nghiÊn cỨu thiẾt kẾ bỘ ĐiỀu khiỂn cho bỘ lỌc tÍch …

27
i ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH CỰC Ngành: Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa Mã số: 9520216 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT THÁI NGUYÊN 2021

Upload: others

Post on 28-Nov-2021

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC

TÍCH CỰC

Ngành: Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa

Mã số: 9520216

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT

THÁI NGUYÊN – 2021

Page 2: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

ii

Công trình được hoàn thành tại:

Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp - Đại học Thái Nguyên

Người hướng dẫn khoa học 1: PGS.TS. Nguyễn Duy Cương

Người hướng dẫn khoa học 2: GS.TSKH. Horst Puta

Phản biện 1:………………………………………………....

Phản biện 2:………………………………………………....

Phản biện 3:……………………………………………........

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường

Họp tại:………………………………………………………

Vào hồi giờ ngày tháng năm

Có thể tìm hiểu luận án tại:

Thư viện Trường Đại học Kỹ thuật công nghiệp - ĐHTN

Trung tâm học liệu - Đại học Thái Nguyên

Thư viện Quốc gia

Page 3: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hệ thống truyền tải điện có nhiệm vụ cung cấp năng lượng cho các

phụ tải tiêu thụ điện năng, tùy theo tính chất của hộ tiêu thụ điện nên đặc

tính của tải cũng rất khác nhau. Các phụ tải công nghiệp bao gồm động

cơ được điều khiển bằng các bộ biến tần đóng cắt tần số cao, lò điện cao

tần, các động cơ bão hòa; các phụ tải thương mại trong các tòa nhà cao

tầng là các máy biến áp bão hòa, các đèn LED, máy tính, các hệ thống

điện toán lưu trữ dữ liệu,… Tất cả những loại thiết bị này được gọi

chung là thiết bị phi tuyến vì chúng là nguyên nhân gây nên sóng hài

trong lưới điện và có thể sinh ra các vấn đề về chất lượng hệ thống điện.

Để đánh giá mức độ ảnh hưởng của sóng hài người ta dùng chỉ số

THD, theo tiêu chuẩn IEEE Std 519, THD của dòng điện trong hệ thống

nên nhỏ hơn 5%.

Như vậy, việc nghiên cứu điều khiển các bộ lọc tích cực để giảm

sóng hài do các tải phi tuyến tạo ra là vấn đề cấp thiết, nhằm nâng cao

chất lượng điện năng cho lưới điện. Chính vì vậy, nghiên cứu sinh chọn

đề tài “Nghiên cứu thiết kế bộ điều khiển cho bộ lọc tích cực” góp

phần giảm sóng hài và nâng cao chất lượng điện năng

2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài

Mục tiểu tông quát: Phân tích sóng hài gây ra bởi các tải phi tuyến

và nghiên cứu thiết bộ điều khiển cho bộ lọc tích tích cực hoạt động

nhằm giảm sóng hài nâng cao chất lượng điện năng.

Để thực hiện được mục tiêu này, đề tài đặt ra các nhiệm vụ chính sau:

- Phân tích sóng hài gây ra bởi tải phi tuyến với hệ thống truyền tải

3 pha 4 dây.

- Thực hiện các bộ điều khiển kinh điển cho bộ lọc tích cực và đề

xuất nâng cao chất lượng cho các bộ điều khiển.

- Thiết kế bộ điều khiển cho bộ lọc tích cực bằng các bọ diều khiển

kinh điển và hiện dại

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án

- Đối tượng nghiên cứu

Mô hình bộ lọc tích cực song song để phát dòng điện bù lên lưới

điện có phụ tải phi tuyến làm việc, nhằm đưa dòng điện lưới về dạng

hình sinh với độ méo THD[] cho phép.

- Phạm vi nghiên cứu

Page 4: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

2

+ Nghiên cứu cơ sở toán học cho bộ lọc tích cực, tính toán tối ưu

các thông số cho bộ lọc tích cực;

+ Lựa chọn và xây dựng chi tiết cấu trúc điều khiển cho cho bộ lọc

tích cực. Thiết kế bộ điều khiển nâng cao cho bộ lọc tích cực bằng các

phương pháp điều khiển hiện đại.

4. Phương pháp nghiên cứu

Để đạt được mục tiêu của đề tài, luận án sư dụng các phương pháp

nghiên cứu như sau:

- Nghiên cứu ly thuyêt:

Phân tích, tông hợp các kiến thức cơ sở toán học của hệ thống

truyền tải 3 pha 4 dây với tải phi tuyến. Đánh giá các nghiên cứu đã

được công bố trên các bài báo, tạp chí, các tài liệu tham khảo về bộ điều

khiển cho bộ lọc tích cực. Nghiên cứu bộ điều khiển hiện đại và ứng

dụng bộ điều khiển kinh điển và hiện đại cho bộ lọc tích cực.

- Nghiên cứu về thực nghiệm bằng mô phỏng:

+ Sư dụng công cụ Matlab-Simulink để mô phỏng kiểm chứng các

nhận định ly thuyết và các thuật toán mà luận án đề xuất;

+ Kiểm chứng kết quả nghiên cứu bằng thực nghiệm sát với điều

kiện của thực tế, tức là tiến hành thí nghiệm để đánh giá chất lượng bộ

điều khiển (khi điều kiện cho phép).

5. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án - Luận án đã có các đóng góp cụ thể như sau:

+ Sư dụng thành công ly thuyết công suất tức thời p,q áp dụng vào

tính toán dòng điện đặt theo dòng điện và điện áp đo, chuyển đôi sang hệ

quy chiếu hai pha (α-β) và ba pha (a,b,c), để tạo ra các xung kích cho

IGBT;

+ Thiết kế được bộ điều khiển băng trễ (HCC) thích nghi dựa vào

cơ chế chỉnh định mờ trên cơ sở mô hình toán xây dựng theo ly thuyết

công suất tức thời p,q;

+ Ứng dụng thành công giải thuật di truyền (GA - Genetic

Algorithm) tối ưu hóa các tham số cho bộ điều lọc tích cực, trong đó có

cả bộ điều khiển PI.

-Ý nghĩa khoa học của luận án:

+ Luận án sư dụng các phương pháp điều khiển tiên tiến và giải

thuật tối ưu để nâng cao hiệu quả của các bộ điều khiển kinh điển và

hiện đại (HCC, PID) ứng dụng trong bộ điều khiển bộ lọc công suất tích

cực;

+ Đóng góp một phần nhỏ trong việc nghiên cứu bộ điều khiển cho

bộ lọc tích cực giúp giảm sóng hài và nâng cao chất lượng điện năng.

Page 5: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

3

- Ý nghĩa thực tiễn của luận án:

+ Luận án góp phần nâng cao chất lượng lọc sóng hài của các bộ lọc

tích cực, giảm tác hại sóng hài trên lưới điện, tăng tuôi thọ cho các thiết

bị, tăng độ chính xác cho các thiết bị đo lường,…;

- Kết quả nghiên cứu của luận án là tài liệu tham khảo cho sinh viên

ngành điều khiển và tự động hóa, học viên cao học và các nghiên cứu

sinh quan tâm nghiên cứu về thiết kế bộ điều khiển dự báo cho hệ phi

tuyến; các vấn đề trong quá trình thiết kế bộ điều khiển cho bộ lọc tích

cực.

6. Bố cục của luận án

Nội dung của luận án được trình bày trong 4 chương, phần mở đầu

và phần kết luận được bố cục như sau:

Chương 1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu

Chương này trình bày tông quan về sóng hài và các tác động sóng

hài gây ra trên lưới điện; Bộ lọc công suất tích cực cùng các vấn đề

trong quá trình thiết kế bộ lọc công suất tích cực. Thông kê, phân tích

các giải pháp đã dược đề xuất trong nước và quốc tế về thiết kế bộ lọc

công suất tích cực.

Chương 2. Cơ sở toán học của bộ lọc công suất tích cực

Chương 2 đưa ra cấu trúc của bộ lọc công suất tích cực dạng song

song và hoạt động của bộ lọc. Từ đó, tính toán các tham số của bộ lọc,

ứng dụng ly thuyết công suất tức thời p,q để tính toán dòng bù đặt đầu

vào cho bộ điều khiển bộ lọc tích cực

Chương 3. Thiết kế bộ điều khiển cho bộ lọc công suất tích cực

Trên cơ sở toán học được nêu ở chương 2, chương này xây dựng

các bộ điều khiển cho bộ lọc công suất tích cực. Bao gồm:

- Ứng dụng bộ điều khiển Fuzzy chỉnh định tham số bộ điều khiển

dải trễ (HCC-Hysteresis current controller) giúp nâng cao chất lượng

bộ điều khiển và giảm tần số đóng cắt IGBT;

- Tối ưu hóa các tham số cho bộ lọc tích cự sư dụng bộ điều khiển

PI bằng giải thuật di truyền (GA-Genetic Algorithm);

Chương 4. Kết quả mô phỏng trên Matlab/Simulink - Plecs

Trên cơ sở ly thuyết và kết quả mô phỏng hoạt động bộ điều khiển

ứng dụng cho bộ lọc công suất tích cực được đề xuất, chứng minh ở

chương 2, chương 3. Trong chương này, luận án xây dựng mô hình bộ

lọc công suất tích cực với tải phi tuyến là bộ biến đôi xoay chiều – xoay

chiều 3 pha và kiểm chứng lại tính đúng đắn của ly thuyết đã đề xuất

bằng mô phỏng trên Matlab – Simulink.

Page 6: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

4

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1 Sóng hài trong lưới điện và giải pháp lọc sóng hài

1.1.1 Sóng hài trong lưới điện

a. Sóng hài

Sóng hài là sóng điều hòa bậc cao có tần số là bội số của tần số

sóng cơ bản. Trong lưới điện sóng cơ bản của nguồn cấp là sóng sin tần

số 50Hz, các sóng có tần số 150Hz, 250Hz lần lượt là các sóng hài bậc

3, bậc 5.

Các sóng hài có thể được tính toán một cách độc lập hoặc kết hợp

các sóng hài khác nhau để có dạng tông quát. Biên độ sóng hài là thành

phần quan tâm chính vì nó ảnh hưởng chính đến hệ thống.

Một tham số quan trọng để đánh giá tác động của sóng hài là hệ số

méo dạng (Total Harmonic Distortion):

2

1

1

n

n

X

THDX

(1.5)

Trên thế giới đưa ra một số tiêu chuẩn như IEEE 519-2014, IEC

1000-4-3 về giới hạn thành phần sóng điều hòa bậc cao trên lưới, đối với

mỗi loại tải qui định THD < 5%, riêng đối với tải kỹ thuật số THD <

3%.

b. Nguyên nhân phát sinh sóng hài

Nguyên nhân phát sinh sóng hài do các tải phi tuyến như các tải

công nghiệp: Các thiết bị điện tư công suất, lò hồ quang, máy hàn, bộ

khởi động điện tư, đóng mạch máy biến áp công suất lớn… Các tải dân

dụng: Đèn phóng điện chất khí, tivi, máy photocopy, máy tính, lò vi

sóng….

c. Tác hại sóng hài

Sóng hài có thể làm cho cáp bị quá nhiệt, phá hỏng cách điện.

Động cơ cũng có thể bị quá nhiệt hoặc gây tiếng ồn và sự dao động của

momen xoắn trên rotor dẫn tới sự cộng hưởng cơ khí và gây rung. Tụ

điện quá nhiệt và trong phần lớn các trường hợp có thể dẫn tới phá huỷ

chất điện môi. Các thiết bị hiển thị sư dụng điện và đèn chiếu sáng có

thể bị chập chờn, các thiết bị bảo vệ có thể ngắt điện, máy tính lỗi (data

network) và thiết bị đo cho kết quả sai.

1.2 Bộ lọc công suất tích cực và các vấn đề trong thiết kế bộ lọc

công suất tích cực.

1.2.1 Tổng quan về bộ lọc công suất tích cực

Bộ lọc công suất tích cực (APF - Active Power filter) là bộ lọc sư

dụng các phân tư điện tư công suất để lọc các sóng hài bậc cao trên hệ

Page 7: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

5

thống điện bằng cách tạo nên các sóng hài bằng và ngược pha với sóng

hài phát sinh trong mạch. Bộ lọc tích cực nhằm giảm sóng hài dòng điện

và bù công suất phản kháng.

Hình 1-1: Nguyên ly hoạt động của bộ lọc tích cực

Trên hình 1.10 ta thấy tông của sóng hài do nguồn Inguồn và sóng hài

do bộ lọc tích cực phát ra Ilọc bằng không. Tuy nhiên các sóng này luôn

thay đôi, do đó bộ lọc tích cực cần được điều khiển theo tín hiệu dạng

sóng nguồn và dạng sóng tải và được phản ảnh qua phản hồi dòng điện.

Nhờ bộ lọc tích cực chất lượng điện áp cũng được nâng lên và tôn hao

công suất trong lưới sẽ giảm đi.

1.2.2 Các vấn đề trong thiết kế bộ lọc tích cực.

a. Cấu trúc bộ lọc tích cực

b. Tính toán xác định dòng bù sóng hài.

c. Tính toán thông số bộ nghịch lưu

d. Xây dựng cấu trúc bộ điều khiển.

Bộ điều khiển đóng vai trò trung tâm trong bộ lọc tích cực, thực hiện

điều khiển mạch công suất (IGBT, MOSFET...) để phát dòng bù sóng

hài theo đúng tính toán dòng bù sóng hài cần thiết. Bộ điều khiển này có

thể được thiết kế trên cơ sở các bộ điều khiển PID, Fuzzy, Noron… Chất

lượng của bộ lọc tích cực phụ thuộc chính vào việc thiết kế bộ điều

khiển này.

Đề tài tập trung xây dựng bộ điều khiển cho bộ lọc tích cực, thực hiện

mô phỏng, kiểm chứng thực tế và so sánh với các kết quả của các công

trình đã công bố.

1.3 Các nghiên cứu trong nước, ngoài nước và định hướng nghiên

cứu của đề tài.

1.3.1 Các nghiên cứu trong nước.

Hiện tại ở Việt Nam thường sư dụng các bộ lọc thụ động cho để

lọc sóng hài. Việc nghiên cứu bộ lọc tích cực để lọc sóng hài và bù công

Page 8: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

6

suất phản kháng còn khá mới mẻ chưa có nhiều công trình được công

bố.

1.3.2 Các nghiên cứu ở nước ngoài.

Ở nước ngoài, đã có rất nhiều tác giả quan tâm đến vấn đề lọc sóng

hài và bù công suất phản kháng để tăng chất lượng điện năng. Trong đó

đưa ra phương pháp tính toán dòng sóng hài và cấu trúc điều khiển cho

bộ APF với các bộ điều khiển khác nhau. Trong phần này tác giả tập

trung phân tích các bài báo đề cập xây dựng bộ điều khiển cho bộ lọc

tích cực.

1.4 Định hướng nghiên cứu của luận án

Trên cơ sở phân tích các kết quả đã được công bố trên các công

trình, bài báo trong nước và quốc tế luận án sẽ từng bước giải quết các

vấn đề sau:

- Lựa chọn phương pháp lọc song hài và xây dựng cấu trúc cho bộ lọc

tích cực song song;

- Ứng dụng các bộ điều khiển hiện đại nâng cao hiệu quả cho bộ lọc

công suất tích cực.

- Sư dụng giải thuật tối ưu (GA) để chỉnh đinh tham số cho bộ lọc tích

cực và bộ điều khiển kinh điển,.

1.5 Kết luận chương 1

Trong chương 1, đã trình bầy tông quan về sóng hài trên lưới điện,

nguyên nhân và tác hại của sóng hài cùng các tiêu chuẩn đánh giá ảnh

hưởng sóng hài trên lưới điện. Trên cơ sở các giải pháp lọc sóng hài,

luận án tập trung giải pháp lọc tích cực và đưa ra các định hướng chính

cho thiết kế bộ lọc tích cực.

Phân tích các công trình công bố trong nước và quốc tế về thiết kế bộ

điều khiển cho bộ lọc tích cực, trên cơ sở đó đưa ra hướng nghiên cứu

của luận án.

CHƯƠNG 2 CƠ SỞ TOÁN HỌC CỦA BỘ LỌC CÔNG SUẤT

TÍCH CỰC

2.1 Cấu trúc bộ lọc công suất tích cực kiểu song song

Trong chương 1 đã dưa ra ba cấu trúc cơ bản của bộ lọc công suất

tích cực: Bộ lọc song song (Shunt APF), Bộ lọc nối tiếp (Series APF),

bộ lọc kết hợp (Hybrid APF). Sau khi đánh giá so sánh, định hướng

trong luận án sẽ sư dụng cấu trúc bộ lọc song song (Shunt APF).

SAPF (Shunt Active Power Filter) là một bộ nghịch lưu nguồn áp

ba pha được sư dụng để ôn định hiệu suất của hệ thống công suất bằng

Page 9: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

7

việc tạo ra các dòng điện tham chiếu cho mạch cầu IGBT nhằm làm

giảm hoặc triệt tiêu các sóng hài bậc cao và bù công suất phản kháng.

Hình 2-1: Cấu trúc cơ bản của bộ lọc công suất tích cực kiểu song

song

Trong đó: + iS là dòng điện của nguồn phát

+ iC là dòng điện của bộ lọc tích cực

+ iL là dòng điện tải.

Ta có: S C Li i i (2.1)

Bộ lọc công suất tích cực kiểu song song (SAPF) có thể làm giảm

tôn hao lưới điện bằng việc nâng cao hệ số công suất và triệt tiêu các

thành phần sóng hài bậc cao, bên cạnh đó SAPF cũng làm giảm sụt áp

trên đường dây truyền tải mà không cần sư dụng các máy biến áp tăng

áp. SAPF sẽ làm tăng khả năng truyền tải công suất định mức (công suất

tác dụng) của các trạm biến thế, do vậy SAPF có thể giảm thời gian hoạt

động trong trường hợp quá tải [23].

Theo hình 2.1 ta có thể phân tích thành phần dòng điện tải iL thành

tông của dòng cơ bản và dòng song điều hòa bậc cao:

S C L C F Hi i i i i i (2.2)

Trong đó: + iF là dòng điện tần số cơ bản

+ iH là tông các dòng song điều hòa bậc cao

Do vậy để dòng điện nguồn sin: S Fi i thì:

0C H C Hi i i i (2.3)

Như vậy, hoạt động của bộ lọc công suất tích cực đảm bảo phát

được dòng điện iC có vector dòng cùng độ lớn vector dòng tông song hài

nhưng ngược pha. Để thực hiện được chức năng này, bộ lọc công suất

tích cực cần đảm bảo thực hiện 2 vấn đề sau:

- Trên cơ sở tín hiệu dòng (iL), điện áp (V) đo được từ tải trên hệ

thống để tính toán dòng bù tông song hài ( *

C Hi i ).

Page 10: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

8

- Bộ điều khiển dòng thực hiện điều khiển vòng kín có phản hồi để thực

hiện điều khiển đóng/cắt IGBT phát ra dòng iC đưa lên lưới sao cho *

C Ci i . Nội dung thiết kế bộ điều khiển được phân tích chi tiết trong

chương 3 luận án.

2.2 Tìm dòng điện tham chiếu dựa theo lý thuyết công suất phản

kháng tức thời (p,q)

Trên cơ sở ly thuyết p,q, dòng điện tham chiếu được tính theo dòng

điện và điện áp đo, rồi chuyển đôi sang hệ quy chiếu (α,β) sư dụng

phương pháp chuyển đôi Clarke, từ đó dòng chuyển đôi được sư dụng để

tạo ra các xung kích IGBT sau quá trình ước tính dòng ba pha tham

chiếu sư dụng biến đôi ngược Clarke, chi tiết của phương pháp này được

thảo luận trong tài liệu [8].

Trên Hình 2.2 thể hiện sơ đồ khối của khâu tính dòng điện tham

chiếu dựa theo ly thuyết p-q. Hình 2.2 chỉ ra ma trận chuyển đôi chi tiết

của khâu tính dòng điện tham chiếu, phần này sẽ được giải thích chi tiết

bằng các phương trình toán học và các phép biến đôi.

Hình 2-2: Sơ đồ cấu trúc của khâu dòng điện tham chiêu dựa trên ly

thuyêt p-q

Trong đó p và q là công suất thực và công suất phản kháng tiêu thụ

bởi các thành phần sóng hài. Vòng chỉnh định điện áp DC được dùng để

thích nghi điện áp trên tụ điện của mạch nghịch lưu theo một giá trị điện

áp được xác định trước. Sai lệch của dòng điện mong muốn trên tụ điện

và giá trị biến thiên của nó được xét đến trong phần tính công suất của

sóng hài.

2.2.1 Ứng dụng công suất tức thời trong tính toán dòng bù sóng hài

Ly thuyết công suất tức thời được ứng dụng vào quá trình tính toán

và thiết kế bộ lọc công suất tích cực một cách hiệu quả trên cơ sở những

ưu điểm sau:

- Ly thuyết công suất tức thời áp dụng cho hệ 3 pha

Page 11: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

9

- Ly thuyết cho phép áp dụng với hệ thống 3 pha cân bằng và 3 pha

không cân bằng, hệ thống có hoặc không có sóng hài ở cả điện áp và

dòng điện

- Tính toán tức thời nên cho phép tốc độ đáp ứng nhanh với hệ thống.

- Tính toán đơn giản trên cơ sở các phép chuyển đôi hệ trục tọa độ.

Hình 2-3: Các thành phần bù công suất p , q , 0p và 0p theo tọa độ a-b-c

Như các biểu thức phân tích trên và biểu diễn trên hình 2.6 thì p là

thành phần duy nhất tải cần nhận, còn các thành phần khác sẽ được trao

đôi thông qua bộ lọc SAPF. 0p là thành phần được cung cấp từ nguồn

đến tải, nó sẽ trao đôi với bộ SAPF để truyền đến tải mà không phụ

thuộc vào hoạt động của bộ SAPF.

Phân tích trên cho thấy bộ SAPF chỉ cần bù các thành phần p và 0p

và các thành phần này được trao đôi tức thời giữa bộ SAPF và tải.

Thành phần công suất phản kháng q được bù thông qua bộ SAPF mà

không phụ thuộc vào dung lượng tụ C. Như vậy công suất bộ lọc tích

cực cần bù:

AF

AF

p p

q q

(2.32)

Và dòng cần bù:

*

2 2*

1c

c

v vi p

v v qv vi

(2.33)

Tuy nhiên do điện áp trên tụ là không ôn định, do đó để đảm bảo

điện áp trên tụ không đôi thì nguồn cần cung cấp một công suất losep

để duy trì điện áp trên tụ không đôi. Bởi vậy, công thức tính dòng bù

cần thiết trong hệ αβ khi kết hợp cả chức năng lọc sóng điều hòa và bù

công suất phản kháng:

*

2 2*

1c lose

c

v vi p p

v vv v qi

(2.34)

Từ công thức này, ta tính được dòng bù trong hệ tọa độ abc.

Page 12: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

10

*

*

*

*

*

1 0

2 1 3

3 2 2

1 1

2 2

ca

c

cb

c

cc

ii

ii

i

(2.35)

Phép biến đôi ngược này nhằm tìm ra dòng ba pha đặt cho bộ nghịch lưu

IGBTs, từ đó có thể sư dụng bộ điều khiển băng trễ (hysteresis current

control -HCC) kết hợp bộ phát xung PWM để kích mở các cặp van

IGBTs nhằm điều chỉnh dòng điện bù do bộ nghịch lưu có thể tạo ra.

Hình 2-4: Tổng quan về ma trận chuyển đổi cho quá trình tìm dòng điện

tham chiêu theo ly thuyêt p-q sử dụng biên đổi Clarke.

2.3 Kết luận chương 2

Trên cơ sở đa dạng của cấu trúc bộ lọc công suất tích cực, chương

2 đã lựa chọn cấu trúc của bộ lọc công suất tích cực dạng song song và

phân tích hoạt động của bộ lọc tích cực kiểu này. Từ đó, tính toán các

tham số của bộ lọc, ứng dụng ly thuyết công suất tức thời p,q để tính

toán dòng bù đặt đầu vào, có thể sư dụng cho mạch vòng điều khiển

ngoài bộ điều khiển bộ lọc tích cực như (2.34) và (2.35). Kết quả nghiên

cứu của chương 2 sẽ là cơ sở toán học cho các phương pháp điều khiển

bộ lọc tích cực sẽ được trình bày trong chương 3.

CHƯƠNG 3 THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC

CÔNG SUẤT TÍCH CỰC

3.1 Cấu trúc điều khiển của bộ lọc công suất tích cực

Cấu trúc điều khiển của bộ lọc công suất tích cực ba pha kiểu song song

(SAPF) được đưa ra theo Hình 3.1.

Page 13: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

11

Hình 3-1: Cấu trúc tổng quát của hệ thống lọc công suất tích cực ba

pha kiểu song song

Đầu tiên dòng điện cần bù được tính toán dựa theo điện áp và dòng

điện tải thông qua khối tính toán dòng điện tham chiếu (Reference

compensation current calculator), tiếp đến bộ điều khiển băng trễ (HCC)

được áp dụng cho mạch vòng điều khiển dòng điện (Current controller),

tín hiệu đầu ra của bộ điều khiển là khối tạo xung kích (Switching logic

pulses) để kích dẫn các cặp van IGBTs. Biên độ và dạng tín hiệu đầu ra

của bộ nghịch lưu ba pha sư dụng IGBTs được tự động chỉnh định bởi

sự thay đôi tần số đóng cắt IGBTs sao cho dòng điện bù mong muốn

bám theo dòng bù tham chiếu.

3.2 Bộ điều khiển băng trễ (Hysteresis current control -HCC) thiết

kế dựa trên mô hình toán xây dựng theo lý thuyết công suất tức

thời p-q

Hình 3-2: Cấu trúc bộ lọc công suất tích cực ba pha sử dụng bộ điều

khiển băng trễ (HCC) cho dòng điện

Page 14: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

12

Bộ điều khiển băng trễ dòng điện (HCC) [10] là phương pháp đơn

giản và được sư dụng phô biến nhất với độ ôn định cao, đáp ứng nhanh

và thích ứng với điều kiện tải thay đôi, tuy nhiên nhược điểm lớn nhất

của phương pháp này là tần số đóng cắt của IGBTs phụ thuộc vào tính

chất của tải. Tần số đóng cắt IGBTs được xác định bởi sai lệch giữa

dòng điện tham chiếu và dòng điện thực với các ngưỡng cho phép (HB+)

và (HB-). Do vậy dòng điện thực sẽ được hiệu chỉnh sao cho bám dòng

tham chiếu trong một dải trễ cho trước (hysteresis band). Hàm sai lệch

được tính theo phương trình (3.12).

, ,i r i f ie i i (3.12)

Trong đó:

ie : là sai lệch dòng của pha i,

r : ky hiệu cho dòng tham chiếu,

f : ky hiệu cho dòng đầu ra của bộ lọc công suất tích cực,

I : ky hiệu cho A, B, C nghĩa là pha A, B, C.

Với đầu vào là sai lệch dòng giữa dòng đặt và dòng đầu ra của bộ lọc thì

cấu trúc của bộ điều khiển băng trễ (HCC) kết hợp với bộ tạo xung kích

mở IGBTs được đưa ra ở Hình 3.4.

Hình 3-3: Cấu trúc và nguyên ly của bộ điều khiển băng trễ (HCC)

Nguyên ly hoạt động đóng cắt được thiết lập bởi luật dưới đây:

Nêu sai số dòng điện thấp hơn cận dưới (HB-) thì trạng thái chuyển

mạch sẽ ở mức cao (SSon).

1i one HB SS (3.13)

Nêu sai số dòng điện lớn hơn cận trên (HB+) thì trạng thái chuyển

mạch sẽ ở mức thấp (SSoff).

0i offe HB SS (3.14)

Nêu sai lệch dòng điện nằm trong dải từ cận dưới (HB-) đên cận

trên (HB+), thì trạng thái chuyển mạch sẽ giữ nguyên như trạng thái

trước đó (SSremain).

( _ )i remainHB e HB SS SS pre state (3.15)

Page 15: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

13

Hoạt động của bộ điều khiển băng trễ mô tả quá trình trao đôi năng

lượng giữa bộ lọc tích cực và tải hệ thống như trên Hình 3.5 sau:

Hình 3-4: Bộ điều khiển băng trễ PWM dòng điện

Độ rộng của băng trên và băng dưới trong bộ điều khiển băng trễ

ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của bộ điều khiển. Trên cơ sở ly

thuyết thì động rộng băng này càng nhỏ thì sai số giữa giá trị đặt và giá

trị điều khiển càng nhỏ. Tuy nhiên trên thực tế độ rộng băng trễ này

không thể bằng 0 mà phụ thuộc vào tần số đóng cắt của bộ nghịch lưu

IGBT. Mỗi bộ IGBT có tần số đóng cắt cực đại theo nhà sản xuất, tần số

đóng cắt càng lớn thì tôn hao công suất càng cao và tuôi thọ thiết bị

giảm.

3.2.1 Bộ điều khiển băng trễ (HCC) thích nghi dựa vào cơ chế chỉnh

định mờ thiết kế dựa trên mô hình toán xây dựng theo lý thuyết

công suất tức thời p-q

Đối với bộ điều khiển băng trễ (HCC), thì chất lượng bám của

dòng bù phụ thuộc vào dải trễ (HB+) và (HB-). Nếu dải trễ HB (dải từ

ngưỡng thấp tới ngưỡng cao) tăng, tần số đóng cắt IGBTs (f_s) giảm,

tuy nhiên THD tăng, ngược lại nếu dải trễ nhỏ, THD sẽ giảm nhưng tần

số đóng cắt IGBTs tăng rất cao.Do đó tác giả đề xuất bộ điều khiển dòng

dải trễ thích nghi sư dụng cơ cấu chỉnh định mờ. Ứng dụng bộ điều

khiển mờ điều chỉnh thích nghi giá trị băng trễ trong bộ điều khiển băng

trễ

Page 16: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

14

Hình 3-5: Cấu trúc bộ điều khiển HCC thích nghi sử dụng cơ cấu chỉnh

định mờ

Sơ đồ cấu trúc bộ điều khiển HCC thích nghi sư dụng bộ điều

khiển mờ để chỉnh định giá trị của băng trễ. Trên sơ đồ cấu trúc điều

khiển này giá trị băng trễ HB của bộ điều khiển băng trễ sẽ không được

đặt cố định mà thay đôi. Giá trị của HB sẽ được bộ điều khiển mờ chỉnh

định trên cơ sở tín hiệu sai lệch dòng đặt và dòng phản hôi cùng với vi

phân của giá trị sai lệch dòng.

Hình 3-6: Bộ điều khiển dòng điện dải trể dựa trên cơ cấu chỉnh định

mờ

Trong trường hợp này thì bộ điều khiển mờ giúp tối giản sai số dòng

điện bằng cách thích nghi dải trễ với đầu vào là sai số dòng điện và tốc

độ thay đôi của sai số đó.

Nếu thì (3.21)

Nếu thì (3.22)

Trong đó thì sai số dòng điện; là cận trên; cận dưới;

giá trị nền; is giá trị được tính toán tự động bằng bộ điều khiển mờ.

Page 17: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

15

Mờ hóa ngõ vào được đặc trưng bởi các biến ngôn ngữ như là: NB –

âm mạnh, NS – âm vừa, Z – Không, PS – dương vừa, PB – dương mạnh

đối với đầu vào (ei(t) , dei(t)/dt), và đầu ra ( ). Các hàm liên thuộc được

lựa chọn như ở hình bên dưới.

NB NS Z PS PB

0

1

-0.5 -0.25 0 0.50.25

µei

ei(t)

NB NS Z PS PB

0

1

-0.1 -0.05 0 0.10.05

µ∆I

NB NS Z PS PB

0

1

-5 -2.5 0 52.5dei(t)/dt

µdei(t)/dt

∆I

Hình 3-7: Hàm liên thuộc giữa đầu vào và đầu ra

Số đầu vào là 2 và số hàm liên thuộc là 5 do đó ta có bảng luật hợp

thành gồm 25 luật được đưa ra ở bảng 3.2.

Bảng 3-1 Luật mờ

dei(t)/dt

ei(t)

NB NS Z PS PB

NB NB NB NS NS Z

NS NS NS NS Z PS

Z NS NS Z PS PB

PS NS Z Z PS PB

PB Z PS PS PS PB

3.3 Thiết ké bộ lọc công suất tích cực trên cơ sở bộ điều khiển PI

Cấu trúc của bộ lọc công suất tích cực điển hình như trên Hình

3.11. Trong đó, sư dụng bộ điều khiển PI. Sách lược điều khiển bộ lọc

công suất tích cực gồm hai mạch vòng: mạch vòng ngoài dùng để xác

định dòng điện đặt cần bù icref dựa trên dòng tải iL,dòng điện cần bù này

là lượng đặt cho mạchvòng trong hay dòng điện mong muốn mà bộ

inverter phải tạo ra được để đưa lên lưới nhằm mục đích bù sóng hài và

công suất phản kháng; mạch vòng trong có nhiệm vụ điều khiển tạo ra

dòng bù iC sao cho bám được dòng điện cần bù icref bằng cách điều chỉnh

nghịch lưu cầu ba pha toàn phần nguồn áp.

Giả thiết dòng điện qua tải phi tuyến bị méo do sóng hài iL , bộ lọc

công suất tích cực sẽ đo dòng iL và tính toán để đưa lên lưới dòng điện

bù iC sao cho dòng điện qua nguồn iS = iL + iC luôn là hình sin. Có nghĩa

là các nguồn hài của tải sinh ra sẽ được bù hết bằng iC.

Page 18: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

16

VSI

IGBT

abc

αβ

abc

αβ

Vαβ ilαβ

ila,b,c Va,b,c

LPF

p qabc

αβ PIUdk

Calculator

p,q

Calculator

irα ,irβ PI

ira,b,c

q

p

p

ifa,b,c

ifa,b,c

La,b,c

irα,β

p0 p

V*dc

Vdc

T1,…,6

Va,b,c

C

Vdc VSI

IGBT

Logic

Operators

NonLinear

Load

Hình 3-8: Cấu trúc điều khiển bộ lọc tích cực sư dụng bộ điều khiển PI

Bộ điều khiển PI cho điện áp Vđc có cấu trúc điều khiển như trên

Hình 3.12.

KpC

KiC

V*dc evdc

1

s

Vdc

p0

Hình 3-9: Cấu trúc bộ điều khiển PI cho Vdc

Công suất P0 để duy trì điện áp trên tụ điện (Vdc) không đôi được

tính toán như sau:

0

1pC iC vdcp K K e

s

(3.24)

Bộ điều khiển PI thực hiện điều khiển dòng bù sóng hài dòng điện

bù cho bộ lọc công suất tích cực được giới thiệu như trên Hình 3.13.

ira,b,c

ifa,b,c

ei

T1

T2

T3

T4T5

T6

1

sKi

Kp

TWC

Udk,i

Logic

Operators

Hình 3-10: Bộ điều khiển PI điều khiển dòng bù sóng hài

Tín hiệu điều khiển 3 pha được tính theo công thức sau:

, , ,

1dk a dk b dk c p i iU U U K K e

s

(3.25)

Bộ điều khiển PI thiết kế kết hợp với tín hiệu sóng mang tam giác

(TWC) để thực hiện thay đôi độ rộng xung đóng mở chuyển mạch trong

IGBT.

Sóng mang hình tam giác có biên độ chuẩn hóa 1 và tần số 50 kHz,

do đó tín hiệu điều khiển tại đầu ra bộ điều khiển dùng bù sóng hài cũng

Page 19: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

17

được chuẩn hóa trong dải từ 0 – 1. Tín hiệu điều khiển 3 pha sẽ kết hợp

bộ chuyển mạch logic xung để tạo ra 6 xung đóng mở cho bộ nghịch lưu

IGBT như minh họa trên Hình 3.14.

Udk,iTWC

T1

T4

T

Q

Q

Hình 3-11: Tác động Uđk đên tín hiệu đón mở IGBT

Như vậy, để thiết kế bộ lọc tích cực trên cơ sở bộ điều khiển PI cần

xây dựng mô hình toán học chính xác của hệ thống. Việc tính toán các

tham số cho 02 bộ điều khiển PI và một số tham số khác (Lf, Cdc, V*dc)

là phức tạp.

3.3.1 Sử dụng giải thuật di truyền (GA) tối ưu hóa tham số của

bộ lọc công suất tích cực ba pha kiểu song song

Như đã trình bày ở trên, một số tham số của hệ thống SAPF cần

được tối ưu hóa để lưu trữ giá trị tối thiểu của tông méo hài. Các tham số

này bao gồm cuộn cảm Lf, tụ điện liên kết DC Cdc, điện áp liên kết DC

V*dc, KpC, KiC của liên kết DC DC bộ bù điện áp và Kp, Ki của bộ điều

khiển dòng PI.

Nguyên tắc làm việc GA để tối ưu hóa các tham số của SAPF [11]

được minh họa thông qua sơ đồ được hiển thị trong Hình 3.16 theo trình

tự các bước như sau:

Bước 1: Khởi tạo các tham số của giải thuật di truyền như kích thước

quần thể (N), số thế hệ (G), xác suất lai tạo (Pc), xác suất đột biến (Pm).

Khởi tạo ngẫu nhiên một quần thể gồm N cá thể, mỗi cá thể là một bộ 7

biến cần tối ưu ( Lf, Cdc, V*dc, KpC, KiC, Kp, Ki). khoảng giá trị của các

biến là Lf = [0.7, 1.5] mH, Cdc =[0.5, 5] mF, V*dc = [600, 1200] V, KpC

=[50, 1000], KiC =[50, 1000], Kp =[50, 1000], Ki =[50, 1000].

Bước 2: Tính toán giá trị thích nghi của mỗi cá thể trong quần thể. Ở

đây, giá trị THD được chọn làm hàm mục tiêu:

(3.5)

Bước 3: Kiểm tra điều kiện dừng của giải thuật. Điều kiện dừng ở đây là

khi THD nhỏ hơn một giá trị cho trước hoặc giải thuật đạt đến số thế hệ

G. Nếu điều kiện thỏa mãn thì dừng lại và trả về cá thể tốt nhất cùng với

giá trị hàm mục tiêu, nếu không thì tiếp tục thực hiện bước 4

Page 20: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

18

Bước 4: Thực hiện các phép toán của GA như chọn lọc, lai tạo, đột biến

để tạo ra quần thể mới. Sau đó, giải thuật được lặp lại từ bước 2 cho đến

khi đạt đến điều kiện dừng.

Các tham số phù hợp cho giải thuật GA như sau:

- Số lượng thế hệ tối đa G= 40, kích thước quần thể là N=40, các cá

thể được biểu diễn bằng số thực.

- Phép chọn lọc được tiến hành theo phương pháp giải đấu

- Lựa chọn phép đột biến đồng nhất với xác suất Pm=0,08

- Lựa chọn phép lai tạo phân tán chéo với xác suất Pc=0,8.

3.4. Kết luận chương 3

Trên cơ sở toán học được nêu ở chương 2, chương 3 đã xây dựng

được các bộ điều khiển cho bộ lọc công suất tích cực. Bao gồm: Xác

định dòng điện đặt bằng ly thuyết công suất tức thời p,q, ứng dụng kết

quả này để thiết kế các bộ điều khiển mạch vòng ngoài cho bộ lọc công

suất tích cực, giúp nâng cao chất lượng bộ điều khiển và giảm tần số

đóng cắt IGBT cũng như giảm giá trị THD. Thiết kế bộ điều khiển hiện

đại (HCC thích nghie chỉnh định mờ) và tối ưu tham số cho bộ lọc tich

cực cũng như bộ điều khiển PI cho mạch vòng dòng điện (mạch vòng

trong), góp phần nâng cao hiệu quả bộ lọc công suất tích cực.

CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ MÔ PHỎNG TRÊN MATLAB –

SIMULINK

4.1 Sơ đồ tổng quan hệ thống bộ lọc công suất tích cực ba pha theo

lý thuyết công suất tức thời p-q xây dựng trên

MATLAB/SIMULINK

Hình 4-1: Mô hình của bộ lọc tích cực ba pha mắc song song dựa theo

ly thuyêt công suất tức thời p-q thực hiện trên phần mềm

Matlab/Simulink

Page 21: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

19

Bảng 4-1 Các thông số của hệ thống mô phỏng trên matlab

Thông số của hệ thống

Nguồn Tải phi tuyến Shunt

APF

Diode bridge with

Resistor (

4.1.1 Kết quả mô phỏng khi sử dụng bộ lọc tích cực với phương pháp

điều khiển Hysteresis current controller

Hình 4-2: Dòng điện pha A ảnh hưởng bởi nguồn sóng hài (chỉnh lưu

cầu) khi không có bộ lọc.

Phân tích THD dòng điện của pha khi không có bộ lọc tích cực thì

tông méo sóng hài của hệ thống là 29.97%

Hình 4-3: Dạng sóng dòng điện và THD của dòng điện pha A khi không

có bộ lọc

Như vậy ta có thể thấy được khi không có bọ lọc tác động dòng

pha A bị méo dạng không còn Sin, phân tích phô cho thấy THD =

29,97%.

Mô phỏng với dải trễ HB = ± 0.5.

Dòng hài bù do bộ nghịch lưu tạo ra với bộ điều khiển HCC (HB = ±

0.5) . Phân tích phô tín hiệu dòng pha A khi sư dụng bộ lọc tích cực với

bộ điều khiển HCC (HB = ± 0.5)

Page 22: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

20

Hình 4-4: Dạng sóng dòng điện và THD của dòng điện pha A khi có bộ

lọc và dải trễ của bộ điều khiển HCC là (+/- 0.5)

Sau khi sư dụng bộ lọc tích cực được điều khiển bởi bộ HCC với dải trễ

cố định ( ) thì THD là 10.21% và tần số đóng cắt ( ) vào khoảng

30 kHz.

Mô phỏng với dải trễ HB = 0

Phân tích phô tín hiệu dòng pha A khi sư dụng bộ lọc tích cực với bộ

điều khiển HCC (HB = 0)

Hình 4-5: Dạng sóng dòng điện và THD của dòng điện pha A khi có bộ

lọc và dải trễ của bộ điều khiển HCC là (0)

Sau khi sư dụng bộ lọc tích cực được điều khiển bởi bộ HCC với dải trễ

cố định (0) thì THD là 1.93% và tần số đóng cắt ( ) vào khoảng 500

kHz

4.1.2 Kết quả mô phỏng khi sử dụng bộ lọc tích cực với phương pháp

điều khiển Hysteresis current controller chỉnh định tham số

bằng mờ

Dòng bù được tạo ra sau bộ điều khiển HCC chỉnh định tham số bằng

mờ.

Phân tích phỏ tín hiệu dòng điện pha A khi sư dụng bộ điều khiển

HCC với tham số chỉnh định bằng bộ điều khiển mờ.

Page 23: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

21

Hình 4-6: Dạng sóng dòng điện và THD của dòng điện pha A khi có bộ

lọc và dải trễ của bộ điều khiển HCC được thích nghi bởi cơ cấu chỉnh

định mờ

Chúng ta có thể tông hợp kết quả mô phỏng theo bảng sau đây:

Bảng 4-2 So sánh kêt quả bộ lọc tích cực với bộ điều khiển HCC và

HCC thích nghi

THD và tần số đóng cắt IGBT ( )

HB = ( ) HB = 0 HB thích nghi

bằng mờ

Kết quả mô phỏng chứng minh rằng khi hệ thống được lọc bởi bộ

lọc tích cực kiểu mắc song song với dải trễ của bộ điều khiển HCC được

thích nghi bởi cơ cấu chỉnh định mờ cho kết quả THD của hệ thống là

nhỏ nhất (1.54%), và tần số có thể chấp nhận được là 60kHz

Page 24: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

22

4.2 Sơ đồ tổng quan hệ thống bộ lọc công suất tích cực ba pha theo

lý thuyết công suất tức thời p-q xây dựng trên MATLAB –

SIMULINK

Hình 4-7: Mô hình của bộ lọc tích cực ba pha mắc song song dựa theo

ly thuyêt công suất tức thời pq thực hiện trên phần mềm

Matlab/Simulink

Bảng 4-3 Các thông số của hệ thống mô phỏng trên matlab

Thông số của hệ thống

Nguồn Tải phi tuyến Shunt

APF

Diode bridge with

Resistor (

4.3 Kết quả mô phỏng của đề xuất sử dụng giải thuật di truyền

(GA) tối ưu tham số bộ lọc tích cực với cấu trúc bộ điều khiển tỷ

lệ - tích phân

4.3.1 Số liệu đầu vào

Hàm mục tiêu: Độ méo sóng hài THD theo đơn vị phần trăm (%)

Kích thước quần thể = 40.

Số lượng tham số được lựa chọn chỉnh định = 7 bao gồm (Lf, Cdc,

V*dc, KpC, KiC, Kp, Ki).

Số lần gieo cho giải thuật di truyền GA=40.

4.3.2 Kết quả

Thông số sau khi chạy GA:

Giá trị THD tốt nhất = 0.0148 (1.48%)

Các tham số tối ưu của bộ lọc tích cực SAPF: Lf =2.05mH; Cdc

=4.9mF; V*dc =875; KpC =30; KiC = 40; Kp = 0.5; Ki =5.

Page 25: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

23

Hình 4-8: Dòng điện 3 pha sau khi đưa bộ lọc tích cực vào

Hình 4-9: Phân tích FFT tín hiệu dòng điện

4.3.3 Nhận xét

- Bộ điều khiển PI là bộ điều khiển kinh điển do vậy NCS muốn

khai thác để có thể hiểu và phân tích hoạt động của bộ lọc tích cực một

cách rõ ràng. Mô phỏng bộ lọc tích cực trên Matlab/Simulink từ đó có

thể thiết kế các bộ điều khiển nâng cao ứng dụng vào bộ lọc tích cực.

- Đề xuất sư dụng giải thuật di truyền (GA) để tối ưu các tham số

bộ lọc tích cực. Thực hiện mô phỏng tìm được bộ tham số tối ưu cho bộ

lọc tích cực sư dụng bộ điều khiển PI.

- Kết quả mô phỏng cho thấy khi hệ thống không sư dụng bộ lọc

tích cực giá trị THD = 29,97% và sau khi sư dụng bộ lọc tích cực thiết

kế trên cơ sở bộ điều khiển HCC thích nghi mờ THD = 1,54% và bộ

điều khiển PI với tham số được tối ưu bằng giải thuật di truyền (GA) thì

THD = 1,48%.

4.4 Kết luận chương 4

Bộ điều khiển HCC thích nghi chỉnh định mờ áp dụng cho bộ lọc

công suất cho kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng tín hiệu dòng điện trên lưới

khi có tác động của bộ lọc tích cực đã có dạng hình sin với tần số cơ bản

và có THD là 1,54%. Giá trị THD này nhỏ hơn giá trị chuẩn cho phép

(5%).

Điều khiển bộ lọc tích cực sư dụng bộ điều khiển PI, đây là bộ điều

khiển kinh điển. Kết quả mô phỏng của phương pháp này có thể để tham

khảo thiết kế các bộ điều khiển nâng cao ứng dụng vào bộ lọc tích cực.

Page 26: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

24

Luận án đề xuất sư dụng giải thuật di truyền (GA) để tối ưu các

tham số bộ lọc tích cực và bộ điều khiển PI. Kết quả mô phỏng cho thấy

khi hệ thống không sư dụng bộ lọc tích cực giá trị THD = 29,97% và sau

khi sư dụng bộ lọc tích cực thiết kế trên cơ sở bộ điều khiển PI với tham

số được tối ưu bằng giải thuật di truyền (GA) thì THD = 1,48%.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận:

Các bộ điều khiển trong luận án này, được xây dựng cho bộ lọc

công suất tích cực trước hết dựa trên nên tảng các bộ điều khiển kinh

điển (PI) để phân tích chi tiết các vấn đề trong thiết kế bộ lọc công suất

tích cực. Từ đó, làm cơ sở ứng dụng các bộ điều khiển hiện đại như:

logic mờ, nơron và các giải thuật gen (GA) tối ưu để chỉnh đinh tham số

cho bộ lọc tích cực và các bộ điều khiển kinh điển,... nhằm nâng cao

hiệu quả làm việc cho bộ lọc công suất tích cực và giảm chỉ số THD[%].

Bằng nỗ lực của bản thân, tác giả cũng đã hết sức cố gắng để đạt

được một số đóng góp mới bước đầu như sau:

1. Đã xây dựng được cơ sở toán học vững chắc để làm căn cứ thiết

kế các bộ điều khiển phù hợp cho bộ lọc tích cực như đề xuất phương

pháp công suất tức thời p,q để tính được giá trị dòng điện đặt i, i, ia, ib,

ic, phục vụ cho thiết kế điều khiển.

2. Thiết kế được bộ điều khiển băng trễ (HCC) thích nghi dựa vào

cơ chế chỉnh định mờ trên cơ sở mô hình toán xây dựng theo ly thuyết

công suất tức thời p,q;

3. Ứng dụng giải thuật di truyền (GA-Genetic Algorithm) tối ưu

hóa các tham số cho bộ lọc tích cực và bộ điều khiển PI và điều khiển dự

báo; Nhờ có GA mà bộ điều khiển PI đạt chỉ tiêu THD = 1,48% như tần

số chuyển mạch rất lớn gây tôn hao công suất.

Các mục tiêu nghiên cứu của luận án đặt ra đã được đáp ứng đầy

đủ, có nhiều triển vọng để áp dụng vào thực tiễn.

2. Kiến nghị

Nội dung luận án đã có một số đóng góp mới về điều khiển bộ lọc

tích cực, nhưng chỉ để cập được một số vấn đề còn rất hẹp về điều khiển

bộ lọc tích cực cho tải trong lĩnh vực công nghiệp nói chung. Nghiên

cứu về điều khiển bộ lọc tích cực còn tiếp tục thu hút sự quan tâm của

các nhà khoa học chuyên ngành và NCS với các vấn đề sau: Thiết kế các

bộ lọc tích cực phù hợp cho các tải phi tuyến không đối xứng gây nên

THD [] lớn; Vừa lọc sóng hài vừa kết hợp bù cos cho lưới điện,...

Page 27: NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ BỘ ĐIỀU KHIỂN CHO BỘ LỌC TÍCH …

25

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

1. Phan Thanh Hien, Dang Van Huyen, Nguyen Duy Cuong, “Harmonic

Elimination based on Fuzzy Logic in combination with Hysteresis

Control Algorithm”, IEEE International Conference on Systems

Science and Engineering 2017;

2. Dang Van Huyen, Phan Thanh Hien, Nguyen Duy Cuong, “Design of

Dynamic-Static Var Compensation based on Microcontroller for

Improving Power Factor”, IEEE International Conference on Systems

Science and Engineering 2017;

3. Phan Thanh Hien, Dang Van Huyen, Nguyen Duy An,Nguyen Duy

Cuong, Optimizing Parameters of The Shunt Active Power Filter

Using Genetic Algorithm, The 9th International Conference, KSE

2017, Hue, Vietnam, October 19-21, 2017;

4. Phan Thanh Hiền, Đặng Văn Huyên, Nguyễn Thị Tuyết Hoa, Nguyễn

Duy Cương "Design of shunt active power filter based on the

classical PID controller for eleminating harmonics", , Tạp chí NCKH

& Công nghệ quân sự, ISSN 1859 – 1043 - Số Đặc san 08 - 2018,

179-188.

5. Phan Thanh Hiền, Nguyễn Hải Bình, Vũ Duy Hưng “Nghiên cứu ứng

dụng giải thuật di truyền (GA) để tối ưu hóa tham số cho bộ lọc công

suất tích cực kiểu song song”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ - Đại

học thái nguyên, ISSN 1859 – 2171, 2734 – 9098, số 05/2021