∂#

Œ~°≈#O K«∂Ñ≤OKå~°∞ QÍx Jk ™ê=∂#∞ºxH˜ HõxÑ≤OK« Œ∞.

=∞#O Z#fl_»∂ K«∂_»x „Ñ Õâ◊OÖ’<Õ ÔQ·_£ J=ã~°O J=Ù «∞Ok

Hõ •. =∞i WOH˘Hõ Ö’HõO ZÖÏ KÕ~°QÆÅO? «Ñ¨Ê‰õΩO_®

Z=~À =zÛ fã¨∞‰õΩ "≥àÏÎ~°∞. Wk x[O. q=~åÅ∞ =∂„ «O

„|u‰õΩO_»QÍ ≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O J™ê 茺O. =∞#O K«∂_» ÖËxk

Jã¨Å∞ ÖË Œ<Õ "å_»∞ =¸~°∞ö_Õ Hõ •.

JK«@#∞O_ç N"å~°∞ 'QÆ_»Q∑— KÕ~å~°∞. JHõ¯_»

g~°<å~åÜ«∞∞x H˘eKå~°∞. JHõ _»#∞O_ç H˜s@yi J#∞

„QÍ=∞=Ú#∞ KÕ~å~°∞. JHõ _» "≥OHõ@ ÕâßÜü∞ J#∞ ãOÑ#∞fl_»∞

™êfiq∞x «# WO@ aèHõ∆‰õΩ PǨfixOKå_»∞. ™êfiq∞ t+¨µºÖË

QÍHõ J «x |O èŒ∞ Ѩi"å~°=∞O`å qKÕÛâß~°∞. J «xH˜ ÃÑ ŒÌ

=∂q∞_ç `À@ LOk.

HõOII =∂q∞_ç ѨO_»¡ ~°ã¨O|∞#∞

™êfiq∞H˜ ~°∞z K«∂Ѩ<≥Oz 㨠Œƒù‰õΩÎ_»∞, P

=∂q∞_ç ~°ã¨"≥ÚHõ ˘>ìÖÁ

U=∂„ «=Ú â◊OHõÖËHõ WOѨÙQÆxOÃÑ<£

JÑC_˘Hõ Œ∞ãûOѶ∞@# [iyOk. Ü«∞[=∂x H˘_»∞‰õΩ z#fl

ÉÏÅ∞_»∞ „Ѩ=∂ Œ=âß «∞Î P `˘>ìÖ’ Ѩ_ç =∞~°˜OKå_»∞.

|Ü«∞@‰õΩ K≥ѨC‰õΩx U_»=ÖËx Ѩiã≤÷u. Éè’[<åxH˜

‰õÄ~˘Û#‰õΩO_» ™êfiq∞ ÖËzáÈ Õ KÕã≤O ŒO`å x+¨ÊùÅO.

™êfiq∞ "ÕOHõ@ ÕâßÜü∞ ŒOÑ «∞ʼnõΩ f~°úO Wã∞Î#flÑC_»∞

"å~°∞ Œ∞óYO PѨÙHÀÖËHõ Éè’~°∞=∞<åfl~°∞. ™êfiq∞ q+¨Ü«∞O

≥Å∞ã∞‰õΩx, =∞O„ « [ÅO zÅHõiOz J «º Œ∞ƒù «OQÍ ÉÏÅ∞x

ѨÙ#s˚q`«∞x KÕâß~°∞. Hõ$`«[˝`«QÍ ^Õâß~Ú, ™êfiq∞"åi

N Ñ‘~î°=Ú#‰õΩ P „QÍ=∞=Ú#∞ ã¨=∞iÊOKå_»∞. Ü≥∂QÆ∞ʼnõΩ

JÑ=∞$ «∞º=Ù J#QÍ JHÍÅ =∞$ «∞º=Ù#∞ ÑiÇ~°O KÕÜ«∞QÆÅ

k=ºâ◊HÎ LO@∞Ok. XHõ"Õà◊ Jk ãHÍÅ („|Çχ xâ◊Û~ÚOz#)

=∞$ «∞º=~Ú Õ Z=ˆ~O KÕÜ«∞ÖË~°∞.

ã=∂~°∞ #"å|∞ QÍi ‰õΩ=∂~°∞_»∞ q+ã~°ÊO HÍ@∞‰õΩ

QÆ∞~°~Ú JHÍÅ =∞~°O K≥O^•_»∞. ™êfiq∞ P Ü«Ú=~åAx

ѨÙ#s˚q «∞x KÕâß~°∞ ˆH=ÅO =∞O„ «[ÅO`À. Hõ$ëê‚ѨÙ~°O

«k «~° ÑÖ¡Å#∞ ™êfiq∞H Hõ$ «[ « À HÍ#∞HõQÍ ã=∞iÊOKå_»∞

ã=∂~°∞ #"å|∞. «~°∞"å « ™êfiq∞ 'â◊~°ãOy— J#∞„QÍ=∞=Ú

KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. JHõ _» g~°â‹·=ÙÅ∞ JkèHõ=Ú.

69 70

71 72

HõOII ÇÏ~°∞_Õ „âı+µª_»∞ JO Œ∞~°∞

ǨÏi<å=∞=Ú <åů^•ÅÛ~å t=Éèí‰õΩÎÖò

"å~°Å∞ „ÉÏǨχ Õfi+¨µÅ∞

"å~å QÆ∞~°∞â◊HÎE_» ÉÏÅÊ_ç ~°K«@<£

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x ѨsH∆OK«<≥Oz P g~°â‹·=ÙÅ <åÜ«∞‰õΩ_≥·# P

„QÍ=∞ Õâß~Ú XHõ =Úã¨Å=Ú (~ÀHõe) #∞ ≥Ñ≤ÊOz ^•xx

uiy zQÆ∞iOK«∞#@∞¡ *Ëã≤# ÇÏi Q˘ÑÊ «#=Ú #OwHõiOK≥ Œ#x

ã¨"åÅ∞ KÕÃã#∞. "Õ Œ =∞O„ «=ÚÅ∞ x[=ÚQÍ =∞Ç≤Ï=∂xfi «

=ÚÅx JOwHõiOK≥ Œ#x ѨeÔH#∞.

PII "Õ Œ=∞O„ « =∞Ç≤Ï=∞ q=iOz É’kèOK≥

™êfiq∞ "å\˜Ü≥ÚHõ â◊HÎ EÃÑ

™⁄OѨ٠g∞~° [kq ã¨∞„âß=º HõO~îå#

=∞Ç≤Ï=∞ EÃÑ QÆ∞~°∞_»∞ JǨÏ=Ú ÉÏѨ

P "Õ Œ=∞O„`ÀKåÛù~°`À J Œ∞ƒù «=ÚQÍ P "≥ÚO_ç ~ÀHõe

zQÆ∞iOz P‰õΩÅ∞ "≥ÚQÆæÅ∞ `˘_çy#k. WHõ P g~°â‹·=ÙÅ∞

„ÉÏÇχºÑÙ Q˘ÑÊ «#O JOwHõiOKå~°x "Õ~ K≥ÑÊ#Hõ ~°ÖË Œ∞

Hõ •! N"åi ѨO_»sѨÙ~° Ü«∂„ «Ö’ "åi ѨiKå~°‰õΩx ÉèÏ~°º

„Ñã= "Õ Œ#`À <˘ÑCÅ∞ „áê~°OÉèí=∞~Ú h~°∞QÍx =ãuQÍx

ÖËHõ ~åѶ∞"ÕO„^• h"Õ k‰õΩ¯ JO>Ë Jhfl qz„ «OQÍ Z=~À

ÑOÑ≤Oz#@∞¡ ã=∞‰õÄ_ç P"≥∞ ÑO_»O\ "≥ÚQÆa_»¤#∞ Hõ#flk.

âı+µ_»#∞ ÑO_ç « „âı+µªx XHõ „QÍ=∞=ÚÖ’ q[~¸O„ Œ

f~°∞úÅ ~°K«# '"åÔQ· fiYi— „Ѩ=∂=ÚQÍ "åkOz âı+¨µx

Ju ÕeHõQÍ F_çOKå~°∞.

PII ѨO_»sѨÙ~°=Ú# áêO_»∞~°OQÆx Q˘eÛ

H˘Å›Ñ¨Ù~°=Ú#O Œ∞ QÆ∞~°∞_»∞ |∂x

*Ëi Q˘ez<å~°∞ N=∞ǨÅH∆ ‡x

"å~°∞ '<åã≤‰õΩ— #‰õΩ Jiy~°O «

<åã≤H±Ö’ Ѩq„`« QÀ^•=s #k ™êfl#=∂K«iOz<å~°∞.

‰õ∆Ω^•~°∞Î_≥· „áêÏáêÜ«∞ ã≤÷uÖ’ #∞#fl XHõ ¿Ñ Œ „ÉÏǨχ∞x

™êfiq∞ HÍáê_ç<å~°∞. « Œ∞Ѩi =∞lb J~Ú# a*ÏѨÙ~°OÖ’

Ô~O_»= W„|Ç‘ÏO Jk «ëê J#∞ «∞~°∞+¨ ~åAx Ez

Pj~°fikOKå~°∞. Jxfl=∞ «=ÚÅ Ñ~°"≥∂ ÕÌâ◊ºO XHõ >Ë#x #"Õ∞‡

P ~åA N"åix H˘ez [QÆ Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ Jx a~°∞ Œ=ÚxzÛ

âıfi «Kè«„ «=Ú =O\˜ ~å[zǨÏfl=ÚÅ`À Q“~°qOKå_»∞.

JHõ¯_ç#∞Oz ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ∞Å∞ Hõ$ëê‚#n f~°O KÕi

'JÅ∂‡~°∞— J<Õ „QÍ=∞O KÕ~å~°∞. JHõ _» H˘<åflà◊√§ QÆ_çÑ≤ « «Î fi

=∞O[i J#∞ ¿Ñ~°∞QÆÅ \ ©Hõ ã¨∂„`« J#∞ÉèÏ+¨º=Ú#‰õΩ

~°zOKå~°∞.

P «~°∞"å « ~åÜ«∞K«∂~°∞ lÖÏ¡Ö’x '=∂#q— „QÍ=∞O

KÕi Kå «∞~å‡ã¨ nHõ∆ ã‘fiHõiOKå~°∞.

Hõ~°‡|O èŒ=ÚÅKÕ =∂„ «"Õ∞ [#‡Å∞ HõÅ∞QÆ∞#∞. •#=Ú

KÕÜ«∞x "åiH˜ W`«~° Ѩٺ=ÚÅ =Å# JO`«∞ÖËx

èŒ#=Ú#fl#∂ ãO`å#=ÚO_» Œ∞, JO Œ∞KÕ «<Õ W «~°∞ʼnõΩ uO_ç

ÃÑ\Ïìe. Z=i =^•Ì ^•#=Ú ã‘fiHõiOK«~å^Œ∞. XHõ"Õà◊

„áêÏáêÜ«∞ ã≤÷uÖ’ ã‘fiHõiOz<å NHõ$ëê‚~°Ê=∞ã¨∞Î Jx

ã‘fiHõiOz ^•#=Ú KÕã≤# "åi ã¨=∞ãÎ ã¨#‡OQÆà◊=∞ã¨∞Î Jx

Pj~°fikOKåe. D xÜ«∞=∞O áê\˜OK«Hõ áÈ Õ [#‡ |O èŒO

«Ñ¨Ê Œ∞. PÅÜ«∞OÖ’ ѨÓ*Ïi KÕ¿ãk W Õ.

N"åi =¸Å~å=∞ÑÓ[ [~°∞QÆ∞K«∞O_»QÍ XHõ<å_»∞ XHõ

J Œ∞ƒù «O [iyOk.

K«OII

Œo «∞_»∞ Ü≥ÚHõ _»K«Û\˜H˜ «#‡Ü«∞ =∞O Œ∞K«∞ =zÛ *Ëi`å<£

ѨÅ∞‰õΩÅ Õ<≥Å∂~° ѨÅ∞ „Ѩâ◊flÅ∞ "ÕÃã#∞ ™êfiq∞QÆ∂iÛÜ«Ú<£

ѨÙÅH˜ «QÍ„ «∞_≥· QÆ∞~°∞_»∞ áÈÖˇÛ#∞ "åxx ѨÓ~°fi[#‡Ö’

«ÅK≥#∞ t+¨µº_Ò Hõ#Hõ •ã¨#∞K«∞<£ QÆx d#∞flÖ·iQÍ

73 74

75 76

=∞Ç Ü≥∂QÆ∞Å∞ áÈÅÛQÆÅ~°∞. ™ê=∂#∞ºÅ∞ áÈÅÛÖËHõáÈ~Ú<å

U^À ≥eÜ«∞x „¿Ñ=∞ HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. q"åÇÏO U_Õ_»∞ [#‡Å

|O èŒ=∞#flk JO Œ∞ˆH. WHõ _» ™êfiq∞ Hõ#Hõ •ã¨∞x Ez h

ã¨fiO « ã¨Oáê Œ#`À U ≥·<å ˆ~Ѩ٠=¸Å~å=ÚxH˜ <≥·"Õ ŒºO

ÃÑ@∞ì@‰õΩ `≥=∞‡<åfl~°∞. J`«#∞ QÆ∞ÃÑÊ_»∞ P"åÅ∞ `≥zÛ

ã¨=∞iÊOKå_»∞. ™êfiq∞ Jk t+¨µºÅH˜zÛ P~ÀA =O@Ö’ P

P"åÅ∞ qiqQÍ "å_®Åx K≥áêÊ~°∞. J~Ú+¨ìOQÍ<Õ P[˝

J=∞Å∞ [iyOk ZO Œ∞HõO>Ë èŒ#∞~å‡ãOÖ’ P"åÅ∞ <åeHõ‰õΩ

`«QÆÅx=fi~°∞ „â’„uÜ«∞Å∞. <≥·"Õ^ŒºO ÃÑ\˜ì =¸Å~å=Úx

JiúOz Hõ#Hõ •ã∞x =Ú‰õΩÎx KÕÜ«∞=∞x "Õ_»∞‰õΩ<åfl~°∞. Hõ#Hõ

^•ã¨∞H˜ f~°úO WKåÛ~°∞. f~°úO fã¨∞‰õΩ#fl «Hõ∆"Õ∞ J «#∞

Hõ>ˇ ìÖÏ Ñ¨_çáÈ~Ú „áêO q_çz =Ú‰õΩ Î_»Ü«∂º_»∞.

QÆ∞ã¨QÆ∞ã¨ÖÏ_ç# t+¨µºÅ∞ QÆ∞_»¡Ñ¨ÊyOz K«∂âß~°∞. „ѨǨ¡ Œ∞_ç

HÀãO NÇÏi Zxfl J=ã÷Å∞ Ñ_®¤_À K«∂_»ÖË •, «# Éèí‰õΩÎ_çH

ÉÏ èÕHÍ Œ∞, HÀѨO =zÛ<å PÜ«∞# «@∞ìHÀÖË_»∞ «# Éèí‰õΩÎxH˜

HÀѨO ≥Ñ≤ÊOz# "å_çѨx Ѩ_» å_»∞.

Hõ#Hõ •ã¨∞ =Ú‰õΩÎ_≥·# ~ÀA QÆ∞#∞ã¨∂Î t+¨µºÅO`å

P"åÅ∞ ~°∞z K«∂âß~°∞ QÍx a_»~°ÇÏo§ Nx"å™êKå~°∞ºÅ#∞

ѨO_ç`«∞_»∞ =∂„`«O 㨿ãq∞~å P"åÅ∞ `åHõ#<åfl_»∞.

„ÉÏÇχ∞x JÉè’HõÎQÍ ÑOÑ~å Œx ™êfiq∞ "åx XHõ xHÀãO

=∞~°Å =O@ KÕ~ÚOKå~°∞. JÑC_»∞ =∂„ «"Õ∞ J «#∞ f~°úO

JHõ∆ «Å∞ ã‘fiHõiOKå_»∞. <≥=∞‡kQÍ ã¨fiã÷ÅO KÕ~å_»∞.

PII =∂¡# = Œ#∞_≥·# «# «=Ú‡QÆ=∞xOz

"åx J#fl J_çÔQ "åãÎ=O|∞

≥Å∞Ѩ, "Õ~°∞ =O@ f~°∞#∞ qx J#fl

=∞O ŒeOz ™êfiq∞ =∞Ç≤Ï=∞EÃÑ

`«=Ú‡x H˘OQÆ∞=Ú_çÖ’#∞#fl =∞O„`åHõ∆`«Å∞ #Å¡QÍ

=∂iáÈ~Ú L#flq. J «_»∞ «=Ú‡x Hõiî#=ÚQÍ xOkOz

«Hõ∆"Õ∞ Hõ∆=∂aèHõ∆ "Õ_»=∞x ™êfiq∞ = ŒÌ‰õΩ ÑOÃÑ#∞. Hõhfl\˜ À

Hõ∆=∞ "Õ_ç# J «xx nqOz =¸Å~å=Úx <≥·"Õ Œº=Ú xzÛ

ѨOáê~°∞ ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ∞Å∞.

"Õ Œ ãO„Ñ^•Ü«∞=ÚQÍHõ =∞ 茺HÍÅOÖ’ ‰õΩÇÏ<å ÑO_ç «∞Å∞

J*Ï#O`À H˘O Œ~°∞ ã Œƒù‰õΩÎÅ#∞ J==∂xOz ÉÏkèO «∞~°∞.

«# x"Õ Œ# ã‘fiHõiOK«x Nx"å™êKå~°∞ºÅÃÑ· ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å

Hõ∆HÍÅ P„QÆǨÏO, =¸Å~å=ÚxH˜ JO`«∞ÖËx P„QÆǨÏO

`≥Ñ≤ÊOzOk. Ѩ~°º=™ê#O ~°∞zK«∂z ÖˇOѨÖËã¨∞‰õΩ<åfl_»∞

J*Ïx. P<å_»∞ J~°∞<å! ѶÅO, Ñ„ «O, ÑÙ+ÊO PYiH h~°∞

J~Ú<å ÉèíHÎ À ã=∞iÊÃãÎ ã‘fiHõi™êÎ#x ãfiÜ«∞OQÍ ÉèíQÆ"å#∞_»∞

K≥¿ÑÎ D JÇÏOHÍ~° tMÏ=∞∞Å∞ Ü≥∞ÑC_»∞ ≥Å∞ã∞‰õΩO\Ï~À

Hõ •. ™êfiq∞ P q èŒOQÍ H˘O «HÍÖÏxH ãO™ê÷#=Ú`À ãÇ

'HõO Œ<åu— KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. «e¡ ŒO„_»∞Å∞ÖËx J<å èŒ ÉÏÅ∞_»∞

XHõ_»∞ r=<åxH˜ Q˘„Ô~Å#∞ HÍã¨∂Î ™êfiq∞H˜ Hõ#|_®¤_»∞. U

ѨÓ~°fi [#‡Ñ¨ÙºO KÕ «<À, ™êfiq∞H˜ ÉèíHÎ À áê^•aè=O Œ#O

KÕâß_»∞. ™êfiq∞ "åxx „¿Ñ=∞QÍ nqOz, Hõ+ìO Hõey Õ ##∞fl

«Å∞K«∞HÀ J<åfl~°∞. D r=# <å@Hõ ~°K«~Ú «, Œ~°≈‰õΩ_»∞ P

NÇÏi. <å@HõOÖ’ XHõ JOHõO J~Ú Õ HÍx WOH˘Hõ\~å Œ∞.

DÖ’QÍ PYiH P Œ~°≈‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® „¿ÑHõ∆‰õΩ_Õ. Ug∞ KÕÜ«∞ÖË_»∞,

KÕÜ«∞_»∞ ‰õÄ_». JO Œ∞H ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ Pj~°fikOKå~°∞ JO Õ.

'P Œ"åx— #QÆ~°O (<Õ\ P^Àx) ã≤nÌ=∞ã∂ £ MÏ<£ J<Õ

#"å|∞ áêÅ#Ö’ Ü«ÚO_≥_çk. J «#∞ a*ÏÑÓ~°∞ ã∞ÖÏÎ#∞‰õΩ

HõÑÊO Hõ_»∞ «∂ P^Àx =∞O_»ÖÏxfl áêeã∞Î#fl #"å|∞. XHõ~ÀA

=zÛ =∂~°æ=∞ 茺OÖ’ "å~åÎÇÏ~°∞_˘Hõ_»∞ Jâ◊fiOÃÑ· =zÛ ãÖÏO

KÕã≤ ã¨∞ÖÏÎ#∞ #∞Oz ÖËY „ѨÉèí∂ Jx ÖËY<˘Hõ^•xx

JOkOKå_»∞.

HõOII K« Œ∞=Ù@ ~å Œ∞ #"å|∞‰õΩ

'J Œ"åxH˜ Œ∂~°"≥∞ÿ# J_»"≥·áÈÜ≥∞<£

"≥ Œ‰õΩK«∞ K« Œ∞=iÔH· K«<≥

J ≥"À Hõ#Ê_≥#∞ =ÚO Œ∞ P "≥OHõ<Õfl.

„ÉÏǨχ Ü«Ú=‰õΩxÖÏ HõxÊã¨∞Î#fl "≥OHõ#flH˜ K« Œ∞=Ù =zÛ

LO@∞O^Œx `«Hõ∆O P ÖËY K«^Œ∞==∞<åfl_»∞. K«^Œ∞=Ù

~å Œ<åfl_» «_»∞. «Å #~°∞‰õΩ`å K« Œ∞=Ù J<åfl_»∞ #"å|∞.

~åѶ∞"ÕO„^• áêÇ≤Ï áêÇ≤Ï Jx 㨇iã¨∂Î P ÖËY KÕ «∞Ö’¡H˜

77 78

79 80

fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. Q˘Ñ¨Ê qz„ «O [iyOk. «<Õ P L «Î~°O

„"åã≤#O « ÕeHõQÍ K«k"å_»∞ "≥OHõ#fl. #"å|∞ ãÇÜ«∞OQÍ

ѨOÑ≤# ¿ã# q[Ü«∞O ™êkèOz# Œx ã¨∞ÖÏÎ<£ Hõ$ «[˝ « À

„"åã≤# ÖËY Jk. =∞ã¨∂ £MÏ<£ P#O^•xH˜ JO «∞ÖË Œ∞.

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x Hõ$áê=$+≤ª ‰õΩiÜ«∞_»O P~°OÉèí"≥∞ÿOk. Q˘„Ô~Å

HÍѨi "≥OHõ#fl #"å|∞QÍi k"å<£ (=∞O„u) JÜ«∂º_»∞.

W ŒO`å ™êfiq∞ ŒÜ«∞Hõ •. WHõ J «#∞

HõOII ZÑC_»∞ QÆ∞~°∞_Õ ≥OK«∞#∞

ZѨC_»∞ «#=$kú EÑ≤ DÑ≤û «"≥Ú Œ=<£

ZѨC_»∞ HÍeH˜ "≥ÚÔH¯ Œ

ZѨC_»∞ <å|∞∞=Ú n~°∞ hqkè ŒÅK≥<£

«=∞ f~°úÜ«∂„ «Ö’ ™êfiq∞ N=Ú+‚=Ú J#∞ T~°∞ Œi≈OKå~°∞.

XHõÑC_»∞ N=∞ è•fiKå~°∞ºÅ "å~°∞ JHõ _çH =zÛ ŒO_»f~°ú=∞#∞

HÀ<Õ\Ö’ ™êfl#=∂K«iOKå~°∞. <Õ\H© P HÀ<Õ~°∞ P ãOѶ∞@#H

™êHõ∆ ºOQÍ xezÜ«Ú#flk.

P q èŒOQÍ n~°… Ü«∂„ « «~°∞"å « ™êfiq∞ ‰õΩOÉèíHÀO

KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. ÑÓ~°‚‰õΩOÉèí ™êfiQÆ «O ÅaèOzOk. ™êfiq∞"åiH

=∞OQÆà◊ Ç~° «∞eKåÛ~°∞.

ÕII ã÷Å=Ú =∂Ô~_ç ã¨=∞Ü«∞=Ú ã¨OÉèíqOK≥

áêÅ<å Ѩ~°"≥∞ÿ#\˜ì ѨÅ∞ q^èŒ=ÚÅ

=∂~°∞ÊÖÁ#iOz~å ™êfiq∞ =∞~î°=ÚÅO Œ∞

'P Œ"åh— #QÆ~°∞ KÕ~°∞ PkÖ’<≥

P HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ NK«„Hõáê˜, ™ê~°OQÆáê˜ Õ"åÅÜ«∞=ÚÅ

P èŒfi~°º=Ú JÇÏŸaÅ =∞~î°=Ú#‰õΩ JÑÊyOKå~°∞. ‰õΩOÉèËâ◊fi~°

Õ"åÅÜ«∞=Ú HõOz HÍ=∞HÀ\˜ =∞~î°=Ú#‰õΩ JѨÊyOKå~°∞.

#=|$O^•=#O "≥o§ «# QÆ∞~°∞=Ù N ã¨∞nèO„ Œ f~°∞úÅ#∞

=∞#™ê~° ã‡iOz ÑÓlOKå~°∞. PÃÑ· t+ºã"Õ∞ «OQÍ P Œ"åh

(P^Àx) #QÆ~°=Ú#‰õΩ |Ü«∞Å∞ Õ~å~°∞. Wk =~°Ö’ N

~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞úÅ Hõ$áê~°ã¨O|∞#∞ „QÀe# "≥OHõ#fl J#∞

Q˘„Ô~Å HÍѨi q Œº J<åÜ«∂ã¨OQÍ á⁄Ok P Œ"åx #"å|∞

ã≤kú=∞ã∂ £MÏ<£ QÍi= ŒÌ k"å#∞ J~Ú# ãOQÆu ≥eã≤# Õ.

PII "Õ~Ú Hõ#∞Å`À\˜ "≥OHõ#fl ™êfiq∞ÔH·

"ÕzÜ«ÚO_≥ ^•i HÍzÜ«ÚO_≥

Éèí‰õΩÎQÀÔ~¯ n~°Û =zÛq_çk *Ë~°

≥eÃã *ËiÔ~Å¡ k=ÙºE_»

a*ÏѨÙ~°∞ ã¨∞ÖÏÎ#∞ Q͈~ ™êfiq∞ n"≥#Å∞ á⁄O^•_»O>Ë "åx

™ê=∞O «∞_»∞ P Œ"åx #"å|∞H ™êfiq∞x E_»@O «ÑÊxãi.

x`«º=¸ "≥OHõ#fl "Õ~Ú<Àà◊§`À á⁄QÆ_»∞`«∞O_Õ ™êfiq∞x

ÑsH∆OKåÅxÑ≤OzOk P «∞~°∞+µö#‰õΩ. ~å#∞#fl ~ÀAÖ’¡ W Õ

#"å|∞^•fi~å "≥OHõ#fl ^•fi~å [~°∞QÆÉ’ÜÕ∞ [QÆ`«¯àϺ

HÍ~°º„Hõ=∞O ≥eã≤# "å~°∞ QÆ#Hõ ™êfiq∞, «=∞ Œ~°≈#O HÀi#

#"å|∞‰õΩ =∞~°∞k#O ~å=Åã≤O Œx PǨfi#O ѨOáê~°∞.

âßII

¿ÇÏÜ«∞OÉ·# =∞#ã¨∞û å#∞ «ÅK«∞<£ Ç‘Ï#O|∞QÍ ##∞ºÅ<£

PÜ«∂Ö’K«# ÖËx «∞O@iÜ«Ú `å<å ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞<£ H˜_≥<£

=∂Ü≥∂áêÜ«∞=Ú*Ë « •z ~°∞kè~°O =∂OãOÑÙ YO_»O|∞Å<£

É’Ü≥∞<£ ™êfiq∞H˜ "≥ÚH˜ ÃÑ@ì=∞<≥ P Éè’[ºO|∞ <≥·"Õ Œº=Ú<£

KåHõK«Hõº=ÚQÍ HõàÏ «‡Hõ"≥∞ÿ# k=º =„™êÎÅÖ’ LOz#

P ‰õΩuû «O ™êfiq∞H˜ ≥eÜ«∞^•? "≥OHõ#fl ÉÏ èŒ Ñ¨_»∞ «∞<åfl

Ug∞ KÕÜ«∞ÖËx Ѩiã≤÷u. ™êfiq∞ z~°∞#=Ùfi`À =∞O„ «[ÅO

„áÈH∆Oz ''k=º ѶÅÑÙëêÊx <≥·"Õ ŒºO ã=∞~°ÊÜ«∂q∞—— J<åfl~°∞.

Jx "≥OHõ#fl#∞ <≥·"Õ ŒºO ÑOz ÃÑ@ì=∞<åfl~°∞. =∞ã∂ £MÏ#∞QÍi

=∂@ Ѩ_çáÈ~Ú#O « Ѩx [iyOk. P <≥·"Õ ŒºO ѨO_»∂¡

ѨÙëêÊÖË. WHõ =∞ã¨∂ £MÏ<£ QÍ~°∞...

81 82

83 84

HõOII Hõ_çÔQ#∞ Ѩ Œ=ÚÅ∞ "≥K«Ûx

«_çÜ«∂~°x HõO\˜h@ ŒÜ«∞, Hõ∆=∞ "Õ_≥<£

Ü≥∞_»Ü«∞Hõ „É’K≥_ç ™êfiq∞Ü«Ú

Hõ_»∞Ѩٺ=Ú =¸Å~å=Ú Hõ~°∞QÆ∞#xÜ≥∞<£

J@∞ÃÑ·# «# áêÑ ÑiÇ~å~°úO ™êfiq∞H U ≥·<å W™êÎ#∞

J_»QÆ=∞<åfl_»∞. ™êfiq∞ xãûOHÀK«OQÍ P Œ"åx åÅ∂HÍÖ’x

=∞OKåÅ „QÍ=∞O «=∞H˘ã¨OQÆ=∞x J_çQÍ~°∞. WOHÍ ÃÑ ŒÌ

„QÍ=∂xfl HÀ~°=∞x ZO « "Õ_ç<å ™êfiq∞ 㨿ãq∞~å J<åfl~°∞.

=∞ã¨∂ £ MÏ<£ =∞OKåÅ QÆ∞iOz qKåiOK«QÍ Jk

XHõ HÍrH˜ Wk=~°H DÜ«∞|_çO Œx ≥eã≤Ok. P HÍrH˜

"Õ~˘Hõ „QÍ=∞=Ú <˘ã¨y ™êfiq∞H˜ =∞OKåÅ#∞ JiÊOz «#

Pâ◊Ü«∞O <≥~°"Õ~°∞Û‰õΩ<åfl_»∞. «#∞ |∞∞ q=Ú‰õΩÎ_»Ü«∂º_»∞.

ÕII Ѩ~°º"ÕH∆Oz P Ѩx Éèí‰õΩÎ_≥·#

`å#∞ "≥OHõ#fl «#∞QÆ∂_» «# Œ∞ |∞∞=Ú

f~°∞ÛH˘x H˘O « ¿ã Œ#∞ ni<å_»∞

<Õ_»∞ =∞O„`åÅÜ«∞O| ≥, x[=Ú, kqÜ≥∞.

« Œ∞Ѩi =∞OKåÅ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å „Ñ≤Ü«∞x"åã¨"≥∞ÿ ÉèíHõÎ

[# "≥·‰õΩO~î°OQÍ =∂iOk. "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°∞x =~° „Ñ™êk Hõ#∞Hõ

=∞OKåÅÖ’ ™êfiq∞ K«Hõ \˜ "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° PÅÜ«∞O xi‡Ozi.

k"å#∞ ÉÏ^茺`«Å∞ <≥~°"Õ~°∞ã¨∂Î QÆ∂_» "≥OHõ#fl `«~°K«∞QÍ

=∞O„`åÅÜ«∞O =zÛ ™êfiq∞x ã¨O Œi≈ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. XHõ™êi

™êfiq∞ "åxx «∞OQÆÉèí„ Œ f~°=Ú#‰õΩ fã∞‰õΩx "≥o§ XHõKÀ@

Éèí∂q∞x „ «=fi=∞<åfl~°∞.

PII Ǩϟ=∞‰õΩO_» "≥ÚHõ\˜ «=∞HõO@|_»QÍ<≥

KÕ+ìÅ∞_çy áÈÜ≥∞ t+¨µº#‰õΩ#∞

<å~°ã≤OǨϙêfiq∞ <å\˜ „ѨǨ¡ Œ∞_»∞

uiy ~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞úÅÜ≥∞º

<å\˜ ‰õΩÅ Õ= « =∂OKåÅ t=Ѩufl ã¨fi~°∂Ñ≤˜ <Õ\˜ D

=∂OKåÅ „QÍ=∞ HÍ~°Éèí∂ «∞~åÅ∞. WOH˘Hõ qâı+"Õ∞=∞O>Ë

^•fiѨ~° Ü«ÚQÆOÖ’ *ˇ·„`«Ü«∂„`«‰õΩ "≥o§# J~°∞˚#∞_»∞

èŒ#O[Ü«Ú_≥·#ѨÊ\˜H©, D Ǩϟ=∞‰õΩO_»=Ú#∞ HõÑ≤ÊÜ«Ú#fl

<ÕÅÃÑ· ~° èŒ=Ú#∞ xeÑ≤Ü«Ú#fl J∞™êÅ∞fi_»#∞ ~åA KÕuÖ’

Ñ~ål «∞_≥· PYiH NHõ$+‚ ÉèíQÆ"å#∞x ãÅÇ`À Ü«Ú ŒúÉèí∂q∞

=∂iÛ =∂„`«"Õ∞ ÔQÅ∞= QÆeQÍ_»∞. P ã¨÷Å=∞Ǩ`«º=Ú,

™êfiq∞"åi ѨÓ~°fi[#‡ QÆ∞iOz q#fl "≥OHõ#fl Ѩ~°=∂#O Œ

Éèíi «∞_≥· ™êfiq∞x Hõ~°Î=ºO J_çQÍ_»∞.

ÕII Ѩiã¨=∂ÑÎ=∞ø D [#‡ '=O «— ÜÕ∞Å?

<å Œ∞ |$O^•=#O|@ X Œ=*ËÜ«∞

ã≤÷~° x"åã¨"≥∞ÿ <åP «‡ n#[#∞Å

QÍK«∞ HõO\˜H˜ Ô~ѨÊÖÏ HÍÅQÆux

„H©.â◊. 1671 q~ÀkèHõ$ ü <å=∞ ã¨O= «û~°=Ú# ™êfiq∞"å~°∞

Pëê_»=∂ã¨=Ú# Kå «∞~å‡ã¨º nHõ∆ <å~°OaèOKå~°∞.

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ =∞O„`åÅÜ«∂OaHõ (=∞OKåÅ=∞‡) #∞

x «º=¸ P~åkèOK«∞K«∞<åfl~°∞. N"åiH Œ~°≈#q∞zÛO^• Õq.

Éèí‰õΩÎÅ HÀÔ~¯Å∞ „QÆÇ≤ÏOz NǨÏi =∞iÜ«Ú ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å

k"åº «‡ •fi~å fiÊOz ã¨Ç¨ÏHõiOK≥ Œ#xÜ«Ú «#‰õΩ =∞$QÆ

|e J=ã¨~°O ÖË ŒxÜ«Ú «# PÅÜ«∞O QÆ~°ƒùQÆ∞_ç QÀ_»ÅÃÑ·

"Õ∞Hõ «ÅÅ PHõ$ «∞Å∞ K≥H¯Oz# KåÅ∞#xÜ«Ú «#∞ "å\˜ •fi~å

` «$Ñ ≤ Î* ˇOk ^Œ∞+ ¨ ìâ ◊‰ õ Ω ÎÅ#∞ x~ÀkèOK≥^ Œ#x `≥eÑ≤

J Œ$â◊º=∞Ü≥∞º#∞. ™êfiq∞ WHõÃÑ· qkè xˆ~Ìâ◊º=∞@∞¡ XH˘¯Hõ

Ѩx ѨÓiÎ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. <Õ\ ˜H© JqÜ«∞xflÜ«Ú Éèí‰õΩÎʼnõΩ

Hõ#∞qO Œ∞QÍ HõxÑ≤OK«∞#∞.

WHõ «# L «Î~åkèHÍix =∞~î° ã¨OKåʼnõΩx Ü≥∞#∞flH˘#

=Öˇ#∞. «# ѨÓ~åfi„â◊=∞=Ú# J#flQÍ~°∞ QÆ∞~°∞~åAÅ "åi

85 86

87 88

=∞#∞=∞_»∞ " ≥OH õÏ ‚Kå~ °∞ºÅ#∞ Ñ≤eÑ≤Oz `«#‰ õΩ

ã¨∞nèO„ Œ∞ezÛ#>Ë¡ ã¨<åºã¨nHõ∆ <˘ã¨Oy Ü≥∂wO„ Œ f~°∞úÅx

Pj~°fikOKå~°∞. k"å<£ "≥OHõ#fl#∞ P «xH JO_»QÍ #∞O_»=∞x

P ÕtOKå~°∞.

ÕII ~åu ѨÅHõÅ ≥Ñ≤ÊOz ~°=∞º"≥∞ÿ#

«# Œ∞ |$O^•=#O|∞#∞ |∂x xÅ∞Ѩ

QÀ~°, ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å =∂@ g∞~°ÖËHõ

«Hõ∆Oɡ J^•Ìx <å «O_»∞ <≥~°ÃÑ.

J~Ú Õ ™êfiq∞"å~°∞ "≥OHõ#fl`À <åÜ«∞<å! ˘O Œ~°Ñ_®¤=Ù. <Õ

HÀi# ~åuѨÅHõ WkHÍ Œ∞. Jk WHõ _»‰õΩ ŒQÆæ~°Ö’<ÕQÆÅ

=∂ èŒ=~°O „QÍ=∞OÖ’ LOk. ^•xx ≥Ñ≤ÊOK«∞. h=Ù WO «

"ÕQÆOQÍ „â◊=∞HÀiÛ xi‡Oz# D |$O^•=#O =$ è•HÍ Œ∞.

~åÉ’=Ù H˘xfl «~åÅ «~åfi « Wk XHõ Q˘ÑÊ Ü≥∂wâ◊fi~°∞#‰õΩ

|$O^•=#O J=Ù «∞Ok. <å |$O^•=#O xi‡Oz# ÑÙºO

=∂„ «O h‰õΩ DHõ∆"Õ∞ HõeyOk J<åfl~°∞. P ~åuHÀã¨O <å

„Ѩܫ∞ «flO ZO Œ∞HõO>Ë

HõOII *Ï#H˜ H˘~°ÔH· "≥ Œ‰õΩK«∞

P<å_® HÀã¨ÖËO„ Œ∞_®Ü«∂ã¨=ÚKÕ

PxOK≥#∞ «# «#∞=Ù#∞

S<å Jk XHõ Hõ∆=Ú J~°∞ Œ∞ tÅQÆ •!

‰õÄ~°∞Û#fl PO[<ÕÜ«∞ ™êfiq∞ "åiÖÏ LO_Õ P tÅ#∞ QÆ∞iÎOK«∞@

JO`« Hõ+¨ìOHÍ^Œ∞ J<åfl~°∞. `«Hõ∆O =∂@ HÍ~°º~°∂ѨO

^•eÛOk. PO[<ÕÜ«∂Hõ$u`À =Ù#fl ÉèÏQÆ=Ú`À Ñ=<å «‡Ax

K≥H˜ Oz q∞ye# ^•x`À ~åuѨÅHõÅ∞ «Ü«∂~°∞ KÕâß~°∞.

™êfiq∞"å~°∞ ã¨â◊s~°OQÍ |$O^•=#OÖ’ „Ѩ"Õt™êÎ~°x

≥eã≤ Wã¨∞Hõ "ÕÃãÎ ~åÅ#O « „Ѩ*Ï"åÇ≤Ïx =zÛOk ™êfiq∞

JOu=∞ Œ~°≈#O HÀã¨O. PÜ«∞# ѨÓ~åfi„â◊=∞ |O èŒ∞=ÙÅ∞

<Õ\ t+µºÅ∞, Éèí‰õΩÎÅ∞ [~°∞QÆÉ’ÜÕ∞ J Œ∞ƒù «O K«∂_»=KåÛ~°∞.

ÃÑ·# XHõ¯~åu ѨÅHõ `«Ñ≤ÊOz |$O^•=#O (ã¨=∂kè)

ã≤ Œú"≥∞ÿOk.

Jk „H©.â◊. 1671 <å\ q~ÀkèHõ$ ü <å=∞ ãO= «û~° „âß=

|Çïà◊ kfifÜ«∞O. ≥Å¡"åiOk. WHõÃÑ· ™êfiq∞ HõxÑ≤OK«~°#fl

T¿ÇÏ „Ѩ[efl ÉÏ=Ù~°∞=∞<ÕÖÏ KÕ™⁄ÎOk. J~Ú<å «Ñ¨Ê Œ∞.

™êfiq∞"å~°∞ PǨÏflHÍÅ∞ =ÚyOK«∞‰õΩx Éèí‰õΩÎʼnõΩ, t+¨µºÅ‰õΩ

â◊√ÉèÏjã∞ûeKåÛ~°∞. Œ∞ódOK«= ŒÌx "åiH UáêÑO JO@ Œx

«#∞ Ü≥∂QÆ ã¨=∂kèÖ’<Õ â◊s~° åºQÆO KÕ™êÎ#x P «~°∞"å «

«# â◊s~°OÃÑ· |$O^•=#O xi‡™êÎ~°∞ HÍ=Ù# U ^À+¨=¸

ÖË Œx ã¨<åºã¨∞Å∞ J@∞¡ â◊s~° `åºQÆO KÕÜ«∞_»O J<åkQÍ

èŒ~°‡| ŒÌ"Õ∞#xÜ«Ú «# â◊s~åxfl r=Ù_»∞ g_ç# ã¨=∞Ü«∞=Ú

<≥~°∞QÆ∞>@¡#QÍ JÑC_»∞ «#∞ uÑC «∞#fl [Ñ=∂Å KÕu#∞O_ç

*Ïi Ѩ_»∞`«∞O^Œx P `«~°∞"å`« |$O^•=#OÃÑ·#∞#fl

~åuѨÅHõ#∞ =¸ã≤ |$O^•=# x~å‡O =ÚyOKåÅx

P^ÕtOKå~°∞. N =¸Å~å=Úx =∞#™ê~å ѨÓlOz,

ã~°∞fiʼnõΩ f~°ú=Ú =∞O„`åHõ∆ «ÅxzÛ, Pj~°fikOKå~°∞. k"å<£

"≥OHõ#fl#∞ ŒQÆæ~°‰õΩ Ñ≤eKå~°∞. «#∞ |$O^•=#OÖ’ 700

™êe„QÍ=∞=ÚÅ∞ [Ѩ=∂Å`À „Ѩ"ÕtOz ™êe„QÍ=∞=ÚÅ#∞

«# K«∞@∂ì ÃÑ\ìOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. âßfi㨠x~ÀkOz 蕺#OÖ’

#∞O_»QÍ L#fl@∞¡O_ç [Ѩ=∂Å PyáÈ~Ú KÕuÖ’Oz

*ÏiáÈ~ÚOk. Ñ^•‡ã#OÖ’ ™êfiq∞=∂„ «O JÖÏQ L<åfl~°∞.

ǨÏOã¨ÖËzáÈ~ÚOk. z=i ™êe„QÍ=∞=Ú#∞ LOz ÃÑ·

~åuѨÅHõ ‰õÄ_» =¸ã≤ "Õâß~°∞. ǨÏi^•ã¨∞ŠǨÏi<å=∞

ã¨OH©~°Î#Å∞, "≥·kHõ „ÉÏǨχ∞Å "Õ^ŒÑ¶¨∞’+¨ XHõ¯™êiQÍ

PyáÈÜ«∂~Ú.

LII

HÍÅ∞=ÖÏÜ≥∞ J„â◊√=ÙÅ∞ HõO~î°=ÚÅxflÜ«ÚѨÓ_çáÈÜ≥∞ U

<åÅ∞Hõ Ѩů^•Ü≥∞#∞ =∞#O|∞Å∞ =¸QÆ~Ú ÜÕ∞_çÛÔ~Å¡~°∞<£

HÍÅ=Ú PyáÈ~Ú#k Hõ"≥∞‡#∞ â’HõѨ٠pHõ>ˇÅ¡_»<£

HÍÅ∞_»∞ „‰õÄ~°∞_»OK«#∞K«∞ QÆ\ìQÆ k\ìi ÉèíHõÎHÀ\˜Ü«Ú<£

89 90

91 92

N~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞úÅ∞ «=∞ |$O^•=#OÖ’ q„â◊q∞ã∞Î<åfl~°∞.

D qëê ŒO TǨÏHõO Œ Œ∞. x[OQÍ =∞#ã¨∞ =¸QÆáÈ~Ú

#@¡xÑ≤ã¨∞ÎOk.D ã¨OѶ∞@# „"åÜ«∞@O ‰õÄ_» ÉÏ è•Hõ~°"Õ∞.

áêѨ=Ú â◊q∞OK«∞QÍHõ. ≥·= x~°‚Ü«∞O NǨÏi WK«Ûù <≥~°"Õ~°Hõ

«Ñ¨Ê Œ∞. P ™êfiq∞ x[OQÍ, =∂ J=∞‡ =∂ <å#fl =∂

K≥Ö¡Å∞ Jx =∂#=ÙÅ =Öˇ „Ѩ=iοãÎ, Jã¨Å∞ qkè „"å «

[~°∞QÆ∞ «∞O^•?

ã‘II Hõ#fl «e¡Ü«Ú <Õ_≥Û Hõhfl~°∞ =Úhfl~°∞

ÃÑOz# «e¡Ü«Ú ɡH˜ ÜÕ∞_≥Û

`À|∞@∞ì «∞kÖËHõ Œ∞óMÏyfl ~°yÖˇ#∞

J+ì ÉèÏ~°ºÅ∞ ÜÕ∞_çÛ~°Ü«∞º=Åz

"Õ∞# «Î U_≥ÛQÍ `å#∞ qkèH˜ ÖÁOy

áêOKåe Hõhfl~°∞ =~° ŒÖÏÜ≥∞

=Ú Œ∞ÌÔH· QÀÃÑ=∞‡ =Ú#∞=ÚO Œ∞QÍ <Õ_≥Û

"≥#fl ‰õΩO_»Å∞ z>¡ "≥Å Œ∞ ÖË_»fi

PII "å~°∞ g~°∞ HÍ Œ∞ =x ≥=fi Õ_»fi Œ∞?

Uq∞ HõÅ∞QÆ∞h‰õΩ WO «∞ÖË_»fi?

ÉÏ èŒHÀ~°fi QÆÅÔ~ =x «Å∞ ÉËÅÅ∞

¿ÇÏ =Ú‰õΩO Œ! Hõ$+‚! ÜÕ∞q∞@Ü«∞º?

D q èŒOQÍ =∂#=ÙÅO HÍ|\˜ì =∞#O J*Ï#O`À U_»∞™êÎO.

„Ѩu Hõhfl\˜ ÉÁ@∞ì‰õΩ PÜ«∞#H˜ =∂„ «"Õ∞ ≥eã≤# HÍ~°O

LO@∞Ok. Jk ≥eÜ«∞Hõ P Ѩ~°=∂ «‡#∞ xOkOK«~å Œ∞.

N~åѶ¨∞"ÕO„^Œ∞Å∞ J=`«iOzOn Ѩ~°=∂`«‡ P[˝`À<Õ,

|$O^•=#OÖ’ KÕiOn PÜ«∞# P[`À<Õ. P xÜ«∞O « Z=i

=∂@ q#_»∞. D ã¨OѶ ¨ ∞@# [iy <Õ\ ˜H ˜ 333

ã¨O= «û~åÅ~ÚOk. PNHõ$+‚ Ѩ~°=∂ «‡ ŒÜ«∞=Å¡<Õ, Ju

™ê è•~° =ºHÎ D<å_»∞ N~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞úÅ K«i„ « D

q èŒOQÍ g∞‰õΩ JOkOK«QÆeQÍ_»∞. W Õ ≥·"ÕK«Ûù JO>Ë.

WHõ =ÚHÍÎ~ÚOѨÙ.

N~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ |$O^•=#O *Ëi# „Ѩu „âß= |Ǩïà◊

kfifÜ«∞ ukè<å_»∞, „|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ# J#fl ã¨O`«~°Ê`À

ѨO_»∞QÆ=Öˇ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. ^•O\’¡ áêÖÁæ#fl"å~°∞ èŒ#∞ºÅ∞.

™êfiq∞"åi «~åfi « Ñ‘~îåkèѨu WÖÏ J<åfl~°∞.

â’¡II Œ∞~åfik è•fiO «~°=ÜÕ∞ "≥·+‚"ÕOn=~O Œ"Õ!

N~åѶ¨∞"ÕO„^Œ QÆ∞~°"Õ #"≥∂ «ºO « ŒÜ«∂à◊"Õ!!

– N Ü≥∂wO„ Œf~°∞úÅ∞.

ÕII f„= Œ∞~åfi Œ∞ÅxÜ≥∞_ç uq∞~°=ÚʼnõΩ

ÉèÏ#∞_»∞<£, #Å¡HõÅ∞=Ö∫ "≥·+‚=ÙʼnõΩ

K«O„ Œ∞_»∞<£ ™êfiq∞ N~åѶ∞"ÕO„ Œ QÆ∞~°∞Å∞

<å #"≥∂"åHõ=ÚÅ∞ W"Õ ##∞flQÍ=.

`åI I Q˘Ñ ¨ Ê ^ Œ ∞~åfi^ Œ ∞Å< Õ pH õ@ ¡#∞ `˘ÅyOK « ∞

ã∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞#∞ "≥·+‚=ÙÅ#|_»∞ #Å¡HõÅ∞=ʼnõΩ K«O„ Œ∞_»∞#∞

J~Ú# N~åѶ∞"ÕO„ Œ ™êfiq∞ QÆ∞~°∞ Õ=ÙʼnõΩ W Õ #=∞ã¯iOK«∞

K«∞<åfl#∞. (##∞fl ~°H∆OK«∞ QÍHõ)

N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ |$O^•=# "åã∞ÅÜ«∂ºHõ "åi Éèí‰õΩÎÅ∞

„Ñ ¨Ñ ¨OKå< Õ fl HÀÖ’Ê~Ú#O` « =º^ è Œ K ≥O^•~ ° ∞ .

JѨÊÏKå~°∞ºÅ=O\˜ Ѩ~°=∞Éèí‰õΩÎÅ∞ rq ÕKÕÛù HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞.

aKåÛÖˇ J#∞ `«∞OQÆÉèí„^•#n f~å#QÆÅ „QÍ=∞"åã≤ P

JѨÊÏKå~°∞ºÅ∞. «∞OQÆÉèí„ Œ Hõ ŒÌi (J= «e QÆ@∞ì) #∞#fl P

„QÍ=∞O ѨO_ç «∞Å ã≤÷~°"åã¨O. JѨÊÏK«∞~°∞ºÅ∞ ã¨O㨠$ «

ѨO_ç «∞_»∞. ™êfiq∞ÃÑ· Z<Àfl ™È΄ «=ÚÅ∞ ~°zOKå_»∞. ™êfiq∞

|$O^•=#ã¨∞÷Å=Ù`å~°x ≥eã≤ Ѩ~°∞QÆ∞ Ѩ~°∞QÆ∞# «∞OQÆÉèí„ Œ

X_»∞¤‰õΩ KÕ~å_»∞.

HõOII Hõ@ìÅ∞ „ ≥OK«∞‰õΩ áêÔ~#∞

Ѩ@ì=ÚÅ∞ Ѩ֡Åxfl =~° Œ#∞ =ÚxÔQ#∞

k@∞ìK«∞ qkè<å n#∞_»∞

«∞@ì «∞k<£ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞`À "≥Ú~°ÃÑ>ì<£

93 94

95 96

s

J`åºâ◊Û~°ºHõ~°OQÍ =~° Œ ≥iÑ≤zÛ QÆ@∞¡ Hõ#|_»_»"Õ∞ HÍ Œ∞

JѨÊÏKå~°∞ºÅ∞ HÍe#_»Hõ# #kx •@\ÏxH˜ J=HÍâ◊

q∞zÛOk, «∞OQÆÉèí„ Œ. W@∞=O\˜ J Œ∞ƒù åÅ∞ Ü≥∞#flx

K≥ѨÊQÆÅO. `«_ç P~°x |@ìÅ`À `«_»|_Õ J_»∞QÆ∞Å`À

r=OÖËx K«∂ÑÙÅ`À ™êfiq∞ =∞~î°O KÕ~å_»∞. Œ∞~° Œ$+ì=âß «∞Î

ã¨iQÍ JѨÊ\˜H˜ PYi ~åu ѨÅHõ#∞ =¸ã≤"Õâß~°∞.

JÑÊÏKå~°∞ºÅ P„HÀâßxH JO ÕÖË Œ∞. QÆ∞O_≥Å∞ ÉÏ Œ∞‰õΩx

~Àkã∞Î<åfl_»∞. J «x <åÑ@O Z=i ™ê 茺OQÍ=_»O ÖË Œ∞.

JѨC_»∞ |$O^•=#OÖ’Oz =∞$^Œ∞ =∞^èŒ∞~°OQÍ WÖÏ

q#Ѩ_çOk. ''™êH©∆ ǨÏÜ«∂™Èº„ «Ç≤Ï——. aQÆæ~°QÍ ã¨Ê+ìOQÍ

q#|_»¤ P =∂@ÅHõ~°úO, D ™È΄`«=Ú#‰õΩ ™êH∆Í`ü

ÇÏÜ«∞„w= Õ=Ù_Õ ™êH∆ Jx. JO>Ë JÑC_»∞ JÑÊÏKå~°∞ºÅ∞

™êfiq∞ÃÑ· ~°zOz# q+Ü«∂Åhfl x[=Ú Jx K≥ÑÊ\ÏxH,

N"åix QÆ∂iÛ K≥Ñ≤Ê# ŒO`å JHõ∆~°ã «ºO Jx J~°úO. JO>Ë

™êfiq∞ |$O^•=# "åã∞Ö· ‰õÄ_» x[ Éèí‰õΩÎÅ =∂~°æ Œ~°≈‰õΩÅx

x~°∂Ѩ J~ÚOk QÆ •.

ÕII Õi k„Qƃù=∞ #∞Oz P n#∞_»O «

ѨÓiÎ KÕÃã#∞ ™È΄ «=Ú<£ T~°_çe¡

™êfiq∞ "≥∞zÛ# •xx K«kq#O «

Hõ~°∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ‰õΩiÑ≤OK«∞ HõÅ¡HÍ Œ∞

P `«~åfi`« JѨÊÏKå~°∞ºÅ"å~°∞, N"åi QÆ∞QÆ=ÚÅ∞

#∞uã∂Î =∞OQÆàÏ+ìHõ"≥ÚHõ\ ~°zOKå~°∞. ™êfiq∞ J#∞„QÆÇÏO

á⁄O^•~°∞. <Õ\˜H˜ Éèí‰õΩÎÅ∞ Jã¨OMϺHõOQÍ =∞O„`åÅÜ«∞OÖ’

"≥Ú‰õΩ¯‰õΩx |$O^•=<åxH „Ñ ŒH∆O KÕã≤ D ™È΄`åÅ∞ ÑiîÃãÎ

J#∞‰õΩ#fl HÀÔ~¯ <≥~°"Õ~°∞`«∞Ok. ™êfiq∞ Hõ\ÏHõ∆O `«Hõ∆O

HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

PII ™êO„Ѩ •Ü«∞ q∞kÌ [~°∞QÆ∞K«∞#flk Ü«∞>¡

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞ Q˘Å∞= ÅHõ∆ º"≥ÚHõ\˜

=∞kx |∂x ÉèíHÎ =∞ã¨Öˇ_ç "åiH˜

QÆ∞~°∞ Hõ\ÏHõ∆ "≥∞ѨÙ_»∞ ‰õΩiÜ«ÚK«∞O_»∞

«#‰õΩ k"å<£ "≥OHõ#fl Hõ\˜ìOz# |$O^•=<åxfl ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞

=∞$ Œ∞=ÙQÍ u~°ã¨ iOz, N~å=∞K«O„ Œ∞_»∞ ‰õÄ~°∞Û#fl tÅ`À

`«# |$O^•=#O xi‡OKå_»x `≥eã≤Ok HÍx "≥OHõ#fl

xi‡Oz# |$O^•=#O JÖψQ =ÙO_çáÈ~ÚOk. ™êfiq∞"åi

=Úx =∞#∞=∞_»∞ ‰õÄ_» =∞^è ŒfiÑ‘~ î °O Jkè~ÀÇ≤ÏOz

N"ånO„ Œ∞Å#∞ ¿Ñ~°∞# „Ѩã≤kú K≥O^•~°∞.

PÜ«∞# ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ |$O^•=#ã∞÷Ö·#ÑC_»∞ Ô~O_Õà◊§

tâ◊√=Ù. ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å «~°∞"å « S Œ= QÆ∞~°∞=ÙQÍ ÉÏ èŒº «Å∞

ã‘fiHõiOz# Ѩi„"å[‰õΩ_»∞ "ånO„ Œ∞_»∞. PÜ«∞# ''QÆ∞~°∞QÆ

ãÎ=#=Ú—— J<Õ ãO㯠$ « Ñ Œº „QÆO èŒO ~°zOKå~°∞. =ÚÑÊk

P~°∞ â’¡Hõ=ÚÅ∞ QÆÅ P HÍ=º=Ú N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞ÅHÀã¨O

=Úx =∞#∞=∞_»∞ «# |$O^•=#O = ŒÌ ‰õÄ~°∞Ûx ѨiîOK«QÍ

™êfiq∞"å~°∞ ã¨O`ÀëêxH˜ QÆ∞~°∞ÎQÍ "åi |$O^•=#O J@∂

W@∂ K≥@∞ìH˘=∞‡ÖÏ Táê~°@.

«# |$O^•=#O ãg∞ÑOÖ’<Õ k"å<£ "≥OHõ#fl xi‡Oz#

|$O^•=#OÖ’ N"ånO„ Œ∞Å |$O^•=#O Hõ#|_»∞ «∞Ok.

~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å |$O^•=#O Œi≈Oz «~°∞"å « "ånO„ Œ∞Åk

ã¨O^Œi≈OK«_»O Éèí‰õΩÎÅ PKå~°O. N~åѶ¨∞"ÕO„^Œ∞Å `«#

|$O^•=#O #∞O_Õ Hõ~°Î=ºO É’kèOz N "ånO„ Œ∞Å`À Z<Àfl

HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ <≥~°"Õ~åÛ~°∞. N"ånO„ Œ∞Å∞ èŒ#ºr=ÙÅ∞.

ÕII <Õ\ÔH·##∞ Éèí‰õΩÎÅ∞ xi‡ «=∞QÆ∞

~åu |$O^•=#O|∞#∞ ~°=∞º"≥∞ÿ#

^•x, "≥OHõ#fl "≥Å~ÚOK«∞ ^•x Ez

QÆ∞~°∞Å∞ "ånO„ Œ∞ ŒÅK«∞K«∞ H˘Å∞K«∞ K«∞O„ Œ∞

Wq Hõ@∞ìHõ èŒÅ∞ ÑÙ~åËuÇã Hõ äŒÅ∞ HÍ=Ù 200 ãO= «û~åÅ

„H˜O Œ@ (<Õ\˜) PO„ èŒ~å„+ìOÖ’ [iy# x[ ã¨OѶ∞@#Å∞.

WO Œ∞Ö’ HõÅÊ#Hõ=HÍâ◊"Õ∞ ÖË Œ∞. ~åAÅ K«i„ «ÅÖ’ ~°=fiO «

ÑHõ∆áê « "≥·Yi HõxÑ≤OK«=K«∞Û! HÍx =∞ «QÆ∞~°∞=ÙÅ q+Ü«∞OÖ’

97 98

99 100

JÖÏ HÍ Œ∞. •ÑÙ#<Õ L#fl J#º=∞ «ã∞÷Å∞ K«∂ã∂Î T~°∞HÀ~°∞.

Jã¨`«º „ѨKå~°O ã¨Ç≤ÏOK«~°∞. q„Hõ=∂k`«∞º_»∞ Ô~O_»∞"ÕÅ

ã¨O=`«û~åÅ∞ ~å[ºáêÅ# KÕâß_»O>Ë Jn L[˚~Úx

~å[ è•xQÍ JO>Ë =∞#O ã¨O ÕǨÅ∞ "≥e|∞K«Û=K«∞Û. HÍx

Hõà‹§ Œ∞@ Hõ#|_»∞ «∞#fl =∞O„`åÅÜ«∞O HõO>Ë NǨÏi Éèí‰õΩÎÅ

Q˘Ñ¨Ê «<åxH˜ ™êHõ∆ ºO HÍ"åÖÏ?

<Õ#∞ Ç≤ÏO Œ∞=Ù#∞, NǨÏi Éèí‰õΩ΂, <å=O\˜ "å_Õ HÍ Œ∞

Éè∫uHõOQÍ HõxÑ≤OKÕ •x<Õ #"Õ∞‡ «∞~°∞+¨µ¯Å∞, POˆQ¡Ü«ÚÅ∞

‰õÄ_® ™êfiq∞ =∞Ç≤Ï=∞ #OwHõiOKå~°∞. XHõÑC_»∞ ÇÏi^•ã∞Å

ãO„Ñ^•Ü«∞O PO„ èŒ Hõ~å‚@Hõ ~å„ëêìÅÖ’ qãÎ $ «OQÍ LO_Õk.

"å~°∞ Hõ=ÙÅ∞ "åˆQæÜ«∞ HÍ~°∞ÅO`«\˜ "å~°∞ HÍHõáÈ~Ú<å

qã¨∞QÆ∞ÖËHõ Ѩ֡֒¡ WO\˜O\˜H© uiy 'ǨÏiÖ’ ~°OQÆ Ç¨Ïs—

Jx ÉèíQÆ=<åfl=∞ ã¨OH©~°Î# KÕã¨∂ΠǨÏibÅÅ∞ áê_»∞ «∂ P

WO\ "å~°∞ "Õã≤# aèHõ∆ ã‘fiHõiOz •x`À rqOKÕ"å~°∞. <Õ_»∞

P ã¨O„Ѩ •Ü«∞O Hõ#∞=∞~°∞QÆ~ÚOk. <Õ_Õq∞\˜ =∞x+≤ 'zxfl

<å á⁄@ìH˜ N~å=∞~°Hõ∆— J#∞‰õΩ#flѨC_»ÖÏ¡ Hõ#∞=¸ã≤,

èŒ~°‡zO «# HõÅ∞QÆ∞ «∞#flѨC_»∞ uiy rqOK«_»O ǨÏi^•ã¨

ã¨O„Ѩ •Ü«∂xH˜ JÅ"å@~ÚáÈ~ÚOk.

q[Ü«∞^•ã∞ J#∞ Éèí‰õΩÎ_»∞ K«i„ «Ö’ ™ê÷#O ãOáêkOz#

=∞ èŒfi ǨÏi^•ã¨∞. Q˘Ñ¨Ê ~åѶ∞"ÕO„ Œ Éèí‰õΩÎ_»∞.

PII ¿Ñ ŒeO@ |∞\ì ¿Ñ ŒQÆ rqOz

ÃÑiy Ü«Ú#fl Ü«∞\ì ¿Ñ ŒiHõѨÙ

ÉÏ èŒHÀ~°fiÖËHõ „Ѩu~ÀA WO\˜O@

aK«Û"≥∞ «∞Î"å_»∞ q[Ü«∞^•ã∞

q+µ‚ Õ=Ù_Õ ã~Àfi «Î=Ú_»∞ Jx „ÑKå~°=Ú KÕã≤# J «_»∞ Éèí$QÆ∞

=∞ǨÏi¬ J=`å~°=∞x Éèí‰õΩÎÅ #=∞‡HõO. D Éèí$QÆ∞ =∞ǨÏi¬

„u=¸~°∞ÎÅÖ’ Q˘Ñ¨ÊÜ≥∞=~À x~°‚~ÚOK«\ÏxH˜ "≥o§ NÅH©∆ ‡

NÇÏi =∞ 茺 zK«∞Û ~°yeÛ N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°∞_»= «iOK«\ÏxH

HÍ~°"≥∞ÿ<å_»∞. ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x «~°∞"å « P =∞~îåkѨuQÍ

P~°= QÆ∞~°∞=ÙQÍ P Ñ‘~î° „áêâ◊™êκxfl ÃÑOz# N=ã¨∞ èÕO„ Œ

f~°∞ úÅ∞ N q[Ü«∞^•ã¨∞QÍi ã¨=∞HÍe‰õΩ_»∞. ^•ã¨

ãO„Ñ^•Ü«∂xH ÑÙ#~°#‡xzÛ Nq[Ü«∞^•ã∞ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x

=∞Ç≤Ï=∞Å∞ =¸Å|$O^•=#O Ü≥ÚHõ qt+ì « ÇÏiHõ èŒÅ∞QÍ

K≥Ñ≤Ê ÇÏi^•ã∞ÅO Œix P#O ŒÑ~°K«∞>Ë QÍHõ =∞ èŒfi „âı+µªÅÖ’

qt+ª ™ê÷#O ã¨OáêkOKå_»∞.

J Õ q èŒOQÍ N~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞úÅ "≥·Éèí==Ú#∞ <ÕʼnõΩ

<åÅ∞QÆ∞ K≥~°QÆ∞ÖÏ "åºÑ≤OѨ KÕã≤# =∞~˘Hõ =∞ǨhÜ«Ú_»∞

18= â◊`å|ÌѨ٠N[QÆ<åfl^èŒ^•ã¨∞. "åi ѨÓ~°fi P„â◊=∞

<å=∞=Ú NNx"å™êKå~°∞ºÅ∞. Q˘Ñ¨Ê ѨO_ç «∞_»∞. HÍh

HõOII ÑO_ç «∞ÅO Œi <≥uÎ#

Ü«ÚO_≥_ç QÆ~°fiO|∞ =∞ Œ=Ú F~°fixQÆ∞=ÚÖò

"≥∞O_»∞QÆ "åiHQÆ∂_®

LO_»∞@ qx q[Ü«∞^•ã¨∞ T~°@ =∞~°K≥<£

=∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅH˜ H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ ã¨∞Êùi™êÎ~Ú. Wk =∞#‰õΩ

Ü«ÚQÍÅ #∞O_ç ≥eã≤# 㨠«ºO. ѨÙ~å Ü«ÚQÆOÖ’ ^•x<Õ

k=º Œ$+≤ª J<Õ"å~"≥∂. XHõ ã≤ •ú~°∞ú_»∞, q"ÕHÍ#O Œ∞_»∞ JÖÏ

„Ѩã≤kúÔHH˜ #"åˆ~. POˆQ¡Ü«Ú_»∞ •<Õfl "åxÉèÏ+¨Ö’ J Õ=∂@

K≥a Õ JǨ! UO Q˘Ñ¨Ê"å_»O_ç JO\ÏO. WѨC_»∞ WHõ _»

„Ñ™êÎqOK«|_ç#k ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞x Éèí‰õΩÎ_çH [iy# D J#∞Éèí=O

=∂„ «O x[O Jx #=∞‡\ÏxH˜ "åi =∞#ã¨OwHõiOK« Œ∞.

„ѨHõ$u ^•fi~å Ѩ~°=∂ «‡ «# J Œ∞ƒù åÅ∞ K«∂Ñ≤ã¨∞ÎO\Ï_»∞.

=∞#O K«∂_»#O`« =∂„`å# Jk ÖË^Œ#@O Jq"ÕHõO.

q[Ü«∞^•ã∞Å "åiH ã∞ÊùiOz# ãOQÆu Nx"å™êKå~°∞ºÅ∞

j„Ѷ∞"Õ∞ =∞~°˜™êÎ_»x. HÍx ÉèíQÆ=O «∞_»∞ Nx"å™êKå~°∞ºÅ

H˜zÛ# Ѩx <≥~°"Õ~°\ÏxH˜ 40 ã¨O= «û~åÅ∞ HÍ"åe. ZÖÏ?

J^Œ∞ƒ ù`«O [iyOk. q[Ü«∞^•ã¨∞Å "åi t+¨µº_»∞

NQÀáêÅ^•ã¨∞. PÜ«∞# PÜ«Úã¨∞û #∂\˜H˜ ÃÑ·<Õ.

101 102

103 104

HõOII JO Õ"åã∞x aezi

JO`å q=iOz "åx#_çyi ^•ã¨∞Öò

ZO`À Ѩٺ=Ú h ŒQÆ∞

zOuÅ¡Hõ #Å∞| ÕO_»∞¡ j„Ѷ∞"≥∞ W=∂‡

Jx "åx#∞O_ç #Å∞| ÕO_»∞¡ NNx"å™êKå~°∞ºÅ∞ =∞$ «∞º=Ù

HÀ~°Å#∞O_ç |Ü«∞@ Ѩ_®¤_»∞. `«#∞ K«xáÈ~Ú =∞~°Å

rqOK«@O ≥Å∞ã∞‰õΩ#fl Nx"å™êKå~°∞ºÅ∞ ~åѶ∞"ÕO„ Œ™êfiq∞

"åi Q˘ÑÊ Éèí‰õΩÎ_≥· N[QÆ<åfl èŒ •ã∞Ö·, ÑO_»iÑÙ~°O Œi≈Oz,

«# QÆ~åfiǨÏOHÍ~°O qã¨i˚Oz N q[Ü«∞^•ã¨∞QÍi t+¨µº_≥·

=∞^èŒfi „ѨѨOKåxH˜ „Ѩ™êkOz# =~°O ÖÏO\˜ ''NǨÏi

Hõ ä•=∞$ « ™ê~°=Ú—— J<Õ |$ÇÏ ü Hõ$ux ~°zOKå~°∞ N [QÆ<åfl èŒ

^•ã∞Å"å~°∞. N~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å "åi =∞Ç≤Ï=∞#∞ PÜ«∞# QÍ#O

KÕã≤# q èŒO KåÖÏ J Œ∞ƒù «O.

=Úã≤¡O ™ê„=∂*ϺkèѨ «∞Å∞ ™ê=∞O «∞Å∞ ~åѶ∞"ÕO„ Œ

™êfiq∞ =∞Ç≤Ï=∞#∞ QÆ∞iÎOz q#„=ÚÖ·# ã¨OQÆu ≥eã≤# Õ

HÍh PÜ«∞# |$O^•=#ã¨∞÷Ö·# 150 ã¨O= «û~åÅH˜ XHõ

POˆQ¡Ü«∞ ˘~°H˜ «#∞ ã¨r=Ù_»#x K«∂Ñ≤ „ѨÉèí∞ «fi JkèHÍiHõ

''ÔQ*ˇ\ò—— Ö’ POQÆ¡OÖ’ P ã¨OQÆu „ѨK«∞iOK«|_»@O HõO>Ë

J Œ∞ƒù « =ÚO@∞O^•!

PII ≥·= =∞Ç≤Ï=∞ ≥eÜ«∞ èŒ~°˜#™ê 茺O|∞

Z=_»∞ <Õ~°fiQÆÅ_»∞ Ü≥∞#fl_≥·#

Hõ#∞Å HÍ#~å_»∞ Hõ#∞Hõ ÖË_»#flKÀ

Éèí∂q∞ „kѨC<≥=_»∞ áÈÅÛQÆÅÔ~?

=∞#Hõ~°úO HÍx q+Ü«∂Å∞ =∞Ç≤Ï=∞Å∞ KåÖÏ L<åfl~Ú, =∞#

ã¨=∂[OÖ’. POˆQ¡Ü«ÚÅ áêÅ#Ö’ ÉèÏ~° « Õâ◊=Ú#fl

A.D. 1812 = ãO= «û~°OÖ’ Dã≤ìO_çÜ«∂ HõOÃÑhÖ’ |àϧi

lÖÏ¡‰õΩ HõÖˇHõì~üQÍ "Õ∞[~ü è•=∞ãπ =∞„<À J#∞ POˆQ¡Ü«Ú_»∞

Ñx KÕÜ«ÚK«∞O_≥#∞. Ü«∞[=∂x ãr=OQÍ ÖËx Õ"å^•Ü«∞

Pã¨∞ÎÅ#∞ „ѨÉèí∞ «fi=Ú ™êfinè#=Ú KÕã¨∞HÀ =K«∞Û#x XHõ

âßã¨#=Ú *Ëã≤ ^•x J=∞Å∞*ËÜ«Ú ÉÏ^茺`« HõÖˇHõì~°¡ÃÑ·

#∞Oz#k. 1820Ö’ =∞O„`åÅÜ«∞ Ü«∞[=∂x ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞

rqOz ÖË~°∞ QÍ=Ù# Jk ^è Œ$gHõiOK«=∞x P^Àx

`åÅ∞HÍkèHÍi`À Hõeã≤ HõÖHõì~°∞ QÍ~°∞ x[ èŒ$gHõ~° H˘KåÛ~°∞.

~åѶ¨∞"ÕO„^Œ∞x |$O^•=#O ^Œyæ~°‰õΩ ~åQÍ<Õ ^•O\’¡Oz

™êfiq∞"å~°∞ "≥Å∞=_ç =∞„<À#∞ PǨfixOK«_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ

L<åfl~°∞.

™êfiq∞ PÜ«∞##∞ PǨfixOz ã¨fiÜ«∞OQÍ J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#

POQÆ¡OÖ’ =∂\Ï¡_ç =∞~î°O Pã¨∞÷Å∞ èŒ~°‡ ã¨O~°Hõ∆‰õΩ *Ï˝#

„ѨÉè’^茉õΩ, n#[<À^•ú~°‰õΩ LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»∞`«∞<åflÜ«∞x,

"åºáê~° Œ$+≤ª ÖË Œx WOHÍ U=∞<åfl q=~åÅ∞ HÍ"åÅO>Ë

J_»QÆ=∞x =∞~î°O Pã≤÷x =Ú@ì~å Œx ÃãÅqKåÛ~°∞.

105 106

107 108

PII =∂@~å Œ∞, <À@ '=∞„<À— ‰õΩ PÃÑ·#

=∞O„ « JHõ∆ «Å#∞ =∞#fl#Å`˘

ã‘fiHõiOz<å_»∞, KÕ~åHõ |àϧi

™êkèHÍ~°=ÚQÆ#∞ *Ï|∞ „"åÃã.

P iáÈ~°∞ì J#∞=∞uOK«=Åã≤#k QÆ=~°fl~ü. HÍx „Ñ"≥∂+<£ À

=∞„<À HõÖHõì~°∞ QÍ~ QÆ=~°fl~ü JÜ«∂º~°∞. «#∞ „"åã≤# iáÈ~°∞ì

«<Õ P"≥∂kOK«=Åã≤ =zÛOk. WOHõ K≥ѨÊ=Åã≤O Õ=ÚOk.

J Õ ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å =∞Ç≤Ï=∞. P iáÈ~°∞ì <Õ\˜H© J#O «Ñ¨Ù~°O

lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ (P<å\˜ „Ѩux) K«∂_»=K«∞Û.

WO «HõO>Ë ™êfiq∞ =∞Ç≤Ï=∞ q=iOK«#=ã¨~°OÖË Œ∞.

W@∞=O\˜ J#∞Éèí"åÅ∞ ZO ŒiHÀ J~Ú#q. „"åã¨∂Î áÈ Õ

¿ÑrÅ∞ KåÅ=Ù. PÜ«∞# =∞# HõO\˜H˜ HÍ#~å~°∞. HÍx =∞#

„áê~°ú# qx P Œ∞‰õΩO\Ï~°∞. 700 Uà◊√§ q∞=∞‡efl ~°H∆ã∞ÎO\Ï#x

N~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ ÃãÅqKåÛ~°∞.

HõOII #q∞‡# #_çK≥ Œ h`À

#=∞‡Hõ"Õ∞ ÖËx"å_»∞ <å"å_Ò<å?

#=∞‡Hõ=∞ø#∞ „Ѩ è•#=Ú

#=∞‡Hõ"Õ∞ „âıÜ«∞q∞K«∞Û <å Œi *Ë~°∞Û<£

W Õ N~åѶ∞"ÕO„ Œ f~°∞÷Å "åi k=ºÉ’ èŒ.

FO N~åѶ∞"ÕO„^•Ü«∞ #=∞ó

N ~åѶ∞"ÕO„ Œ∞Å ™êÇ≤Ïf áÈ+¨

N~åѶ∞"ÕO„ Œ ™êfi=ÚÅ "å~°∞ "Õ Œ=ÚʼnõΩ q=$ux „"åã≤i.

N=∞ è•fiKå~°∞ºÅ |∞∞Q∑ ÉèÏ+º=Ú#O Œe #Å∞|k |∞‰õΩ¯Å‰õΩ

' '=∞O„`å~ ° ÷=∞O[i—— Ü«∞#∞ „Q ÆO^ ä Œ=Ú ~ °zOz,

=∞ǨϟѨHÍ~°=Ú *Ëã≤i. "åi ѨÓ~åfi„â◊=∞Ѩ٠‰õΩ=∂~°∞Ö·#

ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞ÏKå~°∞ºÅ∞ ~°zOz# ''|∞∞QÆ~°÷=∞O[i—— J#∞

„QÆO äŒ=Ú#∞ „ѨK«∞iOѨ*Ëã≤<å~°∞.

D „HO Œ¿Ñ~˘¯#|_ç# „QÆO äŒ=ÚÅ∞ N~åѶ∞"ÕO„ Œ∞ÅKÕ =∞ èŒfi

ã≤ •úO « "åºÑ≤ÎH˜ ~°zOz|_ç#q.

1–3 : "Õ Œ„ «Ü«∞ q=$u

4 : =∞O„`å~°÷ =∞O[i

5–9 : ѨOK«ã¨∂HõÎ q=~°

10–19 : Œâ’Ѩx+¨ ü YO_®~°ú=Ú

20 : w`å~°úã¨O„QÆǨÏ=Ú

21 : „Ѩ"Õ∞Ü«∞ nÑ≤Hõ "åºYº

22 : w`å `å «Ê~°º\©HÍ q=~°=Ú

23 : «O„ « nÑ≤Hõ

24 : <åºÜ«∞=ÚHÍÎ=o

25 : « «Î fi =∞O[i

26 : « «fi „ѨHÍtHÍ ÉèÏ=nѨ

27 : Ѩi=∞à◊=Ú

28–37 : Œâ◊ „ѨHõ~°\©HÍ "åºYº

38 : ~å=∞Kåi„ « =∞O[s

39 : Hõ$+‚ Kåi„ « =∞O[s

40 : `å «Ê~°º x~°‚Ü«∞ ÉèÏ= ã¨O„QÆǨÏ=Ú

41 : "å^•=m "åºYº

42 : K«O„kHÍ „ѨHÍâ◊=Ú

43 : «~° `åO_»= "åºYº

44 : „Ѩ=∂ Ѩ Œúu "åºYº

45 : J∞=∞ èŒfi q[Ü«∞ "åºYº

46 : „áê «ó ã¨OHõÅÊ QÆ Œº=Ú

47 : ÉèÏ@ì ã¨O„QÆǨÏ=Ú

48 : „Ѩ"Õ∞Ü«∞ ã¨O„QÆǨÏ=Ú

=∞ èŒfiÑ‘~î° QÆ∞~°∞ Ѩ~°OѨ~°

N ǨÏOã¨<å=∞Hõ Ѩ~°=∂`«∞‡x ™êH∆Í`«Ê~°OѨ~°"≥∞ÿ# N

=∞#‡ è•fiKå~°∞ºÅ =¸Å =∞Ç ãO™ê÷#=∞x, q^•º =∞~î°=∞x

„Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ# N~åѶ¨∞"ÕO„^Œ ™êfi=ÚÅ "åi =∞~î°Ñ¨Ù QÆ∞~°∞

Ѩ~°OѨ~°#∞ ã¨~°fi[#∞ʼnõΩ J=QÍǨÏ#ÔH· W=fi|_ç#k.

1. N ǨÏOã¨<å=∞Hõ Ѩ~°=∂ «∞‡Å∞

2. N K« «∞~°∞‡Y „|Ǩχ Õ=ÙÅ "å~°∞

3. N ã¨ÅHõ f~°∞÷Å∞

4. N ã¨#O Œ# f~°∞÷Å∞

5. N ã¨# «∞¯=∂~° f~°∞÷Å∞

6. N ã¨<å «# f~°∞÷Å∞

7. N Œ∂~åfi㨠f~°∞÷Å∞

8. N *Ï˝#xkè f~°∞÷Å∞

9. N QÆ~°∞_»"åǨÏ# f~°∞÷Å∞

109 110

111 112

10. N ÔH·=ź f~°∞÷Å∞

11. N *Ï˝<Õâ◊ f~°∞÷Å∞

12. N Ѩ~° f~°∞÷Å∞

13. N 㨠«º„Ѩ[˝ f~°∞÷Å∞

14. N „áê[˝ f~°∞÷Å∞

15. N JK«∞º « „¿ÑH∆ÍKå~°∞ºÅ∞

16. NNN =∞#‡ è•fiKå~°∞ºÅ∞ =∂Ѷ∞ â◊√Hõ¡ 9

(N=∞ è•fiKå~°∞ºÅ∞)

17. N Ѩ Œ‡<åÉèí f~°∞÷Å∞ HÍsÎHõ Hõ$+‚ 14

18. N #~°Ç¨Ïi f~°∞÷Å∞ ѨÙ+¨º Hõ$+‚ 7

19. N =∂ èŒ= f~°∞÷Å∞ ÉÏ„ ŒÑ¨ Œ Hõ$+‚ 30

20. N =∞ ŒH∆ÀÉèíº f~°∞÷Å∞ =∂~°æ Hõ$+‚ 5

21. N [Ü«∞ f~°∞÷Å∞(N =∞\©ìHÍKå~°∞ºÅ∞)Pëê_è» Hõ$+‚ 5

22. N q^•ºkè~å[ f~°∞÷Å∞ "≥·âßY â◊√Hõ¡ 3

23. N HõgO„ Œ f~°∞÷Å∞ K≥·„ « â◊√Hõ¡ 9

24. N "åwâ◊ f~°∞÷Å∞ K≥·„`« Hõ$+¨‚ 3

25. N ~å=∞K«O„ Œ f~°∞÷Å∞ "≥·âßY â◊√Hõ¡ 10

26. N q|∞ èÕO„ Œ f~°∞÷Å∞ =∂Ѷ∞ â◊√Hõ¡ 30

27. N l`åq∞„ « f~°∞÷Å∞ =∂Ѷ∞ Hõ$+‚ 30

28. N ~°Ñ¶Ú#O Œ# f~°∞÷Å∞ HÍsÎHõ Hõ$+‚ 8

29. N ã¨∞ˆ~O„ Œ f~°∞÷Å∞ ѨÙ+¨º â◊√Hõ¡ 12

30. N q[~¸O„ Œ f~°∞÷Å∞ *˺+ª Hõ$+‚ 13

31. N ã¨∞nèO„ Œ f~°∞÷Å∞ á¶êÅ∞æ Hõ$+‚ 2

32. N ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ f~°∞÷Å∞

(N QÆ∞~°∞ ™ê~°fiÉè∫=ÚÅ∞) „âß= Hõ$+‚ 2

33. N Ü≥∂wO„ Œ f~°∞÷Å∞ =∂Ѷ∞ â◊√Hõ¡ 10

34. N ã¨∂sO„ Œ f~°∞÷Å∞ *˺+ª â◊√Hõ¡ 2

35. N ã¨∞fO„ Œ f~°∞÷Å∞ Pâ◊fiÜ«Ú[ Hõ$+‚ 12

36. N L¿ÑO„ Œ f~°∞÷Å∞ =∂~°æ Hõ$+‚ 8

37. N "ånO„ Œ f~°∞÷Å∞ *˺+ª â◊√Hõ¡ 9

38. N =ã¨∞ èÕO„ Œ f~°∞÷Å∞ Pâ◊fiÜ«Ú[ Hõ$+‚ 7

39. N =~° ÕO„ Œ f~°∞÷Å∞ Pëê_è» â◊√Hõ¡ 6

40. N nè~O„ Œ f~°∞÷Å∞ á¶êÅ∞æ â◊√Hõ¡ 13

41. N Éèí∞=<ÕO„ Œ f~°∞÷Å∞ "≥·âßY Hõ$+‚ 7

42. N ã¨∞É’ èÕO„ Œ f~°∞÷Å∞ K≥·„ « Hõ$+‚ 3

43. N ã¨∞[<ÕO„ Œ f~°∞÷Å∞ HÍsÎHõ Hõ$+‚ 8

44. N ã¨∞*Ï˝<ÕO„ Œ f~°∞÷Å∞ „âß= Hõ$+‚ 4

45. N ã¨∞ èŒ~‡O„ Œ f~°∞÷Å∞ ѨÙ+¨º ‰õΩ. 5

46. N ã¨QÆ∞ËO„ Œ f~°∞÷Å∞ =∂~°æ â◊√. 15

47. N ã¨∞„Ѩ*ËO„ Œ f~°∞÷Å∞ =∂Ѷ∞ Hõ$ 6

48. N ã¨∞Hõ$fO„^Œ f~°∞÷Å∞ Pâ◊fiÜ«Ú[ â◊√. 10

49. N ã¨∞jÖËO„ Œ f~°∞÷Å∞ Pëê_è» â◊√. 3

50. N ã¨∞„ѨfO„ Œ f~°∞÷Å∞ "≥·âßY â◊√. 12

51. N ã¨∞Ü«∞g∞O„ Œ f~°∞÷Å∞ ѨÙ+¨º â◊√. 2

52. N ã¨∞[~¸O„ Œ f~°∞÷Å∞ =∂Ѷ∞ â◊√. 4

N ǨÏOã¨<å=∞Hõ Ѩ~°=∂`«∞‡x Ѩ~°OѨ~°Ö’ „Ѩã¨∞Î`«

Ñ‘~îåkèѨ «∞Å∞ 1008 Nã¨∞â◊g∞O„ Œ f~°÷ N áê Œ∞Å"å~°∞

N ~åѶ∞"ÕO„^•ëÈì «Î~° â◊ «<å=∂=oóFO N ~åѶ∞"ÕO„^•Ü«∞#=∞ó

FO ã¨HõÅ „Ѩ •„ Õ#=∞ó

FO Hõ∆=∂ã∞~O„^•Ü«∞#=∞ó

FO ã¨fiáê ŒÉHõÎáêáê„kÉèË Œ# Œ$+≤ì=„*ÏÜ«∞

FO ǨÏiáê ŒÑ¨ Œ‡x¿+=ÏÅ¡|Ì ã¨~°fiã¨OѨ Õ

FO Õ=ã¨fiÉèÏ"åÜ«∞

FO W+ì„Ѩ •„ Õ

FO Éèí=ºã¨fi~°∂áêÜ«∞

FO ã∞Y è≥·~°ºâße<Õ

FO Œ∞+ì„QÆǨÏx„QÆǨÏx„QÆǨÏHõ„ˆ~Î

FO Œ∞ã‘Î~À‚Ѩѡ=ã≤O èŒ∞ ¿ã «"Õ

FO q Œfi «Êi*ËÜ«∞=∞ǨqâıëêÜ«∞

FO ã¨O`å#„Ѩ •Ü«∞

FO `åѨ„ «Ü«∞ q<åâßÜ«∞

FO ã¨O`å#„Ѩ •Ü«∞

113 114

115 116

FO `åѨ„ «Ñ¨Ü«∞ q<åâßÜ«∞

FO K«‰õ∆Ωó „Ѩ •Ü«∞HÍÜ«∞

FO ǨÏiK«~°~À[~°*’ Éèí∂+≤ åÜ«∞

FO Œ∞i «HÍ##^•"å#ÖÏÜ«∞

FO ã~°fi «O„ «ãfi «O„`åÜ«∞

FO N=∞ èŒfi=∞ «=~°ú<åÜ«∞

FO 㨠« «ã¨xflÇ≤Ï`åâı+¨ Õ=`åã¨=Ú^•Ü«∂Ü«∞

FO Nã¨∞nèO Œ=~°Ñ¨Ù„ «HÍÜ«∞

FO "≥·+‚= ã≤ •úO « „ѨuëêªÑ¨HÍÜ«∞

FO Ü«∞u‰õΩÅuÅHÍÜ«∞

FO *Ï˝#ÉèíHͺܫÚ~å~ÀQƺã¨∞Ѩل`åk=~°ú<åÜ«∞

FO „Ѩu"åk=∂ «OQÆOsî~°"åÜ«∞

FO ã¨~°fi q^•º„ѨgÏÜ«∞

FO ŒÜ«∂^•H∆º"≥·~åQͺkâße<Õ

FO ~å=∞áê^•O|∞*Ïã¨HÍÎÜ«∞

FO ~å=∞^•ã¨Ñ¨ •ã¨HÍÎÜ«∞#=∞ó

FO ~å=∞Hõ ä•ã¨HÍÎÜ«∞

FO Œ∞~åfik è•fiO «~°=ÜÕ∞

FO "≥·+‚"ÕOn=~O Œ"Õ

FO âßáê#∞„QÆǨÏâ◊HÍÎÜ«∞

FO JQÆ=∞º=∞Ç≤Ï"Õ∞fl

FO =∞Ǩâ◊Ü«∞¿ã

FO N=∞ èŒfi=∞ « Œ∞QÍúaúK«O„ Œ=∞¿ã

FO Ѩ Œ"åHõº „Ѩ=∂áê~å"å~° áê~°OQÆ åÜ«∞

FO Ü≥∂wO„ ŒQÆ∞~°"Õ

FO =∞O„`åÅÜ«∞ xÅÜ«∂Ü«∞

FO Ѩ~°=∞ǨÏO㨠Ѩi„"å[HÍKå~åºÜ«∞

FO ã¨=∞„QÆ\©HÍ"åºMϺHõ„ˆ~Î

FO K«O„kHÍ „ѨHÍâ◊HÍiË

FO 㨠åºk~å*ÏÜ«∞

FO ÉèíHõÎ= «ûÖÏÜ«∞

FO „Ѩ «ºHõ∆ѶÅ^•Ü«∞

FO *Ï˝#„Ѩ •Ü«∞HÍÜ«∞

FO ã¨~°fiѨÓ*Ϻܫ∞

FO «~° `åO_»="åºMϺHõ„~Î

FO Hõ$ëÈ‚áêã¨HÍÜ«∞

FO Hõ$+‚ ≥· fiáêÜ«∞#ã¨∞ǨÏ$ Õ

FO P~åº#∞=iÎ<Õ

FO x~°ãÎ ÀëêÜ«∞

FO x~°= 茺"ÕëêÜ«∞

FO „Ѩ «ºiú=¸Hõ «fix^•#ÉèÏëêÜ«∞

FO Ü«∞=∞xÜ«∞=∂ã¨#„áêÏÜ«∂=∞ „Ѩ åºÇ¨~° 蕺# è•~°

ã¨=∂^ŒºëêªOQÆÜ≥∂QÍ#∞ëêì#xëêªÜ«∞

FO ™êOQÍ=∂flÜ«∞‰õΩâ◊ÖÏÜ«∞

FO *Ï˝#=¸~°ÎÜÕ∞

FO «áÈ=¸~°ÎÜÕ∞

FO [Ѩ„ѨMϺ`åÜ«∞

FO Œ∞+ìtHõ∆HÍÜ«∞

FO t+ì~°Hõ∆HÍÜ«∞

FO \©Ḧ́Ѩ`«ºHõ∆~å~°ú „ѨHÍâ◊HÍÜ«∞

FO â‹·=áê+OU_»=∞ « è•fiO «ÉèÏã¯~åÜ«∞

FO ~å=∂#∞[=∞ «=∞~°úHÍÜ«∞

FO q+¨µ‚ÉèíHÍ΄ˆQã¨~åÜ«∞

FO 㨠Àáêã≤ «Ç¨Ï#∞=∞ Õ

FO ѨOK«ÉèË Œ „Ѩ «ºHõ∆™ê÷ѨHÍÜ«∞

FO J ≥· fi «=¸Å xHõ$O «<åÜ«∞

FO ‰õΩëêìk~ÀQÆ<åâ◊HÍÜ«∞

FO J„Qƺã¨OѨ„ «Ê^•„ Õ

FO „ÉÏǨχ„Ñ≤Ü«∂Ü«∞

FO "åã¨∞ Õ=K«Å „Ѩu=∂Ü«∞

FO HÀq ÕâßÜ«∞

FO |$O^•=#~°∂Ñ≤Ë

FO |$O^•=<åO «~°æ åÜ«∞

FO K« «∞~°∂áê„â◊Ü«∂Ü«∞

FO xsâ◊fi~°=∞ «x=~°ÎHÍÜ«∞

FO ã¨O„Ѩ •Ü«∞„Ѩ=~°ÎHÍÜ«∞

FO [Ü«∞~å[=ÚMϺaè„áêÜ«∞"Õ„ Õ

FO ÉèÏ+¨º\©HÍ Œºq=$ Œú „QÆO èŒHõ„ˆ~Î

117 118

119 120

FO ã^•ãfi™ê÷#H∆=∞zO «HÍÜ«∞

FO HÍëêÜ«∞KÕÅ Éèí∂+≤ åÜ«∞

FO ŒO_»Hõ=∞O_»Å∞=∞O_ç åÜ«∞

FO K«„Hõ~°∂ѨǨÏix"å™êÜ«∞

FO Jã Œ∂~°ÌfiÑÙO„_®Ü«∞

FO QÍ„ « èŒ$ «q+¨µ‚ Œ~åÜ«∞

FO ã~°fiã[#=Ok`åÜ«∞

FO =∂~ÚHõ~°‡Ok=∞ «=∞~°ÌHÍÜ«∞

FO "å Œ=â◊º~°ú"åk<Õ

FO ™êOâ◊r"åÜ«∞

FO =∂ 茺q∞Hõ=∞ «Ñ¨#‰õΩ~îå~åÜ«∞

FO „ѨuѨ ŒO„Ѩ «ºHõ∆~°OÉèÏ+¨º\©HÍ~°ú™êfi~°ã¨º„QÍÇ≤ÏË

FO J=∂#∞+¨q„QÆǨܫ∞

FO HõO Œ~°Ê"≥·iË

FO "≥·~åQƺx èŒÜÕ∞

FO ÉèÏ@ìã¨O„QÆǨÏHõ„ˆ~Î

FO Œ∂iHõ$`åi+¨_»fi~åæÜ«∞

FO „ÉÏOu"Õ+¨q Œ∂~åÜ«∞

FO ã~°fiÑO_ç « ã=∞‡`åÜ«∞

FO J#O «|$O^•=# xÅÜ«∂Ü«∞

FO ã¨fiѨflÉèÏ"å~°ú=„ˆHÎ

FO Ü«∞^•~°ú=K«<åÜ«∞

FO ã¨~°fiQÆ∞ ã¨=∞$^•úÜ«∞

FO J<å ŒºqzÛ#flQÆ∞~°∞Ѩ~°OѨ~ÀѨ Õâ◊Å|Ì=∞O„ «[„¿ÑÎ

FO èŒ$ «ã¨~°fi„=`åÜ«∞

FO ~å*Ïkè~å[Ü«∞

FO QÆ∞~°∞™ê~°fiÉè∫=∂Ü«∞

FO N=¸Å~å=∂~°ÛHÍÜ«∞

N~åѶ∞"ÕO„ ŒfO„^•Ü«∞ #=∞ó

Wu N~åѶ∞"ÕO„ ŒQÆ∞~°fiëÈì «Î~°O ãOÑÓ~°‚O

NHõ$ëê‚~°õÊ=∞ã∞Î

Jxfl <å=∞=ÚÅ z=~°Ö’ #=∞ó KÕiÛ Ñ¨iîOK«=Öˇ#∞.

121 122

123

~°K«~Ú

« =Oâ

◊=$Hõ∆=

Ú (L

ѨâßY

=∂„

«"Õ∞)

N É

è·~°=Éèí@

∞ì 160

5 A

.D.

g~°∞

N~å

Ѷ∞"

ÕO„Œ f

~°∞÷Å∞ (=

∞O„`

åÅÜ

«∞ ™êfiq

∞) "

åi ã

¨=∞H

Íe‰õΩ

Å∞.

q=~å

ʼnõΩ

D ~

°K«# K

«Œ=O_

ç ¿Ñl 6

4)

~°Ñ¶ÚÑ

u Éèí@

∞ì

=∞Å∞

¡ ™È=

∞Ü«∂l

QÆOQÍ

èŒ~° ™È

=∞Ü

«∂l

QÆËâ

◊fi~° n

H∆«∞Å

∞

"ÕOHõ@

™È=

∞Ü«∂l

JѨÊÜ

«∞º nH∆

«∞Å∞

u=∞‡Ü

«∞º nH∆

«∞Å∞

HÀ@Ü

«∞º ™È=

∞Ü«∂A

Å∞

=∞$

«∞ºO[Ü

«∞ ™È=

∞Ü«∂l

ã¨∞„|Ç

¨Ï‡º n

H˜∆`«∞Å

∞

Ü«∞[

˝ <å~

åÜ«∞

™È=

∞Ü«∂l

~å=∞

Hõ$+¨‚Ü

«∞º

"åã

¨∞^Õ=

™È=∞

Ü«∂l

ã¨∞„|Ç

¨Ï‡º n

H˜∆`«∞Å

∞

~

å=∞K

«O„^Œ=¸

iÎ

~å^è•

Hõ$+¨‚

t=~

å=∞H

õ$+‚

HÍj

qâ

◊fi<å

è£ Z.

Zãπ. n

H∆«∞Å

∞ "

åã¨∞

Õ=Ù_»∞

i i i i i i ii

1690

A.D

.

1760

A.D

.

1860

A.D

.

1890

A.D

.

1920

A.D

.

1895

A.D

.

1906

A.D

.

i19

47 A

.D.

M.T

ech

M.T

ech

M.S

ii

(~°K«~Ú

«)