Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

85

chiÕn dÞch truyÒn th«ng; triÓn khai c¸c chiÕn dÞch vÖ sinh, röa tay b»ng xµ phßng, chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch [6], [10]. T¹i ViÖt Nam, ®¸p øng víi t×nh h×nh bÖnh TCM, ®Æc biÖt trong n¨m 2011, ChÝnh phñ, Bé Y tÕ vµ c¸c ban ngµnh ®· ban hµnh c«ng ®iÖn, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn chØ ®¹o vÒ gi¸m s¸t, phßng vµ ®iÒu trÞ bÖnh TCM. C¸c ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t, b¸o c¸o t×nh h×nh h×nh bÖnh, t¨ng c­êng c¸c chiÕn dÞch truyÒn th«ng, cÊp ph¸t cloramin B, ®Èy m¹nh c«ng t¸c vÖ sinh m«i tr­êng, ph¸t hiÖn vµ ®iÒu trÞ sím ®· ®­îc tiÕn hµnh ®ång thêi trªn ph¹m vi c¶ n­íc. §Ó kiÓm so¸t bÖnh hiÖu qu¶, c«ng t¸c th«ng tin gi¸o dôc truyÒn th«ng thay ®æi hµnh vi, vÖ sinh c ̧nh©n, vÖ sinh m«i tr­êng, ®Æc biÖt t¹i c¸c vïng bÖnh l­u hµnh cÇn tiÕp tôc ®­îc t¨ng c­êng.

KẾT LUẬN BÖnh tay-ch©n-miÖng (TCM) lµ mét bÖnh truyÒn

nhiÔm th­êng gÆp ë trÎ s¬ sinh vµ trÎ nhá, cã thÓ g©y thµnh dÞch. BÖnh ch­a cã v¾c xin vµ thuèc ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu. T¸c nh©n g©y bÖnh lµ nhãm vi rót ®­êng ruét enterovirus, trong ®ã chñ yÕu lµ Coxsackie vi rót A16 vµ Enterovirus 71. Ng­êi bÖnh hay ng­êi lµnh kh«ng mang vi rót lµ nh÷ng æ chøa cña c¸c t¸c nh©n nµy. Vi rót g©y bÖnh TCM l©y nhiÔm tõ ng­êi sang ng­êi th«ng qua tiÕp xóc trùc tiÕp víi chÊt tiÕt tõ mòi, häng, n­íc bät, môn n­íc hoÆc ph©n cña ng­êi bÞ nhiÔm hoÆc l©y nhiÔm gi¸n tiÕp qua tay bÈn, ®å ¨n, n­íc uèng, ®å dïng, ®å ch¬i, m«i tr­êng xung quanh. BÖnh th­êng x¶y ra ë trÎ d­íi 10 tuæi, cao nhÊt ë nhãm trÎ tõ 1 ®Õn 2 tuæi. Kh«ng cã sù kh¸c biÖt râ rµng vÒ tû lÖ m¾c bÖnh gi÷a nam vµ n÷. BÖnh cã thÓ xuÊt hiÖn quanh n¨m nh­ng sè m¾c bÖnh t¨ng cao vµo nh÷ng th¸ng ®Çu mïa hÌ vµ ®Çu mïa thu. ë ViÖt Nam bÖnh xuÊt hiÖn

nhiÒu trong thêi gian tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 5 vµ tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12. BiÖn ph¸p phßng bÖnh h÷u hiÖu nhÊt hiÖn nay vÉn lµ b¶o ®¶m vÖ sinh c¸ nh©n, vÖ sinh m«i tr­êng, t¨ng c­êng th«ng tin gi¸o dôc truyÒn th«ng thay ®æi hµnh vi, ®Æc biÖt t¹i nh÷ng n¬i bÖnh ®ang l­u hµnh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bé Y tÕ (2008), H­íng dÉn gi¸m s¸t vµ phßng bÖnh tay-

ch©n-miÖng, Hµ Néi 2. Bé Y tÕ (2011), H­íng dÉn chÈn ®o¸n ®iÒu trÞ bÖnh tay-

ch©n-miÖng, Hµ Néi 3. §inh Sü HiÒn (2006), "Enterovirus 71, nguyªn nh©n

th­êng gÆp nhÊt cña bÖnh TCM", TËp san YTDP ViÖn Pasteur Nha Trang

4. §ç M¹nh Hïng (2010), §Æc ®iÓm DÞch tÔ häc vµ mét sè yÕu tè liªn quan ®Õn bÖnh tay-ch©n-miÖng t¹i khu vùc miÒn Trung n¨m 2008-2009, Nha Trang

5. Phan V¨n Tó (2009), BÖnh tay-ch©n-miÖng, ViÖn Pasteur TP.HCM, 4/2009.

6. Mary Jane Cardosa and et al. (2003), "Molecular epidemiology of human enterovirus 71 strains and recent outbreaks in the Asia-Pacific region: comparative analysis of the VP1 and VP4 genes", Emerging Infectious Diseases, 9(4).

7. Luan-Yin Chang and et al. (2002), "Risk Factors of Enterovirus 71 Infection and Associated Hand, Foot, and Mouth Disease/Herpangina in Children During an Epidemic in Taiwan", PEDIATRICS, 109(6), tr. 88.

8. Nino Khetsuriani and et al. (2006), "Enterovirus Surveillance -United States, 1970–2005", Division of Viral Diseases, National Center for Immunization and Respiratory Diseases, 55(08), tr. 1-20.

9. Stephen J Nervi (2009), Hand-Foot-and-Mouth Disease, New York

10. WHO (2011), A Guide to Clinical Management and Public Health Response for Hand, Foot and Mouth Disease.

NGHI£N CøU Sö DôNG KÝCH THÝCH THÞ GI¸C TRONG Kü THUËT

GHI §IÖN THÕ §¸P øNG THÞ GI¸C ë NG¦êI VIÖT NAM

NGUYỄN HẰNG LAN, LÊ BÁ THÚC, LÊ VĂN SƠN

TÓM TẮT Kü thuËt ghi ®iÖn thÕ ®¸p øng (Evoked Potential) trong

®ã cã kü thuËt ghi ®iÖn thÕ ®¸p øng thÞ gi¸c (Visual Evoked Potentials - VEP) ®­îc sö dông trong l©m sµng ®Ó chÈn ®o¸n sím c¸c bÖnh lý thÇn kinh gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. ë ViÖt Nam kü thuËt nµy ch­a ®­îc sö dông réng r·i vµ còng ch­a cã qui tr×nh chuÈn gi÷a c¸c labo th¨m dß chøc n¨ng thÇn kinh. Víi môc tiªu chuÈn ho¸ c¸c tiªu chuÈn kü thuËt ghi VEP ë ng­êi ViÖt Nam, chóng t«i lùa chän c¸c ®iÒu kiÖn vµ th«ng sè kü thuËt ghi VEP nh­ng vÉn ®¶m b¶o phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ vµ tiÕn hµnh ghi VEP cho 30 ng­êi b×nh th­êng, kÕt qu¶ cho thÊy: TÇn suÊt xuÊt hiÖn còng nh­ h×nh ¶nh c¸c sãng cña VEP thu ®­îc rÊt æn ®Þnh vµ ®iÓn h×nh, cho phÐp ®¸nh gi¸ kü thuËt ghi ®¹t ®é tin cËy vµ chÝnh x¸c cao.

Tõ khãa: Kü thuËt ghi ®iÖn thÕ ®¸p øng, thÞ gi¸c. ĐẶT VẤN ĐỀ Ghi ®iÖn thÕ ®¸p øng (Evoked Potential - EP) lµ

mét trong sè nh÷ng kü thuËt ®iÖn sinh lý ®­îc sö dông

réng r·i ®Ó th¨m dß chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh vµ ®­îc øng dông trong chÈn ®o¸n sím c¸c bÖnh lý dÉn truyÒn cña hÖ thÇn kinh, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ chÈn ®o¸n, ®iÒu trÞ. Ghi EP dùa trªn nguyªn lý: Khi kÝch thÝch vµo receptors c¶m gi¸c, ®ång thêi ®Æt ®iÖn cùc ghi lªn da trªn ®­êng dÉn truyÒn c¶m gi¸c sÏ ghi ®­îc biÕn ®æi ®iÖn thÕ cña c¸c ®­êng dÉn truyÒn gåm c¸c sãng, tõ ®ã ®¸nh gi¸ ®uîc chøc n¨ng dÉn truyÒn.

C¸c th«ng sè dïng ®¸nh gÝa chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c lµ thêi gian tiÒm tµng vµ ®iÖn thÕ cña c¸c sãng. Thêi gian tiÒm tµng cho phÐp ®¸nh gi¸ tèc ®é dÉn truyÒn, cßn ®iÖn thÕ cho phÐp ®¸nh gi̧ nguån gèc sinh ra ®iÖn thÕ, ®ã lµ sè ®iÖn thÕ ho¹t ®éng tham gia dÉn truyÒn. Thêi gian tiÒm tµng cña c¸c sãng EP ®­îc tÝnh tõ khi kÝch thÝch ®Õn ®Ønh cña sãng, do vËy ®Ønh cña sãng xuÊt hiÖn râ cho phÐp dÔ x¸c ®Þnh vµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®­îc thêi gian tiÒm tµng. §Ønh cña sãng phô thuéc vµ kÝch thÝch do vËy, kÝch thÝch lµm xuÊt hiÖn

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

86

®ång bé c¸c ®iÖn thÕ ho¹t ®éng cho phÐp ta ghi ®­îc sãng cã ®Ønh râ, nÔu kÝch thÝch mµ g©y thªm nhiÔu sÏ lµm ®Ønh sãng xuÊt hiÖn kh«ng râ. §iÖn thÕ cña sãng phô thuéc chñ yÕu vµo c­êng ®é kÝch thÝch, nh­ng nÕu nh÷ng kÝch thÝch g©y ra nhiÔu sÏ lµm ®iÖn thÕ cña sãng bÞ thay ®æi.

N¨m 1992, c¸c t¸c gi¶ ¢u - Mü ®· häp t¹i Mü ®Ó thèng nhÊt thuËt ng÷, tiªu chuÈn kü thuËt, ®¸nh gi̧ kÕt qu¶ cña EP. KÓ tõ ®ã c¸c phßng th¨m dß chøc n¨ng ë nhiÒu n­íc ®· sö dông kü thuËt ghi EP ®Ó ®¸nh gi ̧chøc n¨ng vµ chÈn ®o¸n sím c¸c bÖnh lý thÇn kinh, trong sè nµy cã kü thuËt ghi ®iÖn thÕ ®¸p øng thÞ gi¸c (Visual Evoked Potential - VEP) ®­îc sö dông ®Ó th¨m dß chøc n¨ng ®­êng dÉn truyÒn thÞ gi¸c còng nh­ øng dông trong chÈn ®o¸n c¸c bÖnh lý thÇn kinh vµ m¾t nh­ viªm d©y thÇn kinh thÞ, u d©y thÇn kinh thÞ, mï vá n·o, tæn th­¬ng mÊt myelin trong x¬ cøng r¶i r¸c (multiple sclerosis). VÒ kü thuËt ghi VEP t¹i héi nghÞ nµy cho thÊy c¸c phßng th¨m dß chøc n¨ng cã thÓ sö dông c¸c kü thuËt kÝch thÝch kh¸c nhau, mµ kÝch thÝch kh¸c nhau sÏ cho kÕt qu¶ kh¸c nhau. KÝch thÝch dïng cho ghi VEP gåm cã: ¸nh s¸ng chíp (flash), b¶ng mµu cã c¸c « vu«ng ®en tr¾ng xen kÏ nhau hay lµ c¸c d¶i mµu xen kÏ nhau.

HiÖn nay nhiÒu phßng th¨m dß chøc n¨ng cña n­íc ta ®­îc trang bÞ m¸y ghi VEP, nh­ng ch­a thÊy cã t¸c gi¶ nµo c«ng bè c¸c tiªu chuÈn kü thuËt ®Æc biÖt lµ c¸c kÝch thÝch dïng ®Ó ghi VEP. §Ó ¸p dông kü thuËt ghi VEP vµo ViÖt Nam chóng ta ph¶i x©y dùng tiªu chuÈn kü thuËt phï hîp víi c¸c ph­¬ng tiÖn, ®Æc biÖt lµ kÝch thÝch dïng ®Ó ghi VEP. ChÝnh v× vËy chóng t«i thùc hiÖn ®Ò tµi nµy nh»m môc tiªu: X¸c ®Þnh lo¹i kÝch thÝch thÞ gi¸c trong kü thuËt ghi ®iÖn thÕ ®¸p øng thÞ gi¸c ë ng­êi ViÖt Nam. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. §èi t­îng nghiªn cøu. Gåm 30 ng­êi ViÖt Nam b×nh th­êng t×nh nguyÖn

tham gia nghiªn cøu, trong ®ã cã 15 nam vµ 15 n÷, tuæi tõ 20 - 30.

Kh¸m toµn th©n, huyÕt ¸p ë giíi h¹n b×nh th­êng, kh«ng m¾c c¸c bÖnh tiÓu ®­êng, thÇn kinh, t©m thÇn, bÖnh x¬ cøng r¶i r¸c, bÖnh sa sót trÝ tuÖ, Parkinson, ®éng kinh, Migraine, v.v., c¸c bÖnh cã ¶nh h­ëng ®Õn VEP.

C¸c ®èi t­îng ®­îc x¸c ®Þnh lµ b×nh th­êng vÒ thÞ gi¸c, chän c¸c ®èi t­îng cã thÞ lùc tõ 8/10 trë lªn. §o thÞ lùc b»ng b¶ng ch÷ c¸i cña Snellen vµ Monoyer. §o thÞ tr­êng b»ng ph­¬ng ph¸p ­íc l­îng vµ cho kÕt qu¶ b×nh th­êng.

2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph­¬ng ph¸p m« t¶ c¾t ngang 2.1. Ph­¬ng tiÖn dông cô. Dïng m¸y Neuropack 2 MEP - 7120K cña h·ng

Nihon Kohden - NhËt B¶n. M¸y gåm bé phËn nhËn tÝn hiÖu, läc vµ khuÕch ®¹i

tÝn hiÖu, mét m¸y tÝnh, bµn phÝm, mµn h×nh, bé phËn ghi, c¸c ®iÖn cùc, mµn h×nh 29 inch.

Dông cô kÝch thÝch: lµ b¶ng mµu gåm cã c¸c « vu«ng ®en tr¾ng xen kÏ nhau, kÝch thÝch lµ c¸c d¶i mµu ®en tr¾ng xen kÏ nhau trªn mµn h×nh tivi 29

inch, vµ ¸nh s¸ng chíp ®­îc sö dông ®Ìn flash trong ghi ®iÖn n·o

Víi kÝch thÝch lµ b¶ng mµu cã kÝch th­íc mét « mµu lµ 16'; d¶i mµu còng cã cã kÝch th­íc lµ 16’, ®é t­¬ng ph¶n 80%. TÇn sè kÝch thÝch 1Hz.

Mét sè vËt dông kh¸c: Kem lµm s¹ch da, kem gi¶m ®iÖn trë gi÷a da vµ ®iÖn cùc, kÐo, b¨ng dÝnh, b«ng g¹c, th­íc d©y.

2.2. Quy tr×nh kü thuËt ghi VEP. TiÕn hµnh ghi VEP theo qui tr×nh tiªu chuÈn kü

thuËt ®· ®­îc c¸c t¸c gi¶ ¢u vµ Mü thèng nhÊt n¨m 1992 t¹i Mü.

ChuÈn m¸y ghi: ®Æt thêi gian ghi trong 300ms, d¶i läc 1-100Hz, tÇn sè kÝch thÝch 1 Hz

Dông cô kÝch thÝch: b»ng ¸nh s¸ng chíp, b»ng b¶ng mµu « vu«ng, vµ b¶ng mµu lµ c¸c d¶i mµu ®en tr¾ng.

ChuÈn bÞ ®èi t­îng, gi¶i thÝch cho ®èi t­îng c¸c b­íc tiÕn hµnh kü thuËt

§Æt ®iÖn cùc theo s¬ ®å chung ®· ®­îc thèng nhÊt t¹i Héi nghÞ quèc tÕ t¹i Mü n¨m 1992.

Mçi ®èi t­îng ®­îc ghi 3 lÇn, mçi lÇn ghi víi c¸c kÝch thÝch kh¸c nhau vµ mçi lÇn c¸ch nhau 30 phót.

2.3. Xö lý sè liÖu: Sè liÖu ®­îc xö lý b»ng to¸n thèng kª y häc

2.4. §Þa ®iÓm nghiªn cøu: Labo th¨m dß chøc n¨ng bÖnh viÖn §¹i häc Y Hµ Néi.

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN 1. §èi t­îng nghiªn cøu. Víi môc ®Ých x¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ b×nh th­êng cña

VEP, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn so s¸nh kÕt qu¶ nghiªn cøu gi÷a c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n­íc. Chóng t«i chän ®èi t­îng lµ ng­êi b×nh th­êng khoÎ m¹nh, kh«ng m¾c tiÓu ®­êng, kh«ng dïng mét sè thuèc ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ cña VEP, tiÒn sö kh«ng m¾c c¸c bÖnh vÒ m¾t, c¸c bÖnh lý vÒ thÇn kinh, t©m thÇn v.v... KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ mét sè ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng nghiªn cøu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 1

B¶ng 1. Mét sè ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng nghiªn cøu

Th«ng sè Nam (n = 15) SD

N÷ (n = 15) SD

Tuæi 24,25 5,41 23,95 3,66 ChiÒu cao (cm) 164,0 4,95 158,6 3,41 C©n nÆng (kg) 58,72 8,18 48,19 4,68

HA t©mm thu (mmHg) 114,4 8,36 107,288,63 HA t©m tr­¬ng (mmHg) 74,96 7,30 68,85 6,71

ThÞ lùc m¾t tr¸i 10,18 2,74 10,40 2,24 ThÞ lùc m¾t ph¶i 11,42 3,76 11,53 2,76

KÕt qu¶ cho thÊy c¸c th«ng sè vÒ chiÒu cao vµ c©n nÆng ë nam vµ n÷ n»m trong kho¶ng b×nh th­êng vÒ chiÒu cao, c©n nÆng cña ng­êi ViÖt Nam, ®iÒu nµy chøng tá c¸c ®èi t­îng ®· chän cã c¸c th«ng sè vÒ chiÒu cao vµ c©n nÆng n»m trong giíi h¹n b×nh th­êng. C¸c ®èi t­îng trªn ®Òu cã thÞ lùc trªn 8/10 vµ kiÓm tra thÞ tr­êng cho kÕt qu¶ b×nh th­êng b»ng ph­¬ng ph¸p ­íc l­îng. C¸c chØ sè vÒ HA t©m thu, HA t©m tr­¬ng ë giíi h¹n b×nh th­êng. Qua kÕt qu¶ chän ®èi t­îng nghiªn cøu cho thÊy c¸c ®èi t­îng tham gia vµo nghiªn cøu nµy lµ ng­êi b×nh th­êng khoÎ m¹nh vµ b×nh th­êng vÒ thÞ gi̧ c.

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

87

2. KÕt qu¶ ghi VEP víi c¸c chÕ ®é kÝch thÝch kh¸c nhau

KÕt qu¶ ghi ®­îc lµ ®­êng ghi gåm c¸c sãng d­¬ng vµ sãng ©m, cã tªn lµ: N75, P100, N145.

TÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c sãng B¶ng 2. TÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c sãng víi c¸c lo¹i

kÝch thÝch kh¸c nhau

Th«ng sè B¶ng « mµu ¸nh s¸ng chíp D¶i mµu n % n % n %

N75 30 100 30 75,00 30 96,67 P100 30 100 30 100 30 100 N145 30 100 30 76,67 30 86,67

Sè liÖu b¶ng 2 cho thÊy, sãng P100 xuÊt hiÖn víi tÇn sè lµ 100% ë c¶ 3 lo¹i kÝch thÝch. Nh­ng víi c¸c sãng N75 vµ N145 xuÊt hiÖn víi tÇn sè thÊp ë kÝch thÝch thÝch lµ ¸nh s¸ng chíp vµ d¶i mµu, trong khi ®ã víi kÝch thÝch lµ b¶ng « mµu th× tÇn sè xuÊt hiÖn vÉn ®¹t 100%. Víi kÝch thÝch lµ d¶i mµu th× tÇn sè xuÊt hiÖn c¸c sãng nµy cao h¬n so víi ¸nh s¸ng ng¾t qu·ng víi p< 0,05. Nh­ vËy víi kÝch thÝch lµ ¸nh s¸ng chíp tÇn sè xuÊt hiÖn c¸c sãng N75 vµ N145 lÇn l­ît lµ 75 vµ 76,67%. Sù xuÊt hiÖn c¸c sãng víi tÇn sè thÊp khi kÝch thÝch b»ng ¸nh s¸ng chíp cã thÓ lµ do c¸c sãng cña ®iÖn c¬ khi c¸c c¬ m¾t co do nh¸y m¾t g©y ra nhiÔu. V× khi kÝch thÝch g©y ra chíp m¾t liªn tôc, trong khi ®ã sãng N75 vµ N145 th­êng cã ®iÖn thÕ thÊp do vËy bÞ che lÊp kh«ng xuÊt hiÖn. Víi kÝch thÝch lµ c¸c d¶i mµu ®en tr¾ng xen kÏ nhau c¸c sãng nµy còng xuÊt hiÖn kh«ng ®¹t ®­îc 100% cã lÏ lµ c­êng ®é kÝch thÝch vÉn cßn nhá do vËy c¸c sãng kh«ng xuÊt hiÖn

Nh­ vËy víi 3 lo¹i kÝch thÝch ®­îc nghiªn cøu th× sãng P100 ®Òu xuÊt hiÖn víi tÇn suÊt lµ 100%. Víi kÝch thÝch lµ ¸nh s¸ng ng¾t qu·ng vµ d¶i mµu th× c¸c sãng N75 vµ N145 kh«ng xuÊt hiÖn ®Çy ®ñ, trong ®ã víi kÝch thÝch lµ ¸nh s¸ng ng¾t qu·ng th× c¸c sãng nµy xuÊt hiÖn víi tÇn sè thÊp h¬n c¶.

C¸c sãng xuÊt hiÖn cã ®Ønh râ (peak) th× khi x¸c ®Þnh thêi gian tiÒm tµng chÝnh x¸c, ®Ó tÝnh tÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c sãng cã ®Ønh râ b»ng c¸ch lÊy sè sãng xuÊt hiÖn cã ®Ønh râ chia cho sè l­ît ghi víi 100, cã sè liÖu ë b¶ng 3.

B¶ng 3. TÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c sãng cã ®Ønh râ (peak) víi kÝch thÝch kh¸c nhau

Th«ng sè B¶ng « mµu ¸nh s¸ng chíp D¶i mµu n % n % n %

N75 60 98,33 60 70,00 60 95,00 P100 60 100 60 93,33 60 98,26 N145 60 98,33 60 71,67 60 93,33

KÕt qu¶ ë b¶ng 3 cho thÊy sãng P100 xuÊt hiÖn víi ®Ønh sãng râ cã tÇn suÊt xuÊt hiÖn ®¹t 100% chØ cã ë kÝch thÝch víi b¶ng « mµu, sau ®ã ®Õn kÝch thÝch b»ng d¶i mµu cã tÇn suÊt xuÊt hiÖn 98,26% vµ kÝch thÝch b»ng ¸nh s¸ng chíp lµ 93,33%.

C¸c sãng N75, N145 cã tÇn xuÊt hiÖn râ ®Ønh cao nhÊt lµ víi kÝch thÝch b¶ng « mµu, sau ®ã ®Õn d¶i mµu vµ cuèi cïng lµ ¸nh s¸ng ng¾t qu·ng

Cã sù kh¸c biÖt nµy cã lÏ lµ do kÝch thÝch thÝch b»ng b¶ng mµu Ýt nhiÔu h¬n hai kÝch thÝch cßn l¹i.

Thêi gian tiÒm tµng cña c¸c sãng

B¶ng 4. Thêi gian tiÒm tµng cña c¸c sãng víi kÝch thÝch kh¸c nhau

Tuæi Th«ng sè

B¶ng « mµu

¸nh s¸ng chíp D¶i mµu p

TGTT N75 (ms) 72,34,95 72,75,23 71,94,56

>0.05 P100 (ms) 99,56,10 99,16,36 98,45,97 N145 (ms) 125,88,89 126,39,48 125,19,56

Thêi gian tiÒm tµng cña c¸c sãng víi kÝch thÝch kh¸c nhau lµ gÇn nh­ nhau thÓ hiÖn kh«ng cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª, víi p >0,05. Víi vÞ trÝ ®Æt ®iÖn cùc lµ nh­ nhau do vËy thêi gian dÉn truyÒn c¸c sãng lµ nh­ nhau. KÕt qu¶ nµy phï hîp víi c¸c nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ Dato Rani,Chiappa, Gastone G. Celesia [1],[2],]8].

Nh­ vËy víi c¸c lo¹i kÝch thÝch kh¸c nhau, thêi gian tiÒm tµng cña c¸c sãng VEP lµ gÇn nh­ nhau

§iÖn thÕ cña c¸c sãng Víi c¸c kÝch thÝch kh¸c nhau, thêi gian tiÒm tµng

cña c¸c sãng lµ gÇn nh­ nhau, cßn ®iÖn thÕ th× phô thuéc vµo c­êng ®é kÝch thÝch, kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®iÖn thÕ c¸c sãng VEP ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 5

B¶ng 5. §iÖn thÕ c¸c sãng víi c¸c kÝch thÝch kh¸c nhau

Tuæi Th«ng sè

B¶ng « mµu (1)

¸nh s¸ng chíp (2)

D¶i mµu (3) P

§iÖn

thÕ

N75 (V) 0,7 0,92 0,9 1,64 0,6 0,95 p2 -1

<0.05 p2 -3

<0.05 p1 -3

>0.05

P100 (V) 4,5 1,24 5,6 3,04 4,4 ,1,40

N145 (V) 4,2 2,13 5,4 3,58 4,1 2,36

§iÖn thÕ cña c¸c sãng víi kÝch thÝch lµ ¸nh s¸ng chíp lµ cao h¬n h¼n so víi kÝch thÝch b»ng b¶ng « mµu vµ d¶i mµu víi p < 0,05. NÕu so s¸nh ®iÖn thÕ c¸c sãng g©y ra b»ng kÝch b¶ng mµu vµ d¶i mµu cho thÊy kh«ng cã sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p>0,05.

Khi kÝch thÝch ®Ó ghi l¹i ®iÖn thÕ ho¹t ®éng cña hÖ thÇn kinh, mét trong c¸c nguyªn t¾c ghi lµ ph¶i kÝch thÝch cã c­êng ®é tèi ®a. Víi kÕt qu¶ thu ®­îc ®iÖn thÕ g©y ra do kÝch thÝch b»ng b¶ng « mµu vµ d¶i mµu lµ gÇn nh­ nhau. §iÒu nµy cho thÊy kÝch thÝch b»ng ¸nh s¸ng chíp lµ cao nhÊt cã lÏ lµ do c¸c ®iÖn thÕ ho¹t ®éng tù ®éng kh¸c cña n·o hoÆc ®iÖn thÕ do co c¬ do nh¸y m¾t g©y ra lµm cho ®iÖn thÕ c¸c sãng khi kÝch thÝch b»ng ¸nh s¸ng chíp.

Víi c¸c kÝch thÝch lµ b¶ng « mµu vµ d¶i mµu, ®iÖn thÕ c¸c sãng lµ gÇn nh­ nhau, cã lÏ v× c­êng ®é kÝch thÝch lµ gÇn gièng nhau, do ®Òu lµ c¸c « mµu hay d¶i mµu trªn mµn h×nh tivi víi ®é t­¬ng ph¶n vµ tÇn sè kÝch thÝch lµ nh­ nhau.

KẾT LUẬN Víi ng­êi b×nh th­êng ®­îc ghi VEP víi c¸c lo¹i

kÝch thÝch lµ b¶ng « mµu, ¸nh s¸ng chíp vµ d¶i mµu cho kÕt qu¶ sau:

B»ng m¸y Neuropack 2 MEP - 7120K cña h·ng Nihon Kohden - NhËt B¶n, cã tÇn sè kÝch thÝch lµ 1 Hz, d¶i läc 1-100Hz, ®Æt thêi gian ghi trong 300ms:

TÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c sãng N75, P100 vµ N145 víi kÝch thÝch lµ b¶ng « mµu lµ 100%, víi kÝch thÝch lµ ¸nh s¸ng chíp vµ d¶i mµu gÆp víi tû lÖ thÊp h¬n 76,0 - 96,67%

Y häc thùc hµnh (798) - sè 12/2011

88

TÇn suÊt xuÊt hiÖn c¸c sãng cã ®Ønh râ nhÊt, dÔ dµng x¸c ®Þnh ®Ønh cña sãng N75, P100 vµ N145 lµ víi kÝch thÝch b¶ng « mµu, sau ®ã ®Õn d¶i mµu vµ cuèi cïng lµ kÝch thÝch b»ng ¸nh s¸ng chíp.

Thêi gian tiÒm tµng cña c¸c sãng N75, P100 vµ N145 g©y ra bëi kÝch thÝch lµ b¶ng « mµu, ¸nh s¸ng chíp lµ gÇn nh­ nhau.

§iÖn thÕ c¸c sãng N75, P100 vµ N145 khi kÝch thÝch b»ng b¶ng « mµu vµ d¶i mµu lµ gÇn nh­ nhau

Nh­ vËy víi kÝch thÝch lµ b¶ng « mµu cho phÐp x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ c¸c sãng, vµ thêi gian tiÒm tµng cña c¸c sãng chÝnh x¸c.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chiappa, Keith MD (1990), “Evoked potentials in

clinical medicin”, Second edition, Raven Press, New York, p 2 - 14

2. Dato Rani (1997), EP operator’s Course, Malaysia, p.1-37.

3. David Regan (1985), “New visual sensory tests in neurology and opthalmology”, Sensory Evoked Potentials, Milan Italy, p 101 – 116.

4. Di – Russo, Francesco, Martinez (2002), “Cortical sources of the early components of the visual evoked potential”, Hum. Brain. Mapp, 15(2), p 95- 111

5. Donal C, Hood, Ph D, Vivienn C, Greestein PhD, Candice S, Chen, MD (2002), “Visual fiel defects and multifocal visual evoked potentials”, Archives of Ophthalmology – New York, p1-7.

6. Elvin A, Andersson T Sosertrom M (1998), “Optic neuritis:Dopler ultrasonography compared with MRI and correlated with visual evoked potential assessments” Act. Radiol, p 243 – 248.

7. Frank W, Newell (1996), Ophthalmology principle and concepts, Mosby, p 97- 98.

8. Gastone G. Celesia (1985), “Visual evoked potentials scalp topography and its relation to cortical activation as visualized by positron emission tomography”, Sensory Evoked Potentials, Milan Italy, p 91-100.

§¸NH GI¸ HIÖU QU¶ CAN THIÖP TIÕP CËN CéNG §åNG

TRONG NHãM NG¦êI NGHIÖN CHÝCH MA TóY T¹I THµNH PHè B¾C GIANG

TrÞnh ThÞ Sang, Lª Cù Linh vµ CS §ÆT VÊN §Ò TiÕp cËn céng ®ång (TCC§) lµ mét trong nh÷ng

ch­¬ng tr×nh dù phßng l©y nhiÔm HIV, trong ®ã c¸c thµnh viªn cña mét nhãm ®­îc lùa chän vµ ®µo t¹o ®Ó tiÕp cËn, gi¸o dôc vµ hç trî c¸c thµnh viªn kh¸c nh»m: n©ng cao nhËn thøc; lµm thay ®æi th¸i ®é, hµnh vi cã h¹i; thùc hiÖn c¸c hµnh vi cã lîi liªn quan ®Õn dù phßng l©y nhiÔm HIV trong nhãm vµ tõ nhãm ra céng ®ång. Trªn thÕ giíi M« h×nh TiÕp cËn céng ®ång ®èi víi nhãm ng­êi TCMT ®­îc h×nh thµnh dùa trªn c¬ së cña m« h×nh gi¶m thiÓu t¸c h¹i. HiÖn nay, ch­¬ng tr×nh TCC§ ®· ®­îc triÓn khai ë 40 n­íc trªn thÕ giíi. T¹i ViÖt Nam ®· cã 30 tØnh thùc hiÖn thÝ ®iÓm Ch­¬ng tr×nh TCC§. C¸c nguån th«ng tin vÒ b»ng chøng ®èi víi ho¹t ®éng TCC§ bao gåm c¸c b¸o c¸o kinh nghiÖm trªn ®Þa bµn, tæng hîp c¸c nghiªn cøu nh»m ®¸nh gi ̧nh÷ng ý kiÕn ph©n tÝch kh¸c nhau vÒ nh÷ng ph¸t hiÖn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng TCC§. §Ó cã b»ng chøng chøng minh r»ng ch­¬ng tr×nh TCC§ cã thÓ dù phßng l©y nhiÔm HIV, chóng t«i ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu nµy víi môc tiªu §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ can thiÖp TCC§ ®èi víi vi nguy c¬ l©y nhiÔm HIV cña nh÷ng ng­êi nghiÖn chÝch ma tóy sau 3 n¨m can thiÖp.

§èI T¦îNG Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 1. §èi t­îng nghiªn cøu + Ng­êi tiªm chÝch ma tuý, ®ang sèng t¹i gia ®×nh

hoÆc ®ang sèng t¹i céng ®ång. §­îc th«ng b¸o, t­ vÊn vµ tù nguyÖn tham gia nghiªn cøu.

+ C¸c ®èi t­îng céng ®ång liªn quan ®Õn ng­êi NCMT trong can thiÖp bao gåm: Cha/mÑ vµ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cña ng­êi NCMT; C¸c ban ngµnh ®oµn thÓ t¹i ®Þa ph­¬ng: C«ng an, héi Phô n÷, §oµn thanh niªn; Tr­ëng tr¹m y tÕ x·/ph­êng vµ c¸c nh©n viªn TYT ph­êng thuéc ®Þa bµn thµnh phè B¾c Giang.

2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu

Nghiªn cøu can thiÖp céng ®ång so s¸nh tr­íc vµ sau.

* Cì mÉu nghiªn cøu ®Þnh l­îng Cì mÉu ®­îc tÝnh theo cì mÉu thiÕt kÕ nghiªn cøu

can thiÖp (so s¸nh 2 tû lÖ): Cì mÉu tÝnh ®­îc lµ 320 ng­êi NCMT.

* Ph­¬ng ph¸p chän mÉu nghiªn cøu ®Þnh l­îng Do ®èi t­îng nghiªn cøu lµ nhãm t­¬ng ®èi nh¹y

c¶m vµ khã tiÕp cËn nªn chóng t«i ®· lùa chän ph­¬ng ph¸p chän mÉu RDS (ph­¬ng ph¸p chän mÉu d©y chuyÒn/chuçi) cã kiÓm so¸t.

* MÉu vµ ph­¬ng ph¸p chän mÉu nghiªn cøu ®Þnh tÝnh

Trong nghiªn cøu ®Þnh tÝnh lÊy mÉu theo chñ ®Þnh t¹i ®Þa bµn thµnh phè B¾c Giang gåm: 25 cuéc pháng vÊn s©u gåm ng­êi NCMT, GMD, cha/mÑ ng­êi NCMT; 6 cuéc th¶o luËn nhãm gåm nhãm ng­êi NCMT, nhãm GMD, nhãm c¸c ban ngµnh liªn quan.

KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vµ BµN LUËN Hµnh vi tiªm chÝch ma tóy Hµnh vi dïng chung b¬m kim tiªm thuèc/dông cô

pha thuèc trong vßng 6 th¸ng qua Tû lÖ ng­êi NCMT dïng chung BKT gi¶m tõ

40,63% xuèng cßn 17,50% trong thêi gian 3 n¨m tõ tr­íc can thiÖp ®Õn sau can thiÖp (®o l­êng trong vßng 6 th¸ng tr­íc cuéc ®iÒu tra), sù kh¸c biÖt mang ý nghÜa thèng kª víi p<0,01, chØ sè hiÖu qu¶ (CSHQ) = 56,92%. Trong sè nh÷ng ng­êi sö dông chung BKT, tû lÖ ng­êi NCMT dïng chung BKT chñ yÕu víi b¹n chÝch chiÕm 96,43; víi ng­êi b¸n ma tóy lµ 26,92; víi vî/ng­êi yªu lµ 12,82%.

Tû lÖ ng­êi NCMT dïng chung thuèc/dông cô pha thuèc (gåm thuèc lÊy tõ cïng 1 lä, dông cô pha thuèc) gi¶m tõ 51,04% xuèng cßn 37,19% trong kho¶ng thêi gian tõ tr­íc can thiÖp ®Õn sau can thiÖp, sù kh¸c biÖt