Çİnİgaz doğalgaz dağıtım sanayi ve ticaret a.Ş · 2019. 7. 19. · endÜstrİyel...

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE

DOĞALGAZ

İÇ TESİSAT VE DÖNÜŞÜM

TEKNİK ŞARTNAMESİ

CİNİGAZ İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜŞARTNAME VE PROJEGRUBU

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDEDOĞALGAZ İÇ TESİSAT VE DÖNÜŞÜM

TEKNİK ŞARTNAMESİ

TARİH

01.11.2004

SF

1/92

SERI No. REV.

01

Ç İ N İ G A Z Doğalgaz

Dağıtım Sanayi ve Ticaret A.Ş.

ÇİNİGAZ ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE DOĞALGAZ İÇ TESİSAT VE DÖNÜŞÜM ŞARTNAMESİ

İÇİNDEKİLER

Sayfa1. GİRİŞ 5

1.1. Amaç 51.2. Kapsam 51.3. Dayanak 51.4. Tanımlar Ve Kısaltmalar 51.5. Standartlar 71.6. Mülkiyet ve Sorumluluk 7

2. DOĞALGAZ ŞEBEKE VE TESİSATLARININ PROJELENDİRİLMESİ 7

2.1. Kapasite Tespiti 82.2. Gaz Basıncı 82.3. Gaz Hızı 92.4. Basınç Kaybı Hesabı ve Çap Tayini 92.5. Havalandırma Hesabı 112.5.1. Doğal Havalandırma 122.5.2. Cebri Havalandırma 132.6. Boru Tesisatlarında Isıl Genleşme Hesabı 14

3. SERVİS KUTULARI VE MÜŞTERİ İSTASYONLARI 16

3.1.1 Basınç Düşürme İstasyonları [RS] 163.1.2 Ölçüm İstasyonları [SS] 163.1.3 Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonları [RSS] 173.2 İkinci Kademe Basınç Düşürme İstasyonları 173.3 Servis Kutularında (İstasyonlarda) Kapasite Ve Tip Seçimi 253.4 Servis Kutuları Yer Seçimi 26 3.5 Servis Kutuları İmalat Ve Montajında Uyulması Gerekli Kurallar 26

4. GAZ BORU HATTI ve TESİSATLARINDA GÜZERGAH SEÇİMİ 31

4.1. Yeraltı Boru Hattı Ve Şebekeleri İçin Güzergah Seçimi 314.2. Yerüstü Boru Hattı Ve İç Tesisatlar İçin Güzergah Seçimi 31

5. MALZEME EKİPMAN 32

5.1. Borular 325.2 Bağlantı Ve Ek Parçaları 34 5.2.1 Flanşlar345.2.1.1.Kaynak Boyunlu Flanşlar 345.2.1.2.Düz Flanşlar 345.2.1.3.Kör Flanşlar 345.2.1.4.Dişli Flanşlar 345.2.2. Dişli Tapa ve Kapaklar 345.2.3. Dirsekler 34

93/1


5.2.4. Te ler 355.2.5. Redüksiyonlar 355.2.6. PE Boru Bağlantı Elemanları 355.3. Vanalar 355.4 Esnek Bağlantı Elemanları 355.5 Filtreler 365.6 Basınç Regülatörleri 365.7 Sayaçlar Ve Hacim Düzelticiler 36

6. Doğalgaz Boru Hattı Ve Tesisatları Genel Yapım Kuralları 37

6.1. Yeraltı Boru Hatları 376.1.1 Kılıf Boru Muhafazalı Geçişler 386.1.2 Beton Zarf Muhafazalı Geçişler 396.1.3 Beton Plakalı Yol Geçişi 396.2 İşaret Direkleri ve Tanımlama Levhalar 436.3 Engel geçişlerinde Emniyet Mesafeleri 446.4 Binalara Giriş 446.5 Duvar Geçişleri 446.6 Korozyondan Korunma 476.6.1 Atmosfere Açık Boru Hattı Ve Ekipmanlarının Korozyondan Korunması 476.6.2 Yer altına Gömülü Boru Hattı Ve Ekipmanlarının Korozyondan Korunması476.6.2.1Yüzey kaplama 486.6.2.2Katodik Koruma 486.7 Destek ve Konsollar 486.8 Topraklama 50

7. ŞEBEKE VE TESİSATLARDA BİRLEŞTİRME YÖNTEMLERİ 50

7.1 Şebeke Ve Tesisatlarda Kaynaklı Bağlantılar 507.1.1 Çelik Boru Hattı Ve Tesisatlarının Kaynağı 517.1.2 Polietilen Boru Hattı Ve Tesisatlarının Kaynağı 557.1.3 Kaynakçıların Belgelendirilmesi 557.1.4 Kaynakların Test Ve Kontrolü 557.2 Şebeke Ve Tesisatlarda Dişli Bağlantılar 567.3 Şebeke Ve Tesisatlarda Rekorlu Bağlantılar 567.4 Şebeke Ve Tesisatlarda Filanşlı Bağlantılar 56

8. TESTLER 578.1 Mukavemet (Dayanıklılık) testleri 578.2 Sızdırmazlık testleri 588.3 Test Uygulamaları 58

9. YAKICILAR VE GAZ KONTROL HATLARI 599.1 Tanımlar 599.2 Yakıcılar ve Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları 609.2.1 Yakıcılar 609.2.1.1Otomatik Yakıcılar (Brülör) 609.2.1.2Oransal Yakıcılar (Brülör) 60

93/2


9.2.1.3Kademeli Yakıcılar (Brülör) 609.2.2 Gaz Kontrol Hattı İzolasyon Vanası 609.2.3 Esnek Bağlantı Elemanı 609.2.4 Filtre 619.2.5 Basınç Kontrol Elemanı (Regülatör) 619.2.6 Basınç Ölçüm Noktaları 619.2.7 Basınç Test ve tahliye Noktaları 619.2.8 Alçak ve Yüksek Gaz Basınç Şalterleri (Prosestatlar) 629.2.9 İşletme Ve Emniyet Kapama Vanaları (Selenoidler) 629.2.10 Vanalar Arası Gaz Kaçak Kontrol Şalteri 629.2.11 Emniyet Vanaları Arası Tahliye Vanası 629.2.12 Kapalı Konum Şalteri 629.2.13 Hava Akış Kontrolü 639.2.14 Akış Kontrol Vanaları 63 9.2.15 Pilot Gaz Hattı 63

10. YÜKSEK SICAKLIKLI SİSTEMLERDE DOĞALGAZ KULLANIMI 6510.1 Gaz Kontrol Hatları Malzeme Seçimi 6510.1.1 Gaz Kontrol Hattı İzolasyon Vanası 6510.1.2 Esnek Bağlantı Elemanı 6510.1.3 Tahliye Noktaları 6510.1.4 Filtre 6610.1.5 Tek Yollu Vana 6610.1.6 Basınç Ayar Regülatörü 6610.1.7Alçak ve Yüksek Gaz Basınç Koruması 6610.2 Hava/Gaz Karışımları 6710.3 Yakma Havası 6710.4. Alev Dedektörü 6710.5 Ön Süpürme / Havalandırma 6810.5.1 Fanlı Sistemler 6810.5.2 Doğal Çekişli Sistemler 6910.5.3 Son Süpürme veya Havalandırma 6910.6 Ateşleme ve Start Gaz Alev Oluşumu 6910.6.1 Ateşleme Şalomaları 6910.6.2 Elektrik Ark Ateşleme 6910.6.3 Start Gaz Alevi 6910.7 Pilot Hatları 7010.7.1 Ana Alev Oluşumu 7010.8 Emniyet Kapama Sistemleri 7010.8.1 Ana Gaz Hattı Emniyet Kapama Vanaları 7010.8.2 Start Gaz Emniyet Kapama Vanaları 7210.8.3 Ateşleme Şalomaları Emniyet Kapama Vanaları 72

11. DÜŞÜK SICAKLIKLI SİSTEMLERDE DOĞALGAZ KULLANIMI 7211.1 Gaz Kontrol Hatları Malzeme Seçimi 7311.1.1 Gaz Kontrol Hattı İzolasyon Vanası 7311.1.2 Esnek Bağlantı Elemanı 7311.1.3 Tahliye Noktaları 7311.1.4 Filtre 74

93/3


11.1.5Tek Yollu Vana 7411.1.6 Basınç Ayar Regülatörü 7411.1.7Alçak ve Yüksek Gaz Basınç Koruması 7511.2 Hava/Gaz Karışımları 7511.3 Yakma Havası 7511.4 Sistemdeki Diğer ihtiyaçlar 7611.4.1 Alev Dedektörü 7611.4.2 Pilot 7611.5 Ön Süpürme / Havalandırma 7711.5.1 Fanlı Sistemler 7711.5.2 Doğal Çekişli Sistemler 7711.5.3 Son Süpürme veya Havalandırma 7811.6 Ateşleme ve Start Gaz Alev Oluşumu 7811.6.1 Ateşleme Şalomaları 7811.6.2 Elektrik Ark Ateşleme 7811.6.3 Start Gaz Alevi 7811.7 Pilot Hatları 7911.7.1 Ana Alev Oluşumu 7911.8 Emniyet Kapama Sistemleri 7911.8.1 Ana Gaz Hattı Emniyet Kapama Vanaları 8011.8.2 Start Gaz Emniyet Kapama Vanaları 8111.8.3 Ateşleme Şalomaları Emniyet Kapama Vanaları 82

12. ENDÜSTRİYEL MUTFAKLARIN DOĞALGAZA DÖNÜŞÜMÜ 8212.1 Tanımlar 8212.2 Güzergah Ve Yer Seçimi 8412.3 Malzeme ve Ekipmanlar 8412.4 Havalandırma 8412.5 Test ve Devreye Alma 88

13. RADYANT ISITICILAR 8913.1 Tanımlar 8913.2 Güzergah Ve Yer Seçimi 8913.3 Malzeme ve Ekipman Seçimi 9013.4 Havalandırma 9013.4.1 Bacalı Radyant Isıtıcılarda havalandırma 9013.4.2 Bacasız Radyant Isıtıcılarda havalandırma 9013.5 Bacalar 9113.6 Hava-Oksijen Kontrol Hatları 9213.7 Test ve Devreye Alma 92

93/4


1. GİRİŞ

1.1. Amaç

Bu şartnamenin amacı; Doğalgazın Mal ve hizmet üretimi maksadı ile Endüstriyelve Ticari Tesislerde güvenli ve ekonomik bir şekilde hizmete sunulması için kullanılacakmalzeme ve ekipmanın seçimi ve uyulması gereken kural ve esasların belirlenmesidir. Bu şartnamede tanımlanmayan konu ve uygulamalar için Dağıtım Şirketinin genelşartnamelerine ve bu şartnamede tanımlanmış diğer standartlara uyulacaktır.

1.2. Kapsam

Bu şartname; Mal ve Hizmet üretimi maksadı ile kurulmuş ve kurulacak olanEndüstriyel tesis ve/veya Ticari işletmelerin, bulundukları lisans bölgesi içerisindekiMahalli Gaz Boru Hatlarından Servis Kutusuna kadar, ilgili Dağıtım Şirketi veya Müşteritarafından yaptırılacak olan Dağıtım Hatları, Bağlantı Hatları, Servis Hatları, ServisKutuları ve İstasyonlar ile, Servis kutusundan gaz kullanım cihazlarına kadar Müşteritarafından yaptırılacak olan İç Tesisatların projelendirilmesi, malzeme seçimi ve temini,montajı, kontrolü ve işletmeye alınmasını kapsar.

1.3. Dayanak

Bu Şartname 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile 4646 sayılı Doğal GazPiyasası Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

1.4. Tanımlar Ve Kısaltmalar

Dağıtım şirketi: Belirlenen bir şehirde doğal gazın dağıtımı ve mahalli gaz boru hattışebekesi ile nakli faaliyetlerini yapmaya yetkili kılınan tüzel kişiyi,

Sertifika sahibi: Doğal Gaz Piyasası Sertifika Yönetmeliğine göre sertifika almış gerçekveya tüzel kişiyi,

Müşteri: Serbest veya serbest olmayan tüketiciyi,

TSE: Türk Standardları Enstitüsünü,TS : Türk standartlarınıEN : Avrupa standartlarını IEC: Uluslararası Elektroteknik Komisyonunu ISO: Uluslararası Standardizasyon Kuruluşunu

Ulusal iletim şebekesi: Ulusal iletim sisteminin bir parçası olan yüksek basınçlı boruhatlarını,

Mahallî gaz boru hattı: Şehir içi doğal gaz dağıtımı yapacak olan dağıtım şirketinininşa edip işleteceği tüm dağıtım hatlarını,

93/5


Dağıtım şebekesi: Bir dağıtım şirketinin belirlenmiş bölgesinde, işlettiği doğal gazdağıtım tesislerini ve boru hatlarını,

Dağıtım hattı: Alçak basınçlı ve/veya orta basınçlı dağıtım hattını,

Orta basınçlı dağıtım hattı: Şehir giriş istasyonlarını birbirine ve/veya şehir içi bölgeistasyonlarına bağlayan ve orta basınçta doğal gaz taşıyan boru hatlarını,

Alçak basınçlı dağıtım hattı: Şehir içi bölge istasyonlarının çıkışından başlayan vealçak basınçta doğal gaz taşıyan muhtelif çaplardaki boru hatlarını,

Bağlantı hattı: Ulusal iletim şebekesini veya dağıtım şebekesini serbest tüketici serviskutusuna veya basınç düşürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hattını ve serviskutusu veya basınç düşürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizatı,

Servis hattı: Dağıtım şebekesini abone servis kutusuna veya basınç düşürme ve ölçümistasyonuna bağlayan boru hattı ve servis kutusu veya basınç düşürme ve ölçümistasyonu dahil ilgili teçhizatı,

İç tesisat: Basınç düşürme ve ölçüm istasyonu veya servis kutusu çıkışından itibarensayaç hariç, müşteri tarafından yaptırılan ve mülkiyeti müşteriye ait olan boru hattı veteçhizatı ile tüketim cihazları, atık gaz çıkış borusu, baca ve havalandırma sistemleri gibitesisatı,

Servis kutusu: Servis ya da bağlantı hattının bitimine konulan ve içinde servisregülatörü veya servis regülatör-sayaç seti ve/veya vana bulunan kutuyu ya da anakapama vanası ,

Servis regülatörü: Servis hattı basıncını istenilen basınca düşüren cihazı,

Basınç düşürme ve ölçüm istasyonu: Doğal gazın basıncının düşürüldüğü,ayarlandığı ve doğal gaz miktarının ölçüldüğü istasyonu ,

Şehir içi bölge istasyonu: Belirli bir bölgeyi beslemek üzere orta basınçlı dağıtımhatlarındaki basıncı alçak basınçlı dağıtım şebekesi basıncına düşüren ve gerektiğindeölçen istasyonları,

Sayaç: Müşterilerin doğal gaz tüketimini ölçen Ölçü ve Ölçü Aletleri MuayeneYönetmeliğine tabi cihazı,

Ön ödemeli sayaç: Abonenin bedelini daha önceden ödediği miktarda doğal gazkullanımına imkan veren, Ölçü ve Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliği’ne tabi ve dağıtımşirketinin sistemine uyum sağlayan sayacı,

Otomatik hacim düzeltici: Sayaçtan ölçülen doğal gazın hacmini; standart şartlar iledoğal gazın basıncı, sıcaklığı ve özelliklerine göre düzelterek gösteren ölçüm cihazını,

93/6


Tatbikat projesi: Dağıtım şebekesi ve/veya iç tesisat hatlarının boyutlandırılmış birşekilde kesin olmayan geçiş güzergahlarının ve yerleşim mahallerinin, proje çizimkurallarına uygun ölçekli olarak çizildiği projelerdir.

Halihazır proje: Dağıtım şebekesi ve/veya iç tesisat hatlarına ait tatbikat projelerinin,uygulama sırasında yapılan değişikliklerin de kaydedilerek inşaat sonunda yenidendüzenlenmiş son hali.

1.5. Standartlar

Bu şartname kapsamında tanımlanan ve Endüstriyel tesislerin DoğalgazKullanımı için tesis edilecek Bağlantı Hatları, Dağıtım Hatları, Servis Hatları, İstasyonlarve İç tesisatların tasarımı, yapımı, yerleştirilmesi, kontrolü, işletmeye alınması veişletilmesi ile ilgili olarak TS, EN, ISO, IEC, ANSI standartlarından herhangi birine, bustandartlarda yoksa, TSE tarafından kabul gören diğer standartlara uyulmasızorunludur. Standartlarda değişiklik olması halinde; değişiklik getiren standart,uygulanan standardın iptal edilmesi veya yürürlükten kaldırılması halinde ise yenistandart geçerli olur. Şebeke ve tesisat montajında standart belgesine sahip olmayanmalzeme kullanılamaz. Şebeke ve tesisatlarda meydana gelebilecek gaz kaçak veyakazalarına karşı alınacak önlemler hususunda da anılan standartlar geçerlidir.

1.6. Mülkiyet ve Sorumluluk

Doğalgazın temini ve kullanıma sunulması maksadı ile Dağıtım Şirketi ve/veyaMüşteri tarafından, Ulusal İletim Şebekelerinden ve/veya mahalli DağıtımŞebekelerinden Müşteri Servis kutusuna kadar yapılan ve/veya yapılacak olan BağlantıHattı ve/veya Servis Hatları ile, Gaz basıncının düşürülmesi ve/veya ölçümlenmesi içinkurulmuş veya kurulacak olan Servis Kutuları ve bu noktalara kadar olan sisteminişleyişi ve güvenliği için gerekli her türlü müştemilatın mülkiyet ve işletme sorumluluğuDağıtım Şirketine ait olup, Müşteri Tesisleri içerisinde kalan boru hattı ve tesislerinkoruma ve güvenlik sorumluluğu müşteriye ait olacak, ancak Müşteri tesisin bubölümleri üzerinde herhangi bir tasarrufta bulunmayacaktır. Tesis içinde ve/veya dışındatesis edilen ve Servis Kutusundan sonraki boru hatları, ikinci kademe istasyonlar, içtesisatlar ve diğer müştemilat ile gaz kullanım cihazlarının mülkiyet ve işletmesorumluluğu Müşterinin sorumluluğunda olacak ancak Müşteri, Dağıtım Şirketinin bilgisive onayı olmadan kendi sorumluluğunda olan bu bölümler üzerinde herhangi bir tadilatve ilave yapamayacaktır. 2. DOĞALGAZ ŞEBEKE VE TESİSATLARININ PROJELENDİRİLMESİ

Dağıtım şirketinin yasal Lisans Bölgesi içerisindeki Doğalgaz gaz talepleri; Talepedenin beyan edeceği mevcut ve gelecekteki tüketim değerleri esas alınarak DağıtımŞirketi tarafından, kendi sorumluluğundaki kapasite ve basınç değeri uygun olan Ortave/veya Alçak basınçlı şebekelerden yapılacaktır.

Gaz talebi kapasite ve basınç olarak, Dağıtım Şirketinin sorumluluğundakiMahalli Gaz Boru Hatları kullanılarak karşılanması mümkün görülmez ise, bağlantının

93/7


bölgedeki Ulusal iletim Şebekelerinden yapılması için mevzuat hükümleri çerçevesindeilgili iletim Şirketine müracaat edilecektir.

Gaz temininin yapılacağı orta ve alçak basınçlı bağlantı hatlarının hesap veprojelendirmeleri; Aşağıda tanımlanan temel mühendislik kriterleri ve Dağıtım Şirketiningenel projelendirme ve hesap yöntemleri dikkate alınarak yapılacaktır.

Proje formatları, işe başlama ve iş bitirme işlemleri dağıtım şirketinin belirlediğiformat ve düzende olacaktır.

2.1. Kapasite Tespiti

Kapasite; Bir tesis veya ekipmanın bir saatte tüketeceği veya çekeceği gazmiktarının hacimsel (metre küp) veya enerji (kilovat) cinsinden ifadesidir.

Q = m3/h veya Q = kWh

Bağlantı hatları, servis hatları veya servis kutularının kapasiteleri; Müşterininmevcut ve gelecekte kullanacağı teçhizatın tüketim değerleri dikkate alınarakhesaplanmalıdır.

Müşteri; Mevcut ekipmanlarının saatlik, günlük, aylık ve yıllık enerji tüketimdeğerlerini tespit etmeli veya sertifika sahibi herhangi bir gerçek veya tüzel kişiliğe tespitettirmelidir.

Müşteri bağlantı hattı ve servis kutusunun genel karakteristiklerini etkileyecekgelecekteki yatırım miktarlarını beyan etmek ve bildirmekle yükümlüdür.

Müşteri Dağıtım Şirketinin onayı olmaksızın hiçbir şekilde sözleşmesindebelirlenmiş saatlik, günlük ve aylık çekiş miktarları üzerinde gaz çekişi yapamaz.

Standart Metreküp: Sm3 15 oC sıcaklıkta ve 1,01325 Bar mutlak basınçta 1m3 (bir metreküp) hacim

kaplayan ve su buharı içermeyen, referans Üst Isıl Değeri 9155 kcal olan Doğal Gazmiktarıdır.

2.2. Gaz Basıncı

Gaz basıncı; Doğalgazın statik halde iken gaz boru hattı veya tesisleri üzerindenherhangi bir basınç ölçme cihazı (manometre) ile ölçülen basınç değeridir.

Doğalgaz boru hattı ve tesisleri; İçlerindeki statik Gaz Basınç (Pi) değerleridikkate alınarak aşağıdaki basınç aralıklarına göre sınıflandırılırlar.

Yüksek basınç sistemi : Pi ≥ 20 barOrta basınç sistemi : 4 bar < Pi < 20 barAlçak basınç sistemi : 0,4 bar< Pi ≤ 4 barDüşük basınç sistemi : Pi ≤ 0,4 bar

1 bar = 1000 mbar = 100 kPascal

Bağlantı noktalarındaki reel gaz basınç değeri, dağıtım şebekelerinin yük vekapasiteleri dikkate alınarak Dağıtım Şirketi tarafından verilen değerdir.

93/8


2.3. Gaz Hızı

Gaz Hızı; Şebeke ve Tesisatlarda 25 m/sn yi, İstasyonlarda 20 m/sn yigeçmeyecek şekilde aşağıdaki formül ile hesaplanacaktır.

Gaz kesintisinin mümkün olamayacağı acil durumlarda veya hat aktarım(deplasman) şartlarında, bir hattın yükünün diğer bir hat üzerinden geçirilmesi gerektiğihallerde hız sınırları en fazla % 20 oranında kısa süreli olarak artırılabilir.

Q V = 378 ----------- m/sn

D² P

V = Gaz Hızı (m/sn) D = Boru iç çapı (mm)P = Gaz basıncı (bar) (mutlak basınç)Q = Doğalgaz miktarı (m³/st) (1.013 bar ve 15°C de)

2.4. Basınç Kaybı Hesabı ve Çap Tayini Doğalgaz şebeke ve tesisatlarında kullanılacak boruların çapları; Basınç değişim

noktaları ve yakıcıların girişinde ihtiyaç duyulan basınçlar dikkate alınarak, aşağıdatanımlanan RENOUARD denklemleri ile yapılacak basınç kaybı hesaplarına göre tespitedilecektir.

Boru çapları; Hesaplanmış basınç kaybına bağlı olarak Sistemin tamamıişletmede iken en uç noktadaki hat basıncının, gaz yakıcılarının kullanma basıncının vevarsa sistem üzerindeki basınç kontrollü emniyet vanalarının minimum set basıncınınaltına düşürmeyecek şekilde seçilecektir.

İşletme Basıncı Pi > 0.4 bar olan Yüksek, Orta Ve Alçak Basınçlı Hatların basınç kaybıhesaplamalarında aşağıdaki 1 numaralı RENOUARD Denklemi kullanılacaktır.

Denklem-1: PA² - Pç² = 48600 x S x L x Q 1.82 x D - 4.82 (PA² - Pç² = bar² )

İşletme Basıncı Pi < 0.40 bar olan Düşük Basınçlı Hatların basınç kaybıhesaplamalarında aşağıdaki 2 numaralı RENOUARD Denklemi kullanılacaktır.

Denklem-2: P = PA – Pç = 232 x 105 x S x L x Q 1.82 x D -4.82 (∆ P = mbar)

PA = Giriş basıncı (bar)(mutlak basınç)Pç = Çıkış basıncı (bar)(mutlak basınç)L = Boru uzunluğu (km)D = Boru iç çapı (mm)S = Özgül ağırlık (0,57)Q = Doğalgaz miktarı (m³/s) (1.013 bar ve 15°C)

(RENOURARD denklemleri Q / D < 150 koşulunda geçerlidir)

93/9


Boru iç çapı azami çekiş şartları dikkate alınarak müsaade edilebilir hız ve basınçkayıplarına göre seçilmelidir.

Basınç kaybı ve çap tayini hesaplarında, tesisat üzerinde bulunan vana ve borubağlantı elemanlarının eşdeğer boru uzunlukları ve bunların oluşturacağı basınçkayıpları da dikkate alınmalıdır.

Boru bağlantı elemanları ve ekipmanlarına ait eşdeğer uzunluklar için Tablo 2den yararlanılmalı veya üretici firma kataloglarında verilen basınç kayıp değerleri esasalınmalıdır.

TABLO 2 : Ek parçası ve ekipmanlar için eşdeğer boru uzunlukları.(mt)

Tablo 2’ de verilen eşdeğer uzunluklar kaynaklı ek parçaları ve tam geçişlivanalar için olup, dişli ek parçaları, ani kesme vanaları ve daralan tip vanalar gibikesitlerinde değişkenlik olan ek parçası ve ekipmanlar için bu değerlerin iki katıalınacaktır.

93/10

Anma Çapı(mm)

Dirsek Tee Büküm BoruKüreselVana

25 0.5 0.5 0.3 0.6

40 1.0 1.0 0.3 1.0

50 1.2 1.2 0.5 1.2

80 2.0 2.0 1.0 2.0

100 2.5 2.5 1.5 2.5

200 3.0 3.0 2.0 5.0


BORU ÇAPI VE ET KALINLIĞI TABLOSUSıraNo

Malzeme Anma Çapı Min. Et Kal İç ÇapPE Çlk mm inç PE Çlk PE Çlk

1 - X 15 1/2 - 2.60 - 16.102 X X 20 3/4 3.00 2.60 14.00 21.703 - X 25 1 - 2.60 - 28.504 X X 32 1 1/4 3.00 2.60 26.005 X X 40 1 ½ 3.70 2.60 32.60 43.106 - X 50 2 - 2.90 - 54.507 X - 63 - 5.80 - 51.40 -8 - X 65 2 ½ - 2.90 - 70.309 - X 80 3 - 3.20 - 82.5010 X - 90 - 8.20 - 73.60 -11 - X 100 4 - 3.60 - 107.1012 X - 110 - 10.00 - 90.00 -13 X X 125 5 11.40 4.00 102.20 131.7014 - X 150 6 - 4.50 - 159.3015 X - 160 - 14.60 - 130.80 -16 X - 180 - 16.40 - 147.20 -17 X X 200 8 18.20 5.90 163.60 207.3018 X X 250 10 22.70 6.30 204.60 260.4019 X - 280 - 25.40 - 229.20 -20 - X 300 12 - 7.10 - 309.7021 X - 315 - 28.60 - 257.80 -22

TABLO 3 : Hesaplamalara esas boru çapı ve et kalınlığı seçim tablosu

Tablo 3 te verilen et kalınlıkları minimum değerler olup imalatta bu değerlerinüzerindeki kalınlıklarda malzeme kullanılabilir. Dizayn ve hesaplarda tablodaki iç çapdeğerleri kullanılacak olup, tabloda bulunmayan değerler için ilgili standartlara veyaimalatçı kataloglarına müracaat edilecektir.

Polietilen malzeme et kalınlığı ve çap değerleri SDR 11 malzeme ve 4 barlıkişletme basıncı şartlarına göre seçilmiş değerler olup, işletme basıncı 4 barın üzerindeolan şebeke ve tesisatlarda Polietilen boru kullanılmayacaktır.

2.5. Havalandırma Hesabı

Doğalgaz kullanılacak tesislerdeki kapalı alanlarda bulunan gaz yakmaünitelerinin ihtiyacı olan yanma havasının temini ve muhtemel gaz kaçaklarındaortamda gaz birikiminin önlenmesi maksadı ile havalandırma yapılması şarttır.

Gaz kullanım mahallerinin havalandırmaları doğal veya cebri (mekanik) olmaküzere iki yöntemle yapılabilir. Havalandırma, havalandırmanın yapılacağı mahallin tesisiçerisindeki konumu dikkate alınarak aşağıda tanımlanan yöntemlerden biri veya herikisi ile birlikte yapılabilir. Atmosfere açık ve doğal sirkülasyonun sağlandığı ortamlardabulunan yakıcılar için ayrıca bir havalandırma işlemi yapılmaz.

93/11


Optimum yanmanın sağlanması için gerekli taze hava miktarı, aşağıdakimetotlardan birisi uygulanarak temin edilmelidir.

i. Giriş havası bir veya birden fazla uygun boyutlardaki alt menfezdensağlanırken, çıkış havası bir veya birden fazla daha küçük boyutlardaki üst menfezdenatılmalıdır. Giriş ve çıkış havası sıcaklık farkı, bu hava akışına neden olur.

ii. Giriş havası alt menfezlerden fan ile sağlanırken, çıkış havası üstmenfezlerden doğal olarak atılır.

iii. Giriş havası alt menfezlerden fan ile sağlanırken, çıkış havası daha küçükkapasiteli bir fan ile üst menfezlerden atılır. Fanlar kazan dairesinde negatif basınçoluşturmayacak şekilde seçilmelidir.

Giriş havasının doğal yolla alınması, çıkış havasının ise cebri yöntemle atılmasıkazan dairesinde negatif basınç oluşturarak duman akış yönünü değiştirebileceğindenbu şekilde havalandırmaya müsaade edilmez.

Doğalgaz yakıcılarının Sıvı ve katı yakıtlı kazan veya yakıcıların bulunduğukapalı mahallere montajı halinde, yakıcıların aynı anda çalışacakları varsayılarak diğerkazan veya yakıcıların da yanma havası ihtiyaçları hesaplanmalı ve havalandırmasistemleri buna göre yapılmalıdır.

Alt ve üst menfezler mümkün olduğu kadar üst ve alt seviyelere yerleştirilmeli,yakıcıların bulunduğu mahallerde hava sirkülasyonu olmayan cep bırakılmamalıdır.

2.5.1. Doğal Havalandırma

Doğal havalandırmada alt ve üst menfezler dış hava ile direkt temas halindeolmalıdır.

Menfezler kazan dairesinde minimum hava hızı yaratacak şekilde dizayn edilmelive kazan dairesinin diğer binalardan ayrı bir yerde bulunması durumunda, menfezlerdört duvara (en az iki duvara) monte edilmelidir.

Kazan dairesinin dış hava ile teması sadece üst menfez seviyesinde ise girişhavası taban seviyesine kadar indirilmiş uygun boyutlardaki kanal ile sağlanmalıdır.

Doğal havalandırma yapılacak olan yerler için net menfez alanları aşağıdaverilen tablodan seçilecek veya Havalandırma menfezinin kesitleri aşağıdaki formülleregöre hesaplanacaktır.

Q = kazan kapasitesi (kw)

Doğal HavalandırmaAlt havalandırma menfezi kesiti : ( Q + 60 ) x 4,5 = ………cm² netÜst havalandırma menfezi kesiti : ( Q + 60 ) x 2,25 = ..……. cm² net

93/12


Net alan, havalandırma menfez kanatları ve ayırıcı kalınlıklarının toplam alandançıkarılmasından sonra kalan toplam geçiş alanıdır.

Kullanılacak havalandırma menfezlerinin boyutları, ızgara ve ayırıcılarınkalınlıkları dikkate alınarak hesaplanmış net alanın 1,5 katını oluşturacak şekildehesaplanmalıdır.

2.5.2. Cebri Havalandırma

Cebri (Mekanik) havalandırmada, giriş havasının fan ile sağlandığı ve çıkışhavasının doğal olarak üst menfezden atıldığı durumda, üst menfez ölçüleri doğalhavalandırmadaki yöntemle hesaplanır.

Her iki menfezde de fan kullanılması halinde; Alt menfezdeki fan yanma havası,fazla hava, baca kaybı ve ventilasyon havası ihtiyacını karşılayacak kapasitede, üstmenfezdeki fanda ise ventilasyon havası ihtiyacını karşılayacak kapasitede seçilmelidir.

Cebri havalandırmalı sistemlerde Alt ve üst menfez fanlarının arıza veya başkabir nedenle devre dışı kalmaları halinde sistemi otomatik olarak devreden çıkaracakotomatik kumanda sistemleri kullanılmalıdır.

Cebri havalandırma yapılacak olan yerler için gerekli hava miktarı yakıcı tiplerinegöre aşağıdaki tablo 3 ten seçilecek veya aşağıdaki formüllere göre hesaplanacaktır.

Alt havalandırma fan kapasitesi : Q x 3,24 =……… m³/hÜst havalandırma fan kapasitesi : Q x 2,16 =……… m³/h

Toplam hava miktarı 0,95 m³/sn’ den az olmamalıdır.

ATMOSFERİK BRÜLÖR FANLI BRÜLÖR

CebriYönlendiri

cili

Atık Gaz

Düzenleyicili

Atık Gaz

Düzenleyicili

Direkt Baca Bağlantılı

Yanma Havası a 0.321 0.321 0.321 0.321

Fazla Hava b 0.137 0.137 0.082 0.082

Baca Kaybı c 0.430 0.137 0.137 0.000

Toplam (a+b+c) 0.888 0.595 0.540 0.403

Ventilasyon Havası (Çıkış) 0.563 0.709 0.709 0.778Toplam Hava İhtiyacı(Giriş)

1.451 1.304 1.249 1.181

TABLO 3 : Her 1000 kw Kapasite İçin ihtiyaç duyulan Hava Miktarı ( m³ / sn)Örnek :

93/13

Q < 1025 kw ise

Alt Menfez : 0.65 m² - Üst Menfez : 0.325 m²

Q ≥ 1025 kw ise

Alt Menfez : Her 1000 kw için 0.634 m² - Üst Menfez : Her 1000 kw için 0.317 m²


Fanlı brülör ve direkt baca bağlantılı sistem için Giriş havası miktarı = 1.181 m³/sn, Çıkış havası miktarı = 0,778 m³/sn olacaktır.

Hesaplamalarda aşağıda tanımlanan parametreler baz alınmıştır:i. Tablo 3’ de verilen fazla hava miktarları maksimum değerlerdir.ii. Kazan kapasitesinin % 3’ ü kadar ısı miktarı kazan dairesine verilir.iii. Kazan dairesinin her m³’ ü için 0.0518 kw ısı kaybı olduğu kabul edilmiştir. ( Her 1000kw kazan kapasitesi için minimum 72 m³ hacim varsayılmıştır).iv. Havalandırma hesapları kazan dairesinde 28 °C’ lik sıcaklık yükselmesi, kazandairesinde başka ısı kaynağı olmadığı ve iyi bir yanmanın sağlanması koşulları dikkatealınarak yapılmış olup minimum değerlerdir.v. i, ii ve iii’ deki şartların sağlanmadığı durumda, kazan dairesinin sıcaklığının 32 °C’ yiaşmayacak şekilde havalandırılması montaj mühendisinin sorumluluğundadır.

2.6. Boru Tesisatlarında Isıl Genleşme Hesabı

Atmosfere açık veya işletme yapısı itibarı ile sıcak ortamlardan geçen tesisatbölümlerinin Güneş ışınları veya ortam ısısından kaynaklanacak ısıl gerilmelerintesisatlarda burulma ve kırılmaya sebebiyet vermemesi için, tesisatın muhtelifbölümlerine genleşme parçaları konmalı veya aşağıdaki formülle hesaplanmış Uşeklinde gerilim gidericiler monte edilmelidir.

Boruların ısı tesiriyle uzama miktarı aşağıdaki formül ile hesaplanacaktır.

∆L = Lo x α x ∆ t

∆ L = Borunun uzama miktarı (m)

Lo = Borunun ısınmadan önceki uzunluğu (m)

α = Uzama Katsayısı Çelik boru için α = 1.18 x 10 -5 (m/m °C)

∆ t = ( t1 – t2 ) = Sıcaklık farkı (°C)

AÇ = Boru Anma çapı (mm)

Tablo 1 de U-gerilim giderici kol mesafesi L seçimi yardımcı olacak diyagramverilmektedir.

ÖRNEK: ∆L = 150 mm, AÇ = 80 mm ise

L =2,4 m bulunur. (tablo 4 ten)

∆ L = Lo x α x ∆ t (m)

Lo uzunluğu kayar mesnet F noktaları arası olmayıp, iki sabit nokta arası mesafeyi ifadeeder.

TABLO 1 : U Tipi Gerilim Giderici Seçim Diyagramı

93/14


93/15


3. SERVİS KUTULARI VE MÜŞTERİ İSTASYONLARI

Servis Kutuları (Basınç düşürme ve/veya ölçüm istasyonları); Yüksek, Orta veyaAlçak basınç şebekeleri üzerinden temin edilen doğalgazın, Müşterinin kullanmabasıncına düşürülmesi ve/veya tüketilen gazın faturalamaya esas ölçümünün yapılmasıiçin tesis edilen mekanik ve elektronik düzeneklerdir.

Servis kutuları müşterinin gazı kullanımındaki sürekliliğine ve akış emniyetinebağlı olarak ekteki akış diyagramlarına uygun, tek veya çift (yedek) hatlı olarak tercihedilebilirler.

Çift hatlı istasyonlarda, hatlardan birinde arıza olması halinde yedek hat otomatikolarak devreye girecek şekilde dizayn edilmelidir.

Servis Kutularının; Çelik esaslı şebeke ve iç tesisat hatlarına yapılacakbağlantılarında elektrik geçirgenliği olmayan ve istasyon basınç sınıfına uygunİzolasyon Contası kullanılacak, Polietilen esaslı şebeke ve iç tesisat hatlarına yapılacakbağlantılarında metal-plastik geçiş parçaları kullanılacak, servis kutuları bağlantı flaşlarıüzerinden bu şartnamede tanımlandığı şekilde topraklanacaktır.

Servis Kutuları (İstasyonlar) İşlevlerine bağlı olarak aşağıdaki şekilde üç guruptatanımlanacaktır. 3.1.1 Basınç Düşürme İstasyonları [RS]

Bağlantı veya servis hattındaki gaz basıncını, müşterinin ihtiyacı olan ikincilkullanma basıncına indirgemeye ve filtre etmeye yarayan ve diğer yardımcıekipmanlardan oluşan istasyonlardır. (Şekil-1, Tablo-2)

Basınç Düşürme istasyonları asgari aşağıdaki ekipmanları kapsamalıdır.-İzolasyon Contası (Çelik şebeke bağlantılarında)-Giriş vanası (Flanşlı Küresel)-Giriş hattı tahliye vanası (Küresel)-Giriş hattı dolum vanası (Küresel)-Giriş manometresi -Filtre-Regülatör-Ani kesme vanası (Regülatörle aynı gövde üzerinde olabilir)-Çıkış manometresi-Çıkış hattı tahliye vanası (Küresel)-Yüksek basınç emniyet tahliye vanası-Çıkış vanası (Flanşlı Küresel)

3.1.2 Ölçüm İstasyonları [SS]

Müşterinin kullanacağı doğalgazı filtre ederek ölçmeye yarayan ve diğer yardımcıekipmanlardan oluşan istasyonlardır. (Şekil-6, Şekil-7, Tablo-2)

Ölçüm istasyonları asgari aşağıdaki ekipmanları kapsamalıdır.-İzolasyon Contası (Çelik şebeke bağlantılarında)-Giriş vanası (Flanşlı Küresel)-Giriş hattı dolum vanası (Küresel)

93/16


-Giriş manometresi -Filtre-Sayaç -Elektronik hacim düzeltici (PTZ) Q>100 m3/h üzerindeki istasyonlarda.-Termometre-Çıkış hattı tahliye vanası (Küresel)-Çıkış vanası (Flanşlı- Küresel)

3.1.3 Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonları [RSS]

Bağlantı veya servis hattındaki gaz basıncını istenilen ikincil kullanma basıncınaindirgemeye, ölçmeye ve filtre etmeye yarayan ve diğer yardımcı ekipmanlardan oluşanistasyonlardır. (Şekil-2,Şekil-3, Şekil-4, Şekil-5, Tablo-2)

Basınç Düşürme ve Ölçüm istasyonları asgari aşağıdaki ekipmanlarıkapsamalıdır.

-İzolasyon Contası (Çelik şebeke bağlantılarında) -Giriş vanası (Flanşlı Küresel)-Giriş hattı tahliye vanası (Küresel)-Giriş hattı dolum vanası (Küresel)-Giriş manometresi -Filtre-Regülatör-Ani kesme vanası (Regülatörle aynı gövde üzerinde olabilir)-Sayaç -Elektronik hacim düzeltici (PTZ) Q>100 m3/h üzerindeki istasyonlarda.-Termometre-Çıkış manometresi-Çıkış hattı tahliye vanası (Küresel)-Yüksek basınç emniyet tahliye vanası (sayaç sonrası hat üzerine konulacaktır)-Çıkış vanası (Flanşlı- Küresel )

3.2 İkinci Kademe Basınç Düşürme İstasyonları

Doğalgazın Endüstriyel tesislerde kullanımı maksadı ile RS ve/veya RSS lerde(Ticari Teslim Noktası) ölçüm ve ayar işlemi yapıldıktan sonra, gaz basıncının tesisiçerisinde istenilen ikincil veya üçüncül basınç değerlerine indirgemeye ve filtre etmeyeyarayan ve diğer yardımcı ekipmanlardan oluşan istasyonlardır.(Şekil-8,Şekil-9,Tablo-3)

İkinci Kademe Basınç Düşürme ve Ölçüm istasyonları asgari aşağıdakiekipmanları kapsamalıdır.

-Giriş vanası (Flanşlı Küresel)-Giriş hattı tahliye vanası (Küresel)-Giriş hattı dolum vanası (Küresel)-Giriş manometresi -Filtre-Regülatör-Ani kesme vanası (Regülatörle aynı gövde de olabilir)-Çıkış manometresi-Çıkış hattı tahliye vanası (Küresel)-Yüksek basınç emniyet tahliye vanası

93/17


-Çıkış vanası (Flanşlı- Küresel )

ŞEKİL-1 Bölgesel Basınç Düşürme İstasyonu

TABLO-2 RS, SS VE RSS TİPİ SERVİS KUTULARI MALZEME VE EKİPMAN LİSTESİ

İŞLETME BASINCI 4 BAR ÜZERİNDE OLAN SERVİS KUTULARI İÇİNPoz No

Malzemenin Tanımı Basınç Sınıfı

Açıklamalar

1 Giriş Flanşı ANSI 1502 İzolasyon Contası-Flanşlı ANSI 150

3 Termometre ve Termometre Kovanı 4 Giriş Manometresi Ø 100

4.1 Manometre vanası ANSI 800

5 Küresel Vana ½” ANSI 800 Tahliye Vanası5.1 Tahliye borusu ½”5.2 Alev Tutucu

6 Giriş Vanası –Flanşlı Küresel Vana ANSI 1506.1 Dolum Vanası-Küresel ( ½” veya ¼”) ANSI 800 2 adet

7 Filtre(Kullanıcı birliklerinde siklon+kartuş)

ANSI 150

7.1 Fark basınç göstergesi

7.2 Filtre Tahliye Vanası –Küresel vana ANSI 150 2 adet7.3 Tahliye borusu

8 Regülatör+Ani kapama vanası ANSI 150 Yaylı veya Pilotlu

93/18


9 Manometre Ø 1009.1 Manometre vanası10 Çıkış Vanası- Küresel ANSI 150

11 Sayaç ANSI 15012 Elektronik Hacim Düzeltici (PTZ)

12.1 Basınç Ölçüm Vanası ANSI 80014 Aşırı Basınç Tahliye (Relief) Vanası ANSI 150

14.1 Küresel vana ANSI 15014.2 Alev Tutucu

15 Termometre ve Termometre Kovanı

16 İzolasyon Contası ANSI 150

17 Çıkış flanşı ANSI 150

18 Kapı açık-kapalı konum kontağı

19 Kabin Paslanmaz /Alüminyum

8

14.2

7.3

10

5

5.3

15

2.A2 11

6

6.1

5

5.3

5.3

7.2

7

7.1 12

12.1

11

9

9.1

14

14.1

15

17 1616.A

17

19

18

4.1

4

5.2

Giriş Hattı Çıkış Hattı

P1 P2

93/19


ŞEKİL-2 Tek Hatlı Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu (RSS) Akış ŞemasıRegülatör Öncesi Sayaç Montaj Prensibine Göre

1

2.A2 1

6.1

65

5.3

5.2

7.1

7

7.2

4.1

4 15

8

9

9.1

11

12.1

12

14

14.1 5

15

16.A1617

10 17

14.2

7.3

5.3

18

19

5

P2P1

Çıkış HattıGiriş Hattı

ŞEKİL-3 Tek Hatlı Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu (RSS) Akış ŞemasıRegülatör Sonrası Sayaç Montaj Prensibine Göre

22.A

1 1

5.3

5.2

3 4

4.1

5

6

6.1

6

6.1

7.1

7 7.2

7.1

7 7.2

8

8

12

11

12.1

9.1

9

9

9.1

10

105

5.3

5.3

9

9.1 5

5.3

14

14.1

7.3

14.25.2

1716.A16 17

18

19

7.3

5

P2P1

Çıkış TarafıGiriş Tarafı

93/20


ŞEKİL-4 Çift Hatlı Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu (RSS) Akış ŞemasıRegülatör Sonrası Sayaç Montaj Prensibine Göre

ŞEKİL-5 Çift Hatlı Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu (RSS) Akış ŞemasıRegülatör Öncesi Sayaç Montaj Prensibine Göre

ŞEKİL-6 Çift Hatlı Ölçüm İstasyonu (SS) Akış Şeması

93/21


22.A

11

56

6.1

7.1

7.2

7

12

12.1

11

4

4.114.1

14

5

5.3

15

1017 16

16.A

17

18

19

5.2

5.3

7.3

14.2

ŞEKİL-7 Tek Hatlı Ölçüm İstasyonu (SS) Akış Şeması

TABLO-2/A RS, SS VE RSS TİPİ SERVİS KUTULARI MALZEME VE EKİPMAN LİSTESİ

İŞLETME BASINCI 4 BAR’A KADAR OLAN SERVİS KUTULARI İÇİNPoz No


Açıklamalar

1 Giriş Flanşı ANSI1502 İzolasyon Contası ANSI150 Hat Çelik Olursa

2.A Metal Plastik Geçiş Parçası SDR 11 Hat PE Olursa3 Termometre ve Termometre Kovanı 4 Giriş Manometresi Ø 100

4.1 Manometre vanası ANSI 8005 Küresel Vana ½” ANSI 800 Tahliye Vanası

5.1 Tahliye borusu ½”

5.2 Alev Tutucu6 Giriş Vanası –Küresel Vana ANSI150

6.1 Dolum Vanası-Küresel ( ½” veya ¼”) ANSI150 2 adet7 Filtre ANSI150

7.1 Fark basınç göstergesi7.2 Filtre Tahliye Vanası –Küresel vana ANSI150 2 adet7.3 Tahliye borusu

8 Regülatör+Ani kapama vanası ANSI150 Yaylı veya Pilotlu

93/22


9 Manometre Ø 1009.1 Manometre vanası ANSI150

10 Çıkış Vanası-Küresel ANSI15011 Sayaç ANSI15012 Elektronik Hacim Düzeltici (PTZ) ANSI150

12.1 Basınç Ölçüm Vanası ANSI 800

13 Sayaç ANSI15014 Aşırı Basınç Tahliye (Relief) Vanası ANSI150

14.1 Küresel vana ANSI150

14.2 Alev Tutucu

15 Termometre ve Termometre Kovanı

16 İzolasyon Contası ANSI150 Bağlantı Hattı Çelik İse

16.A Metal Plastik Geçiş Parçası SDR 11 Bağlantı Hattı PE İse

17 Çıkış flanşı ANSI150

18 Kapı açık-kapalı konum kontağı

19 Kabin Paslanmaz /Alüminyum

1

34

5

22.1

5.1

2.2

6

7

7.1 2

2.22

2.2

8

9.1

9

9.2

10

34

5

5.16

7

7.18

11

P2P1

Çıkış HattıGiriş Hattı

ŞEKİL-8 Çift Hatlı II. Kademe Basınç Düşürme İstasyonu Akış Şeması

93/23


22.1

2.2

34 5.1

5

67.1

7

2 9.1

92.2

9.2

8

11

Giriş Hattı Çıkış Hattı

P1 P2

ŞEKİL-9 Tek Hatlı II. Kademe Basınç Düşürme İstasyonu Akış Şeması

TABLO-3İKİNCİ KADEME BASINÇ DÜŞÜRME İSTASYONU

MALZEME VE EKİPMAN LİSTESİ

Poz No


Açıklamalar

1 Giriş Flanşı PN 162 Tahliye Vanası*-Küresel Vana ½” PN 16

2.1 Rekor2.2 Tahliye Borusu ½”

3 Giriş Vanası-Küresel Vana PN 16 Tam Geçişli

4 Filtre**5 Giriş Manometresi Ø 100

5.1 Manometre vanası PN 16

6 Regülatör+Ani kapama vanası PN 167 Çıkış Manometresi Ø 100

7.1 Manometre vanası PN 168 Çıkış Vanası-Küresel Vana PN 16 Tam Geçişli

9 Yüksek Basınç Tahliye(Relief)Vanası PN 169.1 Küresel vana*** PN 169.2 Tahliye borusu 1”

10 Çıkış flanşı PN 16

93/24


11 Kabin veya Tel Çit

* İstasyon kapasitesine göre seçilir.**İstasyon kapasitesi ve basınç kategorisine göre çelik veya alüminyum.***İstasyon kapasitesine göre seçilen ani kapama vanası çapına uygun seçilir.

3.3 Servis Kutularında (İstasyonlarda) Kapasite Ve Tip Seçimi

Servis kutularının kapasite ve tip seçimleri aşağıdaki esaslar çerçevesindeyapılacaktır.

Servis kutularının kapasiteleri; Bağlantının yapılacağı tesisin toplam ihtiyacınıkarşılayacak miktarda seçilecek, regülatör veya sayaçların anma kapasitelerininüzerinde çekişe müsaade edilmeyecektir.

Servis Kutularının giriş-çıkış basınçları; Toplam kapasite, gaz kullanımmahallerinin konumu (açık alan, kapalı alan), yakıcıların yakma basınç değeri ve dahilitesisat uzunlukları dikkate alınarak seçilecek, Kapalı hacimlerde 1 bar’ın üzerindekikullanımlar için Dağıtım Şirketinin ön oluru alınacaktır.

İçerisinde birden fazla gaz kullanım noktası bulunan tesislerde; En büyük gazkullanım noktasının tüketim değerine karşılık gelen sayaç tipi minimum ölçme değerininaltında tüketim değerine sahip diğer bir kullanma noktası veya noktaları olan tesislerde,tesisin toplam kapasitesini karşılayacak bir bölgesel basınç düşürme istasyonukurulacak, her tüketim noktası veya sayaç ölçüm aralıkları birbirine uyumlu birden fazlatüketim noktaları için ayrı ölçüm istasyonu veya basınç düşürme ve ölçüm istasyonukullanılacaktır.

Kapasitesi 100 m3/h ve altında olan tesislerin servis kutusu çıkış basıncı 21 mbarolacak şekilde seçilecek ve sayaç ünitesi 21 mbar lık bölüm üzerine konacaktır. Bu tipservis kutularında elektronik hacim düzeltici kullanılmayacaktır.

Kapasitesi 100 m3/h in üzerinde ve çıkış basıncı 21 mbar dan büyük olan serviskutularında Dağıtım Şirketi tarafından Onaylamış elektronik hacim düzelticilerkullanılacaktır.

Acil durumlar hariç 24 saat kesintisiz çalışan, bakım ve arıza nedeni iledurmasında sakınca görülen tesislerde ikiz hatlı servis kutuları tercih edilecek, bu serviskutularının varsa sayaçsız by-pas hatları Dağıtım Şirketince mühürlenmiş olacaktır.

3.4 Servis Kutuları Yer Seçimi

Servis Kutularının kurulacağı ve montajının yapılacağı yerler aşağıda belirtilenasgari şartları sağlayacak şekilde müşterinin mülkü içerisine tesis edilirler.

-Servis Kutusu yerleri; Gaz tüketiminin gerçekleşeceği tüketim merkezine enyakın noktaya veya birden fazla tüketim noktası var ise, en büyük tüketim noktasınayakın olması kaydı ile tüketim noktalarının merkezine yakın, Gaz işletmesinin Sayaç

93/25


okuma, Bakım ve Müdahale ekiplerinin kolaylıkla ulaşabileceği, güvenli ulaşım şartlarısağlanmış mahallerde seçilmelidir,

-Servis Kutuları; Havai Enerji nakil hatlarının altına, Su, Kanalizasyon, Elektrik vePTT gibi diğer altyapı şebekelerinin üzerine, Trafo merkezleri ve Evsel atık kuyularınınbitişiğine, araç trafiğinin yoğun olduğu kavşak ve yol kenarlarına yerleştirilemezler.

3.5 Servis Kutuları İmalat Ve Montajında Uyulması Gerekli Kurallar

Servis kutuları Atölye veya fabrika şartlarında imal ve monte edilebileceği gibi,Sertifika sahibi kuruluşlar tarafından iş mahallinde monte ve de-monte edilebilecektir.

-Servis kutuları aksi belirtilmedikçe bu şartnamede verilen Akış Diyagramlarınauygun, montaj, de-montaj, bakım, temizlik ve nakliye şartları dikkate alınarak kolayişletmecilik sağlayacak şekilde dizayn ve imal edilmiş olacaktır.

-Servis kutularının giriş bağlantıları alttan, çıkış bağlantıları yandan olacak

şekilde dizayn ve imal edilecek, iç tesisat bölümü kabin dışında konacak uygun çap vestandarttaki bir flanşlı vana ile sisteme bağlanacaktır.

-Servis kutularının çelik şebeke ve tesisatlara bağlanacak bölümlerinde basınçsınıflarına uygun flanşlı izolasyon contaları, Polietilen şebeke ve tesisatlara bağlanacakbölümlerinde ise Metal-plastik geçiş parçaları kullanılacaktır.

-Kabin içerisindeki Servis Kutularının kapalı hacim kısmında tahliye ağzıbulunmayacak, tahliye hatları kabin dışına taşınmış olacaktır.

-Giriş basıncı 6 bar ve üzerinde olan servis kutularının imalat ve montajındakullanılacak malzeme ve ekipmanlar ANSI standartlarına uygun seçilmiş ve bustandartlara göre sertifikalandırılmış olacaktır.

-Giriş basıncı 6 bar’dan düşük olan servis kutularının imalat ve montajındakullanılacak malzeme ve ekipmanlar TS, EN, DIN veya kabul görmüş muadilistandartlara uygun seçilmiş ve bu standartlara göre sertifikalandırılmış olacaktır.

-Servis kutularında; çapları 150 mm e kadar olan kaynaklı imalatlar GTAW, 6” inüzerindeki imalatları SMAW kaynak yöntemleri ile sertifikalı kaynakçılar tarafındanyapılacak, bu kaynaklar sertifika sahibi bir başka bağımsız kontrol kuruluşu tarafındantahribatsız muayene yöntemlerinden (radyografik, ultrasonik veya boya testleri) biri veyabirkaçı kullanılarak kontrol ve muayene edilmiş olacaktır.

-Servis kutuları içerisinde bulunan ve bağlantıları dişli olan ekipmanlar; Metalmetale sızdırmazlık sağlayan konik dişli ekipmanlardan seçilecek veya uygunsızdırmazlık macunları kullanılarak bağlanacaktır.

-Giriş basıncı 4 bar ve giriş çapı DN 40 mm ye kadar olan Servis kutularının girişbağlantısında flanşlı veya Sfero-Konik dişli bağlantı elemanları kullanılabilecek olup,çapı ölçüsüne bakılmaksızın giriş basıncı (işletme basıncı) 4 barın üzerinde olan tümservis kutuları ile, giriş basıncı 4 barın altında olup giriş çapı DN 40 mm nin üzerinde

93/26


olan servis kutularının giriş bağlantıları, uygun basınç sınıfında flanşlı bağlantıelemanları ile yapılacaktır.

-Servis kutularının mekanik imalat bölümleri işletme basınçlarının % 50 fazlası birbasınç ile en az 2 saat ısıl dengesi sağlanmış bir ortamda mukavemet testine tabitutulmuş olacaktır. İşletme basıncı 4 barın üzerinde olan bölümler hidrostatik teste,işletme basıncı 4 bar ve altında olan bölümler hava testine tabii tutulacaktır.

-Servis kutularının imalat ve montajına ilişkin aşağıda tanımlanmış bilgi vebelgeler düzenlenmiş ve dağıtım şirketine teslim edilmiş olacaktır.

*İmalatçı yeterlilik belgesi (Yapım Ve Hizmet Sertifikası)*İstasyon Kapasite, Basınç ve Hız değerleri hesap formu*Kaynak planı (Kaynaklı imalatlar için numaralandırılmış ve kodlanmış şekilde)*Kaynak kalite kontrol raporları (Sertifika sahibi kuruluşlarca onaylanmış)*Basınç test raporları (İmalatçı tarafından onaylı)*İmalatta kullanılan malzemelerle ilgili sertifika ve belgeler*Regülatör, Ani kapama vanası ve Emniyet tahliye vanaları basınç set değer

bilgileri

-İstasyonlar tipik detaylarda tanımlandığı şekilde mekanik kütleyi ve ani basınçdeğişiklerinde oluşacak vibrasyon ve darbeli yükleri karşılayabilecek beton kaidelerüzerine yerleştirilecek ve bulundukları beton kaideler üzerine sabitleme cıvataları ilesabitlenecektir.Şekil 10

-İstasyon çıkış hatları kabin yan duvarından çıkacak şekilde dizayn edilmeli ve buçıkış ile iç tesisat arasına flanşlı bir izolasyon vanası konulmalıdır.Bu vanadan sonraolmak kaydı ile elektronik veya basınç kontrollü ani kesme vanası kullanımı müşterininveya proje müellifinin tercihine bağlıdır.

-İzolasyon vanasından sonra iç tesisatın azot gazı ile yastıklanması ve/veyatesisat içerisindeki gazın tahliyesi maksadı ile bir tahliye vanası konulmalı ve tahliyehattı güvenli bir seviyeye çıkarılmalıdır.

-İstasyonların çevresi koruma ve güvenlik maksatlı olarak tel çit ile çevrilmişolacak ve İstasyonlar çevrelerindeki tel çitler ile birlikte tipik detaylarda tanımlandığışekilde topraklanacaktır. Şekil 11

-İstasyonların bulundukları mahaller kuru halde iken yanma riski olan çim vebenzer bitkilerden arındırılacak, tel çitlerin içi tamamen beton kaplanacak veya altınanaylon branda serilmiş en az 10 cm kalınlığında 0-2 ebadında kırma taş malzeme iletefsiye edilecektir.Şekil 10

-Aydınlatması olmayan mahallere yerleştirilecek istasyonlar için ayrıca biraydınlatma sistemi tesis edilmelidir.

93/27


1000

CivatasiAnkraj Ankraj

Civatasi

AnkrajCivatasi Civatasi

Ankraj

Tel Fens

Cevre Betonu

Beton Kaide

Kirma Tas Micir

Istasyon Sasesi

Giris

1000

1500

1500

Çikis

93/28


300

155

Ankraj

Civatasý Civatasý

Ankraj

Ýstasyon Þasesi

Beton Kaide

Çevre Betonu Kýrma Taþ Mýcýr

Delikli PVC Membran

M 2

0

AnkrajCivatasý

ŞEKİL-10 İstasyon Yerleşim Planı Ve Temel Detayı

3TopraklamaElektroduElektrodu

Topraklama

2

ElektroduTopraklamaTopraklama

Elektrodu

4

1

papuc ile yapılacaktır.Bağlantı bakır

Bağlantı bakırpapuc ile yapılacaktır.


Kapı Topraklaması

Te

lçit

Top

rakl

am

ası

Telçit Topraklaması

Ka

bin

Top

rakl

am

ası

Boru Topraklaması


Bağlantı bakırpapuc ile yapılacaktır.

93/29


500

10mm DELİKBAĞLANTI

300

ZEMİN ZEMİN

600

1- TOPRAKLAMA ÇUBUĞU :

BAKIR TOPLAMA ÇUBUĞU

3- Tüm Ölçüler mm dir.

Çubuk Rogarın Ortasından Çıkarılacak

2- Rogardan Çıkan Topraklama Kablosu Düzgün

Bir Şekilde Çekilecektir Min.50mm Derinde

300

250

200

150

1500

130

700

BAKIR TOPLAMA ÇUBUĞU

5015

15

3090

CIVATA VE SOMUNØ10 M8 GALVANİZLİ

130

Bakır PabuçAna topraklama

Detay A

ŞEKİL-11 İstasyon Ve Tel Çit Topraklama Detayı

4. Gaz Boru Hattı Ve Tesisatlarında Güzergah Seçimi

4.1. Yeraltı Boru Hattı Ve Şebekeleri İçin Güzergah Seçimi

Yer altı borularının güzergah tespitinde aşağıdaki kurallara dikkat edilecektir.

Kanalizasyon, drenaj kanalları, asidik akışkan taşıyan borular ve elektrik kablosugibi diğer altyapı tesisleri ile paralel ve kros geçişlerde minimum emniyet mesafelerinedikkat edilecektir. Mesafe ve geçiş kuralları Dağıtım şirketinin ilgili montajşartnamelerinde verilmiştir.

Boru kaplamasına zarar verecek sivri uçlu zemin yapısından (tuğla kırıkları,demir parçaları, taş vs.) ve ağaç köklerinin yoğun olduğu bölümlerden geçilmemelidir.

Giriş ve çıkışı yaşam mahallerine ve imalat hollerine açılan ve havalandırmasıolmayan boru kanallarından gaz hattı geçirilmeyecektir.

Zorunluluk nedeni ile Otoyol, tren yolu, akarsu gibi kaldırılamayan coğrafiengellerden geçişlerde; Araç trafiği ve su akıntısının az, toprağın kayma, aşınma veerezyon riskinin düşük olduğu bolümler seçilmelidir.

Diğer yer altı yapılarındaki bakım – onarım ve bağlantı noktalarının bulunduğubölümlerden kaçınılmalıdır.

93/30


Ayrım ve kesme vanaları; Emniyetli ve esnek bir işletme için fazla kullanılmayanyol güzergahları veya kolay ulaşılabilir yerlere, mümkünse kaldırım üzerinde olmasınadikkat edilmelidir.

Tipik detaylarda tanımlandığı şekilde borunun gerekli minimum derinliğegömülemeyeceği yerlerden kaçınılmalıdır.

Binalara girerken gaz hattı toprak üzerine çıkarılmalı ve bina girişi yerüstündenyapılmalıdır.

4.2. Yerüstü Boru Hattı Ve İç Tesisatlar İçin Güzergah Seçimi

Yerüstü borularının güzergah tespitinde aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir.

Boruda mekanik hasara sebep verebilecek vinç, kamyon, forklift gibi işmakinelerinin çalışma güzergahlarından geçirilmemeli, zorunluluk halinde gaz hattınınönüne ve arkasına gaz borusu ile bağlantısı olmayan ilave koruyucu bariyeryapılmalıdır.

Boruların, titreşim ve ani darbelere maruz kalabilecek sabit yapı elemanlarınasabitlenmemesine dikkat edilmelidir.

Yüksek sıcaklıklardaki mahallerden ve cihaz yüzeylerinden geçirilmemelidir.

Boruların, yeterli destek üzerine alınabilecekleri veya askıya asılabilmelerineimkan sağlayacak yerler tercih edilmelidir.

Bakım, onarım ve de-montaj yapılabilmesi için yeterli mesafelerin bulunmasınaimkan sağlamalıdır.

Acil durum vanalarının kolay ulaşılabilir, önleri kapanmayacak veya yangındanetkilenmeyecek yerlere konulmasına dikkat edilmelidir.

Enerji nakil hattı, trafo vb. tesislere yeterli emniyet mesafesinden geçilmeli, enerjinakil hatlarının altından çıplak gaz hattı geçirilmemeli ve servis kutusu montajıyapılmamalıdır.

5. MALZEME EKİPMAN

Malzeme Seçimi

Doğalgaz şebeke ve tesisatlarının montaj ve imalatında kullanılacak malzeme veekipmanların kimyasal bileşenlerinin doğalgaz kullanımına uygun, fiziksel yapılarınınçalışma basınçlarına ve çevre şartlarına dayanacak nitelikte, bağlandıkları diğer yapıelemanları ile Uygunluk içerisinde olmalı ve ilgili standartlarda anılıyor olmasına dikkatedilmelidir.

5.1. Borular

93/31


Şebeke ve tesisatlarda kullanılacak çelik ve polietilen borular aşağıda tablo 1 deverilen standartlara uygun imal edilmiş ve sertifikalandırılmış olmalıdır.

Çelik Borular PE Borular

TS 6047 TS 10827

TS 301/1-2 API 5LE

EN 10208-2 TS EN 1555-1

API 5 L

DIN 17175

DIN 17172

DIN 1626Gaz Hattı ve Tesisatlarında Kullanılacak Boru Standardları

Boru ve boru bağlantı elemanları ile ilgili çap ve min. et kalınlıkları aşağıdakitabloda verilmiştir.

Nominal Çap(mm)

Dış Çap(mm) (*)

Et Kalınlığı ( mm) Kaynaklı Dişli (**)

15 21.3 2.6 3.2

20 26.9 2.6 3.2

25 33.7 2.6 3.2

40 18.3 2.6 3.2

50 60.3 2.9 3.6

65 76.1 2.9

80 88.9 3.2

100 114.3 3.6

125 139.7 4.0

160 168.3 4.5

200 219.1 5.9

250 273.0 6.3

300 323.9 7.1

350 355.6 7.1

400 406.4 7.1

450 457.2 7.1

500 508.0 7.1Nominal çaplara göre çelik boru min. et kalınlıkları

93/32


(**) 50 mm çap ve 300 mbar basınca kadar dişli bağlantı yapılabilir. Bu değerlerinüzerindeki basınç ve çaplarda kaynaklı bağlantı yapılması zorunludur.

İşaretleme

Borular asgari aşağıda tanımlanan bilgileri taşıyacak şekilde işaret ve kodlarıtaşımalıdır.

-İmalatçının tanımı ve amblemi-İmalat Standardı-İmalat tarihi-Boyut (çap/et kalınlığı)-Malzeme tanımı, lot / şarj / parti numarası-Boru numarası -Boru boyu (ayrıca yazılabilir)-Alıcı unvanı (büyük parti alımlarda)-İşletme basıncı ve kullanım maksadı (4 bar GAS) – PE Borular için-Boru anma çapı-sınıfı-tipi (de..-S..-SDR...) - PE Borular için-Özel tolerans sınıfı

Kaplama

Yeraltına döşenecek çelik borular TS 5139, DIN 30670 standartlarına uygunpolietilen kaplı olacaktır.

5.2 Bağlantı Ve Ek Parçaları

5.2.1 Flanşlar

Boru hatlarının birbirine veya diğer ekipmanlara bağlantısında kullanılacakFlanşların boyut ve standartları birbirine uygun olacak ve belirtilen Standardlara uygunimal edilmiş ve sertifikalandırılmış olacaktır.

5.2.1.1.Kaynak Boyunlu Flanşlar

TS 811/2,3,4,5,6,7ANSI B 16.5Veya muadili DIN standartlarına uygun sertifikalı flanşlar kullanılacaktır.

5.2.1.2.Düz Flanşlar

İçten ve dıştan kaynak edilebilir olması kaydı ile anma çapı 100 mm ye (dahil)kadar olan bağlantılarda düz flanş kullanılabilecek olup, daha büyük çaplarda düz flanşkullanılmayacaktır.

TS 816/1, TS 816/2, ANSI B 16.5 düz geçme,

93/33


ANSI B16.5 soket kaynaklı flanşlar kullanılacaktır.DIN 2573, DIN 2576

5.2.1.3.Kör Flanşlar

TS 931, TS 2146ANSI B 16.5DIN 2527

5.2.1.4.Dişli Flanşlar

TS 813/3DIN 2565, DIN 2566

5.2.2. Dişli Tapa ve Kapaklar

TS 931

5.2.3. Dirsekler

DIN 2605-DIN 2606

5.2.4. Te ler

DIN 2615

5.2.5. Redüksiyonlar

DIN 2616

5.2.6. PE Boru Bağlantı Elemanları

TS 6270EN 1555-3,4Çapı 125 mm ve altında olan birleştirmelerde elektro-füzyon kaynak tekniğine

uygun ek parçaları, çapı 125 mm den büyük olan birleştirmelerde elektro-füzyonve/veya alın kaynak tekniğine uygun ek parçaları kullanılacaktır.

Semer tipi branşman Te leri boruyu alttan saracak şekilde ve delme sonrasısızdırmazlık sağlayacak tipte seçilmelidir.

5.3. Vanalar

Doğalgaz tesisatlarının montaj ve tesisinde kullanılacak vanalar; Kullanıldıklarıyer ve basınç sınıfları dikkate alınarak Aşağıda tanımlanmış standartlara uygun olacakşekilde seçilecektir.

Küresel vanaların küreleri ilgili standartlarda tanımlandığı şekilde dolumalzemeden, sızdırmazlık sistemleri ısıya dayanıklı malzemeden imal edilmiş olacaktır.

Toprak altına gömülecek vanalar kaynak gövdeli olarak, yer üstünde montajıyapılacak vanalar parçalı gövdeli olarak tercih edilecektir.

93/34


-İşletme basıncı 4 bar’a (dahil) kadar olan tesisatlarda TS 9809 ve TS EN 331standartlarında uygun kaynaklı, flanşlı veya dişli vanalar kullanılacaktır.

-İşletme basıncı 4 bar’ın üzerinde olan şebeke ve tesisatlarda (bağlantı hatları vebölge regülatörleri) API normuna uygun API 6D sınıfı kaynaklı, flanşlı veya dişlivanalar kullanılacaktır.

-İkinci kademe basınç düşürme istasyonları ve gaz kontrol hatları girişindekiizolasyon vanaları flanşlı ve gövdeleri çelik veya dökme demir olacak, tesisatındiğer bölümlerinde kullanılan vana gövdeleri, çap sınırlamalarına bağlı olarakçelik veya pirinç, dişli veya flanşlı olarak kullanılabilecektir.

5.4 Esnek Bağlantı Elemanları

TS 10878, TS 10880Doğalgaz tesisat ve ekipmanları; Vibrasyona maruz ekipmanların (kazan, brülör,

motor, jeneratör gibi) birbirine bağlantılarında ve Bina diletasyon hattı geçişlerindebasınç sınıflarına uygun ve ilgili standartlara göre imal ve test edilmiş esnek bağlantıparçaları veya genleşme contaları ile birbirine bağlanacaktır.

5.5 Filtreler

Doğalgazın kullanıma sunulması maksadı ile tesis edilecek basınç düşürmeistasyonları ölçüm istasyonları ve yakma ünitelerindeki basınç ayar, ölçüm ve kontrolcihazlarının öncesinde, doğalgazın filtrasyonu maksadı ile aşağıdaki tanımlamalarauygun filtreler kullanılacaktır.

Filtre gövdeleri; basınç sınıfı ve bağlantı çapına bağlı olarak çelik, alüminyumveya döküm malzemeden dişli rakorlu veya flanşlı bağlanabilecek şekilde, filtre elemanıdeğiştirilebilir nitelikte kapaklı olacaktır.

Filtre elemanı nemden etkilenmeyecek özelliklerde ve en fazla 0,5 mikrongeçirgenliğe sahip olacaktır.

İşletme basıncına bakılmaksızın kapasitesi 2000 Sm3/h in üzerinde olan,kapasitesine bakılmaksızın işletme basıncı 4 bar’ın üzerinde olan ünitelerde bir adetihbar düzenekli fark basınç göstergesi ve tahliye vanası bulunması zorunludur.

Filtre kartuşları ileride ilgili istasyonda kullanılmak üzere dağıtım firmasına teslimedilecektir.

Kapasitesi 10.000m3/saat ve üstünde olan münferit kullanıcılar ile kullanıcıbirliklerinde kullanılan doğal gaz istasyonlarındaki filtreler siklon tip ve kartuşlu olacaktır.

Gövde Malzemesine Göre Filtre Seçimiİşletme basıncı Pi ≤ 2 bar ise çelik, döküm veya alüminyum gövdeli,İşletme basıncı 2 < Pi ≤ 4 bar ise çelik veya döküm gövdeli,İşletme basıncı Pi > 4 bar ise çelik gövdeli,

Bağlantı Şekline Göre Filtre Seçimiİşletme basıncı Pi ≤ 2 bar, bağlantı çapı ØD≤ 2” ise dişli-rekorlu veya flanşlı bağlantı,İşletme basıncı Pi ≤ 2 bar, bağlantı çapı ØD> 2” ise flanşlı bağlantı,

93/35


İşletme basıncı Pi > 2 bar ise flanşlı bağlantı,

5.6 Basınç Regülatörleri

İşletme basıncı ( Pi ) 4 bar’dan büyük olan sistemler için TS 11390 veya Muadiliuluslararası standartlara uygun yay kontrollü veya pilot kontrollü regülatörlerkullanılacak,

İşletme basıncı ( Pi ) 4 bar ve altında olan sistemler için TS 11390 veya TS10624 veya Muadili uluslararası standartlara uygun yay kontrollü regülatörlerkullanılacak,

İşletme basıncı ( Pi ) küçük 0,2 bar olan sistemler için TS EN 88 veya Muadiliuluslararası standartlara uygun yay kontrollü regülatörler kullanılacaktır.

Regülatör tamir kitleri her regülatör için tam takım olarak dağıtım firmasına teslimedilecektir.

5.7 Sayaçlar Ve Hacim Düzelticiler

Doğalgazın kullanıma sunulacağı birimlerin ticari giriş noktalarına, basınç sınıfıve kullanım kapasitesine uygun bir ölçüm cihazı (sayaç) ve Elektronik hacim düzeltici(işletme basıncı Pi 300 mbar’ın üzerinde) konulacaktır.

Birden fazla kullanım noktasının bulunduğu işletmelerde sayaç seçimi en düşükkapasiteli kullanım noktasının kapasitesi dikkate alınarak seçilecek, ölçüm yapılacakbölüm içerisinde seçilen sayacın Minimum Ölçüm değerinin altında tüketim noktasıbulunmayacaktır. Ölçme kayıplarının önlenmesi için bir işletmede birden fazla TicariÖlçüm Noktası oluşabilecektir.

İşletme basıncı 300 mbar ve kapasitesi 500 m3/h in altında olan kullanımbirimlerinde zorunlu olmamakla birlikte işletme basıncı 300 mbar’ın üzerinde olan tümölçüm noktalarında anlık (P.T.Z.) basınç ve sıcaklık değerine göre elektronik bir hacimdüzeltici kullanılacaktır.

İşletmeler, iç düzenlemelerinde kullanmak üzere tesisat işletme basınç sınıfınauygun ayrı sayaç veya sayaçlar kullanabilirler.

Doğal Gazın ölçümünde aşağıda standartlara uygun Dağıtım şirketinceonaylanmış tip ve kapasitede sayaçlar kullanılacaktır.

Diyaframlı (Körüklü) Sayaçlarİşletme basıncı en fazla 300 mbar, kullanım kapasitesi en fazla 100 m3/h olan

kullanım noktalarında, aşağıda tanımlanmış standartlara uygun ve ilgili idarelerce (T.C.Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ölçüler ve Ayarlar Genel Müdürlüğü) onaylanmış Diyaframlı(Körüklü) tip sayaçlar kullanılacaktır. Referans standartlar:TS 5910 EN 1359

Döner Deplasmanlı (rotary) ve Döner Çarklı (türbin) Sayaçlarİşletme basıncına bakılmaksızın kapasitesi 160 m3/h in üzerinde olan kullanım

noktalarında ticari ölçüm işlemi için, aşağıda tanımlanmış standartlara uygun ve ilgiliidarelerce (T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ölçüler ve Ayarlar Genel Müdürlüğü)onaylanmış Döner Deplasmanlı (Rotary) veya Döner Çarklı (türbin) tip sayaçlarkullanılacaktır.

Referans standartlar:TS EN 12480 Rotary sayaçlar Referans standartlar:TS 5477 EN 12261 Türbin sayaçlar

93/36


Elektronik Hacim DüzelticilerÖlçüm basıncı 300 mbar’ın üzerinde, kapasitesi 500 m3/saat in üzerinde olan

ticari ölçüm noktalarında, sıcaklık ve basınç’a bağlı olarak düzeltme işlemi yapacakdağıtım şirketince kabul görmüş ve ilgili idarelerce (T.C. Sanayi ve Ticaret BakanlığıÖlçüler ve Ayarlar Genel Müdürlüğü) onaylanmış bir elektronik hacim düzeltici elemankullanılacaktır.

Referans standartlar:TS 10877 EN 12405

6. Doğalgaz Boru Hattı Ve Tesisatları Genel Yapım Kuralları

6.1. Yeraltı Boru Hatları

Tesis dışı ve açık arazilerdeki boru hatları ve tesisatları; Aksi belirtilmedikçeaşağıda verilmiş olan standart boru kanal kesitindeki ölçülere uygun olarak toprak altınadöşenecektir.

Güzergahlarda bulunan diğer altyapı veya tesisler nedeni ile tipik kesitte verilenölçülere uyulamadığı taktirde, yine bu şartnamede verilen önlemler alınır veya DağıtımŞirketinin genel montaj şartnamelerine uyulur.

Gömülü olarak montajı yapılacak boru hatları, tesisatları veya ekipmanlarıöncelikle tipik detaylarda tanımlandığı şekli ile ince kum veya taşsız yumuşak toprak ileçepeçevre gömleklenecek ve üzeri uygun dolgu malzemesi ile doldurulacaktır.

Gömülü boru hattı ve tesisatları, yol veya doğal zemin yüzeyinden 30 cm aşağıdakalacak şekilde üzerinde doğalgaz ikaz yazısı bulunan bir ikaz bandı ve bu şartnamedetanımlandığı şekilde hazırlanmış işaret direği ve levhaları ile işaretlenecektir.

Gömülü çelik boru hattı veya tesisatları bu şartnamede belirtildiği şekildePolietilen kaplı olacak, kaynak yerleri ve ek parçaları ayrıca sıcak veya soğuk Polietilensargı malzemesi ile sarılacak,

Montaj işlemi tamamlanan Çelik boru hattı ve tesisatlarının yüzey kaplamaları;En az 15.000 volt kapasiteli Elektrik Geçirgenlik Ölçüm cihazı (holy-day dedektör) ileizolasyon testine tabi tutulacaktır.

Gömülü boru hattı ve tesisatları korozif etkilere karşı ayrıca Katodik korumayöntemlerinden biri (Dış akım kaynaklı veya Galvanik anotlu) ile dışarıdan korumayaalınacaktır.

93/37


GAZ HATTI TİPİK KANAL KESİT DETAYI

6.1.1 Kılıf Boru Muhafazalı Geçişler

Gaz borularının aşırı yüke maruz kaldığı (ağır trafiği olan yollar vs.) yerlerde veyadiğer yer altı yapılarıyla gerekli emniyet mesafelerinin sağlanamadığı durumlardamuhafaza içerisine alınması gereklidir.

Muhafaza borusunun çapı, doğalgaz borusu dış çapından en az 10 cm (4”)büyük olmalı, muhafaza borusu ile doğalgaz borusunun birbirine temasını önlemek içinaralarındaki mesafe en az 150 cm en çok 200 cm olacak şekilde gaz borusu gövdesinesarılmış plastik ayırıcılar (izolatör) kullanılmalıdır.

Muhafaza borusu mekanik mukavemeti arttırmak amaçlı yapılıyorsa, su veyabancı madde girişini önlemek için, uçları kauçuk (kılıf başlığı)nevi bir malzeme ilekapatılmalı ve havalandırma boruları yapılmalıdır.

6.1.2 Beton Zarf Muhafazalı Geçişler

Zorunluluk nedeni ile dere, nehir ve taşkın su yatağı gibi akarsu yataklarından vegöl gölet gibi durgun su tabanlarından geçirilmesi gereken Gaz boruları; Maruzkalacakları hidrolik yüklerden ve darbelerden korunması maksadı ile tipik detaylardagösterildiği şekilde beton zarf içerisine alınacaktır.

6.1.3 Beton Plakalı Yol Geçişi

93/38

1 Şebeke Hattı ( PE veya Çelik2 Gömlek Kumu ( Taşsız mil Toprak veya 0,3 Kum )3 Dolgu Malzemesi ( Agrega Büyüklüğü 5 cm ‘yi Geçmemeli )4 İkaz Bandı ( Çelik Hat için 40 cm PE Hat için 20 cm eninde )


Ağır araç trafiğine maruz kalan yol geçişlerinde, zorunluluk nedeni ile standartderinlikten daha az derinlikte geçilen güzergahlarda ve kazı ihtimali fazla olan yolgeçişlerinde boru hattının üzerine ayrıca tipik detaylarda tanımlandığı şekilde betonplakalar döşenmeli, ikaz bandı bu plakaların üzerine serilmelidir.

BETON PLAKALI YOL GEÇİŞİ TİPİK KANAL KESİT DETAYI

93/39

1 1. Şebeke Hattı ( PE vaya Çelik )2 1. Kademe Kum Dolgu ( Taşsız mil Toprak veya 0,3 Kum )3 2. Kademe Kum Dolgu ( Taşsız mil Toprak veya 0,3 Kum )4 Ara Dolgu ( Agrega Büyüklüğü 5 cm ‘yi Geçmemeli )

5Demir Beton Plaka ( Knal Genişlik Ölçülerine uygun )Beton Plakalar Kanal Kenarına Basacak Şekilde Yerleştirilmelidir.

6 İkaz Bandı ( Çelik Hat için 40 cm PE Hat için 20 cm en )7 Son Dolgu ( Agrega Büyüklüğü 5 cm ‘yi Geçmemeli )8 Beton Plaka Kaldırma Halkaları


DELME VEYA YARMA YÖNTEMİ İLEKILIF BORU MUHAFAZALI YOL GEÇİŞ DETAYI

93/40


93/41


GÖMÜLÜ BETON ZARFLI DERE/NEHİR GEÇİŞ DETAYI

6.2 İşaret Direkleri ve Tanımlama Levhalar

93/42


Yer altı boru hatlarının güzergahını belirtmek üzere işaret direkleri dikilmesi veaşağıdaki örneğe uygun tanıtım plakalarının konulması zorunludur.

6.3 Engel geçişlerinde Emniyet Mesafeleri

93/43


Doğalgaz boru hatları tesisatları ve ekipmanları, güzergahlarında bulunan vekaldırılamayan diğer alt yapı tesis ve şebekeleri ile kesiştiği veya paralel gittiğibölümlerden, aşağıda tanımlanan kural ve mesafelere uygun olarak geçirilecektir.

Aşağıda tanımlanan mesafeler en az mesafeler olup, gaz hattının kılıf içerisinealınması veya araya tuğla, beton veya lastik bariyer yapılması halinde, gaz borularıüzerine herhangi bir yük gelmemesi kaydı ile bu mesafeler en az 10 cm ye kadarindirilebilir.

Yüksek gerilim hattı geçişlerinde kablo ile boru arasına en az 10mm kalınlığındalastik şilte serilecek, paralel geçişlerde ark mesafesini önleyecek yükseklikte boru ilekablo arasına tuğla veya beton bariyer yapılacaktır. Yüksek gerilim hatlarına her şartta30 cm den az yaklaşılmayacaktır.

Katodik olarak korunan diğer alt yapı tesis ve şebekelerinin bulunduğubölümlerden (su hattı, petrol hattı, akaryakıt hattı, akaryakıt tankı ve diğer gaz hatlarıgibi) geçirilen gaz hatları, Katodik koruma uygulama kurallarına Uygun şekilde ilaveönlemlerle geçirilecektir.

-Elektrik hatlarından dikine geçişlerde en az 50 cm.-Elektrik hatlarından paralel geçişlerde en az 100 cm. -Su hatlarından dikine geçişlerde en az 30 cm.-Su hatlarından paralel geçişlerde en az 60 cm. -Kanalizasyon hatlarından dikine geçişlerde en az 50 cm. -Kanalizasyon hatlarından paralel geçişlerde en az 100 cm. -Telefon hatlarından dikine geçişlerde en az 50 cm.-Telefon hatlarından paralel geçişlerde en az 100 cm.

6.4 Binalara Giriş

Doğalgaz boru hatları ve tesisatları binalara direkt olarak yer altından girmemeli,boru hatları ve tesisatları binalara girilecek noktalarda toprak üzerine çıkarılmalı ve tipikdetaylarda tanımlandığı şekilde koruyucu kılıf içerisinde binaya girilmelidir.

Endüstriyel tesislerde ikinci kademe istasyonların ayrı bölümlerde olması ve ikincikademe istasyondan sonra tesisatın ayrı binalara gömülü ulaştırıldığı durumlarda; ilgilibina girişine bir kesme vanası ve tahliye vanası konulması zorunludur.

6.5 Duvar Geçişleri

Doğalgaz boru hatları; Duvar ve tabiye geçişlerinde yapı elemanlarınasabitlenmemeli bu şartnamede tanımlandığı ve tipik detaylarda gösterildiği şekilde,duvar veya tabiye yapı elemanlarına temas etmeyecek ve bir çap büyük sert PVC veyaPolietilen kılıf boru içerisine alınmalıdır. Kılıf ile gaz borusu arasındaki boşluğun eşitolmasına dikkat edilmeli ve bu boşluk uygun sıvı macun veya fitil ile doldurulmalıdır.

Duvar veya tabiye geçişleri içerisinde ek yeri bulunmamalı ve bu bölümlerdekigaz hatları korozyona karşı boyanmış olmalıdır.

Gaz hatları hiçbir şekilde duvar içine ve sıvaya gömülmemeli duvaryüzeylerinden veya tabiye altından bu şartnamede tanımlanan konsol veya askıyöntemlerinden biri kullanılarak taşınmalıdır. Duvar yüzeyinden veya tabiye üzerindengitmesinde sakınca görülen hallerde, gaz hatları yine bu şartnamede tipik detaylardatanımlandığı şekilde üzeri havalandırılabilir levhalarla kapatılmış kanallardan

93/44


geçirilebilir. Ancak bu kanallar içerisinde elektrik hattı ve metallere karşı korozif etkisiolan ürün taşıyan tesisat hatları bulunmamalıdır.

Diletasyon hattı ile bir birinden ayrılan iki bitişik duvardan duvar geçişiyapılmamalı, zorunluluk halinde akış yönünde bir izolasyon vanası kullanılarak PVCveya PE kılıf boru dışına ikinci bir et kalınlığı yüksek çelik kılıf boru kullanılarakgeçilmelidir. Diletasyon hattı ile birbirinden ayrılmış bina yüzeylerinden, bu şartnamedetanımlandığı şekilde kesme vanası ve esnek bağlantı parçası kullanılarak geçilmelidir.

1

2

3

4

5

6

1 Gaz Hattı 4 Sızdırmaz Elastik Malzeme2 Kılıf Boru 5 Anti-Korozif Dolgu Malzemesi3 Ulaşılamayan Bölüm 6 Bölüm Duvarları

HAVALANDIRILAMAYAN BOŞLUKLARDAN GEÇİŞ DETAYI

93/45


Kanal İçinde Boru Montaj Detayları Gaz Hattı Sıva İçine Duvar Yüzeyine Gömülemez Direk Bağlanamaz

DUVAR TABİYE VE TAVAN GEÇİŞ DETAYLARI

93/46


1 23 3

4

5 6

3

1 Küresel Kesme Vanası 4 Diletasyon Hattı2 Esnek Bağlantı Elemanı 5 1.Bina3 Boru Konsolu 6 2.Bina

BİNA DİLATASYON HATTI GEÇİŞ DETAYI

6.6 Korozyondan Korunma

Gömülü veya atmosfere açık çelik doğalgaz boru hattı ve ekipmanları aşağıdatanımlanan yöntemlerden biri veya birkaçı veya tamamı kullanılarak korozyona karşıkorunacaktır.

6.6.1 Atmosfere Açık Boru Hattı Ve Ekipmanlarının Korozyondan Korunması

BoyamaYer üstünde atmosfere açık mahallerden geçen ve bu mahallerde montajı

yapılan doğalgaz boruları ve ekipmanları; Üzerlerindeki kalıcı kir, pas ve artıklardantemizlendikten sonra iki kat pas önleyici astar boya ile boyandıktan sonra üzeri en az birkat sarı renkli koruyucu boya ile boyanır.

Normal şartlarda bu gibi işlemlerde sentetik esaslı yağlı boya kullanılacak olup,korozif etkinin yüksek olduğu asidik ortamlarda Epoksi esaslı boyalar kullanılır.

6.6.2 Yer altına Gömülü Boru Hattı Ve Ekipmanlarının Korozyondan Korunması

Yeraltına gömülü olarak tesis ve monte edilecek boru hattı ve ekipmanlarıtoprağın korozif etkisinden korunmak üzere tedrici olarak tamamen kaplanacak ve aktifveya pasif elektrik-i yöntemlerden biri ile katodik olarak korunacaktır.

93/47


6.6.2.1Yüzey kaplama

Yeraltına döşenecek borular bu şartnamede tanımlandığı şekli ile fabrikasyonolarak Polietilen malzeme ile kaplanmış olacak, kaynak yerleri ve ek parçaları test vekontrollerden sonra Polietilen sargı bandı ile sıcak veya soğuk yöntemle sarılacaktır.

Vana ve kontrol vanası gibi boru hattı üzerinde olup toprak altında kalacak yüzeyidüzgün geometrik şekle sahip olmayan ekipmanların yüzeyi kir, pas ve artıklardantemizlendikten sonra elastik macun ile kaplanıp üzeri Polietilen sargı bandı ilesarılacaktır.

Boru ekipmanların kaplanmasında TS 5139-TS 5140 standartlarına uyulacaktır.

6.6.2.2Katodik Koruma

Yeraltına döşenmiş boru hattı ve tesisleri tedrici olarak korumaya alınmaklabirlikte Dış akım kaynaklı veya Galvanik anotlu koruma yöntemlerinden biri ile Katodikolarak korunacaktır.

Bağlantının yapılacağı mevcut dağıtım şebekesinin Dış akım kaynaklı korunduğuhat bağlantılarında sadece yeterli sayıda ölçüm kutusu yerleştirilecek olup, bu bölümlerüzerinde çelik esaslı koruma kılıfları var ise bunlar ayrıca galvanik anotla korunacaktır.

Bağlantının yapılacağı mevcut dağıtım şebekesi galvanik anot yöntemi ilekorunuyor veya yapılacak doğalgaz hattı mevcut hatlardan bağımsız veya Polietilenhatların devamı ise boru hattı ve tesisleri galvanik anot yöntemi ile korunacak vekorumaya alınacaktır. Dağıtım Şirketi Koruma Yöntemi konusunda farklı yöntemleristeme hakkına sahiptir.

Doğalgaz boru hattı ve tesisleri; TS 5141 ve/veya EN 12954 standartlarınauygun projelendirilip bu standartlara göre Katodik olarak korunacaktır.

6.7 Destek ve Konsollar

Yerüstü boruları yeterli şekilde desteklenmeli ve temas yüzeylerini koruyacaktedbirler alınmalıdır.

Destekler arasındaki maksimum mesafeler aşağıdaki tabloda verilmiştir.Boru Çapı(mm) Düşey Mesafe(m) Yatay Mesafe(m)

15 3.0 2.520 3.0 2.525 3.0 3.032 3.0 3.040 3.5 3.550 3.5 4.080 4.5 5.5100 4.5 6.0150 5.5 7.0200 5.5 8.5250 6.0 9.0

Tablo 6 : Destekler Arasındaki Maksimum Mesafeler

93/48


93/49

Duvar Yüzeyine Konsol Ve Kelepçe ile Montaj Detayları

Zemin Üzerine Destek ve Konsol İle Montaj Detayları

Tavan Altına Askı İle Montaj DetaylarıGAZ TESİSATI ASKI VE KONSOL DETAYLARI


6.8 Topraklama

Servis kutuları ve istasyonlar ilgili topraklama detayları ilgili bölümde tanımlanmışolup,tesisatlar toprak altından çıkış noktasında konulacak izolasyon vanası flanşı veyaikinci kademe istasyonların tesisata bağlantı flanşı üzerinden direnç oluşturmayacak vemalzemeye direkt temas eden pabuç veya cıvatalar ve uygun kesitli bakır iletkenlerletopraklanacaktır.

Doğalgaz tesisatı topraklama iletkenleri bina veya tesis ortak topraklamahatlarına bağlanmayacak, ayrı olarak bağımsız topraklanacaktır.

Doğalgaz tesisatları üzerinden bina ve tesisle ilgili herhangi bir makine veekipman topraklanmayacak, doğalgaz tesisatları topraklama hattı olarakkullanılmayacaktır.

Polietilen boru hatları veya tesisatları statik elektrikten kaynaklanacak arkatlamalarına karşı en az bir noktadaki metal plastik geçiş parçası üzerinden uygunkesitli bakır iletkenle topraklanmış olacaktır.

7. ŞEBEKE VE TESİSATLARDA BİRLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Endüstriyel tesislerin Doğalgaza geçişi maksadı ile tesis edilecek olan yüksekorta veya alçak basınçlı Bağlantı Hatları, İç Dağıtım Şebekeleri ve İç Tesisatların yapımve montajında kullanılacak boru, ek parçaları, makine ve ekipmanların birleştirme vebağlantıları, aşağıda tanımlanan usul ve esaslara uygun yapılacaktır.

Bu bölümde tanımlanmamış işlemlerle ilgili Gaz İşletmesinin Genel uygulamalarıve aşağıda tanımlanan Ulusal ve uluslar arası standartlar esas alınacaktır.

-Kaynaklı bağlantılar*Alın kaynaklı bağlantılar*Soket kaynaklı bağlantılar*Köşe kaynaklı bağlantılar

-Dişli bağlantılar-Rekorlu bağlantılar-Filanşlı bağlantılar

Basınç sınıfına bakılmaksızın toprak altına gömülü boru hattı ve gaztesisatlarının birleştirmeleri kaynaklı olarak yapılacaktır.

7.1 Şebeke Ve Tesisatlarda Kaynaklı Bağlantılar

Şebeke ve tesisatlardaki çelik veya polietilen esaslı malzemelerin kaynaklıbirleştirmeleri; basınç ve çap sınıflarına bağlı olarak, aşağıda tanımlanan uygun kaynakyöntemlerine göre belgelendirilmiş (sertifikalı) kaynakçılar tarafından yapılacaktır.

Toprak altına gömülü boru hattı ve tesisatlarında kaynak uygulaması

Çelik Boru Hattı KaynaklarıKaynaklar sertifikalı kaynakçılar tarafından yapılmış olacak ve basınç sınıflarına

bakılmaksızın % 100 radyografik kontrole tabi tutulacaktır.

Polietilen Boru Hattı Kaynakları

93/50


Kaynaklar sertifikalı kaynakçılar tarafından yapılmış olacak sadece basınç testinetabi tutulacaktır.

-İşletme Basıncı (Pi) 100 mbar’ın üzerinde olan tüm çelik doğalgaz boru hattı vetesisatlarının boru ve ek parçalarının birleştirme işlemleri, enstrüman bağlantıları hariçkaynaklı olarak yapılacaktır.

-Anma Çapı D >150 mm Örtülü Elektrotlu Elektrik Ark Kaynağı (SMAW)-Alınkaynak yöntemi ile.

-Anma Çapı 150 mm ≥ D ≥ 50 mm Örtülü Elektrotlu Elektrik Ark Kaynağı(SMAW)ve/veya Gaz Altı Ark Kaynağı (GTAW)-Alın kaynak yöntemi ile.

-Anma Çapı D ≤ 50 mm Gaz Altı Ark Kaynağı (GTAW)-Alın kaynak yöntemive/veya soket kaynak yöntemi.

-Anma Çapı D > 32 mm olan Veldolet ve Tridolet kaynakları : Örtülü ElektrotluElektrik Ark Kaynağı (SMAW) veya Gaz Altı Ark Kaynağı (GTAW)-Alın kaynak yöntemive/veya soket kaynak yöntemi ve/veya köşe kaynak yöntemi.

-Anma Çapı D ≤ 32 mm olan Veldolet ve Tridolet kaynakları : Gaz Altı ArkKaynağı (GTAW)

-İşletme Basıncı Pi ≤ 100 mbar ve anma çapı DN ≤ 50 mm olan boru hattı vetesisatlarında boru ve ek parçalarının birleştirmeleri kaynaklı ve/veya dişli bağlantılıolarak yapılacaktır. Aynı basınç ve çap sınıfında bulunan Sanayi mutfak tesisatlarındakibirleştirme işlemleri tamamen kaynaklı olarak yapılacaktır.

Referans standartlar.TS 563 EN 499, TS 3349 EN 22401, TS 8414, TS 3473 EN 29692DIN 8563API 1104

7.1.1 Çelik Boru Hattı Ve Tesisatlarının Kaynağı

Kaynak öncesi çelik boru ve ek parçalarının kaynak ağızları ilgili standartlaragöre hazırlanmalıdır.

Aksi belirtilmedikçe, çelik boru hattı ve tesisatlarının alın kaynaklıbirleştirmelerinde “V” kaynak ağızlı kaynak yöntemi uygulanacaktır.

Kaynak bölgeleri uygun nitelikteki taş veya fırçalarla yağ, boya ve pas gibi haricimaddelerden temizlenmiş olacak, hasarlı boru ve ek parçası ağızları ile kaynakyapılmayacaktır.

Referans standartlar.TS 5437, TS 8093, TS 3473 EN 29692DIN 2559DIN 8558API 1104

93/51


ALIN KAYNAKLI BİRLEŞTİRME KAYNAK AĞZI VE KAYNAK SIRA DETAYI

Çelik hat ve tesisatların kaynaklı birleştirmelerinde yukarıda tanımlandığı şekildeKaynak ağzı açılmadan alın kaynağı yapılmamalıdır.

Kaynak sıra sayısı kullanılacak malzemenin et kalınlığına bağlı olmakla birliktekök sıcak veya dolgu ve kapak kaynaklarının yapılması zorunludur.

93/52


D1

D2

D1

D2

Veldoletli ayrım kaynak detayı Sokoletli ayrım kaynak detayı

D1

D2

D1

D2

Tridoletli ayrım kaynak detayı Kurtağzı ayrım kaynak detayıARA ELEMANLI AYRIM HATTI KAYNAK DETAYLARI

Ara elemanlı (veldolet, tridolet, sokolet v.b) ayrım hattı bağlantıları, ana hat (D1)çapının yarısına kadar olan ayrım hatları (D2) için yukarıda tanımlandığı şekildeuygulanabilir.

İşletme basıncı 300 mbar’ın üzerinde olan tesisatlarda kurtağzı şeklindekiayrımlara müsaade edilmez.

93/53


90°

Geçme Tip Düz Flanş Köşe Kaynağı Boyunlu Tip Flanş Alın Kaynağı

Min : 2 Diþ Max : 3 Diþ

Somun

Conta

Saplama

Soket Tip Flanş Köşe Kaynağı Flanşlı Bağlantı Detayı

Alın Kaynaklı Birleştirme Detayı Soket Tipi Birleştirme Köşe Kaynak Detayı

Min : 3 Diþ

Kendir + Sývý Conta

Max : 5 Diþ

PE Boru Elektro füzyon Kaynak Detayı Dişli Bağlantı Detayı

BORU HATTI VE GAZ TESİSATLARI İÇİN BAĞLANTI DETAYLARI

93/54


7.1.2 Polietilen Boru Hattı Ve Tesisatlarının Kaynağı

İşletme basıncı Pi ≤ 4 bar olup gömülü olarak Polietilen malzemeden tesisedilecek boru hattı ve tesisatlarında boru ve ek parçalarının birleştirilmesi çap sınıfınabağlı olarak aşağıdaki kural ve yöntemlere göre yapılacaktır.

Anma Çapı 125 mm Hariç) den küçük çaplı PE boru ve ek parçalarının kaynağıelektro füzyon kaynak yöntemi ile , anma çapı 125 mm ve daha büyük olan PE boru veek parçalarının kaynağı elektro füzyon ve/veya alın kaynak yöntemleri ile yapılacaktır.

Elektro füzyon yöntemi ile kaynak yapılacak kaynak işlemlerinde dağıtım şirketitarafından onaylanmış elektrik rezistanslı soket tipi ek parçaları kullanılacaktır.Branşman te’leri elektrik rezistanslı ve alttan bağlamalı semer tipi olacaktır.

7.1.3 Kaynakçıların Belgelendirilmesi

Doğalgaz boru hattı ve tesisatlarının montajında görevlendirilecek Kaynakçılar,kaynak tekniği ve yöntemleri konusunda eğitim almış ve belgelendirme testine tabiitutulmuş olacak ve Kaynakçı test raporları gaz işletmesine sunulmuş olmalıdır.

Daha önce herhangi bir yetkili kurum veya kuruluştan sertifika almış çelik hatKaynakçıların, son 6 ay içerisinde fiili iş yaptıklarına dair onaylı (Herhangi bir Gazİşletmesi veya Sertifika sahibi Müşavir Firma Tarafından) belgelerinin Gaz İşletmesinesunulması halinde, ayrıca bir belgelendirme işlemi yapılmayacak olup, bu kaynakçılariçin yalnızca Radyografik Kontrol Testi yapılacaktır.

Test ve belgelendirme işlemleri aşağıdaki standartlardan herhangi birine uygunyapılacaktır.

TS 6868

DIN 8560 API 1104

7.1.4 Kaynakların Test Ve Kontrolü

Doğal gaz boru hattı ve tesisatlarının kaynaklı birleşim noktaları, aşağıdatanımlanan “Tahribatsız Muayene” yöntemlerinden biri veya birkaçı veya tamamıuygulanarak kontrol ve teste tabi tutulacak ve test sonuçları bir raporla belgelenecektir.

Çelik Boru Hattı Ve Tesisatlarında Kaynak Kontrolü

-Gözle MuayeneTüm kaynaklar kaynak işleminden önce ve sonra gözle kontrol edilecektir.

-Radyografik Muayeneİşletme basıncı 1 bar’ın üzerinde olan tüm alın kaynaklı birleştirme

kaynakları % 100 radyografik muayene testine tabi tutulacaktır.İşletme basıncı 1 bar’ın altında olup bina içerisinde olan kaynaklar % 100,

işletme basıncı 1 bar’ın altında olup bina dışında bulunan alın kaynaklı birleştirmekaynakları % 25 oranında radyografik muayene testine tabi tutulacaktır.

-Ultrasonik Muayene

93/55


İşletme basıncı 4 bar’ın üzerinde olan şebeke, tesisat ve istasyonlardakidolgu ve köşe kaynakları ile et kalınlığı 10 mm üzerinde olup radyografik kontrolsonuçlarının yeterli görülmediği durumlarda kontrolün talebi ile yapılacaktır.

-Boya Nüfuziyet testi ile Muayeneİşletme basıncı 4 bar’ın üzerinde olan şebeke, tesisat ve istasyonlardaki

dolgu ve köşe kaynaklarının (sokolet, veldolet, tridolet gibi) tamamında, işletme basıncı4 bar’ın altında olan şebeke, tesisat ve istasyonlardaki dolgu ve köşe kaynaklarındakontrol elemanın uygun gördüğü kaynaklar boya nüfuziyet testine tabi tutulacaktır.

Referans StandartlarTS 5127TS EN 288-5API 1104

Polietilen Boru Hattı Ve Tesisatlarının Kaynak Kontrolü

-Gözle MuayeneTüm kaynaklar kaynak işleminden önce ve sonra gözle kontrol edilecektir.

-Şekilsel MuayeneSoket tipi elektro-füzyon yöntemi ile yapılan kaynakların indikatörtleri

imalatçının tanımlamalarına uygun olarak kontrol edilecek.Alın kaynak yöntemi ile yapılan kaynakların dudak yükseklikleri ve

genişlikleri imalatçının tanımlamalarına uygun kontrol edilecektir.

7.2 Şebeke Ve Tesisatlarda Dişli Bağlantılar

İşletme basıncı 100 mbar’ın, anma çapı 50 mm nin altında olan ve atmosfereaçık ortamlardan geçen boru hattı ve tesisatlar dişli bağlantılı olarak yapılabilecektir.

İşletme basıncı 4 bar, anma çapı 50 mm ye kadar olan boru hattı ve tesisatlarüzerine monte edilecek regülatör, sayaç ve filtre gibi ekipmanlar konik dişli olmaları veözel sızdırmazlık macunu kullanılması kaydı ile dişli bağlantılı olarak bağlanabilecektir.

Basınç sınıfına bakılmaksızın tüm ölçüm ve kontrol (manometre, termometre,transmeter v.b) ekipmanları ve bunlara ait vanaların bağlantıları konik dişli olmaları veözel sızdırmazlık macunu kullanılması kaydı ile dişli bağlantılı olarak bağlanabilecektir.

7.3 Şebeke Ve Tesisatlarda Rekorlu Bağlantılar

İşletme basıncına bakılmaksızın gaz hatları üzerinde bulunan ölçüm ve ayarekipmanlarının algılama ve drenaj bağlantıları, metal metale sızdırmazlık sağlayabileceksfero-konik bağlantı rekorları ile bağlanabilecektir.

İşletme basıncı 4 bar anma çapı 50 mm ye kadar olan ekipmanların (regülatör,sayaç, filtre v.b) borulara ve/veya birbirlerine bağlantıları, metal metale sızdırmazlıksağlayabilecek sfero-konik bağlantı rekorları ile yapılabilecektir.

93/56


7.4 Şebeke Ve Tesisatlarda Filanşlı Bağlantılar

İşletme basıncına bakılmaksızın anma çapı 50 mm nin üzerinde olan çözülebilirekipman bağlantılarının tamamı basınç sınıfına uygun Filanşlı bağlantı elemanları ileyapılacaktır.

İşletme basıncı 1 bar’ın üzerinde olan Filanşlı bağlarda boyunlu tip filanşlar,işletme basıncı 1 bar ve 1 bar’ın altında olan bağlantılarda boyunlu veya düz (slip-on) tipfilanşlar kullanılacaktır.

Flanşlar birbirlerine delik çaplarına uygun çift somunlu saplamalarla bağlanacakolup, basınç sınıfı birbirinden farklı flanşlar birbirine bağlanmayacaktır.

İşletme basıncı 4 bar’ın üzerinde olan Filanşlı bağlantılarda spiral sarımlı çelikconta, işletme basıncı 4 bar ve 4 bar’ın altında olan Filanşlı bağlantılarda klingirit contakullanılacaktır.

Bir defa bağlantı işlemine tabi tutulmuş contalar sökme işleminden sonra tekrarkullanılmayacaktır.

8. TESTLER

Doğalgazın endüstriyel veya sosyal amaçlı kullanımı maksadı ile tesis edilecekboru hattı ve tesisatları işletmeye alınmadan önce aşağıda tanımlanan esaslardoğrultusunda teste tabi tutulacak, test raporları dağıtım şirketine ibraz edilecektir.

Teste tabi tutulmamış hiçbir tesisat bölümüne gaz arzı sağlanmaz.Montajı tamamlanmış tesisat bölümleri işlevleri, basınç sınıfları ve büyüklüklerine

göre aşağıda tanımlandığı şekillerde testlere tabii tutulacaktır.

8.1 Mukavemet (Dayanıklılık) testleri

İşletme basıncı 4 bar’ın üzerinde olan boru hattı ve gaz tesisatları montajişlemleri tamamlandıktan sonra korozif etkisi olmayan bir sıvı (su) akışkan ile“Mukavemet Basınç testine (Hidrostatik test)” tabi tutulacaktır.

İşletme basıncı 4 bar ve 4 bar’ın altında olan boru hattı ve gaz tesisatlarıalevlenme özelliği olmayan hava veya bir başka inört gaz ile “Mukavemet basınç testine(pnomatik test)” tabi tutulacaktır.

Hava testleri işletme basıncının en az 1,5 katı oranında bir değerde, sıvı akışkantestleri tesisat veya boru hattının en düşük ve en yüksek noktaları arasındaki seviyefarkına karşılık gelen basınç değerinin ilave edildiği işletme basıncının en az 1,5 katıoranında bir basınç değerinde yapılacaktır.

Boru hatlarının Test işlemleri dağıtım şirketinin genel test prosedürlerine uygunyapılacak, dahili tesisat testlerinde aşağıdaki tanımlamalara uyulacaktır.

-İşletme basıncı 4 barın üzerinde olan şebeke bölümleri için.Dayanıklılık test basıncı : Yukarıda tanımlandığı şekildeDengeleme süresi : Hat uzunluğu L ≤ 250 metre için 1 saat

Hat uzunluğu L > 250 metre için 6 saatTest süresi : Hat uzunluğu L ≤ 250 metre için 12 saat

Hat uzunluğu L > 250 metre için 24 saatTest akışkanı : Temiz su

93/57


-İşletme basıncı 300 mbar - 4 bar arasında olan tesisat bölümleri içinDayanıklılık test basıncı : Yukarıda tanımlandığı şekildeDengeleme süresi : Hat uzunluğu L ≤ 250 metre için 1 saat


Hat uzunluğu L > 250 metre için 12 saatTest akışkanı : Hava veya Azot gazı

-İşletme basıncı 300 mbar ve altında olan tesisat bölümleri içinDayanıklılık test basıncı : Yukarıda tanımlandığı şekildeDengeleme süresi : 10 dakikaTest süresi : 20 dakikaTest akışkanı : Hava veya Azot gazı

8.2 Sızdırmazlık testleri

Dayanıklılık (mukavemet) testine tabi tutulmuş ve bu testleri olumlu sonuçlanmışistasyon, boru hattı ve tesisat bölümleri işletme basınçları dikkate alınarak aşağıdakişartlarda sızdırmazlık testine tabii tutulacaktır.

İşletme basıncı 4 bar’ın altında olan şebeke ve tesisatların sızdırmazlık testlericıvalı manometrelerle yapılacak olup, testlerde ilk okuma ile son okuma arasında enfazla 5 mbar’lık farka müsaade edilecektir.

-İşletme basıncı 4 barın üzerinde olan şebeke bölümleri için.Sızdırmazlık testi uygulanmaz

-İşletme basıncı 300 mbar ile 4 bar arasında olan tesisat bölümleri için.Sızdırmazlık test basıncı : 200 mbar ila 700 mbar arası bir değerdeDengeleme süresi : Hat uzunluğu L ≤ 250 metre için 1 saat


Hat uzunluğu L > 250 metre için 12 saat

-İşletme basıncı 300 mbar ve altında olan tesisat bölümleri için.Sızdırmazlık test basıncı : İşletme basıncının yarısı bir değerdeDengeleme süresi : 15 dakikaTest süresi : 30 dakika

8.3 Test Uygulamaları

Atmosfere açık tesisat bölümlerindeki ek parçaları ve ek yerleri test işlemlerisonlandırılıncaya kadar boyanmamalı ve kapatılmamalıdır.

Test bölümleri içerisinde bulunan vanalar test süresince yarı açık konumdatutularak gövde dayanıklılık ve sızdırmazlık testleri de yapılmış olmalıdır.

Basınç sınıfı ne olursa olsun Vanalar test edilen kısmı ayırmak amacıylakullanılmamalı, bu işlem hat sonunda kör flanş ile, ara bölümlerde flanşlar arasınayerleştirilecek test plakaları ile yapılmalıdır.

93/58


Dayanıklılık testleri esnasında test bölümleri üzerinde sisteme bağlı sayaç,regülatör ve filtre gibi ekipmanlar bulunmamalı, bu ekipman yerleri flanşlı veya rekorbağlantılı makaralarla geçilmelidir.

Testlerin yapıldığı bölümlerde test süresince sıcaklık değişimleri en azaindirilmeli, güneş rüzgar ve diğer ısı değişimine neden olacak kaynaklara karşı korumasağlanmalıdır.

Test esnasında boru hattı boyunca emniyet şeridi belirlenmeli ve testle ilgilipersonel dışındaki kişiler bu bölgeye girmemelidir.

Test edilen kısımda herhangi bir nedenle gaz bulunma ihtimali (eski hatlarınrevizyonu ve tekrar devreye alınması vb. durumunda) varsa test işlemleri inört gazlayapılmalıdır.

Dişli veya flanşlı bağlantı yapılmış Gaz kontrol hatlarındaki bağlantı yerleridevreye alma işlemi sırasında sabun köpüğü ile ayrıca kaçak testine tabi tutulmalıdır.

9. YAKICILAR VE GAZ KONTROL HATLARI

Birincil yakıt olarak doğalgazın kullanılacağı brülör ve brülör öncesi işletme veemniyet ekipmanları TS, TS EN, EN veya diğer uluslar arası kabul görmüş Standardve/veya şartnamelere uygun ve birbirleri ile uyumlu olmalıdır.

Bu bölümde verilen gaz hattı akış şemaları yalnızca tipik gaz kontrol hatlarınaörnek olup, yeni tesisler veya dönüşümler gerekli işletme şartları ve bu el kitabındaistenen asgari koşullar yerine getirilerek yapılacaktır.

Bu bölüm fanlı veya mekanik çekişli kazanlardaki, otomatik ve yarı otomatikbrülörler için brülör öncesi gaz kontrol hatlarında bulunması gereken asgari ekipmanlartanımlanacaktır.

9.1 Tanımlar

Gaz Kontrol Hattı Yakıcılarda kullanılacak gazı yeterli ve emniyetli şekilde sağlayan ekipmanların

tamamıdır.

Emniyet Kapama SistemiYakıcıların gaz akışını sağlayan veya kesen kontrol mekanizmalarını içeren,

emniyet ve işletme kapama vanalarının oluşturduğu sistemdir.

Sistem KontrolüSistem devreye girmeden önce emniyet ve işletme kapama vanalarının

kapalılığını kontrol eden sistemdir.

Doğrulama SistemiPilot gaz veya ana gaz hattı emniyet kapama vanalarının kapalılığını, sistem

kontrolünden daha gelişmiş olarak kontrol eden sistemdir.

KilitlenmeYakıcıların yalnız el ile müdahale edilerek tekrar devreye girecek şekilde devre

dışı kalmasıdır.

93/59


Devreden ÇıkmaYakıcıların el ile müdahale edilerek veya otomatik olarak tekrar devreye

girebilecek şekilde devre dışı kalmasıdır.

Emniyet Kapama SistemiHer brülör oluşabilecek olumsuz şartlara (gaz basıncının düşmesi, taze hava

miktarının yeterli olmaması, elektrik kesintisi, kaçak kontrol ve emniyet vanalarındanbirinde arıza oluşması ve ihbarı, yanma hücresinde veya kazanda istenmeyen yükseksıcaklık değerleri v.b.) karşı yakıcıları otomatik olarak devreden çıkarabilecek otomatikkapama sistemidir.

9.2 Yakıcılar ve Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları

Doğalgazın kullanımı maksadı ile oluşturulacak yakma düzenekleri kapasite vekullanım amaçlarına göre en az aşağıda tanımlanan makine ve ekipmanıkapsayacaktır.

9.2.1 Yakıcılar

Doğal gazın ısı enerjisi üretilerek kullanılması için gerekli ekipmanlar aşağıdakitanımlamalara uygun brülör ve /veya bek tipi yakıcılar olacaktır. 9.2.1.1Otomatik Yakıcılar (Brülör)

Duruş pozisyonundan başlayarak, başlama gaz ateşlemesinin yapılması ve anagaz hattı vanalarının açılması işlemlerinin el ile müdahale olmaksızın kendiliğindenyapan yakıcılardır.

9.2.1.2Oransal Yakıcılar (Brülör)

İşletmenin ihtiyacına göre yüksek ve alçak kapasiteler arasında değişken yanmaimkanı sağlayabilen yakıcılardır.

9.2.1.3Kademeli Yakıcılar (Brülör)

İşletmenin ihtiyacına göre yüksek yada alçak kapasitede yanma sağlayanyakıcılardır.

9.2.2 Gaz Kontrol Hattı İzolasyon Vanası

Gaz tesisatı bitimine Gaz Kontrol Hattı girişine olmak üzere bir adet el kumandalıküresel vana konulacaktır.

Gaz Kontrol Hattı İzolasyon Vanası kolay ulaşılabilir, ısıdan veya alevdenetkilenmeyecek bir noktaya yerleştirilmelidir.

9.2.3 Esnek Bağlantı Elemanı

İzolasyon vanasından sonra brülör ve gaz hattı titreşimlerini sönümlendirecek birEsnek bağlantı elemanı Gaz kontrol Hattı Başlangıcına konulacaktır. Esnek bağlantı

93/60


elemanı çelik örgülü, dişli yada flanş bağlantılı olacaktır. Dayanma basıncı minimum vemaksimum çalışma sıcaklıklarında, çalışma basıncının en az 3 katı olacaktır.

Esnek bağlantı elemanına geçilmeden hemen önce, kolay ulaşılabilir bir yerde elkumandalı izolasyon vanası bulunması zorunludur.

Esnek bağlantı elemanlarında ayda bir kez kaçak kontrolü yapılacaktır.

9.2.4 Filtre

Gaz hattındaki ilk kontrol veya ayar ekipmanından önce elek boyutu 0.5 mm’ yigeçmeyecek ve süzme elemanı değiştirilebilir bir filtre bulunacaktır.

9.2.5 Basınç Kontrol Elemanı (Regülatör)

Ana besleme ve pilot/start gaz hatları, emniyet kapama vanalarından önceyerleştirilmiş bir sabit basınç regülatörü veya başka bir kontrol mekanizması ile kontroledilecektir.

Pilot/start gaz hattının, ana gaz hattı ile aynı basınçta çalışması halinde,pilot/start gaz hattında regülatör kullanılmasına gerek yoktur.

9.2.6 Basınç Ölçüm Noktaları

Gaz hattındaki basıncın ölçülmesi maksadı ile regülatör öncesine ve sonrasınabirer adet basınç ölçüm noktası konulacaktır.

Test ve ölçüm noktaları gaz kontrol hattı tipik detaylarında gösterilmiş olup,yerleşimi ve sayısı proje müellifi sorumluluğundadır.

9.2.7 Basınç Test ve tahliye Noktaları

Gaz hattı içerisindeki basıncın düşürülmesi veya gazın tahliyesi veya testmaksatlı hava doldurulması maksadı ile, regülatör öncesine ve sonrasına ucuna küreselvana bağlanmış birer adet test noktası konulacaktır.

Test noktaları gaz kontrol hattı tipik detaylarında gösterilmiş olup, yerleşimi vesayısı proje müellifi sorumluluğundadır.

Kontrol sistemleri, fazla basınç emniyet tahliye vanalarının ve test noktalarınıntahliye hatları emniyetli bir yere, tercihen çatı seviyesi üzerine çıkarılmalıdır.

Çatı seviyesi üzerine çıkarılması mümkün olmuyorsa, tahliye hatları potansiyelyanıcı gazların bulunmadığı ve atılan gazın pencere, hava girişleri gibi yerlerdenbinalara girip birikemeyeceği yerlere uzatılıp bırakılmalıdır.

Tahliye hatları ağızları rüzgar vb, etkisi ile geri tepme yapabilecek yerlerden uzaktutulacak ve uç kısımlarına alev önleyici elemanlar takılacaktır

Tahliye hatları tercihen maksimum 20 metre uzunluğunda olacak, daha uzun hatyapılması söz konusu veya hatta fazla sayıda dirsek mevcut ise bir üst çapta borukullanılacaktır.

Emniyet tahliye vanalarına (regülatöre entegre veya ayrı) tahliye hattı konulmasızorunlu olup, bu hatlar diğer tahliye hatları ile birbirine bağlanamaz.

Ortam havalandırmasının uygun olması halinde regülatör nefesliklerine tahliyehattı konulması zorunlu değildir. Konulması halinde birbirine bağlanamaz.

93/61


Emniyet kapama sistemlerinin tahliye hatları birbirine bağlanabilir. Bu durumdakolektörün kesit alanı mevcut tahliye hatlarının en büyük çaplı iki tanesinin kesitalanlarının toplamına eşit yada büyük olacaktır.

Devreye alma tahliye hatları normal operasyon sırasında kapatılmak üzerekilitlenebilir vanalı veya körlenmiş ve işletmeye alma sırasında emniyetli yerlere gazboşaltabilecek, kolay ulaşılabilir yerlerde olacaktır. Tahliye hatlarının çapı boru çapınınen az 1/4’ üne eşit olacaktır.

9.2.8 Alçak ve Yüksek Gaz Basınç Şalterleri (Prosestatlar)

Bütün brülörlerde Alçak Gaz Basınç Şalteri kullanılacaktır. Regülatör giriş basıncının 75 mbar’ ı geçmesi ve/veya kazan kapasitesinin

2.500.000 kcal/h in üzerinde olması halinde Yüksek Gaz Basınç Şalteri kullanılacaktır.Yüksek basınç koruması yapıldığında, şalter sistemi kilitleyecek veya devreden

çıkaracaktır.Alçak gaz basınç şalteri, tercihen gaz hattındaki ilk emniyet kapama vanasından

önce, yüksek gaz basınç şalteri hattaki son kontrol ve ayar ekipmanından sonrayerleştirilecektir.

9.2.9 İşletme Ve Emniyet Kapama Vanaları (Selenoidler)

Brülör kontrol kutusu tarafından kumanda edilen, otomatik olarak açılıpkapanacak şekilde dizayn edilmiş vanadır.

Her brülör hattı biri işletme biri emniyet olmak üzere iki adet emniyet kapamavanasının kontrolü altında olacaktır.

Sistem Kapasitesi Vana Gereksinimi

60 – 600 kw arası 1 adet Sınıf A, 1 adet Sınıf B

600 – 1000 kw arası 2 adet Sınıf A

1000 – 3000 kw arası2 adet Sınıf A, sistem kontrollü (her iki

vana kapalı pozisyon şalterli)3000 kw’ ın üzeri 2 adet Sınıf A, doğrulama sistemli

Sistem Kapasitesine Göre Emniyet Kapama Vanaları Seçimi

9.2.10 Vanalar Arası Gaz Kaçak Kontrol Şalteri

Emniyet ve işletme kapama vanaları arasına monte edilen ve vanalarınsızdırmazlığını doğrulayan elemandır.

9.2.11 Emniyet Vanaları Arası Tahliye Vanası

Emniyet ve İşletme kapama vanaları arasındaki kaçakları tahliye etmek içinvanalar arasına konulmuş, normalde kapalı otomatik vanadır.

93/62


9.2.12 Kapalı Konum Şalteri

Emniyet kapama vanasına monte edilmiş, vananın kapalı olduğunu gösterenelemandır.

9.2.13 Hava Akış Kontrolü

Brülöre işletme ateşleme ve süpürme sırasında yeterli hava olduğunu doğrulayanbir cihaz monte edilecektir. Bu cihazın çalıştığı, her devreye giriş öncesindedoğrulanacaktır.

9.2.14 Akış Kontrol Vanaları

Yakıt ve/veya hava akış hızları değişken olduğunda fazla gaz ile yanmaolmayacak şekilde tedbir alınacaktır. Düzensiz (kararsız) alev ve tehlikeli durumyaratabileceğinden az gaz ile yanmadan da kaçınılmalıdır.

İki yada daha fazla kademeli brülörlerde, yakma havası ve gaz akışı aynı andakontrol edilerek, istenmeyen işletme şartlarından kaçınmak için her iki ekipman birbirinegerekli miktarları sağlayacak şekilde bağlanacaktır.

9.2.15 Pilot Gaz Hattı

Pilot gaz hattı kapasitesi ilgili brülör standardında belirlenmiş şartlara uygunolacaktır.

Pilot gaz hattı olarak ana gaz hattı kullanılıyorsa, bu hattın kapasitesi ilgili brülörstandardında belirlenmiş şartlara uygun olacaktır.

Ayrı bir pilot gaz hattı mevcutsa, bu hat üzerinde en az bir adet A sınıfı emniyetkapama vanası bulunacaktır.

Kazanda damper(ler) mevcutsa ve/veya pilot gaz hattı kapasitesi brülörmaksimum kapasitesindeki gaz akışının % 10’ undan fazla ise veya brülör kapasitesi 2MW’ tan büyük ise, pilot gaz hattı iki adet emniyet kapama vanasının kontrolü altındaolacaktır.

İki adet pilot gaz hattı emniyet kapama vanası kullanılacaksa ana gaz hattının ilkemniyet kapama vanası, pilot gaz hattının ilk vanası olabilir.

93/63


GAZ KONTROL HATLARI AKIŞ ŞEMALARI

SEMBOLLER

El Kum. İzolasyon Vanası

FiltreSıralı Doğrulama Sistemi (Hat Basıncı Doğrulama Sistemi)

Emniyet Kapama Vanası

Basınç Şalteri

Test Noktası

Vakum Doğrulama Sistemi (Basınç Doğrulama Sistemi)

Regülatör

ManometreÇift Fonksiyonlu(Emniyet Kapama+Akış KontrolVanalı)G.K.H.

Vent Vanası

Basınç Doğrulama Sistemi

Çift Emniyet Kapama Ve Akış Kontrol Vanalı G. K. Hattı

Akış Kontrol Sistemi

Kelebek Vana

Çekici MotorÇift Emniyet Ve Kapama Vanalı Gaz Kontrol Hattı

93/64


10. YÜKSEK SICAKLIKLI SİSTEMLERDE DOĞALGAZ KULLANIMI

Yüksek sıcaklıklı Sistemler;Yanma odası duvar sıcaklığı 750 °C’ nin üzerindeolan endüstriyel yakma sistemleridir.

Yüksek sıcaklıklı sistemlerde brülör öncesi gaz kontrol hatlarında uyulmasıgereken asgari kural ve ekipmanlar aşağıda tanımlandığı şekilde olacaktır.

Bu kurallar çift yakıtlı brülörler için de geçerlidir.

10.1 Gaz Kontrol Hatları Malzeme Seçimi

Yüksek sıcaklıklı sistemlerin gaz kontrol hatları asgari aşağıda tanımlanmışelemanları kapsamış olmalıdır.

Emniyet ve işletme otomasyonu maksadı ile proje müellifi tarafından ilaveekipmanlar ilave edilebilir.


Gaz tesisatı bitimine olmak üzere Gaz Kontrol Hattı girişine bir adet el kumandalıküresel vana konulacaktır.



İzolasyon vanasından sonra brülör ve gaz hattı titreşimlerini sönümlendirecek birEsnek bağlantı elemanı Gaz kontrol Hattı Başlangıcına konulacaktır. Esnek bağlantıelemanı çelik örgülü, dişli yada flanş bağlantılı olacaktır. Dayanma basıncı minimum vemaksimum çalışma sıcaklıklarında, çalışma basıncının en az 3 katı olacaktır.



10.1.3 Tahliye Noktaları






93/65





10.1.4 Filtre

Gaz hattındaki ilk kontrol ve ayar ekipmanından önce elek boyutu 0,5 mm’ yigeçmeyecek temizlenebilir bir filtre konulacaktır.

10.1.5 Tek Yollu Vana

Brülörleri besleyen hatlarda basınçlı hava, oksijen veya başka bir gazın mevcutolması halinde, brülör veya brülör grupları gaz hatlarına hava, oksijen veya başka birgazın girmesini önlemek için tek yollu vanalar kullanılacaktır.

Aşağıdaki koşulların tamamının sağlanması halinde sistemde tek yollu vanakullanılmayabilir.

i. Sistemde yanma için yalnızca hava kullanılıyorsa,ii. Start gaz ve ana alev maksimum 1 sn’ de harekete geçen bir alev dedektörü ile

gözleniyorsa ,iii. Ana ve start gaz hatalarında kapatma süresi 1 sn.’ den fazla olmayan bir adet

sınıf A emniyet kapama vanası ( ki bu vananın ters akış basınç farkının, maksimumyakma hava basıncının en az 2 katına dayanabildiği doğrulanmış olmalıdır) mevcut ise.

Yukarıdaki koşullardan bağımsız olarak hava patlamalı ateşleme şalomalarınaçalıştıkları her zaman gözlenmiyorsa tek yollu vana konulacaktır.

10.1.6 Basınç Ayar Regülatörü

Dizayn basıncı 21 mbar’ın üzerinde olan gaz tesisatlarında brülör öncesinde GazKontrol Hattı içerisinde sabit bir basınç düzenleyici regülatör kullanılacaktır.

Gaz tesisatı dizayn basıncı 300 mbar’ın üzerinde olan tesisatlardaki regülatörleraynı gövdede ani kapama vanası ihtiva edecek veya gaz kontrol hattı üzerine ayrı birani kapama vanası konulacaktır.

Pilot ateşlemeli sistemlerde brülör ateşlendiği zaman pilot hattındaki gazyetersizliğinin önlenmesi için, pilot hat çıkışı ana hat regülatöründen önce alınıp ayrı birregülatör ile kontrol edilebilir.

10.1.7Alçak ve Yüksek Gaz Basınç Koruması

Basınç regülatörleri aşağıdaki şartlar dahilinde ani kapama vanasına sahipolacak veya sistem üzerine ayrı bir basınca duyarlı ani kapama vanası konulacaktır.

93/66


Alçak Gaz Basınç Koruması Alçak gaz basınç şalteri aşağıdaki koşulların herhangi birinin geçerli olması

halinde konulacaktır. i. Brülörde alev koruma sistemi mevcut değilse,ii.Brülörde alev koruma sistemi mevcut olsa bile yetersiz gaz koşulunda emniyetli

yanma üretici tarafından garanti edilemiyor ise.

Yüksek Gaz Basınç KorumasıYüksek gaz basınç şalteri regülatör giriş basıncının 75 mbar ’ı geçmesi ve/veya

brülör kapasitenin 2.500.000 kcal/saat in üzerinde olması halinde kullanılacaktır.

10.2 Hava/Gaz Karışımları

Yakma cihazlarına hava / gaz karışımı gidiyorsa aşağıdaki tedbirler alınacaktır : i. Karışımı taşıyan boru mümkün olduğunca kısa olacaktır.ii. Üretici tarafından aksi belirtilmedikçe, karıştırıcıyı alev geri tepmesinden

koruyacak tedbirler (alev tutucu) alınacaktır.iii. Karıştırıcı, gaz giriş basıncının değişmesi veya hava girişinin kapanması

halinde tekrar el kumandalı olarak çalıştırılacak şekilde kapanacaktır.

10.3 Yakma Havası

Yakma cihazının bulunduğu binanın havalandırması brülöre(lere) her koşuldayeterli yanma havası sağlayacak şekilde olacaktır.

Fanlı brülörlerde yakma hava fanında olabilecek bir arıza brülörün devreyegirmesini önleyecek ve emniyetli bir duruş yada kilitlenme sağlayacaktır (Hava akışıstatik basınç yada akış hissedici cihazlarla gözlenebilir).

Hava fan seviyesi brülör (ler)’ den yukarıda ise hava hattına tek yollu vanakonulacaktır.

Yakma hava fanları, yakma hava sıcaklığının değişip, sistemdeki yanmakoşullarını bozabilecek yerlere yerleştirilmeyecektir.

Fan, enjektör ve brülörlerdeki hava girişleri tıkanmayacak şekilde korunacaktır.

10.4. Alev Dedektörü

Ateşlemeden, 750 °C sıcaklığa ulaşana kadar brülörlerin sürekli manuel kontrolüyoksa sistemde alev dedektörü kullanılacaktır.

İşletme sırasında çalışma sıcaklığı 750°C ‘nin altına düşüyor veya düşüpçıkabiliyorsa, sistemde alev dedektörü kullanılacaktır.

Brülör sık sık ateşleniyorsa (örneğin yanma odası sıcaklığı 750 °C’ nin altındaiken günde bir kez), sistemde alev dedektörü kullanılacaktır. Ancak 750 °C sıcaklığaçok çabuk ulaşan fırınlarda alev dedektörü kullanılmayabilir. Bu durumda sistemingözlenmesi önerilmektedir.

Alev dedektörü kullanıldığında ana brülör ve pilot brülör ayrı ayrı gözlenmelidir.Ana brülörde alev dedektörü mevcutsa, pilot veya ateşleme şaloma alevini

algılamayacak şekilde yerleştirilmelidir.Aşağıdaki durumlarda alev koruma sistemi kullanılması zorunlu olmayıp,

önerilmektedir.i. Uzun süreler 750 °C’ ın üzerinde çalışan brülörler,

93/67


ii. Yanma odası dayanıklı malzemeden yapılmış, çalışma odasından bağımsızsistem brülörleri, örneğin metalik radyant tüpler.

Alev dedektörü kullanılmayan sistemlerde brülörde alev sönmesi durumunda,gaz akışı hemen kesilecek, arıza nedeni bulunduktan sonra tekrar ateşlemeden öncegerekli ön süpürme veya havalandırma yapılacaktır.

Birden fazla brülöre sahip sistemlerde yalnızca alevi sönen brülörkapatılacaktır.Ancak herhangi bir emniyetsiz durum söz konusu ise bütün sistem devredışı bırakılacaktır.

Alev dedektörü alev sönmesi durumunda sistemi 1 sn’ den az bir süredekapatacaktır.

Sistemde kendini kontrol eden alev dedektörü kullanılıyorsa işletme ve bakım içinüretici spesifikasyonları izlenecektir.

10.5 Ön Süpürme / Havalandırma

Ateşlemeden önce yanma/çalışma odasında yanıcı karışım bulunmadığındanemin olunmalıdır. Bu da belli bir ön süpürme veya havalandırma süresi ilegerçekleştirilir.

Ön süpürme sırasında ateşlemeye neden olabilecek yardımcı ekipmanlar kapalıolacaktır.

Devreye alma sırasında süpürmenin etkili yapılmasını sağlayacak fan, dampervb. gibi işletme elemanlarının doğru pozisyonlarda olduğundan emin olunmalıdır.

Bacada damper bulunması durumunda brülörlerin süpürme, ateşleme veişletmesi sırasında bacayı tamamen kapatmaması için gerekli tedbirler alınacaktır.

10.5.1 Fanlı Sistemler

Ön süpürme hava akış hacmi tercihen maksimum kapasite yanma hava hacmineveya en az % 25’ ine eşit olacaktır.

Ön süpürme süresi tam duruştan işletmeye geçerken, yanma / çalışma odasıhacminin en az 5 kez değişeceği kadar olacaktır ( Üretici talimatları esastır).

Yukarıda tanımlanandan bağımsız olarak devreye alma sırasında bir veya dahafazla brülör kilitlenmiş ya da devre dışı kalmışsa, tekrar ateşlemeden önceki süpürmedeyanma odası hacminin 5 kez değişmesi, brülörün kapalı olduğu sürede hava hacmi, tamyanma hacminin % 25’ inin altına düşmüyorsa gerekmez.

Çok brülörlü sistemlerde, her brülöre, ateşleme sırası gelinceye kadar mümkünolan en yüksek kapasitede hava sağlanmaya devam edilecektir.

Brülörün ateşlenmesi sırasında hava akış hızı brülörün ihtiyacı olan ateşlemehızına göre değiştirilebilir.

Süpürmenin etkili olabilmesi için bütün damperler doğru pozisyonda olmalı,egzoz ve varsa diğer fanlar çalıştırılmalıdır.

Bütün brülörlerin yandığı gözlenmelidir.

93/68


10.5.2 Doğal Çekişli Sistemler

Ortamda bulunabilecek yanıcı karışımın havalandırılabilmesi için ateşlemedenönce yeterli süre beklenecektir.


10.5.3 Son Süpürme veya Havalandırma

Ana brülör gaz izolasyon vanaları ve/veya emniyet kapama sistemleri kapananakadar sisteme hava sağlanmasına devam edilecektir. Bazı durumlarda son süpürmeyapılması istenebilir.

Sistemin devreden çıkması veya kilitlenmesinden sonra yakma hava fanı vb.’ nindevreden çıkması gerekmez.

Sistemi iyi havalandırma koşulları sağlanmış olarak devre dışı bırakmak tercihedilmelidir.

10.6 Ateşleme ve Start Gaz Alev Oluşumu

10.6.1 Ateşleme Şalomaları

Ateşleme şalomasına bağlanan esnek borunun hemen başlangıcına, kolayulaşılabilir bir yere el kumandalı vana konacaktır. Esnek boru mümkün olduğunca kısatutulacaktır.

Ana ve pilot alevin gözlenebilmesi için ateşleme ve gözetleme delikleri mevcutolacaktır.

Brülör vanaları operatörü tarafından ateşleme şalomaları ile birlikte kumandaedilebilecek biçimde yerleştirilecektir. Ana alevin yakılmasından sonra şalomauzaklaştırılacak, start gaz yada ana alevin stabilizasyonunda kullanılmayacaktır.

Ateşleme şalomalarının ana brülör yakılması sırasındaki basınç dalgalanmalarıve fırın çalışma basıncında olabilecek değişikliklerden etkilenmediği gözlenmelidir.

10.6.2 Elektrik Ark Ateşleme

Cihazın topraklaması yapılmalıdır.Bütün yüksek gerilim kabloları mümkün olduğunca kısa olmalı ve yüksek voltaj

terminal ve kabloları kişilere zarar vermeyecek şekilde korumaya alınmalıdır.Tercihen tek ikincil çıkışlı transformatörler kullanılmalıdır. Birden fazla ikincil

çıkışlı transformatör kullanılıyorsa kullanılmayan çıkış kişilere zarar vermeyecek şekildekorumaya alınacaktır.

Transformatörler brülöre mümkün olduğunca yakın fakat ısınmayacak bir yerekonmalıdır.

Bütün ateşleme elektrodları daima doğru pozisyonda ateşleme yapabilecekşekilde yerleştirilip yalıtılmış olacaktır.

10.6.3 Start Gaz Alevi

Brülör ateşlemesi aşağıdaki şekillerde olabilir:i. Start gaz alevi sabit ve uygun biçiminde yerleştirilmiş bir pilot brülör ile

oluşturulur ve sonra ana alev yakılır,

93/69


ii. Ana brülörde önce start gaz alevi yakılıp daha sonra ana alev oluşturulur.Start gaz akış miktarı, brülör tam kapasitesindeki stokiyometrik gaz akış

miktarına karşı gelen hava akış miktarının % 25’ ini aşmayacaktır.Start gaz alevi ateşleme süresi mümkün olduğunca kısa ve tercihen maksimum

10 saniye olacaktır.Ateşleme çubuğu veya şaloması start gaz alevini yakamıyorsa, brülör devreden

çıkmalı veya kilitlenmeli ve tekrar ateşlemeden önce belli bir süre geçmesibeklenmelidir.

10.7 Pilot Hatları

Fanlı brülörlerde alev dedektörü mevcut ise ve start gaz alevi ayrı bir pilotyakıcıda oluşturuluyor ise, ana brülörün devreye girmesinden sonra ya pilot alevisönecek veya ana alev ayrı bir dedektör ile gözlenecektir.

Alev dedektörü mevcut değilse ateşlemeyi takiben pilot alevin oluştuğu ve anaalev ateşlemesi için yeterli olduğu gözlenecektir.

10.7.1 Ana Alev Oluşumu

Start gaz alevi yakıldıktan sonra ana alev yakılabilir.Fanlı brülörlerde ana alev daha önce yakılmış bir pilot alevden yakılıyorsa ana

alev oluşum süresi 5 sn’ yi geçmeyecektir.Çok brülörlü sistemlerde ana alevler ayrı ayrı ve sistem gereksinimine göre belli

bir sırada ateşlenecektir.Ana alevin başka bir ana alevden yakılması kabul edilmez. Bununla beraber tek

kaynaktan ateşlenecek şekilde dizayn edilmiş çubuk brülörler tek brülör olarakdüşünülecektir.

Ana alev pilot alevden yakılıyorsa ve ilk denemede an alev yakılmamışsa, brülörikinci ateşlemeden önce içeride biriken yanmamış gazın dağılabileceği bir süre devredışı kalacaktır.

10.8 Emniyet Kapama Sistemleri

Bu bölüm kapsamındaki bütün brülörlerin emniyet kapama vana ihtiyaçlarıaşağıda tanımlanmaktadır.

Ateşleme şalomaları hariç, bir yada daha fazla emniyet kapama vanasınınkontrolü altında olan bütün brülörler için geçerlidir.

Emniyet kapama vanalarının kullanımı aşağıda verilen işletme koşullarına görebelirlenir;

i. Ana brülörde, ana alevi oluşturabilmek için “ ana brülör gaz manuel izolasyonvanası” olan sistemler,

ii. Ana brülörde ana alevi oluşturabilmek için ana brülör gaz izolasyonvanasından farklı bir vana örneğin emniyet kapama vanası olan sistemler ( Bu vanalarotomatik olarak kapanmak zorunda olup, açılmak zorunda değildir).

10.8.1 Ana Gaz Hattı Emniyet Kapama Vanaları

Her brülör gaz hattı emniyet kapama vanası veya sistemin kontrolü altındaolacaktır.

93/70


Sistem devre dışı iken ana brülör emniyet kapama vana ve sistemleri kapalıdurumda olacaktır.

Ana alevi yakmak için ana brülör izolasyon vanası gerekli ise, brülör veya brülörgrupları ana gaz hatları aşağıdaki tablolarda verilen emniyet kapama vana veyasistemlerinin kontrolü altında olacaktır. Ana brülör gaz izolasyon vanası devreye almaöncesinde kapalı değil ise sistemin devreye girmesini önleyici tedbir alınacaktır.

Kapasite Emniyet Kapama Vanası

150 KW’ a kadar 1 adet Sınıf A

150 – 600 KW arası 1 adet Sınıf A

600 – 2000 KW arası 1 adet Sınıf A + 1 adet Sınıf A seri bağlı

2000 KW’ ın üzeri2 adet Sınıf A, seri bağlı + sistem kontrolü (her

iki vana kapalı pozisyon şalteri)

Fanlı Sistemlerde Brülör ve Brülör Grupları İçin Emniyet Kapama Vana Seçimi



600 – 2000 KW arası 2 adet Sınıf A, seri bağlı



Doğal Çekişli Sistemlerde Brülör ve Brülör Grupları İçin Emniyet Kapama Vana Seçimi.

Ana alevi yakmak için “ ana brülör gaz manuel izolasyon vanası “ gerekli değilise, (brülör bu vana olmadan çalışıp, duruşa geçebiliyor ve tekrar çalışabiliyorsa), brülörveya brülör grupları ana gaz hatları aşağıdaki tablolarda verilen emniyet kapama vanaveya sistemlerinin kontrolü altında olacaktır.


60 KW’ a kadar 2 adet Sınıf A, seri bağlı

60 – 600 KW arası 1 adet Sınıf A + 1 adet Sınıf A, seri bağlı


1000 – 3000 KW arası2 adet Sınıf A, seri bağlı + sistem kontrolü

( her iki vana kapalı pozisyon şalteri)

3000 KW’ ın üzeri2 adet Sınıf A, seri bağlı + doğrulama sistemi (

Bkz. Madde 6.4.6.2)

93/71


Fanlı Sistemlerde Brülör ve Brülör Grupları İçin Emniyet Kapama Vana Gereksinimi


150 KW’ a kadar 1 adet Sınıf A(+ akış kontrol vanası)




Doğal Çekişli Sistemlerde Brülör ve Brülör Grupları İçin Emniyet Kapama Vana İhtiyacı

Hatta yalnız 1 adet emniyet kapama vanası mevcut ise bu vana akış kontrolvanası olarak kullanılamaz. Ayrıca bir akış kontrol vanası kullanılmalıdır.

İki adet emniyet kapama vanası mevcut ise bir tanesi akış kontrol vanası olarakkullanılabilir veya ayrı bir akış kontrol vanası konabilir.

10.8.2 Start Gaz Emniyet Kapama Vanaları

Her start gaz hattı en az 1 adet emniyet kapama vanasının kontrolü altındaolmalıdır. Bu vana ana gaz hattındaki vanaların daha yüksek basınç sınıfta olanı ile aynıolmalıdır.

Start gaz hattındaki emniyet kapama vanası, ana gaz hattı emniyet kapamavanalarından herhangi biri ile aynı sınıf olabilir.

Sistem devre dışı iken start gaz emniyet kapama vanaları kapalı durumdaolacaktır.

Aşağıdaki durumlarda ana gaz hattı ve start gaz hattı emniyet kapama vanasayıları eşit ve sınıfları aynı olacaktır;

i. Fanlı brülörlerde start gaz hattı kapasitesinin, hava süpürme hacmine karşıgelen stokiyometrik gaz hacminin % 10’ undan fazla olması halinde,

ii. Doğal çekişli brülörlerde start gaz hattı kapasitesinin, ana brülör kapasitesinin5 10’ undan büyük olması halinde,

iii. Fanlı ve doğal çekişli brülörlerde ana brülör kapasitesi 2 MW’ tan fazla ise.

i,ii ve iii’ de kapsanan brülörlerde ana brülör izolasyon vanasının kapalılıkkontrolü gerektiğinde, aynı kontrol start gaz izolasyon vanası için de yapılacaktır.

10.8.3 Ateşleme Şalomaları Emniyet Kapama Vanaları

Ateşleme şalomalarında emniyet kapama vanası kullanılması gerekli değildir.

11. DÜŞÜK SICAKLIKLI SİSTEMLERDE DOĞALGAZ KULLANIMI

Düşük sıcaklık sistemleri; Yanma odası duvar sıcaklığı 750 °C’ nin altında olanendüstriyel yakma sistemleridir.

Düşük sıcaklıklı sistemlerde brülörler için ( el kumandalı, otomatik, yarıotomatik), brülör öncesi gaz kontrol hatlarında uyulması gereken asgari kural veekipmanlar aşağıda tanımlandığı şekilde olacaktır.

93/72


Bu ekipmanlar çift yakıtlı brülörler için de geçerli olup, aşağıdaki sistemlereuygulanmaz

i. Açıkta yanan brülörler (bunsen beki gibi),ii. 7.5 KW ve daha düşük kapasiteli küçük endüstriyel cihazlar (lehimleme

havyası, tutkal eritme potası, kurşun eritme potası gibi),iii. Bölüm 6’ da verilen kazan brülörlerine ait gaz hatları.

Düşük sıcaklık şartlarında (yanma hücresi duvar sıcaklığı < 750 °C) çalışabilen,yüksek sıcaklıklı tesisler ( yanma hücresi duvar sıcaklığı > 750 °C ) için bu bölümdekikurallar geçerlidir.

11.1 Gaz Kontrol Hatları Malzeme Seçimi

Düşük sıcaklıklı sistemlerin gaz kontrol hatları asgari aşağıda tanımlanmışelemanları kapsamış olmalıdır.

Emniyet ve işletme otomasyonu maksadı ile proje müellifi tarafından ilaveekipmanlar ilave edilebilir.


Gaz tesisatı bitimine olmak üzere Gaz Kontrol Hattı girişine bir adet el kumandalıküresel vana konulacaktır.



İzolasyon vanasından sonra brülör ve gaz hattı titreşimlerini sönümlendirecek birEsnek bağlantı elemanı Gaz kontrol Hattı Başlangıcına konulacaktır. Esnek bağlantıelemanı çelik örgülü, dişli yada flanş bağlantılı olacaktır. Dayanma basıncı minimum vemaksimum çalışma sıcaklıklarında, çalışma basıncının en az 3 katı olacaktır.



11.1.3 Tahliye Noktaları




93/73







11.1.4 Filtre

Gaz hattındaki ilk kontrol ve ayar ekipmanından önce elek boyutu 0,5 mm’ yigeçmeyecek temizlenebilir bir filtre konulacaktır.

11.1.5Tek Yollu Vana

Brülörleri besleyen hatlarda basınçlı hava, oksijen veya başka bir gazın mevcutolması halinde, brülör veya brülör grupları gaz hatlarına hava, oksijen veya başka birgazın girmesini önlemek için tedbir alınacaktır. Bu görevi gaz hattına monte edilecek tekyollu vana yapılabilir.

Aşağıdaki koşulların tamamının sağlanması halinde sistemde tek yollu vanakullanılmayabilir.

i. Sistemde yanma için yalnızca hava kullanılıyorsa,

ii. Start gaz ve ana alev maksimum 1 sn’ de harekete geçen bir alev dedektörü ilegözleniyorsa ,

iii. Ana ve start gaz hatalarında kapatma süresi 1 sn.’ den fazla olmayan bir adetsınıf A emniyet kapama vanası ( ki bu vananın ters akış basınç farkının, maksimumyakma hava basıncının en az 2 katına dayanabildiği doğrulanmış olmalıdır) mevcut ise.

Yukarıdaki koşullardan bağımsız olarak hava patlamalı ateşleme şalomalarınaçalıştıkları her zaman gözlenmiyorsa tek yollu vana konulacaktır.

11.1.6 Basınç Ayar Regülatörü

Dizayn basıncı 21 mbar’ın üzerinde olan gaz tesisatlarında brülör öncesinde GazKontrol Hattı içerisinde sabit bir basınç düzenleyici regülatör kullanılacaktır.

93/74


Gaz tesisatı dizayn basıncı 300 mbar’ın üzerinde olan tesisatlardaki regülatörleraynı gövdede ani kapama vanası ihtiva edecek veya gaz kontrol hattı üzerine ayrı birani kapama vanası konulacaktır.

Pilot ateşlemeli sistemlerde brülör ateşlendiği zaman pilot hattındaki gazyetersizliğinin önlenmesi için, pilot hat çıkışı ana hat regülatöründen önce alınıp ayrı birregülatör ile kontrol edilebilir.

11.1.7Alçak ve Yüksek Gaz Basınç Koruması

Basınç regülatörleri aşağıdaki şartlar dahilinde ani kapama vanasına sahipolacak veya sistem üzerine ayrı bir basınca duyarlı ani kapama vanası konulacaktır.

Alçak Gaz Basınç Koruması Alçak gaz basınç şalteri aşağıdaki koşulların herhangi birinin geçerli olması

halinde konulacaktır. i. Brülörde alev koruma sistemi mevcut değilse,ii.Brülörde alev koruma sistemi mevcut olsa bile yetersiz gaz koşulunda emniyetli

yanma üretici tarafından garanti edilemiyor ise.

Yüksek Gaz Basınç KorumasıYüksek gaz basınç şalteri regülatör giriş basıncının 75 mbar ’ı geçmesi ve/veya

brülör kapasitenin 2.500.000 kcal/saat in üzerinde olması halinde kullanılacaktır.

11.2 Hava/Gaz Karışımları

Yakma cihazlarına hava / gaz karışımı gidiyorsa aşağıdaki tedbirler alınacaktır i. Karışımı taşıyan boru mümkün olduğunca kısa olacaktır.ii. Üretici tarafından aksi belirtilmedikçe, karıştırıcıyı alev geri tepmesinden

koruyacak tedbirler (alev tutucu) alınacaktır.iii. Karıştırıcı, gaz giriş basıncının değişmesi veya hava girişinin kapanması

halinde tekrar el kumandalı olarak çalıştırılacak şekilde kapanacaktır.iv. Üretici tarafından belirtilmedikçe, karıştırıcıdan sonra hava / gaz karışımı

hattına vana konulmayacaktır.

11.3 Yakma Havası

Yakma cihazının bulunduğu binanın havalandırması brülöre(lere) her koşuldayeterli yanma havası sağlayacak şekilde olacaktır.

Fanlı brülörlerde yakma havası fanında olabilecek bir arıza brülörün devreyegirmesini önleyecek ve emniyetli bir duruş veya kilitleme sağlayacaktır. (Hava akışıstatik basınç veya akış hissedici cihazlarla gözlenebilir). 2 MW’ a kadar olan ve havadamperi sabit veya önceden set edilen aç / kapa brülörler, direkt olarak fana bağlı şalterile izlenir. B u tip şalter tam kapanan damperli brülörlerde kullanılmaz.

Hava fan seviyesi brülör(ler) den yukarıda ise, hava hattına tek yollu vanakonulacaktır.

Yakma havası fanları, yakma hava sıcaklığının değişip, sistemdeki yanmakoşullarını bozabilecek yerlere yerleştirilmeyecektir.

Fan, enjektör ve brülörlerdeki hava girişleri tıkanmayacak şekilde korunacaktır.

93/75


Hatalı hava basıncı veya akış nedeniyle olacak emniyetli bir duruştan sonra,sistemin otomatik olarak yeniden devreye girmesine, ancak takip eden aşamalarınherhangi bir tehlike yaratmayacağı zaman izin verilecektir.

Fırın basıncında tehlikeli düzeyde değişme olması halinde emniyetli duruşsağlayacak tedbirler alınacaktır.

11.4 Sistemdeki Diğer ihtiyaçlar

11.4.1 Alev Dedektörü

Düşük sıcaklıklı sistemlerde Madde 10.4.1 de tanımlanan yanı sıra aşağıdakitanımlamalara da uyulması zorunludur.

İşletmenin sürekliliğinin çok önemli olduğu sistemlerde, her brülöre iki adet anaalev dedektörü takılmalıdır. Alev kaybı bir dedektör ile hissedildiğinde sinyal verilmeli,her iki dedektör tarafından hissedildiğinde ise sistem kilitlenmelidir.

Ancak bu tür sistemlerde dedektör başlıklarının birbirlerini etkilemeleriönlenmelidir.

Düşük sıcaklıkta da çalışabilen (yanma odası duvar sıcaklığı < 750 °C), yüksekısılı sistemlerde (> 750°C). Alev koruma sistemi konulmasına özellikle dikkat edilmelidir.

Alev dedektörü ana brülör ve pilot brülöre takılacak ve sadece o brülörün alevinigözetleyecektir. Alevin bozulması durumunda brülör yada brülör gruplarına gelen gazkesilerek emniyetli duruş sağlanacaktır. 60 kW’ ın üzerindeki brülörler için kilitlenmeolmalıdır.

11.4.2 Pilot

İyi ve güvenilir bir yanma için, pilot alev dedektörü, sadece pilot alevi görecekpozisyona yerleştirilecektir.

Pilot alev dedektörü ile istenilen koruma sağlanmıyorsa, hava ve gazbasınçlarının kontrolü gibi pilot alevinin yeterliliğinden emin olunacak ilave tedbirleralınacaktır.

150 KW’ dan büyük kapasitede ve sürekli pilotu olan brülörlere ayrı bir ana alevdedektörü takılacaktır.

Aşağıdaki koşulların tümü sağlandığında, çok brülörlü sistemlerde, alev korumasistemi kullanılmayabilir;

i. Her bir brülör kapasitesi 7.5 KW’ dan büyük değilse,ii. Alçak basınç şalteri mevcutsa,iii. Brülör sürekli manuel olarak kontrol ediliyor ise.Alev dedektörü kullanılmayan çok brülörlü sistemlerde, herhangi bir brülörde alev

sönmesi durumunda yalnızca o brülör kapatılacak, arıza nedeni bulunduktan sonratekrar ateşlemeden önce gerekli ön süpürme veya havalandırma yapılacaktır.

Ancak herhangi bir emniyetsiz durum söz konusu ise bütün sistem devre dışıbırakılacaktır.

150 KW’ dan büyük kapasiteli, fanlı ve doğal çekişli brülörlerde alev dedektörü,alevin sönmesi durumunda sistemi 1 sn.’ den kısa sürede kapatacaktır.

150 KW’ dan küçük kapasiteli doğal çekişli brülörlerde kullanılan termoelektrikalev koruma sistemleri alevin sönmesi durumunda sistemi en fazla 4.5 sn’ dekapatacaktır.

93/76


Uzun süre sürekli yanan brülörlerdeki alev dedektörlerinin doğru çalıştığı en azhaftada bir kere kontrol edilecektir.

Sistemde kendini kontrol eden alev dedektörü kullanılıyorsa işletme ve bakım içinüretici talimatları izlenecektir.

11.5 Ön Süpürme / Havalandırma

Ateşlemeden önce yanma/çalışma odasında yanıcı karışım bulunmadığındanemin olunmalıdır. Bu da belli bir ön süpürme veya havalandırma süresi ilegerçekleştirilir.

Ön-süpürme sırasında ateşlemeye neden olabilecek yardımcı ekipmanlar kaplıolacaktır.

Devreye alma sırasında süpürmenin etkili yapılmasını sağlayacak fan, dampervb. gibi işletme elemanlarının doğru pozisyonlarda olduğundan emin olunmalıdır.

Bacada damper bulunması durumunda, brülörlerin süpürme, ateşleme veişletmesi sırasında bacayı tamamen kapatmaması için gerekli tedbirler alınacaktır.

11.5.1 Fanlı Sistemler

Ön süpürme hava akış hacmi tercihen maksimum kapasite yanma hava hacmineveya en az % 25’ ine eşit olacaktır.

Ön süpürme süresi tam duruştan işletmeye geçerken, yanma / çalışma odasıhacminin en az 5 kez değişeceği kadar olacaktır ( Üretici talimatları esastır).

Yukarıda tanımlanandan bağımsız olarak devreye alma sırasında bir veya dahafazla brülör kilitlenmiş ya da devre dışı kalmışsa, tekrar ateşlemeden önceki süpürmedeyanma odası hacminin 5 kez değişmesi, brülörün kapalı olduğu sürede hava hacmi, tamyanma hacminin % 25’ inin altına düşmüyorsa gerekmez.

Çok brülörlü sistemlerde, her brülöre, ateşleme sırası gelinceye kadar mümkünolan en yüksek kapasitede hava sağlanmaya devam edilecektir.

Brülörün ateşlenmesi sırasında hava akış hızı brülörün ihtiyacı olan ateşlemehızına göre değiştirilebilir.

Süpürmenin etkili olabilmesi için bütün damperler doğru pozisyonda olmalı,egzoz ve varsa diğer fanlar çalıştırılmalıdır.

Devreden çıkma veya kilitlenme ile yeniden ateşleme arasında geçen süre, 60KW ve üzerindeki brülörler için en az 30 sn., altındaki brülörler için 10 sn. olacaktır.

Ateşlenecek brülör sayısından bağımsız olarak tüm brülörler kullanılaraksüpürme yapılacaktır. Ancak daha yüksek hava akışı sağlanarak az sayıda brülör ilesüpürme yapılabilir.

Büyük kapasiteli tesislerde start gaz alevi ilk denemede oluşturulamadıysa, tekrardenemek için aşağıdaki koşulların tümü sağlandığında yeniden süpürmeyapılamayabilir.

i. Her ateşleme denemesi manuel olarak başlatılıyorsa,ii. Start gaz miktarı, sistemde o anda mevcut olan hava akışına karşılık gelen

stokiyometrik gaz miktarının % 5’ ini geçmiyor ise,iii. Peşpeşe yapılan iki ateşleme arasında en az 20 sn.’ lik süre var ise.


93/77


11.5.2 Doğal Çekişli Sistemler

Ortamda bulunabilecek yanıcı karışımın havalandırılabilmesi için ateşlemedenönce yeterli süre beklenecektir.


11.5.3 Son Süpürme veya Havalandırma

Ana brülör gaz izolasyon vanaları ve/veya emniyet kapama sistemleri kapananakadar sisteme hava sağlanmasına devam edilecektir. Bazı durumlarda son süpürmeyapılması istenebilir.

Sistemin devreden çıkması veya kilitlenmesinden sonra yakma hava fanı vb.’ nindevreden çıkması gerekmez.

Sistemi iyi havalandırma koşulları sağlanmış olarak devre dışı bırakmak tercihedilmelidir.

11.6 Ateşleme ve Start Gaz Alev Oluşumu

11.6.1 Ateşleme Şalomaları

Ateşleme şalomasına bağlanan esnek borunun hemen başlangıcına, kolayulaşılabilir bir yere el kumandalı vana konacaktır. Esnek boru mümkün olduğunca kısatutulacaktır.

Ana ve pilot alevin gözlenebilmesi için ateşleme ve gözetleme delikleri mevcutolacaktır.

Brülör vanaları operatörü tarafından ateşleme şalomaları ile birlikte kumandaedilebilecek biçimde yerleştirilecektir. Ana alevin yakılmasından sonra şalomauzaklaştırılacak, start gaz yada ana alevin stabilizasyonunda kullanılmayacaktır.

Ateşleme şalomalarının ana brülör yakılması sırasındaki basınç dalgalanmalarıve fırın çalışma basıncında olabilecek değişikliklerden etkilenmediği gözlenmelidir.

Ateşleme şalomalarındaki gaz akışı, brülörde istenilen yanmayı sağlayacakşekilde ayarlanacak ve brülörün start gaz hattı kapasitesini aşmayacaktır.

11.6.2 Elektrik Ark Ateşleme

Cihazın topraklaması yapılmalıdır.Bütün yüksek gerilim kabloları mümkün olduğunca kısa olmalı ve yüksek voltaj

terminal ve kabloları kişilere zarar vermeyecek şekilde korumaya alınmalıdır.Tercihen tek ikincil çıkışlı transformatörler kullanılmalıdır. Birden fazla ikincil

çıkışlı transformatör kullanılıyorsa kullanılmayan çıkış kişilere zarar vermeyecek şekildekorumaya alınacaktır.

Transformatörler brülöre mümkün olduğunca yakın fakat ısınmayacak bir yerekonmalıdır.

Bütün ateşleme elektrotları daima doğru pozisyonda ateşleme yapabilecekşekilde yerleştirilip yalıtılmış olacaktır.

11.6.3 Start Gaz Alevi

Brülör ateşlemesi aşağıdaki şekillerde olabilir:

93/78


i. Start gaz alevi sabit ve uygun biçiminde yerleştirilmiş bir pilot brülör ileoluşturulur ve sonra ana alev yakılır,

ii. Ana brülörde önce start gaz alevi yakılıp daha sonra ana alev oluşturulur.Start gaz akış miktarı, brülör tam kapasitesindeki stokiyometrik gaz akış

miktarına karşı gelen hava akış miktarının % 25’ ini aşmayacaktır.Start gaz alevi ateşleme süresi mümkün olduğunca kısa ve tercihen maksimum

10 saniye olacaktır.Ateşleme çubuğu veya şaloması start gaz alevini yakamıyorsa, brülör devreden

çıkmalı veya kilitlenmeli ve tekrar ateşlemeden önce belli bir süre geçmesibeklenmelidir. 60 KW’ ın altındaki brülörlerde kilitlenme gerekmez.

11.7 Pilot Hatları

Fanlı brülörlerde alev dedektörü mevcut ise ve start gaz alevi ayrı bir pilotbrülörde oluşturuluyor ise, an brülörün devreye girmesinden sonra ya pilot alev sönecekya da ana alev ayrı bir dedektör ile gözlenecektir.

Doğal çekişli brülörlerde, start gaz alevi ayrı bir pilot brülörde oluşturuluyor ise;i. 150 KW’ ın üzerindeki brülörlerde ya pilot alevi sönecek yada pilot ve ana alev

ayrı ayrı gözlenecek,ii. 15 KW’ ın altındaki brülörlerde ise pilot gaz miktarı % 25 düşse dahi ana alevi

düzgün yakabilecek şekilde tasarlanmışsa, ana alev için ayrı dedektöre gerek yoktur.Alev dedektörü mevcut değilse, ateşlemeyi takiben pilot alevin oluştuğu ve ana

alev ateşlemesi için yeterli olduğu gözlenecektir.

11.7.1 Ana Alev Oluşumu

Start gaz alevi yakıldıktan sonra ana alev yakılmalıdır.Fanlı brülörlerde ana alev daha önce yakılmış bir pilot alevden yakılıyorsa ana

alev oluşum süresi 5 sn’ yi geçmeyecektir.Çok brülörlü sistemlerde ana alevler ayrı ayrı ve sistem gereksinimine göre belli

bir sırada ateşlenecektir.Ana alevin başka bir ana alevden yakılması kabul edilmez. Bununla beraber tek

kaynaktan ateşlenecek şekilde dizayn edilmiş çubuk brülörler tek brülör olarakdüşünülecektir.

Her bir brülör için start gaz alevi oluşumu doğrulandıktan sonra 5 sn. içinde anaalev oluşturulacak ve ;

i. Sürekli yanmayan pilot ise, pilot alevi sönecek ve sadece ana alev gözlenecek,ii. Sürekli yanan pilot ise, pilot brülör ana brülör ile birlikte yanmaya devam

edecek, ana alev gözlenecektir. Bu süre sonunda ana alev oluşmamış ise sistemkilitlenecektir.

Ana alev pilot alevden yakılıyorsa ve ilk denemede ana alev yakılmamışsa, brülörikinci ateşlemeden önce içeride biriken yanmamış gazın dağılabileceği bir süre devredışı kalacaktır. Alev dedektörü mevcut ise emniyetli bir duruş sağlanacaktır. 60 KW’ ınüzerindeki brülörlerde sistem kilitlenecektir.

11.8 Emniyet Kapama Sistemleri

Bu bölüm kapsamındaki bütün brülörlerin emniyet kapama vana ihtiyaçlarıaşağıda tanımlanmaktadır.

93/79


Ateşleme şalomaları hariç, bir yada daha fazla emniyet kapama vanasınınkontrolü altında olan bütün brülörler için geçerlidir.

Emniyet kapama vanalarının kullanımı aşağıda verilen işletme koşullarına görebelirlenir;

i. Ana brülörde, ana alevi oluşturabilmek için “ ana brülör gaz manuel izolasyonvanası” olan sistemler,

ii. Ana brülörde ana alevi oluşturabilmek için ana brülör gaz izolasyonvanasından farklı bir vana örneğin emniyet kapama vanası olan sistemler ( Bu vanalarotomatik olarak kapanmak zorunda olup, açılmak zorunda değildir).

Emniyet kapama vanalarına ve vent vanalarına normal çalışması dışındamüdahale edilmesini önlemek için tedbir alınmalıdır.

İki adet seri bağlı emniyet kapama vanası ve vent sistemi mevcutsa, ventvanasının kapalı olduğu doğrulanmadıkça emniyet kapama vanaları açılmayacaktır.

Tüm emniyet kapama sistemleri brülöre mümkün olduğunca yakın monteedilecektir.

Tüm emniyet kapama sistemlerinin, kapatma fonksiyonu periyodik olarak kontroledilecektir( Örn : brülör kapatılarak).

11.8.1 Ana Gaz Hattı Emniyet Kapama Vanaları

Her brülör gaz hattı emniyet kapama vanası veya sistemin kontrolü altındaolacaktır.

Sistem devre dışı iken ana brülör emniyet kapama vana ve sistemleri kapalıdurumda olacaktır.

Ana alevi yakmak için ana brülör izolasyon vanası gerekli ise, brülör veya brülörgrupları ana gaz hatları aşağıdaki tablolarda verilen emniyet kapama vana veyasistemlerinin kontrolü altında olacaktır. Ana brülör gaz izolasyon vanası devreye almaöncesinde kapalı değil ise sistemin devreye girmesini önleyici tedbir alınacaktır.



150 – 600 KW arası 1 adet Sınıf A

600 – 2000 KW arası1 adet Sınıf A + 1 adet Sınıf A, seri

bağlı

2000 KW’ ın üzeri2 adet Sınıf A, seri bağlı, sistem

kontrolü Fanlı sistemlerde brülör veya brülör grupları için emniyet kapama vana gereksinimi.




93/80


2000 KW’ ın üzeri2 adet Sınıf A, seri bağlı, sistem

kontrolüDoğal çekişli sistemlerde brülör ve brülör grupları için emniyet kapama vana ihtiyacı

Ana alevi yakmak için ana brülör izolasyon vanası gerekli değil ise (ana brülör buvana olmadan çalışıp, duruşa geçebiliyor ve tekrar çalışabiliyorsa), brülör veya brülörgrupları ana gaz hatları aşağıdaki tablolarda verilen emniyet kapama vana veyasistemlerinin kontrolü altında olacaktır.


60 KW’ a kadar 2 adet Sınıf A, seri bağlı

60 – 600 KW arası1 adet Snıf A + 1 adet Sınıf A, seri

bağlı

60 – 1000 KW arası 2 adet Snıf A, seri bağlı

1000 – 3000 KW rası2 adet Sınıf A, seri bağlı + sistem

kontrolü

3000 KW’ ın üzeri2 adet Sınıf A, seri bağlı + Doğrulama

Sistemi

Fanlı sistemlerde brülör veya brülör grupları için emniyet kapama vana ihtiyacı


150 KW’ a kadar 1 adet Sınıf A (+ akış kontrol vanası)


2000 KW’ ın üzeri 2 adet Sınıf A, seri bağlı sistem kontrolü

Doğal çekişli sistemlerde brülör veya brülör grupları için emniyet kapama vana ihtiyacı

Gaz hattında yalnız 1 adet emniyet kapama vanası mevcut ise bu vana akışkontrol vanası olarak kullanılmaz. Ayrıca bir akış kontrol vanası kullanılmalıdır.

İki adet emniyet kapama vanası mevcut ise, bir tanesi akış kontrol vanası olarakkullanılabilir ve ayrı bir akış kontrol konabilir.

11.8.2 Start Gaz Emniyet Kapama Vanaları

Her start gaz hattı en az 1 adet emniyet kapama vanasının kontrolü altındaolmalıdır. Bu vana ana gaz hattındaki vanaların daha yüksek basınç sınıfta olanı ile aynıolmalıdır.

Start gaz hattındaki emniyet kapama vanası, ana gaz hattı emniyet kapamavanalarından herhangi biri ile aynı sınıf olabilir.

93/81


60 KW’ ın altındaki brülörlerde, ana gaz hattındaki emniyet kapama vanalarındanbirincisi, start gaz hattının ilk emniyet kapama vanası olabilir.

Sistem devre dışı iken start gaz emniyet kapama vanaları kapalı durumdaolacaktır.

Aşağıdaki durumlarda ana gaz hattı ve start gaz hattı emniyet kapama vanasayıları eşit ve sınıfları aynı olacaktır;

i. Fanlı brülörlerde start gaz hattı kapasitesinin, hava süpürme hacmine karşıgelen stokiyometrik gaz hacminin % 10’ undan fazla olması halinde,

ii. Doğal çekişli brülörlerde start gaz hattı kapasitesinin, ana brülör kapasitesinin5 10’ undan büyük olması halinde,

iii. Fanlı ve doğal çekişli brülörlerde ana brülör kapasitesi 2 MW’ tan fazla ise.

i,ii ve iii’ de kapsanan brülörlerde ana brülör izolasyon vanasının kapalılıkkontrolü gerektiğinde, aynı kontrol start gaz izolasyon vanası için de yapılacaktır.

11.8.3 Ateşleme Şalomaları Emniyet Kapama Vanaları

Ateşleme şalomalarında emniyet kapama vanası kullanılması gerekli değildir.

12. ENDÜSTRİYEL MUTFAKLARIN DOĞALGAZA DÖNÜŞÜMÜ

Doğalgazla çalışan sanayi tipi mutfak cihazları aşağıda tanımlanan asgariekipmanlar kullanılarak kullanıma sunulacaktır. Basınç düşümlerinin dikkate alınmasıkaydı ile emniyet maksatlı ilave ekipmanın kullanılması proje müellifininsorumluluğundadır.

Mutfak cihazlarının yakma basıncı 25 mbar’ ı geçmeyecektir.Sanayi tipi mutfak tesisatlarında ekipman bağlantıları hariç tüm birleştirmeler

kaynaklı olarak yapılacaktır.Mutfak tesisatları bölüm 1 deki esaslara göre hesaplanıp projelendirilecektir.

12.1 Tanımlar

FırınYemeklerin genellikle kuru atmosferde pişirildiği, kapalı kutu şeklinde, kapaklı

cihazdır. Fırınlar İç, dış veya iç ve dış ısıtmalı olabilirler. Kapasiteleri genellikle 7-9 KW-saat’ tir.

Setüstü OcakMetal bir zemin üzerinde bulunan açık brülör grubudur. Her bir brülörün

kapasitesi yaklaşık 3-6 KW-saat’tir.Kapalı ocaklar da bu kategoriye girmekte olup, brülör kapağın altında

yakılmaktadır. Kapasitesi 12-15 KW-saat arasında değişir.Fırınlı set üstü ocaklarda sistem iki ayrı cihaz olarak değerlendirilir.

Izgara veya GrilKapasitesi 30 KW a kadar değişen, brülörü bir ızgaranın altında olan pişiricilerdir.

Tost Makinesi

93/82


Gril ile benzer olup, brülör metal ızgaranın üst kısmında bulunur. Kapasitelerigenellikle 5-16 KW-saat’ tir.

Müstakil OcaklarGenellikle küçük metal ayaklar üzerinde tek veya çift brülörlü ocaklardır. Uzun

süreli kaynatma işlerinde kullanılır. Kapasiteleri 8-12 KW – saat arasında değişir.

FritözKızartma yağının bulunduğu kap bir brülör tarafından veya yağ içinden geçen ve

içinde alev bulunan tüpler tarafından ısıtılan, Kapasiteleri 8-35 KW-saat arasındadeğişen cihazlardır.

Buharlı PişiricilerBuhar üretimi maksadı ile geliştirilmiş atmosferik ve basınçlı tıp cihazlardır.i. Atmosferik tip : Buhar atmosfer basıncında üretilir. ii. Basınçlı tip : Buhar yaklaşık olarak 35 mbar basınçta üretilir. Bu tip cihazlar

otomatik buhar tahliye vanalı ve sızdırmaz olmalıdır.Kapasiteleri 13-20 KW- saatarasındadır.

Su Kaynatma CihazlarıSürekli kaynar su elde etmek için kullanılan atmosferik veya basınçlı tıp

cihazlardır.i. Atmosferik tip : Isınan suyun genleşmesi prensibine göre çalışır ve atmosfere

açıktır. Kapasiteleri 12-36 KW-saat arasındadır.ii. Basınçlı tip : Bu har basıncı 300-520 mbar civarında olan, bir vana yardımı ile

basınçlı kaynar suyun dışarıya alındığı, sızdırmaz olarak üretilen cihazlardır.Kapasiteleri 8-32 KW –saat arasındadır.

Kahve/Çay Makinesiİki adet kombine kabinin bulunduğu su kaynatma cihazlarıdır.

Kızartma SacıHızlı kızartma yapılan, alttan ısıtılan metal saçlardır. Kapasiteleri 5-15 KW-saat

arasındadır.

Bulaşık HavuzuBulaşık yıkanması için suyun yaklaşık 90 °C’ ye ısıtıldığı, paslanmaz çelik

kaplardır. Kapasiteleri 8-16 KW-saat arasındadır.

Sıcak Tutma DolaplarıTabakları veya yemekleri sıcak tutmak için kullanılan, direk yada indirek ısıtmalı,

kabin şeklinde cihazlardır. Kapasiteleri 2-7 KW-saat arasında değişmektedir.

Ben MariYemekleri servise hazır halde tutmak için kullanılan, direk yada indirek ısıtmalı

üstü açık cihazlardır. Kapasiteleri 5-11 KW-saat arasındadır.

Hareketli Fritözler

93/83


Yaklaşık bir metre genişliğinde, dikdörtgen şeklinde, kendi gövdesi üzerindeoturan, göbek hizasında ve çok derin olmayan bir kabı bulunan cihazlardır. Bazıtiplerinde eğerek cihazı boşaltmak mümkündür. Kabın altında bulunan bar brülör iledirek olarak ısıtılır. Kapasiteleri 12-18 KW-saat arasındadır.

Yukarıdaki tanımlar mutfak cihazlarının genel tanımları olup, farklı cihazlarburadaki tanımlardan biri ile eşleştirilerek projelendirilmelidir.

Mevcut cihazların dönüşümü veya sisteme bağlantısında üretici belgeleri ve/veyaOdalar gibi resmi Kurum/Kuruluşların ekspertiz raporları aranır. 10 yaşın üzerindekimevcut cihazlara gaz bağlantısı yapılmaz.

12.2 Güzergah Ve Yer Seçimi

Bütün gaz hatları cihazların yeterli çalışma basıncında, normal çalışmasını teminedecek şekilde birinci bölümde verilen esaslara göre hesap edilip seçilecektir.

Boru güzergahı mümkün olduğu kadar kısa seçilmeli ve aşağıdaki koşullaradikkat edilmelidir.

i. Dış darbelere karşı emniyetli yerlerden geçmeli,ii. Korozyona maruz kalmamalı,iii. İnsan hareketini veya kapı,pencere vb. kullanımı kısıtlamamalı.

Gaz boruları elektrikli ortamlardan (trafo merkezleri elektrik şalt panoları v.b) veasansör boşluklarından geçirilmemelidir.

Zorunluluk olmadıkça gaz hatları bina içinde zemine gömülmemeli, başkaalternatif bulunamaz ise aşağıdaki tanımlamalara uygun korumalı bir şekilde zeminegömülerek geçilmelidir.

Gömülü olarak geçilen bölümler izolasyon testi yapılarak PE sargı bandı ilesarılarak geçilmelidir.Toprak altına iniş ve çıkış bölümleri ayrıca iki kademe büyük PVCkılıf içerisine alınmalı ve aradaki boşluk izolasyon köpüğü ile doldurulmalıdır.

Bina ve/veya zemindeki sıcaklık değişikliklerden meydana gelebilecek Isılgenleşmelerden doğabilecek hareketlenmenin tesisata zarar vermemesi için boru kumyatak içine yatırılmalı ve kanalın her iki ucunda boşluk bırakılmalıdır.

Döşeme altındaki borularda rakorlu ve/veya dişli bağlantı kullanılmamalı, gazborusu taşıyıcı duvarların altından geçirilmemelidir.

Cihazların yangın tehlikesi oluşturmaması için bulundukları mekanın duvar,zemin ve tavan sıcaklığını 50 °C ‘nin üzerine çıkarmamaları gereklidir.

Bütün gaz brülörlerinde CO/CO2 oranı 0.02’ den daha küçük okunmalıdır.(CO/CO2 değeri brülör normal kapasitesinin % 20 üzerinde çalışırken okunur).

12.3 Malzeme ve Ekipmanlar

Malzeme ve ekipmanlar bölüm 1 de tanımlamalara uygun olarak seçilecektir.

Çelik BorularBölüm 1 deki tanımlamalara uyulacaktır.

Bakır BorularBölüm 1 deki tanımlamalara uyulacaktır.

93/84


Bakır borular sadece cihaz bağlantılarında kullanılacak olup, ortam sıcaklığı 100°C ve üstünde olan mahallerde bakır boru kullanılamaz.

Başka cihaz ve ekipman topraklama hatlarının tesisata bağlanmaması kaydı iletesisatlar ayrıca topraklanacaktır.

Vanalar Bölüm 1 deki tanımlamalara uyulacaktır.Tesisatta kullanılacak bütün vanalar küresel tipte ve kolay ulaşılabilir alev ve

ısıdan korunmuş olmalıdır.Gaz hattı binaya giriş noktasında el kumandalı izolasyon vanası

konulmalıdır.Yangın ihbar sistemine bağlı elektrik geçirgenliği olmayan elektrik kontrollüikinci bir izolasyon vanası kullanımı proje müellifinin tercihine bağlıdır.

Çok katlı yapılarda her kat veya her ayrım için ayrı bir izolasyon vanasıkullanılacaktır.

Her cihazın önüne esnek bağlantıdan önce küresel bir cihaz vanası konulacaktır.

Esnek BağlantılarTesisatın cihazlara bağlantısı rekorlu esnek bağlantı elemanları ile yapılmalı,

esnek bağlantı elemanları sert bükümlü şekilde stres altında bırakılmamalıdır.

RegülatörlerHat basıncının cihaz kullanma basıncından fazla olması halinde cihaz öncesinde

bölüm 1 deki tanımlamalara uygun bir basınç ayarlayıcı kullanılacaktır.Regülatörler üzerlerine herhangi bir şeyin taşıp dökülmeyeceği yerlere

yerleştirilmelidir.Kullanılan regülatörlerden normal çalışma şartlarında geçen gaz miktarı

regülatörün maksimum kapasitesinin 2/3’ ü ( % 66’ sı) olmalıdır.Regülatörün geçirebileceği minimum gaz miktarı cihazın kullandığı maksimum

gaz miktarının % 20’ si veya pilot kapasitesi (hangisi daha küçükse) kadar olmalıdır.

Alev Kontrol SistemleriMutfak cihazının giriş vanasından sonra aşağıdaki tanımlamalara uygun bir alev

kontrol sistemi yerleştirilmeli, alev kontrol sistemi, gaz kontrol hattını izole etmekamacıyla mümkün olduğu kadar diğer kontrol ekipmanlarından önce yer almalıdır.

Alev Kontrol Sistemlerinin nerelerde kullanılacağı aşağıdaki tabloda verilmiş olup,alevin gözle kolaylıkla izlenemediği durumlarda alev kontrol sistemi kullanılması zorunluolacaktır.

Brülör pilot tarafından veya otomatik ateşleniyorsa ana alevin izlenmesi için alevkontrol sistemi kullanılması zorunludur. Mümkünse pilot ve ana alevi bir arada kontroleden alev kontrol sistemi kullanılması tercih edilmelidir.

Cihaza alev kontrol sistemi monte edilmiş ise pilot alev doğrulanmadan brülöreana gaz girişine izin verilmez.

93/85


CihazlarAlev Kontrol

CihazıTermostat

Limit/Aşırı IsınmaTermostatı

93/86


Fırınlar Evet Evet -

Set ÜstüOcak

Evet,eğer pilot veyaotomatik ateşleme

varsaİsteğe Bağlı -

Gril, Tost Makinası, Mustakil

Ocak

Evet,eğer pilot veyaotomatik ateşleme


Fritöz Evet Evetİsteğe Bağlı, carsa

manuel resetli olmalı

Buharlı PişiricilerEvet,eğer pilot veyaotomatik ateşleme


Büyük IsıtıcılarEvet, eğer 45 litre

kapasiteninüstündeyse

İsteğe Bağlı -

Su KaynatmaCihazı, Kahve

MakinasıEvet İsteğe Bağlı -

Kızartma Sacı Evet İsteğe Bağlı -Büyük Kaynatma

KaplarıEvet İsteğe Bağlı -

Bulaşık Havuzu Evet Evet,öneden -

Sıcak Tutma Dolapları

Evet, eğer pilotveya otomatik

ateşleme varsaveya 3 KW’ın

üstünde giriş varsa

İsteğe Bağlı -

Ben Mari

Evet, eğer pilotveya otomatik

ateşleme varsaveya 3 KW’ın

üstünde giriş varsa

İsteğe Bağlı -

Hareketli AlçakFritözler

Evet Evet -

Alev kontrol cihazı, termostat ve limit termostat seçim tablosu

Kontrol TermostatlarıTermostatlar normal kullanım esnasında zarar görmeyecek şekilde yerleştirilmeli

ve termostatın sıcaklık aralığı çalışma şartlarına uygun olmalıdır.

Limit TermostatlarıLimit termostatlar normal kullanım esnasında zarar görmeyecek şekilde

yerleştirilmelidir. Termostatlar ayarlanmış değilse çalışma aralıkları sınırlanmalı ve belirlenmelidir.Termostatlar el ile veya otomatik olarak yeniden ayarlanabilir tipte seçilmeli ve

limit termostatlar pilot brülör ve ana brülörün kilitlenmesini sağlamalıdır.

Basınç şalterleri, şamandıra şalterleri, fan şalterleri ve diğer kontroller.

93/87


Cihazların ilgili fonksiyonlarını kontrol eden ilgili standartlara uygun ekipmanlarıbulunmalıdır.

Basınç Emniyet VanasıDaha önce belirlenmiş basınç değerinde içerdeki suyu veya buharı dışarı atan

vanadır. Bu vanalar, güvenli pozisyonda tahliye edecek şekilde yerleştirilmelidir.

Basınç Göstergesiİç basınca sahip cihazlarda, cihazın içindeki su/buhar basıncını gösteren basınç

ölçerler bulunacak ve basınç göstergesi üzerinde, gerekli ayar değerleri ve emniyetvanasının tahliye edeceği basınç değerleri işaretlenecektir.

Su Seviye GöstergesiCihazdaki en yüksek su seviyesini gösteren seviye göstergeleri bulunacaktır.

Boru Taşıyıcı ElemanlarıBölüm 1 deki tanımlamalara uyulacaktır.

BacalarFırın vb. gibi yanma odası bulunan cihazlarda yanma ürünleri baca çıkışı olmalı

ve baca çıkışlarının kapanmasına karşı tedbir alınmalıdır.Üretici tarafından belirtildiği takdirde baca bağlantısı dış atmosfere yapılmalı,

bacada geri tepmeyi önleyici tedbir alınmalı ve ilgili standarda uyulmalıdır.

12.4 Havalandırma

Mutfaklarda cihazlara gerekli yanma havasının sağlanması, yanmış gazlar veyemek buharlarının dışarı atılması amacıyla havalandırma yapılması şarttır. Doğal veyacebri olarak havalandırılamayan mahallere gaz arzı yapılamaz.

Mutfak havalandırması genellikle mekanik yapılır. Ancak bazen tek cihazlar içindoğal havalandırma yapılabilir.Cihazlar davlumbazın tam altına gelecek şekilde yerleştirilmeli ve davlumbaz ebadıcihazın ebadını 20-30 cm aşmalıdır.

Ortama temiz hava girişi hava kanalları veya havalandırma panjurları ilesağlanmalı, havalandırma kanalları veya panjurları doğrudan dışarı açılmalıdır.

Mutfak cihazları için yanma havası ihtiyacı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Cihaz Havalandırma İhtiyacı (m³/dakika)

Fırın 17Set üstü Ocak 10

93/88


Gril 20Tost Makinası 16Müstakil Ocak 12

Fritöz 25Buharlı Pişirici 17Büyük Isıtıcılar 15

Su Kaynatma Cihazı 14Kahve Makinası 14Kızartma Sacı 17

Büyük Kaynatma Kabı 17Bulaşık Havuzu 14

Sıcak Tutma Dolabı 8Ben Mari 11

Hareketli Fritöz 18 Mutfak Cihazları İçin Gerekli Yanma Havası İhtiyaç Tablosu

12.5 Test ve Devreye Alma

Testler için Bölüm 1 deki tanımlamalara uyulacaktır.Boru hattının sızdırmazlık testi yapılacak her bölümüne fiziksel olarak zarar

görmeyecek şekilde test nipeli konulmalıdır.Sızdırmazlık testi tesisatın tamamlanmasından sonra borular sarılıp,

gömülmeden önce yapılmalıdır. Bu test tüm boru, kontrol ekipmanları ve yakmaünitesine girişine kadar olan kısımları kapsamalıdır.

Devreye AlmaHerhangi bir ünite devreye alınmadan önce diğer bağlantıların ( su,elektrik, vb.)

doğru olarak yapıldığından ve sistemin çalıştığından emin olunmalıdır.Devreye almadan önce ortam havalandırmasının ve bacanın uygun şekilde

yapıldığına dikkat edilmelidir.Devreye almadan önce cihazların uygun yerlere ve sabit şekilde yerleştirildiğine

dikkat edilmelidir.İstasyondaki çalışma basıncının doğru olduğu kontrol edilmelidir.Devreye almadan fritöz, su ısıtıcısı, vb. gibi cihazların dolu olduğundan emin

olunmalıdır.Pilot alev ve /veya ana alevin yakılması sırasında üretici talimatlarına uyulmalıdır.Ateşleme cihazlarının sorunsuz ve güvenli çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir.Cihaz üzerindeki test nipeline U manometre bağlanarak çalışma basıncının

doğruluğu kontrol edilmelidir.Ana yakıcı kapatılarak pilotun sabitliği, boyutu ve pozisyonu kontrol edilir.Ana yakıcı açılarak pilot tarafından ateşlemenin yumuşak olarak yapıldığı ve pilot

alevin boyutunun küçülmediği gözlenir.Ana yakıcıdaki alev görüntüsü kontrol edilir.Alev koruma sistemlerinin doğru çalıştığı kontrol edilir.Bütün kontrol cihazlarının doğru çalıştığı kontrol edilir.(Saat, termostat, basınç ve

su seviyesi göstergesi vb.)Termostatların kalibrasyonu ve doğru çalıştığı kontrol edilir.

93/89


Eğer sistemde aşırı ısı termostatı mevcut ise doğru çalışıp çalışmadığı kontroledilir.

Cihazlarda buhar presostatları mevcut ise doğru çalışıp çalışmadıkları kontroledilir. Cihazlarda şamandıralı kontrol sistemleri mevcut ise doğru çalıştıkları kontroledilir. Cihazlarda buhar emniyet tahliye vanaları mevcut ise doğru çalıştıkları kontroledilir.

Hava giriş ve çıkış sistemlerinin temiz olduğu ve sorunsuz çalıştığı,mevcutfiltrelerin temiz olduğu ve doğru yerlere yerleştirildiği kontrol edilir.

Kullanıcıya tüm kontrol sisteminin çalışma şekli açıklanmalıdır.

13. RADYANT ISITICILAR

Mahal ısıtmasının tavan ve duvar üstlerine monte edilen ve gazın atmosfere açıkveya tüp içerisinde yakılarak elde edilen ısı enerjisinin bir yansıtıcı vasıtası ile ortamaaktarıldığı radyant tipi ısıtıcıların montaj ve işletimi aşağıdaki tanımlamalara uygunyapılacaktır.

Radyant tipi ısıtıcı tesisatlarında ekipman bağlantıları hariç tüm birleştirmelerkaynaklı olarak yapılacaktır.

Radyant tipi ısıtıcı tesisatları bölüm 1 deki esaslara göre hesaplanıpprojelendirilecektir.

13.1 Tanımlar

Radyant Isıtıcılarİnsan boyundan daha yüksek seviyeye monte edilen, gaz yakan ve bulunduğu

mekanı radyasyon ısı transferi ile ısıtan cihazlardır.

Radyant Tüp IsıtıcılarYanma ürünlerinin, tüp veya tüplerden geçirilmesi suretiyle bulunduğu mekanı

ısıtan cihazlardır.

Luminus Radyant IsıtıcılarGazın, metal perde veya seramik levha gibi malzemelerin dış yüzeyinde yanması

sonucu bulunduğu mekanı ısıtan cihazlardır.

13.2 Güzergah Ve Yer Seçimi

Yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu veya imal edildiği mahallerde radyantısıtıcı montajı yapılamaz.

Isıtıcılar altında ve/veya karşısında bulunan maddelere zarar vermeyecek şekildeimalatçı firma talimatlarına uygun mesafelere yerleştirilmelidir.

Yatay veya eğimli monte edilebilen ısıtıcıların ısınma yüzeyleri zeminden en az3.6 metre yüksekte olmalıdır.

İnsan boyu seviyesinde ( 2 metre ) maksimum ışıma 240 w/m²’ yi, zeminseviyesinde ise 80 w/m²’ yi aşmamalıdır.

Isıtıcılar, monte edildikleri ortam şartlarına uygun olmalıdır. Hava akımı veyanemin yüksek olduğu ortamlar söz konusu ise üreticinin tavsiyesi alınmalıdır.

93/90


Isıtıcılar mekanik hasara uğramayacakları yerlere yerleştirilmeli ve uygun şekildekorumaya alınmalıdır.

Brülör, fan ve kontrol ekipmanları montaj, işletme ve bakım işlemlerinin kolayyapılabileceği şekilde üretici talimatlarına göre yerleştirilmelidir.

Isıtıcıları taşıyacak konsol ve/veya zincirlerin mukavemet analizleri yapılmalı vekorozyondan korunmalıdır.

13.3 Malzeme ve Ekipman Seçimi

Malzeme ve ekipmanlar bölüm 1 ve madde 12.3 teki tanımlamalara uygun olarakseçilecektir.

13.4 Havalandırma

Yanma havasının temin edilemediği ve/veya yanmış gazların dışarı atılamadığıortamlarda radyant ısıtıcı kullanılamaz. Radyant ısıtıcıların bulunduğu mahalleraşağıdaki tanımlamalara uygun havalandırılmalı ve egzos gazları ortamdanuzaklaştırılmalıdır.

13.4.1 Bacalı Radyant Isıtıcılarda havalandırma

Doğal HavlandırmaBacalı ısıtıcılar için doğal havalandırma açıklıkları aşağıdaki tabloda verilmiş

olup, bu açıklıkların alt seviyelere yapılması tercih edilir.

60 KW ve Altında 4.5 cm²/kw

60 KW ve Üzerinde270 cm² + 60 kw’ ı aşan her kw için 2.25

cm ² Bacalı ısıtıcılar için doğal havalandırma açıklıkları

Mekanik HavalandırmaDoğal havalandırma yapılmadığı durumlarda mekanik havalandırma yapılabilir.

Bu durumda sağlanması gereken minimum hava miktarı 2.35 m³/saat kw olmalıdır.

13.4.2 Bacasız Radyant Isıtıcılarda havalandırma

Baca gazlarının ortama verildiği sistemlerde yanmış gaz miktarlarının aşağıdakideğerleri aşmamasına dikkat edilmelidir.

CO2 : 2800 p.p.m.CO : 50 p.p.m.NO2 : 5 p.p.m.NO : 25 p.p.m.

Bacasız radyant ısıtıcılar için doğal ve mekanik havalandırma açıklıklarıaşağıdaki tabloda verilmiştir.

93/91


DoğalHavalandırma

Doğal Havalandırma(Ekstra FanMevcutsa*)

MekanikHavalandırma

Gerekli hava miktarı m³/saat toplam ısı kapasitesindeki her kw için

33 37,5 33

Üst menfez açıklığı cm² / toplam ısı kapasitesindeki her kw için

46 52 -

Alt menfez açıklığı cm²/ toplam ısı kapasitesindeki her kw için

46 52 -

(*)Ortamda hava hareketi sağlayacak başka fanlar varsa (Örnek;fanlı radyatörler, vb.)Bacasız radyant ısıtıcılar için doğal ve mekanik havalandırma açıklıkları

Ortam havasının değişme hızının saatte 0.5 m³’ den daha yüksek olduğu bilinenyerlerde , ölçülebilir mevcut açıklıkların kullanılmasına izin verilir.

Isı yalıtımı vs. nedenlerle zaman zaman kapatılma ihtimali olan açıklıklarhavalandırma açıklığı olarak kullanılamaz.

13.5 Bacalar

Bacalar, baca gazları, yoğuşma ve ısıdan etkilenmeyecek kalınlıkta ve kalitede,paslanmaz çelik malzemelerden yapılmış olmalıdır.

Bacalar, ısıtıcılardan bağımsız olarak taşınmalıdır.Bacalarda bulunan bütün birleştirme elemanlarının kesit alanları, ısıtıcı çıkışı ile

aynı olmalıdır. Ancak, birden fazla ısıtıcının bağlandığı fanlı baca sistemlerinde, üreticifirma talimatlarına uygun olarak, baca kesiti daraltılabilir.

Bacalarda yoğuşmanın önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Baca çiftcidarlı olmalı ve/veya oluşabilecek yoğuşma drenajla dışarı tahliye edilmelidir.

Tahliye borusu korozyona dayanıklı malzemeden yapılmalı, iç çapı 22 mm’ denaz olmamalı ve yoğuşma drenajları, donmaya karşı korunmalıdır.

Baca çıkışları bina üzerindeki açıklıklara ve temiz hava girişlerine yakınyapılmamalı, baca çıkışına yabancı maddelerin ve rüzgar girişini engelleyecek şapka vetel fens yapılmalıdır.

Bacaların boyutu taşıyacağı toplam yük ve ilgili diğer faktörler göz önüne alınaraktespit edilmeli, ortak bacalı sistemlerde, boyut ve basınç kayıpları için üretici firmatalimatlarına uyulmalıdır.

Isıtıcı çalıştığı zaman, ısıtıcı baca sıcaklığı ve yakındaki yanabilir diğermalzemelerin sıcaklığı 65 °C’ yi aşmamalıdır.

Baca borusu, tavan, döşeme, çatı, duvar veya yanabilir malzemeden yapılmış içbölmelerden geçiyorsa, etrafında 25 mm’ lik bir hava boşluğu kalacak şekildemerkezlenerek, yanmaz bir kılıf içine alınmalıdır.

13.6 Hava-Oksijen Kontrol Hatları

93/92


Yanma Havası hatlarının girişine el kumandalı bir küresel vana ve küreselvanadan sonra ters akışı önleyecek tek yollu bir vana konulacaktır.

Hava/O2 hattına başka ekipmanlar konulması halinde akışı bozmamasına dikkatedilmeli, hava/O2 hattındaki ekipmanlardan sonra brülöre kadar esnek borukullanılacaktır.

13.7 Test ve Devreye Alma

Radyant ısıtıcılar bölüm 1 ve madde 12.5 teki tanımlamalara uygun test edilmelive işletmeye alınmalıdır.

93/93

YATIRIMLAR MÜDÜRLÜĞÜ

ŞARTNAME VE PROJE GRUBU

ENDÜSTRİYEL ŞARTNAME EKİ

CİNİGAZ YATIRIMLARMÜDÜRLÜĞÜ ŞARTNAMEVE PROJE GRUBU

ENDÜSTRİYEL ŞARTNAME EKİTARİH

01.01.2015

SF

1/2

REV.

00

Ç İ N İ G A Z Doğalgaz

Dağıtım Sanayi ve Ticaret A.Ş.

AMAÇ

Bu ek, sanayi tesisleri için doğal gaz şebekelerinde kullanılacak B ve C tipi ölçümistasyonu ile regülasyon ve ölçüm istasyonlarını kapsar.

İMALATI VE MONTAJI YAPILACAK İSTASYONLARLA İLGİLİ GENEL ŞARTLAR

1. Tüm flanşlar ve bağlantı elemanları ANSI standartlarına uygun seçilmelidir.

2. İstasyonlar ekte çizimi bulunan V10 ve V14 tiplerine göre dizayn edilmelidir.

2.a) Kesintisiz olarak doğal gaz kullanacak tesisler, istayonlarını V14'e göre dizaynettirmelidir.

2.b) Kesintili doğal gaz kullanabilecek tesisler, istasyonlarını V10'a göre dizaynettirebilirler.

2.c) Kesintili doğal gaz kullanabilecek tesisler, kendi insiyatifleri doğrultusunda V14tipine göre istasyonlarını dizayn ettirebilirler.

3. OSB vb. Kullanıcı Birliklerinin istasyonlarında aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır

3.a) Ölçüm istasyonları V10, basınç düşürme ve ölçüm istasyonları V14 tipine göredizayn edilmeli

3.b) İstasyon filtreleri kombi(siklon+kartuş tip) olarak imal edilmeli3.c) İstasyonlar minimum 10.000 m3/h kapasiteye göre dizayn edilmeli

4. İstasyonlar için tercih edilecek sayaç ve filtreler, mevcut ve ileriye dönük kapasitedikkate alınarak seçilmelidir.

5. Kabinler ve menteşeler alüminyum olmak üzere, RAL kodu 1015 olan boya ile epoksiveya fırın boyalı olarak imal edilmelidir. Kabinlerde 316 kalite sertifikalı paslanmaz çelik tercihiyapılabilecek olup, bu durumda menteşeler de paslanmaz çelik olacaktır.

6. İstasyonlardaki hacim düzelticileri Çinigaz'ın uzaktan okuma sistemine uyumlu olarakdizayn edilmeli ve BOTAŞ EBT sistemine veri aktaracak şekilde montajı yapılmalıdır. Busistemin çalışması için gerekli hertürlü enerji kullanıcı tarafından sağlanacaktır.

7. İstasyonlarda kullanılacak tüm malzemeler ve imalatları ASME standartlarına uygunolarak yapılmalıdır.

8. Bağlantı anlaşması imzalanmadan proje kabulü yapılmayacaktır.



01.01.2015

SF

2/2

REV.

00



01.01.2015

SF

3/2

REV.

00

Çİnİgaz doğalgaz dağıtım sanayi ve ticaret a.Ş · 2019. 7. 19. · endÜstrİyel...

Documents