nguyễn lệ uyên - t-van.nett-van.net/wp-content/uploads/2018/04/chan-dung-tu-ve-bia-nau.pdf ·...

Nguyễn Lệ Uyên

CHÂN DUNG TỰ VẼ

tập truyện

(Thư Quán Bản Thảo, HK 2010)

Ấn Bản Điện Tử

Tủ Sách T.Vấn & Bạn Hữu

Thực hiện 2018

Trình Bày: T.Vấn

Nguyễn Lệ Uyên


tập truyện

1 | N G U Y Ễ N L Ệ U Y Ê N

Mục lục

Đồng làng 002

Con dao và lát bánh mì 017

Người đàn bà bay trên mây 036

Vòng trắng bay 056

Chân dung tự vẽ 076

Ngày thì tối, đêm thì sáng 100

Nhân dân ơi, xin chào 139

Miền không dấu chân người 154

Bóng nắng 168

Gió cuối chân mây 195

Cưới vợ ăn tết 206

Hương cau 216

Về làng 223

Mùa tết 233

Lên non hái trái 240

Giấc mơ 257

2 | C H Â N D U N G T Ự V Ẽ

Đồng Làng

______________________________

Truông tre buổi xế trưa gió hiu nhẹ như chiếc quạt

to phẩy mát cho các bà ngồi túm lại hóng mát, làm

những chuyện vặt. Nhưng hơn hết là cái cớ để

dòm ngó vào đời tư kẻ khác như một trò giải trí

không mất tiền.

Đám phụ nữ đó trên dưới bốn mươi đâu chừng bảy

tám người. Trước, họ là những nông dân rặt. Nay

thì cái “mác” nông dân của họ đã thực sự lùi sâu

vào quá khứ. Họ đã được tách bỏ bao nỗi nhọc

nhằn ra khỏi cuộc đời. Những thửa ruộng sình

không còn chỗ gieo sạ cấy lúa, không nơi đào ao

nuôi tôm cá mà là những nhà máy sừng sững cao

ngất, đè tất cả quá khứ khốn khổ bên dưới những

ống tròn xịt khói nhuộm đen cả xóm làng. Những

cột khói ấy đang từ từ giải phóng họ. Và những

con người ấy đang trở thành những kẻ nhàn hạ

ngay chính trên mẩu ruộng nhỏ giờ nhô cao hơn

nền đình làng.

Món tiền được đền bù là khúc rẽ cuộc đời của làng

Nam Thổ, nằm kẹp giữa khúc sông rộng và quốc lộ

chạy xuôi theo hướng bắc-nam.


Có lúc Chẻo đứng soi mặt mình trƣớc tấm

gƣơng to bằng cuốn vở học trò, móc trên cột gỗ

góc nhà và bổng khám phá ra rằng da mặt mình

giờ mịn màng, trắng trẻo hơn. Những sợi lông tơ

phơn phớt nhuốm đôi gò má ửng hồng, khác với

mấy tháng trƣớc, khi hai chân cô còn thọc sâu dƣới

đồng ruộng sình, chìa mặt hứng những ngọn gió

nam khô khốc, táp cháy da; những sợi roi mƣa

theo gió mùa đông bắc cứa quất buốt mặt mũi, tay

chân. Bất giác cô đƣa mu bàn tay cọ lên má. Một

cảm giác nhột nhạt, gây gây rung lên. Bàn tay tự

rơi xuống cổ. Chiếc cổ dài và trắng. Nhƣng chiếc

cổ ấy có vẻ nhƣ không chịu đựng nổi những cái cọ

vuốt nhẹ của đôi tay làm cho khuôn mặt cô lúc

nghiêng bên này, nghiêng bên kia trƣớc tấm gƣơng

soi. Cuối cùng bàn tay của chính cô thả xuống

ngực. Bộ ngực phập phồng qua lần vải dày sắp


nhảy ra ngoài với đôi tay. Chẻo đỏ mặt, buông tay

quay đi chỗ khác. Chẻo không còn thấy khuôn mặt

mình nhảy múa trong gƣơng soi. Sự tách đôi đột

ngột che khuất cái nhìn nhƣng có sức hút khuấy

trộn để cô trộm nghĩ về nhan sắc mình: Nó cũng

dễ coi. Nó không đến nỗi nào.

Nó chính là cái cớ để bà Tƣ Bèo, thốt lên

kinh ngạc trong lần về quê ăn tết, bất ngờ nhìn

thấy cô đang thơ thẩn ngoài ngõ: “Trời, con Chẻo

đó hử? Đẹp chi mà đẹp não đẹp nùng. Con mẹ

mày hồi xƣa đẹp nhất làng. Mẹ mày mất, giờ thì

mày đẹp nhất làng chớ còn ai vào tranh. Mày cứ ở

mãi xó này lại phí cuộc đời”. Những lời khen ngọt

lim líp kèm theo những ngón tay trái chuối trôi

trên bàn tay Chẻo, trôi vào cõi lòng Chẻo với cảm

giác rất lạ: ấm áp và lạnh lẽo trộn lẫn. Cô cúi đầu

không trả lời. Mà cô cũng chẳng biết phải trả lời

sao cho phải khi nhìn thấy cái nguýt dài và nhọn

nhƣ lƣỡi mát dƣới đuôi mắt bà Tƣ. Cô giật nhẹ tay

khỏi lớp mỡ màng của ngƣời đàn bà tròn nhƣ đòn

bánh tét, bƣớc lui ngƣợng nghịu, tai nghe với mấy

lời vói theo: “Con nói chiều cô qua thăm anh Năm

nghen”.

Bà Tƣ mất hút đâu đó trong kiệt nhỏ. Chẻo

thở phào nhƣ vừa tránh con rắn dƣới gan bàn chân

trần, trở vào nhà cầm chiếc rổ tre ra vƣờn ngắt

những cọng bồ ngót, rau dền, bình bát, đầu óc lởn

vởn những hình ảnh của sự gặp gỡ xanh lè ngoài

ngõ với bà Tƣ lúc nãy.


Con mụ - cả làng đều gọi bà Tƣ Bèo là con

mụ - bỏ làng mấy năm sau mới quay về. Bà rực rỡ,

loá sáng giữa giữa đám dân làng xốc xếch, vàng

xuyến đầy tay, dây chuyền kéo trễ xuống tới bộ

ngực chảy xệ, đồ sộ. Con mụ che chiếc dù đỏ, môi

son đỏ hoét, mắt mang kính đen, vắt chéo chân

từng bƣớc từ kiệt tre vào nhà. Con mụ nói giọng

chớt chả, cƣời rung đôi má, rung chiếc bụng đầy

mỡ khiến những đứa con gái nhƣ Chẻo vừa sợ hãi

vừa thèm thuồng.

Dân làng kêu: Không biết con mụ làm cái

giống gì mà chỉ ba năm sau ngƣời dát đầy vàng?

Ngƣời độc miệng nói: Mả cha con mụ phát đấy!

Sự “phát” của nhân vật kỳ lạ, hành tung

không bình thƣờng này, bữa nay đột ngột xuất hiện

và đƣợc bà Hai Cốm vêu mỏ lên với đám chị em,

chắc nhƣ đinh đóng cột:

- Bộ dạng ấy không làm đĩ thì cũng dắt mối,

tú bà.

Ngƣời đàn bà ngồi trƣớc rổ hột điều, hai tay

thoăn thoắt lột lớp vỏ lụa, bày bộ ngực nhão, phơi

lòng thòng ra bên ngoài để thằng con nhỏ trƣờn

lên, miệng mút chùn chụt núm vú nhăn nheo, một

tay giữ chặt núm còn lại nhƣ sợ có đứa nào lấy

mất, hất cằm lên, cãi:

- Già khụ. Bốn năm mƣơi còn đĩ điếm cái

giống gì, đâu nhƣ thời còn Tây còn Mỹ?

Một bà khác tay đập chành chạch những

con bồ hóng bay vo ve trên mắt, cƣời hềnh hệch:

- Nghe nói nay Tây ba lô qua mình nhiều.


Bà Hai Cốm:

- Ừa, có thể lắm.

Chẻo đặt chiếc rổ tre lên đùi, lặt lại những

cọng rau xanh, khép nép nghe những lời bình

phẩm, không tham gia.

Câu chuyện bất ngờ chuyển qua hƣớng

khác. Chị đàn bà có chiếc vú mƣớp bỏ trần ra

ngoài xoắn những hột đào trong chiếc cão bung

vành, thành nhiều vòng:

- Đời này sƣớng thiệt đấy. Thằng cha Tám

Cận goá vợ nhận cục tiền đền sào ruộng đâu bảy

triệu, liền xuống phố tậu ngay chiếc xe máy Tàu

chạy mù trời.

- Mấy bà không biết gì sao? – Bà Ba Vịt lộn

kêu lên - Thằng chả đêm nào cũng mò xuống con

mẹ Bỉnh bánh tráng làng dƣới. Có bữa ghé lại chỗ

tôi mua cả chục.

- Vịt lộn để nhử hả? - Tiếng the thé của ai

đó nhƣ tiếng bà Năm Dây Sên cất lên bỡn cợt, bới

móc.

Chị vú mƣớp trề môi:

- Nhử gì nữa mà nhử. Để tẩm bổ mấy bà ơi!

Thằng chả bảy mƣơi, con mẽ sáu mƣơi. Hồi xuân.

Sung lắm.

- Mày thử rồi sao biết sung? – Bà Vịt lộn

thêm.

Câu nói vừa rơi vãi ra quanh chỗ bọn họ

ngồi, bay lả tả, lập tức những tiếng cƣời ngặt

nghẽo tràn ra kèm theo những tiếng “quỷ, quỷ”

đầy lỗ tai. Và phụ hoạ vào những tràng ngặt nghẽo


quỷ kia là những âm thanh phát ra từ những chiếc

loa thùng quanh xóm, xoắn theo gió bay về.

Những âm thanh lạc quạc, ngọng nghịu,.những ca

từ kéo dài, thu ngắn từ những chiếc miệng móm

ngƣời già, chƣa tròn chữ của trẻ con phát ra ong

ỏng, vƣơng víu lên tận đọt tre cao.

- Nhà bà Năm Sình mới tậu dàn raoke hôm

qua. Chính mắt tôi thấy. Xịn lắm!

- Chỉ là chức trƣởng ban con con, sao bằng

của ông bí thƣ huyện?

- Chời ơi! của cống nạp, bòn rút mà đi so

bì?

- Nghe thằng chả mèo mỡ với con Châu bỏ

chồng, đi lại với nhiều cán bộ. Lão mua chiếc Pa

Xỳ mới cứng tặng con đĩ đó đó?

- Hèn chi cứ thấy thằng chả chiều chiều đảo

qua truông Dâu rồi mất hút…

- Toàn lũ điếm thúi, thúi từ con đĩ tới thằng quan –

Giọng nói của ai đó văng ra cùng với bãi đờm nhổ

toẹt ra bên hông.

Đúng lúc này thì bà Tƣ Bèo đột ngột xuất

hiện trƣớc những cặp mắt ngỡ ngàng, soi mói.

Đám đàn bà quê nhƣ muốn lột trần con ngƣời đàn

bà kỳ lạ kia ra. Mọi con mắt đều đổ dồn về phía bà

Tƣ đang vắt chéo chân từng bƣớc ngắn về phía

đám ngƣời ngồi lê. Chuyện riêng tƣ của các cán bộ

đƣợc bọn họ lập tức xếp gọn trong cổ họng.

Bà Tƣ Bèo cất giọng chả chớt:

- Chào mấy chị. Mạnh giỏi há? Mà làng

mình nay giàu quá héng? Nhà nào cũng xe máy,


cũng karaoke. Chẳng bù hồi tui còn ở làng, nghèo

mốc đít.

- Giàu chi – bà Hai Cốm vẩu mỏ lên – có

chút tiền đền bù mới ra thế. Giỏi ca hát ba tháng là

đói dảnh bánh.

- Đói đâu chƣa thấy, nhƣng giờ nghe ca hát

vang trời là thấy vui rồi – Bà Tƣ Bèo nói vừa nhún

nhẩy, ƣ ử: Sáu mươi năm cuộc đời…Hai mươi năm

đầu vui sướng không bao lâu, hai mươi năm sau ừ

ư ư ừ ừ…

- Phƣớc đức nhà chị đi làm ăn xa giàu có,

chớ ở làng nhƣ bọn này có ngày xách bị đi ăn xin.

- Sao vậy? – Bà Tƣ Bèo ngạc nhiên.

- Sao nữa? Ruộng đất sạch sẽ. Trên thu hết

của dân rồi đƣa cho thằng giàu mở nhà máy này,

xƣởng chế tạo kia. Mà chế tạo con khỉ mốc. Chúng

nó sang tay nhau ăn chênh lệch. Làm dân thời chó

nào cũng khổ nhƣ trâu bò. Máy móc ai ngƣời ta

dùng đám khu đen này? Quét rác đổ thùng đâu

phải dùng đến trăm ngƣời?

- Vậy sao? – Bà Tƣ Bèo thốt lên bằng cái

giọng vô cảm, rồi nhìn xoắn vào chỗ con Chẻo

đang ngồi thu lu, núp sau lƣng bà vú mƣớp - Chẻo

à, con dẫn cô vào chào anh Năm đi con.

Không đợi Chẻo trả lời, bà xấn lại, xốc cổ

tay cô lôi dựng dậy, kéo đi. Rổ rau trên tay Chẻo

chao đi mấy vòng, suýt rơi xuống đất.

- Chào mấy chị nghen.


Ông Năm Thọt trƣớc kia là anh thợ cày giỏi

nhất làng. Đêm ra nọc rơm rút rơm cho đôi bò, bị

du kích địa phƣơng bắt lên núi, ấn cho cây súng và

biến thành anh Việt cộng một cách dễ dàng, trơn

tru. Năm Thọt có tên cúng cơm là Tầm, Võ Văn

Tầm. Sau trận càn năm 72, ông bị trúng mấy phát

đạn vào chân, không chạy đƣợc, bị bắt làm tù binh,

bị giam ngoài Côn Đảo đâu hai năm rồi trả về địa

phƣơng với chân trái lệch đến mƣơi phân nên dân

làng lấy tƣớng đi đặt chết tên cho ông. Nếu chỉ

dừng lại ở đây thì ông còn may mắn hơn nhiều

ngƣời khác (nói về số phận). Nhƣng đời không

phải vậy, không suôn sẻ. Mấy tay ở xã ngắm nghía

tƣớng mạo ông sao đó, bèn đề nghị lên quận bắt

ông làm ấp phó. Cái chức ấy chẳng mùi mẽ, quyền

lực, cũng không cơm cháo gì trong cái xóm nhỏ

chỉ còn lèo tèo vài ngƣời già. Thanh niên lớp lên

núi, lớp xuống biển rồi gặp nhau ở chỗ nào đó

phang vào nhau ầm ầm, cứ nhƣ hồi còn để chỏm

chia phe đáng giặc giả. Có điều đám giặc giả ngày

nào giờ thành thiệt rồi: Một bên cầm súng Nga xô,

Tàu; một bên cầm sũng Mỹ nhắm vào nhau mà

bắn. Bắn đến lòi ruột, phọt óc, tan nát thịt xƣơng

mới thôi, cho dù trƣớc đó chúng đã từng chia nhau

trái ổi, cắn chung cục kẹo nổ, rủ nhau đi hái trộm

me...Năm Thọt trong số đó. Ông từ chối thế nào

cũng không xong, bèn tự nhủ: Ấp phó trong cái

làng chỉ còn hàng tre và mấy con chó ốm chạy

rông thì tội nợ gì. Cứ từ từ ít tháng rồi tìm cách!

Là nghĩ bụng thế thôi, chứ cách gì thì nghĩ mãi mà


không tìm ra. Còn chân cao chân thấp chạy lên núi

lần nữa, sao leo gộp đƣợc? Với lại... Đúng, cứ lì

dƣới này coi bộ sƣớng.

Đám đông những ngƣời nhƣ Năm Thọt chỉ

có thể nhìn thấy đƣờng gần mà không thể tính nổi

đƣờng xa; chân chỉ có thể chạm mặt đất chứ hai

tay không thành cánh mà bay lên trời cao, nên chỉ

hai tháng sau là các đồng chí cũ tràn về làm chủ.

Ông bị liệt vào hàng ngũ địch. Làm tay sai cho

địch. Lại vác tay nải, lƣơng khô đi cải tạo. Đủ hạn

lại trở về nhƣ bao ngƣời khác, mặt cắm xuống

đồng sình, chổng đít lên trời nhƣ kêu oan!

Giờ chỉ còn hai cha con trong căn nhà gạch

ba gian. Tuy cũ kỹ, rêu mốc nhƣng không đến nỗi

nào. Không làm cán bộ thì nông dân, mất mát chi,

ông nhiều lần tự nhủ nhƣ vậy. Khổ tâm là cốt nông

dân bị lột trụi nhƣ ngƣời ta nhổ lông con chim cu

hơ lên lửa: lớp da đỏ hỏn phút chốc đen thui, mỡ

chảy xèo xèo. Và nhƣ bao dân làng khác, bọn ông

chỉ có dúm chữ, chẳng nghề ngỗng, biết chuyển

đổi làm thứ gì? Ngay cả chuyện ông viết đơn xin

chân bảo vệ một nhà máy trong khu công nghiệp,

ngƣời ta liếc ngang nhìn dọc tấm lý lịch, rồi lịch

sự: “Dạ có ngƣời rồi, thƣa bác!”. Chỗ nào cũng

một giọng ấy khiến ông ngán ngẩm quay về, lật

tung lớp đất cằn trong mảnh vƣờn nhỏ, trồng các

thứ rau kiếm đồng chợ.

Bữa gặp Chín Phƣớc – cựu chủ tịch mặt

trận xã, ngƣời rất hiểu hoàn cảnh ông – đang thả

bò trên gò Dinh, ngoắt ông lại:


“Hết biết rồi anh Năm ơi! Cái làng này rồi

đến loạn mất. Nhà nào cũng hò hát. Nhà nào cũng

xúm nhau mua xe. Nhà mua sau phải mua xe đắt

hơn nhà mua trƣớc. Còn bọn thanh niên rƣợu chè

thâu đêm suốt sáng. Ầm ầm nhƣ đám giặc, chẳng

chịu làm ăn!

Năm Thọt cƣời khẩy:

“Đám ve sầu đó hát bã họng, bụng tóp teo

sẽ chạy đi kiếm ăn, lo gì?

“Không thể đƣợc. Không thể nào ăn không

ngồi rồi mãi đƣợc Anh tính coi: mƣơi triệu bạc đó

có thấm tháp vào đâu. Ăn nhậu ca hát đã đời rồi

lăn ra chết chắc?

Năm Thọt khoát tay:

“Thôi, hết đƣờng rồi anh Chín. Tôi cũng

khuyên giải nhƣng họ bỏ ngoài tai, kêu tôi là đồ

khùng. Thân già bọn mình… - Ông bỏ lửng câu

nói.

Năm Thọt bật cƣời khùng khục khi nhớ lại

mấy lời qua lại bữa đó với Chín Phƣớc. Thằng cha,

đúng chứng nào tật đó. Chuyện làng xóm chả coi

nhƣ chuyện nhà, bứt rứt không yên. Trƣớc khi đi

dự họp tƣớng mạo hùng hùng hổ hổ; tan buổi mặt

mũi ỉu xìu, bƣớc đi không muốn nổi. Bộ mặt Chín

Phƣớc lộ rõ vẻ thất vọng não nề.

- Năm ơi, anh Năm!

Tiếng gọi thẽ thọt làm ông giật nẩy ngƣời,

rút vội tay ra khỏi háng khi cơn ngứa chƣa thiệt đã.

Ông bỏ chân xuống khỏi chiếc đẩu nhựa quơ chân


tìm đôi dép cùn, vịn tay lên mặt bàn nhóng cổ ra

hỏi:

- Ai kêu tôi đó?

- Em đây. Em Bèo đây anh Năm!

- Trời đất, cô đi những đâu mà nay mới mò

về làng? Về hồi nào?

Vẫn những bƣớc chân vắt chéo, bà Tƣ bỏ

tay mình ra khỏi tay Chẻo, cởi chiếc kính đen ra

khỏi sống mũi, dòm Năm Thọt gần đụng mặt.

- Mới. Khoẻ chớ anh Năm?

- Khoẻ. Còn cô? Chà, thay đổi dữ he. Nhìn

bộ dạng này đã biết đổi đời rồi, giàu hung rồi? –

Ông nói vừa nhìn bóng con Chẻo mang rổ rau ra

giếng nƣớc.

- Đổi cái con khỉ. Giỡn hoài. Mần nhƣ trâu

nhƣ bò ấy chớ!

- Cô mần cái giống gì mà cực nhọc dữ vậy?

- Huầy, có nói anh cũng không hiểu đâu. Về

lần này trƣớc thăm anh, sau bàn với anh cho con

Chẻo đi với em vào trỏng. Em hƣớng dẫn nó làm

ăn. Nhan sắc nhƣ nó biết đâu lại quơ đƣợc thằng

chồng giàu?

- Dòm thân hình cô chắc cũng đang quơ

đƣợc thằng chồng giàu có? Mà làm thứ gì: may vá,

bán xôi, hủ tíu, bò kho, vé số…? Từ ngày làng này

hết ruộng, lũ trẻ con cũng bỏ học vô trong đó bán

vé số, đông có đến trăm!

- Đâu cực nhọc vậy anh. Số là em có quán

cà phê: sáng bán tới 9 giờ nghỉ, tối đến 10 giờ

đóng cửa.


- Cô kêu nó làm những gì?

- Dạ, ngồi quày tính tiền cho khách.

- Chỉ vậy thôi?

- Vậy thôi.

- Coi bộ dễ ăn quá héng?

- Chẳng dễ gì đâu anh. Hay là anh bán

quách căn nhà vào với em?

- Giỡn hoài.

- Thiệt đó.

Năm Thọt ngẩng ngƣời, nghĩ bụng: “Con

mẹ này định quơ luôn mình chắc. Hồi xƣa nó bám

theo mình nhƣ đỉa bám chân trâu khiến bà vợ cứ

ghen lồng lộn lên. Vợ mất nó lại ám nhƣ nhƣ ma

quỉ ám, nay thấy đơn chiếc định giở trò gì nữa

đây?”.

Háng ông lại nổi ngứa. Lúc đầu chỉ mới lăn

tăn. Ông nín thở để kéo cơn ngứa xuống, nhƣng

càng nín hơi, nó lại càng bùng lên thật dữ dội.

Ngứa hung rồi. Ông chỉ muốn thọc ngay tay vào

cào xoáy cho đã cơn, ngặt nỗi con Tƣ ngồi cạnh

ông luôn chồm về phía mình mỗi khi nói. Cơn

ngứa chạy lên mặt đỏ rần, tê cứng trên các đầu

ngón tay, cắn nhéo trên vành tai… Chỗ nào trên

thân thể ông cũng nhột nhạt khó chịu. Tƣ Bèo ngó

chăm chăm Năm Thọt. Cô thấy khuôn mặt ông có

vẻ khang khác, các mạch máu dãn đỏ vẽ vòng y

nhƣ những anh thanh niên tuổi mới lớn. Không

kềm đƣợc lòng, cô trƣờn bộ ngực đồ sộ lên mặt

bàn, cầm tay Năm Thọt:


- Anh chẳng mất gì đâu. Tình muộn là đẹp

nhất! – Nói và cô nhoẻn nụ cƣời duyên. Nụ cƣời

đỏ lòm son môi và lửa tình.

Năm Thọt trân ngƣời gần nhƣ cong quíu lại,

mắt hoa lên Ông không còn chịu nổi cái cảm giác

nhột nhạt kia nữa, không thấy nghe gì nữa, thọc

tay vào háng gãi rồn rộn, gãi thật mạnh nhƣ những

lúc ông ngồi một mình dạng chân gãi ngứa. Những

móng tay cào chạy tới đâu cơn ngứa điên cuồng

kia bị đẩy lùi tới đó. Ông híp mắt mê mẩn. Giây lát

thần kinh nhƣ dịu lại để kịp nhìn thấy bộ mặt hốt

hoảng nhìn sững ông.

- Chuyện gì vậy anh Năm?

Rõ ràng trƣớc mặt ông là Tƣ Bèo, ngƣời

đàn bà son phấn đã biến mất trong cơn ngứa khắc

khoải vừa qua, giờ trồi lên. với cặp mắt đờ đẫn,

ngây dại. Ông nghe rất rõ từng hơi thở dồn dập của

cô ta, hơi thở của ngƣời phụ nữ bám đuổi theo ông

trên cánh đồng làng mấy mƣơi năm trƣớc, giờ lại

có dịp rƣợt ông chạy hụt hơi trên chiếc đẩu nhựa.

- Không. Cô Tƣ, đừng làm thế!

Nói và ông giật mạnh tay, thiếu chút nữa là

mặt hai ngƣời dính chặt vào nhau.

Ông đứng lên, thở hắt ra. Tƣ Bèo cũng

đứng lên thở sƣợt nhƣ quả bóng xì.

Đồng làng hun hút phía sau. Truông tre

chổng ngƣợc thành những con đƣờng khói bụi, ồn

ào; vò nƣớc móc lủng lẳng chiếc gáo dừa quay

tròn cạn đáy bắt đầu lột lớp vỏ xơ cứng biến thành


những ly bia, bọt tràn nhớp nháp. Đó là những lớp

bọt phun xùi xùi từ chiếc miệng những con cua

đồng trƣớc cửa hang, lớp bọt của những con lƣơn

trơn chùi dƣới mà sâu.

Quán toàn những mùi lạ từ những con

ngƣời lạ hoắc mang vào. Đó là mùi khói thuốc

thiu, bay vất vƣởng, mùi bia vãi tung trên nền nhà

toè ra ung úng khó chịu. Nó không nhƣ mùi phân

bò, mùi bùn non, mùi khói đốt đồng và rơm khô

lẫn trong mùi cua đồng, cá nƣớng mà cô từng cất

tiếng cƣời trong vắt… Chẻo bắt đầu lạc vào thế

giới khác bằng những thứ mùi lạ ấy, quấn chặt lấy

cô. Chẻo ngập lún trong mớ nhớp nháp mỗi lúc

nhƣ dày, cao thêm làm cho đêm dài và sâu hơn.

Đêm sáng trắng và dập dềnh hỗn độn. Đêm vỡ

loảng xoảng những mảnh nhỏ găm vào đầu óc, cứa

xoáy ruột gan. Đêm nào Chẻo cũng mơ thấy cánh

đồng sình, những bƣớc chân vắt chéo và bộ mặt

đầy mỡ của bà Tƣ Bèo. Cánh đồng làng thì tít mù

xa, còn bà Tƣ thì thật gần, sát bên cô, luôn thầm

thì, nhỏ to ngọt xớt: “Bắt đầu cuộc đời là những

khó chịu nhƣng riết rồi quen con ạ!”. “Nhƣng hồi

ở nhà cô kêu chỉ ở quày thu tiền?”. “Con nhỏ mới

lạ, ngồi với ngƣời ta có mất mát cái gì đâu nè? lại

đƣợc boa. Khoảng tiền ấy còn gấp chục lần lƣơng

cô phát cho cháu ấy chớ?”. Chẻo hốt hoảng khi

thấy bà Tƣ nhất mực bắt phải lột bộ bà ba để tròng

vào chiếc robe màu đen: “Da con trắng, mặc màu

đen sang trọng lắm” bằng cái giọng thẽ thọt ru

ngủ. Trong bóng tối nhờ nhờ, cô nhƣ cái bóng ma.


Đôi vai trần, cánh tay trần lạnh ngắt. Từ chân lên

đến háng là khối da thịt phơi ra trần truồng. Cô

cảm thấy nhƣ cả thân thể mình bị lột sạch sẽ

những mảnh vải che. Chẻo thu ngƣời lại, nhƣng

càng cố, cơ thể cô càng trƣơng phình lên. Những

chỗ kín cần che giấu của phụ nữ bị lật tung, toang

hoác. Nƣớc mắt cô chảy ra. Những giọt nƣớc mắt

phút chốc thành những con rắn trƣờn khắp ngƣời

lạnh ngắt. Bọn con gái tứ xứ và cả cô nữa, tất thảy

mƣời bảy ngƣời. Mƣời bảy con rắn ngơ ngác dƣới

chiếc đũa điều khiển, rất lạnh lùng của bà Tƣ.

Cả trong giấc mơ lẫn ban ngày mắt mở thao

láo Chẻo luôn nhìn thấy cánh đồng sình của cha

con cô, của ngƣời dân làng Nam Thổ bị đè bẹp bên

dƣới những khối bê tông đồ sộ của những nhà máy

im lìm ngủ bên dãy núi phía tây.

Đồng làng hun hút xa.■


Con Dao Và Lát Bánh Mì

_____________________________

“Mả mẹ mày… làm ăn nhƣ củ kít”. Cây

thƣớc thợ gõ xộc lên gờ tƣờng mới xây. Lớp gạch

phía trên ngã bổ xuống, vang thành tiếng động lộc

cộc khô khốc. Cây thƣớc quay ngang qua phía đầu

Tỏ. Tiếng “cốc” nhỏ, rất nhỏ nhƣ tiếng con chim

gõ kiến gõ vào cành cây khô. Tỏ xoa xoa chỗ đau,

đƣa chiếc bay lên và kịp hạ xuống. Chiếc bay hạ

xuống để nghe tiếp câu chửi: “Đ. má… đầu mày

chứa toàn bùn thúi và phân trâu”. Tỏ cúi xuống

mảng tƣờng vênh, đè chiếc bay lên phân gạch

nhớp nháp vữa. Cây thƣớc thợ di chuyển qua phía

bờ tƣờng bên kia, nơi toán thợ đang gác tấm lanto.

Tỏ nhìn cây thƣớc thợ di chuyển, nhìn dáng

đi lạch bạch của con vịt bầu, đầu chực ngã chúi về

phía trƣớc. Chỉ cần một tích tắc thì cái bay vung

lên, nhƣng Tỏ đã ghìm lại, nén cơn giận xuống bàn

chân phải, đá tung lớp gạch vừa xây, ném chiếc

bay lên không, bƣớc thẳng.


Gió lùa qua hai tai, nắng tháng Sáu ập

xuống nhƣ lửa từ bễ rèn phụt ra. Cả công trƣờng

xao bay, phậm phực trong hơi nóng. Những gờ

gạch xây chao lên hập xuống nhƣ gió nâng kéo

chiếc lá trên cành trôi trong lớp không khí loãng.

Đồng nƣớc phía trƣớc sáng trắng đến loá mắt. Tỏ

men theo con mƣơng cụt thất thểu quay về xóm.

Bộ phảng ngựa kê ở đầu chái phủ lớp bụi

mỏng. Tỏ không phủi, nằm ình xuống, đầu gối lên

hai tay, mắt ngó đăm đăm vào giàn rui kèo cong

vểnh, liên tƣởng đến thân phận của thằng ngƣời

vêu vẹo, lồi lõm là nó.

“Công trƣờng bữa nay nghỉ sao?”.

“Không”. “Đau bệnh gì à?”. “Không”. “Sao vậy?”.

“Không làm nữa”. “Mẹ cứt, không làm thì lấy gì

nhét vào miệng?”. “Ăn trộm…”.

Sáu Xƣờng ném chiếc cuốc lăn lóc xuống

nền đất, tru lên: “Thằng mất dạy. Ăn nói với cha

mẹ cứ nhƣ ném cát vào mặt. Không đi làm thì lấy

gì ăn?”. “Nói rồi. Không làm thợ xây nữa. Mai đi

Sài Gòn tìm việc khác. Mỗi tháng gửi về năm trăm

đƣợc chƣa?”. “Đúng là đồ ăn trộm, quân bất

nhơn!”. “Sao cha không ra công trƣờng chửi vào

mặt tụi ăn trộm đó. Mà không phải ăn trộm đâu.

Cƣớp. Chúng nó lắm tiền nhiều thế, đi cƣớp của

thằng dân mạt rệp đó”.

Sáu Xƣờng không nhìn con, lạch bạch ra

giếng kéo nƣớc rửa đôi chân mốc cời, trong khi Tỏ

vẫn nằm gối đầu trên hai bàn tay bắt chéo vào

nhau, lơ mơ nghĩ về thân phận cong oằn của mình


và ngủ thiếp trong cơn nóng hầm hập từ mái tôn

dội xuống.

Cơn nóng kéo Tỏ chìm lút trong cơn mộng

mị hãi hùng. Anh thấy mình cầm chiếc xà beng

đào sâu phần bờ ruộng nhà, hất tung những dãy bê

tông đè bên trên, đẩy ra xa thật xa khu công trƣờng

đang thi công, giành giật từng phân vuông đất, moi

từng hốc nhỏ nối lại, cong ngƣời đẩy tới. Những

lọn cỏ nát nhão trộn lẫn chút cát, vữa, gạch vụn

nhƣ cái xác con gà bị bánh xe cán nhẹp trên mặt

đƣờng, lầy nhầy, sền sệt… Những dề đất kết lại rồi

vỡ ra, trôi theo sức đẩy cật lực của thằng con trai

tuổi hai mƣơi. Ngƣời mẹ từ hƣớng núi bay về, tóc

rũ rƣợi, mặt đầy máu níu thằng con lại, giọng gào

khản đặc: Mẹ van con! Xƣa chúng giết mẹ dƣới

dốc đá. Giờ mẹ không muốn con chết theo mẹ. Tỏ

vuột ra khỏi đôi tay ngƣời mẹ chỉ còn những đốt

xƣơng trắng hếu rung lên. Tỏ lao tới. Mảnh ruộng

vuông vức khi xƣa theo cơn giận dữ cuồng dại bị

xô nghiêng, lệch thành nhiều hình thù kỳ dị khác

nhau: khi thì nhƣ lƣỡi mác, lúc bè ra mỏng dẹt nhƣ

bánh tráng, lúc nhƣ ống thổi lửa… rồi rơi tòm

xuống đáy sông. Bà mẹ ngã sấp xuống nền cát

cháy đầm đìa máu me, hai tay chấp chới trong

khoảng không liếp màu máu bầm. Tỏ hoảng hốt la

lên. Mồ hôi chảy bè trên mặt ván ngựa. Anh mở

mắt chỉ kịp thấy mái rui kèo cong vòng nhƣ chiếc

võng gai sắp câu mình lên cao.


Mặt trời nhỏ lại bằng chiếc dĩa, dính chặt

lên đỉnh núi phía tây rồi lăn từ từ xuống.Khối đỏ

nhoè nhoẹt mất hút.

-Tui qua nhà bảy Lụa - Tỏ kéo dài giọng,

bƣớc ra khỏi bờ sân gạch.

-Đàng hoàng với con nhà ngƣời ta – Tiếng

ông Xƣờng đâu đó trong gian nhà tối vọng ra, nhỏ

nhƣ tiếng thở dài – Năm tới tao qua nhà hai

Trƣơng bàn chuyện cƣới hỏi. Lo làm ăn, dành dụm

tiền là vừa.

-Xì... - Lời phản kháng hệt đầu máy hơi

nƣớc phun ra, cố gắng rƣớn tới, kéo hàng dãy toa

nặng nhọc, ì ạch lăn về phía trƣớc.

Tỏ bƣớc thẳng. Bƣớc đi nặng nề không dám

ngoái nhìn căn nhà cũ kỹ ọp ẹp. Bao nhiêu dự tính

bị chôn sâu dƣới những tầng bê tông đè lên. Chỉ

cần hai mùa lúa, Tỏ sẽ mua gạch xây lại căn nhà.

Một mùa nữa sẽ dẫn bảy Lụa về hôm sớm cho cha.

Vậy mà giờ này bƣớc ra khỏi ngõ, chệnh choạng

nhƣ kẻ trốn chạy.

Trời tối hù. Qua mấy truông tre dài hun hút,

Tỏ xuôi ra phía gò Mãng Cù. Những bụi trâm bầu

nối dài chạy dọc hai bên đƣờng kéo bóng tối đậm

hơn. Những hình thù kỳ dị nhấp nhô phía trƣớc,

theo từng bƣớc đi cao thấp trên các mô đất lồi lõm

trên mặt đƣờng. Căn nhà bảy Lụa chìm sâu bên

trong vƣờn dừa, hắt ra chút ánh sáng yếu ớt. Tỏ dụ

dự một lúc rồi bƣớc thẳng ra đƣờng đất đỏ, phía

sau là căn nhà chìm khuất sau vƣờn dừa, hàng

trâm bầu, truông tre và căn nhà xiêu vẹo…Tỏ hiểu


rằng, nếu không đi nhanh, chỉ một thoáng chao

lòng anh sẽ chạy vào, sẽ chu môi giả tiếng chim cú

và Lụa sẽ bƣớc ra, ngã vào đôi tay chắc khoẻ. Lụa

sẽ hoá thành sợi dây thừng cột chặt Tỏ lại. Và lại

sẽ nắm chiếc bay lên, sẽ gồng mình đẩy từng xe

cát gập ghềnh cả đời ngƣời…

Mặt lộ thênh thang gió, thênh thang những

ruộng mạ thiệp đen bóng tối, nhấp nhô sau công

trƣờng. Chiếc túi vải trên lƣng đung đƣa theo nhịp

bƣớc chân chạm vào vùng thịt da, cơ hồ nhƣ có

bàn tay Lụa đang xoa lên những chỗ đau ê ẩm sau

một ngày đội nắng trên giàn xây.

Bàn tay Lụa xoa mãi trên lƣng tới ngả tƣ

quốc lộ, Tỏ chuyền túi vải xuống tay trái, ghé

mông lên cột số. Trời tối đen. Xóm làng phía sau

lƣng là một khối đen đậm đặc. Những hàng tre,

mái tranh, ruộng đồng, rặng trâm bầu và khu công

nghiệp dính chặt vào nhau, không thể nhìn thấy rõ

ràng đâu là mái đình, đâu là cầu ao nơi hai đứa

thỉnh thoảng hẹn hò lúc đêm tối trời.

Phải đợi khá lâu mới thấy ánh đèn nhấp

nháy từ xa. Chiếc xe khách trờ tới. Tỏ bật dậy

chuyền túi vải qua tay phải giơ lên.

-Đi đâu? - Ngƣời phụ xe hỏi nhanh nhƣ

viên bi bắn ra khỏi tay.

-Sài Gòn - Tỏ đáp.

-Trăm rƣởi.

-Trăm hai.


-Chạy - Ngƣời phụ xe hô lên nhƣ ngƣời chỉ

huy hô lính xung phong.

Tỏ đuổi theo vừa la “trăm rƣởi, trăm

rƣ…ởi…”. Tỏ chạy hụt hơi, vừa nhẩm tính trong

đầu: tới bến vẫn còn chín chục, đủ để sống hai

ngày ở đất Sài Gòn trƣớc khi tìm ra công việc gì

đó. Xe dừng. Tỏ lao lên nhƣ con chim cắt. Lúc

ngồi yên trong lòng xe, nƣớc mắt tự dƣng trào ra,

lăn xuống bên khoé môi mằn mặn. Anh cảm thấy

tim mình bị bóp thắt. Anh tƣởng tƣợng ngƣời cha

già khọm sẽ hoảng hốt khi thức dậy không thấy

mình ngủ trên bộ ván ngựa, con Lụa sẽ khóc nức

nở khi biết nó chỉ còn lại một mình trong vƣờn dừa

âm u. Mẹ anh chết cách đây bốn năm đồng nghĩa

với việc chấm dứt sự học, bấu trên bờ ruộng giúp

cha việc đồng áng. Bốn năm trống trải đủ để Lụa

chen ngang vào đời thằng con trai bƣớc qua tuổi

dậy thì. Và Tỏ nhƣ chiếc áo tơi móc dính trên cột.

Giờ thì chiếc áo tơi bay đi, từ từ bay đi chỉ còn trơ

khấc chiếc móc tre ám bụi. Tỏ miên man tƣởng

tƣợng anh sẽ ngã quỵ trên đƣờng, rồi lại gạt bỏ ý

nghĩ đen tối để mơ ngày trở về làng trên chiếc xe

bóng lộn, máy nổ rì rì…Lụa ra đón ở đầu con

mƣơng nƣớc cắt xéo nửa làng và dân trong ấp sẽ

nhìn nó…

-Tới bến rồi. Xuống đi cha nộ…ội - tiếng

nội kéo dài ra nhƣ tiếng kẻng hợp tác xã thuở

trƣớc, mệt mỏi và dứt khoát.

Tỏ đeo túi vải lên vai, ngáp tiếng dài trƣớc

khi bƣớc xuống. Bến nhộn nhịp. Những ngƣời


chạy xe ôm ùa tới vây quanh hỏi Tỏ đi đâu. Anh

lắc đầu bƣớc chệnh choạng giữa đất Sài Gòn ồn

ào, chen chúc và khói bụi. Bản thân anh cũng

không biết đi đâu, đến đâu. Không ai là ngƣời

quen ở xứ này. Hồi còn ở làng nghe nói có cô

Thao con gái út thầy Sáu vì chuyện tình duyên nên

bỏ nhà vào đây trên mƣời năm, và trƣớc đó có mấy

ngƣời vì dính líu đến chế độ bỏ trốn đâu đó trên

Tây Ninh. Đất Sài Gòn rộng, ngƣời đông nhƣ kiến

bò biết tìm đâu? Bƣớc chân cứ xuôi theo con

đƣờng rộng, chật cứng ngƣời, xe; tay trái giữ chiếc

túi vải, tay phải thọc sâu trong túi quần, ấn những

tờ giấy bạc cong queo nằm xẹp sát đáy.

Tới ngả tƣ kịp lúc đèn đỏ, Tỏ trôi theo dòng

ngƣời đi bộ qua bên kia đƣờng và dừng lại trƣớc

chiếc xe đẩy bán bánh mì. Tỏ mua một ổ. Lúc lôi

những tờ giấy bạc ra, nghe ngƣời bán bánh hô gọn

trơn: “mƣời ngàn” khiến nó giật thót ngƣời. Anh

hiểu rằng, đến giờ phút này trong túi chỉ còn tám

chục. Tám chục để chống chọi với việc tìm kiếm

việc làm mù mịt trƣớc mắt trong những ngày sắp

tới khiến miếng bánh trôi qua cổ họng vừa mặn

vừa chua, khiến anh nhớ tới những miếng cơm

cháy bên hông nồi, dĩa rau luộc và xoong cá kho,

nhớ tói hình ảnh ngƣời cha ngồi nhai trệu trạo,

luôn nấc cụt trong mỗi bữa cơm và những tiếng

rên nho nhỏ đêm khuya trở trời. Tỏ đang là chỗ

dựa duy nhất trong cuộc đời còn lại của ông, một

ông già trên sáu mƣơi, goá vợ, con cái muộn

mằn… Chót bánh mì cuối cùng trôi qua cổ làm


nhói lên nỗi đau tê. Đúng mình là thằng mất dạy,

bất nhơn, bất hiếu và kịp hiểu ra rằng, mỗi tháng

không có năm trăm gửi về, cũng đồng nghĩa với

chuyện đẩy cha mình men tới vực đói khát, đau

bệnh. Cả thể xác và tinh thần ông đã suy sụp kể từ

ngày toà tuyên án ba năm tù giam vì tội bắt tay với

kẻ gian làm mất năm tấn lúa hợp tác xã. Kẻ gian

ấy toà không thể “định dạng” còn ông thì cứng

họng không mở miệng khai nổi. Ông đã nhiều lần

nói: Thà mang tiếng và chịu nhục trong ba năm

hơn là phải khai ra để tự mình bôi bẩn “lý tƣởng”

mà ông và cả thế hệ thanh niên nông dân đã đổi

bằng máu, nƣớc mắt, bằng sự sống và cái chết

trong đƣờng tơ kẽ tóc! Tỏ không thể hiểu cái lý

tƣởng trừu tƣợng kia là cái giống gì, vùng vằng:

Tui không hiểu nổi, sao cha luôn chìa vai rƣớc tai

hoạ cho kẻ khác. Giờ lão ta ngồi chót vót ở huyện

này, vậy mà có bao giờ lão ghé thăm cha, hỏi han

lấy một tiếng? Mày còn nhỏ chƣa hiểu lẽ đời. Có

những việc biết thế nhƣng không thể hé răng. Ba

năm đâu là gì, đau bệnh ai chẳng có lúc? Tỏ ít chữ,

nhƣng nghĩ, chẳng lẽ tình đồng chí lại đánh đồng

với chuyện đạo đức, trái phải. Đồng chí này thà

dịp thót lên cổ, đạp lên đầu đồng chí bạn để leo lên

cao. Đó mà gọi là hy sinh với phấn đấu sao? Năm

tấn lúa cha Tỏ chƣa hề biết một hột chắc lép trong

đó nhƣng lại biết nhiều hơn, về mùi tù. Đó là lần

duy nhất Tỏ cồn cào ruột gan. Còn lần này lại dờn

dợn bỡi nó đang tách khỏi sự chở che, thúc nhắc

của cha mình.


-Ê, ông bạn, định đi đâu?

Tỏ ngƣớc lên. Đó là một ngƣời đàn ông

trung niên, nƣớc da đồng hun, đội chiếc mũ rộng

vành, miệng ngậm tẩu thuốc, phì phèo.

-Dạ, tới nhà bà con - Tỏ trả lời.

-Giỡn sao cha nội. Ngó bộ dạng ông bạn

biết ngay là ở tỉnh mới lên – ông ta gỡ tẩu thuốc ra

khỏi miệng, môi nhếch lên, lƣớt cặp mắt bên trong

chiếc kính đen, từ đầu xuôi xuống chân rồi ngƣợc

trở lên nhƣ thể đánh giá một trái bí, củ khoai chứ

không phải là thằng ngƣời đang đứng trƣớc mặt

ông ta – bà con đếch gì! Ông bạn đi tìm việc làm

thì đây giúp cho. Công việc nhẹ nhàng. Giữ xe cho

nhà hàng, tháng triệu rƣỡi. Tháng đầu ông bạn

đóng cho tôi ba trăm. Các tháng sau, mỗi tháng hai

trăm cho tới khi nào ông bạn không thích làm nữa.

Ok?

Tỏ nhìn chăm chăm vào mặt ngƣời đàn ông,

ƣớc lƣợng mức độ chân thật: Đôi môi thâm đen,

hàng lông mày rậm, cặp mắt ẩn sau lớp kính màu

tránh nắng. Tất cả chƣa nói lên điều gì. Nhƣng dẫu

sao, tỏ nghĩ, ngồi trông xe là công việc nhàn hạ.

Nghề ngỗng chẳng có lấy chút bợn, lại có công

việc khi vừa mới chân ƣớt chân ráo đã là điều may

mắn, không thể đòi hỏi hơn. Và hơn hết là có chút

tiền gửi về cho cha hàng tháng trƣớc khi đình đậu

một công việc gì đó. Tỏ gật đầu. Ngƣời đàn ông gõ

bã thuốc rớt xuống đƣờng trƣớc khi ngồi dạng

chân nổ máy. Tỏ leo lên, cứng ngắt nhƣ chiếc bao

tải phía sau tấm lƣng to bè.


*

Quán nằm trong ngõ cụt, sát bờ sông, chung

quanh là các loại cây táp nham từ rừng đƣa về làm

cảnh, cành lá um tùm. Phía sau, cứ mỗi hai ba gốc

cây là những căn chòi lợp lá dừa nƣớc. Những tấm

rèm màu xanh da trời vây quanh, tiệp với màu lá

cây và sông nƣớc trƣớc mặt. Đó là những gì Tỏ

nhìn thấy từ bên ngoài, chƣa một lần đặt chân vào

bên trong. Tỏ không đƣợc phép đặt chân vào!

Công việc của Tỏ là đƣa thẻ và đánh số xe

cho khách, sắp xếp lại ngay ngắn thành những dãy

dài, dắt xe ra cổng trả lại khách, cúi đầu nói câu “

chúc quí khách vui vẻ hay nói cảm ơn”. Các bữa

ăn không giờ giấc, do ngƣời phụ bếp mang ra trên

chiếc khay nhôm. Thức ăn ê hề, nhƣng chắc chắn

không phải nhà bếp nấu cho Tỏ mà là thức ăn thừa

của khách. Điều này không làm anh cảm thấy khó

chịu, đôi lúc còn thấy nhƣ niềm hạnh phúc đang

cúi xuống cõng mình lên vai: Tỏ mập hơn, cao to

hơn, da dẻ trở nên hồng hào mịn mƣợt hơn, khi

đứng trƣớc chiếc gƣơng soi lớn, ngay sát cổng ra

vào. Anh thấy mình khác hẳn trong bộ comple

màu trắng viền nẹp đỏ và chiếc mũ lƣỡi trai trên

đầu…Những lúc vắng khách, Tỏ ngồi trên chiếc

ghế nhựa ngó mong ra dòng sông. Dòng nƣớc đục

lềnh nhƣ không hề chảy. Hàng dừa nƣớc bờ bên

kia ken dày, che khuất những căn nhà lụp xụp, mái

rũ xuống cam phận, không dám ngƣớc nhìn bờ bên

này. Buổi chiều, nƣớc thuỷ triều lên, những tàu lá

dừa chúc ngọn trong dòng nƣớc đong đƣa nhè nhẹ,


khiến Tỏ có những cảm giác mơ hồ về sự nhớ

nhung, thoắt hiện thoắt biến, không rõ nét: khuôn

mặt Lụa lờ mờ bên dƣới màu nƣớc đục, và cha anh

cong ngƣời gãy khúc ở đầu chót lá. Cả hai cứ rung

lên nhè nhẹ, không với cánh tay ám đất về phía Tỏ.

Một chút khắc khoải nhớ nhung bỗng gãy

gập theo tiếng máy xe đỗ xịch ngay trƣớc ghế dựa,

chỗ anh ngồi. Tỏ bật dậy nhƣ quán tính chiếc lo xo

bất ngờ đƣợc thả bung. Anh mở cửa xe vừa cúi

gập ngƣời chào. Những ngƣời phụ nữ ăn mặc diêm

dúa bƣớc ra, ngƣớc mặt nhìn lên trời cao và bƣớc

thẳng vào bên trong. Tỏ đóng cửa xe, dịch ngƣời

qua bên làm hiệu cho xe đậu chỗ đất trống cạnh bờ

sông. Chiếc xe quay nửa vòng nhƣ làm xiếc, ghếch

mũi giữa hai thân dừa thẳng đuột, thở xọc một cái

thả một vùng khói trắng phía sau.

Tỏ quay đi kịp lúc nghe giọng nói sau lƣng:

“Anh bữa nay có vẻ thiếu lịch sự đấy nhé!”. “Xin

lỗi”, Tỏ nói và quay lại. Đó là ngƣời phụ nữ mặc

chiếc robe hoa cà. “Sao, chỉ có vậy thôi à?”. Tỏ

luống cuống hệt nhƣ mình là đứa trẻ mắc lỗi. “Anh

không phải đỏ mặt lên nhƣ thế, anh bạn trẻ và đẹp

trai ạ”. Sau đó Tỏ có cảm giác nhƣ một bên vai

của ngƣời phụ nữ chạm vào ngƣời mình. “Ngồi

nói chuyện một chút, đƣợc chứ hả?”, bà ta lại cất

giọng. “Không dám, mời bà ngồi”, Tỏ nói với

giọng của ngƣời đang lên cơn sốt vừa kéo ghế rút

chiếc khăn trong túi quần lau ghế (dù trƣớc đó anh

đã mài đũng quần lên đó rồi). Ngƣời phụ nữ đƣa

tay vịn thành ghế. Tỏ đứng dựa một bên cổng, chỉ


cách một với tay. Đến lúc này anh mới hoàn hồn

để kịp quan sát: Khuôn mặt thon dài, lƣỡng quyền

hơi nhô cao ửng đỏ. Hàng lông mày rậm đƣợc tỉa

tót cẩn thận…Bà ta không đẹp lắm, nhƣng đầy sức

sống.

-Công việc ở đây có dễ chịu không?

-Dạ…

-Tôi có một đề nghị: Nhiều lần qua chỗ này,

tôi thấy anh là ngƣời cẩn trọng, chu đáo. Tôi muốn

chuyển anh về văn phòng.

-Thƣa, đã hứa với anh Năm.

-Ôi dào, ngoài mấy cái nhà hàng, tôi còn

văn phòng môi giới giao dịch địa ốc. Tôi muốn

đƣa anh về chỗ đó để thay ngƣời khác đã xin nghỉ

việc. Sáng mai xe đến đón anh về làm công việc

khác. Tôi đã quyết định rồi – Nói và bà ta nhoẻn

miệng cƣời giống nhƣ bấc đèn dầu hôi đƣợc vặn

cao ngọn, và bƣớc tới, không hề ngoảnh lại.

Công việc mới của Tỏ vẫn là công việc nhƣ

lúc ở nhà hàng, chỉ khác một điều là không có mũ

lƣỡi trai, bộ comple màu trắng nẹp đỏ hai bên ống,

thay vào là bộ âu phục với chiếc cà-vạt luôn đổi

màu mỗi ngày nhƣ một quý ông. Suốt ngày anh

ngồi bên trong cửa kính đón khách. Hết việc lại

chúi mũi vào tờ báo hay ngó mong ra đƣờng nhìn

vẻ bóng lộn và diêm dúa của Sài Gòn lƣớt qua nhƣ

đèn kéo quân. Cho tận lúc này, hơn hai tháng rồi,

Tỏ không hiểu mình là cái giống gì giữa khung

cửa kính luôn đông nghịt ngƣời ra vào. Mà toàn


những kẻ sang trọng. Có lúc Tỏ cảm thấy mình

nhƣ đống giẻ rách quấn quanh hai cọc tre bắt chéo

làm hình nhân cắm sâu giữa cánh đồng hiu quạnh.

Chân gác cổng không thể vênh mặt lên để tự hào

nhìn thiên hạ, nhƣng lúc này, mỗi tháng Tỏ gửi về

gần triệu đồng chứ không phải năm trăm nhƣ đã lỡ

tuôn ra trong cơn giận dữ vô cớ trƣớc kia. Mà cũng

không rõ cha mình có nhận đƣợc hay không? Vì

mọi chuyện đều do bà chủ ghi vào mảnh giấy, kêu

thƣ ký mang đi. Có những lúc nhìn thấy vẻ lúng

túng, thắc thỏm của Tỏ, bà chủ cƣời khẩy: “Bộ anh

nghĩ tôi lừa anh sao?”. Câu nói nhƣ gáo nƣớc sôi

dội từ đỉnh đầu nóng rát xuống tận hạ bộ khiến

khuôn mặt căng đỏ của anh càng đỏ gấc. Bà vịn cả

hai tay nắn vai anh: “Anh làm sao thế? Thôi đƣợc,

chiều nay tôi đãi anh…”

Quán nằm sát bờ sông Đồng Nai, bao quanh

là vƣờn bƣởi oằn trái. Hai ngƣời ngồi ở góc khuất.

Ánh sáng vừa đủ để nhìn dòng nƣớc trôi lặng lờ,

đủ để Tỏ quan sát kỹ hơn về bà chủ có cái gì đó

vừa nhân hậu vừa dữ dằn ở đôi mắt mà anh không

thể diễn đạt bằng lời. Anh nhìn đăm đắm nhƣ một

đứa trẻ cố moi trí nhớ về một câu nào đó trong bài

học thuộc lòng đã bay mất. “Anh quan sát tôi hơi

kỹ đấy, nhƣ mấy tay phó nháy chụp hình ngƣời

mẫu vậy”. Bà chủ đột ngột lên tiếng. “Dạ, xin lỗi

bà chủ”. “Anh dẹp mẹ cái bà chủ của anh đi. Tôi

hơn tuổi anh. Gọi chị đƣợc rồi, mà nếu nhƣ tôi lấy

chồng sớm thì có thể con tôi cũng gần xấp xỉ với


anh. Nhƣng rất tiếc...”. Ba chữ cuối rớt dài xuống

dòng sông mênh mông những lọn sóng lăn tăn.

“Tên tôi là Dung, Tƣởng Dung chứ tên cha mẹ đặt

là Lụa…”. Bà lại tiếp tục kể vừa với tay cầm chai

Courvoisier rót vào chiếc cốc thuỷ tinh, uống cạn

sạch, không hề nhận ra cái giật thót ngƣời của Tỏ.

“Tôi cũng dân miền Trung nhƣ anh, cũng đƣợc

học hành tử tế cho đến khi cha tôi bị bắt, bị truy tố

về tội buôn lậu, trốn thuế. Những ngƣời liên quan

phủi tay cái rột, bởi họ có thân có thế.Còn cha tôi

thì không, chỉ một thân một mình. Vậy là tôi phải

hoá thành nàng Kiều để chuộc cha ra khỏi vòng

lao lý…” Lụa lại rót cốc đầy, lại uống, nói tiếp:

“Mẹ đời! Anh biết sao không? Một đứa con gái

đang tuổi hai mƣơi phải nằm ngửa chịu đến bốn

thằng đàn ông cỡ cha chú mình cỡi lên. Chúng là

những tên đƣợc ấn vào tay những quyển luật dày

cộm để bảo vệ công lý. Chúng nhân danh công lý

để buộc tội ngƣời này hay tha bổng ngƣời khác.

Chúng nhƣ bà phù thủy, biến có thành không, biến

không thành có! Chúng từng kết án chung thân

cho tội phạm hiếp dâm. Vậy mà chúng đã lật ngửa

tôi ra trong một nhà nghỉ nào đó, ở một xứ nào đó

sau khi chuốc cho tôi đến say bí tỉ. Mùi bia rƣợu,

mùi thuốc lá tanh lợm khiến đầu óc tôi tỉnh rụi,

không khóc, không đau đớn, mở trừng mắt nhìn

bọn chúng, những tên đĩ bợm còn sót lại trên thế

gian này và tƣởng tƣợng đến cán chày giã vào

chiếc cối nhỏ kêu lọc cọc. Cái tiếng đanh gọn, khô

khốc đến là buồn cƣời. Buồn cƣời và buồn nôn…


Vậy đấy. Tôi đã trả nợ công lý bằng cách đấy. Cha

tôi trắng án! Buồn cƣời chƣa?”. Lụa lại rót đầy hai

cốc, nâng lên: “Nào, mời anh. Uống để chia sẻ

niềm hạnh phúc đắng cay với tôi chứ! Chỉ có anh

là ngƣời đầu tiên và cuối cùng tôi kể chuyện đời

mình”. Tỏ chạm cốc, nốc cạn, lòng cay xè. Lụa lôi

chiếc khăn giấy trong ví ra nhƣng cầm riết trong

lòng tay, khuôn mặt đanh khô, mắt nhìn ra dòng

sông nhƣ ƣớc đoán khoảng cách. Và nhảy ùm

xuống. Chuyện đó không xảy ra. Chỉ nghe tiếng

rƣợu chảy lóc róc vào ly. Tiếng rƣợu chảy nghe

nhƣ máu từ miệng Tƣởng Dung phọt ra. Lại rót, lại

uống. Những dĩa thức ăn đầy nguyên, không ai

buồn động đũa. Mặt sông duềnh lên những lọn

sóng nhỏ, hấp háy dƣới quầng sáng từ quán hắt ra,

những lọn sóng chới với, đuối hụt nhấp nhô nhƣ

cái xác trƣơng sình, trôi sông. Lụa ném chiếc khăn

giấy lên bàn: “Cuộc đời quá là đơn giản. Mọi

chuyện đơn giản đến trần trụi, chẳng có gì là ghê

gớm. Vậy mà tại sao mấy lão triết gia hết đi tìm

chân lý này đến chủ nghĩa nọ làm gì cho nhọc xác?

Anh nghe tôi nói rồi đó. Bốn thằng cha nhân danh

công lý trên tấm thân trần truồng của tôi đến nỗi

nữ thần Dike và Aphrodite (1) xoắn tay lại, cƣời

nức nở, hứa hẹn sẽ bay xuống trần gian hiệu đính

chuyện thần thoại của mình. Lạ chƣa?”.

Tỏ thấy, dƣới ánh sáng nhập nhoạng, hình

nhƣ có giọt nƣớc mắt nhỏ, rất nhỏ ngập ngừng nơi

khoé mắt Lụa, rồi bất ngờ thụt vô nhƣ kẻ chạy

trốn. Trong khoảnh khắc ấy, Lụa không còn hình


dạng của bà chủ sang trọng, hoá thành ngƣời đàn

bà đau khổ nhất trong những ngƣời đàn bà đã lƣớt

qua cuộc đời khốn khổ của một thằng con trai

nông thôn. Tỏ có cảm giác chị đang rất gần gũi với

anh, không phải ở cái tên trùng với tên ngƣời con

gái anh yêu thƣơng, mà ở chỗ chị đã chọn anh nhƣ

một kẻ tin cậy để giải bày những ƣu uất đời mình.

Tỏ tƣởng tƣợng cảnh nhục nhằn của chị bên dƣới

những khối thịt nhớp nháp khiến đầu óc anh ngật

ngừ váng vất. Lần đầu tiên anh uống nhiều rƣợu,

nghe chuyện nhƣ đang nhìn bầu trời sụp dần từng

mảng. Anh lừ đừ nhìn Lụa. Lụa cũng lừ đừ nhìn

anh. Hai ngƣời nhìn nhau hồi lâu. Bỗng Lụa cƣời

phá lên, tiếng cƣời nhƣ mũi kim nhọn xoáy vào

vùng da non khiến Tỏ có cảm giác nhƣ nhƣ ly

chén trên bàn cũng nhảy tƣng lên, rúng động. “ Từ

đó tôi khám phá ra rằng, chính chỗ đó, chính chỗ

vùng cấm đó mà các nhà đạo đức giảo hoạt luôn

giả bộ che mắt, luôn là thứ vũ khí lợi hại làm cho

các lãnh chúa, vƣơng hầu khanh tƣớng… phải quỳ

mọp. Tôi đã sử dụng nó để tạo nên cơ ngơi nhớp

nhúa này, để nhìn chúng ghen tuông lồng lộn vít

đầu nhau xuống bùn đen. Lũ ngƣời bẩn thỉu và đĩ

bợm kia cứ thì thụt moi hết két quỹ này đến dự án

nọ để cống nạp cho tôi trƣớc khi chúng có thể

(đƣợc phép) lần bàn tay dơ bẩn từ ngực xuống

háng tôi, rồi lộn ngƣợc trở lên. Anh cảm thấy quá

bẩn thỉu phải không? Nhƣng lũ chúng thấy nhƣ

một ân sủng từ bàn tay chúa trao cho. Chúng là

những quan chức mẫn cán và kiên định ở xứ này


đấy. Chúng bỏ lại đằng sau bầy vợ con nhếch nhác

để quỳ mọp dƣới chân tôi, úp mặt lên háng tôi nhƣ

những tín đồ xác tín về đức tin đang rầm rì cầu

nguyện một cách trân tráo. Eo ơi, toàn lũ đĩ bợm,

rặc một lũ đầu nhỏ mỏ to… Tôi có tất cả và không

có gì hết. Thật tởm lợm!”. Lụa ngã ngƣời ra thành

ghế dựa, nói nhƣ kẻ tội đồ thánh thiện bƣớc nhẹ

tênh trong cõi mộng du: “Cuối tháng tôi sẽ đƣa

anh về cái làng quê nơi cha mẹ tôi sinh ra tôi và

công lý đã vùi dập đời tôi. Nghe nói giờ nó không

thành làng quê, cũng không phải bộ mặt thị thành;

ở đó có bầy ngƣời ngơ ngác bị lùa ra khỏi mảnh

đất của mình… Thời chiến tranh hai bên đã quần

thảo nhau nát nhão nhƣ nồi cám heo, nay thì sự

nhếch nhác đó cũng không kém gì”. Tỏ buộc

miệng: “Chị định làm gì?”. Lụa ngửa ngƣời cƣời

lớn: “Đến giờ mới nghe anh mở miệng! Làm gì à?

Những căn nhà lá xiêu vẹo tôi “đốt” hết, xây lại

cho họ bằng gạch ngói, coi nhƣ tôi trả nợ xóm

làng, vậy thôi, không có gì ghê gớm. Tôi không có

ý định chuộc lại lỗi lầm lần nữa, bởi đơn giản tôi

không mắc lỗi nào cả, kể cả vấn đề tiết trinh và

đạo đức. Cái của phù du kia là do những thằng ngu

mang đến cho tôi sau những đêm truy hoan không

chút cảm giác, mùi mẽ gì. Tôi chỉ nhƣ chiếc gối

nhồi bông cho chúng cỡi lên, vậy thôi. Trinh tiết

đáng lẽ để dành hiến dâng cho ngƣời mình yêu

nhất thì đã bị những kẻ nhân danh công lý cƣỡng

đoạt rồi, còn lại sau đó nó nhƣ một hang cua: hết

ngƣời này thò tay vào bắt, lại đến lƣợt ngƣời khác.


Anh có hình dung ra hình tƣợng ngƣời nhà quê bắt

cua đồng không? Mà anh đã từng bắt cua đồng lần

nào chƣa? Lụa dừng lại, khuôn mặt đanh khô rồi

bất ngờ dãn ra. Chị thở sƣợt: Tôi không sử dụng

cho riêng mình, tôi chia sớt cái phù du ấy cho

nhiều ngƣời. Ban đầu là hôi thối, nhơ nhuốc nhƣng

khi trôi qua chiếc “máy giặt” trong làm ăn nó trở

thành thơm tho. Nhiều tay vênh mặt về chuyện

này, còn tôi thì cúi gằm đau đớn để trả nợ xóm

làng xơ xác của tôi. Vậy đó, có gì phải bận tâm,

phải không?”.

Không khí nặng nề đến khó thở. Tỏ muốn

nói một điều gì đó với chị ta, nhƣng không đủ sức,

không đủ chữ nghĩa và sự hiểu biết để gải bày.

Anh cục cựa trên ghế nhƣ có những con kiến nhỏ

bò vào đũng quần, lói nhói. Chai rƣợu đã cạn. Lụa

kêu bồi bàn mang chai khác. Tỏ ngăn lại, kêu nho

nhỏ trong cổ họng nhƣ ngƣời nghẹt mũi: “Thôi, đủ

rồi chị”. “Anh sợ à”. “Không”. “Vậy thì sao lại

ngăn cản niềm vui của tôi?”. “Không phải chuyện

vui, nghe buồn muốn khóc”. “Anh bạn đẹp trai của

tôi, anh uỷ mị thái quá đấy”. Im lặng hồi lâu. “Anh

đã biết mùi đàn bà chƣa hả?”. “Trời, chị!” Tỏ kêu

lên run rẩy. “Việc gì anh phải kêu phải run lên nhƣ

thế kia? Tối nay tôi sẽ cho anh biết mùi đàn bà là

thế nào. Tôi thấy nhiều thằng nhóc cứ trố mắt nhìn

xoáy vào những vùng cong trũng sau lằn vải các

cô gái nhƣ muốn lột trần ra. Còn anh thì nhìn tôi

một cách ơ hờ? Tôi đã kể cho anh nghe về cuộc

đời tôi. Tôi là một con điếm, một con điếm trong


sạch, tôi không phải là một trinh nữ hiến tế cho các

đẳng thần nữa rồi. Vậy thì việc gì anh phải hoảng

hốt?”. “Không, chị vừa là chị, là bà chủ đã vói tay

cứu em. Cái đó ngƣời ta gọi là…”. “Ý anh nói là

loạn luân chứ gì? Nhảm nhí”. “Tôi van chị”. Tỏ

chắp hai tay lại trƣớc ngực. “Anh nhảm nhí mà tôi

cũng nhảm nhí nữa. Có lẽ mình nên dừng để đầu

óc tỉnh táo, để cảnh sát không phát hiện một ngƣời

say lái xe trên đƣờng, phải không?”.

Lụa lái xe thật chậm, không mở miệng nói

câu nào suốt dọc đƣờng về. Tỏ liếc ngang thấy môi

chị mím lại, mắt đăm đăm nhìn về phía trƣớc nhƣ

thể chị đang nhìn vào vòng ngắm của tấm bia

chuẩn bị bóp cò. Vẻ căng thẳng ấy chuyền sang Tỏ

khiến anh tỉnh hẳn. Trong hai ngƣời, Lụa và anh ai

sẽ là lát bánh mì nằm gọn trong chiếc dĩa trên bàn

ăn? Lúc ngồi ở quán chị ta nói vật hiến tế? Vật

hiến tế là gì nhỉ, anh không thể nghĩ ra, không hiểu

đƣợc; mơ hồ rằng đó là sự mất lửng giữa vinh

quang và cay đắng, niền vui và nỗi thống khổ trộn

lẫn vào nhau?

Anh cảm thấy lòng mình thật trống trải.

Trống trải đến vô cùng vô tận.■

(Trà Vinh, tháng 7.2008)

_____________

(1) Dike, Aphrodite: nữ thần công lý, nữ

thần sắc đẹp và tình dục


Người Đàn Bà Bay Trên Mây

______________________________

Thông tin về việc bà Sáu Linh bị ngã từ

thềm nhà xuống sân lan nhanh nhƣ vệt dầu trên

mặt nƣớc. Đầu trên, xóm dƣới ai cũng hay. Mọi

ngƣời hớt hãi, ùn ùn kéo tới đông nghìn nghịt.

Ngƣời sau vin vai ngƣời trƣớc hỏi: Bị làm sao

không? Nghe nói té cái đùng. Té từ hiên xuống

sân. Té kiểu đó thì còn gì thân!... Tiếng ai đó trong

bọn rên lên: Thiệt vô phúc.

Vòng trong vòng ngoài lèn cứng. Họ ngồi

trên bờ sân, níu hàng rào bông bụt, đứng lố nhố

ngoài truông nhóng vào, cố sao cho cặp mắt mình

đƣợc chạm tới thân thể bà Sáu Linh, nhìn thật rõ

ràng sự thể bà ngã bổ nhào. Nhƣng chỉ chừng đó,

không ai biết đƣợc gì thêm, bèn quay ra bàn tán:

-Thằng Quảng mới lạ. Làm lớn thế, lắm tiền

nhiều của, quyền lực cùng mình không nuôi nổi

mẹ mà lại đổ lên vai thằng què.


-Đâu mình thằng Quảng, cả con mụ vợ “trời

đánh” của nó nữa?

-Con với cái!

-Tội thằng què.

Thằng què mà họ nói tới là đứa con trai út,

bị dị tật bẩm sinh từ nhỏ. Hai ống chân không khác

ống thổi lửa, khuỳnh ra tƣởng chừng không đủ sức

đỡ lấy tấm thân. Hai cánh tay bỏ thõng chƣa đụng

tới hông với những ngón cong vẹo và chiếc đầu

khác ngƣời khiến nó đƣợc tiếp đón với một thứ

tình cảm vừa thƣơng hại vừa kinh hãi. Chiếc đầu

càng lạ hơn: dài và lớn, gắn hai mắt nhƣ hai viên

bi quá cỡ, mỗi khi nhìn ai thì hút lấy nhƣ thôi

miên. Tia nhìn của thằng què sƣợt lên mắt ngƣời

đối diện gây sự lạnh giá, dờn dợn trên những phần

thịt da không thể che khuất cùng với cảm giác

buồn buồn tiếp liền sau đó; số khác, ít hơn, không

nghĩ vậy, mà thấy đó là tia nhìn hiền dịu nhƣ cặp

mắt Phật!

Thân hình kỳ dị ấy không thể là anh trai cày

nhƣ bao thanh niên khác trong làng. Còn đầu óc

thì không mụ mị, nhƣng không thể nghĩ đƣợc

chuyện gì lớn hơn ngoài việc nấu cơm, tắm giặt,

thắp nhang trên bàn thờ tổ tiên bất kỳ lúc nào nó

thích. Rất nhiều lần Quảng bàn với với mẹ “gửi nó

vào trung tâm xã hội để mẹ bớt cực”, nhƣng bà

Sáu nhất mực từ chối, nói: “Nó là núm ruột của

tao, không thể dứt bỏ nhƣ liệng vật thừa ra bãi rác”

Và bà đã nuôi nó cho tới khi mắt mờ, tai nghễnh

ngãng, lƣng còng xuống.


Giờ thì thằng què nuôi bà mẹ già chín mƣơi

com cóp nhƣ ngày xƣa bà nuôi nó, yêu thƣơng nó.

Nó đỡ mẹ ra thềm giếng thọc chiếc gáo sút cán vào

khạp nƣớc xối lên ngƣời, kỳ cọ; gội đầu mẹ bằng

nƣớc lá chanh, lá sả… lau chùi sạch sẽ; mùa lạnh

nó biết vùi những cục than hồng trong chậu tro đặt

dƣới chõng tre, kéo tấm mền đắp ngang ngực… Bà

đôi lúc cũng hứng chí giúp nó lặt mớ rau tập tàng,

đẩy que củi vào bếp lửa, ngồi canh nồi cá kho…

Hai ngƣời cứ thế vịn nhau qua ngày tháng. Và có

lẽ cũng không ai buồn nhớ đến Quảng, ngay cả

ngày giỗ cha.

-Không xong rồi – Ông Chín Cƣ từ trong

nhà vẹt đám đông đi thẳng ra sân, vuốt mồ hôi trán

thông báo - Bị nặng lắm, thầy Ba nói thế.

-Là sao?

-Tai biến chớ còn sao nữa!

-Sao không chở đi cấp cứu?

-Đợi mấy ông mấy bà nhắc. Kêu xe rồi chớ

sao không.

Nói và Chín Cƣ bỏ đi thẳng trƣớc sự ngơ

ngác của mọi ngƣời vì sự thể đến với bà Sáu quá

đột ngột. Họ chậc lƣỡi, hít hà tỏ rõ lòng thƣơng

với bà Sáu và cảm thấy gần nhƣ bất lực trƣớc sự

không may của ngƣời hàng xóm tốt bụng. Những

tiếng thầm thì cứ trôi đi cho đến lúc từ phía đầu

xóm có tiếng nổ phèn phẹt nhƣ tiếng khạc nhổ của

ngƣời ho lao.

Chiếc xe lam ba bánh xịt khói trờ tới. Mọi

ngƣời nép sát bờ rào tránh chỗ. Tiếng khóc sụt sịt


với dài theo sau bà Sáu đƣợc hai ngƣời đàn ông

khiêng trên đôi chân không ra chạy. Thằng què

bƣớc lủn củn sau mẹ đang nằm ngang trên đôi tay

vững chắc của ngƣời hàng xóm, mắt ráo hoảnh, vô

hồn nhìn mọi ngƣời.

Ngƣời lái xe tháo hai băng ghế ném lên mui

để lấy chỗ trải chiếc chiếu, đặt bà Sáu. Bà nằm

thẳng đơ. Mắt nhắm nghiền, bọt mép sùi ra chùi

chƣa thật sạch.

Thầy Ba la lớn:

-Vào nhà lấy chiếc nệm trải lên, sao lại đặt

bà cụ nằm trơ trọi trên sàn xe nhớp nháp thế này?

Cả chiếc mền nữa.

Tiếng than não nuột cất lên:

-Khổ thân bà già. Ai đời có con làm lớn mà

gần xuống lỗ không đƣợc hƣởng lộc.

Giọng già, rất già, phều phào cất lên:

-Con cái gì ba cái đồ đó.

Xe lại nổ phèn phẹt. Khói xịt đen một góc

truông kín cây dại và rác rƣởi. Chiếc xe khọt khẹt

rƣớn tới với nỗi nhọc nhằn đang rung lên trong

lòng xe theo từng cái xóc nẩy.

Tiếng máy nổ sừng sựt nhỏ dần, xa hút đâu

tận ngoài bìa xóm. Thằng què chắp hai cánh tay

ngắn cũn cỡn trƣớc ngực, giọng vô cảm:

-Không sao đâu. Má tui đang bay trên mây

mà.

*

Bà Sáu Linh ra đi trên chiếc xe lam rách nát

và trở về cũng trên loại xe ấy, không khá hơn. Hồi


bà nằm trên xe ra đi thế nào thì về vẫn vậy. Mắt

nhắm nghiền, thoi thóp thở không nói ra tiếng.

Miệng méo xệch một bên nhƣ có ngƣời lấy cây sắt

móc quai hàm bà kéo ngƣợc lên vậy. Năm On và

bà Hai Cọt, hai ngƣời đi theo bà Sáu ra bệnh viện,

kêu “bác sĩ lắc đầu chê”. Mọi ngƣời trong xóm lại

ùn ùn kéo tới thăm đứng chật một góc sân. Họ lật

tung đầu óc, cố moi trong hóc nhớ những kinh

nghiệm, bài thuốc dân gian cốt để giúp bà Sáu trở

lại nhƣ xƣa. Khốn nỗi có cả chục, cả trăm bài

thuốc nhƣ vậy, nên cuối cùng không biết phải nghe

theo sự bày vẽ của ai.

Bà nằm bất động trên chiếc chõng tre, ỉa đái

một chỗ. Thằng què vừa bƣng bô nƣớc tiểu ra chƣa

tới đầu hồi đã ngửi thấy mùi hinh hỉnh, tanh lợm,

vội vã quay lại, lóng ngóng thế nào cả bô nƣớc và

nó cùng ngã sóng soài trên nền đất. Hai cánh tay

quạt ngang chƣa qua khỏi đầu, giống nhƣ đang

quạt nƣớc trong đáy ao cạn. Nó ngạc nhiên nhìn bô

nƣớc màu xám cùng với thứ chất lỏng sền sệt,

vƣơng vãi lăn lóc bên cạnh, nhìn mẹ nhƣng không

khóc, chỉ ngạc nhiên tự hỏi, cớ sao mình lại có thể

ngã một cách dễ dàng nhƣ vậy?

Suốt ngày nó quanh quẩn bên mẹ. Ai bày gì

nó cũng nghe theo. Những bọc cây lá hàng xóm

mang đến chƣa nấu xong gói này, tiếp liền bọc

khác. Cứ thế chất đầy bàn nhƣ kho thuốc nam ở

trạm xá hợp tác xã. Và, nếu nhƣ những món thuốc

ấy có hiệu nghiệm theo nhƣ sự đoan chắc của

những ngƣời có tấm lòng, thì chỉ bằng ngần ấy, nội


hơi của nó xông lên cũng đủ làm bà Sáu tỉnh lại

đôi chút. Đằng này, hơi thuốc, nƣớc tiểu, phân rơi

vãi bám sâu dƣới nền đất ẩm thành thứ mùi nhƣ

mùi cháo cóc để lâu ngày! Đƣợc cái hàng xóm

không ai phàn nàn, bịt mũi quay đi. Trái lại họ

thay phiên nhau (lúc rỗi rảnh) lau rửa, mớm cháo

cho bà. Những đêm trời trong, trăng sáng họ kéo

tới ngồi chật sân, bàn về bệnh tình, về hậu sự cho

bà.

Thầy Ba là ngƣời am hiểu y học trong xóm,

ngƣời đầu tiên đƣa ra nhận định, chắc nhƣ xỏ dây

mũi trâu:

-Thím Sáu không thể nào bình phục đƣợc

đâu. Bị nhũn não. Chỉ là sống ngày sống bữa, nhƣ

cây già cỗi vậy, không hút nƣớc nổi nữa thì nghẻo.

Không lâu nữa đâu.

Tiếng Chín Cƣ lạp quạp do đôi môi thâm

đen đang kẹp cứng điếu thuốc vấn to bằng ngón

tay cái:

-Thằng Quảng không hay biết gì sao?

Không ai cho nó hay sao?

-Chắc có chớ sao không. Nhƣng do bận

việc tỉnh tà gì đó nên không về đƣợc.

-Ô hay, nó từ đất nẻ chun lên, từ trời rơi

xuống chắc? Một mình thằng què, cái thân nó lo

không xong huống hồ cõng bà mẹ già nằm ngay

đơ cán cuốc!

Xem chừng câu chuyện bàn tán có chiều

hƣớng xấu đi, thầy Ba lái sang phía khác:


-Bữa tôi đọc tài liệu nói về tác dụng của

nấm linh chi. Nó có thể chữa đƣợc chứng tai biến.

Tất nhiên là từ từ. Ngặt cái: nấm ở đâu, tiền ở đâu?

-Tui cũng có nghe. Nó chữa bách bịnh -

Một ngƣời nào đó từ phía sau gióng tới.

-Nghe đâu mắc gấp mấy chục lần sâm Cao

Ly.

Giọng bà Hai Bánh tráng the thé cất lên:

-Dƣới Tân Đông có bà già bị nhƣ chị Sáu,

trƣợt chân té xuống thềm giếng, tay chân miệng

mồm cứng ngắt, vậy mà thuốc thang gì cũng

không khỏi, chở tuốt vô Tây An có bà thầy xông

nhang xoa bóp, sờ mó đâu hơn tuần là khỏi liền.

Chín Cƣ nhổ nƣớc miếng đánh phẹt xuống

sân, ngay chỗ ông ngồi, nói nhƣ quát:

-Bá láp! Thời buổi này mà còn sờ với mó.

Khéo tin, nhảm nhí.

Bà Bánh tráng cố cãi, giọng càng nhọn nhƣ

chiếc kim may ghim vào màng nhĩ:

-Thì rành rành ra đó. Tui bày đặt ăn cái

giống gì? Có ông mới bá xàm bá láp.

Lời qua tiếng lại kéo trăng lên tới đỉnh đầu.

Cái lạnh giữa đêm bổ xuống khiến không còn ai đủ

sức để tranh thiệt hơn. Mọi ngƣời lại đứng lên, lục

tục kẻ trƣớc ngƣời sau quay về với tổ ấm của họ.

Căn nhà và góc sân trở lại vắng lặng. Thằng què

kê ngay chiếc giƣờng bố cạnh chõng mẹ, thỉnh

thoảng đập muỗi bem bép. Tiếng đập nghe thật

yếu trong đêm sâu.


Bệnh tình bà Sáu Linh ngày càng xấu đi.

Tấm thân của bà giờ nhƣ con cá lép phơi khô. Hai

hốc mắt sâu hoắm, tóc rụng gần hết. Chân tay nhƣ

que củi mục. Chòm xóm đã gắng đến mức cuối

cùng, nhƣng thuốc đổ không vào, cháo không trôi

qua khỏi cổ họng làm mọi ngƣời nghĩ ngay đến

khu đất cạnh bầu nƣớc Cò Ma. Duy nhất có một

ngƣời không tin bà Sáu sắp sửa ra đi là thằng què.

Nó vẫn tin mẹ sẽ sống đời với nó, sẽ phụ nó lặt

rau, chụm lửa… Ánh mắt nó vẫn dờn dợn lạnh và

vô cảm; vẫn nghĩ rằng bà đang bay trên tầng mây

xanh. Và một ngƣời khác là thằng Quảng vẫn

không hề về thăm mẹ lấy một lần. Nó đang bận túi

bụi công việc tỉnh tà nhƣ cách nói của chòm xóm.

Nhƣng thằng Quảng trong ánh mắt, suy

nghĩ của mọi ngƣời chƣa phải là thằng vô ơn, bội

nghĩa và bất hiếu. Thế nào Quảng cũng về làng,

dẫu hơi muộn, còn kịp nhìn thấy mẹ thoi thóp thở.

Và Quảng về thật. Ông về thăm mẹ trên

chiếc xe bóng lộn.

Từ đầu xóm, ngƣời ta có thể nhìn thấy chiếc

xe chạy chậm trên đƣờng đất gập ghềnh. Bụi bốc

mù phía sau cùng đám trẻ con chạy bám theo.

Tiếng máy nổ xè xè nghe còn nhỏ và êm hơn tiếng

cối xay quay lúa trên con ngỗng gỗ rào rào, cọt

kẹt. Nhốn nháo, ầm ĩ cả một góc làng mùa tháng

Ba là lũ trẻ con, vì lần đầu tiên chúng mới đƣợc

tận mắt nhìn thấy chiếc xe đen trùi trũi. Chúng

căng mắt tìm phía bên trong, nhƣng chỉ thấy khung

kính màu đen, bốn bánh xe và đám bụi mù bốc lên


cao. Chúng vừa chạy bám theo vừa reo hò, vui nhƣ

đám rƣớc hội. Xe tới cây da Xà, không thể chạy

đƣợc nữa vì đƣờng hẹp, hang hố lồi lõm, mặt

đƣờng băm nát bỡi những súc gỗ lậu kéo lia qua

trong mùa bão lũ, găm xuống. Anh tài xế còn trẻ

bƣớc xuống, đi vòng ra sau lom khom ngƣời mở

cửa bên trái, lại chạy vòng sau đít xe mở cửa bên

phải. Hai ngƣời một nam một nữ, kẻ trƣớc ngƣời

sau lần lƣợt nhoài ngƣời ra khỏi khung cửa thấp

hẹp. Họ đều là trung niên. Ăn mặc sang trọng,

khác với đám dân làng chỉ có bộ bà ba và pyjama

để dành ăn cƣới, ăn giỗ. Ngƣời đàn ông mập nung

núc. Ngƣời đàn bà mặc robe hoa màu xanh, mang

kính đen, tay trái xách chiếc bóp đầm, môi và

móng tay màu đỏ chói. Bà vịn vai chồng, gần nhƣ

ngã cả nửa thân ngƣời lên tấm vai rộng, khó nhọc

bƣớc trên đôi giày cao gót. Họ đi thật chậm nhƣ đi

dạo. Thỉnh thoảng bà vợ níu tay chồng dừng lại,

thở: “Em nói rồi, anh về một mình cũng đƣợc mà.

Vào đƣợc tới trỏng, có khi cẳng em bị trẹo chớ

chẳng chơi”. Ông chồng suỳ suỳ: “Còn mấy bƣớc

nữa thôi”. Bà vợ ngó chồng nhƣ kiểu gái già đƣa

mắt ngó anh trai tơ: “Em mệt thấy mồ”.

Cuối cùng thì vợ chồng Quảng cũng lọt qua

chiếc cổng tre xiêu vẹo, đứng lọt thỏm trong chiếc

sân gạch cũ nát, đất trồi lên nhiều chỗ, cỏ dại mọc

tràn. Cả hai đứng ngó quanh quất hồi lâu mới bƣớc

lên thềm. Hàng xóm nghe nói Quảng về, lại vội vã

kéo nhau chạy đến, không phải để cầu cạnh, xum

xoe mà thực bụng muốn nhìn tận mắt ông quan


đầu tỉnh, vốn là con dân làng này ra thể nào.

Quảng gật đầu chào mọi ngƣời theo cung cách

lãnh đạo, không thân không sơ; chẳng mặn nồng

vồn vã mà cũng không ra lạnh nhạt. Dân làng

không hề để ý bỡi họ không còn đầu óc đủ tỉnh táo

để nhận xét. Ông ta có chào bằng những cái gật

đầu mà không hề mở miệng cũng đã quí lắm rồi.

Vả lại, thực lòng, bụng dạ họ cũng mừng. Mừng vì

Quảng về sẽ có cách gì đó tựa phép màu để giúp

bà Sáu thoát cơn hiểm nghèo; chí ít, bà cũng mở

đƣợc mắt, nhìn mọi ngƣời chung quanh với nụ

cƣời hiền cố hữu. Dẫu sao sự có mặt Quảng vẫn

còn hơn thằng què với ánh mắt dờn dợn vô cảm

luôn quấn quanh mẹ.

Hai vợ chồng vừa bƣớc lên thềm đất, thì

ngay sau đó bà vợ nhƣ bị điện giật, ngƣời rung lên

rồi quay ngoắt lại, bụm miệng, bịt mũi chạy nhƣ

ma đuổi ra phía vƣờn cây xơ xác. Bà ta nôn oẹ liên

hồi, giống mấy bà đang ốm nghén.

Quảng chạy theo, đỡ hai vai vợ:

-Em làm sao vậy? Có sao không để nói chú

Chánh đƣa em về.

Ngƣời vợ hất tay Quảng ra khỏi vai trƣớc

khi oẹ lần nữa, rõ dài:

-Em đã bảo rồi. Anh về một mình có làm

sao đâu. Sao lại đèo bòng cả em. Em đến chết mất.

-Thôi mà, phận dâu con dẫu có khó chút

vẫn phải có mặt, không khéo xóm làng chê trách.

Với lại lọt tới tai ngƣời khác thì sống thế nào?


-Mặc xác, em không biết. Em không thể

nào chịu nổi cái mùi hôi thúi nhƣ xác chết để rữa

lâu ngày thế kia.

-Em nói gì vậy? Thôi nào, đi vào kẻo…-

Vừa nói giọng dỗ dành vừa đỡ vợ nhƣng nhất định

bà ta không chịu bƣớc lấy nửa bƣớc.

Quảng đành quay vào nhà một mình. Cái

mùi hôi đến lợm giọng khiến ông có cảm giác trạo

trực khó chịu, nhƣng cố dằn lại và ngồi xuống

chiếc ghế gỗ thừ ngƣời ra nhìn về phía thân ngƣời

nằm tù hụ trong tấm mền ngã màu vàng ố. Quảng

không nghĩ rằng đó là mẹ mình, một ngƣời phụ nữ

cứng cáp, đã từng một mình gánh gần tạ gạo thay

chồng đi dân công; một mình đội mƣa mang thuốc

men ra khu cho anh em, luồn lách qua các đồn

bót…Nỗi thƣơng xót ào tới bất chợt nhƣ cơn trốt

đẩy ông đứng bật dậy, chạy lại cầm tay mẹ. Bàn

tay lạnh ngắt, chỉ có lớp da bao quanh khúc xƣơng

lỏng. Quảng lật chiếc mền ra, tấm thân dán sát

xuống tấm nệm mỏng. Tất cả đều lạnh lẽo, bốc

mùi. Quảng nắm vai thằng què:

-Mẹ nằm nhƣ thế này bao lâu rồi?

Thằng què mở nụ cƣời vô cảm và ánh mắt

dờn dợn lắp bắp:

-Mẹ đang bay trên mây đấy.

Ông thở hắt ra. Hơi thở đó nửa giống nhƣ

biểu lộ sự bất lực, lòng hiếu thảo nửa nhƣ xua đuổi

cái mùi khó chịu xa khỏi ngƣời ông. Quảng ngó

lên bàn thờ trống trơ; tấm ảnh cha hoen ố không


nhận ra mặt mũi và bát hƣơng đầy chân nhang đỏ

màu máu, nguội lạnh.

Một tia chớp vụt loé sáng trong đầu Quảng

khiến ông rụt tay khỏi lớp da bọc lạnh lẽo, quay ra

chiếc bàn long chân ngoài hiên, nơi một số đông

ngƣời đang đứng ngồi nhóng vào, dõi theo từng cử

chỉ của Quảng. Ông khẽ khàng ngồi xuống, lấy

giọng thật nhỏ nhẹ:

-Thƣa cô bác, trƣớc, vợ chồng tôi cảm ơn

cô bác đã giúp đỡ, chăm sóc mẹ tôi. Tôi có lỗi là

không về sớm hơn. Mong cô bác thứ lỗi. Công

việc dày kín, không thể tách ra mà đi đƣợc. Nay

mẹ cũng gần đất xa trời, nhƣng còn nƣớc còn tát;

xin cô bác để vợ chồng tôi đƣa mẹ về dƣới, đƣợc

ngày nào hay ngày ấy.

Những ngƣời hàng xóm thở phào, thầm

nghĩ: “Có thế chớ. Dẫu gì cũng mẹ”. Mọi ngƣời lại

xúm nhau bàn. Kẻ xuôi ngƣời ngƣợc, nhƣng thảy

đều với cả tấm lòng dành hết cho bà Sáu. Họ

không mong gì bà bình phục nhƣ xƣa. Nhƣng nếu

có ra đi thì cũng ra đi một cách thanh thản, bên

con cháu, bên dâu một cách ấm áp. Không ai nói

ra miệng, nhƣng ngƣời nào cũng thầm khen phải,

xử sự nhƣ vậy là hợp lẽ trời, hợp đạo lý làm ngƣời.

Thầy Ba và Chín Cƣ là hai ngƣời luôn sốt sắn bởi

tình nghĩa và tấm lòng bà Sáu dành cho họ trong

những lúc khó khăn. Một trong hai ngƣời nói:

-Chú nói chí phải. Dƣới tỉnh dẫu sao cũng

sẵn thuốc, sẵn thầy. Biết đâu phƣớc đức tổ tông để

lại, thím mau lành bịnh.


Giọng Quảng nhỏ nhẹ:

-Dạ, cảm ơn mấy chú.

Bỗng dƣng Chín Cƣ nhƣ chợt nhớ ra điều

gì, vỗ trán:

-Uở, hồi nãy thấy thím…

Quảng hơi bối rối, nhƣng cũng trấn tỉnh lại

ngay:

-Dạ, cô ấy bị cảm cúm mấy ngày nay. Hồi

sáng tôi kêu ở nhà nhƣng cô ấy không nghe, nhất

định đòi về thăm mẹ.

Sắc mặt Chín Cƣ bổng trở lạnh, nói hờ

hững:

-Ờ hén, hèn chi…

Thầy Ba nháy Chín Cƣ, Quảng không nhìn

thấy, tiếp tục giọng thảm não:

-Năm trƣớc kìa, cô ấy kêu để đƣa cụ xuống

chăm sóc, có mẹ có con; để trên này một mình

thằng Sanh không kham nổi, nhƣng nó không chịu,

cả cụ cũng không bằng lòng. Nói thế nào cũng

không nghe. Đành để vậy.

Chín Cƣ lơ đãng ngó lên mái rui ễnh cong

nhƣ muốn rụng, miệng lại kêu “ờ hén” khiến thầy

Ba dùng chân mang dép nhựa tái chế đạp mạnh lên

mu bàn chân trần Chín Cƣ đau điếng. Ông thở

đánh phào, đứng lên:

-Chú nói cũng phải. Làm con… - và bỏ đi

thẳng. Thầy Ba xớ rớ một lát cũng về theo. Bóng

những con ngƣời chòm xóm “tắt lửa tối đèn có

nhau” lần lƣợt khuất sau truông rậm. Quảng nhƣ

ngƣời tỉnh ngủ, đứng vụt dậy bƣơn ra vƣờn. Vợ


ông vẫn ngồi gục mặt, hai tay bụm kín miệng mũi

mà nếu có ai đó vô tình nhìn thấy thể nào cũng

nghĩ vợ Quảng đang ngồi khóc vì thƣơng mẹ

chồng. Quảng bƣớc tới, ngồi xuống cạnh vợ.

-Mình đƣa bà cụ về dƣới đó.

Vợ Quảng trừng mắt:

-Đƣa xuống làm cái giống gì? Trƣớc sau bà

cụ cũng mất. Cứ để trên này có tiện hơn không,

xuống dƣới ai lo, bộ anh tƣởng tôi là con hầu

phỏng?

Quảng cúi thấp, nói nhỏ gì đó vào tai vợ.

Mặt mũi bà ta dãn ra:

-Vậy mà em không nghĩ ra. Anh thì có khác

– Nói và bà ta níu tay chồng đứng lên nhƣ thể

trƣớc đó chƣa hề có điều gì ghê gớm xảy ra.

*

Thẩm là đứa cháu họ phía bà Sáu. Nhà

nghèo, đông con nên chỉ học đến lớp Năm phải

nghỉ. Bà Sáu thƣơng tình, đƣa về nuôi, cho ăn học

tiếp nhƣng chƣa qua hết lớp Chín, không học nổi

nữa, ở nhà phụ bà chuyện vƣờn tƣợc bếp núc. Nó

là đứa thật thà, giỏi giang. Trong nhà, ngoài sân,

dƣới bếp…đâu đâu cũng đều gọn gàng, ngăn nắp.

Một lần về thăm mẹ, vợ chồng Quảng thấy vậy,

nằn nì bà Sáu cho nó về ở với mình. Bà nghĩ bụng,

dẫu sao ở với Quảng, miếng ăn, giấc ngủ ngon

hơn, quần áo lành lặn hơn, nên bằng lòng, dù trong

bụng không muốn xa nó.


Vợ Quảng đúng là loại phụ nữ tinh đời.

Đánh giá về con ngƣời, sự việc hiếm khi sai. Thẩm

không có biệt lệ dƣới con mắt ngƣời phụ nữ lõi đời

này, nên trở thành nhân vật phụ tin cẩn của hai vợ

chồng. Công việc của Thẩm chỉ lau dọn phòng ngủ

hai ông bà và phòng khách, nhận thƣ, quà cáp, trả

lời khách đột ngột tới thăm khi cả hai vắng nhà.

Tất cả mọi chuyện khác đã có hai ngƣời phụ nữ

khác, đều là bà con gần bên vợ. Cuối mỗi tháng

hoặc hơn thế, Thẩm đƣợc giao chở những thùng

mì tôm, thùng sữa cũ mèm mà nặng nhƣ vác bao

lúa trên quê, đến tiệm Tân Cẩm Hƣng rồi quay về,

chỉ có vậy. Nhiều khi nó cũng thắc mắc tự hỏi “gì

mà lắm mà nặng thế” nhƣng chƣa lần nào tự ý hé

ra coi trong đó là những gì, bởi bà Quảng luôn

miệng dặn: “Ở nhà này chỉ biết làm, chớ tọc mạch

hỏi han hay làm bất kỳ điều gì mà không đƣợc

phép”.

Chính vì cái tính thật thà ấy mà bà Sáu nằm

bệnh viện hơn tháng nay, Thẩm không hề hay biết.

Cho đến buổi sáng nọ, hai ông khách đi trên xe

con sang trọng gọi chuông. Thẩm mở cửa. Ông

khách khẽ chào, lịch sự:

-Xin lỗi, chúng tôi đến thăm bác gái.

-Thƣa, bà đi vắng từ sáng sớm ạ!

Cả hai ngƣời khách đều ngạc nhiên, vẻ mặt

nửa mừng rỡ, nửa thất vọng:

-Bác đã bình phục rồi à, xin chúc mừng!

-Sao ạ? Bà tôi có làm sao đâu ạ?


-Cô nói… - Ngƣời khách chƣa hết ngạc

nhiên, và nhƣ nhớ ra, vỗ trán – Là chúng tôi hỏi

thăm mẹ của anh Quảng kìa.

-Là bà Sáu? Có làm sao đâu. Ở tận trên quê

chớ có bao giờ xuống đây đâu.

Bây giờ thì sự ngạc nhiên không phải hai

ông khách lạ mà đang chuyển dần qua Thẩm. Hai

ngƣời khách ngơ ngác nhìn vào mặt nhau, ngƣời

nọ muốn hỏi ngƣời kia, nhƣng câu hỏi đột ngột

biến mất khỏi đầu họ. Một trong hai ngƣời lấy từ

túi áo ra mẫu giấy nhỏ màu xanh, chìa ra cho

Thẩm:

-Cô làm ơn đƣa cho anh chị Quảng. Chúng

tôi sẽ gọi điện thoại sau – Nói và hai ngƣời chào

Thẩm lần nữa trƣớc khi đóng sập cửa xe.

Tấm danh thiếp in bằng tiếng nƣớc ngoài.

Tiếng Anh. Vì học dốt nên nó cũng chỉ đọc, hiểu

đƣợc mỗi chữ the và chữ and cùng tên họ không

dấu của ngƣời đƣa thiếp. Chắc có sự nhầm lẫn. Nó

tự nhủ vậy và thôi không buồn tra vấn nữa.

Sau “sự cố” hai ngƣời khách lạ Thẩm mới

để ý đến vẻ mặt của ông bà Quảng. Ông thì hốc

hác hơn xƣa. Bà ngƣợc lại, bộ mặt khó đăm đăm

với lũ kẻ ăn ngƣời ở đã rụng mất đâu đó ngoài

đƣờng. Càng bất ngờ hơn khi Thẩm nghe lỏm câu

chuyện của hai vợ chồng trên sân thƣợng, lúc

Thẩm đứng bên trong những tấm lƣới đen phun

thuốc định kỳ cho những giò phong lan treo kín

nửa góc sau.

-Sao em không thấy thằng Thành…?


-Em đi mà hỏi nó.

-Anh mới lạ. Chính lúc này mới biết đƣợc

đứa nào tình nghĩa, trung thành. Cái hồi nó chạy

chức giám đốc, sao em thấy hình nhƣ ngày nào nó

cũng xum xoe bên anh? Còn nữa, con mụ Ngàn từ

hóc núi đƣa về giữ chức quản lý dự án ngon ơ

cũng không thấy đâu?

-Anh mệt mỏi quá lắm rồi. Em mà cứ chắc

lép, vỡ lở ra thì đẹp mặt lắm đấy! Em cũng biết cả

rồi. Có thuốc thần mẹ cũng không khỏi. Ngƣời ta

tới thăm hỏi đã là quí. Em còn bày vẽ, gợi ý linh

tinh - Miệng nói vậy nhƣng bụng nghĩ khác.

Những Thành, những Ngàn kéo lƣớt qua đầu ông

nhƣ đèn kéo quân, những hình nhân chạy vòng

vòng, không tách khỏi nan tre.

-Em chỉ muốn giúp anh thôi. Đây là dịp để

anh biết ra ai là ai.

Họ còn nói gì nữa nhƣng thấp giọng, không

nghe ra. Vả lại điều Thẩm muốn biết là bà Sáu. Bà

ngã bệnh, nhƣng ở đâu thì không thể lần ra. Còn

những mẫu đối thoại qua lại giữa hai ngƣời, Thẩm

nghĩ chắc là công việc cơ quan, không liên quan

đến tình hình bà Sáu. Nó muốn bƣớc ra khỏi mành

lƣới đen, hỏi rõ ràng cớ sự. Nhƣng muộn mất rồi.

Họ đã đứng lên, bƣớc xuống cầu thang.

Lúc hai ông bà dùng xong bữa cơm chiều

(hiếm khi họ ăn cơm nhà), đang ngồi uống nƣớc ở

phòng khách sáng choang, lộng lẫy, nó định hỏi

chuyện bà Sáu thì có chuông điện thoại reo. Bà

Quảng thong thả với lấy chiếc điện thoại đƣa cho


chồng. Quảng một tay xỉa răng bằng que tăm nhọn

tay kia áp chiếc điện thoại một cách hờ hững vào

mang tai. Những âm thanh lít nhít trong máy, đến

bà vợ ngồi bên cũng không thể nghe ra điều gì.

Kịp khi ông Quảng quăng bừa cây tăm lên mặt

bàn, giọng hớt hãi:

-Sao? Anh bảo sao? Đƣợc… đƣợc rồi… Tôi

đến ngay.

Bà vợ níu cánh tay chồng:

-Gì vậy anh.

-Hình nhƣ mẹ mất rồi…!

-Bà ấy làm sao mà chết đƣợc? Rõ khéo…

Công chuyện chƣa xong…

Chính miệng ông Quảng nói ra và lỗ tai

Thẩm thì không thể nghe lầm. Phích nƣớc đang

cầm trên tay suýt rơi xuống sàn. Trần nhà nhƣ

xoay vòng vòng, kéo theo bà Sáu bay quanh nóc.

Bà chết thật rồi. Nƣớc mắt nó ứa ra. Bao nhiêu ý

định với bà, nó không thực hiện đƣợc và vĩnh viễn

không thể thực hiện. Tấm lụa màu mỡ gà bà

Quảng cho nó cất kỹ dƣới đáy túi xách, ống ngoáy

trầu bằng bạc, chai dầu gió xanh và củ sâm thừa

ông Quảng vất trong giỏ rác nó lƣợm lên, phủi

sạch, cất kỹ… tất cả sẽ đƣợc gói lại, sẽ đƣợc mang

về biếu bà khi có dịp. Vậy mà… Thẩm có cảm

giác nhƣ ngón tay mình đang bị dần nát nhũn cho

đến khi đứt ra, máu không chảy nhƣng đau nhức.

*

Đám tang bà Sáu Linh đông. Rất đông. Lễ

viếng phải kéo dài hơn thời gian lão hoà thƣợng


chùa Diên Pháp ghi trong mảnh giấy trắng gấp làm

tƣ. Phòng khách biến thành phòng tang lễ. Ảnh bà

Sáu phóng to trong khung viềng đen. Nhìn bà Sáu

thấy lạ, trẻ hơn đến vài chục tuổi, không thể nhận

ra, duy nhất có đôi mắt là hiền hậu nhìn khách

viếng tang với tấm lòng rộng mở. Họ lâm râm

trƣớc bàn thờ. Bà từ bên trong khung kính nhìn ra.

Khói nhang nghi ngút. Những vòng hoa viếng đặt

kín gian phòng. Trên bàn thờ, chiếc khay xƣa cẩn

ốc xa cừ đặt bên giỏ trái cây, chất chồng những

phong bì phúng điếu dày cộp. Sau những cái vái

lạy trả lễ, bà Quảng, đứng xế bên hông chồng lại

thò tay lên khay, đỡ lấy những chiếc phong bì và

cho vào chiếc túi xách đặt ngay dƣới chân mình.

Thằng con trai từ nƣớc ngoài về, mặc bộ vét đen,

đầu bịt khăn tang luôn lúc lắc thân ngƣời. Bên

cạnh là cô bạn gái trông bộ dạng không phải là con

gái Việt. Thỉnh thoảng nó rút khăn tay lau mắt.

Không hiểu nó thƣơng bà nội hay vì khói nhang

cay xè và khách viếng đông đảo trong không khí oi

nồng mùa Hạ?

Lễ viếng kéo dài khá lâu khiến bà Quảng có

vẻ mỏi ngƣời khi cứ phải đƣa tay tới lui liên tục.

Cuối cùng thì một ngƣời đàn ông tóc hoa râm

đứng ra đọc điếu văn. Ông Quảng từ trong bàn thờ

bƣớc ra nói mấy lời cảm ơn trƣớc khi ông thầy lễ

nhảy nhót loi choi, miệng ê a làm lễ di quan.

Chiếc quan tài phủ kín hoa dịch ra từ từ.

Nhƣng đôi chân nhƣ chân rết đƣa lên thả xuống

đều đặn hai bên hông quan tài, nhịp nhàng bò ra


tới chiếc xe tang đang chờ sẵn ngoài đƣờng. Một

rừng ngƣời và rừng vòng hoa sáng rực đoạn đƣờng

dài. Những chiếc xe con nối đuôi nhau nhƣ một

cuộc diễu hành, thật chậm…

Những ngƣời hiếu kỳ đứng hai bên đƣờng

kiễng chân nhìn theo đoàn xe tang có một không

hai trong thị xã nhỏ này. Lấp trong đám đông lố

nhố kia, có ngƣời đàn ông mặc bộ bà bà trắng,

chân đất, môi thâm sì ngậm chặt điếu thuốc vấn đã

tắt ngúm tự lúc nào. Níu một bên hông vạt áo trắng

là một thằng ngƣời dị kỳ. Đầu to và dài. Hai mắt

tròn to hơn viên bi quá khổ, tay chân khuỳnh, ngắn

cũn cỡn. Nó ngơ ngác nhìn theo đoàn xe khuất tít

tận trên ngả Bảy, rung rung vạt áo ngƣời đàn ông

có đôi môi thâm: “Coi kìa, má đang bay trên mây

kìa”.■

(Tuy Hoà, tháng 3.2008)


Vòng Trắng Bay

_____________________________

Từ tấm bé, anh chƣa bao giờ đƣợc ở trong căn

phòng rộng rãi, tiện nghi nhƣ thế này. Chiếc

giƣờng đôi phủ tấm trải trắng tinh, phía dƣới là

chiếc mệm mút lò xo. Gối hoa đầu giƣờng. Dƣới

đuôi tấm màn cuộn tròn nhƣ chiếc gối ôm. Anh để

nguyên áo quần nằm lên. Nằm lên và nhún. Cảm

giác êm ái nhƣ thể tấm thân anh là sinh vật bé nhỏ

bám cánh diều chao lƣợn trên không. Nhún một

hồi, anh nằm im, ngó qua phía hông vách tƣờng.

Chiếc tủ đứng bóng đến độ soi thấy cả bộ mặt đen

sì của mình. Bộ bàn thấp có hai ghế đẩu hai bên

với ấm chén, phích nƣớc. Sát cạnh là chiếc ti vi đặt

trên chiếc tủ con kèm theo máy điện thoại màu

trắng. Ngó lên cao chút nữa, đụng trần là máy điều

hoà nhỏ, thở êm nhƣ tiếng thở của vợ con anh


trong giấc ngủ sâu. Anh nằm yên lắng nghe và

nằm yên nhìn ngó. Anh mở miệng cƣời với riêng

mình, nụ cƣời xếch ngƣợc có những cọng râu lởm

chởm bên trên móc lên.

Đúng là từ trên trời rơi xuống. Cái mảnh

giấy hoa từ trời rơi xuống đụng phải anh: báo cáo

điển hình nông lâm kết hợp. Anh chả biết cái con

mẹ gì về nông lâm kết hợp khi ông Khang cầm tờ

giấy xoay tròn thành nhiều vòng trƣớc mắt anh với

niềm phấn kích: “Sƣớng nhở, chú đƣợc vi vu ăn

chơi rồi, sƣớng nhở”. “Giỡn hoài”. “Thiệt chớ sao

lại đi giỡn với chú? Ngƣời ta ghi tên mời chú hẳn

hoi đây này?”. Anh cầm tờ giấy ráp từng chữ, lầm

nhẩm đánh vần rồi trả lại. “Không đi đâu cả, còn

vƣờn cà phê chƣa tƣới”, anh vung vẩy cây cào cỏ

trong tay. “Cà phê cục kii…ít”, ông Khang rít lên

nhƣ con rắn lục ăn đêm. “Ngƣời ta mời thì cứ đi.

Mất mát chi”, vợ anh bƣng rổ rau đi ra phía khạp

nƣớc vừa nói. Giọng nói thật tròn, rớt theo sau.

Trƣớc chuyến đi một tuần, mấy anh quay

phim mò về. Chiếc xe 4 bánh đen trùi trũi nhƣ con

trâu mộng nhà ông Tổng đỗ xịch trƣớc cổng, đứng

yên. Chiếc xe đứng tại chỗ bất động chứ không

chồm lên lƣng những con trâu khác, không rƣợt

đuổi những con trâu khác suốt buổi. Bầy chó ùa ra

sủa găng gắc và thụt lùi theo từng bƣớc chân của

bầy ngƣời bƣớc tới. Mấy đứa con đứng khép bên

cửa nhìn đám ngƣời vác những giá đỡ ba càng,

giây nhợ, túi xách từ dốc ngƣợc lên, sợ hãi.


Họ chào anh. Anh cũng gắng gƣợng nở nụ

cƣời có những chiếc râu lởm chởm trên mép xách

lên. Họ kêu chúng cháu là đoàn làm phim và hỏi

anh đủ chuyện. Anh hụt hơi trả lời, lƣỡi miệng líu

quíu. Anh cảm thấy mình giống nhƣ thời khắc mấy

chục năm trƣớc, Ban quân quản gọi anh kê khai

chuyện lính tráng, hỏi tại sao không vô bƣng mà đi

theo địch, mấy lần đốt nhà dân, bao nhiêu bận hãm

hiếp, cƣớp bóc.... Anh vừa nói vừa thở phì phì nhƣ

trâu kéo cày giữa đồng nắng buổi trƣa. Họ lại kêu

anh đƣa lên cánh rừng, giả bộ rong cành nhánh

những cây keo lá tràm, xoài mít thiếu chút nữa

phập luôn bàn tay trái; cầm cuốc xới xới mấy gốc

cà phê; lại kêu đứng cạnh đàn bò đàn dê, hốt nắm

cám quăng xuống ao cá, lại quay về nhà đứng cạnh

chuồng gà, bơm nƣớc tắm heo trong khi vợ anh

bƣng thau thức ăn đổ vào máng. Những con heo

béo nung núc vừa mới ăn xong giờ cứ đứng

nghếch mõm ngó đám ngƣời ăn mặc sang trọng

nhƣ muốn hỏi: Các ông định đƣa tụi tôi vào lò mổ

ngay lập tức sao. Trong khi đó đám trẻ con đứng

lố nhố dƣới chân dốc, nhóng cổ nhìn với lên,

không dám xán lại gần.

Xong việc, vợ anh bƣng lên mâm thu đủ

chín. Mọi ngƣời vừa ăn vừa khen ngọt. Anh thanh

niên nhƣ là cấp trên của bọn họ, ngƣời thấp lùn,

mắt ti hí, trán ngắn, giọng nói đớt đát; ăn xong

miếng thu đủ, đứng dậy ra vƣờn ngó trời nhìn đất

chán, chậm rãi bƣớc tới gốc mít, đƣa tay mân mê

quả mít đang bốc mùi thơm nhƣ thể một thứ của


lạ. Những ngón tay nung núc vuốt ve, sờ nắn trái

mít nhƣ đang xoắn vào đôi vú căng cứng của

ngƣời thiếu phụ. Anh nhìn thấy và hiểu ra. Hiểu ra

rồi xách rựa dựng sẵn ở góc phên chặt liền một lúc

sáu trái đủ cho sáu ngƣời, khệ nệ bƣng để bên

hông xe. Anh cƣời hì hì, giọng cầu tài: “Chút quà

lấy thảo, loại mít dừa lai nghệ thơm ngọt nhƣ

đƣờng phèn”. Họ bắt tay nói cảm ơn chú và thêm:

“Trƣa mốt nhớ mở máy ra coi chú nhé!”.

Chiếc xe nổ máy, lao xuống dốc thật nhanh

chỉ kịp để lại vệt khói đen vất vƣởng trên vạt cỏ

bên đƣờng. Tiễn bọn họ có tiếng gù gù của con cu

cƣờm, tiếng lẹt chẹt bầy sáo nâu và tiếng chim

chèo bẻo gióng từng tràng dài nhƣ tiếng phèng la.

Tất cả những âm thanh ấy phát ra đâu đó trên

những chỏm cây cao, không ai nhìn thấy.

Họ đi rồi mà anh chẳng hiểu ra làm sao, cho

tới bữa thấy mình vung vẩy trên máy, đứng khép

nép bên sân nhà, căn nhà ba gian vách phên tre

mái lá nhƣ chực ngã bổ nhào trƣớc màn hình, run

run giơ cao chiếc rựa, vung nắm cám, đƣa vòi

nƣớc qua lại trên lƣng đàn heo…Anh không hiểu

mình đang nói gì, làm gì chỉ thấy hình ảnh mình

bay chập chờn trên mặt kính rồi tắt phụt, chuyển

qua những đoạn khác, của ngƣời khác. Anh ngẩn

ngơ muốn kéo níu lại lần nữa, nhƣng tắt mất rồi,

qua mất rồi. Mấy đứa con anh xem hết đoạn phim

kêu lên: “Cha thiệt ngộ”, rồi bỏ chạy xuống đồi,

chắc chúng lội suối mò cá mƣơng, bắt cua đá.

Nhanh thật, anh thầm nghĩ. Mới cách bảy tám năm


thôi, ngọn đồi này còn um tùm lùm bụi, dây leo

chằng chịt mà giờ đã thành khoảnh, đã có tiếng

chân ngƣời khua động. Tiếc là con Mực không còn

để nó vẫy đuôi cùng bọn trẻ chạy xuống suối, sục

sạo trong rừng cây.

Ông Khang quần ống thấp ống cao, dựng

chiếc xe đạp không phanh, hai bàn đạp là hai que

sắt nhọn hoắc, bên cây đỏ, trái mọc từng chùm từ

sát mặt đất treo ngƣợc lên giữa thân, hùng hục leo

lên mấy bậc đá, mặt mũi đỏ gay, mồ hôi nhỏ thành

giọt :

“Thấy không, tôi đã bảo rồi mà. Chú ăn nói

đƣợc lắm. Lên hình đẹp lắm. Cả xứ này chỉ mỗi

mình chú là đƣợc lên ti vi đấy thôi nhé! Ông chủ

tịch, ông bí thƣ đừng hòng. Sƣớng nhở?

Anh ngó ông Khang, ông Khang ngó anh:

“Sao vậy?

Anh định nói “làm sao coi lại hình của

mình chạy trên mặt kính ti vi”, nhƣng anh kịp

dừng lại khi thấy ông Khang chìa tờ giấy ra.

Cầm tờ giấy trong tay, không mở, anh xoay

qua trở lại. Ông chủ tịch nông dân xã có tên Khang

nhổ phẹt bãi nƣớc bọt xuống nền đất:

“Cái con mẹ nhà chú. Là đƣợc đi chơi xứ

ngƣời, đi báo cáo điển hình. Có ai đƣợc ƣu tiên

nhƣ nhà chú không, hở?

Anh gãi đầu:

“Nhƣng tôi có biết báo gì đâu. Ông để

ngƣời khác đi đi.

Ông chủ tịch Khang phồng má:


“Chú ngu thế!

Anh chìa tờ giấy ra:

“Kệ, ngu chịu ngu. Tôi chả biết viết sao, nói

sao. Với lại cà phê đang kỳ tƣới? Má cu Lít nói

mùa này cà phê mà trúng sẽ cho ông mƣợn để sửa

lại cái nhà.

Ông chủ tịch điên tiết:

“Cái củ kee…ẹc, đ. cần, rồi chìa cuộn giấy

trƣớc mặt anh: Này, ngƣời ta viết sẵn cho chú rồi.

In chữ bự chảng nhƣ trứng vịt nhà chú ấy. Từ nay

tới ngày đi, bữa nào cũng lôi ra đọc, đọc vài ba

bận để khỏi bể dĩa khi đứng trƣớc cử toạ…Cả tỉnh

chỉ mình chú biết không? Phải mang tiếng thơm về

cho tỉnh, cho huyện, cho xã và cả hóc xó này, hiểu

chƣa? Chú mà không đi thì đừng hòng ở lại cái hội

này. Lính tráng cái con mẹ gì chú. Chƣa chi đã rụt

cổ nhƣ rùa!

Ôi quan trọng vậy sao? Anh run lên. Thà đi

chặt cây, vác đá từ núi cao coi bộ còn dễ chịu hơn

cái bửng cầm tờ giấy, đánh vần trƣớc đám đông xa

lạ. Xấu hổ chết. Học hành năm ba chữ, đủ để làm

con tính cộng trừ tới số trăm, giờ kêu đứng trƣớc

đám đông đọc báo cáo. Chết mất. Chết mất thôi!

Lo lắng, bồn chồn chán rồi cũng nguội lạnh

để giờ này anh nằm lăn trên tấm nệm trắng tinh,

mát và ngột ngạt. Mùi thiu úng trong phòng khiến

anh ngột ngạt. Bất giác bàn tay trái đụng phải

chiếc giày còn dính dƣới gót chân nứt nẻ. Anh cởi

quai đƣa lên tận mũi. Mùi thơm da thục xộc vào.

Đôi giày mới nguyên. Đôi giày vợ anh hộc tốc cỡi


xe ba chục cây số, xuống chợ thị trấn mua về khi

nghe ông chủ tịch nông dân nói nhƣ ra lệnh “chú

phải đi thôi”. Lần đầu tiên sau hơn ba mƣơi năm

mới lại có dịp xỏ chân vào đôi giày, anh cảm thấy

vƣớng víu, nhƣ bị hành khổ. Giờ thì đôi giày cùng

anh ở trong căn phòng sang trọng. Ngƣời nằm trên

giƣờng êm, giày thì dƣới sàn lát gạch hoa. Nó có

cảm thấy thoải mái nhƣ anh vừa phát hiện thứ mùi

lạ kia không? Cả hai thật nhỏ bé. Nhỏ bé đến vô

cùng.

Đến hơn ba mƣơi năm sau, anh lại vƣớng

phải của tội nợ này, nhƣ lần đầu tiên anh bị xỏ

chân vào đôi giày da mà đám bạn lính kêu “bốt đờ

sô”. Ba chục ký nào cơ số đạn, quân trang, quân

dụng thêm chiếc mũ sắt đến năm ký và cây súng

tám ký còn nhẹ hơn cây cày vác vai. Nhƣng đôi

giày thì không thế. Nó nhƣ đôi cùm, riết lấy đôi

bàn chân anh trai cày suốt tháng này qua năm

khác, đôi bàn chân đã từng để trần dẫm nát những

tảng đất trên đồng ruộng, làm cho mặt đất rên siết,

run rẩy. Gót chân nứt của anh đã ấn không biết bao

nhiêu dề đất nát nhão nhƣ cháo đang sôi ùng ục

trong nồi.

Cái thời ấy đã xa quá là xa, nhƣng mỗi khi

chợt nhớ anh không khỏi phì cƣời: “lính tráng cái

nƣớc mẹ gì nhà chú” nhƣ ông Khang vẫn hay văng

ra mỗi khi không hài lòng về anh trong những

chuyện vụn vặt. Nƣớc mẹ gì. Thật là không nƣớc

mẹ gì. Hai năm lính là hai năm giặt giũ, nấu cơm,

bƣng nƣớc cho hết ngƣời này đến ngƣời khác. Ai


nói sao, bảo sao anh cũng nghe theo. Nghe theo và

lẳng lặng thi hành nhiệm vụ. Thằng Sáu Trớt, binh

nhất, dân Quảng Ngãi, hơn anh một cấp mỏng nhƣ

tờ giấy vấn thuốc, còn hô: “Nghiêm! Binh nhì Ba

Đọt chạy qua kia cầu mua ly cà phê đá cho qua

coi. Anh đứng nghiêm chào, hô “tuân lệnh” và

chạy vụt đi. Vậy đó, chỉ còn thiếu vo tròn cục giấy

chùi đít cho binh Trớt là đủ. Anh phì cƣời, kêu lên:

Nhảm nhí.

Nhảm nhí thật. Cuối cùng đời lính của anh

là ra đứng gác cầu. Cây cầu dài chừng sáu chục

thƣớc, bắc qua con rạch ken dày lục bình. Mới

nhìn, nó nhƣ bao chiếc cầu khác, không có gì đặc

biệt. Nhƣng cấp trên thì bảo: Cậu mà gà gật để tụi

Việt cộng đội lục bình đặt mìn phá sập cầu thì cậu

bị xử bắn ngay tấp lự. Mẹ cứt, sập một cầu chứ sập

cả trăm cầu ông đây chẳng màng. Anh nói thầm

cho riêng mình nghe và ôm súng bƣớc tới, dựa vai

cầu nhìn xuống: đến cá còn dính râu, vƣớng kỳ thì

tía thằng Việt cộng nào dám mò về? Anh lấy mũi

súng gõ leng keng trên thành cầu. Tiếng leng keng

nghe vang, dòn nhƣ tiếng lục lạc đeo cổ bò. Ừ nổ

thì cứ nổ, ông cóc cần. Nó mà nổ tung thì ông về

cày đồng, về mà ôm cái mông nung núc tròn lẳng

của vợ. Sƣớng đời. Cƣới nhau hơn tuần là đi. Chƣa

mùi mẽ gì nhiều nhƣng lúc nào anh cũng nhớ cái

mông tròn. Nhiều đêm anh gối đầu lên ba lô mà cứ

ngỡ nhƣ đang gối trên mông vợ, choàng tay xoa

xoa đụng nhằm phải chiếc ca nhôm lạnh ngắt. Mở

choàng mắt thấy mình đang nằm trong giao thông


hào tối thui, dƣới đũng quần hình nhƣ bầy cóc cọt

vừa mới khạc nhổ bãi bọt nƣớc lên đó… Trời ơi,

sao lại cứ phái đánh nhau, bắn nhau làm gì cho

nhọc sức? – Có lần tiếng kêu bật lên thành câu hỏi

u ám trong đầu.

Một ngày anh đứng gác ba tiếng, có khi

hơn. Đó là lúc lũ bạn lính đổi phiên nhƣng cố tình

ngồi nán lại, lê la quán nƣớc bên kia cầu, kêu thêm

xị rƣợu, cà phê có cớ tán tỉnh cô chủ quán. Mấy

bận anh cũng ra ngồi đó. Ngồi và nhìn hàm răng

trắng, miệng cƣời tƣơi nhƣ bông mắc cỡ quấn quít

bên bờ ruộng… để nhớ vợ, nhớ cái mùi chua chua

nồng nồng từ nách vợ xông lên rồi lại xách súng

quay về trại. Anh cuống cuồng trong nỗi nhớ thoi

thóp ngăn cách giữa cây cầu sắt và những con rạch

đan chéo nhau, những cánh đồng ngút mắt. Ƣớc

chi mà bỏ đƣợc cây súng, dẫm chân lên cánh đồng,

cầm chui cày, hả họng ví thá đôi trâu. Nhƣng con

sông và những con rạch thì đang chắn ngang trƣớc

mặt, còn quê nhà thì xa tít mù xa.

Khói trên mặt sông la đà. Đám lục bình dập

dềnh đang thở khói. Một vùng khói trắng buổi tinh

mơ. Đàn cò đang chao lƣợn thành hình vòng cung

phía cánh đồng lung trƣớc mặt. Những đọt dừa

nƣớc màu xanh sậm dính vào mảng da trời lờ mờ

buổi sáng sớm, vẽ thành đƣờng viền mỏng dẹt tít

tắp. Anh xách súng đứng lên, chƣa kịp đặt chân

lên mố cầu, chƣa kịp chúc mũi súng gõ leng keng

trên thành sắt để tƣởng tƣợng đó là tiếng lục lạc

trên cổ bầy bò, thì chiếc cầu bùng lên, hả họng


khạc ra cột nƣớc cao nhƣ cục đờm từ cổ họng phọt

ra, xô anh ngã sấp trên đƣờng sỏi ƣớt sƣơng đêm.

Đũng quần ƣớt nhẹp và mùi thúi trộn lẫn với khói

đạn đè vít cả ngƣời anh dán sát mặt đất. Chừng mở

đƣợc mắt, chỉ thấy hai bờ mênh mông những dề

lục bình ngã nghiêng, rũ rợi. Hàm răng trắng, nụ

cƣời tƣơi tắt phụt bờ bên kia, đàn cò hốt hoảng bay

lên la điếng, đƣờng vòng cung gãy khúc, trời nhƣ

sắp sập… Sau đó, cả mƣời một ngƣời trong tiểu

đội gát cầu đụng lƣng nhau trên nền đất lạnh, bốn

bề là tƣờng đá và hình nhƣ cả những vòng trong

vòng ngoài kẽm gai quây tròn bên ngoài…

Đôi giày chết tiệt siết chặt đôi ống chân.

Đếm ngày và đêm trong bóng tối, trong thứ mùi

hôi thúi ám vào thịt da và nghĩ tới ngày bị mang ra

khu đất trống. Đoành một phát, tim gan óc phổi

khạc ra cục đờm trắng đỏ trộn lẫn. Đó cũng là kiểu

đánh nhau? Anh rùng mình nghĩ tới ngày đó đến

độ đầu óc đông cứng.

Những ngày bị giam giữ khiến anh nhƣ

ngƣời mụ mị, nhƣng hai bàn tay với mƣời ngón

thô ráp của anh dân cày thuở trƣớc bổng dƣng biến

thành thứ chân của loài rít rừng nhƣ có phép lạ.

Chúng đụng tới đâu da thịt dãn ra, các khớp xƣơng

dãn ra. Cả tiểu đội tù chìa lƣng, chìa chân cho

những chân rít kia bò bám. Họ rên lên với những

cơn khoái cảm co giật liên hồi… Đám chân rít kia

đã cứu anh và lần nữa lại đẩy anh xuống vực sâu.

Đầu tiên là ngƣời lính đƣa cơm, đến trung đội

trƣởng đến các sĩ quan chỉ huy. Anh nhƣ Thái


thƣợng lão quân từ trời rơi xuống. Mƣời ngón tay

của Thái thƣợng đã làm cho các bà cong rút ngƣời

lại, đổ ập lên ngƣời anh và lần nữa đẩy anh xuống

vực đen ngòm. Lại bóng tối, lại đá nhám và hơi

đồng sắt. Phép lạ của những chân rít kia không đủ

sức để hơi sắt bớt lạnh, để bóng tối bay đi…

Tiếng gõ cửa. Giấc mơ hồi tƣởng khép lại

giống nhƣ nút chai bị nhét chặt. Anh xỏ giày, mở

cửa. Lọ hoa lung lay trên đôi tay thon muốt. Miệng

cƣời với về phía anh. Đôi mắt cũng nở nụ cƣời rớt

nghiêng lên mặt anh. Cô ta bƣớc khẽ khàng, đặt lọ

hoa lên bàn, gật đầu chào. Nụ cƣời khép lại sau

cánh cửa khép rất nhẹ. Anh ngẩn ngơ nhìn tấm

rèm màu mỡ gà, ngẩn ngơ nhìn cánh cửa liền khít

với gờ tƣờng. Bóng ngƣời thiếu phụ thƣớt tha vừa

mới đó đã biến mất nhƣ thuở nhỏ nghe kể chuyện

liêu trai. Đúng là anh đang sống trong mơ. Vẫn nụ

cƣời bên kia cầu. Vẫn cái dáng thon thả. Và hơn

hết là cánh cửa khạc ra cục đờm trắng khi ngƣời

thiếu phụ đã khuất phía sau, giống nhƣ mấy mƣơi

năm trƣớc chiếc cầu sắt đã khạc ra. Căn phòng kín

bƣng, chỉ có anh đang nằm trên giƣờng và đôi giày

dƣới sàn.

*

Ông trƣởng đoàn đẩy cửa bƣớc vào trong

khi anh vẫn nằm thõng chân xuống sàn nhà.

-Nhớ rừng và mông bò cái rồi hả?


Câu hỏi giống chiếc cầu gãy. Khuôn mặt

non choẹt ngó quanh. Bất giác những cọng râu kéo

xệch nụ cƣời ngƣợc lên khiến anh bật dậy.

-Ông đọc thuộc bản báo cáo chƣa. Nhớ

đừng có vấp váp, lộn tùng phèo nhá?- Nói và ông

ta khép cửa.

Mẹ cha cái lão Khang, anh phì phì trong cổ

họng không thành tiếng. Việc anh làm có nƣớc mẹ

gì đâu mà rùm beng lên thế này? Những dòng chữ

nhảy múa trên tờ giấy trắng. Mở miệng đọc nó cứ

sậm sựt nhƣ có chiếc lò xo móc hai môi lại với

nhau. Anh quay ra oán trách ông chủ tịch nông dân

xã, oán trách đám quay phim. Chớ chi không có lũ

ngƣời đáng nguyền rủa kia thì giờ này anh đã gối

đầu lên rễ cây trong bóng râm mát vƣờn rừng nhà,

thở khói phì phèo, ngó những tia nắng xiên qua

cành lá rung lợn cợn chói mắt, những tia nắng gãi

lên ngƣời, vuốt ve lên má mũi anh. Rồi tối đến,

chờ cho đứa con say giấc, anh lại đƣa tay ra xoa

xoa vào mông vợ, bồng vợ trên đôi tay khoẻ, bƣớc

nhẹ ra sạp tre dƣới gốc cây đỏ…Ba Đọt thở dài,

hất cuộn giấy nằm lăn bên hông nhƣ ngƣời bạn bỏ

quên lâu ngày, anh lim lim mắt, lơ mơ với bức

tƣờng trắng toát trƣớc mặt.

Từ ngày cây cầu bay lên. Mƣời ngón tay

thành chân rít rừng thì cuộc đời anh cũng thay đổi.

Hai năm làm binh nhì không mất đi chất cày đồng.

Tám tháng cải tạo càng thôi thúc anh quay về với

chuôi cày. Chuôi cày không rên lên nhƣ các bà

phu nhân, nhƣng mặt đất thì rên lên bỡi anh nhào


xới liên tục, không kịp thở. Thẻo ruộng nhỏ vừa

gặt xong lại thấy đậu lún phún. Hết đậu đến bắp,

đến lúa quay mòng mòng. Đất mỏi mệt mà sức trai

nhƣ anh thì không thể dừng. Thẻo đất nhỏ gục đầu

lạy anh. Còn anh thì chắp tay vái mấy vái và vĩnh

biệt những hòn đất trắng hếu, vĩnh biệt ông trƣởng

thôn tháng nào cũng gọi anh lên trình diện hỏi anh

đã cộng tác với CIA sao không khai báo, đốt nhà

dân bao nhiêu bận, hãm hiếp bao nhiêu phụ nữ, trẻ

em… Lần đầu anh són đái cả quần. Những bận sau

cũng bao nhiêu câu hỏi đó anh chợt hiểu ông ta chỉ

kiếm cớ nhờ anh đốn bụi tre, cuốc rõng đất, kéo

nƣớc tƣới vƣờn cây không mất tiền công. Anh vái

và nhổ nƣớc bọt, xách rựa đi qua hết ngọn núi này

đến quả đồi khác. Con Mực lốc thốc chạy theo,

lƣỡi thè dài nhƣ cái nhún vai lắc đầu của ngƣời

thân trƣớc một thằng ngƣời điên. Chiếc rựa rên lên

dƣới mƣời ngón tay thằng điên. Ngọn đồi cũng rên

lên. Anh lại nhào xới, lật tung từng tảng đất nâu.

Mặt đất nâu rung rung nhƣ cái giật nẩy thịt da cô

gái, sau này là vợ kế bị những chân rít chạm phải.

Ba Đọt cuồng lên. Đất sôi ùng ục… Cánh rừng lúp

xúp bị anh vạt trắng đến cả thú ăn đêm, cóc nhái

sâu bọ cũng đâm oán. Sau đó quả đồi mênh mông

phủ kín cơn cuồng bằng những cây đậu cây bắp

nằm khép bên tán keo, xoài mít…Cơn khát đất và

khát cây chẳng mấy chốc hóc xó mịt mù xa cũng

có những cặp mắt ngó tới. Con Mực thôi thè chiếc

lƣỡi dài có đốm đen mà sủa vang động cả cánh

rừng khiến đàn chim hoảng sợ bay lên, la quang


quác. Những bàn chân vạch lá tìm lối đi. Lối đi

bằng sợi chỉ nhỏ lâu thét thành lối mòn rộng. Đám

nậu nguồn xuất hiện. Có già có trẻ. Có nam có nữ.

Họ đổ xuống nền đất những gạo mắm muối. Họ

cõng đi những trái mít trái xoài và đàn gà sinh sôi

nhanh nhƣ đám mối bìa rừng. Lối mòn lớn dần

khiến lòng anh trống hoang hoác, khiến anh nhớ

không nguôi chiếc mông tròn ngún nguẩy và mùi

chua nồng từ nách vợ đã vĩnh viễn bay lên trời

cao. Đó là ngày mà tất cả mọi ngƣời đều hoảng

loạn, kéo nhau chạy, bỏ cả nhà cửa ruộng vƣờn mà

chạy. Những dây ngƣời đu bám trên xe. Đoàn

ngƣời gồng gánh trèo đèo lội suối mà chạy. Phản

xạ dây chuyền kéo vợ anh lao theo bầy ngƣời lúc

nhúc đó. Mấy chục ngƣời bấu trên chiếc sõng nan

vƣợt ra cửa biển. Vợ anh lao lên. Cửa biển nhƣ

miệng con mãng xà há rộng mồm và nuốt chửng

mọi ngƣời. Vợ anh trôi đâu đó trên chiếc lƣỡi dài

đỏ hoét màu máu, chìm lút trong bụng con mãng

xà. Ngày ra trại, anh chèo chiếc sõng nhỏ căng mắt

tìm kiếm dƣới đáy sông, nhƣng dân phƣờng chài

nói: Họ chìm nghỉm và bay đi rồi. Chắc vợ anh

cũng đƣa tay ra bấu vào chiếc cầu sắt để bay lên,

anh nghĩ vậy và thôi không bơi sõng tìm kiếm nữa.

Nhƣng sau đó thì đụn lên thành nỗi hoài nhớ khắc

khoải đêm ngày trong anh. Cơn cuồng khát đất,

khát cây giờ thành thứ cuồng khát hơi hám phụ nữ.

Nhƣng trong đám ngƣời vạch lối thành lối mòn

không có ai có chiếc mông tròn nhƣ vợ anh, không

ai có hàm răng trắng và nụ cƣời tƣơi nhƣ cô hàng


nƣớc bên kia con rạch nhỏ! Con Mực bây giờ đã

già lắm rồi, tiếng sủa không còn trong nhƣ tiếng

lục lạc đeo cổ bò khua rổn rảng. Những âm thanh

xa gần, lúc đầy vun cao thành ngọn, lúc lƣng nhƣ

khạp gạo nhô đáy vồng lên trống trơn khiến anh

vừa hân hoan chờ đón vừa cảm thấy đau xé bóp

thắt ruột gan. Bốn bề núi non với con sông nhỏ vắt

qua, với tiếng côn trùng muôn thú về đêm, tiếng

chim muông ban ngày nhƣ những chiếc chỉa ba

nhọn hoắc xuyên qua ngực. Anh chới với. Ba Đọt

đã quên mất cả họ chới với. Con chó già ngƣớc

mắt nhìn anh, nhìn lối mòn toang hoác kia lõm

những vết lăn!

Đôi mắt đục mờ của con Mực không lâu

sau đó khép lại. Vĩnh viễn khép lại. Ba Đọt hoá

thành ngƣời cô độc giữa cánh rừng mênh mông.

Còn vết lăn thì sâu thêm, rộng thêm ra nhƣ một

thứ định mệnh đƣợc báo trƣớc.

Đó là một buổi sáng tháng Mƣời. Đang

ngồi trên ngạch cửa vót những sợi mây mảnh, anh

bỗng nghe tiếng bƣớc chân khẽ khàng đặt trên nền

đất trƣớc căn chòi lệch về một phía. Chiếc rựa trên

tay anh rụng xuống. Nền đất ngay chỗ anh ngồi

bổng rung oằn khiến tay chân anh cũng rung theo.

Ngƣời phụ nữ đứng trƣớc mặt anh, chiếc gùi đè

nặng trên lƣng khiến ngực cô ta nhô cao, nhọn

hơn, mông vồng lên nhƣ sắp thành vò đất nung.

Cô gái cúi xuống đặt chiếc gùi lên hiên thềm. Một

chút da trắng trên ngực lộ ra. Đôi vú phập phồng.


Anh nhƣ sắp nổ tung lên trời cao nhƣ ngày nào

chiếc cầu sắt bay lên.

Cô gái mở nụ cƣời chào anh, hỏi mua

những thứ anh có và bán lại những thứ anh cần.

Những gói bột ngọt, can rƣợu, nƣớc mắm… nhập

nhoàng trƣớc mắt lộ vùng ngực màu trắng, đôi vú

nhô cao trong cái nhìn cuống cuồng của anh. Mặt

trời tháng Mƣời chìm lấp trong đám mây dày mà

sao anh cảm thấy nhƣ có những tia nắng xiên qua

ngƣời, nắng lƣớt qua đỉnh đầu. Ngƣời anh nóng

rực.

Cô gái lại nở nụ cƣời đúng thời khắc lùm

mây đen tuôn tràn những giọt nƣớc từ trời cao, ầm

ầm nhƣ thác đổ. Mƣa dầm dề. Mƣa từ sáng tới trƣa

không tạnh. Nƣớc trắng xoá trên lối mòn dẫn lên

đồi. Nƣớc gầm réo ở đoạn cong vắt qua trƣớc mặt

nhà. Mái tranh oằn cong đƣa mặt hứng từng mảng

nƣớc dày đổ ập xuống. Nƣớc bắn tung toé trên sân

đất. Nƣớc níu những cành cây cong sát gốc, chôn

chân hai ngƣời trong căn lều trống hoác.

Mƣa tiếp tục giam hai ngƣời bên bếp lửa.

Nồi cơm sôi ùng ục. Cô lật vung, cầm đũa sơ. Anh

thẫn thờ cời mớ than đỏ. Cô nhắc nồi cơm vần lên

đống than. Anh lóng ngóng bƣng xoong cá suối

kho cả tuần đặt lên ba ông táo ám đen. Cô vói tay

cho thêm củi. Tiếng nổ lách tách. Lửa đỏ đít nồi.

Trái tim anh dƣờng nhƣ cũng bắt đầu đỏ lên. Anh

cảm thấy mùi da thịt đàn bà đang bay tới, từ từ, rất

gần.


Mƣa không dứt. Trời tối dần. Lại vào bếp.

Trái tim anh sắp nổ ra, còn cô thì điềm nhiên đứng

dựa phên cáo nhìn mƣa, nhìn con sông nhỏ dƣới

chân đồi nƣớc ngập mênh mông, thì thào:

“Không xong rồi.

“Không xong rồi – Anh thẫn thờ lặp lại, vô

thức.

Nƣớc đụn lên, cao vồng, lấp lửng chân dốc.

Ngọn đèn chao qua lại mấy bận rồi tắt ngấm. Ba

Đọt trở vô mò tìm hộp quẹt. Bàn tay mát rợi níu

lại: Không cần. Tiếng nói thoát ra nhƣ hơi thở nhẹ

khiến anh sững sờ, bối rối. Bàn tay anh ấp lên. Giờ

đến lƣợt anh run bắn, chứ không phải thẻo ruộng

nhỏ, quả đồi đã từng run bần bật dƣới bàn tay anh.

Căn chòi nhỏ rên từng cơn trong đêm mƣa. Những

vạt tre mò o cũng rên lên. Tiếng rên của đất trời,

của căn chòi và vạt tre móc hai ngƣời lại với nhau

thành vợ thành chồng. Thật bất ngờ và đơn giản.

Ba Đọt vừa mới đọc hết hai chữ “kính

thƣa”, lƣỡi bắt đầu líu lại, mắt hoa lên, mồ hôi nhỏ

giọt nhƣ khởi đầu của những hột mƣa dông đầu hè.

Anh nhắm mắt, lắc lắc đầu, định thần lại: mẹ cha,

mình không ngán chiếc cầu bay lên, không ngán

óc phọt ra, không ngán tiếng “đoành” chờ đợi suốt

mấy tháng trời… sao lại sợ những dòng chữ cứ

nhảy múa nhƣ lũ ngƣời điên nhảy choi choi trên

sân khấu, miệng gào rống thế kia? Anh nhắm mắt,

lắc đầu lần nữa, nhƣ thể cái lắc đầu của con cọp

sau giấc ngủ và ném phạch cuộn giấy trên mặt bục


gỗ, bụng bảo dạ “không xong rồi”. Chợt anh nhớ

đến vợ, nhớ bộ ngực trắng, hai núm vú đỏ và nhỏ

nhƣ quả cau chín; nhớ chiếc mông tròn. Ba Đọt e

hèm:

-Kính thƣa… tôi là Ba Đọt, Trần Đọt, quê

quán… giờ ở xứ mà dân trong vùng kêu hóc Bà Tó

... – Ba Đọt miên man kể lể tông tích, kể lể công

việc làm từ tấm bé cho đến tận bây giờ, “…những

rừng cây, đàn bò dê, gà vịt, ao cá… hàng năm

kiếm khá bộn tiền. Đƣợc vậy là nhờ vợ tôi. Má

thằng cu Lít có cái đầu, nghĩ ra nhiều chuyện lạ.

Còn tôi có tay chân mạnh nhƣ ông Ầm (1), không

chịu nghỉ yên. Nghỉ một chút lại thấy ngứa ngáy,

cái đầu vợ sai cái tay, cái tay bắt cái chân chồng

phải bƣớc tới. Ngồi yên một chỗ không chịu thấu,

giờ thành ra vậy. Với lại hồi đó mà ông trƣởng

thôn không hành khổ thì giờ này chƣa chắc tôi ở

cái hóc xó kia. Có tiền rồi, đỡ cực. Định bụng xây

cái nhà, mua ti vi, kéo điện lên. Nhƣng dòm lại

thấy nhà hàng xóm túng thiếu kêu vợ cho bà con

mƣợn, bày cho cách làm nhƣ tôi đã làm. Nhiều

ngƣời làm đƣợc, nhƣng cũng có lắm ngƣời thất

bại, tôi kêu vợ đƣa tiếp, vì có làm ra tiền mới trả

đƣợc nợ cho mình chớ… Mọi ngƣời kêu vợ chồng

tôi nhân từ. Tôi có biết mẹ gì nhân từ. Thấy họ khổ

nhƣ hồi xƣa tôi khổ thì giúp, chớ nhìn họ lội trong

bùn sình coi sao đặng… Kính thƣa, dạ tôi có sao

nói vậy. Tôi không muốn đi, nhƣng ông Khang cứ

bắt tôi phải đi, không đi thì ổng doạ đuổi tôi ra


khỏi hội nông dân… Thƣa, tôi kể tới đây là hết. Ba

Đọt xin chào…”

Tiếng vỗ tay rào rào không dứt, mỗi lúc

một to, dài nhƣ đoạn đƣờng từ nơi hội trƣờng này

về tới ngọn đồi đang ở. Anh thấy loáng thoáng

những bó hoa bƣớc lên, ấn vào tay anh. Anh

choàng tay ôm hết những bó hoa trƣớc ngực. Màu

sắc sặc sỡ làm anh hoa mắt, bối rối. Lần thứ hai

anh bối rối sau cái ngày mƣa dầm xối xả. Ba Đọt

bƣớc xuống chỗ ngồi với những tràng vỗ tay với

kéo anh về phía họ.

Suốt cả đêm, tai anh chỉ nghe tràn tiếng vỗ

tay, mắt anh toàn thấy những cánh hoa rực rỡ.

Những ly rƣợu chúc tụng nhau buổi chiều, khiến

đầu óc anh quay cuồng, cả thân ngƣời nhƣ cánh

hoa sao xoay tròn xuống thấp rồi lại bay ngƣợc trở

lên, chao lƣợn chập chờn quanh ngọn đồi cây có

con sông nhỏ vắt ngang qua.

Nửa khuya, cổ họng khô rát, anh bật dậy

kéo bình trà pha sẵn từ trƣa hôm qua, kê vòi tu một

hơi dài. Cơn khát hạ xuống, nhƣng ngƣời thì nóng

ran. Anh cởi áo quần vào phòng tắm, nƣớc nóng

phun xuống làm anh giật thót ngƣời, né qua một

bên đứng nhìn vòi nƣớc chảy rào rào. Anh lại lầm

bầm trách cái lão Khang chết tiệc. Mấy trăm cọc

tiêu và mẫu cà phê đang kỳ tƣới. Chúng cũng đang

nóng, khát khô cành lá. Ba Đọt không tài nào ngủ

lại đƣợc. Anh thao thức và nhớ vƣờn đồi, nhớ đàn

bò, nhớ con Bĩnh, con Quạp sắp đẻ nay mai, nhớ

cả chiếc mông của vợ, trái cau chín đỏ, sạp tre mò


o bên gốc cây đỏ và những ánh sao lấp loá trong

tàn cây dòm xuống chỗ hai ngƣời… Anh miên

man nhớ về chốn xa, nhƣ thể căn phòng này là nơi

giam hãm anh suốt đời.

Dòng sông vắt qua nhƣ một vành cong

trắng loá trong tâm trí. Cả cơn mƣa và dòng sông

đùn lên cao, thật cao.■

(Huế, tháng 5.2008)

_______

(1) Ông Ầm: tên của một trong những lá

của bộ bài chòi nam Trung bộ. Dân quê hay gọi

ông Ầm để chỉ cho ngƣời đàn ông thô kệch, có sức

mạnh nhƣng đầu óc mụ mị, khô đặc.


Chân Dung Tự Vẽ

____________________________

Ba Xanh đấm tay xuống bàn đánh rầm, trợn

mắt:

-Nói rồi, nhứt định tao không gả mày về

nhà đó.

Cô Mai tựa bậu cửa, khóc thút thít, không

có phản ứng nào rõ rệt. Ba Xanh liếc nhìn cô con

gái, vờ đƣa tay lên quai ấm nhƣ thể chuẩn bị rót

nƣớc ra chén, hoặc sắp lia chiếc ấm trà về phía cô

con gái cứng đầu, lú lẫn trong thứ tình yêu không

do ông lựa chọn.

-Mày có biết nhà đó thế nào không? Thằng

cha nó, Tƣ Nghĩa ấy, vốn là tay đãng tử, giang hồ

tứ chiến. Ỷ có vài ba chữ Tây trong đầu không coi

ai ra cái giống gì. Thằng chả đi “du học” tận Sài

Gòn, nhƣng té ra là học nghề hớt tóc với lại nhảy

đầm và làm tay sai cho địch. Về xứ mở cái mỹ

viện gì đó lép nhép nhƣ đít vịt, chuyên rờ mông, rờ

ngực mấy con me Mỹ và gái bán Bar, kỳ thực đấy

là ổ gián điệp, cung cấp tin tức để triệt hạ các cơ

sở của ta. Lại còn con mụ vợ của nó nữa, con mẹ

thằng Hậu, cậy có chút nhan sắc, nhỏng nhảnh coi

đám thanh niên làng lép nhẹp dƣới đôi guốc sơn

của con mẻ.


Nói một thôi dài, Ba Xanh có vẻ nhƣ khô cổ

thực sự, lật bật nghiêng miệng vòi rót nƣớc. Nƣớc

chảy lóc róc, âm thanh nghe nhƣ mấy cục sạn tự

khua trong chiếc lon sắt. Ông ngửa cổ uống một

hơi hết sạch, đặt chén xuống bàn. Khu chén chạm

vào mặt gỗ nghe cộc một tiếng đanh khô. Ông ngó

mặt con, nạt:

-Khóc gì mà khóc. Chấm dứt! Không yêu

thƣơng gì cái đồ bá xàm bá láp, cái giống mèo mả

gà đồng đó. Nó cũng khuôn đúc nhƣ thằng cha và

con gái mẹ nó thôi, cộng với cái lý lịch đen thui!

Làm ăn gì? Khổ. Khổ cả đời con ạ.

Cô Mai ôm mặt khóc hu hu chạy vụt ra sân,

băng qua vƣờn cây, ra ngồi tuốt ngoài góc rào kín

bƣng những lùm bông bụt. Cô vò nát chéo áo, đƣa

lên miệng cắn nhƣ thể cái chéo áo kia là kẻ thù

ngăn cách mối tình của cô với Hậu.

Chỉ còn một mình ông ngồi lại trên chiếc

đẩu láng bóng mồ hôi, trên vách cao là hình lãnh

tụ bị nƣớc dột từ mái làm nhòe lệch nửa miệng và

phía mắt trái gần nhƣ bị chọt thủng có chút xíu

nƣớc mắt vƣớng bên khóe, nghiêm nghị nhìn

xuống. Không còn ai để trút cơn giận khiến ông

ấm ức nhƣ ngƣời không hoàn thành nhiệm vụ cấp

trên giao phó.

Ba Xanh nhớ lại thời trai trẻ, thời mà ông

và Tƣ Nghĩa học cùng một lớp. Hết bậc tiểu học,

thằng Nghĩa và con Mai thi đậu vào trƣờng công,

còn ông thì lủi thủi ra trƣờng tƣ. Tƣ hay công thì

chẳng tội nợ gì, cũng không có gì đáng nói. Điều


khiến ông phát cuồng là ngày ngày, hai đứa đạp xe

đạp sóng đôi tới trƣờng, nói cƣời coi bộ tâm đắc.

Thằng Nghĩa đƣợc tiếp cận làn da trắng bông bƣởi,

cặp mắt biếc và hai lúm đồng tiền, làm ông đau

nhói lên những ghen tị lúc mỗi dày thêm nhƣ

những đám mây mùa đông sà xuống thấp. Không

chịu nổi, ông luôn tìm cớ gây sự với thằng Nghĩa.

Có lần ông chặn xe nó ngay đầu con mƣơng nƣớc

dẫn ra đƣờng lớn; định tát mấy cái vào mặt cho hả

giận, nhƣng vô phúc nó biết chút võ, mới chỉ nhào

vô, định xô Nghĩa té xuống đất rồi đè lên, thụi vào

mặt mũi, bẻ cốp tay chân thì nó đã né sang bên,

quét ngang bàn chân nhẹ nhàng đủ làm ông té lăn

cù xuống mƣơng nƣớc. Vậy là Ba Xanh này thua,

ông thừa nhận. Nhƣng thực tế ông vẫn có thể

thắng keo khác. Đó là mới vào năm học Đệ Ngũ,

ông kêu học không nổi nữa, “cha mẹ cƣới vợ con

làm ăn!”. Hƣơng Bổn trợn tròn mắt, ngạc nhiên:

“Mới chừng ấy tuổi mà vợ con. Mày định lấy ai?”.

Ba Xanh gãi đầu, ấp úng: “Con cũng 17, 18 rồi”.

“Ai không biết mày 17, 18? Nhƣ nhà nẫu thì đã thi

đít lôm, ra làm sở Công chánh, Lục lộ hay chí ít

cũng ông giáo, làng xóm kêu thầy Ba, giáo Ba có

sƣớng đời không? Mà mày định lấy ai?”. “Dạ, con

Mai con bà Tƣ Bủng bán bánh bèo chỗ chòi mòng

dƣới gốc da đầu làng đó”. Hƣơng Bổn giật nẩy lên

nhƣ có ai dí sợi dây điện vào mông đít, thầm trách

“Mụ nội nó, quả báo nhãn tiền rồi. Mình đi lại với

con mẻ từ hồi chồng chết trên đƣờng đi dân công.

Giờ sui gia, coi sao đƣợc?”. Ông thở dài đánh sƣợt


nhƣ cây gai găm vào lốp xe, hơi xì ra. Suy nghĩ

một hồi, ông lên tiếng, giọng rít lên : “Không

đƣợc!”. “Sao không đƣợc?” – Ba Xanh hỏi lại.

“Tao nói không đƣợc là không đƣợc”. “Nhƣng

phải có nguyên do chớ cha?”. Ông trợn mắt:

“Thằng hỗn, dám cãi cha mẹ. Mày muốn nghe chớ

gì? Đƣợc. Con mụ Tƣ Bủng đó nhăng nhít đi lại

với nhiều ngƣời, cả làng này ai không biết? Bản

thân mụ nhƣ những chiếc bánh bèo, ai muốn nhai,

muốn cắn, sờ mó chi cũng đƣợc ráo. Con gái mụ

cũng giống cái nòi đó thôi, đồ trắc nết. Dẹp đi.

Chớ nghĩ ngợi lung tung. Ráng học, kiếm cho

đƣợc cái bằng đít lôm rồi tao lo cho”. Nói và ông

phủi đít đứng dậy, ra đầu chái vác cuốc đi thẳng ra

đồng, bên hông lủng lẳng bọc thuốc rê gói trong

mo cau, có sợi dây gai nối hai đầu.

Ba Xanh coi nhƣ thua thêm một keo nữa,

ngày ngày cút kít trên chiếc xe đạp lên tỉnh học với

nỗi buồn chất chứa, đau nhức tựa mụt nhọt đang

mƣng mủ. Ba Xanh suy tính làm sao để giành

bằng đƣợc con Mai từ tay thằng Nghĩa: Đi lính để

vác súng về bắn nó? Không dễ. Mang vòng vàng

ra òn ĩ bà Tƣ cho con Mai theo mình vô Sài Gòn

làm ăn? Cũng không xong. Mà vàng thì cha mẹ

ông chôn cất chỗ nào, nào ai biết? Những ý nghĩ

ấy cứ lởn vởn đến nỗi đầu Ba Xanh muốn nổ tung

ra, chẳng thiết tha tới lớp. Cứ sáng đi chiều về, tập

vở cuốn tròn nhét túi sau không thêm chữ nào và

chiếc xe đạp đã mòn thêm vài dem, sợi xích khô

dầu rên cót két mà cha mẹ ông đâu có hay?


Không ai hay biết chuyện Ba Xanh bỏ học,

cũng không ai hay biết ông biệt tích chốn nào,

không chút tin tức.

*

Sau ngày 30.4, me Mỹ, gái bán bar tự

động biến mất nhƣ cột khói bay vào thinh không.

Dân thƣờng cũng không đủ can đảm bƣớc vô thẩm

mỹ viện Ngọc Mai. Cuộc sống bị đảo lộn. Tất cả

đều tung hê lên, lộn tùng phèo, giữ đƣợc cái mạng

sống là phƣớc ba đời, nói chi chuyện làm đẹp? Cái

thẩm mỹ viện lừng danh một thời nay bỗng thành

ngôi miếu hoang phụng thờ nhan sắc. Chủ nhân

của nó bị ghép tội dùng cơ sở làm ăn này để cung

cấp thông tin cho địch. Vậy là a lê hấp, nhà cửa bị

tịch thu vì tội làm tay sai cho địch. Tƣ Nghĩa xách

túi đi cải tạo, Cô Mai ngậm ngùi dắt con về nhà

ngoại.

Về nông thôn, tƣởng đâu có thể tạm rau cà

với mẹ, yên ổn qua ngày. Khổ nỗi, cô có học, có

chút nhan sắc, nên trên cho ngƣời xuống vận động

cô tham gia vào hội phụ nữ xã. Anh cán bộ trẻ

nhìn xoắn vào ngƣời cô nhƣ muốn lột truồng ra,

vừa nói: “Đất nƣớc ta đã sạch bóng quân thù.

Nhiệm vụ của chúng ta là góp công sức vào xây

dựng chủ nghĩa xã hội. Đồng chí không thể đứng

ngoài, phải xốc tới, phải nhào vô để làm cho nƣớc

ta giàu hơn thằng Mỹ, mạnh hơn thằng Mỹ...”. Cô

nghe một bên tai, ừ hữ tƣởng cho qua chuyện,

không ngờ mấy ngày sau ông giao liên già, khật


khƣỡng bƣớc vô sân. Con chó thấy kẻ lạ chồm lên

sủa, gầm gừ xua đuổi. Ông giao liên sẵn chiếc loa

cuốn bằng tấm tôn xáng vào đầu con chó. Nó quay

tít một vòng vãi ra cứt đái trên khoảng sân gạch.

Cái màu lem nhem, khẳm khẳm đó giống màu

nƣớc sơn lâu ngày bị anh họa sĩ không nẩy ra đề

tài mới, tức mình nhúng cọ rẩy bừa xuống sàn nhà.

“Mẹ cứt! Đón tiếp đồng chí đồng bào kiểu gì nhƣ

kẻ thù!” Ông kẹp ống loa vào nách, thò tay vào túi

áo lôi tờ giấy bèo nhèo ra kêu lớn: “Cô Mai ơi, cô

Mai! Có giấy triệu tập”. Bà Tƣ lạch bạch từ nhà

bếp ló ra: “Ai đó? Có chuyện chi vậy?”. “Chào

đồng chí chị Tƣ, cô Mai có giấy trên gửi”. Nói và

ông nhét tấm giấy vào tay bà Tƣ nheo mắt cƣời

cƣời, quay lui, bƣớc thẳng ra ngõ. Ống loa tôn kẹp

nách quất qua lại theo nhịp bƣớc của ông già đã ba

đời làm chức mõ làng!

Tan buổi chợ, Mai quảy gánh về đã thấy mẹ

ngồi trƣớc hiên nhà, xoay ngang xoay dọc tờ giấy

trong tay. Cô đặt đôi quang gánh xuống đất, chạy

lại hỏi: “Giấy gì thế, mẹ?”. “Tao chẳng biết, Bảy

Lợm vừa đƣa lúc nãy”. Mai cầm tờ giấy trên tay

mẹ, vuốt thẳng, lẩm nhẩn đọc rồi nhét vào túi áo

bà ba. Bà Tƣ chồm tới: “Có chuyện chẳng lành?”.

Mai lắc đầu: “Lành dữ chƣa rõ, những chắc là mệt,

phiền”. “Chuyện gì thì nói phức ra. Lại bắt đi cải

tạo nhƣ chồng mày chứ gì?”. “Không”. “Chuyện

gì?”. “Trên cử con vào Hội Phụ nữ lâm thời xã”.

“Dà...àoo”, bà Tƣ thở hắt ra quày quã bỏ ra nhà

sau.


Hai lệnh, rồi ba lệnh triệu tập nhƣng Mai

chùng chình, không muốn tham gia. Nội chuyện lo

cho ba miệng ăn trong thời buổi khốn khó này còn

chƣa xong, chuyện phải tích góp chút đỉnh để thăm

nuôi chồng định kỳ đến tối tăm mặt mũi, còn ham

hố chi hội với hè. Nghĩ vậy và buồn, Mai nằm

khoèo ở nhà, không nhón chân thay mẹ gánh cà,

mƣớp ra chợ nhƣ những ngày trƣớc...

Đêm xuống nhập nhoạng. Tiếng chó sủa

ngoài ngõ. Ba bóng đen lù lù bƣớc vô sân. Chó sủa

rộ. Mai vặn cao bấc đèn, bƣng đƣa ngang mặt.

“Chào đồng chí phụ nữ”, tiếng nói vang ngoài sân

khàn đục, cố rƣớn lên nhƣ để chứng tỏ sức mạnh

quyền uy một cách lạnh lẽo.

Cả ba bƣớc lên thềm. Mai mời họ ngồi và

vặn ngọn vừa đủ sáng để muội khói không tỏa ra

mùi hôi nồng nặc. Lúc ngẩng mặt lên, Mai suýt

kêu thành tiếng, không rõ cảm giác mừng vui hay

sợ hãi. Ngƣời đàn ông ngồi trƣớc mặt rõ ràng là

Xanh. Ba Xanh, bạn học một thời. Anh ta biến mất

hồi đầu năm học Đệ Ngũ nay bỗng lù lù ngồi trƣớc

mặt, ngay trong nhà mình, mặc bộ Tôn Trung Sơn

màu cứt ngựa, nón cối kéo sụp, chiếc sắc cốt lòng

thòng bên hông, ngang thắt lƣng nổi cộm lên vật

cứng mà cô đoán là cây súng ngắn. Anh ta đến nhà

trong tƣ thế này, hẳn không thể là sự biểu lộ tình

bạn, mà chính xác là một cán bộ cách mạng đến

hỏi tội trì trễ của mình đây. Mai rót nƣớc ra ly,

mời họ và kéo ghế, khẽ khàng ngồi xuống, chờ


đợi. Ngƣời đàn ông mà Mai nhận ra là Xanh ngó

nghiêng khắp lƣợt, mới chịu hắng giọng: “Mạnh

giỏi cô Mai, còn nhớ tôi không?”. “Dạ cũng

thƣờng. Lâu quá mới gặp lại anh, không ngờ... ”.

“Nghe nói anh nhà đang cải tạo?”. “Dạ”. Ba Xanh

ngó chăm chăm vào bộ ngực phập phồng của Mai

dƣới làn vải phin trắng, hạ thấp giọng: “Cải tạo là

tốt. Có vậy thì mới thấy hết tội lỗi của mình. Đƣợc

cách mạng giáo dục thì mau tiến bộ, rồi đứng về

phía nhân dân xây dựng chủ nghĩa xã hội. Nhƣng

chỉ chừng ấy thôi vẫn chƣa đủ. Cả ngƣời thân cũng

phải tích cực tham gia thì anh nhà mới mau trở về,

trở về nhƣ một chiến sĩ cách mạng chân chính”.

Mai dạ một tiếng nhỏ, không chắc lọt vào tai Ba

Xanh. Nhƣng có lọt hay không, không thành vấn

đề. Vẫn giọng đều đều ấy, Ba Xanh nói nhƣ rù rì,

rủ rỉ nhƣ chỉ có hai ngƣời với nhau: “Cô Mai à, tôi

rất cảm thông hoàn cảnh của mẹ con cô. Tôi chỉ

muốn giúp vợ chồng cô sớm đoàn tụ. Anh nhà có

đƣợc về sớm hay không là tùy thuộc vào cô. Rồi lý

lịch con cô nữa, tội nghiệp nó”. Mai nhỏ nhẹ: “Dạ,

về sớm hay muộn là do ảnh có giác ngộ, học tập

lao động tốt hay không chứ sao lại tôi?”. “Cô

không biết đấy thôi, mọi sự vật đều có liên quan

một cách hữu cơ, biện chứng. Cái này tác động

vào cái kia, đẩy cái kia theo vòng trôn ốc tiến lên,

tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội!”. “Dạ, cái

trôn ốc tiến lên, phận tôi đàn bà không hiểu thấu,

nhƣng chắc chắn đƣợc cách mạng giáo dục, thế

nào anh Nghĩa cũng tiến lên cái chủ nghĩa gì đó


nhƣ anh vừa nói thôi, tôi tin vậy”. “ Đúng là cô

không hiểu nổi – rồi ông khục khặc trong cổ nhƣ

đang có cục đờm to tƣớng bám cứng lấy thanh

quản – nghĩa là cô phải hồ hởi, phấn khởi tham gia

công tác đoàn thể để thay chồng lập công chuộc

tội!”. “Tôi làm đƣợc gì trong những hội đoàn đó?”

– Mai dè dặt. “Cô không phải lo lắng. Đảng sẽ mở

các lớp tập huấn chính trị, cô theo học, nắm rõ

mục đích, ý nghĩa, nâng cao lập trƣờng quan điểm

thì đá tảng cũng biến thành ruộng cày mà”. Ba

Xanh nói chừng đó, háy mắt với hai du kích vai

đeo súng rồi đứng dậy. Trƣớc khi bƣớc xuống bậc

cấp, Ba Xanh còn với một câu: “Tất cả đều phụ

thuộc vào một mình cô đó”. Mai lịch sự đứng dậy

tiễn họ ra sân. Ba Xanh cố ý đi chậm. Khi hai du

kích ra tới truông tối, Ba Xanh thấp giọng: “Chẳng

gì tụi mình cũng một thời bên nhau lúc còn nhỏ.

Có nhiều kỷ niệm không thể nào quên. Tỉ dụ hồi đi

cổ động hũ gạo nuôi quân, tụi mình mặc độc có

mỗi chiếc quần, lẫm chẫm chạy theo đoàn. Tôi nhớ

Mai đƣa củ khoai lang lùi tro, vừa cho vào miệng

nhai, vừa há miệng hô theo khiến sặc muốn chết”.

Mai không nhớ chuyện củ khoai lang lùi, ngƣời

bạn cũ vừa nhắc. Nhƣng cô nhớ mùa đóng nƣớc tu

bổ nông giang, cả đám xách gàu đi tát cá, bùn đất

lấm lem nhƣ trâu ngoi. Cô buột miệng: “Hồi đó

cũng vui, nhiều chuyện buồn cƣời quá”. Ba Xanh

phụ họa: “Vui, vui đậm. Giá mình còn giữ đƣợc

mãi mãi... bên nhau. Thôi cô cố gắng lên”. Ba


Xanh nói giọng phấn khích rồi bƣớc nhanh theo

hai ngƣời du kích.

*

Họp hành, hội nghị liên tịch, học tập nghị

quyết... liên miên từ ngày này sang ngày khác

khiến Mai không còn đủ thời gian giúp mẹ chăm

sóc mảnh vƣờn. Những cây cà, dây bí xơ xác, vàng

chân nhƣ ngƣời bị bệnh phù thũng. Đầu óc Mai

căng cứng, mệt phờ phạc, nhƣng cũng cố tranh thủ

ra giếng kéo cần vọt xách từng gàu nƣớc đổ vào

các hốc cây nhƣ bón nƣớc sâm cho ngƣời ốm.

Xong việc, lua vội chén cơm nguội ngắt rồi lăn ra

ngủ, không còn sức để mắt tới chuyện học hành

của Hậu.

Bà Tƣ ái ngại nhìn dáng ngƣời hốc hác của

con gái, thốt lên: “Hay con xin nghỉ quách cho

khỏe, tội nợ gì. Không chó thì mèo, không mèo thì

chó, mất ai”. Mai ngƣớc nhìn mẹ, lòng xốn xang:

“Đâu đƣợc mẹ. Nhƣ vậy tổ chức kêu là đầu hàng,

là phá hoại, là chạy theo địch... khổ lắm mẹ ơi”.

“Xì, làm nhƣ mày cầm súng bắn lại ngƣời ta

không bằng”. “Chuyện đó cũng y nhƣ bắn vậy”.

Bà Tƣ bĩu môi: “Tổ chức cái con mẹ gì lạ kỳ vậy,

có tổ...”, bà kịp dừng lại.

Mai chán ngán, loay hoay tìm lối ra. Nhƣng

càng vùng vẫy thì càng bị thít chặt hơn. Tối nay lại

có cuộc họp liên tịch gì nữa đây. Họp mãi, làm

mãi nhƣng nào có thấy “mỗi ngƣời dân trong bữa

ăn có ly bia, có thịt... mỗi nhà có tv tủ lạnh” nhƣ


từng học tập nghị quyết đâu? Chỉ thấy trong nồi

cơm, càng ngày sắn mì chiếm hơn chín phần. Mấy

hột gạo khép nép nhƣ những cánh hoa héo núp

dƣới tán lá rậm rịt! Hết khoai lang hầm tới bo bo

cứng nhƣ nhai sỏi. Đã có một vài cán bộ rụt rè đề

đạt ý kiến thắc mắc của dân thì đƣợc trên giải

thích: “Làm cách mạng phải biết hy sinh. Đó là

con đƣờng ngắn nhất để tiến lên chủ nghĩa xã hội

vững chắc”. Ngồi bên dƣới, Mai cảm thấy chột dạ.

Mai tới sớm. Ngang qua hội trƣờng trống

trơn, cô quay lại vừa đụng mặt Ba Xanh. Ông cƣời

hề hề đƣa bàn tay thô nhám ra nắm lấy tay Mai lắc

lắc và giữ lại thật lâu. Mai rùng mình. “Cách mạng

nhìn ngƣời không lầm. Cô đúng là phần tử nhiệt

tình, tiến bộ thấy rõ”. Mai chƣa kịp định thần xem

coi mình tiến bộ chỗ nào thì Ba Xanh hớn hở nói:

“Vô đây, vô đây uống miếng nƣớc cái đã”, và

không đợi Mai có ƣng hay không, lôi tuột cô vào

phòng: “Ngồi xuống, cô ngồi xuống đây”, nói và

ông tự kéo ghế ra nhƣ một ngƣời lịch lãm. “Anh

nhà yên ổn cả chứ?”. Mai lúng túng: “Dạ, cảm ơn,

cũng thƣờng”. “Ảnh sẽ về thôi, không lâu nữa

đâu” – Ba Xanh hạ thấp giọng. “Dạ”. Mai trả lời

và cảm thấy có điều bất thƣờng sắp xảy ra. Ngƣời

cô nhột nhạt, cứng đờ. Im lặng một lúc khá lâu ba

Xanh mới lên tiếng, lần này thì ngập ngừng, ấp

úng: “Tôi... Cô có biết... Tôi thƣơng cô chừng nào

không? Vậy mà cô nỡ lòng...”. Ba Xanh nói nhiều,

rất nhiều nhƣng Mai không nghe đƣợc gì. Tai cô ù

lên, mắt hoa. Trƣớc mặt là một khoảng không


trắng lốp rồi biến thành màng đen dập dềnh. Đầu

óc ong ong quay cuồng. Cô nhắm mắt lại, hít thở

thật sâu cũng vừa đúng lúc Ba Xanh đứng lên, ôm

choàng lấy Mai. “Cô đừng hy vọng thằng Nghĩa

trở về. Tội gián điệp của nó chỉ tù rục xƣơng. Cô

hãy lấy tôi. Tôi yêu cô nhƣ cuồng nhƣ dại từ khi

còn đi học. Tôi bỏ đi cũng chỉ vì cô. Tôi đặt tên

con là Mai chỉ vì tôi không thể nào quên cô. Em là

cả cuộc đời của tôi. Xin em đừng phụ tôi”. Liền

theo đó là những cọng râu đâm xuống má nhƣ cả

một dề gai bàn chải ấn mạnh vào. Mai có cảm giác

nhƣ ngực mình cũng đang nhàu nát tựa trái cam bị

bóp dập nhểu nƣớc. Cô vùng dậy với tất cả sức

mạnh còn lại, phóng ra khỏi phòng, chỉ kịp nghe

tiếng ghế đẩu ngã lăn, kêu khô khốc dƣới sàn. Đầu

tóc xổ tung, cúc áo bung ra trông nhƣ một con mụ

điên.

Ra tới đầu hồi hội trƣờng, Mai ngồi bệt

xuống đất, gục đầu lên hai cánh tay vòng qua hai

đầu gối. Nƣớc mắt chảy ròng ròng nhƣ thể trinh

tiết của cô bị xé toạt, máu me chảy dầm dề giữa

hai đùi.

Một vài cán bộ đi về phía hội trƣờng. Chiếc

đèn bão treo lủng lẳng trên cây xà không đủ sáng

để nhận rõ mặt ngƣời. Ngoài xa Bảy Lợm xách

chiếc măng xông đung đƣa qua lại, vừa rên ƣ ử câu

bài chòi nghe nhƣ ngƣời nuốt củ khoai lang bị

nghẹn. Mai chùi mắt, vấn lại tóc, cài khuy rồi

đứng lên. Lúc Bảy Lợm trông thấy Mai từ xa, ông

đổi sang giọng xuân nữ: “Ối em ơi, sao em nỡ phụ


tình phụ nghĩa, sao em ham tiền ham bạc, đi lấy

người ta mà bỏ anh rày... ày...ày...”. Bảy Lợm

dừng lại trƣớc mặt Mai: “Uở, đồng chí phụ nữ tích

cực đi sớm quá hén?”. Mai không trả lời, bƣớc vào

ngồi sau băng ghế cuối cùng.

Cuộc họp toàn cán bộ, đoàn thể xã, có đại

diện lãnh đạo huyện tỉnh về dự, mục đích là phổ

biến chủ trƣơng vận động nhân dân đóng góp tƣ

liệu sản xuất, tình nguyện vào hợp tác xã. Buổi

họp kéo dài tới khuya. Đầu óc Mai đông cứng,

không nghe, nhớ đƣợc điều gì...

*

Phong trào hợp tác hóa nông nghiệp đƣợc

phát động rầm rộ. Trƣớc hết các trƣờng học tập

trung tất cả học sinh đi cổ động. Chiếc trống

trƣờng nhƣ bụng con voi đƣợc hai em nhỏ khiêng

đi sau lá cờ đỏ, ráng sức nện tùng tùng. Hai hàng

học sinh nối tiếp nhau rồng rắn, trên tay cầm lá cờ

tự chế, gắn vào que tre bay lơ phơ vì mảnh giấy

quá nhỏ và thiếu gió, giả hoặc cầm lâu quá, mỏi.

Bụi tung mù mịt.

Ngồi trong nhà, bà Tƣ Bủng nhìn ra chỉ

thấy màn bụi dày ôm choàng lấy các em học sinh

lếch thếch tách ra từng đoạn, vì đƣờng xa, nắng

nóng và nƣớc miếng dẻo quạnh trong cổ họng. Bà

chỉ nghe những âm thanh lục sục, rệu rạo từ những

chiếc miệng há to nhƣ miệng con chim con đói

mồi: tiến lên... tiến lên... tiến lên...phấn khởi...phấn

khởi... phấn khởi... vững chắc... vững chắc... vững


chắc... Những âm thanh dập dềnh trôi nổi bị sức

nóng và sự mỏi mệt chặn lại có lúc bà nghe nhƣ

tiếng gào của bầy ngƣời hợp sức than khóc ai đó

vừa chết một cách tức tƣởi. Bà bỗng nhớ lại những

năm Việt Minh nổi lên cƣớp chính quyền, lập tức

các đoàn thể tổ chức đi cổ động chào mừng cách

mạng thành công. Cờ xí rợp trời. Hoan hô đả đảo

khản cả cổ. Vui. Vui nhƣ ngày tết, bởi thực dân,

tay sai lăn quay ra rồi. Vui là phải, đèn đuốc sáng

trƣng, hò hét thâu đêm. Không ngờ những cây

đuốc hừng hực khí thế kia lại mang đến tai họa cho

cả làng: Máy bay địch phát hiện, ném xuống hàng

loạt bom xăng. Đám ngƣời bỏ chạy nháo nhào.

Nhiều phụ nữ ngã lăn quay kêu la thất thần. Bà Tƣ

Bủng cũng ngã, nhƣng cú ngã không bình thƣờng.

Bà ngã nhào xuống nhƣ nhiều ngƣời đã ngã. Bà

vừa bò, nƣớc đái, cứt tự động chui ra lầy nhầy, sền

sệt trong đũng quần. Nhƣng bà chỉ có cảm giác

mát đít chứ không ngửi thấy mùi thúi thông

thƣờng. Nhớ lại, mắc cỡ lạ lùng, nhƣ thể bà đang

vãi ra ngay lúc này.

Đoàn học sinh cổ động qua đi, để lại một

màn bụi dày đặc, lửng lơ trên những tàu lá chuối

trong vƣờn.

Sau đợt cổ động, Mai tham gia vào đoàn

công tác, vận động bà con nông dân tình nguyện

làm đơn vào hợp tác. Dựa vào tài liệu trên đƣa

xuống, Mai cố gắng giải thích. Nông dân nghe

xong nhăn mặt càu nhàu, đốp chát lại cô cán bộ chỉ

còn da bọc xƣơng, mắt sâu hoắm. Nhiều câu hỏi


họ đặt ra Mai không thể nào giải đáp nổi, mà nếu

có trình lại trên, chắc trên cũng không tìm ra lời

giải xuôi tai. Địa bàn cô phụ trách chỉ có 98 hộ

dân, nhƣng trầy trật mãi cũng mới đƣợc 13 hộ làm

đơn tình nguyện, số còn lại hoặc ngó mặt nhau,

hoặc chống đối ra mặt. Cô khổ tâm vô cùng. Đôi

lúc Mai muốn bỏ trốn. Nhƣng trốn đâu? Mẹ còn

đó. Con còn đó. Anh Nghĩa còn đó. Thế nào họ sẽ

không ghép tội? Nghĩ tới nghĩ lui không lối ra,

Mai nhét tập tài liệu và đơn tình nguyện in sẵn,

nhủ lòng: mặc kệ, tới đâu thì tới, rồi đạp xe lên

Ban chỉ đạo.

Thoáng thấy Mai, Ba Xanh (nay kiêm

nhiệm chức trƣởng ban chỉ đạo) hớn hở chìa tay ra

từ xa. Hai tay vẫn ôm khƣ khƣ cặp tài liệu, Mai

nói ngay để ngăn chặn chuyện đẩy đƣa của Xanh:

“Báo cáo lãnh đạo, địa bàn tôi phụ trách không

xong, dân thắc mắc này nọ, tôi không thể giải

quyết nổi”. “Cô nói thế là thế nào? Cô phải đả

thông tƣ tƣởng, quán triệt nghị quyết trên đƣa ra

chớ?”. Mai rời một tay khỏi chiếc cặp da, vén lại

cụm tóc lòa xòa trƣớc mắt: “Tôi đã làm đúng các

bƣớc hội nghị đã đề ra, nhƣng có lẽ, tôi không đủ

sức làm việc này do năng lực kém, xin lãnh đạo bố

trí ngƣời khác thay thế, chuyển tôi qua chỗ nào

cũng đƣợc. Tôi sẽ hết lòng”. Ba Xanh hơi sững

ngƣời một chút, vì kế hoạch sắp tới của ông sắp

vỡ. Ông định bụng hôm nào thuận tiện sẽ xuống

địa bàn Mai để kiểm tra đột xuất, rồi sau đó... thừa


cơ ứng biến, nhắc lại chuyện ngày xƣa. Giờ thì vỡ

thật, hết hy vọng.

Không thấy Ba Xanh nói gì, Mai nhỏ nhẹ:

“Báo cáo lãnh đạo, ngày mai tới kỳ thăm nuôi, tôi

muốn xin phép lãnh đạo cho tôi vắng mặt 4 ngày

cả đi và về. Mấy tháng nay công tác lu bu, đã trễ

mấy chuyến rồi. Không biết tình trạng ảnh ra sao,

xin lãnh đạo rộng lƣợng với ngƣời bạn cũ”. Nghe

nhắc “bạn cũ”, máu bốc lên mặt, ùn ùn nhƣ khói

nhà cháy, nhƣng ông kịp ghìm xuống, nghĩ bụng

vẫn còn cơ hội: “Cô khéo lo, Ban quản giáo đã

nghĩ đâu ra đó, có bỏ đói ai đâu?”. “Dạ, đành vậy,

nhƣng trên núi rừng, có thể ảnh bị bệnh này nọ...”.

Ba Xanh cắt lời: “Cô nói sao, bộ chúng tôi ở trên

rừng năm này qua tháng khác, trƣờng kỳ kháng

chiến đều lăn ra chết hết? Cách mạng vẫn giành

thắng lợi đó thôi”.

Biết không thể đôi co lại Xanh, Mai cúi

chào, nộp biên bản, báo cáo cho bộ phận tổng hợp.

Ba Xanh nhìn theo vừa ngậm ngùi, vừa tức giận.

*

Sau chiến dịch vận động, Mai bị kiểm điểm

phê bình gắt gao vì thiếu trách nhiệm, có tƣ tƣởng

lệch lạc, không nhiệt tình cách mạng... và ngồi nhà

chờ lệnh mới. Mai đón nhận với vẻ mặt hớn hở.

Hóa ra bị gán cho mấy cái tội kia trong công việc

lại hóa hay, không mắc lòng bà con chòm xóm,

khỏi phải lặn lội con cà con kê với dân trong khi

họ muốn đuổi xéo mình đi ngay lập tức. Mai có


tham gia hay không thì cái hợp tác hóa kia không

thể không thành hình và đi vào hoạt động một cách

trơn tru nhƣ cỗ máy vừa lắp ráp, nhặt chỗ này con

ốc, chỗ kia cây láp, chỗ nọ cái bugi, pít tông... nối

lại, châm dầu, giựt máy cho xịt khói và chạy...

Buổi ra quân đầu tiên, cờ xí đỏ trời. Trống

thúc liên tu bất tận, inh ỏi từ làng trên xuống tận

xóm dƣới. Tổ cày thì tay cầm roi xua đàn bò tiến

tới, vai vác những chiếc cày nặng trịch trên vai,

hàng lối ngay ngắn, thẳng tiến ra cánh đồng cày

mẫu. Tổ thủy nông, cuốc trên vai cũng hàng lối

thẳng tắp tiến về phía các con mƣơng tiêu. Tổ cụ

lão ngồi quanh sân đình sửa lại bồ cào, tra cán cho

những chiếc trang đất, đóng lại răng bừa... Khí thế

hừng hực, sôi nổi bởi tổ nào cũng kèm theo anh

hay chị cán bộ thông tin hết đọc các văn bản hợp

tác hóa lại quay ra ca hát các bài quân hành qua

ống loa cuốn lại bằng tôn. Hết hát lại sang đọc.

Đọc nhƣ cuồng.

Sau ngày ra quân rầm rộ, tiếp đến là chuẩn

bị xuống đồng. Lệnh truyền xuống: là các hộ chăn

dắt trâu bò tập thể phải cho ăn uống đầy đủ để

hoàn thành tiến độ cày bừa vƣợt mức kế hoạch,

gieo sạ kịp thời vụ. Các tổ đều phải ra sức thi đua

lập công. Nơi nào cũng một không khí rộn ràng.

Nhƣng đúng một tuần trƣớc khi xuống

đồng, ban Chủ nhiệm hợp tác nhận hết hung tin

này tới hung tin khác: Bò cày tự dƣng chƣớng

bụng lên ngã lăn quay. Hiện tƣợng gãy chân phổ

biến hơn. Hơn hai trăm đôi trâu bò cày có đến một


phần ba lâm vào tình trạng xấu. Ban chủ nhiệm và

lãnh đạo xã họp ngày họp đêm, trong khi các hộ

chăn dắt lo thanh toán những con bò què, sình

bụng vì hết phƣơng cứu chữa. Trong khi cán bộ

họp bàn phƣơng án đối phó, cả làng gát lại chuyện

cày bừa hợp tác, hào hứng tham gia mổ xẻ, chia

thịt. Khói bếp vƣơn cao, mùi thịt nƣớng, thịt xào...

thơm lựng bay theo. Rƣợu đế tăng giá vùn vụt. Cả

làng ăn uống vui say cả đêm lẫn ngày, cứ nhƣ

ngày tết! Có rƣợu tất có hát hò. Đờn cò, đờn dây

lôi ra đệm theo những câu hô bài chòi nhão giọng

vì đầy men. Có anh cao hứng xắn tay áo diễn

tuồng cổ, ca cải lƣơng. Bảy Lợm vốn ngƣời ba lơn,

ham vui, liệng ống loa ngoài góc rào xán lại đám

đờn ca: “Để Bảy này diễn lại đoạn tuồng Mạnh Lệ

Quân cho mấy ngƣời nghe”. Bảy Lợm xăng tay áo,

guộn lƣng quần, xuống tấn, ra điệu bộ lúc thua

trận, cất giọng ồ ồ: “Ôi đại bại nhất thời đại bại.

Ta bại lần này... ợ...ờ...ờ.. bày tiếp trận

sau...ơ...ơ...”. Tiếng vỗ tay rào rào nổi lên, chỉ còn

thiếu những chiếc thẻ ném ra và tiếng trống chầu

nữa thì đã thành gánh hát bộ rong!

Tội nghiệp Bảy Lợm , học hành lèm nhèm

vài ba chữ đủ đọc lá thƣ chứ đâu biết mình mắc

tội. Mà tội gì mới đƣợc chứ? Rõ ràng câu ca tối

hôm qua ông hát lên có sẵn trong tuồng tích chớ

nào do ông tự bày ra. Vậy mà chú công an xã gầm

ghè: “Nhất thời đại bại. Ai đại bại? Mà sao lại nhất

thời? Kẻ nào bày cho ông đi tuyên truyền, phá hoại

công cuộc xây dựng hợp tác xã nông nghiệp?”.


Bảy Lợm cãi lại: “Ai bày biểu. Chú về hỏi lại ông

già chú đó. Mấy năm trƣớc ổng theo tui lên Quảng

Hoà coi đám hát hiến. Kép nó hát rõ ràng vậy mà.

Cha chú cũng thuộc nằm lòng, không tin chú về

hỏi ổng coi. Tôi có đặt ra đâu?”. “Không ai bày

biểu thì ông cứ ngồi nhớ lại rồi viết kiểm điểm”.

Bảy Lợm gát ống loa lên bàn, lòng căm hận muốn

nhổ toẹt bãi nƣớc miếng vào mặt thằng nhóc chỉ

đáng tuổi con cháu. “Đồ dóc phách”, Bảy Lợm

gầm lên trong cổ, nhƣng cũng ngồi vào bàn, cặm

cụi đúng một buổi sáng, nắn nót đƣợc nửa trang

giấy mà không hiểu mình viết gì. Ngƣời nhận tờ

kiểm điểm của ông hết xoay ngang lại xoay dọc,

không tài nào đọc ra con chữ, chỉ vì chữ ông viết

giống nhƣ giun dế bò, y nhƣ chữ Lào, chữ Miên.

Chịu thua, thả ông về.

Ban chủ nhiệm cho ghép lại các đôi bò để

điền vào những con đã chết hoặc bị giết thịt.

Chúng vẫn thản nhiên đi ra đồng nhƣ mọi khi,

nhƣng khi mắc hai con vào quải (ách) thì con này

húc con kia, quay đầu lại chọi nhau, khiến ba cây

cày bị gãy chui, một xã viên cày bị thƣơng. Đội

cày lại báo cáo. Chủ nhiệm hộc tốc chân cao chân

thấp chạy ra đồng, ra lệnh cửa hàng thƣơng nghiệp

cung cấp dây thừng, buộc chặt sừng mỗi con một

bên vào tay quải, không cho động cựa. Giải pháp

này xem ra hữu hiệu khi mới ấn lƣỡi cày, cày

chừng trăm mét. Nhƣng lúc tới bờ, anh đội cày

nghiêng ngƣời nhắc thá thì cả hai cứ thẳng tiến,

bƣớc đều đều lên phía trƣớc, khiến lƣỡi cày cắm


chặt vào bờ đất, làm bắp cày rời khỏi mỏ. Đôi bò

mang bắp cày thủng thỉnh bƣớc tới nhƣ kéo một

thanh gỗ nhỏ về làng, ông xã viên thì nắm phần

chuôi cày vừa tách rời, đứng giữa ruộng la ơi ới,

rồi cắm cổ chạy về không thèm đợi kẻng xổ báo

hết giờ lao động.

Sinh hoạt của làng lúc này là tiếng kẻng.

Đều đặn ngày bốn bận kẻng gióng lên báo hiệu giờ

lao động hoặc nghỉ. Một ngày nông dân làm 8

tiếng, đúng theo luật quốc tế. Nhƣ vậy cũng đã tiến

bộ một bƣớc đáng kể. Nhƣng cái cảnh kẻng báo

giờ nghỉ trƣa hay hết ngày nom nhƣ những hình

nhân trong đoàn kịch câm: Ngƣời đang vung cuốc,

nghe kẻng báo hết giờ cứ để nguyên tƣ thế đó rồi

thu cuốc lên vai; ngƣời đang gánh đôi thùng tƣới

lãnh thuốc nam, nƣớc chỉ mới tƣới phân nửa

thùng, nghe kẻng thì đổ nhào phần còn lại ra đất,

đủng đỉnh quảy đôi thùng rỗng trên vai bƣớc lên

bờ. Cảnh tƣợng buồn cƣời ấy cứ lặp đi lặp lại mãi

không tài nào chữa khỏi, nhƣ mắc chứng nan y.

*

Cô Mai do công tác phong trào kém, nên

trên điều sang công việc khác. Công việc cô sắp

đảm trách rất phù hợp với cô. Chẳng là cô đã từng

mở cái mỹ viện gì đó trên tỉnh, chuyên cắt, uốn,

ép, sấy, nhuộm... nên cô về làm cửa hàng trƣởng

Cửa hàng Hớt Tóc Nhân Dân là hợp lý. Rất hợp

lý. Trên rất sáng suốt, ai ai cũng tán đồng.

Mai quản lý 8 ông thợ hớt tóc; già xấp xỉ

60, trẻ nhất cũng 23, vốn là chủ các tiệm hớt tóc


trong làng. Các tƣ liệu sản xuất của họ nhƣ tông

đơ, kéo, gƣơng, lƣợc, dao cạo, bàn ghế, thậm chí

tấm vải choàng cũ mèm, hôi mốc đều tập trung

vào Cửa Hàng Hớt Tóc Nhân Dân, đặt trong ngôi

miếu thờ thành hoàng đƣợc nới rộng ra. Họ đến

cửa hàng theo tiếng kẻng. Ra về cũng phải chờ

kẻng. Lúc không có khách cũng phải ngồi tại cửa

hàng không ai đƣợc phép bỏ đi. Mai phân chia đều

khách đến cắt tóc cho mỗi thợ, rồi chấm công

điểm, ghi vào quyển sổ chấm công, cuối tháng báo

cáo lên ban chủ nhiệm. Ngồi trong mát, nhàn nhã

nhƣng ngày kiếm nửa cân thóc. Sƣớng chán.

Chẳng bù với mấy anh thợ cày cắm mặt dƣới nắng

mƣa suốt ngày này qua ngày nọ.

Rồi cũng giống nhƣ cảnh của các tổ đội

khác, hễ nghe tiếng kẻng báo hết giờ lao động, tất

cả các đồ nghề đều ném lên mặt bàn, mặc cho

khách chỉ vừa mới cắt một bên mái, hay vừa cắt

xong nhƣng chƣa kịp cạo mặt, ngoáy tai... Khách

hàng la oai oái. Nhƣng mặc. Đã hết giờ lao động.

Luật nói vậy. Nội qui đã đề ra. Lắm khách từ cửa

hàng ra về với một bên nửa đầu trắng ởn, nửa kia

rậm rịt đen nhƣ nùi giẻ lau xe. Khách kêu trời,

than oán cách làm ăn của Mai và đám nhân viên

bất nhân. Họ đòi đập nát cái cửa hàng hớt tóc nhân

dân kia. Họ chửi tạt vào mặt Mai và mấy ngƣời

thợ là lũ ăn hại, bọn tay sai do địch cài lại, phá

hoại...

Tiếng kêu thấu tai trên, lập tức Ba Xanh

đƣợc cử xuống quan sát, nắm tình hình. Đây cũng


là dịp tốt để Ba Xanh gần gũi cô Mai. Từ ngày vợ

ông hy sinh, Ba Xanh luôn tơ tƣởng có ngày đƣợc

ôm ấp tấm thân ngà ngọc của Mai trong vòng tay.

Nhƣng khốn thay mơ ƣớc cháy bỏng kia chƣa chịu

đến, khiến ông buồn nẫu ruột.

Lần này ông đến cửa hàng với tâm trạng

buồn vui lẫn lộn, nhƣng cũng cố đè xuống tận đáy,

để có thể nắm bắt tình hình, kịp thời uốn nắn.

Ba Xanh lựa đúng vào thời khắc chỉ còn

nửa tiếng là hết giờ lao động để vào cắt tóc, cốt

xem rõ cách thức làm ăn của họ thể nào.

Mai không ngẩng lên, cũng không chào

khách. Cô cặm cụi biên tờ phiếu rồi đƣa cho ông

già Phi Sơn đã có hơn 40 năm tuổi nghề. Ba Xanh

nhăn mặt khi nhìn thấy ông già ốm nhách, mặt

xanh mét không còn thần sắc lừ đừ đứng dậy. Nghi

mắc bệnh lao kinh niên, Ba Xanh nghiêng đầu hỏi

Mai: “Sao đồng chí không phân công các đồng chí

trẻ lại để ông cụ già tội nghiệp này hớt?”. Mai đáp

tỉnh rụi: “Báo cáo lãnh đạo, ai cũng đƣợc phân

chia đều công việc. Không ai nhiều, không ai ít, vì

nếu làm vậy là bất công, là bóc lột sức lao

động...”. Ba Xanh phẩy tay, ép mình ngồi xuống

chiếc ghế ọp ẹp. Ông Phi Sơn hấp háy cặp mắt lèm

kèm, cầm tông đơ, chậm rãi đƣa lên đƣa xuống

nửa bên trái mái tóc bắt đầu có sợi bạc của ông

Xanh. Thỉnh thoảng răng tông đơ kẹp dính sợi tóc

lúc thao tác, khiến Ba Xanh đau điếng. Một lần

ông còn chịu đƣợc. Đến ba bốn bận nhƣ vậy, ông

nổi cáu: “Hớt cái con mẹ gì nhƣ nắm tóc ngƣời ta


giựt, nhƣ lột da đầu ra vậy? Đau thấy con mụ nội!”

Ông già suýt soa xin lỗi vì tông đơ chƣa đến kỳ tu

sửa, tổ mài dũa chƣa chịu nhận. “Khỏi, hớt nhanh

lên”. Ba Xanh vừa liếc nhìn chiếc đồng hồ đeo

trên tay vừa giục. Kim đồng hồ nhích dần, nhích

dần. Nửa bên trái đƣợc cắt xong, cắt vội vã, còn

những đƣờng tóc đen nổi đậm, nhƣng nhìn sơ,

không đến nỗi tệ. Chỉ còn nửa bên phải. Mai nháy

mắt với anh thợ trẻ. Điều này có nghĩa là phải

tranh thủ, ƣu tiên cho cán bộ. Anh thợ trẻ hiểu vậy

và nhanh nhẹn cầm tông đơ phụ với ông già phần

tóc bên phải. Hai chiếc tông đơ đua nhau lóc chóc,

lóc chóc trên mái tóc Ba Xanh nhƣ hai con ngựa

gõ móng xuống mặt đƣờng phi nƣớc kiệu. Ba

Xanh tỏ vẻ ngạc nhiên về cách cắt tóc này. Trên

đời này đâu có kiểu hai thợ xúm nhau trên một đầu

tóc khách hàng? Nó chƣa từng xảy ra với ông, với

cả làng này? Hay Mai đúng là “nghệ sĩ hớt tóc”

nhƣ lời quần chúng đồn đãi? Ba Xanh nghĩ thầm

và ngồi yên chịu đựng những nhát bứt tóc từ chiếc

tông đơ của ông già Phi Sơn. Ngựa chạy, hết

đƣờng chạy thì dừng lại. Hai chiếc tông đơ cũng

dừng lại khi mảng tóc cuối cùng rớt xuống tấm vải

choàng quanh ngƣời, để lộ chỗ đậm chỗ lợt trên

mái tóc phía phải Ba Xanh. Kẻng xổ tràng dài. Ba

Xanh nghiêng qua nghiêng lại đầu tóc trƣớc chiếc

gƣơng lớn, đã tróc thủy vài chỗ. Ông ngạc nhiên

khi thấy cả hai ngƣời thợ không chịu tiếp tục công

việc còn lại trên đầu tóc mình, quay lui nói: “Nghỉ

sao?”. Ông Phi Sơn nhỏ nhẹ: “Dạ thƣa, đã hết giờ


lao động, xin mời đồng chí sáng mai tới sớm, tui

sẽ cắt nốt phần còn lại”. Ba Xanh giận dữ giật

mạnh tấm vải choàng quanh ngƣời làm tóc văng

tung tóe, văng tục: “Mẹ cứt, làm ăn gì lạ vậy? Phải

cho xong đầu tóc ngƣời ta chứ?”. “Dạ - giọng Phi

Sơn khúm núm, nhƣng dứt khoát, rành rọt – xin

mời ông xem bảng nội qui treo trên vách kia”. Ba

Xanh không cần dòm cũng biết bảng nội qui đề ra

cho các tổ đội sản xuất, cửa hàng... là do chính tay

ông thảo. Vậy mà khi từ trên xanh về, ông dò la tin

tức cô Mai, ngƣời làng nói “cổ là nghệ sĩ hớt tóc

trứ danh trên tỉnh đến nỗi các quan bà, me Mẽo

cũng chết mê chết mệt dƣới bàn tay tài hoa của

cổ”. “Cứt. Nghệ sĩ với tài hoa củ cứt” ông buột

miệng gầm lên trong cổ họng. Âm thanh bị nén lại

nghe nhƣ tiếng rít của con rắn vồ trật con mồi.

Không ai hiểu ông nói gì, rồi xẵng giọng trong lúc

mọi ngƣời trong tƣ thế bồn chồn, chuẩn bị ra về:

“Có ai dƣ cái mũ nào không?”. Mai hỏi lại: “Thƣa,

để chi ạ?”. Ba Xanh trổ quạu: “Chụp cái đầu lại

chớ còn chi nữa, còn đứng đấy hỏi. Cô coi, vác cái

đầu tóc này mà đi đƣợc à?”.

Mọi ngƣời nhìn nhau, chẳng ai đội mũ. Mai

nhanh nhẹn lấy chiếc nón lá treo trên móc đƣa

bằng hai tay: “Đội tạm cái này ạ”.

Tự dƣng khuôn mặt Ba Xanh dãn ra, dịu

dần lại khi chạm vào chiếc nón có mùi ngƣời đàn

bà trong tay. Vạt nắng nhảy nhót trƣớc miếu thành

hoàng bỗng sáng choang, hắt lên màu nắng quái,

khiến Ba Xanh quay tít, ngất ngây đến tê dại.■


Ngày Thì Tối, Đêm Thì Sáng

_____________________________

Tiếng còi xe toe toe ngoài ngõ. Âm thanh nửa nhƣ

reo nửa ngập ngừng.

Ở cái xóm nhỏ này hiếm khi nghe tiếng còi

xe, hiếm khi có chiếc xe nào trờ tới, can dự chi tới

mình. Nghĩ vậy, ông tiếp tục cắt tỉa cây sanh bám

ngang trên mặt đá hòn non bộ góc sân. Cây sanh

ấy là chút kỷ niệm nhỏ lúc ông làm tổ trƣởng tổ cộ

bò cho hợp tác xã. Lúc đội của ông kéo lúa nhập

lên tổng kho, trong khi chờ đợi giấy tờ, biên bản,

ông tha thẩn ra phía sau hàng rào và nhìn thấy cây

sanh nằm lăn lóc bên bãi rác. Cây sanh bám trên

cục đá vôi, ngã soài theo thế bạt phong. Ông thấy

tiếc, thấy đẹp và đƣa nó lên thùng cộ mang về.


Mang về và đặt trong bể nƣớc có hòn giả sơn từ

thời ông nội để lại. Một hòn đá chết và một thân

cây sống đu bám nhau tiếp tục sống nhƣ thể ai đó

mang một hòn núi nhỏ đặt vào bể nƣớc!

Tiếng còi lại bin bin. Ngƣời đàn ông mở

cửa bƣớc xuống, ngƣời phụ nữ bƣớc tiếp theo. Lúc

ngoái nhìn qua bờ giậu thƣa, ông thấy cả hai đều

trong tƣ thế lom khom, nhƣ từ hang đá chui ra.

Con Bo và con Bô thấy bóng ngƣời chạy vụt ra,

bấu hai chân trƣớc lên cổng gỗ sủa gắt. Ngƣời phụ

nữ bấu tay vào ngƣời đàn ông, vẻ sợ hãi. Ông

đứng dậy, trên tay vẫn còn cầm chiếc kéo cắt cành

bƣớc ra cổng. Ông trố mắt nhìn ngƣời đàn ông.

Vừa lạ mà cũng hơi quen quen, không nhớ nổi là

ai. Trí nhớ cạn dần theo tuổi già chồng cao. Ông

mở cổng. Ngƣời đàn ông lao tới ôm chầm hai vai,

bấu riết:

-Trời, anh Sáu, anh không nhớ em?

Ông xô ngƣời gọi mình là anh Sáu ra, nhìn

sát mặt ngƣời lạ mấy giây, rồi tự mình ôm chầm

lấy ngƣời đàn ông, chỉ kêu đƣợc mỗi một tiếng

“chú!”.

Lúc này ngƣời đàn bà mặc váy ngắn, tay

xách bóp đầm cũng lao tới, kêu “anh Sáu!” rồi

choàng tay ôm cả hai ngƣời đàn ông. Cả ba nhƣ

khối đá vôi trong bể non bộ. Hai con chó thôi sủa,

đứng nhìn ba ngƣời dính cục lại với nhau, miệng

há ra, lƣỡi thè dài, đung đƣa. Ba ngƣời trong tƣ thế

không rời nhau, bƣớc thấp bƣớc cao, bƣớc qua lối

đi nhỏ đầy gạch bể lởm chởm và cỏ dại, vào nhà.


Hai con chó lủn củn chạy theo sau vẫy đuôi đón

khách.

Khi cả ba đã yên vị quanh chiếc bàn mộc

ngoài hàng ba, chủ nhà mới lên tiếng:

-Mấy chục năm vợ chồng chú biệt tăm biệt

tích?

-Sau khi đón vợ con qua, em có biên cho

anh tới năm lá thơ mà không thấy hồi báo. Em có

hỏi mấy ngƣời đồng hƣơng nhƣng không ai biết

anh, nghĩ chắc anh cũng bỏ xứ mà đi.

-Thơ gởi về đây thì chắc không đến tay rồi.

Mà có đến, địa phƣơng cũng không cho nhận.

-Kỳ lạ vậy?

-Họ sợ liên hệ với nƣớc ngoài – nói và ông

phẩy tay.

Ngƣời đàn bà bây giờ mới lên tiếng:

-Chị Sáu khỏe không? Mà đi chợ hay ra

đồng, không thấy chị?

Chủ nhà nhìn sâu vào gian thờ, lặng lẽ rót

ra hai ly nƣớc nấu sôi để nguội, đẩy ra trƣớc mặt

hai ngƣời, giọng ngùi ngùi:

-Bà ấy mất bốn năm nay. Ung thƣ phổi.

Bệnh viện ghi là “lao lực quá sức, suy dinh dƣỡng,

điều trị không đúng phác đồ”.

Chủ nhà vừa dứt câu, hai ngƣời khách mặt

xàu xuống nhƣ tàu chuối héo, rồi lần lƣợt kẻ trƣớc

ngƣời sau đứng lên, bƣớc chậm vào gian thờ. Chủ

nhà xô ghế đứng lên theo. Ông biết phải làm gì

trong giây phút này, liền lấy hộp quẹt trong túi,

vặn cao ngọn đèn, mấy cây nhang cũng lật bật run


rẩy khi chủ nhà đƣa lên đốm sáng trên chiếc tim

đỏ quạch. Muội đèn và khói nhang cuộn lại, bay

một vòng rồi hạ thấp theo bàn tay đen xạm, nhăn

nheo những da và đƣờng gân chồng chéo. Hai

ngƣời khách đỡ lấy mấy cây nhang. Họ cúi đầu

lâm râm. Ngƣời đàn bà mặc áo bà ba đƣợc thợ

hình tô màu lại, từ khung kính nhìn ra, có vẻ nhƣ

cảm ơn sự thành kính, trân trọng, mở một nụ cƣời

vừa phải với họ, cũng có thể cố moi trí nhớ coi hai

ngƣời kia là ai? Chủ nhà đứng một bên, lòng thấy

chùng xuống.

Lát sau, những cây nhang đƣợc cắm vào lƣ

hƣơng. Đôi mắt ngƣời đàn bà trong khung kính

nhƣ dán vào những đốm sáng đỏ trên đầu những

cây nhang. Đôi mắt ấy hút những cuộn khói bay về

phía khung kính. Cả ba nhìn sững hồi lâu trƣớc khi

trở ra bàn ngồi.

-Đúng là dâu biển – Khách kêu lên khe khẽ.

Dâu biển thiệt. Mới đó mà đã gần ba chục

năm. Ba chục năm còn mất, có không nhƣ chuyện

đùa kể trên đầu môi. Ông khách ngồi trƣớc mặt

bên kia bàn cùng ngƣời vợ chính là thằng Cán, nhỏ

hơn ông tới nửa giáp. Sau khi mãn tù cải tạo về, nó

và ông rủ nhau mò vào rừng đốn củi kéo về bán

cho các lò gạch tƣ nhân, lò nấu rƣợu lậu. Làm ăn

mới phất lên chút đỉnh định sửa căn nhà méo xệch,

thì tất cả đều bị lùa vào hợp tác xã, giống nhƣ

ngƣời ta lùa bầy vịt vào mành quây. Ruộng đất, tƣ

liệu sản xuất đều xung vào tập thể. Đôi bò của ông


và thằng Cán cùng nhiều nông dân khác đều bị hóa

giá với cái giá bọt bèo, đủ để mua chui nhủi vài

chục cân thóc, rồi giao lại chủ cũ chăm sóc. Đôi bò

đã có chủ mới. Mà chủ mới kia lại là một đống

ngƣời ngồi chồng chéo trong ban chủ nhiệm cùng

với tất thảy những xã viên, nôm na gọi là bò hợp

tác xã. Có hàng trăm ông chủ dòm ngó vào, khen

chê bình phẩm đủ điều, đến cả con bò hình nhƣ

cũng cảm thấy nhồn nhột ở đuôi chứ chƣa nói

ngƣời chăn giữ. Nhiều lúc nhìn đôi bò của mình

chỉ trong phút chốc biến thành của tập thể làm ông

ứa nƣớc mắt, lòng thắt lại.

Hết mùa cày bừa, cái tập thể kia chỉ định đi

kéo gạch mộc, kéo củi cho lò gạch hợp tác, kéo lúa

về kho... Quay tròn nhƣ chiếc chong chóng, tối

tăm mặt mũi cũng chỉ đủ nuôi mấy cái miệng há ra

nhƣ bầy chim đói mồi. Lúc thành lập các tổ đội

sản xuất ông đƣợc đám giữ bò bầu làm chức đội

trƣởng, phân công điều hành ba sáu chiếc cộ. Ông

giữ chức này không phải ba bốn đời hành nghề kéo

cộ nhƣng ông có chút chữ, vốn là anh giáo làng,

hiền lành, biết tính toán, phân công cho anh em.

Làm đội trƣởng cũng phải làm việc nhƣ ai, chứ

không phải ngồi trong căn nhà gạch chỉ chỏ, ra

lệnh, nên chỉ thêm đƣợc vài chục ký lúa gọi là

“phụ cấp chức vụ”. Cũng chẳng sao. Công sức

mình bỏ ra chứ không đi ăn cắp của ai. Và ông

nhận lời. Đám xã viên cộ bò trong đội ông, coi lại

toàn là những anh lon ton trong chế độ cũ: lính

nghĩa quân, lính địa phƣơng, nhân viên tùy phái


trong công sở, mấy anh nhà giáo bị động viên, một

số ít khác tự hủy hoại thân thể để trốn lính. Giờ

này tất cả đều phải vịn đuôi bò mà sống. Biết thân

biết phận, không ai ca thán.

Nhớ lại, sau ngày đi cải tạo về, vợ ông lục

đáy rƣơng còn 8 chỉ vàng y, bàn với ông:

“Nghe nói vàng sẽ bị nhà nƣớc tịch thu hay

đóng dấu gì đó. Có giữ lại phòng thân cũng không

ổn, chi bằng đem đổi đôi bò về cày bừa, hái củi,

kéo trấu cho ngƣời ta tráng bánh, có đồng ra đồng

vô để nuôi con và cha mẹ già”.

Ông nghe phải, liền xách tám chỉ vàng nhờ

Cán đi tìm bò. Khoản này nó giỏi hơn ông nhiều.

Nó biết coi răng lƣỡi, coi đuôi, tƣớng mạo cày hay,

hay trở chứng và nó chọn đôi này. Đôi bò tơ, to

đẹp ngƣời ta đồng ý đổi lấy năm chỉ. Ông mừng,

lùa đôi bò về. Thấy bò vợ ông cũng mừng, con ông

cũng thế. Riêng cha ông đứng trong hiên nhìn ra

lắc đầu, cái lắc đầu chán nãn, mệt mỏi và thất

vọng.

Cán phụ ông dựng chuồng tạm, trồng nọc

rơm. Hai anh em thân nhau thành đôi, chăn bò trên

các nghĩa địa, soi cỏ ven sông những lúc không

phải ra hợp tác. Nó lại chỉ dẫn ông cách cho ăn

uống, tắm táp. Nhờ chút kinh nghiệm nhỏ, đôi bò

cứ phình to lên nhƣ những con bò mộng trong đấu

trƣờng.

Ngày Cán lấy vợ không vui nhƣ trƣớc. Đám

cƣới đƣợc tổ chức trong gian phòng nhà hạnh phúc

ở thôn với cờ xí, khẩu hiệu treo kín tƣờng. Hai họ


và bạn bè ngồi hai bên dãy bàn dài với những ly

nƣớc trà cám, kẹo nổ, cốm vắt làm từ đƣờng đen

trộn với bột gạo, sắn... Phía trên cao là lá quốc kỳ,

ảnh lãnh tụ nhìn xuống. Những cục kẹo nhƣ những

viên sỏi ngọt, khách khứa cố cho vào miệng để

chung vui, trong khi đoàn thanh niên đứng ra đọc

lời chúc mừng cô dâu chú rể: “chung sống để góp

tay vun xới cho hợp tác xã giàu mạnh, để mọi

ngƣời dân đều trở thành con ngƣời mới xã hội chủ

nghĩa... tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên

chủ nghĩa xã hội”. Tiếng vỗ tay lốp bốp, rời rạc.

Hai họ uể oải đứng lên. Cô dâu chú rể nắm tay

nhau đứng lên. Vậy là họ chính thức thành vợ

thành chồng, chẳng cần tổ tiên ông bà chứng giám

gì ráo trọi, vì đã có ngƣời trên cao chứng rồi.

Ông Chấn, cha Cán không chịu cảnh nhục

nhã đó. Ông nói nhỏ gì đó vào tai anh sui gia. Hai

họ không về hƣớng về nhà mình mà qua truông tre

tạt vào nhà ông. Hai trẻ đều mặc bộ bà bà đứng

trƣớc bàn thờ, vái lạy ông bà sau khi ông Chấn và

ông sui gia thắp hƣơng khấn niệm. Họ làm thật

nhanh ròi quay ra nhà sau. Hai chiếc bàn tròn kê

phía chái nhà, phía sau là hàng rào tre ken dày,

nghĩ là không ai thấy. Hai con gà nấu cháo xé phay

và mấy tô thịt heo chỉ thấy mỡ trắng hầm măng

tƣơi chặt trong vƣờn nhà đƣợc bày ra. Tất cả chỉ

có vậy. Hai họ ngồi vào bàn với vẻ mặt lấm lét

nhƣ đang đi ăn vụng. Không nghe tiếng nói cƣời.

Chỉ lặng lẽ nhƣ thể đang dự một đám tang.


Ông Chấn nƣớc mắt giọt vắn giọt dài, mắt

đỏ hoe nhìn anh sui gia sụt sùi:

“Cái thời bắt phải thế, chớ vợ chồng tôi đâu

nỡ nhìn cảnh này. Cũng có một chút gọi là...” –

Nói và ông khóc. Mọi ngƣời bùi ngùi ngồi xuống

nhƣ cảnh ăn cơm tù.

Tan tiệc, mạnh ai về nhà nấy. Riêng ông

Chấn, sáng hôm sau có hai anh du kích vào nhà

mời lên thôn. Ông thôn trƣởng tuổi bằng thằng

Cán, nhƣng trông oai vệ nhƣ những anh vệ quốc

quân thời đánh Pháp. Chiếc nón cối màu cứt ngựa

đặt cạnh mép bàn, bên này là chiếc sắc cốt, chồng

giấy tờ trƣớc mặt. Bộ áo quần kaki và đôi dép râu

không làm anh ta oai phong lên mà có vẻ khôi hài

bởi vẻ mặt non nớt, trên mép có chút râu lún phún.

Ông trƣởng thôn xuất thân là anh đánh xe

ngựa, một bên chân bị tật bẩm sinh nên không phải

vào lính. Anh ta xuôi ngƣợc từ thị xã lên các vùng

trung du chở nông thổ sản, cá mắm. Có lúc ngƣời

ta nghi anh tiếp tế cho Việt cộng, bắt giam mấy

ngày để hỏi cung nhƣng không lần ra tang vật, lại

phải thả ra. Bƣớc ra khỏi trại tạm giam anh cƣời

khẩy: “Mẹ cứt, tụi liếm gót giày đế quốc”.

Ngƣời du kích chỉ ông ngồi xuống chiếc

đẩu trƣớc bàn trƣởng thôn. Ông Chấn chƣa kịp

chảo hỏi thì đƣợc nhận ngay một tràng giáo huấn

phủ đầu: “Ông khai đi. Ông tƣởng cách mạng,

nhân dân không biết việc làm của ông sao? Đấy là

hành động chống đối lại chánh sách cách mạng.

Thử hỏi ông, gà heo là của hợp tác xã, tức là của


nhân dân. Ông lấy đâu ra những thứ đó để tiệc

tùng nếu không phải là ăn cắp? Cách mạng đã dẹp

bỏ những hũ tục cƣới xin. Ăn uống tiệc tùng tức là

ăn uống mồ hôi nƣớc mắt của nhân dân, là bóc lột

nhân dân, ăn cắp của nhân dân...”. Hắn ta nói

nhiều. Tai ông ù lên, mắt hoa. Nƣớc mắt ông chảy

dài. Phải chi ông là tên ăn cắp thứ thiệt, đằng này

con gà nhà ông nuôi trong vƣờn lại biến thành con

gà của nhân dân. Bà con chòm xóm góp tem phiếu

để ông mua hai ký thịt lèo nhèo những mỡ đãi họ

gái thì gọi là bóc lột nhân dân. Cái mụt măng nấu

lẫn với thịt heo kia, nếu nó biết nói hẳn sẽ kêu lên

rằng nó là chút chít từ thời ông cụ kỵ tằng tổ gì đó

trồng chớ có thấy nhân dân nào thọc tay vô đâu?

Nhƣng giờ ông trƣởng thôn đã nói vậy thì phải cúi

đầu nghe theo. Ông trƣởng thôn là đại diện cho

nhân dân, mà nhân dân là cách mạng, cách mạng

không có tay chân hình hài nhƣng là cái bóng to

lớn bao trùm cả bầu trời này! Ông không nói đƣợc.

Ông khóc.

Trƣởng thôn ngó sát mặt ông: “Nhƣ vậy là

ông đã nhận ra tội lỗi, biết ăn năn. Khóc tức là ăn

năn hối cải về những lỗi lầm tự mình gây ra, tức

thị trƣớc đây chƣa giác ngộ, tƣ tƣởng chƣa thông...

Ông ngồi viết bản kiểm điểm đi”.

Trong khi ngƣời cha ngồi ở trụ sở nhân dân

thôn viết kiểm điểm thì Cán đã đánh cộ bò ra sân

kho chuẩn bị chở lúa về nhập kho. Ba sáu chiếc cộ

sắp ngay hàng trên nền gạch sân kho giống nhƣ


những cỗ xe tăng trong lễ duyệt binh. Chúng

nghếch hai chiếc sừng cong hƣớng về phía kho

trung tâm, mõm đƣa qua đƣa lại nhƣ đang ôn lại

bài hát quân kỳ chút nữa đây sẽ cất lên.

Khi ba sáu chiếc cộ bò đã chất đầy những

bao lúa căng phồng, tổ trƣởng ký biên bản giao

nhận và ra lệnh đoàn cộ lên đƣờng, thành một

hàng dài thẳng tắp, kéo về kho chính của hợp tác

cách đó không xa lắm.

Tổ trƣởng cũng là xã viên nhƣ ai, không

phải kẻ “ngồi mát ăn bát vàng”, vì vậy tổ trƣởng

cũng kê vai đỡ đủ hai mốt bao lúa nặng hàng tấn, ì

ạch vác vào kho. Khốn nỗi, thân ông thì gầy còm,

thấp nhỏ nên bao lúa trên vai không với tới những

tấm ván chặn trƣớc cửa kho. Mấy lần ông suýt ngã

quỵ. Lại thằng Cán phát hiện trƣớc tiên, nó kêu lên

“anh Sáu! Để đó cho em”. Tiếng la của nó nhƣ

tiếng hô xung phong khi tiến chiếm mục tiêu ngoài

mặt trận khiến ông sững lại, bao lúa nặng trên vai

đang đƣa tới bỗng bị dừng bất ngờ làm cho vai ông

sụm xuống, té nhào. Anh em đỡ ông dậy. Cán kêu

anh ngồi nghỉ, để tụi em. Cán hì hục lôi đủ hai mốt

bao lúa lên tít đọt cao rồi xổ ra. Nó lại gom tất cả

các bao rỗng bỏ vào thùng cộ, kéo anh Sáu đứng

lên đánh bò về.

Cán không về thẳng nhà mà rẽ vào nhà anh

Sáu, giúp mở bò dắt vào chuồng, rút rơm cho vào

máng, lại ra giếng xách nƣớc đổ vào thùng. Lúc

nhìn thấy chị Sáu cầm những bao rỗng trên tay, nó


hấp háy cƣời cƣời. Ông không hiểu chuyện gì. Đến

khi vợ ông kêu lên:

“Sao lúa còn trong bao nhiều dữ vầy?”.

Ông quay lại nhìn Cán, nó tỉnh bơ:

“Là em để lại. Thằng cha nào khi nhập kho

cũng nắm lấy hai đáy bao và giữ lúa lại. Tội nợ gì

anh. Của nhân dân mà”.

“Các chú làm nhƣ vầy bao lâu rồi?”.

“Chuyến nào cũng có”.

“Là ăn cắp của xã viên?”.

“Anh thông suốt đƣờng lối chánh sách, nắm

vững cái nhân dân khổng lồ rồi đó” – Nói và Cán

nở nụ cƣời thật rộng – “Anh chƣa biết đâu, cách

đây bốn hôm, thay vì kéo thẳng về kho, thằng

Tổng đánh bò chạy thật nhanh và trút cả cộ vào

nhà ông phó chủ nhiệm đó. Còn trƣớc nữa thì có

trời biết đã có bao nhiêu cộ lúa vào nhà ông chủ

nhiệm, kế hoạch, kiểm soát... Mỗi cộ nhƣ vậy cũng

trên dƣới hai tấn chứ ít sao anh, của nhân dân

mà!”.

Nghe giọng nói thong thả, đều đều của

thằng em lối xóm, tự dƣng đầu ông đau nhức nhƣ

búa bổ. Kiểu này thà ông bán bò, bán cộ ra đồng

cắm mặt xuống bùn sình coi bọ đỡ xấu hổ hơn.

Ông nổi giận thiệt tình, giận dữ đập tay xuống bàn:

“Chú mang số lúa kia đi đi”.

Cán hỏi lại:

“Mang đi đâu, anh?”.

“Tôi không biết. Chú mang ra khỏi nhà tôi

ngay”.


Cán lẳng lặng đứng lên, ra sân gom hết số

bao quăng lên cộ mình rồi đánh bò đi, không thèm

nói tiếng phải trái với ông.

Ba ngày sau, ông lên ban quản trị hợp tác,

nại cớ đau bệnh, giao cả bò lẫn cộ cho ngƣời khác,

mặc dầu ông tiếc đứt ruột.

Suốt mấy ngày liền Cán không dám tới nhà

anh Sáu. Tổ cộ bò cũng không thấy kế hoạch phân

công vận chuyển. Cán nằm nhà giỡn với cô vợ trẻ

trong thời kỳ đầu mất kinh. Cán xoa xoa bụng vợ

qua lần vải áo: “Em đẻ cho anh một thằng nhân

dân thiệt ngộ nghen”. Cô vợ thốt lên “con nít”. Hai

ngƣời vít đầu nhau muốn hôn nhƣng không dám,

vì lúc đó đang đứng giữa vƣờn trống. Cán buông

vợ ra, nói: “Để anh qua nhà anh Sáu coi sao, với

lại tối nay kêu ảnh ra rừng dƣơng kéo cành lá khô

cho lò rƣợu ba Dinh kiếm ít đồng”.

Cán thập thò ngoài cổng một lúc mới dám

bƣớc vào. Anh Sáu đang lui cui chẻ lạt ở đầu hiên

nhìn thấy nó nhƣng giả lơ. Cán xán tới, ngồi bệt

xuống đất:

“Thôi mà anh Sáu, giận chi em”.

Im lặng.

“Tụi ngồi trên ban quản trị đứa nào cũng

nhân danh nhân dân. Thơm tho lắm, nhƣng thằng

cha nào cũng tham. Tụi em phát hiện cái cân bàn

rồi mới dám làm. Tay thủ kho hễ xuất lứa thì mở

nắp hộp cân bỏ vài cục sạn nhỏ trƣớc khi cân; còn

nhập vào thì hộp quả cân trống trơn. Số lúa thừa


trong kho ai ăn? Lúa nhân dân mà. Chia nhau.

Chia nhau hết. Khỏe ru. Bởi vậy thằng Tổng mới

dám kéo lúa về thẳng nhà phó chủ nhiệm chớ. Mà

phó chủ nhiệm ăn thì không lẽ chủ nhiệm ngồi

nhìn. Của nhân dân, nhân dân ăn tuốt. Khỏi lo”.

Anh Sáu gác cán rựa lên chiếc đòn kê:

“Chú chớ có nói những chuyện đó với tôi.

Tôi không muốn nghe nữa”

“Thôi bỏ. Nhƣng tối nay em có mánh. Là

xuống rừng dƣơng kéo vài cộ lá cành về cho mấy

lò rƣợu lậu. Họ đặt hàng rồi. Anh đi với em?”.

“Không, chú đi đi. Tôi giao cả bò lẫn cộ

cho hợp tác rồi” – Anh sáu vùng vằng, trong khi

Cán mặt tái đi, vì lần đầu tiên Cán nghe nói anh

Sáu giao lại cả cộ lẫn bò. Cán không dám nhìn ra

chuồng, không nói thêm lời nào nữa, lặng lẽ đứng

dậy ra về, không chào.

*

Vợ Cán từ nãy giờ cứ nhìn sững vào mặt

anh Sáu cố giấu lòng thƣơng cảm xót xa với ngƣời

ngồi đối diện, lúc này mới lên tiếng:

-Chị mất rồi anh sống thế nào? Còn mấy

đứa nhỏ đâu không thấy?

Ông thở đánh sƣợt, giọng kể lể:

-Từ ngày vợ chồng chú biệt tích, tôi giao bò

giao cộ cho hợp tác ra đồng nhƣ những xã viên

khác. Làm cật lực cũng chỉ đủ nhét mấy cái bao tử

khỏi sôi réo. Hai thằng con thấy cảnh khó khăn,

túng bấn vừa cố học vừa phụ giúp cha mẹ, nhƣng


cũng chỉ nhƣ “gió vào nhà trống”. Đƣợc cái chúng

học giỏi. Thằng trƣớc thi đậu vào đại học, giấy gửi

về địa phƣơng, bốn tháng sau mới tới tay, coi nhƣ

trễ. Năm sau nó lại thi đậu lần nữa, cũng vừa đúng

lúc có giấy gọi đi nghĩa vụ. Lại mất hai năm. Lại

thi, lại đậu nhờ nó khôn ra, ghi địa chỉ ở nơi khác

dƣới thị xã. Cầm tờ giấy báo đỗ, nó mừng nhƣ

ngƣời chết sống lại, mua vé xe đi ngay vào trƣờng.

Nhƣng khốn nỗi, địa phƣơng không chịu cắt khẩu

về trƣờng, nói là “thi lậu”. Vợ tôi lại lục dƣới đáy

rƣơng lấy ba chỉ vàng cuối cùng mang xuống xã

đút lót, nài nỉ mới êm. Thằng sau may mắn hơn,

không còn cảnh trù ếm nhƣ trƣớc. Cả hai giờ làm

trong Sài Gòn.

Cán cắt ngang:

-Anh sống một mình, xoay trở làm sao?

-Chừng này tuổi, có còn nhu cầu gì nữa đâu

chú. Con cái thành đạt tôi mừng.

-Em nghĩ anh vào sống với các cháu là ổn

nhất – Vợ Cán nói.

-Chúng có vợ con, có căn nhà nho nhỏ

trong đó rồi, tôi không còn bận tâm, lo lắng gì nữa.

Nhƣng bỏ chốn này vào với chúng thì tôi không

thể. Cô chú biết đấy, nhà cửa của cha mẹ là nhà

cửa của con cái, nhƣng nhà cửa con cái không phải

là nhà của cha mẹ. Rồi tiền bạc của cha mẹ cũng là

tiền bạc của con cái, và ngƣợc lại thì không phải

của cha mẹ. Cô chú có con cũng hiểu chuyện đó

mà.


Ông im lặng hồi lâu mới ngập ngừng hỏi

Cán:

-Chú nói tôi nghe, cái hồi vợ chồng chú kêu

đi kéo rác dƣơng đó là chú rủ tôi đi vƣợt biển?

Cán cƣời nhƣng nụ cƣời không tròn:

-Suýt nữa chết mất xác. Bữa đó vợ chồng

tôi đánh cộ ra khu Long Hà, nơi vắng nhất chỉ vì

sợ kiểm lâm bắt đƣợc thì chết. Không ngờ khi tới

nơi, sát mé biển hai vợ chồng đi cào rác. Cào đƣợc

phần cộ thì gặp đống rác lớn nhƣ của ai để sẵn. Vợ

tôi nói của ngƣời ta dừng đụng tới. Còn tôi thì

nghĩ, của nhân dân, tội nợ gì và cào bừa. Cào hết

lớp rác mặt thì đụng ngay những can dầu chất

đống. Tôi giật mình, nhƣng muộn rồi. Mấy thanh

niên từ phía rừng dƣơng dày bịt xuất hiện. Đêm tối

nhờ nhờ không nhìn thấy mặt. Cả mƣời mấy ngƣời

ập đến, áp vợ chồng tôi vào gốc dƣơng, dùng khăn

nhét vào miệng. Một toán khác đứng phía xa thầm

thì gì đó. Cuối cùng thì nghe tiếng lộp bộp khua

nƣớc và tiếng sóng. Một toán giữ chặt chúng tôi,

toán kia chuyển những thùng dầu đi. Tôi hiểu ra

tất cả. Họ làm rất nhanh. Loáng một cái số can dầu

hết sạch. Lúc này có tiếng hỏi: “Xử trí sao đây anh

Hai?”. Ngƣời kia trả lời: “Theo phƣơng án ba”.

Nghe vậy tôi nghĩ chắc cả hai sẽ chết hoặc chí ít

cũng bị cột chặt vào gốc dƣơng trƣớc khi có ngƣời

phát hiện. Ngƣời đƣợc gọi là “anh Hai” tiến lại chỗ

tôi, dùng tay nhét chặt hơn chiếc khăn vào miệng,

ôn tồn: “Anh chị thông cảm. Sự thể nhƣ thế này thì

không có sự lựa chọn nào cho anh chị cả. Anh chị


cùng lên tàu với chúng tôi, mặc dù chúng tôi biết

anh chị không muốn nhƣ thế. Còn thả anh chị ra

lúc này rất có thể tụi tôi bị bắt ngay khi mới ra

cách bờ vài hải lý. Lúc này không thể tin ai nổi.

Anh chị thông cảm. Thôi sống chết đều có số cả.

Lên tàu. Sống cùng sống. Chết cùng chết”. Nói và

ông ta hất đầu ra hiệu cho toán ngƣời đẩy vợ

chồng tôi xuống bãi và lên tàu... Vậy là từ anh kéo

cộ bò bỗng trở thành kẻ phản bội, chạy theo đế

quốc... rồi thành Việt kiều yêu nƣớc...

Nói xong Cán ngửa mặt cƣời ha hả, cƣời

đến chảy nƣớc mắt.

-Cô chú biết không, sự mất tích đột ngột

của cô chú khiến cả xã, cả huyện nhƣ đang ngồi

trên đống lửa vì mất thành tích an ninh chính trị

địa phƣơng. Đủ mọi thông tin và thông tin chắc

chắn nhất là cô chú vƣợt biển khi công an tìm ra

manh mối chiếc cộ bò gần đó cùng mùi dầu trên

cát. Họ rần rần tới nhà chú tra hỏi ông bà cụ cùng

bằng chứng cả đám ngƣời dƣới phố đi đêm đó, nên

ông bà bị đuổi ra khỏi nhà, tịch thu theo diện con

cái bỏ trốn ra nƣớc ngoài, giao lại cho tay phó thôn

phụ trách an ninh. Hai ông bà uất quá sinh bệnh,

chết cách nhau vài năm. Cả xóm tới lo hậu sự mà

lấm la lấm lét nhƣ đi ăn trộm. Thật tội nghiệp.

Cán bật khóc, vợ Cán cũng khóc mùi mẫn:

-Vợ chồng em có tội với ông bà cha mẹ.

Một lần ruộng đất của cải phải hiến cho nhân dân.

Lần sau lại bị mất nhà cửa vào tay nhân dân. Mệnh

số chi mà lạ lùng nhƣ vậy? Lần này vợ chồng em


về xin trú tạm với anh mƣơi ngày để lo xây phần

mộ cho ông bà cụ, coi nhƣ để trả nợ hiếu nghĩa

cho cha mẹ. Anh giúp em lần này.

-Nghĩa tử là nghĩa tận. Thôi, cô chú đừng

khóc nữa. Cứ tạm tin vào cái số đi. Nghe việc này,

tôi chắc hai bác nở nụ cƣời tƣơi nơi chín suối.

Đúng ngày thì tối thui mà đêm thì lại sáng trƣng.

Nhân dân ơi, xin chào

1.Bốn Lợt đang là nhân dân, đang là hột cát

nhỏ, rất nhỏ trong hòn đá tảng, là tế bào tí xíu

trong thân cây mấy ngàn năm tuổi. Ngày xƣa ông

lú lấp đâu đó giữa hàng đống nông dân. Bây giờ

cái mác nông dân bị bóc ra, dán tem mới, tem nhân

dân.

Và lúc này nhân dân bốn Lợt đang đứng

trên bờ ruộng, bên này con mƣơng nƣớc, trên đôi

chân run run, cảm thấy ngực mình xẹp xuống, hai

lá phổi tan vỡ từng mảnh vụn, bay lên không

trung, mắt đục xám, xƣơng sƣờn, tay chân cũng

tan ra từng mảnh. Cây gậy củ tre láng bóng chịu

tất cả sức nặng bắt đầu tan ra đó, lún xuống, cong

oằn nhƣ thể những cây lúa thì con gái đang dập

gãy. Những thửa ruộng chìm sâu bên dƣới quả núi

cát khổng lồ ùn ùn bay tới. Cây lúa thì con gái bị

hãm hiếp. Cánh đồng mơn mởn xanh cũng bị hãm

hiếp. Máu từ háng, từ nách, từ rún đến cả miệng,

mắt mũi ròng ròng chảy. Chảy lênh láng, vón cục

thành đống cát cao nghệu. Đống cát cao kia dính


máu đỏ bầm, chính là thằng hãm hiếp cây lúa,

cánh đồng. Tiếng lẹp nhẹp nhấn xuống, đẩy mạnh,

nhấn lút, đẩy mạnh sâu hơn nữa, phát ra âm thanh

lóc chóc, lóc chóc... Tiếng lóc chóc dãy dụa quẫy

đạp. Nƣớc tứa ra. Màu nƣớc máu đen từ háng, từ

rún phụt ra, phụt thành vòi cao. Những mái tóc

xanh, những thân hình non nớt chìm nghỉm trong

cái màu nƣớc đen, dƣới sức đè của thằng khốn

khiếp.

Bốn Lợt cƣời ha hả, cƣời khằng khặc nhƣ

điên nhƣ dại khi nhớ lại ngày xƣa ngƣời lớn ở làng

này thƣờng ví von cánh đồng làng An Phổ giống

cái mông tròn của cô gái dậy thì. Mông đàn bà thì

luôn hấp dẫn với đám ngƣời có cặp mắt hau háu cú

vọ. Lại là mông cô gái hơ hớ tuổi xuân, nên làm

nhiều anh lé mắt, lé mắt và nhểu nƣớc miếng. Duy

nhất chỉ có những anh bị thiến, những tay cù bơ cù

bất mới không tơ tƣởng, hay không dám tơ tƣởng

đến chuyện đƣợc choàng tay sờ soạn, giữ rịt làm

của riêng. Dân trong làng và các xứ khác chết mê

chết mệt bởi cái mông ấy. Nó xanh mƣớt màu

xanh ngọc bích. Nó vàng ruộm màu vàng ròng dát

trên các pho tƣợng nữ thần trong ngôi đền thiêng.

Đƣợc nằm gối đầu lên mông, một lần thôi cũng đủ

ngửi mùi hƣơng lạ, mùi thơm của đất trời tụ lại

ngan ngát mùi bồ kếp, lá chanh, bông bƣởi trộn

lẫn, một thứ hƣơng thơm lạ lùng, hiếm thấy trên

cõi đời này, làm say nức từ ông lão sắp xuống hố

chí đến đứa trẻ mới tập đi. Ngƣời ta sống không

thể thiếu nó, thèm thuồng vì nó. Ngƣời ta ghen tức


vì nó, bởi dân làng này đƣợc sở hữu một cái mông

tròn mênh mông rộng, cong mẩy, nằm vểnh giữa

một bên là khúc sông Diễn, bên kia là cánh núi

hình cung choàng tay ôm ấp, vuốt ve suốt đêm

ngày, năm tháng.

Vậy mà giờ này cái mông ấy bị hãm hiếp

đến nát tan, bị đứa hiếp dâm nuốt chửng vào bụng,

bảo làm sao tim ông không vỡ vụn ra từng mảnh

nhỏ, bay lên trời cao, bay vào cõi mù tăm vô tận?

Cây gậy củ tre cong thêm chút nữa. Ông

sắp khuỵu xuống mất rồi, cũng sẽ tan theo cái

mông bị nhấn lút lần hồi kia thôi.

Đám quái vật thời cơ khí, ào ào chạy qua

mặt ông gào rống, giống nhƣ những tên cƣớp

ngày, tung bụi mù mịt, ném vào mặt ông những cái

tát bầm bập. Nó xịch tới xịch lui trên chiếc mông

nát tan thành trăm ngàn mảnh vụn, rồi đè nghiến

lên chiếc mông tròn của cô gái yêu làng An Phổ,

chổng đít ỉa từng đống lớn rồi hối hả bỏ chạy. Tốp

khác lại ập đến, lại chổng đít. Ông nhƣớng mắt

nhìn mà thấy nhƣ chúng đang ỉa vào mặt ông, tới

tấp ỉa vào mặt ông. Tội nghiệp cô gái yêu của làng.

Khốn khổ thay cô gái yêu của làng bị hãm hiếp

trƣớc sự bất lực của nhân dân.

Bụi trùm kín đƣờng về. Những con quái vật

nối đuôi lao tới. Cuộc chiến không cân sức tiếp tục

giữa một bên là cô gái yếu đuối bị đè ngửa nằm

bất động và bên kia là những tên cƣớp có sức

mạnh gấp mấy chục thần Hercules nối lại. Nƣớc


mắt ông chảy dài. Cây gậy trong tay ông cũng

chảy nƣớc mắt.

Vào đến đầu làng, bốn Lợt chạm mặt

trƣởng thôn Mạnh. Trƣởng thôn có khuôn mặt méo

một bên, luôn luôn đỏ nhƣ vừa từ trong hũ rƣợu

bƣớc ra. Trƣởng thôn ngó ông già, đón lại:

-Lại ra đầu đƣờng nữa chớ gì?

Ông già đƣa cây gậy củ tre lên hƣơ hƣơ nhƣ

thay câu chào mà cũng nhƣ sắp bổ xuống đầu

trƣởng thôn. Nhƣng cây gậy củ tre không ngẩng

đƣợc lâu. Nó từ từ rớt xuống, lƣng lửng giữa thắt

lƣng rồi lại cắm đầu xuống đất. Ông ngó trƣởng

thôn bằng cặp mắt có đám bụi bám trên hàng lông

mi màu trắng.

-Giỏi, chú lại theo dõi tôi.

-Ông mà cứ gào rống, tôi không tha.

- Thì sao? – Ông già nhƣớng cặp mắt có

hàng lông mi nhuộm trắng bụi.

-Ông đi vận động nhân dân trong thôn

chống lại chính sách của trên. Ông muốn tƣ hữu,

ông muốn cả thôn cứ chổng đít lên trời, mặt cắm

xuống bùn đen miết sao? Nông dân. Nông dân là

cái củ kít gì. Một năm làm ra đƣợc bao nhiêu sản

phẩm cho làng nƣớc? Trên đã giải thích nhiều lần

rồi. Chỉ có công nghiệp hóa nông thôn thì dân mới

giàu, nƣớc mới mạnh. Ông hiểu ra chƣa? Chỉ có

những cái đầu bã đậu mới không nhận ra điều này.

Trên luôn luôn sáng suốt. Chỉ có những cái đầu bã

đậu là ngu tối.


-Biết chớ sao không? Mang cả hàng trăm tỉ

bạc của nhân dân lên núi, thuê xe ũi, xe xúc vẩy

càng đâu mƣơi mẫu, liền giăng cờ gióng trống,

quay phim chụp ảnh ca ngợi thành tích khai hoang

ruộng nƣớc cho đồng bào thiểu số. Thành tích lớn

lắm. Nhân dân lại đứng mũi chịu sào cho cái thành

tích ấy. Vậy chớ mấy chục mẫu thƣợng đẳng điền

đây, phải mất mấy trăm năm mới thành khoảnh?

Mồ hôi nƣớc mắt và cả máu nữa. Đổ ra bao nhiêu

mới có con đập dẫn nƣớc tƣới tiêu hoàn chỉnh, nay

đem phá đi?

-Phá? Sao lại pha…á á… - Trƣởng thôn trợn

ngƣợc mắt.

-Không phá sao tự dƣng lấp ruộng lập khu

công nghiệp?

-Ông đúng là đồ bã đậu – Trƣởng thôn nhổ

phẹt bãi nƣớc miếng quày quã bỏ đi. Bỏ đi thẳng

không thèm ngó lại. Ông già nói nhóng theo:

-Có chúng mày là đồ ngu, đồ bã đậu. Khu

công nghiệp thì làm đâu chẳng đƣợc. Thiếu mẹ gì

những khu đất khô cằn, lại đi lấy cây lúa, vánh

đồng màu mỡ đỡ đít khu công nghiệp? Tiền đền bù

mỏng dính chỉ ba ngày là sạch. Họ làm gì với dúm

tiền lẻ, thứ của bố thí đó? Chuyển đổi cái con mẹ

chúng bay! – Ông già cũng nhổ phẹt bãi nƣớc

miếng, nhƣng bãi nƣớc miếng không rơi xuống

đất, nó dính toòng teng giữa hai môi thâm đen nhƣ

cái câu móc níu dính lại. Cái móc câu ấy nhƣ

muốn khuyên: ông đừng có há miệng ra nữa.


Về tới nhà ông thấm mệt. Mệt không phải vì

đƣờng xa, vì đôi chân già nua. Ông mệt bởi vừa

sáng đã gặp thằng thổ tả chận họng. Cái mặt méo

câng câng. Đầu tóc luôn bôi mỡ đến con ruồi vừa

chạm lên cũng trƣợt té nhào. Và nhân dân nữa,

cũng bị coi nhƣ lũ ruồi không bám đƣợc trên mái

tóc bôi mỡ của thằng mặt méo. Chân chƣa chạm

đã trƣợt ngã, sức đâu mà cản ngăn. Nhân dân đâu

dám cản, chỉ là tấm đệm lót, là những chiếc ghế

đẩu để chủ nhân xê dịch, ngồi lên. Ngồi lên và còn

đái són, địt tũn vào mặt ghế đẩu. Nhân dân đƣợc

tung hê lên mây xanh và nhân dân lãnh đủ. Ông

ấm ức nhƣng ông chỉ là một hột nhỏ, rất nhỏ trong

tảng đá khổng lồ kia thôi. Chịu phép!

2.Ông già thọc gáo dừa vào khạp nƣớc.

Nƣớc cạn đáy. Chiếc gáo khua rồn rột vào thành

khạp. Âm thanh khô dòn, vê tròn lại nhƣ một ấm

ức không bay ra khỏi ngƣời. Ông ném gáo vào

khạp. Cán gáo quay tròn nhƣ cái chong chóng,

quay một vòng mới chịu đứng yên. Ông trở ra

thềm giếng đƣa tay kéo cần vọt, thòng xuống

giếng. Chiếc gàu thiếc lủng nhiều lỗ dƣới đáy.

Chiếc gàu kéo lên khỏi thành, nƣớc tòe tròn nhƣ

vòi sen. Kéo qua khỏi thành chỉ còn nửa gàu. Một

tay vịn sào cần vọt, tay kia hứng những giọt nƣớc

rớt rửa mặt. Lại thòng gàu vục xuống giếng, kéo

lên và xối chảy ồ trên hai mu bàn chân. Nƣớc mát

làm ông tỉnh táo. Cái thằng mặt méo ó đâm,

chuyên rình trộm và tâu báo. Mà mọi ngƣời trong


làng này làm gì đến nỗi nguy hại chớ. Cái khẩu

hiệu “dân biết, dân bàn…” nhƣ tờ vàng mã dán

trên cổng chuồng heo, chuồng bò mỗi dịp năm mới

cúng ông chuồng bà chuồng chắc. Bàn cái củ đếch.

Mới mở miệng ra nó kêu phá hoại thì còn bàn nỗi

gì? Mà có bàn đến lƣỡi nát nhão ra cũng vậy thôi.

Ai nghe theo nhân dân? Chỉ có nhân dân là bị xỏ

mũi nhƣ xỏ mũi bò dắt đâu chạy đó. Trì kéo lại thì

rách lỗ mũi. Lỗ mũi mà rách thì máu mình chảy,

thịt da mình đau, lƣỡi mình nát…. Chạy theo. Cứ

chạy theo. Nhắm mắt chạy theo? Chạy lên núi,

nhảy xuống biển, nhảy vào lửa, chun vào gai…

Ông cụ tổ nhà mày. Tao gào rống đấy, làm gì tao?

Tao gào rống chớ không cầm cây đánh lại chúng

mày thì làm gì tao? Ông trời cho con ngƣời cái

miệng. Cái miệng không mở ra, không nói là câm.

Miệng sẽ thúi nhƣ củ hành thúi. Nói vậy, gào vậy

đến trời xanh còn động lòng. Chỉ có lũ mày là đá,

là hòn đất, cứt đái không biêt đầu đuôi để suy xét

thiệt hơn…

Ông nổi giận nhƣ thể có thằng mặt méo

đang đứng trƣớc mặt. Chừng miệng khô đắng, ông

mới thấy mình vô lý. Đi nói với cây gậy củ tre thì

ích gì. Nó đâu có gây ra chuyện, nó luôn đỡ bƣớc

đi rệu rụm của mình mà? Ông mệt và bƣớc tới

phiến đá nhẵn kê sát gốc mận ngồi thở dốc. Mả mẹ

thằng mặt méo. Ông lầu bầu, giở gói thuốc ra, nghĩ

sao lại nhét vào túi. Lại lôi ra rồi vo tròn, ném

mạnh ra xa, nhƣ thể ném vào thằng mặt méo.


Chó sủa ngoài ngõ. Giỏi lắm, vào đây mặt

méo. Ông cho một gậy u đầu nhƣ cái sừng trâu.

Cặp mắt hom hem có những sợi lông bạc nhƣớng

lên. A… lại thằng ba Thể. Gì nữa đây? Làng này

ai không biết mày xung phong đăng lính. Đăng

lính để xách súng về rƣợt thằng chú nhà mày

lƣơng lẹo mất ba sào ruộng ông bà chia cho. Rồi

mày có bắn nổi chú mày không? Hay cuối cùng

mày tự bắn vào chân để tìm cách giải ngũ? Mày tự

móc thịt da mày ra, vậy mà có ai tha thứ mày

không? Ra tòa án binh, ngồi tù. Ngồi tù chán thì ra

lao công đào binh. May mà mày chƣa chết. Súng

đạn tha mày. Cách mạng không nhắm vào đầu mày

bắn vỡ làm trăm mảnh, quốc gia cũng không nỡ

hành hạ mày chết thảm. Vậy mày biết ơn. Mày đi

vận động bà con giao lại thẻo ruộng để làm khu

công nghiệp. Cái miệng dẻo quẹo của mày khiến

bà con mềm lòng. Một ngƣời ký đơn thì hai ngƣời

ký, rồi ba, rồi mƣời. Giỏi. Dân vận giỏi. Mày còn

bày ra trò tao chống đối chánh sách để xã kêu,

huyện kêu, tỉnh áp giải. Tao chỉ nói cái “dân bàn”.

Không cho “bàn” thì tao rống, tao gào chớ có cầm

cây gậy củ tre đánh vào đầu lũ chúng mày đâu?

Mẹ đời! bà bảy É đấy. Cả đời không chồng

con, chỉ có hai đôi nừng với lùng tùng xèng kim

chỉ, dầu mỡ, kẹo cốm chắt mót từng đồng để mua

sào ruộng làm phần thực, để sau này giao cho đứa

cháu nhận giỗ tự cho bà. Là cách phòng xa hƣơng

khói, để vong linh khỏi vƣớng vất lạnh lão nơi đầu

truông cuối xóm; để bà không trở thành con ma


đói. Đấy, cái sào ruộng bảy É mua kia ai không

biết bà nhịn ăn? Một muỗng gạo ăn hai ngày. Mày

nhớ coi. Cả làng này ai không nhớ cái cảnh con cá

trê bà mua về, rộng vào thùng nƣớc. Ngày đầu

cầm dao cắt phần đuôi tí bẻo nấu canh, phần còn

lại thả vô thùng. Nó quẫy mạnh nhƣ từ máy chém

trở về. Máu loang ra nhuộm đỏ nƣớc. Ngày sau nó

bị bắt lên đoạn đầu đài, bị tùng xẻo chút xíu nữa,

ngày sau thêm chút, mỗi ngày một chút thịt xƣơng

chỉ còn trơ khất cái đầu và hai cái ngạnh cùng mấy

cọng râu thòi ngửa lên mặt nƣớc… Chung số phận

với con cá trê là trái thu đủ trƣớc sân, mỗi ngày

xẻo một miếng nhỏ. Phần còn lại đau quá nó khóc,

khóc cho đến khi còn cái cuốn vẫn khóc. Nƣớc

mắt trắng đục rớt xuống. Nó khóc tới chiều vẫn

còn chảy nƣớc mắt. Trái thu đủ và con cá trê bằng

cƣờm tay ăn cả tuần chƣa hết. Ăn chƣa hết một

con cá bằng cƣờm tay con nít cả tuần, nên mua

đƣợc sào ruộng. Sào ruộng ấy bà cƣớp giựt, lƣơng

lẹo của ai? Vậy mà sau hợp tác, góp của góp công

làm ăn chung, sào ruộng tự dƣng biến mất, chia

cho mảnh khác bằng đít trâu ngoi. Nhƣng rồi vũng

trâu ngoi ấy cũng không yên, bị lật sấp cạp vào

mông, rồi lật ngửa bắt dạng háng để hãm hiếp.

Mấy trăm con cá trê và bao nhiêu những hột muối

mặn chát bị lật ngửa ra, bị nhồi dập thành mây

khói, bay thẳng.

Mày còn nhớ cây duối đứng ở đầu gò Tơ

không? Hồi đánh Mỹ, nó đƣa bụng ra hứng chịu

không biết bao nhiêu là đạn của hai bên: đạn súng


máy, súng cối, cà nông, đại liên, tiểu liên, mìn, lựu

đạn… xối xả găm vào ngƣời nó. Thân hình nó bị

băm vằm y nhƣ mảnh đất cày. Ngƣời ta lại đóng

đinh lên ngƣời nó, móc khẩu hiệu, lá cờ. Hai bên

thi nhau vẽ khẩu hiệu treo cờ. Treo lên, giật xuống,

giật xuống rồi lại treo lên. Nay cờ màu vàng, mai

cờ màu đỏ thay phiên nhau đứng trên mình nó. Nó

giơ cao những tấm khẩu hiệu, giơ cao những lá cờ

và ôm chặt những mảnh đạn của hai bên vào

ngƣời, sâu trong ngƣời. Máu chảy ròng ròng.

Không phải máu màu đỏ, chỉ là một chất lỏng sền

sệt, nhờn nhợt đục. Nó cũng đau nhƣ con ngƣời.

Nó chảy máu nhờn nhợt đục nhƣ cốt tủy từ trong

ngƣời nó tuôn ra. Vậy mà nó đâu có chết. Nó sống

nhăn răng. Hết chiến tranh, cành nhánh mọc ra tua

tủa, che mát một khu đất lớn cho lũ trẻ chận bò

ngồi đánh bi, xóc đũa, nhảy cờ chuông… Mùa

tháng Tƣ trái chín đặc cành, vàng ruộm, tụi trẻ

tranh nhau trèo lên suốt bỏ đầy mũ. Tụi trẻ con vui

với những chùm trái chín vàng, hỉ hả với những

cành sà thấp để chúng bấu tay vào, nhún chân bay

lên không, sà xuống đất. Nó tƣơi tốt, vòm nhánh

tủa ra nhƣ làn tóc mây, thân nó mây mẩy nhƣ đứa

con gái một con… Cả làng này ai không nhìn

thấy? Vậy mà từ khi vào hợp tác, ông kế hoạch

lƣợm trái cà nông thúi treo lên làm kiểng lệnh.

Nhân dân đƣợc điều hành bằng tiếng kiểng lệnh

này. Sáng ra đồng: kiểng; trƣa hết chuyện: kiểng;

xế ra đồng: kiểng. Chiều tắt nắng lại kiểng; tối

kiểng họp hành, kiểng mít ting, kiểng ăn chia công


điểm… Kiểng, kiểng… ngƣời dân phản xạ theo

tiếng kiểng Pavlov. Kiểng chi phối toàn bộ sinh

hoạt của nhân dân trong ngày, chỉ còn thiếu tiếng

kiểng để nhân dân đồng loạt leo lên giƣờng ngủ,

ôm đít vợ là thành một quyển kinh âm thanh cho

một giáo phái mới nữa thôi!

Nhƣng mà, lạ. Tại sao nhân dân chịu đựng

đƣợc tiếng kiểng ấy hàng bao năm trời, không ai bị

tâm thần, không ai chết vì tiếng kiểng buốt tai?

Vậy mà cây duối chết đứng bởi tiếng kiểng ngân

vang, rền. Nó chết từ giữa thân chết xuống, rồi lộn

ngƣợc lên đầu. Cành nhánh vẫn xanh đấy, nhƣng

thân thể chết rồi, chết từ từ, lên tới tóc tai. Cuối

cùng, cành nhánh cũng khô oặt, thành một khối

xám xịt? Lũ trẻ con buồn vì không còn chỗ trốn

nắng, đánh bi. Riêng chỉ có cái kiểng là vẫn ngoác

mõm rổn rảng mỗi sáng mỗi tối… đều đều, không

ngƣng.

Ba Thể xán tới, sà xuống ngay gốc mận.

Bốn Lợt chỉ chỉ đầu gậy ra phía xa, ý nói ba Thể

chịu khó ngồi nhích xa ra một chút. Ông không

chịu nổi cái mùi hôi muôn thuở, từ miệng ba Thể

mỗi khi há ra. Không phải mùi cóc chết, cũng

không là mùi thiu úng của thịt cá ƣơn. Nó là cái

mùi tổng hợp của tất cả những thứ xƣơng xẩu, rác

rƣởi vất ra ngoài mƣa nắng lâu ngày đƣợc ủ kín

trong bụng nó phà ra. Hôi không chịu đƣợc!

Ba Thể nhích ra chút, đít kê lên hòn gạch,

gãi đầu:


-Anh Bốn ơi, anh cứ làm vậy, không khéo

sắp nhỏ liên lụy…

-Cái gì, chú nói sao? Tôi làm gì để sắp nhỏ

liên lụy?

Đắn đo một lát, ba Thể mở miệng:

-Nhân dân có mất chút đất, nhƣng thế vào là

những nhà máy, xƣởng sản xuất… thu hút công

nhân hàng trăm. Lƣơng tháng triệu rƣỡi, hai ba

triệu, cao gấp mấy trăm lần ôm thẻo ruộng nhỏ,

không sƣớng hơn sao?

-Tôi có nói chi đâu. Tôi đồng ý. Nhân dân

cũng bị đồng ý. Có điều là thiếu mẹ gì những khu

đất cằn khô, gát nƣớc… cả trăm mẫu không dùng

lại đi lấy đất ruộng hai vụ, lại là đất thƣợng đẳng

điền để làm khu công nghiệp là sao? Ngày trƣớc

một mẫu ruộng ở khu này, có giá tới hơn ngàn cây

vàng, chú rõ quá mà. Cả khúc “Năm Eo” này có

ruộng đất nào sánh bằng ruộng đất này? Con ngƣời

thì đƣợc sinh ra liền liền chớ đất đai đâu sinh đẻ ra

đất con đất cháu đƣợc?

-Cả làng giờ ai cũng ký đơn, chỉ còn anh.

-Tôi không ký. Tôi nhất quyết không ký.

Chú đừng kỳ kèo vận động vận điếc gì ráo trọi –

Nói và ông giơ đầu gậy có ý bảo ba Thể đi về.

Ba Thể không về. Ba Thể ngồi lại với ông,

không nói chuyện đất đai nữa. Ba Thể lái sang

chuyện khác, kể đông kể tây, nói tuồng nói tích.

Ông quá rõ cái bản mặt nhơn nhơn của nó khi

dông dài. Ông nhổm mông đít lên toan đứng dậy.

Ba Thể lận đâu chai rƣợu trong lƣng quần, lôi ra.


Thấy chai rƣợu màu vàng vàng, mắt ông sáng lên.

Ông có tật xấu, rất xấu là thấy rƣợu thì lòng không

thể dằn xuống. Uống không nhiều, chừng vài ly.

Nhƣng hễ thấy rƣợu là mắt ông sáng lên, lòng

mềm nhũn. Ông thu cây gậy về, ép sát vào thân

mình, nhƣ thể nó là đứa vệ sĩ, tên nhắc tuồng, nhắc

ông rằng chớ để lòng mềm nhƣ con bún thiu.

Ba Thể tự động vào nhà tìm ly. Tìm đƣợc

hai ly hột mít liền quay ra, đặt giữa khoảng cách

hai ngƣời, mở nút, rót rƣợu. Hai chiếc ly vun thành

ngọn. Thơm. Thơm nhƣ hồi xƣa ông đứng ngửi

mùi thuốc Seventy Nine tuôn ra từ cái lỗ đen của

ống vố có hình dạng giống bầu diều con gà ăn no

của thằng Mỹ đen. Ba Thể nâng ly “mời anh”. Ông

bƣng ly nhấp một ngụm nhỏ. Thơm, đúng là rƣợu

ngon. Ông kẹp chiếc ly giữa hai ngón tay, nheo

mắt hỏi:

-Chú tìm đâu ra ngữ này? Chắc của quan

thầy biếu cống?

-Thằng cháu đi Ba Lan về, tặng cho chai

nhỏ. Nghĩ anh sành rƣợu nên mới sang anh. Uống

rƣợu cũng nhƣ Bá Nha với Tử Kỳ vậy.

Thằng này định lái thuyền vô bến đây, ông

nghĩ và cảnh giác, xuống tấn và tung ra ngọn cƣớc:

-Cái vụ vào hợp tác làm ăn tập thể cứ coi

nhƣ bƣớc đầu xây dựng xã hội chủ nghĩa từ hạ

tầng đi. Hồi đó không ai không dám vô. Không vô

thì bị liệt vào hàng ngũ phản động, bị bắt đi học

tập cải tạo phải không? Tự nguyện vô hợp tác với

cây dùi cui và chiếc còng kín hở sau đít thì đến


Thiên Lôi cũng vãi cứt đái. Vô tuốt. Nhƣng cái hạ

tầng đó nó không “thƣợng” mà ngày cứ “hạ” mãi

nên ngƣời ta mới nghĩ ra khoáng 10, khoán 100.

Cái thời đói khát mù mờ chuông kiểng điếc tai,

khiến nhân dân cũng mê lú để nhảy qua khoáng.

Nhƣng ruộng nhận khoáng không phải ruộng của

chính mình nữa, mà ở đâu đó, của ai đó, gốc tích

mờ mịt; nhƣng nhân dân cũng đƣợc làm chủ, cứ

coi nhƣ cuộc cải cách ruộng đất ở hạ tầng lần thứ

ba. Hết địa chủ, hết phú nông, trung nông, bần cố

nông hết sạch. Chỉ còn nhân dân. Nhân dân đứng

lên làm chủ. Ai cũng nhƣ ai. Mừng. Mừng quá đi

chớ? Ngƣời không tấc đất giờ có đất trong tay.

Sƣớng. Sƣớng đến rụng rời chân tay. Đâu có kiểu

con cá trê bằng cƣờm tay con nít cắt làm nhiều lần,

từng khoanh nhỏ một đến cả tuần, còn lại cái đầu

của nó ngóc lên mặt nƣớc thoi thóp thở để ngó

mảnh ruộng xa xa, để cháu chắt mình sẽ bơi lội

tung tăng dƣới làn nƣớc thơm ngan ngát? Cứ cho

lấy của ngƣời giàu chia cho ngƣời nghèo là hợp

đạo lý. Quá hợp, phải không? Nhƣng sắp tới đây

cái thằng nhân dân cào bằng kia bị cho ra rìa,

ruộng đất thu lại để đƣa cho mấy thằng giàu nứt đổ

đổ vách xây nhà xây xƣởng, kinh doanh. Cái đám

mafia này sẽ “thƣợng” lên, thƣợng tuốt lên trời

cao, còn đám nhân-dân-nông-dân thì sẽ “hạ”, hạ

mãi xuống bùn đen. Nhân dân sẽ mãi chổng đít để

đội cái đám mafia này không biết chừng nào mới

gãy cổ đây!


-Anh Bốn nói quá đi chớ trên vẫn nghĩ tới

tiền đồ dân tộc: Anh coi, hồi mấy thằng Ngụy nó

có làm đƣợc con đƣờng nhựa, có kéo điện về tận

nông thôn cho dân xài không? Nay nhà nào cũng

có ti vi, máy hát… Đòi sao nữa?

Ly rƣợu vẫn kẹp giữa hai ngón tay, nhƣng

coi bộ nó run run, run lật bật. Hình nhƣ ly rƣợu trở

chứng run chớ không phải bốn Lợt?

-Chú mới kỳ. Thời chiến tranh hai bên chỉ lo

vít đầu nhau mà cắn xé, đá đạp, thoi vào sƣờn của

nhau đến chảy máu… còn sức đâu mà lo tới

chuyện điện đóm, đƣờng sá…? Hết cắn xé, đánh

nhau rồi mà không làm đƣợc ba chuyện cỏn con

này, hóa ra chú ám chỉ bọn lục lâm thảo khấu?

Chú phạm tội tày đình đó nghe. Phạm tội từ tƣ

tƣởng, từ suy nghĩ chệch choạc. Chú coi chừng.

Chỗ bàn chân bị lỗ đạn tự bắn của ba Thể

bỗng dƣng nổi đỏ hỏn nhƣ mào con gà cồ. Ba Thể

gãi đầu giục:

-Coi kìa, uống đi anh… đổ hết bây giờ.

-Ờ, uống chớ. Rƣợu ngon. Thiệt ngon. Mà

chú hay chuyện gì chƣa?

-Gì anh?

-Cái thằng ba Tánh với năm Bầu đó.

-Mấy ảnh làm sao anh bốn?

-Chú có bà con? Bà con thì đây không tiết

lộ.

-Dạ không. Bà con chi đâu. Kêu anh anh em

em với lãnh đạo cho nó thân mật, có tính quần

chúng nhân dân chút xíu đó mà. Xƣa anh không


nhớ hội nghị nào khi nhắc đến tổng bí thơ Lê

Duẫn, ai cũng gọi anh Ba đó sao. Gọi nhƣ vậy cho

thân mật, cho gần gũi với quần chúng nhân dân.

Mình dân chủ mà. Một thời nhƣ vậy thành quen.

-Đám vô tích sự. Thấy ngƣời sang bắt quàng

làm họ thì có.

-Hồi nãy anh nói…

-Ờ, nhớ rồi. Là nhƣ vầy. Ngƣời ta chỉ thằng

cha bí thơ ba Tánh ngồi ghế chƣa nóng đít đã có

đàn em xúm tới xây cho nhà riêng bốn bốn từng

dƣới tỉnh, nhờ chỉ định cho lũ nhỏ trúng thầu mấy

công trình lớn. Thằng cha có đồng ra đồng vào liền

bỏ bà vợ già rụng răng đi ôm đít một em gà móng

đỏ múp rụp, mua cho nhà riêng. Ầm ĩ cả lên, giấu

ai? Còn cha năm Bầu chủ tịch, ăn theo đổi đất lấy

công trình, lƣơn lẹo một lúc mấy lô đất rìa thành

phố chia cho con. Sƣớng chƣa? Nhân dân với quần

chúng nhƣ tôi và chú đây thì đƣợc cái đếch gì,

hử?

Thấy ngồi lâu với bốn Lợt không đƣợc

chuyện gì, có khi bị vạ lây, bèn đứng lên nói “thôi

em về”. Ba Thể bƣớc đi hai bƣớc bị bốn Lợt gọi

giật:

-Hè, chú mang chai rƣợu về - Bốn Lợt giơ

đầu gậy chỉ chai rƣợu màu vàng đang đứng lẻ loi

trên nền. Cực chẳng đã, ba Thể quay lại, quay lại

và khum xuống, khum xuống rồi cầm chai rƣợu

nhét vào lƣng quần, bƣớc đi…


3.Làng An Phổ giờ nhƣ đang có trận động

đất kéo dài. Cả làng cuồng lên với những tiếng

động nhƣ bị kẻ cƣớp cầm đinh nhọn chọt vô lỗ tai,

kêu gào inh ỏi. Mới bảnh mắt, hai thằng cha gặp

nhau đầu ngõ, nháy nhau. Thằng trẻ tuổi giơ bọc

mồi lên cao ngang mày, đƣa qua đƣa lại nhƣ mấy

tay tập chó săn mồi. Thằng già hơn chút xíu cƣời

tít mắt. Một thằng đƣa qua đƣa lại, một thằng cƣời

tít mắt. Cả hai quàng vai nhau bƣớc đi, giữa đƣờng

gặp thằng chạy xe máy Tàu mới mua chiều qua,

bèn chận lại. Bọc mồi giơ lên, đƣa qua đƣa lại.

Thằng có chiếc xe tàu rú ga, bóp còi tin tin, khói

phun sau đít xanh dờn. Ba thằng hể hả chất nhau

lên xe, rú ga phành phạch, phóng thẳng.

Cuộc nhậu bắt đầu bằng tiếng rú ga. Những

thằng trai làng lao vào hũ rƣợu. Chúng vừa đƣợc

giải phóng, vừa đƣợc lột xác. Không ai gọi chúng

là thằng nông dân nghèo kiết xác nữa. Tiền ấy từ

trời cao rớt xuống, rớt trúng vào tay một lũ trƣớc

là bần cố nông. Làm bần cố nông tự dƣng đƣợc

ruộng, nay sắp làm công nhân thì đƣợc tiền. Có

tiền trong tay rồi. Nhậu. Nhậu để mừng đƣợc lột

xác. Nhậu để lột cái xác nông dân hôi hám mùi

bùn, mùi cứt trâu, cứt bò bám dày trên tóc. Mai

mốt đây thôi, không ai dám ngang nhiên gọi chúng

là nông dân, chúng sắp thành công nhân rồi đến đít

rồi. Phải gọi là anh, anh công nhân! Công nhân là

giai cấp tiền phong, tiến lên hàng đầu, sản xuất

hàng loạt sản phẩm cao cấp bán ra nƣớc ngoài, thu

về đống vàng, đống ngoại tệ. Giàu nƣớc, giàu làng,


anh công nhân cũng giàu, thơm tho chớ không hôi

hám mùi bùn cứt. Dzô… dzô… Chúng khạc ra

những tràng dài nhƣ đạn pháo bắn vào đồn địch.

Đồn địch vỡ toang, xác địch nhƣ rạ. Dzô… dzô…

Từ sáng đến xế chiều những tràng đại bác

bắn xối xả, bắn tiếp tiếp, liên tu bất tận lên những

đồn bót đã bị vỡ cháy. Và, giờ đã đến lúc ca khúc

khải hoàn. Những kẻ thắng trận nhừ tử bắt đầu mở

máy, vặn volum hết mức, thọc dĩa nhựa vào ổ

máy. Máy chạy xè xè êm nhƣ cơn gió nồm phất

phơ buổi xế chiều. Chiếc karaoke mới mua êm nhƣ

xe ô tô con mới xuất xƣởng. Những hình ngƣời

chạy nhảy trên màn hình. Nhạc xập xình xập xình,

những chiếc micro đƣa sát miệng. Chiếc micro

giống ống thổi lửa kê miệng thổi vào bếp lò, củi

bốc khói. Phooo…phooo...ooo… Cả rƣợu, cả

miệng răng và lƣỡi cùng cất lên, phooo… phooo…

đồng ca: “ …Đêm mắc mùng ngủ với vợ, nghe nói

rượu thì dậy mà đi. Vợ có nói năng chi, đây là cho

một đạp…vợ là vợ mà ta là ta. Vợ cầm chén lên

tay ta cầm chai đập lại trong cuộc chiến điêu tàn,

mà vợ là vợ còn ta là ta. Vợ thì ví như cơm, em thì

như tô phở, cơm mà khê thì đi ăn phở, vợ là vợ mà

cơm là cơm…” .Những tràng đại bác bắn vọt từ

những chiếc miệng há lớn. Âm thanh bập bùng.

Rƣợu phừng phực bập bùng bay ra tiếng đại bác

nổ đinh tai. Mái nhà rung rinh. Cây cối đứng ngoài

rào nghiêng ngã theo tiếng đại bác dội lên. Cuối

xóm, tràng đại liên của mấy bà sồn sồn không chịu

kém mấy thằng thanh niên, xổ những tràng baằng


bằaaàng… ra sân. Tiếng nổ chát chúa, tiếng đại

liên tiểu liên gào lên: “Lỡ yêu rồi, làm sao quên

được anh ơi”. Những cái miệng rƣợu phậm phực

gào lên, trả lễ: “Thôi nín đi em, lệ đẫm vai rồi,

buồn chi nữa em, mai mốt sang ngang, lòng anh

nát tan, tình đã dở dang…”. Dở cái con mẹ lũ

nhóc: “Đêm nay trên đường hành quân ra mặt

trận, trùng trùng đoàn quân…”. Mẹ kiếp mặt trận

vỡ rồi, thắng trận rồi, hành con khỉ gió. Lập tức

tiếng bộc phá ình oàng ca vọng cổ eo éo ở đâu đó,

nổi lên, tung bổng mái tranh: “Cúc Hoa ôi, cũng vì

duyên số, kẻ bắc người nam… đôi nhạn lẻ bầy…

nên đôi ta chẳng đặng sum ơ…ơ… vâ…y

vầ…ầy…”. Đấy không phải đạn pháo, tiểu đại liên,

bộc phá, cà nông mà là tiếng súng thắng trận.

Ngƣời ta bắn pháo bông mừng thắng trận. Anh

công nhân thắng thằng nông dân. Nhà máy chiến

thắng ruộng đồng. Chết lũ chúng bay. Hết cái thời

khói đốt đồng bay bay trong gió chiều. Hết cái mùi

rơm rạ phảng phất. Sẽ chỉ còn lại mùi xăng dầu,

mùi công nghiệp cất cao cuộn khói nhƣ vòi rồng.

Vòi rồng chóc mõm hút nƣớc biển Đông, há mõm

phun ra khói. Khói phun ra sản phẩm cao cấp. Sản

phẩm phun ra tiền bạc và tiền bạc đẩy mấy anh

công nhân bay bổng lên tít trời cao, tận mây xanh.

Rƣợu trộn lẫn với tiếng ca sậm sựt hóa thành

những con rồng, bay lộn vòng vòng…

(…) Bữa hôm ba Thể gặp thằng mặt méo

trƣởng thôn lấy danh sách đám thanh niên đƣa cho


ban quản lý khu công nghiệp tuyển chọn công

nhân, hắn nhăn nhó: “ Cái cột nghề ngiệp ghi sao

đây? Có đứa nào có nghề ngỗng gì đâu, toàn cắt

lúa, đánh cộ bò, thồ hàng... Có đứa nào biết gì về

máy móc dây chuyền, ghi làm sao?”. Trƣởng thôn

đang bập bập điếu thuốc trên môi nói: “Thì ông

ghi đại vào. Đứa nào cũng biết chuyền, biết công

nghiệp tất, chết ai?”. Ba Thể: “Còn cái vụ hát hò,

rƣợu chè ông tính sao chớ coi không đặng. Mấy

ông bà già phản ánh: chịu hết thấu. Hát thâu đêm

suốt sáng. Cả làng thi nhau hát, không ai ngủ nghê

gì đƣợc. Đầu xóm đùng đùng, cuối xóm đùng

đùng!”. “Văn nghệ. Đấy là văn nghệ! Không thể

cấm nhân dân phát huy văn nghệ. Mặc, cứ để hát

líp ba ga. Hát ớn, mỏi miệng tự chúng nghỉ. Không

cấm đƣợc đâu. Luật không ghi cấm hát hò, cứ phát

huy tính dân chủ, là nhân dân làm chủ…”. Trong

khi đang nói, điếu thuốc vẫn dính cứng trên môi.

Điếu thuốc nhảy tƣng tƣng trên môi khi phát âm,

nhƣ thể điếu thuốc cũng đang múa may điệu hip

hop, múa may đến ngất ngây, nƣớc miếng thấm ra

đầu giấy ƣớt kêu đánh xèo nghe thiệt nhỏ. Điếu

thuốc tắt ngấm. Trƣởng thôn bập bập mấy hơi tiếp,

không nghe khói chạy vô phổi, liền nhổ phẹt

xuống đất. Ba Thể nói: “Vậy thì cứ ghi thí xác?”.

“Ừ, thí xác!”.

4.Không ai làm tình làm tội hột cát nhỏ, tế

bào nhỏ xíu kia. Sức của ông có gào rống, bất quá

bay xa vài chục mét, bay lòng vòng trong làng, rồi


mắc kẹt đâu đó giữa lùm bụi ken dày, tối thui, mất

hút. Lúc đầu ngƣời ta cũng hơi bị bực mình, khó

chịu. Khó chịu và tìm cách hạ ông, nhƣng không

hạ đƣợc, không thể làm tình làm tội ông đƣợc. Bốn

Lợt vin vào cái dân “bàn kia” để bực tức bàn, lớn

tiếng bàn. Nhƣng không ai nghe ông bàn, coi nhƣ

ông gào rống với đầu gối, bay vào thinh không.

Ngƣời ta ngó lơ. Bí thơ bận bịu với con bồ nhí bia

ôm. Chủ tịch loay hoay giấy tờ cho mấy lô đất giá

ngàn vàng. Ngƣời ta lo giữ mấy lô đất riêng, lo ôm

ấp bộ ngực căng phồng của cô bồ nhí, hơi đâu

tranh cãi với ông già sắp gần đất xa trời?

Đất trời không chìu theo ông, theo nhân

dân. Càng ngày ông càng gầy xọp đi. Gầy xọp có

lẽ vì buồn, tiếc… mà cũng có thể con ngƣời ông

chỉ đứng vững chừng ấy với năm tháng.

Lũ con ông xúm về săn sóc. Có đứa còn ấn

vào tay ông quyển kinh Bát Nhã Ba La Mật Đa.

Ông đẩy ra, thều thào: “Một mình cha đọc thì

phỏng ích gì. Không ích gì, nếu nhƣ cả bầy đầy tớ

nhung nhúc kia không thèm liếc mắt tới Bát

Nhã…”.

Mặc dù ông đã nằm một chỗ, miệng không

thể gào nhƣ trƣớc, nhƣng hai tai ông lại vểnh lên

nhƣ tai mèo. Ông nghe hết mọi chuyện từ đầu thôn

tới cuối xóm. Ông nghe rành rọt từ những cái

miệng của ngƣời khác. Những ngƣời tới lúc này

mới nhận ra ông già có lý do để gào, để cầm cây

gậy củ tre chỉ vào mặt thằng mặt méo một bên,

hƣơ cây gậy xua đuổi thằng tự bắn vào thịt da


mình. Nhƣng giờ thì đã quá muộn. Bốn Lợt xẹp

lép, nằm dán sát trên chiếc chõng tre. Ông nhƣ

chiếc lá sắp rụng xuống đất, nhƣ bọt bèo sắp tan

vào đại dƣơng mênh mông. Hối thì đã quá muộn,

nhƣng thế nào ngƣời ta cũng không để ông cô độc.

Ngƣời ta đến thăm ông, không có hộp trà nhân

sâm, không có yến sào… chỉ vài nải chuối mật,

chục trứng gà so, và kèm theo:

“Nhà thằng Bảnh sạch trơn. Mua xe máy

Tàu chở vợ đƣợc ba bữa. Đi nhậu quắt cần câu, tự

đâm đầu vào cột cây số nƣớc. Xe cong nhƣ chiếc

bánh tráng nƣớng, còn cái đầu nó thì toác ra. Mới

hôm kia thôi, không chắc sống nổi. Khổ con vợ!”.

Ông già vểnh tai lên nghe tiếng chép miệng

thƣơng cảm của bà bạn già ngoài xóm Lẫm. Âm

thanh tiếng chép chƣa kịp bay tan đâu đó trên tấm

vách tróc lở vôi vữa thì một giọng khác chen vào:

“Từ ngày hết ruộng, có đồng tiền đền bù

sinh lung. Từ nhỏ chí lớn nhậu nhẹt, ca hát suốt

ngày nhƣ lũ điên. Nhà này có dàn máy karaoke thì

nhà khác dòm vô, ba chân bốn cẳng chạy xuống

phố ôm về cái đắc hơn, xịn hơn. Suốt ngày đêm

đùng đùng nhƣ động đất… Đứa vào nhà máy chỉ

đếm trên đầu ngón tay. Còn lại thất nghiệp! Ruộng

đâu nữa mà sống, đứa đi phụ hồ, đứa chặt mía

thuê, đứa giữ em dƣới phố… cũng long lỏng cái

bụng, chƣa chết đói!”.

Một giọng khác cất lên, nhƣ giọng đàn ông,

còn trẻ:


“Con Nhạn con Tòng ròm sắp sửa làm đám

cƣới với thằng Nhơn con hai Phó, bỏ nhà đi, rủ

theo chục đứa khác lên Sài Gòn bán bia ôm…”.

Ông già cục cựa trở mình. Trở mình mà

không xoay qua đƣợc. Những âm thanh cứ lăn tăn

trong đầu, những hình ảnh cứ lăn tăn trƣớc mắt.

Cái mông tròn của cô gái làng An Thổ vùng dậy

khỏi thằng hãm hiếp, chạy tuốt lên Sài Gòn.

Những cái mông tròn làng An Thổ lại dạng háng,

lại tiếp tục bị hãm hiếp. Giọt máu đen từ xa, rất xa

bay thẳng, găm vào mắt ông, chảy ra, vón lại thành

cục ghèn to bằng đầu đũa…■

(Vĩnh Long, tháng 7/20010)


Buổi Sáng Trong Làng

________________________________

Gà vừa cất tiếng gáy sang canh, Dự vội vã

bật dậy nhóm bếp nấu ấm nƣớc pha trà, loại trà nát

nhƣ cám đƣợc phân phối theo tem phiếu trên cửa

hàng mậu dịch hợp tác xã. Uống loại nƣớc chan

chát không mùi vị khiến anh có cảm giác nhƣ lúc ở

trại Thập hái lá cây rừng sao vàng thay trà. Dẫu

sao trà cám vẫn hơn nƣớc đun sôi và nƣớc đun sôi

vẫn hơn loại lá rừng đắng chát. Với lại, thời buổi

này không thể tìm đâu ra thứ trà ƣớp ngâu, ƣớp

sen… mà có thì cũng không có tiền mua. Cái gì

cũng có thể trở thành thói quen, anh thầm nghĩ và

uống cạn bình trà trƣớc khi đứng dậy ra tháo cổng

chuồng.

Lúc lùa đôi bò ra ngõ, vợ Dự vừa kịp lóp

ngóp ngồi dậy, hỏi nhóng theo:

-Sáng nay anh ăn ghé khoai lang hay mì?

Dự nhổ phẹt bãi nƣớc bọt xuống nền đất,

xoay cây cày sang vai phải, từ bìa sân gạch nói

với:


-Phở Pasteur! – Dự nói nhƣ lệnh của ông

đại đội trƣởng ngày nào: “Hàng ngang, tiến!”. Phở

Pasteur là tiếng lóng chỉ hai vợ chồng anh hiểu. Đó

là những sợi bột sắn mì nhƣ con bún gạo, vợ anh

tự chế biến, trộn chút muối hầm, đƣờng đen, hành

lá và ít mỡ heo mang hấp chín. Ăn thứ này đỡ

ngán hơn nấu chay, trộn dúm gạo ghé. Những lúc

bƣng chén mì đƣa lên mũi, mùi thơm xông lên sực

nức khiến Dự nhớ những ngày về thủ đô dự lớp tu

huấn, đƣợc thằng bạn bên cầu chữ Y dẫn ăn phở

Pasteur. Lần đầu tiên Dự ăn món phở mà cứ ngỡ

nhƣ mình là ông hoàng bà chúa. Nó ngon đến nỗi

dƣới đáy tô không còn sót lại chút gì, và nếu nhƣ

không có thằng bạn, Dự sẽ vào một quán khác gần

đấy kêu liền hai tô. Những ngày học sình lầy ở

Dục Mỹ, đôi giày bị nhấn lút trong lớp bùn nhão,

Dự cứ ngỡ nhƣ mình đang bơi trong tô phở Pasteur

hôm nào!

-Nhà hết mỡ. Hay để tôi ghé khoai lang

vậy?

-Gì cũng xong – Dự vọng lại từ cánh cổng

gỗ.

Đôi bò theo thói quen, ra khỏi ngõ rẽ qua

truông trái, chậm rãi bƣớc thẳng ra đồng. Cây cày

trên vai bị trở vai liên tục, vì hồi nào tới giờ anh có

biết cày cuốc là gì. Học chƣa hết năm đệ Tam tới

tuổi quân dịch, đánh nhau suốt từ năm này sang

tháng khác cho đến lúc bị gán cho tội cầm súng đế

quốc chống lại nhân dân. Cái tội tày đình đó phải

học tập cải tạo nhƣ bao nhiêu ngƣời khác cùng


cảnh ngộ đến gần hai năm. Hai năm theo đúng

nghĩa của ngƣời tù khổ sai để cuối cùng cầm mảnh

giấy rơm vàng ố quay về trình diện địa phƣơng.

Nhƣ vậy kể cũng may mắn: Đạn bom chƣa giết

chết Dự. Bệnh tật, đói khát, sơn lam chƣớng khí…

trên rừng núi không vật ngã đƣợc anh. Dự vẫn

sống nhăn răng để trở về và chịu đựng tiếp những

khổ nạn của thân phận thằng ngụy quân cầm súng

bắn phá cách mạng, chống lại nhân dân…

Cây cày đè nghiến trên vai. Màn đêm lờ

mờ. Cây cày bị xoay trở liên tục. Lúc ngang qua

xóm Gòn, lũ chó chạy ra thọc mõm qua bờ rào sủa

nhƣ muốn xé rách màn đêm. Cả một đàn chó trong

xóm cùng gào lên nhƣ thể Dự là quân trộm cắp, là

bóng ma đang lởn vởn trong làng. Ra tới chòi canh

đầu xóm, ngƣời du kích quấn chiếc mền thu lu

quanh cổ, đang bập bập điếu thuốc chỉ thấy đốm

lửa đỏ nhƣ que nhang, quẹt đèn pin thành vệt dài

một lƣợt, hỏi:

-Cày sớm anh Hai?

-Cày sớm về nghỉ cho khỏe.

-Ngồi hút điếu thuốc đã.

-Cảm ơn, để tranh thủ cày cho xong còn

làm chuyện khác - nói và Dự thúc đôi bò bƣớc

nhanh.

Bóng đêm vẫn còn đậm đặc, tiệp với màu

cây cối hai bên đƣờng. Tiếng chó sủa thôi rát

nhƣng tiếng gà gáy thì bắt đầu rộ lên. Cũng tiếng

gà ấy, nhƣng ngày trƣớc nghe giục giã, còn giờ thì

nghe mỏi mòn, eo óc, giống tiếng kẻng lệnh treo


giữa xóm, trên cây duối, điều khiển mọi hoạt động

của đám ngƣời trong làng.

Đôi bò lầm lũi bƣớc. Dự lầm lũi bám theo

chúng. Đôi bò, nay trở thành vị cứu tinh của cả

nhà. Dự áng chừng cũng gần bốn giờ sáng. Bốn

giờ bắt đầu mắc bò vào quải, bắt đầu đánh rõng,

cày đến khi mặt trời gát qua khỏi đọt tre cũng gần

mƣời giờ. Mƣời giờ mở bò, mở trƣớc lúc tiếng

kẻng lệnh vang lên chói tai. Thời gian lúc này đối

với Dự (và cả dân làng) không còn có thể nhìn vào

chiếc kim nhỏ chạy vòng tròn trên mặt số nữa rồi.

Tiếng gà gáy và mặt trời đã thay thế vị trí của nó,

bởi những chiếc đồng hồ đã bị chiếc kẻng treo

lủng lẳng trên cây duối choáng chỗ, đƣợc đem bán

cho mấy ông cán bộ chi viện, tập kết thèm thuồng.

Bán để mua thêm vài mƣơi cân lúa dự phòng. Có

đồng hồ trong nhà mà cái bụng tóp teo phỏng ích

gì, ai cũng nghĩ vậy.

Mắc đƣợc đôi bò vào quải, Dự đã nghe rõ

mồm một tiếng lội bì bõm trong đám ruộng bên.

Té ra cha con Hƣơng Bổn còn ra đồng sớm hơn.

Dự tằng hắng:

-Bữa nay nữa xong chƣa đó?

Tiếng Hƣơng Bổn từ xa:

-Chƣa. Còn gần hai sào nữa.

-Tôi ráng bữa nay là gát cày.

-Mửng này đói vẫn hoàn đói, chƣa chết là

may - tiếng Hƣơng Bổn lầu bầu không ăn nhập gì

tới sự quan tâm cày nhanh chậm.


Dự nghe mà không trả lời, cầm chui cày,

nhịp roi lên mông đôi bò. Cả ba dựa vào nhau

bƣớc tới. Bƣớc tới để hít mùi bùn đất dậy lên gây

gây trong buổi sáng tinh mơ. Tiếng chân bò thả bì

bõm trong nƣớc. Đôi chân anh cũng thả bì bõm

trong màn nƣớc ngậm bóng đêm lạnh ngắt. Thỉnh

thoảng những bƣớc chân bƣớc hụt xuống lỗ đất

hẹp thấp làm nƣớc ruộng bắt vọt lên mặt, giống

nhƣ cái tát của ngọn roi mƣa. Nhƣng cái lạnh ấy

khiến anh cảm thấy có chút yên ổn rằng mình đang

còn cử động, hơi thở vẫn còn thụt ra vào hai lỗ

mũi, tim vẫn còn đập, dẫu biết rằng nó sẽ tắt nghẽn

bất kỳ lúc nào.

Lƣỡi cày găm vào đất, xới lên thành vồng

tỏa ra thứ mùi thơm nồng đặc biệt. Đó là mùi bùn

đất lƣu cửu tổ tiên để lại cho con cháu bằng cả mồ

hôi, nƣớc mắt và máu và xƣơng. Cái mùi ấy đã

thấm sâu vào da thịt dân làng này. Họ biết vậy.

Biết và hàm ơn nên ông bà lớp trƣớc mới xây một

ngôi đình khang trang để thờ ngƣời mở đất…

Đó là ngôi đình thờ thành hoàng. Ngôi đình

rộng mênh mông từ bao đời, bỗng nhiên, chỉ trong

một buổi sáng, nó biến thành nơi hội họp của hợp

tác xã theo lệnh của ai đó ở trên. Họ nói thờ cúng

là mê tín dị đoan. Với lại đất đai là của nhà nƣớc,

của nhân dân chớ không của riêng một kẻ nào,

không có ông thành hoàng nào mở đất cả!

Lệnh rớt xuống nhƣ lƣỡi dao bén chém

ngang thân chuối. Cái lệnh ấy khiến đám thanh

niên lóc chóc hò la xông vào, gỡ những tấm nghi


khậu, liễng đôi ném xuống đất nhƣ thể chúng đang

đánh nhau với kẻ thù. Đám khác chia nhau ôm cờ

phƣớn, đèn thờ, trống, phèn la… vất vào gian lẫm

phía sau chái. Vật tế tự, từ khí đồng thau, nằm

vƣơng vãi, lăn lóc nhƣ xác địch quân sau trận ác

chiến. Máu không chảy thành vũng, nhƣng những

mạng nhện lòng thòng có vẻ nhƣ những mảnh tim

gan phèo phổi của tổ tiên rớt ra từ những vật tế tự

kia. Phút chốc ngôi đình trống hoác, nhƣ ngôi

miếu hoang phế. Bức hoành phi với mấy chữ đại

tự sơn son thếp vàng, mới đây còn uy nghiêm trên

thanh xà gian giữa, giờ nằm chổng chơ trên nền

đất lạnh. Chất nhiệt tình cách mạng đã nghiến nát

tâm linh. Ngƣời chết và kẻ sống đã phân đôi, nhìn

nhau qua những thứ vung vãi dƣới nền nhƣ thể

chết thêm lần nữa!

Dự đi ngang qua, tình cờ cong ngƣời nhìn

vào và chợt thấy, rùng mình nhƣ hồi nhỏ từng

chứng kiến cảnh tiêu thổ kháng chiến. Anh gạt

những giọt mồ hôi lấm tấm trên trán và những giọt

nƣớc mắt chực trào ra, quay lui về phía kiệt tre và

đụng mặt ngay cô Lại đang nhởn nhơ bƣớc tới,

ngƣời bạn chận bò thuở thiếu thời.

Lại cƣời khẩy, rít lên:

“Anh tiếc mấy thứ giẻ rách kia hả, cứ vào

lấy mang về nhà. Tôi cho đấy!”

Dự liếc mắt nhìn cô, nghĩ thầm: Không ngờ

con Lại của mƣời mấy năm về trƣớc nay thay đổi

thiệt nhanh chóng. Cô lạnh lùng, tàn nhẫn… vụt

bay ra từ cái nhìn nhọn sắc và hàm răng khít rin,


thù hận. Dự suy nghĩ mãi, không hiểu tại sao cô lại

làm nhƣ vậy? Một đứa con gái nhƣ bao cô gái

khác trong làng, cần mẫn với ruộng vƣờn, bếp núc;

cũng cƣời đùa hể hả với đám bạn mỗi khi có dịp

đùm túm với nhau. Vậy nhƣng sau cái đêm cô biến

mất khỏi làng, “sau một thời gian dài không tung

tích, nó đột ngột quay về trong đêm, tập hợp dân

làng hô hào nổi lên diệt ác ôn đánh Mỹ cứu nƣớc -

Cha Dự chậm rãi cất giọng lào khào kể lại - Nó

răng đe mọi ngƣời sẽ bị xử trị đích đáng nếu tiếp

tay cho địch. Nói xong nó bắn một phát súng thị

uy rồi biến mất trong đêm tối một cách đột ngột

nhƣ lúc đến”. Giờ thì Lại quay về, lãnh đạo cả xã,

cả làng phá sạch những thứ mà Lại gọi là tàn dƣ, là

rác rƣởi của đế quốc và tay sai để lại. Mấy ngôi

miễu thờ cô hồn là nạn nhân đầu tiên; ngôi chùa

nhỏ cuối làng cũng không thoát khỏi số phận hẩm

hiu… Rồi nay tiếp đến ngôi đình này. Không biết

cô còn nghĩ ra những gì khác nữa để tiếp tục đập

phá cho hả lòng căm thù?

Những khi cô ra lệnh nhƣ vậy, Dự tự hỏi,

có giây phút bất chợt nào đó, Lại nhớ về cái đêm

trăng non sang tiết lập thu? Đêm mà cô háo hức xô

ngã Dự lọt qua bờ rào chiêm chiêm, phóng theo đè

lên ngƣời Dự. Mảng da thịt âm ấm của cô gái

mƣời bảy phủ chụp lên khắp ngƣời thằng nhóc con

là Dự đang bƣớc vào tuổi dậy thì, khiến nó run rẩy

với những khoái cảm sững sờ. Ánh trăng không đủ

sáng, nhƣng Dự nhớ nhƣ in màu trắng trên thân

thể nó cùng món tóc đen trùm kín mặt Dự. Lại sờ


soạn, bấu riết, hôn lên mặt mũi, lột truồng nó ra.

Mọi thứ diễn ra thật nhanh, giống nhƣ lúc Dự bất

ngờ bị xô ngã qua hàng rào chiêm chiêm. Dự

không còn thấy màu sáng của trăng của da thịt đứa

con gái, nhƣng Lại đã thành thạo biến một thằng

nhóc thành đàn ông khi mới mƣời ba! Đêm trăng

non trong tiết lập thu vĩnh viễn để lại trên ngƣời

Dự vết sẹo của nỗi hoang mang, sợ hãi cuộn tròn

lại nhƣ những đợt sóng lớn nhỏ đập mãi vào bờ đá.

Những ngày đi lính, gặp phụ nữ Dự sợ còn hơn

đang lúc đánh trận. Đêm đầu tiên gần vợ, Dự cong

ngƣời lại y nhƣ lúc ngã qua bờ rào. Nỗi sợ hãi

chập chờn trôi nổi bềnh bồng nhƣ túm rác trôi trên

con kênh đen quánh… Lại, dƣới con mắt Dự là

hiện thân của những tội lỗi rực rỡ chồng chất thành

những vệt lân tinh trong khu rừng ẩm ƣớt mỗi lúc

hành quân, trên chiếc giƣờng tre có cô vợ bé nhỏ

nằm bên cạnh và ngay cả khi thả chân xuống mặt

ruộng trắng nƣớc. Tiếng bƣớc chân của chính Dự

vang lên bì bọp, òn ọt khiến Dự luôn có những cái

rùng mình bất ngờ…

Dự vãi mồ hôi giữa buổi tinh mơ lạnh ngắt.

Đôi bò thong thả kéo chiếc lƣỡi sắt nhọn lật

tung những dề đất phía dƣới, còn Dự thì miên man

suy nghĩ xa gần trên chuôi cày. Ba sinh linh bé nhỏ

giữa đất trời cao rộng này bơi vòng vòng quanh

đám ruộng hợp tác xã, giống con vịt bơi trong ao

tù.

Cày đâu hơn hai rõng đất thì trời sáng rõ.

Lát sau cu Lớn lơn tơn xách giỏ cơm đặt trên bờ


ruộng gọi lớn: “Cha ăn cơm con về đi học!”. Dự

ngoái lại nhìn thằng con ốm nhách, cao nhƣ cây

sậy, trong lòng gợn lên nỗi cồn cào không hình

dạng. Hồi nhỏ, anh có đâu nhƣ vầy. “Ừa, để đó”.

Dự la lớn và hình nhƣ tiếng la đó rớt cái tõm

xuống ruộng nƣớc. Cu Lớn đã lên tới bờ mòn, cắm

cúi bƣớc thật nhanh về phía làng.

Dự cày giáp vòng, đến gần phía bờ đặt rổ

cơm, anh dừng lại, rút náp cho lƣỡi cày găm sâu

xuống đất (giống nhƣ ngƣời ta thắng xe) hô “dọ,

dọ…” để đôi bò dừng lại rồi gát roi lên bắp cày,

thủng thỉnh bƣớc lên bờ.

-Anh Năm ơi - Dự kêu lớn - nghỉ vào ăn

cơm cái đã.

-Ăn đi. Tôi ăn cơm nguội ở nhà rồi.

-Thì nghỉ uống nƣớc cái đã. Xong sớm tôi

qua cày giúp anh mấy đƣờng - Dự nói cho có nói

chứ trong bụng biết tỏng Hƣơng Bổn chƣa có hột

cơm nào trong bụng. Mấy tháng nay vợ bệnh, con

đau số lúa dự trử cứ vơi dần, lấy đâu cơm sáng cho

ông đi cày? Đến viên thuốc cũng không có, thay

vào là những viên Xuyên Tâm Liên từ hiệu thuốc

nhân dân đắng ngắt trị bá bệnh thì bệnh nào qua

khỏi, sao có thể phục hồi sức lực!

Hƣơng Bổn dừng bò, kẹp chiếc roi cày vào

nách bƣớc về chỗ Dự đang ngồi.

-Cái đời tôi – Hƣơng Bổn khọt khọt trong

cổ họng để đẩy cục đờm vƣớng víu đâu đó, khạc

ra, nhổ phẹt xuống mặt nƣớc ruộng - lúc nào cũng

đen đủi, bắt thăm trúng đôi bò cày của con mẹ


Chánh ốm nhách, giống nhƣ đồ ho lao, thúc mấy

cũng không mập lên. Ngƣời ta cày cả sào thì nó lê

lếch chƣa đƣợc phân nửa. Mẹ đời, tôi muốn trả lại

cho hợp tác quá trời, ngặt nỗi trả lại thì lấy gì mà

sống đây. Đã bị phân vào tổ cày bừa rồi. Còn phần

ruộng chú thấy đó, nó là cái ao thì đúng hơn, phải

bơi để cấy…

Dự nghe giọng nói hùn hụt gần nhƣ đứt hơi,

cảm thấy chạnh lòng:

-Anh Năm, kệ mẹ đời, anh ăn chút cơm rồi

hẵng cày. Chòm xóm với nhau anh khách khí làm

gì.

-Tôi đã nói, ăn rồi. Chú biết tánh tôi mà?

Nói dứt câu, Hƣơng Bổn thở phì phì nhƣ

chính ông kéo cây cày nặng trình trịch thay đôi bò

và tiếp tục bơi trong đám ruộng ao của mình.

-Thôi anh, để hôm nào họp tổ, anh em xúm

nhau đƣa đơn xin đổi đôi khác cho anh.

-Đổi ai? Đâu có đôi nào “rề dẹt” mà đổi.

Thiệt ngán. Tôi muốn giao lại, nhƣng nhìn đàn con

lít nhít thấy không nỡ. Mẹ đời. Cách với chả mạng.

Trƣớc tôi đâu đến nỗi khổ vầy. Bao nhiêu ruộng

vƣờn ép vào hết hợp tác, thành của ngƣời khác,

của nhân dân, mình trắng tay. Mẹ cứt, nhân dân là

cặc đách gì không biết nữa!

-Thôi đi anh Năm ơi. Đại nạn là chung cho

cả bầy ngƣời lúc nhúc, đâu riêng gì anh em mình?

Hè, làm chén cơm cho nóng rồi xuống cày tiếp –

Dự nói, liền tay xới chén cơm ghé sắn mì, nâng lên

đƣa cho ông bạn già.


Hƣơng Bổn xua tay:

-Ăn rồi. Cơm nguội từ hôm qua cứng nhƣ

sạn cũng cố mà nuốt. Chú mày ăn đi, tao uống

miếng nƣớc, không thấy đói. Nói và ông giở ấm

chén rót ra uống đánh ực một hơi rồi lần vô túi áo

rút gói thuốc rê ra vấn. Điếu thuốc to bằng ngón

tay cái quấn bằng giấy vở học trò tách đôi ra nhƣ

ngƣời ta lóc phần da và thịt con cá lóc. Hƣơng Bổn

kẹp điếu thuốc lấm lem mực viết. Điếu thuốc cứ

rung rung giữa hai ngón tay nhƣ chính nó đang lên

cơn sốt.

Dự chần chừ một lúc mới giở trật tấm lá

chuối đậy trên rổ cơm vừa ái ngại nhìn ngƣời hàng

xóm, cảm thấy nhƣ mình là kẻ có tội với cha con

Hƣơng Bổn. Dự biết là ông chƣa có hột nào trong

bụng, nhƣng nài ép thêm chút nữa có nghĩa là làm

nhục ông ta, bèn dùng tay nhón lấy chút cơm lẫn

trong những miếng sắn mì, vón thành cục nhỏ

chấm muối é cho vào miệng, nhai nhỏn nhẻm. Dự

nhìn chén cơm trên lớp cỏ lấm bùn, phần dành cho

Hƣơng Bổn, chạnh lòng. Dự không còn lòng dạ

nào ngồi ăn vừa nhìn Hƣơng Bổn khốn khổ, râu

tua tủa, ốm nhách. Mà, Dự cũng không hơn gì ông

hàng xóm, có điều đỡ gánh nặng gia đình, chỉ phải

nuôi đứa con duy nhất. Vợ Dự còn khỏe, vào tổ

đan đát, mỗi ngày kiếm cũng vài trăm gam lúa. Cả

hai chắt mót, tùng tiệm cũng đủ xoay xở. Chỉ tội

Hƣơng Bổn. Con đông quá, cả hai vợ chồng vật

lộn với ruộng đồng cũng không đủ miếng ăn.


Dự đậy tấm lá chuối lại, hỏi xin điếu thuốc.

Hƣơng Bổn ngó sững Dự:

-Sao không ăn. Chú tội nghiệp tôi hả?

-Dạ không, anh Năm. Tự dƣng hết muốn

nuốt. Làm ăn kiểu này đến lụn bại mất. Anh nhớ

mùa rồi, tụi thằng Cạnh thằng Sang giấu lúa hột

kéo về nhà? Chúng nó là đội trƣởng, đội phó đấy.

Lại nghe nói tay chủ nhiệm và tay thủ kho tuồn

mấy tấn ra chợ đen. Bị bể ổ, nhƣng chúng tự biết

dán miệng nhau thành ra êm xuôi. Chẳng ai làm gì

chúng, cũng chẳng có thằng xã viên nào dám hó

hé. Đấy, mẫu hình hợp tác xã nông nghiệp đấy!

-Ậy, mình mà xỏ miệng vô thì trƣớc sau

cũng bị gán phản động.

-Tôi vẫn ức vụ ngôi đình.

-Ức thì chú làm đƣợc gì?

-Đúng là không làm đƣợc gì. Nhƣng cái

mặt con Lại đấy, từ đất nẻ chui lên chắc?

-Tôi biết nó thù chú mà? Mấy lần chú giải

thích nhƣng nó đâu có nghe, phải không?

Nghe mấy tiếng “nó thù chú”, tự dƣng

ngƣời Dự nóng ran lên vì xấu hổ, ngỡ nhƣ trong

đêm trăng non lờ mờ kia, Hƣơng Bổn đứng ngay

sau lƣng và đã nhìn thấy, đã hiểu tất cả. Ngập

ngừng lúc lâu, Dự mới lên tiếng:

-Giải thích gì anh ơi. Tôi chỉ nói là nếu cần

hung thì dọn dẹp đồ thờ tự sang một góc để làm

tạm hội trƣờng, chớ có đập phá, tội. Kẻ hậu sinh

cũng phải nhớ công lao ngƣời đi trƣớc. Tôi nói chỉ


có vậy mà cổ kêu tôi là kẻ phá hoại. Anh coi có

oan tôi không?

Hƣơng Bổn kéo một hơi thuốc thật dài, phà

khói bay thành mảng trắng mờ mặt nƣớc:

-Chuyện dâu biển, nay dời mai đổi, biết đâu

mà lƣờng, chú ơi.

Hai ngƣời chuyện vãn một lát rồi đứng lên,

trở lại cầm chuôi cày.

Những dề đất lật qua một bên láng tƣng nhƣ

thoa một lớp mỡ. Những con sáo nâu, cò xám sà

tới tranh nhau những con trùn nƣớc, cắn mổ la chí

chóe. Chúng đậu thật gần, chỉ cần hƣơ củ roi là

đụng ngay, có một bữa “cải thiện” cho cả nhà;

nhƣng Dự không làm vậy. Nó cũng đang tìm

miếng ăn nhƣ bọn anh mà. Chúng chẳng đụng

chạm, cắn mổ, phá phách mình thì mắc mớ chi đập

chúng? Không hẳn anh từ tâm, tu hành gì ráo, chỉ

có điều, cái sự kiếm ăn của chúng sao giống nhƣ

bọn ngƣời nhƣ anh và Hƣơng Bổn lúc này, nên

không nỡ xuống tay! Suy nghĩ miên man một lúc

khiến anh mệt nhoài và không để ý gì đến lũ cò

sáo, cắm cúi cầm chắc chuôi cày, cốt cho thật

nhanh để ngày mai theo bọn thằng Xanh lên núi

hái ít gánh củi về dự trử cho mùa mƣa bão sắp tới.

Cày bừa xong giao đất cho tổ gieo sạ coi nhƣ yên

một bề, tìm thêm chuyện mà làm, đâu có thể nằm

chờ mấy công điểm mọn?

Nắng lên cao, thu ngắn bóng ngƣời cày và

đôi bò về một phía. Còn một rõng nhỏ nữa là

xong, có thể qua bên Hƣơng Bổn cày giúp ông ta


vài đƣờng, nhƣng tiếng ví thá bên kia ruộng sao

nghe cứ nhỏ dần, bƣớc chân và đƣờng cày nhƣ

một dòng nƣớc yếu bị cản lại không thành tiếng

lõm bõm nhƣ lúc trƣớc. Dự ngó qua. Đôi bò chệnh

choạng dựa vào bắp cày bƣớc thật chậm. Hình nhƣ

cả Hƣơng Bổn không phải bƣớc chậm nữa mà đu

bám lên chui cày trƣợt theo. Dự La lên:

-Anh Năm mệt lên bờ ngồi nghỉ. Tôi cũng

sắp xong. Để đó tôi qua cày giúp cho.

Tiếng Dự bay đâu đó trên không, không

thấu tai Hƣơng Bổn. Hình nhƣ ông ta đuối hung

rồi. Dự “dọ” bò dừng lại, bƣớc dài nhƣ chạy về

phía đám ruộng Hƣơng Bổn đang cày, nhƣng chƣa

tới bờ đã thấy ông khụy xuống, tay vẫn nắm chặt

chuôi cày làm cho nó nghiêng hẳn về một bên.

Dự hớt hải la lên:

-Anh Năm, anh Năm… làm sao vậy? Có bị

sao không?

Lúc Dự tới nơi thì Hƣơng Bổn ngồi khụy

xuống ruộng nƣớc, mặt tái xanh. Dự luồn hai tay

qua nách đỡ ông đứng lên:

-Anh có sao không?

Hƣơng Bổn không mở đƣợc miệng chỉ lắc

lắc đầu, nhƣng cái lắc rất yếu. Dự hiểu tất cả. Ông

bị lũi đói. Từng ấy miếng cơm độn ít ỏi từ chiều

qua thì còn sức đâu để cày với bừa? Dự khom

ngƣời thấp xuống quàng tay Hƣơng Bổn lên vai rồi

du dần vào bờ, đặt nằm trên lớp cỏ lởm chởm. Dự

lấy chiếc nón ngựa kê đầu, rót nƣớc ra chén và

vạch miệng đổ từng hớp nhỏ:


-Ít thôi nghe anh Năm, từ từ. Mà anh cũng

thiệt lạ. Chòm xóm với nhau, ăn chút cơm ghé có

gì là ghê gớm? Tôi biết bụng anh trống nhƣng

không dám nài ép sợ anh giận. Thôi, cứ nằm nghỉ

cho khỏe rồi mở bò. Tôi cũng mở. Mai tôi ra

quanh mấy đƣờng xong ngay. Chớ lo, anh Năm.

Nhƣng Dự nói cho chính tai mình nghe vì

đôi mắt hƣơng Bổn đã nhắm nghiền, bên khóe ứa

ra chút nƣớc sền sệt. Ông không còn nghe và thấy

gì nữa. Dự hoảng hốt thọc tay vào ngực ngƣời bạn

cày hàng xóm, lạnh ngắt. Dự bàng hoàng, khóc ồ

lên nhƣ nỗi uất ức lúc bị đẩy qua bờ rào chiêm

chiêm, đè nén lại thành cục u nhỏ đầy gai nhọn,

bấy lâu nay có dịp vỡ bung ra.

Hai đôi bò vẫn đứng yên tại chỗ. Bóng nắng

thu tròn, nhỏ lại quanh hai ngƣời.

Đồng nƣớc trắng xoá, những ngƣời cày

đồng thấp thoáng phía xa và lũ chim cò vẫn tranh

nhau cắn mổ chí choé. Buổi sáng nhƣ đứng lại. Nó

đứng lại bởi chƣa có tiếng kẻng lệnh hợp tác xã.

Nhìn từ xa, có vẻ nhƣ hai ngƣời đang to nhỏ

chuyện miếng ăn.■

(Tháng 9/2010)


Miền Không Dấu Chân Người

________________________________

Le champ couvert de morts sur qui tombait la nuit.

Il lui sembla dans l'ombre entendre un faible bruit.

(Victor Hugo, Après la bataille)

Chuyến xe cuối ngày xuống khách ở ngả ba

đƣờng dẫn vào thị trấn. Lẫn trong đám ngƣời nhớn

nhác là ngƣời đàn ông gày gò, vai lệch, hai hốc

mắt trũng sâu, ngơ ngác đƣa mắt đảo một vòng rồi

khoát chiếc túi xách lên vai, lầm lũi bƣớc trên con

đƣờng đất đỏ dƣới cơn mƣa lất phất.

Đứng trên đầu dốc, ngƣời đàn ông nhìn

sững màn khói lạnh đùn lên thành dãi trắng đục

lềnh quấn quanh chóp núi cao, những ngọn đồi lô

nhô dƣới xa kia và sự di động chậm chạp của

những bóng ngƣời li ti bên những đƣờng ranh đất

đỏ giữa các vƣờn cà phê. Trong thị trấn, các hàng

quán bắt đầu kéo hẹp cửa, sáng ánh đèn từ bên

trong và mái hiên dội xuống, lẫn trong bóng chiều

ngập sƣơng.


Phía bên kia đƣờng, ngƣời phụ nữ đi ngƣợc

chiều, mang chiếc gùi có mấy cọng bạc hà xanh

mƣớt nhô lên. Cả thân hình chị chúc xuống nhƣ

sắp ngã chúi về phía trƣớc, trên con dốc nhoè đỏ

giữa màu sáng lửng nhập nhoạng cuối ngày.

Ngƣời đàn ông dõi mắt nhìn một lúc, rồi

tiếp tục bƣớc dƣới bụi mƣa bay bay. Bóng tối

xuống mỗi lúc một đậm hơn.

Ngƣời đàn ông bƣớc ngập ngừng qua mấy

dãy phố nhỏ rồi ngóng về phía ngọn núi trƣớc mặt

bắt đầu nhoè sẫm. Ông không nhớ mình đã bám xe

đò lên miền đất này bao nhiêu lần để nhìn nó, rờ

chạm vào nó nhƣ đang trở về với ngƣời thân, nhƣ

tìm kiếm vật báu đã rớt lại chốn này. Ông đã bao

lần háo hức bƣớc ngƣợc lên dốc núi dựng đứng,

rồi thả rơi về chốn cũ với vẻ mặt đầy thất vọng đau

khổ.

Lần này, ông cũng bắt đầu bằng nỗi háo

hức mới nguyên khi cắm đũa vào tô mì đang bốc

khói nghi ngút, trong ngôi quán dựng bằng những

tấm cót mò o. Những sợi mì vàng quấn quanh đôi

đũa không ấm lên bóng núi nhoè vào bóng đêm.

Một chút khí lạnh trƣờn tới quanh tô mì tƣởng có

thể thò tay nắm lên đƣợc.

Đang lúc ăn, khách không nhận biết ngƣời

chủ quán bƣớc ra, đứng sau lƣng. Ông ta cao to.

Râu quai nón và râu mép xồm xoàm làm cho

khuôn mặt càng thêm u tối. Chủ quán quan sát

khách một lúc rồi bƣớc tới, ngồi xuống phía đối

diện, bộ dạng dò xét, vừa lôi từ túi áo gói thuốc,


bật quẹt rít một hơi thật dài, phun khói mù mịt.

Đợi khách ăn hết tô mì, ông hỏi: “Ông đi đâu giờ

này còn ngồi đây?”. “Lên đỉnh núi 635, ngọn núi

Tử Thần”. “635 là núi nào?”. “Ngọn núi cao nhất

ở trƣớc mặt kìa”. Ngƣời đàn ông bật cƣời ha hả,

những cọng râu cũng bật rung theo: “Núi Chƣ

Đ‟rắk. Đó là Chƣ Đ‟rắk. Mà ông lên đó làm gì?”.

“Tìm một ngƣời”. Chủ quán ngạc nhiên vừa liếc

nhìn vào chiếc tô trống trơn trên mặt bàn gỗ. Ông

ta lắc đầu, rít mạnh hơi thuốc rồi quăng tàn vào

vách. Mẫu thuốc thừa bị chạm mạnh lên vách ván

văng ra những đốm đỏ li ti và tắt ngấm mau chóng.

“ Lên núi tìm ngƣời. Lạ thật. Có ai trên đó để tìm?

Nhƣng trời tối rồi, sao đi kịp? Ở xứ này không có

quán trọ. Mà cũng thiệt lạ, ngọn núi kia cất giấu

những thứ của quí gì nhỉ? Tôi nghe nói có một

ngƣời đàn ông cứ thỉnh thoảng lại lên thị trấn nhỏ

này rồi mò vào núi tìm kiếm cái gì đó. Chợt đến

chợt đi nhƣ con sói mẹ đi tìm đứa con đã bị đánh

cắp”. Khách dừng đũa ngó vào mặt chủ quán định

nói gì đó nhƣng rồi lại tiếp tục cúi xuống tô mì chỉ

còn chút nƣớc lợn cợn dƣới đáy. “Anh không biết

đấy thôi - chủ quán đổi cách xƣng hô- Ngày xƣa,

trên ngọn núi này là nỗi kinh hoàng của quân hai

bên. Tất cả đều bị san bằng, không một ai sống sót,

thành một nấm mồ tập thể. Kinh khủng. Chiến

tranh thật kinh khủng”. Nói và chủ quán thẫn thờ

nhìn những vạt sáng tối nhảy nhót ngoài hiên, thò

tay vào túi áo định rút điếu thuốc khác châm lửa,

nhƣng nghĩ sao rụt tay lại, nhìn vào mặt ông


khách. “Anh có ai quen ở thị trấn này không?”.

“Không”. Ngẫm nghĩ một hồi: “Nhà chỉ mỗi một

chiếc giƣờng. Hay tôi lấy tấm bạt anh nằm tạm

trên nền vậy. Tôi vào rừng khuya mới về”.

Trong khi nói, bộ râu trên mép và chòm râu

dƣới cằm luôn khua động, có vẻ nhƣ lời nhắc

chừng ngƣời khách lạ, cho đến khi đôi môi khép

lại thì hình nhƣ sự bình yên nhƣ mái hiên nhà đƣợc

kéo dài thêm ra một chút cho khách.

Cái lạnh và mệt mỏi đƣờng xa khiến ngƣời

đàn ông cong rút trong tấm bạt quấn kín lại nhƣ

con sâu kèn. Mƣa gõ lào xào trên mái tôn. Tiếng

gió chạm, tiếng chim đêm kêu thảng thốt ngoài

cánh rừng, nghe thật gần; có cả những tiếng lộc

cộc đều đều nhƣ có ngƣời cầm búa gỗ gõ lên thân

cây mục. Những âm thanh và gió ngái lạnh kéo

sụp hai mắt ngƣời khách lạ bằng tiếng thở nặng,

gãy khúc.

Giấc ngủ chập chờn đu đƣa qua lại trên mẫu

xƣơng cá nhọn vây quanh ngọn đồi. Những tiếng

lộc cộc vỡ toác ra, rít lên the thé, vỡ toang tiếng nổ

bên giao thông hào. Đất đá khạc ra màu đỏ của lửa

rực và máu, còn bên trên, tít trên cao kia là chiếc

chổi của mụ phù thuỷ xịt từng cột khói đen ngùn

ngụt, lúc cao lúc thấp cùng với những tiếng nổ đến

trời long đất lở.

Cả đại đội của anh chẳng khác gì bầy gà

con bị ném vào vũng cỏ rối. Bên dƣới kia, trong

các khe lũng, dòng suối, đối phƣơng trùng trùng


lớp lớp ào lên nhƣ thể những đợt sóng thần dựng

đứng và bổ ầm xuống. Hết đêm lại ngày. Từ ngày

này qua ngày khác. Cái chảo lửa khổng lồ ấy hừng

hực thiêu đốt cả trăm sinh mạng, đẩy ngƣợc từ

phía lƣng núi gãy lên tới đỉnh bằng kèm theo

những tiếng nổ xé nát núi rừng. Cả đại đội chỉ còn

mƣơi ngƣời không lành lặn, co cụm về phía các

hốc đá nhƣ những mộ huyệt định mệnh, không còn

đủ sức chống đỡ đối phƣơng băng lên. Trên cao

kia là những chiếc chổi lem luốc và những con mụ

phù thuỷ lem luốc dữ dằn không ngớt khạc nhổ

những bãi nƣớc bọt trắng xanh, tanh lợm xuống

đỉnh đồi.

Cứ điểm 635 trở thành vũng bùn nhão

nhoét. Thân thể anh bị hất tung ra khỏi hốc đá.

Khẩu súng trên tay hình nhƣ biến thành con cá núi

lặn tít xuống vực suối sâu. Sau đó, thân thể mọc ra

đôi cánh, từ từ bay lên chóp trời mây trắng và tan

loãng thành những hột nƣớc mƣa ngập ngừng rơi

không đến mặt đất.

Anh nghe miệng mình khô khốc và đắng

nghét. Toàn thân nhƣ thỏi sắt nung. Chung quanh

yên tĩnh đến rợn ngƣời. Ngày hay đêm sau đôi mắt

khép cứng? Hình nhƣ có ai đó bỡn cợt dùng cây

lẹm khâu kín hai mí mắt bằng sợi thép gai? Và anh

đang ở đâu?

Mắt không mở. Cả ngƣời cứ lạo rạo nhƣ

những hạt sỏi nhỏ, dần súc trong chai. Đôi chân

thành hai tảng đá. Hình nhƣ cả tay cũng hoá đá?


Đầu cứ lụp bụp lói nhói những hột bắp bị ghè lăn

trong đƣờng rãnh cối xay đến nát ngứu.

Ngày và đêm không còn xù xì hình dạng.

Mọi tiếng động trƣớc đây đều im bặt. Im lặng đến

có thể kéo nhổm cả cánh rừng bạt ngàn bay qua

miền đất không có tên tuổi..

Lại lịm đi. Lại tỉnh dậy. Có tiếng rên yếu ớt

đâu đây. Tiếng từ lồng ngực vỡ của mình thoát ra

hay tiếng xƣơng gãy khua chạm vào nhau? Mắt

vẫn bị xâu kín. Tay chân không thể động cựa. Một

sinh vật nhỏ bé áp vào thân thể anh âm ấm, thì

thào “nƣƣƣ…ƣơ…”. Tiếng kêu mỏng manh nhƣ

sƣơng nhƣ khói, đứt quãng nhƣ một mảng mây

mỏng bị trận cuồng phong kéo lên dập xuống đến

tả tơi.

Thời gian trôi qua không biết bao lâu,

nhƣng giờ thì anh nhận ra, quanh quất đâu đây là

mùi khói đạn, mùi nhựa cây, đá bị thiêu cháy trộn

lẫn với mùi máu khô nồng nặc. Đầu óc anh nhận

biết đƣợc rằng cả ngọn núi này đã thành tro bụi.

Mọi sinh vật đều bị nghiền nát. Tiếng thì thào lại

nổi lên. Anh cố sức quay về phía phát ra giọng nói

yếu ớt, cố hết sức mở hai mí mắt một cách khó

khăn và đau đớn. Theo bản năng, anh lần bàn tay

vào thắt lƣng và nhận ra chiếc bình đông nƣớc còn

đeo dính bên hông. Đất đá phủ kín ngƣời. Phải khó

khăn lắm mới cong đƣợc tay gạt lớp đất đá, lần

vào thắt lƣng, chỗ có chiếc bình đông nhƣớng mắt

về phía vừa phát ra những âm thanh méo mó khi

nãy. Nhƣng anh không còn cảm giác gì nữa, rồi lả


đi, chìm trong cơn sốt chói loà màu đỏ lẫn với màu

vàng cam nhảy nhót, quay cuồng. Bất thần một trái

bom (hay một tảng đá) dội thẳng vào ngƣời anh,

nát ngứu… Anh cảm thấy mình nhẹ tênh nhƣ một

chiếc lông con thiên nga tự trời cao chao lƣợn mãi

mãi trong khoảng không bềnh bồng mây trắng,

mênh mông...

“Hình nhƣ anh đang lên cơn sốt. Anh đang

kêu khản giọng câu gì đó không thành tiếng.

Ngƣời nóng quá. Anh bị sốt rồi”, chủ quán nói với

khách vừa lay lay một bên vai. Khách mở choàng

mắt, chống tay ngồi dậy, lắp bắp: “Lại những giấc

mơ hãi hùng”. Cặp mắt không còn thần sắc ngó

dáo dác ra bên ngoài, trong khi chủ quán chạy vội

vào trong. Lát sau trở ra trên tay cầm chiếc khăn

vải bọc những thỏi đá nhỏ. Chủ quán chà xát lên

mặt lên cổ khách nhƣ thể một ngƣời thân lâu ngày,

quá lâu ngày, trở về. Trời vẫn còn tối đen. Gió sột

soạt luồn vào vách ván lạnh ngắt. Khách có vẻ dịu

lại đôi chút. Chủ quán: “Để tôi pha cho anh ly cà

phê”.

Bây giờ thì ngƣời khách lạ đã tỉnh táo chút

đỉnh. Anh ta ngồi dậy, cuộn tấm bạt, chăn gối đặt

ngay ngắn lên ghế. Hai ly cà phê bốc khói trên mặt

bàn gỗ ghép bằng những mẫu ván bìa. Chủ quán

lại rút thuốc châm lửa nhƣ một thói quen không

thể dừng. “Hồi nãy anh kêu hãi hùng…?”. “Tôi

luôn bị những giấc mơ kinh hoàng xuất hiện trong

giấc ngủ từ hơn ba mƣơi năm nay. Nó lì lợm nhƣ


một gã ăn xin truyền kiếp”. “Giấc mơ? Có những

giấc mơ đẹp và những giấc mơ làm con ngƣời chết

khiếp. Mà sao anh toàn mơ thấy những điều kinh

hãi…?”. Khách rụt chân lại, đầu gối chạm lên mép

bàn kêu thành tiếng. Suy nghĩ một lúc, khách lên

tiếng: “Cái ngƣời đàn ông mà ông nghe nói đó là

tôi. Chính là tôi”. “Anh đi tìm gì?”. “Ngọn núi

Chƣ Đ‟rắk đó là nơi tôi bị ném xuống nhƣ ngƣời ta

ném một viên sỏi cách đây hơn ba mƣơi năm. Sau

khi tốt nghiệp trƣờng Luật, tôi bị động viên, rồi

trực thăng thả chúng tôi lên đỉnh núi tử thần này.

Đó là một ngọn núi chiến lƣợc. Bên nào chiếm giữ

đƣợc nó coi nhƣ khống chế toàn bộ cả vùng rừng

núi bao la trải dọc mạn tây-bắc thành phố, và hơn

hết nó là cái nút chai bịt kín, ngăn không cho đối

phƣơng tràn xuống đồng bằng ven biển. Nó là cái

yết hầu. Đƣợc là có tất cả. Mất là mất tất cả. Hai

bên quần nhau từ ngày này sang tháng khác.

Thƣơng vong là chuyện cơm bữa. Chúng tôi có phi

pháo yểm trợ tối đa, còn đối phƣơng thì có núi

rừng điệp trùng, có những gộp đá che chắn cùng

với sự liều lĩnh…Bất phân thắng bại bởi đồ tiếp tế

(súng đạn, nƣớc uống, lƣơng thực…) từ trên cao

thả xuống đỉnh núi chỉ đến đƣợc tay chúng tôi

phân nửa. Phần còn lại là cánh quân lẫn trong màu

lá rừng. Cả hai đều đƣợc tiếp tế đầy đủ nên tha hồ

quần thảo nhau nhƣ thuở nhỏ chơi trò cút bắt. Tới

một đêm mƣa lắc cắc, cái lạnh của khí đá tràn về

cũng là lúc họ dồn tất cả mọi hoả lực tấn công lên

vành đai phòng thủ. Hình nhƣ họ từ dƣới lòng đất


chui lên, từ các cành cây hay trời cao bay xuống.

Vành đai phòng thủ phía đông-nam bị vỡ, rồi tiếp

tới mạn sƣờn phía bắc. Vậy là bao nhiêu bom đạn

từ các chiến đấu cơ điên cuồng đổ xuống nhƣ vãi

cát. Một ngày u ám, một ngày rung lên và bắt đầu

cuộc giết chóc man rợ nhất: xoá sổ cả đại đội để

xoá sổ luôn quân địch. Các đại đội trƣởng, đại đội

phó đều tử thƣơng, trung đội đều tử thƣơng. Tôi là

chuẩn uý mới ra trƣờng nắm quyền chỉ huy 14

ngƣời lính sống sót, mình mẩy đầy thƣơng tích.

Chúng tôi không đủ hơi sức chống đỡ hoả lực từ

bên dƣới bắn lên, từ trời cao dội xuống. Ngày tàn

của kiếp ngƣời đã hiện rõ, thật rõ theo những

chùm bom lấp loá trong ánh sáng hoả châu. Và

không hiểu sao, tất cả 14 con ngƣời sắp về với cát

bụi kia cùng một lúc hƣớng mũi súng lên trời cao

bắn nhƣ điên nhƣ cuồng vào cõi trống không, nhƣ

thể thoả mãn chút tủi nhục cay rát đang tòe ra. Bởi

kẻ thù của chúng tôi lúc ấy, chính là những chiếc

chổi nhớp nhúa trên cao kia chứ không phải quân

đối phƣơng đang tiến lên, cũng không phải chủ

nghĩa, ý thức... này nọ. Sự sống và cái chết nhƣ

một cành cây giữa giông bão. Mà bản năng con

ngƣời luôn giành lấy sự sống trong tình cảnh khắc

nghiệt trƣớc mặt. Và rồi điều tệ hại nhất đã đến:

hàng loạt bom tấn cuối cùng cũng dội cả lên đầu

chúng tôi, lên tất cả những ai còn thở trên đỉnh núi.

Những ngƣời lính của tôi, ngƣời ngã vật ra máu

phun thành vòi, ngƣời bị nhấc bổng lên cao rồi rơi

xuống nhƣ thể ngƣời ta cầm con cóc ném lên cao.


Phần tôi chỉ kịp nghe một tiếng nổ long trời lở đất

và một cột lửa bốc cao để thấy mình đang bay vào

cõi chết tức tƣởi, ô nhục nhất của tuổi trẻ”.

Chủ quán nhìn ngƣời khách lòng trĩu nặng,

ái ngại. Chiếc bật lửa và điếu thuốc cầm sẵn trên

tay, nhƣng lửa không đốt lên, khói không bay ra.

“Ơn trời phật, anh đã thoát chết, nhƣ…ƣƣng…”.

Chủ quán ngập ngừng, bỏ lửng câu cuối. Khách

nhìn chủ quán, hàm ơn sự cảm thông, chia sẻ. “

Tôi không biết tại sao mình sống sót trong cái chảo

lửa khổng lồ kia. Khi mở đƣợc mắt, cử động đƣợc

chân tay việc đầu tiên là vẹt những lớp đất đá phủ

kín ngƣời nằm bên cạnh. Không phải là ngƣời lính

mà một cô gái. Túi cứu thƣơng vắt ngang ngực cô

ta có hình chữ thập đỏ ƣớt đẫm máu. Quần áo cô ta

rách toạc, mặt mũi đen nhẻm nhƣ anh lính cứu hoả

vừa từ đám cháy dữ dội phóng ra. Tôi rút chiếc

bình đông, nhỏ từng giọt nƣớc nhỏ vào miệng,

dùng vạt áo rách lau mặt mũi…rồi tìm vết thƣơng

trên ngƣời: bàn chân bị dập gãy, bên hông sƣợt

một vết sâu. Những vết thƣơng trên ngƣời cô gái

không rõ có phải do mảnh bom đạn hay là những

vết cắt, dần của những mảnh đá vỡ xán vào. Máu

me đầm đìa. Tôi nắn đến đâu cô ta cong ngƣời lại

đau đớn tột cùng. Tôi mở túi cứu thƣơng thấy có

cả dao kéo và thuốc nhƣng chẳng biết phải làm gì

với chúng. Tôi dùng băng cá nhân từ chính chiếc

túi xách trên ngƣời cô băng bó các vết thƣơng,

nhƣng máu cứ chảy ra nhƣ những mạch nƣớc

trong các khe đá. Tôi chỉ làm đƣợc có vậy. Chung


quanh không còn ai, không có gì để có thể cứu cô

gái tỉnh lại và bớt đau đớn. Những ngƣời lính nằm

vắt ngang trên những phiến đã vỡ, thân thể bẹp nát

nhƣ vừa lấy ra từ cối xay bột! Tôi bất lực, đầu óc

mụ mị đông cứng trƣớc cảnh tƣợng đó. Lâu sau cô

ta ú ớ giống tiếng nứt vỏ của hạt cây nào đó từ

lòng đất. Tôi nâng đầu cô lên, ghé vào tai nói bằng

chút sinh khí yếu ớt: Cô can đảm lên. Sẽ có ngƣời

đến cứu. Cô ta mở mắt nhìn tôi và kinh hãi đến tột

độ qua ánh mắt tôi nhìn thấy, thì thào: “Còn

chờ...ba…án” . Tôi siết thật chặt bàn tay nhỏ nhắn

của cô gái cứu thƣơng giọng phấn khích: “Chúng

ta đều là những nạn nhân khốn khổ…”. Không rõ

cô có nghe đƣợc câu tôi nói không. Tôi chắc là

không bỡi cô lịm đi, hơi thở thoi thóp. Trời bắt đầu

mƣa lắc cắc, gió lạnh lùa về mang theo bóng đêm

ghê rợn. Với chút hơi sức còn sót lại, tôi mở chiếc

áo chống đạn đắp lên ngƣời cô, kéo những cành

cây gãy phủ lên che mƣa, chắn gió. Nửa đêm gió

lạnh dữ. Cô gái kêu khát. Tôi mở nắp bình đông

với niềm hy vọng sẽ có ngƣời đến, dù bên này hay

bên kia để cứu cô. Vì trong giờ phút ấy, tôi nghĩ

bên nào tìm thấy chúng tôi, ranh giới thù hận sẽ

không còn ai nghĩ tới. Hai sinh linh thoi thóp kia

cần phải đƣợc sống bỡi họ còn tuổi trẻ, họ còn

ngày mai.

Bả vai trái của tôi bắt đầu đau nhức ghê

gớm. Tôi có cảm giác nhƣ chiếc áo trận nơi bả vai

cứ phồng lên từng giây từng phút. Cô gái bắt đầu

mê sảng, sốt hầm hập. Bằng hơi thở yếu, giọng đứt


khúc cô nói: “...cái ví trong túi áo. Nhà tôi ở phố....

Tấm ảnh gia ….”. Phải khó khăn lắm tôi mới nghe

tiếng đƣợc tiếng mất. Tôi kề sát vào tai nói không

sao cả, cô sẽ đƣợc cứu, cô sẽ đƣợc trở về với gia

đình, chúng ta sẽ đƣợc cứu sống. Đồng đội của cô

sẽ đến ngay. Một lúc sau giọng cô bất thần vụt

sáng chói nhƣ chiếc bấc đèn giữa đêm gió lạnh cắt

da: “Bên trƣờng Y, tôi còn…” Tôi kề tai sát môi

cô gái nhƣng không nghe đƣợc gì nữa. Cô cong

ngƣời lên, tay bấu chặt vào ngƣời tôi. Tôi vội vàng

ôm ngƣời cô nhƣng thân hình mỏng manh đầy

máu me kia nguội dần, lạnh dần sau tiếng nấc

nghẹn.

Đêm tối đen. Gió vi vút thổi qua ngọn đồi

tan nát. Đất đá rơi xuống. Tôi không biết cả hai

đang nằm ở đâu, trên đỉnh, lƣng chừng núi hay đáy

vực. Tôi ôm xác cô và khóc. Tôi khóc vì sự bất lực

của mình. Tôi khóc vì sự tàn nhẫn của chiến tranh,

phi lý của một kiếp ngƣời, lòng hờn oán…Tôi

khóc cho tuổi trẻ chúng tôi và rồi lịm đi...

“Chiến tranh thì ở đâu và lúc nào cũng

vậy…, chủ quán thở dài với giọng buồn bã, trƣớc

tôi cũng ở binh đoàn Hƣơng Giang, cũng từng

chứng kiến cảnh vật vã của thƣơng binh miền

Nam, của đồng đội chúng tôi sau những trận đánh.

Tôi cũng nhìn tận mắt cái chết của họ trên tay, tôi

đã nhìn thấy nụ cƣời của họ khi nhìn tôi trong giây

phút cuối cùng. Nhƣng khốn thay những nụ cƣời

ấy không làm cho chiến tranh ngƣng lại cho tới

khi…”. Khách ngạc nhiên nhìn chủ quán với cái


nhìn đồng cảm. “Tôi định bụng khi tỉnh dậy sẽ

dùng chút sức thừa còn sót, đào cho cô ta và các

chiến hữu của tôi một mộ huyệt, sẽ xếp những viên

đá bị bom dội nát kia thành một nấm mồ tuyệt đẹp

cho họ, nếu có thể. Nhƣng điều đó đã không đến,

không bao giờ đến đƣợc; cũng nhƣ từ khi tôi nhìn

thấy đồng đội tôi ngã xuống...đến lúc cô tắt thở...

Tôi luôn cầu khấn cho cô qua đƣợc cơn đau đớn

khủng khiếp, cô sẽ sống và trở về với gia đình, với

những ngƣời thân yêu. Nhƣng điều đó đã không

xảy ra. Lòng thành của tôi không thấu trời cao…”.

“Rồi phép màu nào anh đƣợc cứu sống?”, chủ

quán hỏi.

Khách xoay ly cà phê nguội ngắt trong lòng

tay. “Đó là một bi kịch của đời tôi. Thay vì chết tôi

đã sống. Thay vì sống để tự tay chôn cất cô gái

xấu số kia thì tôi lại mất tất cả: Tỉnh dậy tôi thấy

mình đƣợc nằm trên chiếc giƣờng trắng tinh,

ngƣời đƣợc băng bó nhƣ đang khoác tấm áo

choàng lông trắng, sợi dây dài lòng thòng chuyền

sự sống vào ngƣời tôi… Nƣớc mắt tôi ứa ra. Lúc

này tôi tỉnh táo hoàn toàn dù khắp ngƣời vẫn đau

đớn. Những gì hiện ra đầu tiên trong đầu óc tôi lúc

đó không phải là cha mẹ, anh chị… mà là cô gái

máu me đầm đìa là những đồng đội không toàn

thây. Những ngƣời bạn của tôi và cô gái không

đáng phải nhận lãnh cái chết nhƣ thế. Và điều tệ

hại nhất khi tôi xuất viện (trên một chiếc tàu ngoài

khơi) tất cả quần áo, vật dụng cá nhân đã biến mất.

Chiếc ví cô gửi gắm cũng biến mất. Trong đầu tôi


chỉ còn mấy từ chợ gì đó và trƣờng Y nhảy múa...

Tôi gào lên nhƣ một đứa trẻ bị mất đồ chơi.

Chiến tranh thì có tội với tuổi trẻ. Còn tôi

thì có tội với cô gái không nhìn rõ mặt, cũng

không biết đƣợc tên tuổi, bởi tôi đã không thực

hiện đƣợc lời gửi gắm cuối cùng”.

Chủ quán tới lúc này mới đốt điếu thuốc

nhƣng cứ giữ mãi giữa hai ngón tay. Vòng khói

trắng la đà cất lên rồi tan nhanh trƣớc mặt hai

ngƣời. Vòng khói nhƣ có nhƣ không kia khiến

ngƣời khách chạnh lòng nhìn sững.

Khách đột ngột đứng lên, chìa bàn tay

khẳng khiu về phía chủ quán: “Cảm ơn ông đã cho

tôi ngủ nhờ một đêm. Giờ thì tôi phải lên ngọn núi

kia”.

Chủ quán bóp chặt tay khách, không nói

câu nào, yên lặng nhìn ngƣời khách lạ khoát túi

xách lên vai, bƣớc ra khỏi quán với đôi vai lệch

làm cho những chân nhang màu đỏ nhô trên miệng

túi đeo, lủng lẳng trên vai cứ nhảy nhót theo từng

bƣớc chân khập khễnh của ông ta.■

(Thủ Đức, 3/2010)


MƯA TRÊN SÔNG ĐAKBLA

____________________________________

Trên đoạn đƣờng dài hơn ba trăm cây số,

nẩy xóc, ngân ngất ổ gà ổ vịt khiến không mấy ai

còn hứng thú để chuyện trò nhƣ lúc đầu hăm hở

ngồi trên băng ghế nệm. Cách đây vài tiếng, khi

vừa mới bƣớc lên xe, đám hành khách ồn ào

chuyện nói, chuyện kể. Mấy ngƣời đi buôn nói về

giá cả lên xuống bất thƣờng và chắc mẩm rằng

mình sẽ bán đƣợc nhiều hàng với giá lời cao.

Ngƣời phụ nữ đi xa nhà lâu ngày nói về sự nhớ

nhung hai đứa con nhỏ, tự chị nói ra rằng chúng

học rất giỏi, rất ngoan ngoãn. Sau những lời khen

ấy, hẳn chị sẽ tƣởng tƣợng rằng mình sẽ đƣợc

chúng reo mừng đón ngay trƣớc cổng. Vậy mà lúc

này ngƣời đàn bà buôn đồ khô bỏ rớt những lời lẽ

ba hoa về những con cá phơi trên bãi cát, những

đêm trắng chờ chồng cỡi lƣng sóng bão; ông cán

bộ thƣơng nghiệp mập ú, cổ ngấn mỡ bốc phét về

công việc điều hành buôn bán trong cơ quan của

ông ta, đang nhƣ chiếc bị vải lăn qua, lăn lại trên

ghế theo nhịp xe nghiêng võng, thỉnh thoảng lại

ngã hẳn lên vai ngƣời phụ nữ ngồi kế bên, khiến


chị ta phải khó nhọc lắm mới đẩy đƣợc ông trở lại

vị trí cũ. Ở hàng ghế bên kia, ngang với ông cán

bộ là cậu thanh niên mang kiếng đen, giống nhƣ

những tay thám tử. May mà cậu ta không dòm

ngó, xoi mói ai, chỉ bông lơn khoe mẽ về bản thân

với cô gái ngồi cạnh cƣời ngặt nghẽo mỗi khi anh

ta pha trò. Còn lại là những ngƣời có tuổi và hai

đứa bé. Họ yên lặng ngó trời nhìn đất, cây cối, nhà

cửa... chạy vụt về phía sau, đang suy nghĩ những

gì không ai biết. Những ngƣời ngồi trong xe, bên

cạnh nhau có cớ để giải bày chút tâm sự trên đoạn

đƣờng dài, có khi sẵn sàng thổ lộ tâm can với

nhau.

Lúc xe lên đèo qua những đoạn vòng vèo,

lắc lƣ, gấp khúc nghe có tiếng giấy sột soạt, mùi

dầu gió bay dạt, trôi lều bều trong lớp không khí oi

nồng buổi xế chiều. Có giọng đàn bà la lên: “chạy

từ từ, đừng có bẻ cua gắt quá, cơm cháo lộn lên tới

cổ rồi nè”. Tiếng cƣời lục khục, lẻ loi chìm nghỉm

đâu đó cùng mùi dầu gió lúc càng nồng nặc hơn.

Lên tới đỉnh đèo, tài xế cho xe đậu dƣới tán hàng

keo lá tràm trồng dọc theo đƣờng, chỗ gần vòi

phun nƣớc tự nhiên dẫn từ đỉnh xuống. Mọi ngƣời

lục tục xuống xe. Ông cụ ngồi cùng băng ghế, sau

khi làm công việc vệ sinh cá nhân, bƣớc đến chỗ

tôi đứng, hỏi:

-Mấy tiếng nữa xe mới tới Kontum?

-Giờ mới trên đèo An Khê, chạy kiểu này

chắc xẩm tối mới tới nơi.


-Khổ dữ đa. Không biết có tới đƣợc Tân

Cảnh không đây? – Ông cụ thở dài, xa xôi.

Tôi chƣa kịp hỏi han điều gì, ông cụ tiếp

lời:

-Tôi đi thăm mộ thằng con, chết hồi mùa hè

đỏ lửa, năm 72. Tôi có mình nó. Bao nhiêu lần

định bốc mộ đƣa về Diên Khánh, nhƣng vợ nó

không chịu, nói “ảnh sống trên này với con, giờ

chết đi ảnh cứ sống với con, ba đừng lo”. Con nhỏ

đó gan ruột, mấy chục năm vẫn ở vậy nuôi con,

mua đƣợc chục hecta cà phê, dựng vợ gả chồng

cho hai đứa cháu. Mấy năm trƣớc cà phê còn có

giá đời tụi nó lên hƣơng chút đỉnh, nay thì sống dở

chết dở. Lần này tôi lên bàn với nó, bán nhà, vƣờn

cà phê đƣa lũ cháu về dƣới này. Tôi đã lên cố rồi

mà nào có ai bên cạnh. Đứa con gái và lũ cháu

ngoại thỉnh thoảng tạt về thăm rồi biến mất. Chúng

thoắt hiện thoắt biến nhƣ bầy chim ăn đêm. Còn

đám cháu nội thì xa xuôi dặm trƣờng, hiếm khi

chúng về. Kiểu này mà kéo dài có khi máu mủ ruột

thịt lại lẫn lộn với nhau. Tôi lên lần này là để bàn

với chúng nó gom về một mối. Tôi chỉ còn sống

nay chết mai thôi. Biết làm sao, chú? Già rồi, đâu

ngủ nghê gì đƣợc. Đêm thức trắng, chỉ có bức ảnh

của thằng con trên bàn thờ. Nó và tôi ngó nhau

trong bóng tối, gần vậy mà không nói đƣợc lời

nào!

Giọng ông cụ buồn buồn khiến tôi cũng

buồn lây.


Mà thật ra, tâm trạng của tôi lúc này cũng

không khác ông cụ mấy. Cũng một thứ cảnh ngộ

khá bi hài. Tình yêu. Cuồng dại. Sự Chia ly. Nỗi

nhớ thƣơng khắc khoải đến dằn xé nỗi lòng, ngoi

ngót những trông đợi kéo lƣớt thƣớt bên ngoài

khung cửa, bay qua bầu trời chao động cõi lòng

tan nát. Ông cụ nhớ con thƣơng cháu, lo sợ sự gìn

giữ huyết thống mai sau không trọn vẹn, còn tôi

thì thƣơng nhớ một cõi mênh mông rừng rú mộng

mị. Cõi mộng mị ấy đã bị Siu B‟Liêng mang tận

lên rừng sâu núi cao, để giờ này tôi phải ngất ngƣ

chạy theo một cái bóng vừa thật, vừa hƣ. Trong

những cơn sốt màu vàng tả tơi trên giƣờng, tôi

nghe tiếng nàng hát trên giòng Sésan chỗ đoạn

ngoặt tiếp giáp giữa sông Poko với sông Đakbla,

tiếng hát mang mang theo giòng nƣớc ngầu đỏ đất

bazan, lúc ầm ầm cuốn tung nỗi hân hoan của

tiếng thác đổ, lúc rì rào lăn tăn, ve vuốt qua từng

phiến đá hai bờ. Nàng nhƣ con nai, con hoẵng trên

đồng cỏ ngút ngàn, nhƣ cánh cò trắng muốt, lặng

lẽ bên các tum nƣớc. Nàng ẩn hiện nhƣ thứ ráng

chiều chói rực chao trong cơn nắng quái rồi trƣờn

mất vào bóng đêm, đằng sau chỉ còn lại một vệt lờ

mờ bay lên từ đất, từ muôn loại cỏ cây quấn thành

cột khói hƣ huyền, kết tụ rồi tan nhanh rồi quay lại

vất vơ trên những cành lá, nhƣ có nhƣ không.

Mƣời sáu năm rồi tiếp nối niềm hân hoan

mệt lả, nỗi buồn nhớ mệt lả.

Và mỗi lần chợt nhớ những giây phút sum vầy,

hạnh phúc bên nhau, con tôi lại hỏi:


“Tại sao mẹ không yêu con, yêu ba mà bỏ về với

núi rừng?”.

Câu hỏi ấy tôi không giải thích nổi với nó, cũng

nhƣ Siu B‟Liêng, nàng không sao giải nghĩa rành

rọt cho con hiểu! Chúng tôi đành phải chấp nhận

cứ mỗi sáu bảy tháng một lần làm cuộc hành

hƣơng về chốn tình yêu, hoặc với tiếng sóng lõa

thể động ầm ầm trƣờn dọc theo bãi cát; hoặc trên

cánh đồng cỏ xanh, mƣợt đến tận cùng mƣợt của

những ngọn lông tơ. Chúng tôi vùi nỗi nhớ vào

nhau nhƣ con thú hoang trong mùa trăng mật.

Rừng núi thì níu kéo biển lên non và biển khơi

mênh mông thì níu kéo rừng xuống thật gần, quấn

cánh tay trần vào nhau không buông dứt. Nhƣng

sự cuồng say ấy rồi cũng tơi tả, tơi tả nhƣ cành lá

bị cơn bão dữ quật nát búp non mởn, để mỗi ngƣời

một bên cầu sông Đakbla nhìn nhau vẫy tay, rớt

nƣớc mắt.

Dòng sông Đakbla là một thứ định mệnh khắc

nghiệt trói chặt cuộc đời chúng tôi lại với nhau, để

sau đó, mỗi ngƣời một đầu mố cầu nhìn nhau lặng

lẽ lúc chia tay.

Cái định mệnh tơi tả ấy là tôi đã vít cong cần rƣợu,

cong đến tận cùng cơn say tuổi trẻ để sau đó theo

chân đám con trai trong làng mang đàn gông đứng

dƣới chân cầu thang nhà nàng, nghêu ngao hát,

nhƣ con thỏ con đang tập ăn cỏ non, con chìa vôi

đang tập hót.


thau ddơi dơi

ih bblac jiong tỏnia

em ơi anh quá biết

nước da em rạng ngời như gỗ cây knia

em mượt mà như cây cẩm hương

thân hình em đẹp quá

thấp thoáng bắp chân em

Như tia chớp tháng hai

Thấp thoáng cặp đùi em

như sét đánh tháng ba

để trần cặp vú em

cả làng ta bốc cháy

tỏlũk phun tỏsau

ja’bung sang...

Cái giọng hát ngật ngƣỡng la đà câu say câu

tỉnh của tôi khiến những tiếng cƣời không thể nén

lại, chợt bật ra đâu đó trên sàn nhà cao, ba hay bốn

gì đó không thể phân biệt đƣợc trong đêm tối nhập

nhòa bên đống lửa sáng rực dƣới hiên. Những

tiếng cƣời trong veo của gió núi đại ngàn, của

dòng suối sáng bạc dội đập vào cõi lòng hoang

mang, ngơ ngẩn…

Tụi con trai tiếp tục đàn và nhảy múa. Còn

tôi thì mồ hôi rớt thành hột dài bởi tiếng cƣời, kích

động nỗi háo hức ham muốn chƣa định hình, chƣa

có tên gọi.

Những mắt củi nổ lép bép, toé những hạt đỏ li ti

trong trẻo, reo vui với đêm xuống sâu, với tiếng

đàn thánh thót, ngân xa và cả tiếng cƣời rúc rích


nửa xua đuổi, chế giễu, nửa mời gọi. Các cô gái

vẫn núp đâu đó trên sàn. Đám con trai nhảy quanh

ngọn lửa bập bùng, hát mãi không thôi, nhƣ cơn

mƣa đầu mùa làm bay động những con mối từ tổ

bay ra và quấn quít trên không trung.

Bất chợt từ trên sàn nhà cao, tiếng hát lƣớt

nhẹ nhƣ tơ nhƣ gió, phả vào mặt đám trai làng, phả

vào tôi đến ngất ngây còn hơn men rƣợu cần đang

loanh quanh trong cơ thể bắt đầu nóng dần lên:

ơi anh bạn xinh xinh

anh rình theo vết chúng em

vết chân con gái bên bờ suối

vết chân anh bị xóa đi trên cát

và anh cũng mất cả

dấu chân chúng em

...

chân chúng ta cùng gặp

theo một điệu

tay chúng ta cùng uốn

theo một nhịp

đôi má ta chạm vào nhau

và nhận ra nhau.

Tiếng hát bay lƣợn quanh đống lửa, trên

đầu chúng tôi mang theo mùi hƣơng của trăm ngàn

loài hoa rừng trộn lẫn với mùi đất thơm lừng lựng.

Tôi nhận ra nàng qua tiếng hát khói sƣơng. Chính

cô ta, ngƣời con gái của núi rừng đại ngàn sâu

thẳm, chứ không thể là ai khác vừa cất tiếng hát

nhƣ suối trong, thác reo đó. Thằng K‟lƣng Đrăck

khều tay tôi:


-Mày bắt nó về làm vợ đi. Nó đẹp nhất

trong số con gái đẹp trên cao nguyên này. Nó học

chữ nhiều. Nó nói đƣợc tiếng tây, ăn cơm bằng

muỗng, bằng nỉa chớ không bốc nhƣ bọn tao. Nó

giống tụi bay.

Tôi gật đầu nghe K‟lƣng nói chứ không

thấy mặt mũi “Nó” ra sao. K‟lƣng tiếp:

-Mày ƣng, nó sẽ cƣới mày ngàn con bò,

trăm ché túc và nhiều thứ nữa.

-Tao không biết. Tao chỉ đi hát với tụi bay

thôi. Mà sao “nó” không bắt đứa nào trong đám

bọn bay làm chồng?

-Con mắt nó không chịu ngó tới ai. Bụng nó không

ƣng tụi tao. Mày chƣa thấy nó đâu. Nó đẹp đến nỗi

những con báo cái đẹp nhất xứ này cũng lồng lên

mà ghen với nó. Nó nói chuyện đƣợc với mấy ông

Tây về thăm làng. Nó rất thƣơng ngƣời già và lũ

con nít. Cái bụng nó rộng rãi mà...

Đống lửa tàn dần.

Đêm sâu hun hút những xao động vu vơ.

Tôi nhập vào đám trai làng quàng vai nhau,

chân thấp chân cao trở về, kéo theo những cần

rƣợu say, những câu hát say, lửa hồng và đêm

rƣng rƣng trên mặt cỏ đẫm sƣơng. Tôi kéo “nó”

theo trên những cọng cỏ đẫm sƣơng đêm, kéo theo

những âm thanh nhƣ thật nhƣ hƣ, thênh thênh

trong đêm khuya khoắt.

đôi má ta chạm vào nhau

và nhận ra nhau


Câu hát vời vợi mời gọi đó ám theo đầu óc

tôi, rƣng rƣng bƣớc chân tôi liêu xiêu nhƣ bay nhƣ

lƣớt trên con đƣờng đất đỏ say nhè, trên đồi cỏ

sũng sƣơng đêm bên kia bờ Đakbla.

Và trên con đƣờng đất đỏ ấy, trên bãi cỏ

hoang ngậm sƣơng ấy, tôi đã nhận ra nàng trong

cõi thênh thang tiếng hát ngọt ngào, ngây ngất nhƣ

vừa đƣợc uống thêm chén rƣợu bồ đào.

Mãi về sau này, khi đã là vợ tôi, nàng mới

hé lộ cái đêm đầu tiên và thần tiên “chạm vào

nhau”.

“Nghe cái giọng anh hát buồn cƣời thật, y

nhƣ mấy ông nƣớc ngoài tập hát tiếng Việt. Em để

bụng thƣơng anh cũng chỉ vì bài hát bọn trai làng

bày cho anh, cái giọng hát ngọng nghịu, đơ đớ

nghe ngồ ngộ, nhƣ con chim non mới tập hót, con

gà tập gáy vậy. Điều này giống nhƣ đám con nít

hồi nhỏ tụi em cố chứng minh mình là ngƣời lớn”.

Từ đó chỉ có nàng hát cho tôi nghe, rồi con gái tôi

nghe bên tao võng. Nàng không bày tôi thêm bài

nào nữa cả, nói “đủ rồi, để em giữ mãi giọng hát

lần đầu anh tập hát”.

Biển động dữ dội, ầm ì suốt ngày đêm. Đài

trực canh báo có bão gần. Mây đen vần vũ và mƣa

tối đƣờng. Mƣa và gió quần nhau nhƣ trẻ con chạy

cút kiếm, lúc hất bên này, lúc tạt bên kia, xoáy tròn

tròn trên mái. Hạ Cơ thỉnh thoảng lại giật mình

khóc thét sau tiếng sấm động. Siu B‟Liêng bƣớc

tới ôm con vào lòng ru ấp, mắt buồn vời vợi. Mƣa


bão và sấm chớp khiến nàng chạnh lòng nhớ

những quả đồi thoai thoải, tiếng con mang tác, con

công tố hộ, gà rừng te tát trên ngọn cây? Đầu óc

tôi nghĩ vậy, nhƣng thầm mong chuyện ấy không

bao giờ là sự thật. Chúng tôi thật sự yêu nhau,

ngƣời này không thể thiếu ngƣời kia. Hạnh phúc

của chúng tôi tròn đầy. Nhƣng thỉnh thoảng nàng

lại xa xôi nhìn những đám mây trôi về hƣớng mặt

trời lặn. Nhiều lần tôi gặng hỏi, nàng một mực

không có gì. Bữa nay, điệu bộ ấy đƣợc lặp lại

trong một thoáng xa xăm cuối đáy mắt, khiến tôi

chạnh lòng.

-Hay em về trên đó vài tuần, với mẹ, với

làng?

-Em mới đi ba tháng trƣớc đây. Thôi, để

mùa trăng cúng cơm mới em và anh và Hạ Cơ

cùng về thăm làng luôn.

Buông câu nói, tôi nhìn sâu vào đôi mắt

nàng, thấy long lanh một niềm vui vàng vọt nhƣ

cánh hoa bồ xít vàng ngoài tƣờng rào.

Biển đập ầm ầm. Sấm chớp xòe sáng mọi

ngóc ngách trong nhà.

Nửa đêm Siu B‟Liêng ngồi bật dậy, kéo cả

tôi theo nhƣ một thứ phản xạ tự nhiên.

-Anh nói đúng, sấm chớp thế này khiến em

nhớ rừng quá đỗi là nhớ.

-Anh cũng vậy. Anh nhớ chân cầu thang

dƣới hiên nhà em, nhớ những đốm lửa nổ tí tách,

nhớ dòng sông đỏ quạch màu son, chảy ngƣợc lên

dãy Trƣờng Sơn trƣớc khi đổ ra biển Đông.


-Những năm em học ở Couvent des

Oiseaux, thầy J. Dupont vẫn thƣờng nói với tụi

em, nói trong giờ ra chơi, rằng có sống chung, sinh

hoạt chung với đồng bào cao nguyên mới hiểu thế

nào là tình yêu đất, yêu rừng và rồi ông phát hiện

vô số những định kiến mà ngƣời kinh dƣới xuôi,

ngƣời châu Âu đã và đang tiếp tục đối xử với đồng

bào cao nguyên bằng sự so sánh không công bằng,

thiên lệch.

-Ai nói với em những điều này?

-Thầy J. Dupont. Thầy chỉ phát hiện nói ra,

chứ còn dân tộc tụi em thì đã nhìn thấy các vấn đề

từ sự bày biện có sẵn trƣớc mặt, từ đời này qua đời

nọ mà các anh gọi là tập quán. Chẳng hạn, tự đáy

lòng sâu thẳm, mà nền văn minh chữ nghĩa các

anh gọi là Tâm Thức thì núi rừng đối với tụi em là

ngôi nhà chung. Rừng là hơi thở, là mạch máu, là

đƣờng gân, thớ thịt không thể thiếu, không bao giờ

chia cắt đƣợc. Sống thiếu rừng, thiếu sông suối

chẳng khác nào cây lúa, cây bắp nhổ gốc phơi trần

trên mặt đất khô khốc, nhƣ xua đuổi bầy thú ra

khỏi cánh đồng cỏ, sông suối vậy.

-Điều này đã quá rõ ràng – tôi nói.

-Hẳn nhiên. Nhƣng những điều không rõ

ràng chính là cái nhìn lỗi phạm khi cho đồng bào

thiểu số mê tín, văn hóa ăn và văn hóa ở bất cập.

Họ sinh sống ở giữa lòng những cánh rừng đại

ngàn thì họ phải cất nhà sàn, phải nấu ăn ngay

trong nhà, lửa cháy suốt đêm ngày... để nòi giống

còn tồn tại tới ngày nay. Những ông tây bà đầm và


ngƣời miền xuôi dạng hai chân trên nền văn hóa

của dân tộc này để ném một cái nhìn lệch chiều về

một nền văn hóa của dân tộc khác là điều không

thể chấp nhận. Văn minh và văn hóa là hai khái

niệm, hai phạm trù khác biệt nhau. Văn hóa của

ngƣời Mỹ là gì?

-Anh hiểu rồi. Anh hiểu đất, rừng và sông

suối kể từ khi anh có em. Anh cũng đang bắt đầu

thuộc về rừng nhƣ em. Thôi ngủ đi. Không biết

bão có vào hay quay hƣớng đi xa?

Siu B‟Liêng chảy nƣớc mắt trên ngực tôi.

-Tại vì quá yêu anh nên em đã phản bội

rừng, phản bội con sông, con suối.

-Em đã biết rồi mà, anh chƣa bao giờ có

định kiến với cao nguyên. Nếu vậy anh đã không

lấy em từ lâu rồi. Cả em cũng vậy, phải không?

-Em không biết. Nhƣng chắc chắn xứ sở em

là rừng núi, sông suối thác gềnh, là bầy thú hoang,

là những cánh đồng cỏ mênh mông, rờn xanh từ

phía mặt trời mọc sang bên mặt trời lặn, từ đỉnh

chân trời này giáp đỉnh cong trời đất kia.

-Thì em và anh không ở chỗ giáp đỉnh cong

trời đất kia là gì?

-Không phải vậy. Ở đây chỉ có sự gào rú

suốt ngày đêm. Biển gào rú. Phố xá gào rú. Tất cả

đồng thanh cất lên một thứ âm thanh thật dễ sợ.

Những lúc anh đi vắng, em cố lắng nghe tiếng thì

thào nhƣ ru, nhƣ hát, những âm thanh mỏng nhƣ

dòng nƣớc vuốt ve hòn đá xanh rong rêu... nhƣng

chẳng bao giờ em nghe đƣợc. Anh còn nhớ không?


Hãy nói lại cảm giác của mình khi lần đầu em đƣa

anh vào khu rừng P‟lick Jar?

-Anh không chú ý gì cả giữa khu rừng trùng

trùng cây to cây nhỏ, vì em đã choáng hết chỗ

trong khu rừng đó. Trƣớc mắt anh chỉ có em mà

thôi. Duy nhất một mình em.

-Đó chỉ là tình yêu anh dành cho em. Còn

P‟Lick Jar là một thế giới mê hoặc níu giữ bƣớc

chân ngƣời, bởi nó là cánh rừng già đẹp nhất của

em, đẹp từ tuổi ấu thơ cho mãi đến giờ. Chính nó

chứ không ai khác đã che chở em và dân làng,

nuôi dƣỡng, phả hơi thở thơm ngọt mùi mật ong

vào thớ thịt mọi ngƣời. Rồi những cây đại thụ

hàng trăm năm tuổi xoay tròn tán lá trong gió và

nắng trên một thảm cỏ mƣợt nhƣ nhung. Cả con

ngƣời và chim thú đều gặp nhau trên mảnh đất ấy,

rất bình yên; một nơi chốn mà có nằm mơ cả thế

giới văn minh cũng không tìm đƣợc nơi thứ hai

trên trái đất này.

-Ngay ngày mai, anh có thể đƣa em về thăm

núi rừng. Em biết là anh sẽ làm bất cứ điều gì để

em vui, để anh không mất em, chúng ta vĩnh viễn

bên nhau.

-Em cũng vậy. Em yêu anh nhƣ con nai yêu đồng

cỏ của nó, nhƣ con chim yêu cành cây của chúng,

nhƣ con cá lúi cá mƣơng lƣợn lờ bên khe nƣớc

trong soi mặt. Em không thể thiếu anh, nhƣng nếu

phải xa cách rừng núi quá lâu ngày, thì nỗi nhớ

nhung ấy sẽ dày vò đến làm em chết mất, chứ chƣa

nói chi đến sự trừng phạt của Yang.


-Khi yêu nhau, thánh thần không nỡ bắt tội.

-Nhƣng rừng núi bắt tội em. Mà tại sao anh

không dám bỏ biển lên rừng với em, nhƣ em đã

từng làm cho anh? Nền văn minh cơ khí luôn có

cái nhìn khắt khe với ngƣời khác, ngắm nghía văn

hóa của dân tộc khác theo cái nhìn một chiều của

mình?

-Chẳng lẽ huyền sử Âu Cơ và Lạc Long

Quân lại rơi đúng vào trƣờng hợp của chúng

mình? Tổ tiên ta có những trăm ngƣời con để chia

nhau đồng đều. Còn em và anh chỉ có mỗi một

mình Hạ Cơ, chúng ta phải làm sao đây cho rừng

núi không bỏ em, cho đồng bằng, biển khơi không

quay lƣng lại với chúng ta, hỡi Siu B‟Liêng?

Nàng im lặng không nói gì, vùi đầu vào ngực tôi

khóc nhƣ mƣa bão đổ sầm sập ngoài kia. Tôi vuốt

ve khuôn mặt nhòe nhoẹt nƣớc mắt nàng. Thân thể

nàng rung bần bật từng cơn dài nhƣ những cây

bằng lăng cong oằn dƣới gió bão. Một sự chịu

đựng phi thƣờng đến quá mức đối với nàng, một

đứa con của rừng, dần dần lạc mất lối về, rơi tõm

vào xứ sở mông muội hồ đồ hổ lốn những khói bụi

phi nhân văn. Hạ Cơ, đứa con duy nhất của chúng

tôi vẫn ngủ say trong chiếc nôi ấm, không hề hay

biết cõi lòng tan hoang của cha và mẹ. Bao nhiêu

lần, tôi muốn nhỏm dậy, bồng Hạ Cơ đặt giữa hai

chúng tôi, để tấm thân nhỏ bé ấm áp ấy, tâm hồn

trong trắng ấy sƣởi chút hơi ấm tinh nguyên cho sự

chia lìa sắp vỡ toang. B‟Liêng càng lúc càng khóc

dữ dội hơn bằng sự kềm nén âm thanh trong lồng


ngực, âm thanh không bật thành tiếng mà chuyển

động khắp cơ thể, rung lên từng hồi, chuyền hẳn

qua ngực tôi những thỏi đá lạnh băng, lạnh não nề

nhƣ thể mọi giác quan bị thỏi lạnh băng kia làm co

quắp lại.

Tôi chỉ còn biết ôm chặt nàng, ve vuốt nàng

thay những lời an ủi không thể thốt ra thành lời.

Lát sau, B‟Liêng gỡ tay tôi, ngồi dựa lên

thành giƣờng.

-Anh tha lỗi cho em. Em không muốn làm

vậy. Ngàn lần em không muốn vậy. Nhƣng em

không thể cƣỡng chống lại tiếng thì thào của rừng

núi, nơi chốn tụ hội hàng ngàn, hàng vạn thứ trên

mặt đất này đã thấm đẫm trong thịt da em mà anh

chỉ mới hiểu, mới len vào một cõi nhỏ trong em.

-Anh hiểu nỗi nhớ thƣơng quay quắt của

em. Giờ thì em hãy ngủ đi, hỡi con sóc bé nhỏ của

anh.

Ông cụ muốn đi ngay Tân Cảnh, mà bến thì

vắng hoe. Ông loay hoay với chiếc túi vải trên tay,

vẻ mặt căng thẳng và đầy lo lắng. Ông nhìn sững

vào mặt ngƣời tài xế nhƣ muốn cầu cứu một sự

hóa phép nào đó để ông có thể có mặt ngay tại Tân

Cảnh lúc này. Ngƣời tài xế còn trẻ có vẻ bối rối.

Tôi thì càng lúng túng hơn. Mấy lần định mở

miệng mời ông về nhà B‟Liêng nghỉ qua đêm, mai

đi sớm. Nhƣng chiếc túi vải cứ sang vai liên tục, ý

hẳn ông muốn đi ngay đêm nay.

Ngƣời tài xế rút thuốc mồi lửa, ngửa cổ rít

một hơi thật dài, nói gì đó với ông già rồi cả hai


lên xe, đóng sập cửa chạy hút về phía chợ. Tôi

không nghĩ ngƣời tài xế có tấm lòng rộng mở đến

thế để đƣa ông già đi tiếp 70 cây số đƣờng rừng,

nhƣng rất có thể anh ta tìm cách nào đó để gửi ông

già đi nhanh nhất. Và vô tình, ngƣời tài xế lại nhiệt

tình tham gia vào sự thƣơng nhớ nao nao của ông

cụ già cô độc. Tôi ngó sững chiếc xe khách mất

hút ở cuối phố vắng hoe. Chiếc xe dƣờng nhƣ cũng

hăm hở rung lên, chờ đợi giây phút trùng phùng

giữa cha con, ông cháu. Nhƣng liệu sau đó, những

ngƣời thân yêu nhất có thực hiện đúng theo sự

khao khát mãnh liệt của ông? Hay rừng núi đã níu

chân họ lại, để ông già lầm lũi quay về đoạn

đƣờng dài gần bốn trăm cây số, không biết lấy ai

chia sớt nỗi buồn?

Ông già đã mất hút trong niềm hân hoan

chen lẫn nỗi buồn.

Còn tôi? Và B‟Liêng?

Đƣờng phố Kontum heo hút những con

đƣờng nhỏ, dài, nhà cửa núp sâu dƣới những tàn

cây, vƣờn tƣợc rộng thênh. Tôi giống nhƣ ngƣời lạ

mặt, ngập ngừng trên phố, ngập ngừng bƣớc về

phía làng Đak Jar.

Tôi đã đến với em thật gần. Tôi nhƣ kẻ tội

đồ bạc mệnh bƣớc về phía giáo đƣờng, nơi em

đang đắm hồn trong chốn mênh mông của đất trời,

cây cỏ, chim muông. Tôi đang đuổi theo bóng em

chìm dần vào bóng hoàng hôn nhòa nhạt. Mặt trời

của em giấu tia sáng đâu đó, nơi em gọi là đỉnh

cong của trời đất kia.


Tôi đang bƣớc về phía em, nhƣ con nai

bƣớc tới thảm cỏ, nhƣ đàn voi bƣớc tới con suối.

Tôi nhìn thấy đôi mắt lung liêng của em trên bậc

cầu thang dõi theo tôi và Hạ Cơ. Tôi lao tới với tất

cả nỗi nhớ nhung rực lửa, reo cùng tiếng đàn gông

quấn quít bên hiên nhà và bay vút lên chóp cây.

Còn tôi và em thì bay vút về phía mặt trời mọc.

Tôi đang đứng bên bờ Đakbla, dòng sông

đã thít chặt đời tôi và em vào nhau, rồi bất ngờ xô

ngã chúng ta dạt qua hai bờ.

Đakbla ơi! đến ngƣơi cũng bắt đầu bi lụy

nhỏ những giọt nƣớc mắt xuống đời ta, phủ một

lớp bụi mỏng trùng trùng trƣớc mặt? Ngƣơi hay

Mƣa bắt đầu đổ. Ban đầu chỉ là những hạt li ti nhƣ

bụi phấn bay. Rồi càng lúc càng dày thành sợi.

Làng Đak Jar nhòa trong nƣớc mắt mƣa và bóng

hoàng hôn. Rừng đen thẫm ở phía xa và em nhƣ

đội cơn mƣa, hình nhƣ không phải bƣớc về phía

tôi, giang đôi tay thƣơng nhớ ôm choàng lấy tôi

mà bƣớc qua bên kia, sâu vào cánh rừng, với một

chút dịu dàng gió núi, một chút ngập ngừng của

dòng nƣớc chảy rẽ hai. Em bƣớc về với rừng

không ngoảnh lại.

Trong cơn mƣa, đất thơm nồng, níu chặt

bƣớc chân tôi vội vã lao về phía em...

Và tôi chợt hiểu rằng, em là cô gái rừng, ngƣời con

gái của rừng, đẹp nhất trần gian.■

(Kontum,6/2003)


Bóng Nắng

_________________________________

Sau khi mãn tang chồng tôi ngỏ lời cầu hôn lần thứ

hai với chị. Thay vì từ chối hay ƣ hừ, hay một cái

tát nhƣ trời giáng mƣời sáu năm về trƣớc, thì lần

này chị quay mặt đi, hai vai rung lên nhƣ thể một

thân cây bị lay lắt, vật vã đến nao lòng. Tôi bƣớc

ra khỏi cổng, bỏ mặc thân cây run rẩy, cong oặt

chỉ mang theo cái nhìn sững sờ của chị. Cái nhìn

đẹp và sáng nhƣ lƣỡi dao nhọn.

Chị biết là tôi yêu chị đến cuồng dại và chị

cũng yêu tôi. Nhƣng để lấy tôi thì chị không thể.

“Em nhỏ tuổi hơn chị”. “Em không cần”. “Mai

mốt chị sẽ già trƣớc em, em sẽ chán chị”. “Không

đời nào”. Chị sẽ sàng với bộ mặt u buồn khiến chị

càng đẹp rực rỡ trong mắt tôi, cuốn tôi chìm xuống

tận đáy sông.

Và tôi lang thang. Lang thang cùng trời

cuối đất những tƣởng quên đƣợc chị. Nhƣng cái tát

trên má tôi rõ ràng là nụ hôn cháy bỏng chị dành

riêng cho tôi. Tôi cất giữ nhƣ một bảo vật. Thỉnh

thoảng tôi lại giở ra trong những giấc mơ khắc

khoải, cảm thấy nồng nàn, bỏng rát và ấm áp đến

lạ kỳ.


Tôi bị bắt lính, chị theo tôi. Tôi ra chiến

trƣờng, chị sát bên cạnh. Vào trại lao cải, chị thấp

thoáng ngoài vòng rào… Chị luôn theo tôi trong

từng giấc mơ.

Mãn tù lao cải, tôi bổ nhào đến nhà chị giữa

lúc hạnh phúc chị bị gãy đôi. Đợi hết tuần chay tôi

mang bó huệ trắng cắm lên bàn thờ anh Lê, lâm

râm cầu khấn, rằng tôi sẽ thay anh bảo vệ mẹ con

chị Bông đến tận cuối đời. Tấm ảnh dính chặt sau

khung kính nhìn thẳng vào mặt tôi với nụ cƣời độ

lƣợng. Một cảm giác ấm áp len vào tận cùng thân

thể. Chị nhỏ nhẹ: “Cảm ơn em. Giờ em tính

chuyện làm ăn gia đình là vừa”. Tôi ngó chị: “Nếu

không lấy đƣợc chị, em sẽ không lấy ai cả”. Chị

thong thả đứng lên, thong thả rút thẻ nhang thắp

lên bàn thờ anh Lê, rồi quì xuống gõ lốc cốc vào

chiếc mõ bằng trái gạo già, nâu thẫm. Ƣớc chi là

điều lành. Tiếng mõ lốc cốc kéo dài xô tôi ra tận

bãi vàng. Gió rít quanh đồi ƣớt mƣa. Cái lạnh quấn

nhƣ tấm mền dày bao lấy cơ thể mệt nhoài cả ngày

dƣới hầm sâu. Tôi hùng hục cùng với hàng trăm

con ngƣời trên bãi đá, giơ cuốc bổ xuống lớp đất

cứng hơn sắt. Cứ mỗi nhát cuốc, chừng nhƣ nhìn

thấy từ đáy sâu kia cơ man là vàng lấp lánh. Dƣới

đáy sâu là hình bóng chị lung linh. Tôi rƣớn ngƣời

lên, bổ xuống. Xách từng xô đổ lên. Tôi phải kiếm

thật nhiều để chị không già, để chị long lanh nhƣ

hạt sƣơng mai, bổ nghiêng về phía tôi. Những buổi

chiều xuống thấp, mây quấn thành cột quanh ngọn

đồi và trong căn lều bạt, tôi thấy bóng chị nhƣ bay


nhƣ lƣợn trên tầng mây trắng lốp. Đêm hâm hấp

nóng, từ xốp mây trắng nõn chị vẹt ra đến bên tôi,

ấp bàn tay lên má tôi nhƣ một nụ hôn nồng nàn

của ngƣời trinh nữ khiến tôi bật khóc trong đêm

lạnh buốt xƣơng. Tôi biết chị yêu tôi nhƣng lại

không thể lấy tôi. Nếu không yêu, sao những năm

bên lò gạch, chị đã lặn lội lên tận núi với giỏ quà

toàn thuốc chống sốt rét, kêu lên “em ốm quá”?

Cái khoảng cách lừng chừng ấy khiến tôi đào căn

hầm rộng hơn, sâu hơn để cuối cùng tới mùa mƣa

nƣớc trắng rừng đành phải quay về với tám phân

vàng. Tám phân vàng trong bốn tháng nơi cùng

cốc thâm sơn tôi mang về đặt lên bàn thờ anh Lê .

Đứa con trai chị giờ đã lớn. Nhìn thấy tôi lâm râm

trƣớc bàn thờ, nó hỏi: “ cái hộp gì vậy chú?”. “Quà

cúng ba cháu”. “Chú không chờ mẹ cháu về?”.

“Mẹ cháu không chờ chú đâu, ngoan nhé”. Vầng

mây trắng bay nghiêng đâu đó. Tôi ngơ ngác ngó

quanh khu vƣờn rộng, bƣớc bộ trên con đƣờng gập

gềnh nhƣ cuộc đời gập gềnh của tôi. Những bƣớc

chân giống cơn giận lẩy trẻ con và mặt đƣờng thì

chẳng khác nào chiếc rổ rách. Gió lào xào nhƣ

tiếng thở dài.

Thân cây cong oằn ấy, giờ bật đứng nhƣ

chƣa hề có trận bão ập qua. Chị vén mớ tóc ra sau.

Những ngón thon búp trắng muốt giữa suối tóc đen

nhánh. Bƣớc qua tuổi năm mƣơi, chị vẫn còn giữ

những đƣờng cong gợn thời con gái. Tôi trân trối


nhìn ngọn tóc và những ngón tay, nhìn vào bộ

ngực côi cút của chị và ánh mắt rƣời rƣợi..

Bất ngờ chị Bông đề nghị:

-Chị em mình lên chùa đi.

-Để chi? – Tôi hỏi.

-Cúng Phật.

-Cúng Phật? – Tôi hỏi lại.

Con đƣờng trƣớc nhà chị không còn gập

gềnh, không nhƣ cái rổ rách trƣớc kia. Hàng cây

sao, bằng lăng tím che kín bóng. Tôi đèo chị trên

chiếc xe máy khụt khịt nhƣ ngƣời bị sổ mũi, chạy

chậm. Tôi nghe mùi da thịt chị miết vào khứu giác.

Mạch máu chạy dồn dập nhƣ bầy ngựa đua. Qua

ngả tƣ, thay vì quẹo trái tôi cho xe chạy thẳng ra

hƣờng biển. Chị bấu vai tôi:

-Em quên đƣờng rồi sao?

-Không.

-Sao lại ra biển?

-Ra biển để em nghe mùi nƣớc mắt.

Chị bấu chặt hơn và tôi tƣởng tƣợng cái bấu

tay bắt đầu một nụ hôn, những nụ hôn dài.

-Đừng có lãng mạn, em có biết…

-Biết, em biết rất rõ. Đó là những giọt nƣớc

mắt tích tụ hàng ngàn triệu năm.

Tôi nghe tiếng thở sƣợt ấm sau gáy. Chị

buông tay ra và bất ngờ tôi quành xe lại. Chính tôi

cũng bất ngờ về hành động này. Có lẽ, tôi nghĩ cái

mùi nƣớc mắt ấy cũng không thể mặn thêm hay

nhạt hơn tí chút. Phỏng có ích gì khi lòng đã cay

xè?


Chùa Hảo Sơn giữa khu đồng trống. Cổng

tam quan vòi vọi phía trên. Chị Bông thong thả

bƣớc lên từng bậc cấp, thong thả đến mong manh.

Gió nam cồ siết quanh chị, lất phất trên chỏm cây

bồ đề bành gốc, tua tủa rễ nhƣ một ông già ngàn

năm tuổi ngó lửng cuộc đời trƣớc mặt, mặc cho

râu xoãi dài, bỡn cợt với tháng ngày lƣớt qua, đâm

sâu xuống lòng đất.

Lên đến bậc cuối cùng, chị ngoái lại, ngoắc

tôi bƣớc lên. Chị vòi vọi cao, vòi vọi lộng lẫy. Gió

nam cồ hất bay món tóc chị ra sau nhƣ thể sắp đu

dính vào cội bồ đề.

-Em vào đi.

-Không chị vào lễ Phật một mình.

-Sao vậy?

Tiếng nói nhƣ rớt từ thinh không, xao vào

đầu óc tôi.

-Phật chỉ có nụ cƣời từ bi và những lời răng

dạy. Em không thể bƣớc qua cửa thiền khi lòng

không thanh thản. Chị vào lễ Phật và tiếp tục… -

tôi bỏ lửng câu nói.

Chị Bông quay đi, bƣớc hẳn vào bên trong.

Gió lất phất mang theo hơi nóng trên rặng

Trƣờng Sơn dồn về. Cái nóng làm tê cuống lòng

ngƣời, làm khô dòn tấm áo phong phanh tôi mặc

trên ngƣời. Chị khuất sâu vào bên trong. Tôi lần

từng bƣớc lên cổng tam quan, ngồi lên bậc đá cuối

cùng. Phía dƣới là cánh đồng xanh dờn, xa hơn là

phố xá bẹt dính sát mặt đất. Những con ngƣời nhỏ

bé xuôi ngƣợc. Bầy ngƣời nhỏ bé ấy đang hối hả


tìm cuộc sống cho riêng mình. Còn tôi? Tôi nhƣ

chiếc rổ bung vành đang nhấn xuống nƣớc đồng

sâu vớt chút rong rêu. Vậy mà không thể tìm thấy

cọng rong nhỏ nào. Những chiếc nan gãy mục

vểnh lên hay chúc nghiêng, trống hoang hoác là ba

mƣơi năm cố gắng vá lấp để thấy trống trơn, để

thấy vô cùng chẳng với chụp đƣợc.

Gió lặng yên đƣợc một lúc rồi bỗng chúc

xuống, hất tung những cọng rác khô trên bậc đá.

Không gian đã sững lại bổng ồn ào. Gió ràn rạt

miết lên tƣờng thành nối cổng tam quan, cuốn

cong những cành bồ đề rồi ngƣng bặt, nhƣ chƣa hề

có gió thổi ngang qua.

Bóng nắng đổ nghiêng qua tàng lá rậm, che

phủ bậc thềm đá chỗ tôi ngồi, nên khi chị Bông

bƣớc ra, đứng về phía chiều nắng nghiêng tôi

không thấy bóng chị phủ lấp lên ngƣời tôi, nhƣng

tôi nghe hơi thở chị thật gần.

Chị vén áo ngồi xuống bên cạnh.

-Chị lễ Phật và xin xăm.

-Xin xăm – Tôi hỏi lại, lòng hoang mang tột

cùng.

Chị bổng bật khóc. Hai vai rung lên. Tôi

sửng sốt, nhích ra nhìn chị. Chị không còn là

ngƣời đàn bà mạnh mẽ mỗi khi từ chối lời cầu hôn

của tôi. Chị trở nên ngƣời phụ nữ nhỏ bé, yếu

đuối. Tôi giữ đôi vai mỏng manh nhƣ hồi nhỏ tôi

giữ, tay kia rút cây gai nhọn dƣới gan bàn chân

chị, nhƣng cái đau của hai lần cách xa có vẻ nhƣ

không giống nhau. Lần này, nỗi đau sâu kín, gặm


mòn tâm trí chị hơn mà tôi không hiểu vì nguyên

do gì.

Một lúc sau, tôi dè dặt lên tiếng:

-Chị làm sao vậy?

Cả ngƣời chị rung lên dữ dội hơn.

Cả hai im lặng cho đến khi nắng vắt chéo

qua đầu.

-Chị không phản bội anh Lê, nhƣng chị

phản bội em.

-Em không hiểu chị định nói gì?

-Đúng chị là ngƣời không ra gì. Chị đã phản

bội em. Chị là con ngƣời đốn mạt, nhƣng chị

không thể làm khác đƣợc – nói và chị lại ngã lên

vai tôi nức nở.

Nắng quét những quả trứng mỏng tang trên

tầng lá cao, rụng lả tả trƣớc mặt hai ngƣời. Đợi chị

bình tĩnh lại, tôi gỡ tay chị và ấp lại trong đôi tay

mình. Lúc này tôi trở thành con ngƣời lớn hơn chị,

bắt đầu dỗ dành chị giống hệt hồi nhỏ chị dỗ dành

tôi bị lũ trẻ con hàng xóm ức hiếp.

-Em nghe chị nói. Chị cứ nói hết ra.

-Ngàn lần chị xin lỗi em.

-Sao phải xin lỗi? Nếu cần xoa dịu sự tổn

thƣơng do em gây ra thì em xin lỗi chị mới phải.

-Không. Em bình tỉnh nghe chị nói.

-Em nghe đây.

Chị sững ngƣời giây lát, rồi sụt sịt:

-Ông Thâu cầu hôn chị. Ông goá vợ cách

đây tám năm.

-Và chị…


-Nhận lời.

Tôi cƣời lớn, cƣời đến tim bóp thắt, nƣớc

mắt ràn rụa và gió lăn lông lốc trên những ruộng

mạ xanh dƣới kia. Gió rƣợt đuổi nhƣ giỡn nhƣ ca

hát, bảng lảng một điệp khúc yêu thƣơng đến héo

hắt tận đáy lòng.

-Vậy mà em tƣởng chuyện gì ghê gớm lắm!

-E…eemm…

-Chị ngỡ em phản đối, ngỡ em sẽ buồn?

Không trái lại.

Chị Bổng oà khóc khi nghe tôi nói hết câu

và xô tôi ra.

-Thà em đay nghiến chị, nguyền rủa chị…

có lẽ còn dễ chịu hơn cái gật đầu vô cảm kia. Em

biết là chị không thể kéo xuống mƣời lăm tuổi để

bằng em, không thể nhìn những cặp mắt xói miết

chung quanh. Vâng, chị yêu em. Yêu em còn hơn

ngàn lần em yêu chị. Nhƣng để là vợ chồng thì

không thể. Sau lần chị ôm em vào lòng dỗ dành vì

đám trẻ con trong xóm ví em, chị đã linh cảm điều

này sẽ có ngày xảy ra. Nhƣng chị bất lực. Chị chỉ

là ngƣời đàn bà bình thƣờng nhƣ bao nhiêu ngƣời

khác.

-Em đƣa mẹ con chị vào Lộc Ninh, Bù

Đốp… vƣợt biên qua Lào, qua Thái… Chúng ta sẽ

sống hạnh phúc.

-Không. Em điên rồi.

-Chị nhận lời lấy ông Thâu thì không điên

chắc. Em biết chị nhận lời lấy ông ta chỉ vì chỗ


dựa, cái học vị tiến sĩ ấy sẽ… mà chị thì không hề

yêu.

-Em còn nhớ hồi lên trại thăm, em nói “đời

ngƣời nhƣ khúc sông, chỗ đến thì không chịu dừng

mà rẽ ngoặc sang hƣớng khác”. Hồi đó em nói vậy

là ý gì? Còn giờ này sao em lại không chấp nhận

khúc sông rẽ ngoặc?

-Sông của chị giờ là con sông gãy, sông lấp

bỡi những tảng đá muôn thuở đè lên một cách

khủng khiếp. Chị không dám né những tảng đá đó,

lúc nào cũng nhìn thấy chúng lù lù trƣớc mặt.

-Nhƣng có nhất thiết khi yêu nhau thì phải

sống chung với nhau không?

-Hoang tƣởng.

-Đúng. Hoang tƣởng, chỉ vì chị cũng yêu

em đến điên cuồng.

Chị Bông nói và đứng lên, bƣớc thật chậm

xuống từng bậc đá. Chị đi nhƣ không hề chạm

chân lên mặt thềm. Chị đang bay về nơi khác, nơi

có vầng trăng bị xé rách giữa trận nam cồ, tơi tả,

méo mó đến dị hợm. Chị thả trôi về khúc sông xa,

chị đầm mình trong vùng mắt bão, gió cuốn tung

chị tơi tả trong tôi.

Tôi ngồi yên nhìn chị. Ngồi mà ngắm nhìn

dáng mỏng khói sƣơng từ từ tan biến vào khoảng

trống đến vô cùng tận. Hạnh phúc cuối cùng của

chị là niềm hoang tƣởng hay sự hoang tƣởng là

niềm hạnh phúc? Tôi nào có nhận ra khi chị bất

ngờ quay lên. Vẫn từng bƣớc thong thả, từng gót

chân thong thả và nhẹ nhàng đặt lên phiến đá mòn


lĩn nhƣ chiếc lá rơi xuống, nằm đấy từ muôn đời

kiếp.

Chị Bông đứng cách một với tay, không

bƣớc tiếp, ngƣớc nhìn với cặp mắt lạ lùng tôi chƣa

hề chạm phải: hừng hực nhƣ ngọn lửa cháy rừng

rồi chuyển sang giá lạnh nhƣ tảng băng trôi. Hình

nhƣ không phải chị nhìn tôi mà dành riêng cho kẻ

vô hình nào đó vảng vất đâu đây, môi mấp máy

nhƣ muốn nói điều gì đó mà không thành lời. Chỉ

cách một vói tay nhƣng có vẻ nhƣ chúng tôi đang

ở hai thế giới khác nhau, ở hai đầu cánh cung bị

đứt dây. Môi chị lại mấp máy nhƣ mời nhƣ gọi,

xoè chớm nhƣ nụ hoa hàm tiếu. Tôi hiểu tất cả, lao

xuống. Chị ôm tôi, nƣớc mắt ƣớt vai trong tiếng

thì thào ngây dại “chị yêu em, tha lỗi cho chị”. Chị

hôn tôi bằng nƣớc mắt mặn chát, vị mặn của niềm

hạnh phúc đắng cay nhƣng sao tôi thấy không nhƣ

dƣ vị của nụ hôn bằng cái tát ngày nào?

Bóng nắng rớt nghiêng. Chúng tôi nhƣ hai

pho tƣợng trƣớc cổng tam quan. Chỉ có cội bồ đề

và những chòm rễ đâm xuống đất là gần chỗ tôi và

chị Bông đứng, sắp té nghiêng dƣới bóng nắng.■

(tháng 9.2008)


Gió Cuối Chân Mây

_____________________________

1. Ban đầu tôi nghĩ khu nhà trọ nhƣ một trại gia

binh, sau nhớ lại thì nó giống một trại chăn nuôi

gia súc. Bốn mƣơi căn phòng, mỗi căn rộng chƣa

tới hai chục mét vuông đôi mặt vào nhau. Ở giữa

là dãy hành lang dài hun hút. Khu nhà trọ táp

nham này chứa đủ các thành phần từ thợ thuyền

đến công chức, và chẳng mấy khi họ đứng lâu, ngó

mặt nhau nói chuyện thân thiện. Mới tờ mờ sáng

mọi ngƣời đã vội vội vàng vàng dắt xe máy, xe

đạp hoặc hộc tốc chạy ra bến xe buýt. Chiều tối

mịt họ mới lác đác kéo nhau về, kẻ trƣớc ngƣời

sau, với sự mệt mỏi bám lủng lẳng trên mí mắt,

trên những đôi chân bƣớc chậm. Chính xác hơn,

khu nhà trọ này giống cái tổ ong thu nhỏ. Một tổ

ong trong mùa gió rét, mƣa bão!

Nhƣng sáng nay thì không nhƣ mọi ngày.

Một sự bất tiện. Một sự quấy rối. Một sự bất ngờ.

Lẫn lộn những cảm xúc bực bội và thích thú. Đó là

tiếng gõ cửa. Những tiếng động nhẹ đã làm chao

đảo, không, chính xác là làm đảo lộn trật tự vốn


đƣợc giữ gìn cẩn thận theo thói quen sẵn có và

lƣời biếng bấy lâu nay. Hơn ba tháng ở khu này,

lần đầu tiên tôi đón nhận tiếng gõ cửa thong thả,

không ngập ngừng, không vội vàng. Thoạt nghe

hơi khó chịu nhƣng hình nhƣ những tiếng lốc cốc

phát ra từ sự đụng chạm giữa các ngón tay và cánh

cửa gỗ đã đè ép sự bực dọc xuống ở mức độ thấp

hơn nhiều lần. Tôi khoát thêm chiếc áo ngoài để

che đậy sự hở hang khi chỉ một mình trong phòng,

nhón gót hé cánh cửa.

Một chiếc đầu lƣớt qua kẻ hở. Một khuôn

mặt dài ngoằng khi mới thoạt nhìn qua khe hẹp.

Chiếc đầu lùi lại. Khe hở của cánh cửa mở rộng và

khoảng tối biến mất. Chiếc đầu lên tiếng:

-Chào chị. Tôi tới trọ gần tuần nay. Nếu

không phiền thì chị cho tôi mƣợn kim chỉ khâu lại

hột nút bị sút. Định ra đầu hẻm mua, nhƣng nghĩ

các vị phụ nữ thế nào cũng chỉn chu hơn trong

chuyện may vá…

Chiếc đầu nói thêm những gì nữa nhƣng tôi

không để ý. Sự nói dài của Chiếc đầu khiến cánh

cửa dƣới tay tôi cũng chỉ hé thêm vài phân một

cách dè chừng. Chiếc đầu ngƣng đột ngột và thở

dài đánh sƣợt nghe thật rõ khiến tôi bối rối, bàn

tay tự động hé rộng cánh cửa thêm vài phân:

-Có thể đấy – tôi trả lời – nhƣng anh phải

nói chỉ màu gì?

-Dạ màu xanh nhạt hay trắng cũng đƣợc.

Tôi kéo cánh cửa hẹp thêm một chút nhƣ

thể phòng ngừa Chiếc đầu có thể bất ngờ chui tọt


vào bên trong, trong khi tôi quay vào tìm kim chỉ.

Mở chiếc va li tìm chiếc hộp chứa lỉnh kỉnh các

thứ vặt vãnh nhƣng cần thiết của phụ nữ, và lôi ra

đúng loại chỉ khâu Chiếc đầu yêu cầu, tôi đƣa cho

hắn qua khe cửa hẹp:

-Anh có thể giữ lấy mà không cần trả lại.

Bàn tay Chiếc đầu chạm vào bàn tay tôi. Và

thay vì nói lời cảm ơn, Chiếc đầu lại xuýt xoa:

-Ôi bàn tay chị đẹp quá.

Tôi đóng sập cửa lại nghe thành tiếng. Lần

đầu tiên có ngƣời khen bàn tay tôi đẹp. Tôi lật qua

lật lại hai bàn tay; xoè mƣời ngón rồi cong lại nhìn

ngắm. Trời đất có đẹp thiệt dƣới con mắt hắn hay

chỉ là sự nhầm lẫn, tâng nịnh lấy lòng? Tôi nằm

ƣờn trên ghế, lật tiếp tạp chí Thời Trang Phụ Nữ

để không nghĩ về bàn tay, lời khen nịnh và thái độ

của Chiếc đầu bên kia cánh cửa đóng.

Những chiếc váy dài, váy ngắn, áo pulls,

soutiens, slips …màu sắc sặc sỡ, đủ loại nhƣ một

rừng cờ tổ quốc của nhiều chủng tộc đang quàng

vai bá cổ diễu hành trên đƣờng lớn.

Lại một chiếc đầu thò vào, bím tóc buông

thõng trƣớc ngực:

-Em ở sát phòng chị đây mà. Em tên Mai.

Chiếc bàn ủi của em bị sao đó không ăn điện. Chị

làm ơn cho em mƣợn. Trời ơi, thiệt là phiền chị

quá trời - Giọng nói miền Nam nhào nhão nghe dễ

chịu đến lạ.

Tôi cúi xuống gậm bàn lôi chiếc bàn ủi đƣa

cho cô gái. Không thể đoán đƣợc tuổi tác, không


đẹp, nhƣng khuôn mặt phúc hậu. Cô ta vội vã rụt

đầu và biến mất sau cánh cửa, quên cả kéo sát lại.

Thôi kệ, ta không ngắm đƣợc gì, không sờ soạn

nắm đƣợc tay ai, ngồi hàn huyên to nhỏ với ai

trong khu tổ ong thì để chút không khí chủ nhật

luồng vào tận phòng tắm cũng chẳng mất mát gì,

tôi tự nhủ nhƣ vậy, cầm bằng nhƣ không khí cũng

đƣợc xếp loại sinh linh trên trái đất này.

Em ơi…nếu như đôi ta… Em ơi… nếu như

đôi ta… câu vọng cổ cứ lặp đi lặp lại một cách sộn

sựt trên mặt đĩa bị trầy xƣớc phát eo éo qua hai

chiếc loa nhỏ, đập vào tai khiến tôi tƣởng tƣợng

đến Chiếc đầu đang ngồi dạng chân xỏ chỉ qua lỗ

kim bị trật hoài. Chuyện này rất có thể sẽ xảy ra.

Chuyện kim chỉ không phải dành cho đám đàn ông

con trai. Tệ thật, tinh thần cộng đồng của bầy ong

nơi tổ này không đƣợc phát huy một cách triệt để.

Giá nhƣ có một thủ lĩnh – tôi nghĩ vẩn vơ – mà lấy

đâu ra thủ lĩnh kia chứ? Ai rỗi công đâu mà đứng

ra gánh vác chuyện hàng tổng? Nhảm nhí. Thiệt

nhảm nhí. Tôi đứng dậy, vói tay tắt chiếc loa vi

tính. Những câu em ơi… sậm sựt tắt ngấm.

Bỗng dƣng Chiếc đầu lọt hẳn vào bên trong,

kéo theo cả tấm thân đồ sộ đo chật khung cửa.

Chiếc đầu chìa gói kim chỉ về phía tôi:

-Trả lại chị. Cảm ơn rất nhiều. Ủa mà chủ

nhật chị không đi đâu sao? Xin lỗi, tôi hơi tò mò

thái quá.

-Không có chi.


Câu trả lời khiến Chiếc đầu chƣng hửng.

Hắn đƣa tay lên gãi đầu theo thói quen của những

gã con trai có thói tán tỉnh vu vơ, mắt nhìn quanh

nhƣ thể che lấp sự hổ thẹn bắt đầu tăng lên. Chiếc

đầu lúng túng thật sự, mắt dán chặt vào bức tranh

khoả thân, buông câu nói không dành cho ai.

-Đẹp thật, tuyệt.

Tôi nói:

-Xin lỗi, tôi hơi nhức đầu – và đỏ mặt.

Chiếc đầu quay lui:

-Chào chị.

Bây giờ thì tôi mới kịp hoàn hồn, nhìn lại

khoảng cách Chiếc đầu đứng bên trong khung cửa

và bức tranh. Hắn nhìn thấy gì nhỉ? Tôi hoảng hốt

bỏ tờ tạp chí xuống nền đất, chạy lại đúng chỗ lúc

nãy Chiếc đầu đứng, và đứng đúng với tƣ thế của

hắn, cũng ngoái đầu nhìn về phía bức tranh, ƣớc

lƣợng khoảng cách và độ sáng: cũng đến chục

bƣớc chân, độ sáng thì nhoè ở một nửa khung

tranh. Nhƣ vậy Chiếc đầu chỉ có thể nhìn thấy một

cách lờ mờ, không rõ ràng. Tôi tạm an lòng và

thầm nhủ, sẽ không để bất kỳ gã đàn ông con trai

nào ngắm bức tranh này lần thứ hai dù là trong tƣ

thế đứng nhìn ngắm không rõ ràng nhƣ Chiếc đầu

lúc nãy.

Thật ra bức tranh ấy không có gì là ghê

gớm. Chỉ tội một điều: nó chính là chân dung tôi.

Ngƣời vẽ nó không phải là gã hoạ sĩ cuồng tình mà

chính là Lan, con bạn thân sắp đi lấy chồng nay

mai của tôi, theo trí tƣởng tƣợng của nó. Tôi


không hiểu mấy về hội hoạ, nhƣng khi nó chìa bức

tranh ra, tôi không khỏi ngạc nhiên. Có điều gì đó

khó diễn tả đang phát ra từ thân thể tôi bằng thứ

màu nƣớc trơn tuột. Nó lạnh lẽo một cách nồng

nàn; héo buồn đến ngây dại trên một tấm thân

hừng hực những đồi trũng nhấp nhô, xa vắng, mời

gọi, xô đẩy… với thân thể loã lồ từ gót chân đến

hai cánh tay giơ thẳng vƣợt khỏi đầu, chân chéo

vào nhau chỉ thấy một miền cỏ mƣợt xanh hình

tam giác nối liền từ háng lên phía dƣới khoang

bụng…

Chiếc đầu là kẻ lạ duy nhất nhìn thấy sự ẩn

hiện thấp thoáng, hƣ ảo, nhạt nhoà những đƣờng

nét không thật rõ ràng.

Chiếc tổ ong bị xé toạt trong buổi sáng chủ

nhật tình cờ này rồi.

2. Chui khỏi tổ ong nhỏ, ra bên ngoài là tổ

kiến khổng lồ. Tất cả mọi loại kiến chen chúc nhau

trên đƣờng, ngƣợc xuôi; nối đuôi nhau, hối hả suốt

cả ngày thâm đêm. Con kiến con trong đàn khổng

lồ là tôi rêụ rã dẫn chiếc xe xẹp lốp lê lết đã bốn

trăm mét nhƣng chẳng tìm ra chỗ vá. Đôi chân

giống chiếc chân giả vặn gai ốc; tay nhừ mỏi, thân

thể nhớp nháp qua lớp mồ hôi rịn vấy áp vào quần

áo đến nhột nhạt khó chịu. Đến đôi giày gót cao

mới thật khốn nạn: nó nghiến sít, thắt chặt đôi

chân nhƣ bàn tay thô ráp, nham nhở của gã cà

bông bóp thít lại, nhoi nhói. Ôi trời, một con bé

cắm đầu dắt xe giữa dòng ngƣời xuôi ngƣợc nhƣ


một kẻ lạ. Tôi chẳng biết phải làm thế nào nữa?

Công ty thì sáng nay có cuộc họp sớm, nghe nói

quan trọng. Đành phải gọi về thôi. Tôi cố đẩy

chiếc xe đáng nguyền rủa lên vỉa hè. Phía sau

lƣng, tiếng nói hơi quen quen gọi giật.

-Nè chị, sao vậy? Bể lốp à? Khổ thật!

Chiếc đầu trờ tới, cho xe leo lên lề, sát gần

chỗ tôi đang loay hoay tìm cách gạt chân chống

choãi ra. Chiếc đầu nhanh hơn, đỡ lấy tay nắm,

dựng chân rồi khum ngƣời quay vòng vòng bánh

xe trƣớc, một tay áp lên vành bánh xe đang quay.

Tôi không hiểu hắn đang làm cái trò gì; cứ nhƣ là

hắn đang tìm kiếm lỗ thủng trên chiếc lốp đen thui

hay một vật gì cấu xé vào đâu đó khiến chiếc xe bị

xẹp. Cuối cùng Chiếc đầu đứng lên, chìa trƣớc mắt

tôi chiếc đinh nhọn, kêu lên:

-Xong rồi!

-Là sao?

-Là chiếc ruột bị nát nhƣ ngƣời ta băm ruột

vịt xiêm xào sả ớt - Chiếc đầu nói thản nhiên.

-Can cớ chi tới vịt xiêm?

Chiếc đầu nhƣ không nghe tôi nói gì, lên

tiếng:

-Nếu nhƣ chị không ngại tôi là kẻ gian, cỗm

mất chiếc xe đáng giá năm mƣơi triệu này thì chị

có thể lấy chiếc cà tàng của tôi chạy tạm tới công

sở, chiều về đổi lại. Còn nếu quá tám giờ tối mà

không thấy tôi mò về, tức thị tôi đã bán chiếc xe

này và đã đi xa thiệt xa? Lúc đó chị nên báo cho

chính quyền sở tại để họ phát lệnh truy nã - Hắn


nói một thôi dài - Chị mà tìm ra chỗ vá xe thì

cũng mất đến nửa tiếng nữa. Thôi lấy xe tôi đi đi

kẻo trễ giờ làm việc!

Chiếc đầu nói giọng kẻ cả, nhƣ ra lệnh. Tôi

ngó bộ dạng hắn, nhìn ngƣợc từ đầu xuống chân.

Không có dấu hiệu nào chứng tỏ hắn là kẻ dối trá.

Đến nƣớc này thì tôi phải nghe theo, không còn

cách nào khác. Đỡ lấy chùm chìa khoá trên tay

hắn, tôi nói cảm ơn và bỏ mặc hắn với chiếc xe

xẹp lốp giữa phố đông. Đầu óc trống trơn. Không

nghĩ mình sẽ phản ứng ra sao nếu nhƣ hắn làm

thật?. Không nghĩ mình tới công ty có còn bị trục

trặc gì nữa không?

Chiếc xe cà tàng của hắn không giở chứng

giữa đƣờng. Nó ì ạch cõng tôi đến sở đúng giờ.

Ngồi vào phòng họp. Mọi việc diễn ra chính xác

và nhanh gọn.

3. Tôi không nhớ mình đã đi chiếc xe nào,

chỉ mang máng đó là chiếc xe màu xanh rêu đã

tróc sơn. Nhƣng trong nhà để xe có hàng chục

chiếc màu rêu biết làm thế nào? Chính xác là tại vị

trí này, nhƣng cũng có hai ba chiếc giống nhau,

chiếc nào là của Chiếc đầu? Lôi chùm chìa khoá ra

tra vào các ổ khoá, xe nào cũng mở đƣợc? Vầy là

thế nào? Chỉ còn nƣớc đứng đợi cho mọi ngƣời lấy

hết xe ra, chiếc còn lại là của mình đi khi sáng?

Mình đâu có số điện thoại của hắn để có thể hỏi rõ.

Đành lòng vậy. Đứng chờ. Khởi đầu và kết thúc


một ngày đều xui xẻo nhƣ nhau. Nó không có hình

dạng, nhƣng sự bực bội, căng thẳng thì có thừa?

Lúc về tới tổ ong nhỏ, tôi dựng xe trƣớc cửa

và liếc nhìn các ô cửa khép mở không đều. Không

thấy dấu hiệu nào là có bóng dáng Chiếc đầu trong

khu tổ ong. Cứ tƣởng tƣợng rằng Chiếc đầu biến

mất thì sự thể sẽ nhƣ thế nào nhỉ? Trên TV thỉnh

thoảng vẫn thấy mấy khuôn mặt non choẹt, rất dễ

thƣơng bị còng tay chỉ vì chiếc di động và vài trăm

ngàn nhƣ những thứ cần thiết cho đời sống tạm bợ

cần phải đổi lấy thật nhanh chóng? Thời buổi táp

nham này đến không thể phân biệt Phật Chúa với

những tên mạt hạng thì nói chi đến… Ôi hơi quá

đà, đi xa rồi. Tôi thốt nho nhỏ trong miệng, cố đẩy

những ý nghĩ u ám trong đầu ra ngoài. Lòng trống

không nhƣ cái bụng đang đói.

Đúng lúc tôi đang cởi soutien, quần lót thì

tiếng Chiếc đầu vang lên:

-Chào chị, xe chạy tốt chứ?

Tôi vọng ra từ trong buồng:

-Không có chi, tốt.

Lúc tôi thay áo quần xong thì Chiếc đầu mở

rộng cửa, đẩy xe vào góc:

-Má tôi gửi vào mấy cân sò. Tôi muốn mời

chị món quê nhà. Nhƣng ngồi đây chắc không tiện

mà sang bên tôi lại càng bất tiện hơn. Nếu chị

đồng ý, tôi mời chị qua bên kia cầu Rạch Chiếc.

Chị có thể nhìn ngọn dừa nƣớc còn tôi thì nhìn

mấy cây cau thẳng đuột để ai cũng thấy quê nhà

sát bên mình.


Tôi bật cƣời về lối ví von và cách mời chào

khá đặc biệt, nghĩ hắn là ngƣời có thể tin cậy đƣợc

nhƣng vẫn cứ trù trừ. Chiếc đầu cƣời cƣời vẻ chế

nhạo:

-Tôi làm mất xe chị thì nguy to, nhƣng làm

mất chị thì có thể là điều may mắn.

-Anh có dám làm vậy không?

-Nếu chị cho phép?

-Không đời nào!

-Là nói vui, chứ tôi không bao giờ có ý nghĩ

sàm sỡ đó.

-Vậy thì tôi đồng ý ngồi nhìn cau, nhìn dừa

với anh nhƣng phải về trƣớc 8 giờ. Bỡi tôi có hẹn

với ngƣời bạn.

-Cảm ơn.

-Tôi cảm ơn mới đúng chứ sao lại anh? Anh

kêu đãi tôi món ngao sò gì kia mà?

-Đúng thế

(…)

Chiếc xe cà tàng của Chiếc đầu chở tôi ngồi

sau, giữ một khoảng cách vừa phải. Tôi để ý qua

mấy chỗ đèn đỏ, hắn chậm rãi dậm thắng. Té ra

hắn cũng là con nhà tử tế, khá lịch sự trong đời

sống khi hắn xách bọc sò đƣa cho chủ quán, kéo

ghế cho tôi, lau chén đũa, lật ly… Tôi ngồi quan

sát, thấy hắn không đến nỗi nào, cũng có thể gần

gũi, bạn bè đƣợc. Và ăn uống với Chiếc đầu chỉ là

cái cớ để hắn dốc bầu tâm sự về hoàn cảnh gia

đình, về những công việc hắn đang làm, những

trắc trở, khó khăn thời mới ra trƣờng. Tóm lại hắn


là ngƣời có ý chí, cứng rắn nhƣng không thiếu tình

cảm.

Những cốc rƣợu vơi đi là thêm một thông

tin, những vỏ sò mở banh ra trống trơn là thêm

một chi tiết bất ngờ về cuộc đời hắn. Hoá ra Chiếc

đầu là con nhà danh giá, bị sơ sẩy trên đƣờng làm

ăn khiến gia đình lâm vào ngõ cụt. Giờ thì chính

Chiếc đầu là ngƣời gƣợng dậy và đang đến gần

đích, theo nhƣ lời hắn giải bày.

-Chị biết không? - Chiếc đầu ngó ra phía

đƣờng – Gia đình tôi xuống dốc lúc tôi học năm

thứ ba, vừa kèm trẻ vừa hoàn tất học trình vừa đau

vừa giận cô bạn. Cô ta quay lui nhƣ lính nghe khẩu

lệnh “đằng sau quay”. Vậy đấy, rồi mọi chuyện

cũng ổn. Giờ tôi phải khôi phục lại công ty của ba

mẹ tôi bằng bất kỳ giá nào.

-Chúc anh thành công – Tôi nâng cốc rƣợu

vang trắng lên - những con sò của anh ngọt lắm.

Cảm ơn – Nói và tôi liếc nhìn đồng hồ.

Lúc đi qua chiếc cầu gỗ nối liền quán với

khu đất trống bên ngoài, Chiếc đầu bất ngờ cầm

tay tôi;

-Cảm ơn chị đã dành cho tôi một buổi tối

thật đẹp.

Tôi không rụt tay lại, với ý nghĩ là lúc này

không nên để Chiếc đầu mất đi niềm hứng khởi.

Bàn tay tôi nằm gọn trong tay hắn hình nhƣ cũng

âm ấm đôi chút, nhƣng khi ngồi sau yên xe tôi vẫn

giữ một khoảng cách khá an toàn, thật an toàn cho

đến khi về tới khu tổ ong.■


Cưới Vợ Ăn Tết

_______________________________

1.Trƣớc ngày giỗ cha, chị Đông giở máy,

thong thả gọi cho từng ngƣời: các em phải về

trƣớc một ngày để phụ với má, không đƣợc đứa

nào vắng mặt. Tám cuộc gọi đƣợc phân đều chừng

ấy từ không hơn kém Có lẽ không phải do chị tiếc

tiền khi phải nói nhiều mà, chỉ vì ngắn gọn thì

quyền uy đƣợc khẳng định một cách rõ ràng hơn?

Và dù là gái đã xuất giá nhƣng là chị cả nên cái sự

quyền huynh thế phụ đƣợc chị thâu tóm và phát

huy đến mức tối đa trong gia đình có tới tám cô

con gái nắm bím tóc nhau, kẻ trƣớc ngƣời sau lần

lƣợt ra đời để reo vui, bổ sung thêm quân số cho

bà Trƣng bà Triệu. Còn tôi là đứa con trai duy nhất

đƣợc chắt mót nhƣ anh dân nghiện ngửa cổ, dốc

đít chai cho rớt vào họng giọt cuối cùng của bữa

rƣợu tàn. Tuổi tôi chỉ nhỉnh hơn đứa con gái đầu

chị Đông có sáu bảy năm. Đó cũng là lý do để đôi

lúc chị giả tảng không coi tôi là đứa em út ét mà

đối đãi ở hàng con cháu!


Lệnh điều động của chị đƣợc mọi ngƣời

răm rắp thực hiện giống nhƣ một cuộc dạo chơi

tình cảm. Chị Ty về trƣớc tiên trên chiếc Civic

bóng loáng với những bánh trái chật cốp sau.

Trong khi chồng kệ nệ bƣng những túi nặng thì chị

ngó nghiêng, miệng hát nghêu ngao bài Back to

Sorento, nhƣ thể hai ông bà vừa lái xe từ vạn dặm

về chốn quê nhà? Sau đó chừng nửa tiếng, chị

Khảnh bƣớc xuống taxi với chiếc bụng vƣợt quá

mặt, lặc lè ôm bụng và ôm bó hoa ly to tƣớng khó

nhọc bƣớc vào sân. Chị Nam đi xe máy đèo theo

chị Sâm lủng lẳng giỏ trái cây. Ba bà còn lại có lẽ

đang ở trong cái spa nào đó để ủi mặt, duỗi tóc

trƣớc khi về sì sụp lễ cha, và câu nói cửa miệng

của ba bà này sẽ là:cuối năm, công chuyện cơ quan

ngập đầu. Câu nói sẽ bay xẹt qua lỗ tai các ông

chồng mang bộ mặt thoả hiệp và đồng cảm với

công chuyện bộn bề giả hiệu của vợ trƣớc khi lọt

vào lỗ tai má tôi. Chị Minh áp út, đẹp nhất nhà dắt

tay ông anh rể vừa mới cƣới nhau cách không lâu,

nhƣ thể nếu chị không cầm tay anh dẫn đƣờng thì

rất có thể anh sẽ nhầm chị Minh với ai đó trong

nhà, giả hoặc anh không biết lối nào vào nhà mà

không lộn qua nhà hàng xóm? Cách thể hiện tình

yêu của anh chị Minh, chính yếu là chị Minh, có

hơi vẻ sên sến, cải lƣơng một chút nhƣng lại thích

hợp với khung cảnh trời mây ở đất quê đồng nội

nếu chỉ duy nhất có hai ngƣời trong khoảng không

gian này.


Thƣờng ngày căn nhà vắng teo, đã rộng

càng thênh thang hơn khi chỉ có má và tôi; còn giờ

này thì ồn ào, náo nhiệt cứ nhƣ đám đông ngƣời

đang chen lấn nhau xem hát áng. Mỗi năm chỉ duy

nhất có hai lần đƣợc làm ồn là dịp giỗ cha và ngày

tết. Nhƣng hai cái ồn cũng hơi khang khác tí đỉnh.

Cái ồn trƣớc có chút ngùi ngùi vì mùi nhang, mùi

khói đốt vàng mã, thỉnh thoảng vài giọt nƣớc mắt

bị dồn nén trƣớc kia nay đƣợc dịp rịn ra tựa nhƣ

nƣớc lỗ mọi rỉ ra từ bờ ruộng cao làm đậm thêm

màu đỏ đôi đèn sáp nhểu giọt ngập ngừng trên bàn

thờ. Còn cái ồn sau là tiếng cƣời của ba thế hệ

cộng lại thành niềm vui cùng những hạnh phúc

riêng tƣ khoe mẽ, theo thông lệ muôn thuở: đầu

năm mới chỉ có vui cƣời. Có buồn cũng phải giấu

kỹ dƣới đít giƣờng chờ ra giêng!

Lúc tôi bƣng nia lá gói bánh ngang qua chỗ

chị Đông ngồi xào nhƣn trên bếp lò, chị liếc tôi

buông thõng một câu kiểu anh chận vịt ném cây

sào cắm sâu sau đít bầy vịt đang lội qua ranh giới

hạn: “Mày thì liệu cái thần hồn”. Tôi giả bộ nhƣ

không nghe chị nói gì, quay ngoắt lại định bụng

kéo anh Minh ra quán đầu ngõ.

- Này không nghe thiệt hả?

- Chị bảo gì ạ?

- Giỏi, giống cha in đúc, chỉ khéo cái giả lơ.

Nói cho mà biết, kỳ giỗ này tao mời chị tƣ Lam và

cái con bé đó sang ăn giỗ cha. Nghiêm túc một

chút đừng có trẻ con nữa.


- Chị mời ai thì ảnh hƣởng gì tới em? Bộ

chị tƣởng em tiếc đôi đũa, cái chén sao?

Chị Đông gõ đôi đũa xào nhƣn đang cầm

trong tay lên vành chảo kêu rừng rực nhƣ ngƣời

mắc cụt:

- Sao? Nói vậy mà nghe đƣợc à? Hăm tám

hăm chín rồi, nhỏ nhít gì nữa. Có nghe nói tam

thập nhi lập không? Đâu còn là đứa trẻ con? Cũng

phải vợ con rồi lo làm ăn chớ bắt ai nuôi mãi.

-Thì em làm việc em nuôi em chứ ai nuôi

em?

-Còn má?

-Má sao?

-Ai chăm sóc?

-Chớ ai vô. Tám bà cộng lại thì đƣợc mấy

ngày trong ba trăm sáu lăm…

-Á, à dám trả treo, lại bày thói phân bì chứ

gì? Em lôi đâu ra cái kiểu ấy về nhà này, hả?

-Thì rõ vậy chớ còn gì nữa.

-Không đôi co. Các chị và má đã quyết rồi.

-Quyết cái gì?

-Mời chị Tƣ và con bé đó qua chơi nhà, tiện

dịp mấy chị mày coi mắt luôn - Chị Đông xuống

giọng - Hiền, đẹp, nết na, tốt nghiệp khoa Văn loại

khá. Hợp, chị nghĩ rất xứng đôi. Chỉ ngặt nỗi chị

Tƣ hơi nhỏ hơn má tới hơn hai chục tuổi, nhƣng

không sao. Má nghe nói đã ƣng rồi – Tôi cƣời

thầm sao chị không nói bằng tuổi chị có dễ hình

dung không, nhƣng sợ chị giận, bèn nói ngang:


-Thích thì chị lấy cái con nhỏ gì đó đi, can

dự gì đến em? – Nói và tôi bỏ đi.

Chị Đông há hốc miệng nhìn theo nhƣ thể

tôi đang hoá kiếp từ con ngƣời bình thƣờng sang

loài động vật khác một cách từ từ, thong thả nhẩn

nha, thong thả hoá kiếp. Dƣới mắt chị lúc này, có

lẽ tôi là con tắc kè trên ngọn cây, đổi màu và lẩn

nhanh đâu đó ngay trƣớc mắt không thể nhìn thấy?

Anh Minh thấy bộ mặt nhăn nhó của tôi

ngoài thềm giếng, bèn lên tiếng:

-Kỳ này em bị khủng bố nặng rồi.

Tôi không phản ứng, bỏ ngay ý định rủ anh

ra ngồi quán.

2. Má tôi đứng trƣớc bàn thờ lâm râm khấn

vái những gì đó thật lâu. Khói nhang quyện đặc

gian thờ. Những chân nhang trong bát hƣơng đỏ

thẫm, hai cây nến đỏ thẫm, màu sáng cây đèn hột

vịt phải nhờ đến ngọn néon mới nhìn rõ ảnh thờ

cha tôi treo trên cao, phía dƣới giá đỡ tƣợng Phật

bà Quan Âm. Vẻ đẹp trai, phong lƣu vẫn rung rinh

đâu đó trên khuôn mặt chữ điền, đôi mày rậm,

miệng nhƣ nở nụ cƣời từ bộ râu vểnh ngƣợc, nom

giống một quí ông ở thời kỳ Phục hƣng. Khổ nỗi,

hình ảnh bộ râu quí tộc bị chiếc khăn xếp và áo dài

hoa văn chữ Thọ trên bức chân dung đã phá cách

vẻ đẹp mã một cách khó coi, không hợp với khuôn

mặt luôn nhìn thấy điều gì cũng dung dị, đẹp; đời

cứ nhƣ bông hoa không bao giờ tàn vậy. Bức chân

dung ấy còn mang cả đôi mắt sáng ngó thẳng về


phía con, rể đứng sắp hàng kẻ trƣớc ngƣời sau,

nhƣ muốn nói: Cha rất hài lòng vì các con. Đôi

mắt ấy cũng ngó về phía má tôi và nói thật to: Dù

anh đang ngồi trong khung kính nhƣng tim anh

vẫn dành trọn cho em. Tôi nghĩ, rất có thể má có

nhìn thấy và nghe đƣợc những điều này qua linh

cảm, vì thỉnh thoảng má đƣa tay lên mắt, thỉnh

thoảng sụt sịt. Có thể là do khói nhang nghi ngút,

có thể là má nhớ thực lòng. Không nhớ, không

thƣơng yêu nhau sao lại khóc, lại lắm con thế?

Tiếng nói nhỏ nhƣng vang nhƣ tiếng

chuông khiến ngọn nến đang cháy thẳng đứng

bỗng lay nghiêng, chao qua trái qua phải chực

rụng xuống bàn: Mẹ ơi, khói ngợp thở quá mẹ ơi!

Tiếng chị Sâm quát khẽ: Im, ráng thêm chút nữa,

đừng ồn. Lại một giọng nữa cất lên, giọng con gái:

Đói quá mẹ ơi, cúng gì lâu thế?

Khối đám đông con cháu trƣớc bàn thờ cha

tôi từ tƣ thế nghiêm trang bổng rục rịch, chuyển

động tại chỗ, chỉ thấy phần trên. Vậy chắc cũng đủ

để cha tôi thấy đƣợc sự ấm cúng hạnh phúc của gia

đình nếu ông còn có thể nhìn thấy từ bức ảnh lồng

kính, treo trên cao?

(…) Lễ cúng trôi qua chậm chạp nhƣ khúc

bi ca lỗi nhịp và kết thúc bằng những cái vái lạy,

vàng mã đốt khói um đầy nhà, muối gạo ném vãi

trắng sân. Khách khứa đã tới gần đủ. Các chú bác,

những ngƣời thân trong gia tộc đâu hơn mƣơi

ngƣời đƣợc chị Đông sắp ngồi ở chiếc bàn tròn lớn

ngay đầu hồi tây, nơi trƣớc kia cha tôi và các chú


bác hay ngồi nhâm nhi ly rƣợu, tách trà nói chuyện

đông tây. Anh Đông và anh Ty thay mặt gia đình

ngồi tiếp. Gian phòng khách ở dƣới bày một bàn

khác có má tôi, cô Sáu, các anh chị và hai mẹ con

bà bạn chị Đông.

Thừa lúc mọi ngƣời không chú ý, tôi vẫy

Khôi, con chị Sâm ra chỗ để xe. Thích quá, nó hét

to: dạ để con tìm chiếc mũ. Tiếng la của nó khiến

mọi ngƣời chú ý. Và vì tôi là nhân vật đang đƣợc

canh giữ cẩn mật, nên khi tiếng thằng bé vừa dứt,

chị Đông đã đứng sát cạnh nhƣ bà nữ cảnh sát hình

sự đang tác nghiệp: Mày làm cái trò gì vậy, thằng

khỉ? Tôi nghe hai hàm răng chị riết lại thành tiếng:

vào nhà ngay. Khôi chƣng hửng, nhùng nhằng kéo

quần tôi, còn chị Đông thì ép sát ngƣời níu dây

thắt lƣng đẩy tôi vào nhà nhƣ đẩy tên tử tù lên xe

cây. Thôi đành lòng vậy, tôi thầm nhủ.

Chị ấn tôi ngồi xuống chiếc ghế trống, giữa

chị Khảnh và chị Quế, đối diện với mẹ con bà Tƣ,

cố ý để hai phía “đối tác” có thể nhìn rõ mặt

mũi,cử chỉ của nhau. Chị Đông mào đầu bằng

những câu nghi thức vòng vèo từ thời ông Bành

Tổ, Khổng Tử rồi mới vào phần chính là trƣớc ăn

giỗ sau để quen biết, thân tình nhau hơn. Tôi xoay

xoay cái chén trống trơn ƣớc chi chị biến ngay

thành đàn ông thì cái nhà này đỡ đi nhiều việc, ít

nhất là không phức tạp hoá mọi chuyện.

Bình thƣờng, những khi cả nhà họp mặt đông đủ

thì đến cả chén đũa, ghế đẩu cũng rung rinh cƣời

theo tiếng cƣời của tất cả mọi ngƣời, đến cả má


cũng hào phóng tham gia. Còn bữa nay, phần bắt

đầu theo nghi thức ngoại giao khiến không khí

nặng nề; tiếu lâm nhƣ chị Quế, chị Sâm cũng ngồi

cắm đũa giữ lễ.

Thấy chị Đông to nhỏ gì với bà Tƣ, tôi chợt

nghĩ và đứng dậy cầm ly bia:

-Con mời má, mời chị Tƣ, mời cô và các

anh chị…

Chị Đông giật thót ngƣời, thiếu chút nữa là

đánh rơi đôi đũa xuống đất. Chị há hốc miệng nhìn

tôi rồi ngó lên trần nhà. Tôi thấy mặt chị tái đi đến

tội nghiệp. Chị Quế huých khuỷu tay vào hông tôi,

nói nhỏ “điên”. Tôi đá vào chân chị có vẻ hơi

mạnh, chị đau suýt bật thành tiếng la, trong khi

những ly bia cứ lƣng lửng trên tay một cách khó

hiểu.

Thật lòng, tôi không có thành kiến gì với

mẹ con bà bạn chị, nhƣng do cung cách thái quá

của ngƣời chị kiêm bảo mẫu khiến tôi trở thành

thằng nhỏ thật sự. Giây phút đăng đắng trôi qua

nhƣ những ngụm bia đang ngắt ngứ trôi lọt xuống

bao tử.

Không khí vui vẻ đƣợc nối trở lại. Mọi

ngƣời xúm vào vừa hỏi thăm mẹ con bà Tƣ vừa

gắp thức ăn chăm chút cho hai ngƣời nhƣ cố xoá

lấp phần lỗi không đáng có do tôi gây ra lúc nãy.

Giờ tôi mới để ý quan sát hai mẹ con bà bạn

chị Đông. Bà ta trạc tuổi chị, lƣỡng quyền hơi cao,

đôi mày đƣợc chăm sóc quá kỹ khiến mỗi khi bà

cƣời, các nếp nhăm dƣới khoé mắt dính sát vào


đuôi chân mày một cách khó coi. Có lúc tôi tƣởng

tƣợng phía đuôi mày là phần ngọn của chiếc cần

trúc đang lòng thòng với dây nhợ lƣỡi câu bên

dƣới. Tuy vậy bà có duyên nhờ chiếc miệng lúc

nào cũng muốn cƣời với tất cả những ai đang đối

diện với nó. Cô con gái chắc bằng tuổi hoặc hơn

Hà My – con gái đầu anh chị Đông – chút đỉnh;

nƣớc da màu bông bầu, mũi cao, mắt sáng, khuôn

mặt trái xoan, phúc hậu; nhƣng hình nhƣ phía dƣới

khoé mắt có nốt ruồi nhỏ bị cố tình che lấp bỡi lớp

phấn dày. Nếu quả thật đây là nốt ruồi thì cô ta bị

liệt vào hàng ngũ của đám phụ nữ có số trích lệ

khấp phu, theo nhƣ quyển sách tƣớng số phụ nữ

mà tôi đã đọc ở đâu đó ? Loại phụ nữ này, ngày

xƣa ông bà rất kiêng kỵ, còn thời nay có thể sẽ

khác đi. Nhƣng đó sẽ là cái cớ để thoái thác, để nói

với mọi ngƣời rằng: tôi là con độc đinh, thuộc loại

quý hiếm của gia đình cần bảo vệ, không thể biến

tôi thành vật hiến tế dƣới bàn tay cô ta đƣợc. Tóm

lại là không thể vợ con.

Thật lòng mà nói, tôi không ác cảm gì với

cô ta và cũng không thấy có điều gì làm xốn xang

cõi lòng, chỉ thấy cô lẻ loi, tội nghiệp, khép nép

trong không khí không bình thƣờng.

Thấy tôi chú ý quan sát hai nhân vật đặc

biệt trong bàn ăn, hết chị Quế rồi chị Khảnh quay

sang khuyến khích: Chị thấy đám này đƣợc đấy,

chỉ cần tìm hiểu thêm tính tình… Chị cho 8/10.

Tôi trả lời nếu 10/10 thì thành hoa hậu thế giới rồi.

Chị Khảnh: chị thấy má có vẻ hài lòng. Thì đó là


cặp mắt xanh hay mắt hồng của má, tôi trả lời. Chị

Khảnh: bậy, chị cũng thấy con bé có vể hiền, em

tìm hiểu từ từ. Mẹ đang mong có cháu nội đó, em

biết không?

Cách nói của chị Khảnh se sẽ, ngùi ngùi

giống anh thợ cày cầm chiếc dùi nƣớng đỏ trên lửa

dùi từ từ vào ống tre tƣơi, kêu xèo xèo làm hoang

mang cõi lòng. Tôi sờ chỗ bụng nhô cao của chị:

ƣớc chi chị là anh trai em nhỉ?

Cuối buổi tiệc, lúc ngƣời nhà dọn lên dĩa trái cây

tráng miệng, tôi chồm ngƣời bóc múi bƣới chìa về

phía bà bạn chị Đông, nói trổng: xin mời; một múi

khác về phía cô gái, ngƣời mà chị Đông muốn

mang về làm em dâu, nói: mời chị. Các chị cƣời ồ.

Tôi là kẻ đỏ mặt trƣớc tiên chớ không phải cô gái

và lúng túng làm đổ phần bia thừa trong ly vãi ra

bàn, bỡi tiếng cƣời đồng loạt cất lên chỉa về hƣớng

tôi giống nhƣ những mũi tên của các chiến binh

thời Trung cổ xông trận vậy.

Tôi rút êm bằng cách giả bộ đỡ ly bia ngã mang

xuống bếp, đi vòng ra sau vƣờn. Liếp vạn thọ non

đang đâm nhánh chẳng mấy chốc sẽ nở xoè những

bông vàng rực. Vậy mà tôi không làm đƣợc điều

mà má và các chị mong đợi. Sao vậy?■


Hương Cau

____________________________

Giờ thì là sao? Không sao cả. Vậy thì ông

đang ở đâu? Trên tầng cao, rất cao; giống nhƣ một

cái ổ chim trên chót núi cheo leo. Mình cũng đang

ngồi trong ổ chim đó, trên cao tít mù mù, cách biệt

với thế giới ùn ùn dƣới kia… Ông già lẩm bẩm, đi

tới đi lui trong gian phòng bày biện sang trọng vừa

nhìn sững vào vách tƣờng dựng đứng nhƣ một

chiếc hộp diêm. Ông già tự hỏi rồi tự trả lời, rồi lại

nhìn xuống sàn nhà, bất ngờ thấy lại gót chân nứt

nẻ của mình, thấy những chiếc móng vêu u, sứt

sẹo của mình… Và chợt nhớ quay quắt gian nhà

mái âm dƣơng năm gian, nền lót gạch tàu nham

nhám ở tận đồng sâu. Nỗi nhớ cồn cào đến quặn

thắt ruột gan, trào ra nhƣ chút khói trong bếp tro

vùi vòng vèo quanh ông táo, không xa hơn để vón

cục lại thành những ƣớc ao bé nhỏ.


Vậy nhƣng những ƣớc mơ chƣa thể thành

sự thật ấy không đến với ông khoảng cuối đời.

Một chút ánh trăng lúc nửa đêm về sáng đã không

đến. Gió từ cánh đồng mênh mông không thổi mát.

Tiếng cóc nhái côn trùng nín bặt. Xuồng ba lá

không chạm mái dầm lộp bộp. Mấy chiếc xuồng

đuôi tôm không khua nƣớc ầm ĩ cả một khúc sông

vắt ngang trƣớc nhà. Nhà ông đó. Nhà ông là tít

mù dặm mây. Nhà ông là lọn khói đồng vật vƣởng

xa xăm, mang theo mùi cá nƣớng trui xa xăm. Xa

nhƣ chuyện cổ tích. Mà đâu phải vậy. Chỉ cần với

một cánh tay là đến, nhƣng khốn nỗi không ai cho

ông đến. Không đến đƣợc thì thƣơng nhớ âm u,

khắc khoải. Nỗi nhớ nghi ngút nhƣ nồi cơm bốc

hơi thơm một khoảng trời mơ tƣởng. Ừa, cứ cho

ông mơ…

Đã nhiều lần ông kêu thằng con trai: “Coi

chừng tía trợt té gãy chƣn à con”. Nó hiểu ngay

ông muốn nói điều gì, lập tức đƣa bộ mặt sầu thảm

ra: “Tội tụi con mà tía. Về dƣới đó ai chăm sóc

tía? Chừng này tuổi rồi… Hồi nhỏ tía má nuôi tụi

con, nay con cái phụng dƣỡng cha mẹ già…”.

Trăm lần nó đều mở cái giọng thảm não ấy

và trăm lần ông phải bỏ ra khỏi phòng, chống tay

lên bao lơn ngó xuôi theo hƣớng con rạch nhỏ

trƣớc mặt, bị rạch nát bỡi những căn nhà ở hai bờ,

mái gần nhƣ níu lấy nhau. Những vệt nƣớc đen

ngòm lấp loáng màu sáng bạc về đêm giống nhƣ

vệt phấn son của cô đào thƣơng về già, giống nhƣ

bộ quần áo bà ba thỉnh thoảng ông mới dám mặc


lúc con đi vắng, cho đỡ nhớ bùn sình, rặng tre

cùng những lùm ô rô cóc kèn níu chùm rễ bần vọt

lên khỏi mặt nƣớc sông đỏ quạch. Dòng chảy của

con rạch khác chi ngày tháng cuối đời của ông.

Bởi nó là con rạch nên chẳng kêu la, chẳng hoài

nhớ tháng ngày thênh thang hai bờ rộng, nƣớc

trong vắt nối dòng sông lớn ở đâu đó. Còn ông là

đoạn cuối một dòng sông vắt cạn nƣớc qua hai bờ,

một nông dân thứ thiệt, chữ nghĩa ít, nhƣng thấu

hiểu nghĩa lý ở đời. Nghĩa lý ấy làm ông đau. Đám

con chẳng tội tình chi khi phải làm vậy. Nhƣng giá

nhƣ chúng cứ để ông dƣới quê, trong căn nhà mái

ngói rêu phủ, nền gạch mòn lĩn dấu chân cha mẹ,

vƣờn cây trái sum suê…hẳn ông sẽ hạnh phúc hơn

nhiều.

Ông già quay trở vào. Căn phòng rộng, bày

biện đủ mọi tiện nghi thành phố nhƣng cũng chỉ

mình ông thui thủi. Mỗi ngày chỉ gặp nhau trong

bữa tối cỡ tiếng đồng hồ, nói chuyện tầm phào, rồi

mạnh ai vào phòng nấy. Bảnh mắt, chúng đã vác

xe đi tự lúc nào! Cách phụng dƣỡng của đám con

là để ông một mình trong căn phòng rộng, trên

tầng năm và bà vợ bán thân bên trong khung kính,

khiến ông nhƣ cái bóng lay lắc giữa bốn bức tƣờng

thẳng đứng với những rèm che, cửa kính… thiệt

buồn!

Ông đứng bên ô cửa nhóng ra. Xa cuối con

rạch kia là đâu, nó có chảy xuôi về quê ông, xẹt

ngang trƣớc ngõ nhà có chiếc cầu ván từ bờ đất bắt

doi ra nhƣ chiếc mỏ vịt? Thuở nhỏ ông đã đứng


trên cầu nhảy ùm xuống sông. Lớn lên ông đứng

trên tấm ván lắc lẻo, đắm đuối ngó cô Bảy chèo

xuồng ba lá chở giỏ đầy bông điên điển vàng mặt

sông. Và cuối cùng những giỏ điển điển ấy cũng

rắc đầy từ mặt sông lên ngõ nhà ông, để giờ này cô

ngồi sau khung kính nở nụ cƣời vàng rực.

Mau thiệt – Ông buột miệng than. Tất cả đã

lùi xa, thiệt xa. Mới đây mà căn nhà xƣa giờ bị

khuất lấp ở cuối đƣờng chân trời. Muốn rờ đụng

hàng cột tròn láng bóng ông cũng chỉ rờ đƣợc

trong trí tƣởng tƣợng, ông bay nhảy với tuổi ấu

thơ, muốn giang đôi tay khẳng khiu níu kéo lá mái

che cuối đời mình nhƣ nó đã che cho cả nhà ông

mát trong mùa nắng, ấm mùa lạnh. Dàn trần tre

trét đất bên trên nhƣ thể cả căn nhà mang bùn đất

của ruộng đồng vào tận những chiếc chõng tre,

thơm hăng hắc, nồng nàn. Rồi đến cả những tấm

liễng, hoành phi, những nghi khậu ở gian thờ lung

linh bóng hình tổ tiên trong lớp nhang khói bay

vòng lên cao. Bao nhiêu đời kế tiếp nhau để có

đƣợc gian nhà nơi “chôn nhau cắt rún” bỗng chốc

xa vời vợi khiến ông muốn khóc. Giá mà khóc

đƣợc nhƣ những giọt nƣớc mắt trẻ thơ khi phải

cầm nùi giẻ lau sạch bóng bộ cửa bằng pha bằng

gỗ lim chạy dài suốt năm gian, chuẩn bị đón tết,

trong khi lũ bạn nhỏ đang chọi đáo, u quạ ngoài

ngõ! Bộ cửa ấy với ông nhƣ hai kẻ luôn đối đầu:

Trƣớc ngày giỗ có tiếng kêu “Út Đễn ơi, lau cửa đi

con”; ngày giáp tết „Út Đễn ơi lau cửa đi con”. Nùi

giẻ và bộ cửa đã theo ông suốt dọc đời ngƣời, đến


nỗi nhắm mắt ông có thể đếm đúng những khe

rãnh chạm trổ, mỏ chim phƣợng, mắt lân nằm

khoảng nào, những con dơi láng đen, những chùm

trái nho thòng thễnh chỗ nào; cả đến những vết

sƣớt khi ông dùng mũi dao khƣ những mảng bụi

bám trong khe... Vậy mà giờ này.

Bất giác ông ngó lên khung ảnh vợ có nụ

cƣời vàng rực bông điên điển. Ngó và nhớ cái

ngày hai ông bà đứng trƣớc bàn thờ tổ tiên, nhớ cái

vấp té đầu tiên của vợ nơi ngạch địa, nhớ tổ ấm ở

chái sau... Ông khóc thiệt, khi bàn tay vô tình

chạm nhẹ vào khóe mắt, một chút nƣớc sền sệt

nhƣ quá khứ xa xôi hiện về.

Ông nghĩ bụng: Tối nay lũ con đi làm về sẽ

nói thiệt với chúng để ông về thăm quê một

chuyến, nhƣ chuyến đi cuối cùng: Ông sẽ đứng

trên ván cầu dõi tìm bông điên điển, ông cởi trần

nằm dài xuống nền gạch tàu mát lạnh, gối đầu lên

ngạch địa nhìn lên trần đất thơm hắc mùi bùn đất,

rờ đụng vào những khe rãnh bộ cửa, thắp nén

nhang nhìn tổ tiên bay về cùng ông; về ngôi nhà

xƣa dày mọp tiếng ve sau vƣờn. Ông ra cầu ao

múc nƣớc đầy dãy khạp đứng sắp hàng thẳng đuột

rồi quay vào đu đƣa trên chiếc võng gai nơi hàng

hiên ngó hàng cau trƣớc sân nhỏ. Mùa này cau đã

trỗ buồng rồi. Hƣơng cau thoang thoảng nhƣ mùi

tóc cô Bảy đang ngồi đẩy những nhánh củi trâm

bầu dƣới đít ông táo. Hƣơng cau xa xôi đó đƣa ông

đi, đi miết trong cơm mơ thiếp rắc hoa vàng.

-Tía ơi… tía…


Ông giựt mình, xoay quả nắm, hé cánh cửa

dòm ra.

-Tía ơi… tía ở đâu vậy? Tía…

-Tao đây. Tía đây. Chi mà la um trời lên

vậy?

-Tía thay quần áo nhanh lên. Xe chờ dƣới

đƣờng kia kìa.

-Đi thiệt hả? Đi ngay bây giờ?

-Dạ, đi liền.

Ông quay vào trong, lòng khấp khởi mừng.

Chí ít con cái cũng bắt đầu hiểu đƣợc tâm trạng

ngƣời già, dẫu là có hơi muộn. Muộn vẫn còn hơn

không. Tay chân ông run run, lóng ngóng… cài

khuy áo, thắt dây rút. Cuối cùng thì mọi chuyện

cũng xong. Ông bƣớc ra lòng phấn chấn hệt đứa

cháu nội mỗi khi nó cầm giấy khen về nhà.

Ra tới phòng khách, thằng con trợn ngƣợc

mắt, kinh ngạc đến vô cùng, nhƣ thể ông là một

sinh vật nào khác, từ một hành tinh nào khác đứng

trƣớc mặt nó. Ông chƣa hề, chƣa bao giờ là cha

nó.

-Chèng ơi, sao tía ăn mặc vầy?

-Chớ mày biểu tía mần sao?

-Đi nhà hàng tía ơi. Bữa nay con đƣợc bổ

nhiệm trƣởng phòng. Con chiêu đãi cả nhà. Con

mời tía với vợ chồng chú Út nó…

-Chớ không phải bay đƣa tía về dƣới miệt

vƣờn?

-Trời, tía! Miệt vƣờn thì có chi hấp dẫn mà

tía nhắc hoài?


-Sao không? Nơi cha mẹ sanh ra tía đó. Nơi

má bay sinh ra tụi bay đó, rồi má bay nhắm mắt

xuôi tay trên mảnh vƣờn đó đấy, rồi mai mốt tới

lƣợt tía. Bao nhiêu đời tổ tiên con cháu quần tụ

trên mảnh đất đó đấy.

-Con xin tía. Tía vào thay lại áo quần đi. Cả

nhà đợi tía, xếp và đồng sự con đợi tía ở New

Pearl.

Không hiểu sao khi nghe thằng con nói tới

đây, ông già nổi giận phừng phừng, xán lại gần

đụng mặt nó, hét lên:

-Tía không cần. Cái tao cần không phải là

những chỗ đó. Một ông già nhà quê nên tao biết

mình ngồi chỗ nào thoải mái, dễ chịu hơn - Nghỉ

một chút lấy hơi, ông tiếp – Đi đi, tía không đi

đâu.

Ông già nói chừng đó, đóng sập cửa lại.

Ông thong thả dốt nén nhang cắm lên bàn

thờ cô Bảy.

Ông lâm râm gì đó mà ngay cả ông cũng

không rõ. Một hồi lâu sau, ông lục tủ thờ lôi ra

nhạo rƣợu với chiếc ly. Ông rót từ tốn để nhìn rõ

ngọn rƣợu vun cao thành hột cƣờm, lung linh nhƣ

những cánh cò trắng trên đồng nƣớc. Dƣới kia là

cánh đồng bông điển điển vàng rực. Mắt ông mờ

đi thấy mình đang đong đƣa trên cánh cò bay

thẳng về phía đồng nƣớc. Những cánh cò mang

theo mùi hƣơng cau thơm lựng đất trời.■

(7/2009)


Về Làng

____________________________

“Derrière chaque l’homme,

il y a un enfant”

Angel. V

Ông Xang gắng sức đạp liền mấy chục cái

chiếc xe mới chịu nổ. Nó bật rung lên, ho lạch

cạch nhƣ ngƣời bị hen suyễn, còn ông thì gần đứt

hơi. Chỉ cần thêm mấy cái đạp nữa có thể ông sẽ

khuỵu xuống. Ông đã già. Chiếc xe cũng già. Nó

già gấp mấy lần con chó nhà ông đã rụng lông xơ

xác, vảy tróc lên từng mảng ghẻ lở màu phân trâu.

Ông thở hắt ra rồi tự nhủ “dù gì cũng phải cố đƣa

ông bạn già về làng một chuyến sau nhiều năm xa

cách, nhƣ một bổn phận không thể cƣỡng chống”.

Nhƣng ông bạn Việt kiều hình nhƣ không

nhìn thấy cảnh này, đang ngó nghiêng nhìn trời

ngắm đất. Mãi đến khi chiếc xe hắng giọng ho

khùng khục liên hồi thì ông mới quay lại hỏi

“đƣợc chƣa” rồi thản nhiên dạng chân ngồi lên sau

yên cƣời hềnh hệch: “Ôi con ngựa già của chúa


Trịnh. Con ngựa mới thật đáng yêu!”. Tiếng máy

nổ át tiếng nói, ông Xang không nghe gì, chỉ có

mảng khói đen khét lẹt phụt ra sau nhƣ cố lấy sức

dƣớn tới một cách khó nhọc. Ông bạn Việt kiều

cƣời hể hả: “Mấy chục năm về làng đƣợc đi xe ông

nhƣ lý trƣởng ngày xƣa cỡi ngựa, ông hỉ?”. Ông

Xang nghe tiếng đƣợc tiếng mất: “Chịu khó ngồi,

nửa tiếng nữa tới làng”.

Làng của hai ông là xóm nhỏ nằm bên tả

ngạn khúc sông uốn hình vòng cung trƣớc khi

chảy xuôi ra biển, bên này là con đƣờng chạy song

song với kênh dẫn nƣớc nối đồng bằng với các

vùng núi phía tây. Trƣớc, cái làng ấy nổi tiếng

giàu có nhờ ruộng đất phì nhiêu; nổi tiếng đá gà và

và xóc dĩa kéo dài từ tết cho đến giáp mùa lúa

tháng Ba. Con gái trong làng đẹp bởi nƣớc da

trắng, mắt đen láy nhƣng khổ nỗi mông to nhƣ đít

trâu cày, hai bàn chân thì bè ra nhƣ chân vịt. Mông

to và chân bè vì những gánh lúa đè nặng lên đôi

vai trên những bờ ruộng khấp khểnh, trơn lầy. Các

cô ít ai ra khỏi làng, chẳng mấy ngƣời đƣợc học

hành tử tế, cao lắm cũng chỉ hết bậc tiểu học để

làm con tính, viết thƣ tình rồi lấy chồng đẻ con.

Cuộc đời cứ vậy lặng lẽ trôi qua, không ai bận

tâm, thắc mắc này nọ.

Cả hai, ông Xang và ông Tĩa Việt kiều đều

xa làng khá lâu. Sau chiến tranh, một ngƣời lên

thành phố kiếm sống và sống cũng tạm ổn; ngƣời

kia lên thuyền vƣợt trùng dƣơng và mang quốc

tịch khác. Hai cảnh đời khác nhau, nhƣng vì tình


thân từ tấm bé nên mỗi khi hai ngƣời gặp nhau, từ

thời trai trẻ cho chí tuổi già, thƣờng bên cạnh nhau

nhƣ hình với bóng.

Lần này ông Tĩa về nƣớc sau gần ba mƣơi

năm không hề biết đến mùi nƣớc mắm, cá kho

năm bảy lửa và khói bếp nên thấy cái gì cũng lạ,

ăn cái gì cũng ngon, hệt đứa con nít mới lớn. Tâm

trạng ấy chỉ lấp ló trong đầu ông Xang nhƣ đốm

đỏ đầu cây nhang nhìn thấy từ xa, rất xa. Ngƣợc

lại, ông Tĩa thì luôn háo hức, hồi hộp, chờ đợi...

rồi nó bật rên nho nhỏ khi hai ông nằm chung trên

chiếc giƣờng chỉ có chiếc chiếu trên tấm vạt tre:

“Mai mình về thăm làng, hẻ. Cũng sắp tết rồi”.

Ông Xang gạt chân bạn đang gát ngang qua bụng:

“Còn ai đâu!”. Ông Tĩa chồm lên, thì thào: “Còn

chớ sao không. Lùm tre, đọt dừa, đồng làng, con

mƣơng... với cô Hai Khảnh”. Ông Xang thở dài:

“Tôi cũng không nhớ nữa. Còn sống thì chắc cũng

phệu phạo, răng rụng hết rồi”.

Chiếc đèn ngủ trên vách tỏa chút ánh sáng

nhòa nhạt. Mọi vật đều lờ mờ. Tâm trí ông Xang

cũng lờ mờ về hình ảnh cô Hai Khảnh. Ông không

thể hình dung nổi cô Hai ra sao. Không nhớ nổi.

Lâu quá rồi, xa quá rồi. Nhƣng ông Tĩa chắc nhớ

rõ. Không nhớ sao lại nhắc đến? Mà nhớ là phải.

Hai ngƣời đã có tình ý từ hồi học septième classe.

Hồi đó chắc cô cũng đã phát mã, gò ngực mây

mẩy, nƣớc da trắng nhƣ trứng gà bóc vỏ khiến anh

học trò Tĩa ngây ngất? Khuôn mặt đó, cặp mắt đó

hẳn ông Tĩa lƣu giữ mạnh mẽ trong đầu hơn bất kỳ


ai. Về nƣớc nhớ làng. Về làng bỗng nhớ ngƣời yêu

trong mộng đã mốc meo từ kiếp nào. Nhƣng chút

bụi mốc ấy bỗng sáng lóa, trơn tru, mới mẻ đến bất

ngờ. Hai ông bạn già tuổi quá bảy mƣơi tự dƣng

thấy lòng cồn cào nỗi nhớ bâng quơ, mỗi ngƣời

nhớ về một chốn, một kiểu khác nhau.

Giờ thì hai ông bạn già đang trên đƣờng về

làng với chiếc xe máy cũ kỹ, thỉnh thoảng ho khan

của ngƣời bị bệnh hen suyễn mãn tính.

Xe ra khỏi thành phố non cây số, bất ngờ

ông Tĩa bấm vào hông bạn.

-Dừng, dừng lại!

Ông Xang ngó lui làm chiếc xe lạng đi, suýt

đâm bổ sang lề bên kia.

-Chi vậy, bộ mắc tiểu hả?

-Không, dừng lại. Mình nhớ...

Ông Xang đạp thắng. Chiếc xe khi đứng

yên cũng khốn khó nhƣ khi nổ máy lao tới. Ông

bạn già ngoái chân ra sau bƣớc xuống, đứng chống

nạnh ngó ra hƣớng bấc:

-Ngôi miếu chỗ này đâu rổi nhẻ? Rõ ràng

hồi nằm miếu tọa vị trên khu đất này mà?

-Ngôi miếu thờ thành hoàng?

-Đúng. Xƣa kêu miếu Cây Da.

-Phía trên kia, non cây số; nhƣng nó biến

mất rồi, biến từ khuya!

-Sao vậy? Bão sập, lũ nƣớc cuốn trôi?

Ông Xang xa xăm.

-Bão lũ con khỉ gì. Hồi vô hợp tác xã, mấy

ông cán bộ kêu “không có thần thánh gì sất, mê tín


dị đoan. Phá đi để làm sân kho, phải duy vật, phải

biến nó làm ra của cải chớ không để chình ình ra

đó, choáng đất...”.

-Trời đất, không có ngƣời tiên phong mở

đất lập làng thì làm gì có chốn này. Một thẻo đất

nhỏ để phụng tự ngƣời có công mở đất mà kêu dị

đoan với mê tín!

-Thôi đi. Công trạng coi nhƣ đã hoàn mãn.

Giờ thì qua chƣơng khác, phải làm ra của cải.

Nghe nói hồi đó mấy lăng tẩm, đền miếu ngoài cố

đô còn bị phá huống chi ngôi miếu nhỏ này. Lên

xe ông bạn, trƣa rồi – ông Xang nói nhƣ ra lệnh.

Chiếc xe khốn khổ rên lên rồi lấy hết sức

bình sinh dƣớn tới, lẫm chẫm giống đứa trẻ mới

tập đi. Nó loạng choạng không hẳn vì sức nặng

của ông bạn ngồi sau mà đơn giản nó quá cũ kỹ,

rệu rã chỉ năm thì mƣời họa mới lôi ra dùng; nhƣ

bữa nay nó lấy hết hơi tàn lực kiệt để đƣa hai

ngƣời về làng, nhƣ một cách trả đền ơn nghĩa cho

những tấm lòng thiết tha đến cố hƣơng. Ông Xang

có cảm giác mắc cỡ với bạn vì sự chậm chạp, ọc

ạch. Nhƣng ông Tĩa thì không thấy thế, sự chậm

chạp kia giúp ông có đủ thời gian quan sát mọi vật

chung quanh. Đó là dòng nƣớc trong xanh từ đập

chắn ngang khúc sông lớn đƣa về. Nƣớc len vào

các chân ruộng đang thì con gái. Mùi thơm nhẹ

của cây cỏ, đất bùn phảng phất trong gió hiu chút

nắng buổi sáng. “Giá có chút khói đốt đồng” ông

nghĩ thầm trong đầu. Thứ khói đó chỉ có ở các

làng quê trong nƣớc, lừng lựng thơm nhƣ một loại


nƣớc hoa khác biệt với thế giới cơ khí, nhôm

nhựa! Chỗ ông ở thỉnh thoảng vẫn có khói, nhƣng

đó là những đám khói cuồn cuộn trong các vụ cháy

rừng. Khói mù mịt, nồng nặc đến ngạt thở, co giò

chạy thục mạng, lên xe phóng nhƣ tên bắn; loại

khói của nỗi hoảng loạn khi chúng men tới sát mép

rìa khu thị trấn. Dễ đến ba bốn lần ông hít phải thứ

khói ấy với nỗi sợ hãi mình sẽ bị thiêu cháy tức

khắc!

Phía trƣớc, ông Xang bất ngờ đƣa cánh tay

khẳng khiu ra và bất ngờ ngoặc sang trái để rẽ vào

đoạn đƣờng trải sỏi đỏ hỏn. Ông Tĩa chồm tới:

-Đi đâu vậy, cua vào đây làm gì?

-Thì vào làng mà – Ông Xang trả lời.

-Làng? Làng mình nay giàu thế sao? Cả

một dãy nhà lầu kia dân làng xây?

-Không. Khu công nghiệp tiểu thủ công

nghiệp đó.

-Hồi xƣa chỗ này là đồng lúa phì nhiêu, sao

tự dƣng đi làm khu công nghiệp?

-Không biết. Ở trên ấy. Họ nói công nghiệp

hóa hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn mà!

-Ôi trời! – Ông Tĩa kêu lên nức nở nhƣ

chính mắt mình nhìn thấy ông bạn bị chôn lấp bên

dƣới lớp cát nền khu công nghiệp.

-Lạ thiệt – Ông Tĩa tiếp tục rên.

-Có gì mà kêu lạ. Rất bình thƣờng. Ruộng

đất của nhà nƣớc, họ muốn làm gì thì làm, nông

dân đâu có quyền kêu ca. Cả ngàn mẫu ruộng tƣơi

tốt bỗng dƣng lấp trọi, rồi đƣa cho thằng giàu làm


cái sân banh, đánh trái gì trăng trắng nhƣ trứng vịt

đấy.

- Bố siệt!

-Gì? – Ông Xang ngoái lui hỏi.

Ông Tĩa không trả lời, cảm thấy ngƣa ngứa

bên mang tai.

Phải khó khăn lắm hai ông bạn già mới hỏi

thăm đƣợc nhà bà Hai Khảnh.

Đó là căn nhà ngói cũ kỹ, xây theo kiểu chữ

đinh nằm khuất sau mấy hàng cau, bƣởi... Trên

khoảng sân hẹp lèo tèo mấy chậu cây cảnh cành lá

xác xơ, hình nhƣ chẳng mấy khi đƣợc chăm sóc.

Xe dựng bìa sân. Con chó từ trong nhà nhảy xồ ra

sủa từng tràng dài nhƣ muốn xua đuổi hai ngƣời

khách lạ. Lát sau ngƣời đàn ông có chòm râu bạc

quăn queo, ở trần từ sau bếp bƣớc tới, tay còn nắm

cây rựa cán dài:

-Hai ông hỏi ai?

-Dạ chúng tôi là bạn cũ của chị Hai. Chúng

tôi học chung lớp từ hồi nhỏ. Mấy chục năm... –

Ông Xang tiếp tục kể lể dông dài. Ngƣời đàn ông

vừa nghe thỉnh thoảng lại lắc đầu nửa nhƣ tin nhƣ

ngờ:

-Chết rồi. Chết năm ngoái. Bị tăng xông.

Ông Tĩa chƣng hửng, quay mặt đi trong khi

ông Xang còn kịp thốt ra một câu không biết để an

ủi ngƣời chồng góa vợ hay an ủi ông bạn già luôn

bao phủ quanh ngƣời một thứ mùi hăng hăng, chua

chua của loại bánh mì kẹp thịt ở xứ lạnh:


-Tội nghiệp.

Chủ nhà dựng cây rựa vào tấm phên liếp:

-Mời hai ông vào trong này – Nói vừa chỉ

tay vào nhà.

Đúng là loại nhà không có bóng dáng phụ

nữ, ông Tĩa thầm nghĩ trong đầu, nhìn quanh. Mọi

thứ đều lộn xộn, đặt ở những vị trí không mấy

thích hợp: Cây chổi dựng ngay cửa đi, phích nƣớc

đặt dƣới nền xi măng, bó rau đã héo nằm chỏng

chơ gần bậu cửa... Tất cả nhƣ muốn kêu lên rằng

“chúng tôi cô đơn”.

Bỏ mặc ông Xang hỏi han này nọ với chủ

nhà, ông Tĩa đứng dậy vừa nói vừa bƣớc tới bàn

thờ nằm khuất trong góc tối “ Xin phép anh tôi

thắp chị Hai cây nhang”, nói và đứng bật lên, bƣớc

tới.

Chị Hai đang ngồi trong khung kính, trƣớc

mặt ông Tĩa. Trên bàn có nải chuối chín rục lặng lẽ

trên cỗ bồng, bát nhang cắm đầy chân màu son và

hai cây đèn sáp hai bên cháy phân nửa còn đọng

lại những dây sáp thòng thòng nhƣ những giọt

nƣớc mắt chƣa khô. Ông Tĩa cảm thấy bùi ngùi khi

nhìn lên bức chân dung ngƣời quá cố: Chị Hai mặc

áo nhung đen quần trắng, chân vắt chéo trên chiếc

đẩu có vai tựa, bên cạnh là chiếc bàn con có lọ hoa

và bình trà cùng chén tách. Chị Hai xƣơng xẩu,

môi đƣợc tô đỏ, chân mày vẽ cong cố nở nụ cƣời

với ai đó trƣớc mặt nhƣng không tƣơi. Duy nhất có

đôi mắt vẫn còn giữ đƣợc vẻ sắc sảo ngày nào. Đôi

mắt ấy đã nới với ông bao điều giờ bị đóng cứng


trong khung kính với cái nhìn xa xăm, khiến ông

nhớ lại những năm tháng cũ, có lần nhìn thấy cô

Hai đứng bên góc rào với tay hái những lá mồng

tơi, bồ ngót. Bàn tay trắng thon lƣớt trên những

phiến lá màu lục diệp. Cô dƣớn lên, mông nhƣ

phình ra đỡ bộ ngực căng tròn, làm điểm tựa cho

đôi tay thoăn thoắt. Ông ngắm mãi, ngắm mãi...

Giờ này cô Khảnh không còn tồn tại trên

thế gian này, nhƣng trong tận cùng tiềm thức ông

vẫn nhìn thấy rất rõ những ngón tay búp thon,

chiếc mông tròn căng. Và rồi ông ao ƣớc giá nhƣ

ngay lúc này có nồi canh tập tàng mồng tơi, bồ

ngót, sẽ không ngại ngùng vừa ăn vừa nhìn cô

trong khung kính.

Ông Tĩa đứng thật lâu, lâm râm cầu khấn

thật lâu khiến ông bạn già bên ngoài chột dạ, ái

ngại. Nhƣng với ông thì chẳng hề chi. Ông chƣa

làm gì lỗi đạo, chỉ muốn nói với ngƣời đang ngồi

bên trong khung kính rằng ông về thăm với tất cả

lòng thành. Tiếc là không đƣợc gặp nhau để nhắc

lại những chuyện cũ, những chuyện rất vu vơ của

thời trai trẻ: Nói với nhau bằng ánh mắt, giữ trong

nhau bằng những nhịp tim đập thình thịch của thứ

mặc cảm phạm tội bị câu thúc bỡi lễ giáo, gia

phong . Chỉ có vậy. Một chút xíu thôi, nhƣng nhớ

đời.

Ông Tĩa quay ra. Ánh mắt hình nhƣ ẩn một

chút lạ. Ông ngồi xuống đỡ tách trà nguội ngắt từ

tay chủ nhà.


-Cảm ơn hai ông. Nhà tôi đơn chiếc. Lũ nhỏ

đi làm ăn xa, ở mỗi đứa một nơi, năm thì mƣời họa

mới về.

Chỉ với mấy câu ngắn ngủn đó cũng đủ vẽ

nên bức tranh về gia cảnh của ngƣời đàn ông vừa

mất vợ, cũng đủ để ông Tĩa và ông Xang chạnh

lòng.

Họ tiếp tục câu chuyện, hạ thấp giọng, bùi

ngùi an ủi, ngân ngấn cảm thông. Họ nói đủ

chuyện cho tới lúc nhƣ không còn chuyện gì để

nói nữa bèn đứng lên chào nhau. Ba ngƣời đàn ông

cùng bƣớc xuống thềm bằng những bƣớc chân

nặng nhẹ khác nhau.

Chiếc xe rên từng hồi dài nhƣ ngƣời hấp

hối, cọc cạch dƣớn tới đƣa hai ông già ra khỏi ngõ,

luồn vào truông tre tối thui.■


Mùa Tết

___________________________

Ông Hai Son đã già. Già lắm rồi. Ông một

mực không chịu đi, nhƣng con ông thì nói: Cha

vẫn còn sức khỏe nên đi một chuyến cho biết xứ

ngƣời. Xứ ngƣời và xứ ta thì có khác gì nhau? Ông

phân vân. Ông từ chối. Viện mọi lý lẽ để từ chối

chuyện trả hiếu của con cái. Cù cƣa qua lại mãi

trên dây nói, không xong. Ông chấp nhận thua

cuộc vì không đủ lý lẽ với chúng, cuối cùng đành

phải làm hộ chiếu, xin visa rồi leo lên máy bay.

Hàng trăm ngƣời lần lƣợt leo lên. Áo xống đủ kiểu

tây tàu, cà vạt, khăn choàng. Riêng ông độc nhất

một bộ bà ba, dép nhựa. Mọi ngƣời ngó ông mỉm

cƣời. Ông cũng nở nụ cƣời méo mó thu ngƣời ngồi

suốt mƣời mấy tiếng. Xuống sân bay, con ông nhìn

ông bằng ánh mắt khác, không nhƣ những ngƣời

nhìn ông lúc lên máy bay. Cái nhìn khác lạ, hình

nhƣ buồn, nhƣ không hài lòng...

Giờ thì ông ngồi đây một mình, ngồi chong

ngóc nhìn tuyết rơi trắng xóa bên ngoài khung

kính cửa sổ.


Hơn bốn năm rồi, ngày nào ông cũng ở nhà

một mình, loay hoay với mớ kỷ niệm cũ kỹ nơi

quê nhà, bởi xứ Xì-Tô này ông không có bạn,

chung quanh toàn ngƣời lạ, nói thứ ngôn ngữ lạ.

Mỗi lần giao tiếp chỉ thấy tội nghiệp cho đôi tay,

thân hình và đôi khi cả chân nữa. Luôn vặn vẹo,

luôn đƣa lên đƣa xuống, miệng há ra, môi vẩu lên,

tay chỉ chọt, chân hƣơ hƣơ nhƣ ngƣời động kinh.

Có khi ngƣời bản xứ cũng hiểu đôi chút, ông cũng

hiểu đôi chút qua những cái gật đầu theo cảm tính,

không mấy chắc chắn. Còn hai đứa cháu không

khác chi bọn họ: oong, hót quaa... ai đơn...Chịu.

Ông cháu mà y nhƣ ngƣời khác xứ.

Chuyện trò bằng chân tay khiến ông chán

ngấy, dẹp nỗi buồn sang một bên, lò dò bƣớc vào

nhà. Nhà trống trơn, càng buồn hơn. Đứng lên

ngồi xuống, rồi tựa cửa nhóng ra ngoài. Tuyết phủ

dày. Thẫn thờ bƣớc lại giá sách, lấy ra một cuốn,

giở vài trang. Cũng chữ a, chữ e, chữ h... nhƣng

ông không tài nào đọc đƣợc hiểu đƣợc, lòng buồn

xo. Xớ rớ một lúc, ông quay qua nói chuyện với bà

vợ đang ngồi trong khung kính. Ông nói nhiều

chuyện với bà, từ hồi chận trâu, tắm sông tới khi

lớn lên, nhìn nhau, lấy nhau... bao chuyện tân toan,

tấm mẳn ông thầm thì, lúc cao lúc thấp, nhƣng thật

ra chỉ mình ông nghe. Vợ ông cứ ngồi trong khung

kính ngó ông và nở nụ cƣời muôn thuở.

Có bữa chịu không thấu, dằn lòng đợi đến

chủ nhật, ông kêu vợ chồng thằng con ra ngồi trên

ghế sopha, trƣớc mặt mình:


-Cha nói thiệt. Quá đủ rồi, là chịu quá đủ

rồi. Hai đứa con mua vé cho cha về.

Thằng con trai:

-Bên nhà không còn ai nữa. Ba cứ thui thủi

một mình, tối lửa tắt đèn...

Con dâu thêm:

-Bên này có đủ mọi tiện nghi chăm sóc, kể

cả sức khỏe, cha lo gì.

Ông cáu:

-Thằng Quảng kêu bên nhà mình cha thui

thủi, nhƣng còn bà con hàng xóm, còn nói đƣợc,

còn nghe chuyện với nhau, chớ bên này cha thui

thủi coi bộ nặng hơn, y nhƣ ngƣời câm ra dấu vậy.

-Thôi cha, mặc áo ấm vào rồi cả nhà ra

ngoài pạac sƣởi nắng, ăn trƣa.

Ông cƣời rung lên, thiếu chút nữa là đứt

hơi:

-Đó đó... bên này chạy đi tìm nắng, còn ở

nhà nắng giàu vô kể. Nắng tràn xuống sân, chun

tọt vô nhà... đâu có mắc công tìm kiếm?

Đó cũng là câu nói cuối cùng rớt đánh đụi

xuống sàn nhà, giữa tiếng reo của hai đứa cháu:

ya...yaa... gâu pạac... yayaaa...

Cái gâu pạac của cháu và hai con ông là bãi

cỏ mút tầm mắt, là những đƣờng đi uốn lƣợn, cây

cối xanh um, bồn hoa, vòi nƣớc, là những bà đầm

nằm tênh hênh phơi nắng, trẻ con tung tăng chạy

nhảy. Ngó quanh quất chẳng thấy ai da vàng mũi

tẹt nhƣ mình, ngoại trừ cha con ông cháu đang

ngồi dƣới tán cây cổ thụ! Ông đƣa mắt nhìn một


vòng rồi nhìn lại chân tay mình, hình nhƣ còn bám

nặng mùi bùn phèn ở đâu đó, thoang thoảng, bắt

ông nhớ, nỗi nhớ mênh mông nhƣ đám mây trắng

đang bay qua trên đầu.

Bữa nay chỉ mới giữa tuần, có nghĩa là còn

ngồi đợi ba ngày nữa cha con ông cháu mới gặp

mặt nhau đông đủ, có nghĩa là ông còn phải đứng

nơi cửa sổ nhìn ra bên ngoài: những chiếc xe cố

sức trƣờn trên lớp tuyết giống con trùn bị ném lên

mặt đất, khó khăn, chậm chạp; hàng cây trƣớc nhà

trắng xóa in hệt những tảng bông gòn bám chặt,

giống nhƣ hồi nhỏ nhà ông bắn bông vải bằng cây

cung để kéo sợi, bám trắng ngƣời. Nhƣng những

mảng bông bám lên ngƣời chỉ cần đƣa tay phủi

nhẹ là sạch trơn. Còn màu trắng nơi quê ngƣời thì

nhếch nhác, ẩm ƣớt toàn một màu trắng lạnh lẽo,

tang tóc đến vô cùng.

Trời đất, xứ sở chi mà có mùa đông khắc

nghiệt, lạnh buốt; xứ sở chi mà mọi thứ đều không

giống quê nhà? Ông liếc lên tấm lịch móc trên

tƣờng. Lịch chỉ độc nhất có ngày tháng dƣơng,

không thấy một ô, một hàng ngày âm. Ông cố moi

óc, sắp xếp: 1/20 có nghĩa là ngày 20 tháng Giêng

lịch tây. Ông xòe hai tay ra đếm, cộng trừ. Vậy là

nhằm ngày mùng 6 tháng Chạp ta. “Cha mẹ ơi!”

ông kêu lên sắp tết rồi. Chỉ còn 17 ngày nữa sẽ đƣa

ông Táo. Đã năm cái tết qua đi ông không đƣợc

đƣa rƣớc ông Táo, không đƣợc đốt vàng mã cho

ông bà, ông Táo lên chầu Ngọc Hoàng cứ một bộ


quần áo cũ kỹ từ những năm trƣớc khi ông còn ở

quê, nay thì rách rƣới, tả tơi. Ở xứ Xì Tô này tìm

đâu ra vàng mã, tìm đâu ra bộ quần áo, cả miếng

cốm hộc đƣa ông Táo về Trời? Năm ngoái, bí quá,

nhớ quá ông loay hoay tìm giấy báo cũ ngồi cắt bộ

quần áo cho ông Táo, tìm hộp bút màu của cháu tô

vẽ lên. Những mảng màu xanh đỏ nhƣ bức tranh,

không phải loại tranh làng Hồ mà của ông tự chế,

lòe loẹt. Ông tự nhủ: miễn sao có bộ áo quần tƣơm

tất cho Táo công là đủ. Nửa đêm, ông lén ra sau

nhà để xe, bày chiếc bàn con đặt ba cây nến thay

nhang đèn, một dĩa chocola thay cốm, một chút

mứt chery thay riêm gừng... Đang lâm râm khấn

vái, thằng con bất ngờ xuất hiện, la lên giận dữ:

“Trời! Cha? Kiểu này thì cháy ga ra nhƣ chơi. Ở

xứ ngƣời mà cha chẳng hiểu gì cả? Táo tiếc gì, chỉ

vớ vẩn”. Ông giật mình ngó sững bộ mặt hằm hằm

của thằng con. Nó bị Tây hóa rồi, đâu còn là con

mình nữa. Ông thoáng nghĩ trong đầu và lẳng lặng

dẹp tất, lẳng lặng vào phòng. Buồn mà không biết

lấy ai chia sẻ cùng.

Ông nghĩ: không đƣa, không rƣớc, không

cúng bái bằng những lễ vật cụ thể thì cúng bái đƣa

rƣớc bằng tâm linh, bằng trí tƣởng tƣợng. Hoàn

cảnh mà, ông bà nào nỡ quở trách? Hăm ba tới ông

sẽ làm theo cách đó. Sắp tết rồi.

Phải, ở quê nhà đang là mùa tết. Cái mùa

thiệt lạ lùng. Mùa luôn làm ông xao xuyến dẫu cho

lúc hãy còn trẻ hay đã già. Bắt đầu là thứ gió

chƣớng mang chút hơi lạnh ngọt ngào nhuộm đầy


màu nắng vàng trải rộng nhƣ dãi lụa, bầu trời lúc

trong vắt lúc lơ thơ vài đám mây trắng vắt ngang

rồi bất ngờ âm u bất ngờ nắng, bất ngờ rớt chút

mƣa xuân; những hột mƣa chỉ đủ làm xoăn tí bụi

đƣờng thành những ô tròn bằng mút đũa. Rồi trong

vƣờn, sân nhà những bông vạn thọ bắt đầu nở lúp

búp và chỉ sau mƣơi hôm thôi là xòe ra rực rỡ.

Loại hoa này mới lạ, lâu tàn, đơm kín nhƣ mâm

xôi. Hèn chi ông bà đặt tên vạn thọ cũng phải.

Loại hoa ấy, cùng với đất trời làm sáng rực lên

một góc vƣờn. Bƣớm nữa. Bƣớm vờn quanh

những cánh hoa và đâu đó tiếng chim hót rộn ràng,

xoắn xít nhƣ bóng nắng muốn trói chúng lại rồi thả

tung lên trời cao.

Xâm xẩm thì tiếng chày giã cốm bắt đầu

nện thình thịch, hƣơng cốm mùa Giêng theo tiếng

chày bay lên, lan tỏa khắp các truông tre, thơm

lừng lựng. Tháng Chạp, bếp nhà nào cũng đỏ lửa.

Khói củi, khói than nồng nàn. Chảo riêm gừng sôi

lục sục. Những mảng đƣờng trắng bao lớp mỏng

miếng riêm nhƣ thể các cô gái thoa chút phấn làm

duyên... Tất cả những thứ đó, qua trí nhớ còm cõi

khiến ông nôn nao nhƣ thể mình là đứa trẻ nít chờ

ngóng mẹ mua bộ áo quần mới, giày dép mới.

Bốn mùa tết qua đi lặng lẽ nơi xứ ngƣời. Ai

cũng dửng dƣng với nó. Ngƣời bản xứ, không

cùng văn hóa, ngôn ngữ đã đành một lẽ. Đến cả

những lƣu dân nơi quê ngƣời cũng không có chút

thời gian hƣởng mùa tết! Ông bạn già tận tít Cali

năm ngoái gọi xuống: “Ngƣời đồng hƣơng thì


nhiều, cũng tết nhứt, bánh trái, chúc tụng... nhƣng

sao tui thấy nó lạt phèo”. Ông hỏi cớ sao lại lạt

phèo? Ông bạn già đáp: Không có mùa tết. Không

có không khí tết nhƣ quê nhà! Nói và ông thở đánh

xì và gát máy y nhƣ rằng đó là lời trăn trối với

ngƣời bạn chân tình.

Suốt cả tuần, Hai Son cứ loay hoay với mùa

tết của ông. Ông nhớ miếng thịt kho tàu, nhớ món

cải chua, củ kiệu tôm khô và xị rƣợu đế, những

lùm vạn thọ, cúc và lũ trẻ nít xúng xính áo mới,

bao lì xì màu đỏ tƣơi và cả câu hò mang mang tận

xóm dƣới... chúng quyện với mùi nhang khiến chỗ

nào cũng thơm ngan ngát.

Giá nhƣ có đôi cánh, ông sẽ bay lên, bay ra

khỏi xứ tuyết trắng xóa buồn thảm, bay về tận ngôi

làng bé nhỏ của mình ngay lập tức để hƣởng trọn

vẹn mùa tết ngọt ngào.■


Lên Non Hái Trái

____________________________

Nước trên cao chảy xuống ì ầm

Vượn bồng con lên non hái trái

(ca dao)

...ngày... tháng... năm...

Gửi anh,

Tính từ ngày xách va li lên tàu, đến nay

đúng hai tháng. Khoảng thời gian không dài không

ngắn, giữa núi rừng trùng điệp này, đủ để tôi mang

trái tim ra nghĩ về cách hành xử của mình và

không thể không giải bày với anh bằng những suy

nghĩ dài lê thê, với lòng mong mỏi anh và những

ngƣời thân yêu sẽ dần hiểu tôi.

Ngay từ lúc chọn nghề, cả ba mẹ, anh chị

đều cho tôi là một con điên. Bốn năm dùi mài,

thích thú với khoa sƣ phạm, bất ngờ gặp và quen

anh, tôi cứ nghĩ anh là ngƣời đồng cảm với tôi,

nhƣng khi thấy ánh mắt lúc tiễn lên tàu, tôi chợt

thấy anh lại ném về phía tôi một cái nhìn đầy nỗi

niềm và tuyệt vọng, cùng với sự bịn rịn của ngƣời

thân trên sân ga. Tôi không ƣa cảnh tƣợng đó,

mong cho còi tàu mau rúc lên và lăn bánh thật

nhanh để tránh những cảm giác lẫn lộn có thể sẽ


khiến tôi bỏ cuộc giữa chừng bỡi những sự vây

bủa định kiến khó hiểu.

Tàu lăn bánh. Đó là tín hiệu khởi đầu cho “

sự lập thân” của mình và là lúc tôi bĩnh tĩnh tự lật

ngửa mình ra, moi hết tim gan coi nó méo mó, trầy

trật ở chỗ nào? Trƣớc hết là cảm giác xốn xang,

nao nao khi phải rời xa nơi tôi sinh ra và lớn lên.

Một chút đau nhớn nhác giống nhƣ con chó con bị

bắt cho ngƣời lạ, đột ngột rời xa núm vú quen

thuộc trên bụng mẹ, rời xa hơi hớm bầy đàn, rên

ủng ẳng thảm thiết! Tôi cũng vậy, có điều tôi

không rên lên, nhƣng nhất định có chút buồn, nỗi

buồn cay xè của kẻ lần đầu xa nhà, xa mọi thứ

thân quen. Phút chạnh lòng, tôi giật mình thoáng

nghĩ, mình có vẻ nhƣ là con điên thật sự, thứ dở

hơi thực sự nhƣ tất cả mọi ngƣời, kể cả anh gán

cho. Nếu không, sao tôi lại chọn nghề này, trong

khi bạn bè cùng lứa, đứa thì vào y, đứa kiến trúc,

kinh tế... những ngành hái ra tiền, lại đƣợc hƣởng

thụ mọi tiện nghi trong thành phố? Còn tôi? Tôi đã

liên tục thổi tắt ngọn lửa hy vọng của mọi ngƣời,

từ cách chọn nghề đến kiểu chọn nơi đến? Rồi tôi

lại phản biện những định kiến sắp đặt kia: Tiền

bạc, tiện nghi là cái gì? Nó giải quyết đƣợc gì? Tôi

phân thân ra, vừa tra hỏi vừa loay hoay tìm kiếm

cách lý giải. Cùng một lúc, tôi vừa là quan tòa, vừa

là bị can đến nỗi đầu óc căng cứng mệt nhoài, theo

bánh sắt lăn rập rình trên đƣờng ray, rập rình cơn

gà gật gãy khúc, nhƣ lúc vô tình nhìn chiếc bánh


tráng nƣớng có cục mắm ruốc đỏ hỏn trên tay

ngƣời đàn bà ngồi bên cạnh, cứ vơi dần đi...

Tôi là kẻ đã lên tàu và đang lao tới, không

dừng lại đƣợc. Tôi xa dần và nhỏ dần trong mắt

mọi ngƣời.

Xuống sân ga, chẳng ai đón. Tủi thân. Lầm

lũi ra bến xe chen chúc trong chiếc xe đò chật

cứng, ì ạch non nửa ngày mới tới nơi. Lại tủi thân.

Niềm tủi phận cứ thế, cao thêm một chút, dày

thêm một ít. Rồi lại tự nhủ: “Thôi, sự đã rồi. Đã

lên tàu còn phân vân nỗi gì!”.


Viết tiếp...

Nơi tôi đến, anh không thể nào tƣởng tƣợng

nổi. “Thật kinh khủng!”. Đó là cảm giác đầu tiên

khi tôi nhìn thấy ngôi làng bé tẹo bị vây phủ giữa

đồi núi chập chùng. Tôi đã từng nhìn thấy núi rừng

dọc đƣờng lên Đà Lạt. Nhƣng núi rừng ở đó thì dễ

thƣơng, thơ mộng, còn chỗ này thì quạnh quẽ, đìu

hiu: Những con đƣờng đất đỏ dọc ngang, vài quán

tạp hóa, những con bò thản nhiên nằm giữa đƣờng.

Nhà sàn chen lẫn với nhà mái tôn tƣờng gạch làm

tôi ngẩn ngơ: Không gian văn hóa Tây nguyên bị

tróc vảy sao? Nhƣng tôi lại thích những bụi sắn,

giàn bầu và lũ heo kéo lê chiếc bụng sát đất nom

nhƣ nùi giẻ lau nhà... chen lẫn với cảnh tƣợng đó

là những ngƣời đàn bà cong ngƣời trên những

chiếc gùi nhô lên vài que củi, mụt măng, trái bắp...

Tất cả đều lắc lƣ theo bóng những ngƣời đàn ông

rựa vác vai, miệng ngậm ống vố thở khói phì phèo,


nhẩn nha đi phía trƣớc, khiến tôi liên tƣởng đến

ống khói con tàu đƣa tôi đến tận chốn này; trong

khi đám trẻ con thì mình trần, mốc cời, tóc hoe

vàng nom rất lạ mắt.

Khi thấy tôi, lũ trẻ nhìn ngơ ngác, còn cha

mẹ chúng thì mở tròn mắt, tò mò vì sự xuất hiện

đột ngột của một cô gái lạ giữa chốn “thâm sơn

cùng cốc” này. Tôi hỏi thăm ngƣời thanh niên

đƣờng tới trƣờng. Anh ta reo lên và nói câu gì đó

bằng tiếng dân tộc tôi không hiểu. Sau đó lại khum

tay lên miệng hú một tiếng dài làm tôi hết hồn,

nhƣ thể mình sắp bị đƣa lên giàn hỏa vậy. Lát sau,

mọi ngƣời lục tục kéo ra đƣờng, tiến về phía dãy

nhà sàn dài. Ngƣời thanh niên đƣa tôi nhập vào

đám đông. Tới lúc đó, tôi mới kịp quan sát: Anh ta

cao lớn, vạm vỡ, da màu đồng thau, mái tóc bềnh

bồng nhƣ nghệ sĩ trong dàn nhạc Jazz. Tôi lí nhí

nói mấy tiếng cảm ơn và đƣa tay ra để anh ta dắt,

trèo lên nhà sàn nối với khúc cây khất từng nấc,

không mấy dễ dàng. Lát sau ba thầy cô giáo xuất

hiện. Một vài ngƣời còn mang theo nải chuối, thu

đủ và vài loại trái rừng màu đỏ chót. Ché rƣợu có

mặt ngay giữa sàn cùng lúc với bếp lửa nổi lên.

Cuộc tiếp đón mộc mạc, chân thành làm tôi cảm

động thực sự. Họ xoăn xít hỏi han, giải thích, an

ủi... khiến tôi đỡ quạnh lòng đôi chút. Ông trƣởng

buôn, rồi tới lƣợt ông xã trƣởng kéo cần rƣợu đƣa

về phía tôi bằng ánh mắt sáng rỡ. Có lẽ, một chút

rƣợu ấy khiến tôi đủ tỉnh táo để xách va li theo các

đồng nghiệp về trƣờng.


Đi bộ non cây số, cô giáo tên Hài chỉ tay về

phía dãy nhà sau ngọn đồi kín lá: “Trƣờng đấy.

Thầy cô ở ngay tại trƣờng, trong một phòng học.

Rồi em sẽ thấy...”. Chị Hài bỏ lửng câu nói. Tôi

giật mình khi nghe nói thầy cô ở cùng phòng và

lầm lũi bƣớc theo mọi ngƣời một cách nặng nề,

cuốn theo cảnh “thầy cô ở chung phòng” cứ trƣơng

phình dần trong đầu!

Anh có thể tƣởng tƣợng nổi không? Đến

trƣờng, suýt nữa tôi bật thành tiếng. Gọi là trƣờng

học, nhƣng giống nhƣ một trại chăn nuôi bị bỏ

hoang. Một dãy nhà lợp tôn, mái ễnh cong; tƣờng

thì sứt sẹo đầy những vết tróc lở khiến tôi liên

tƣởng ngay đến những ngôi trƣờng khang trang ở

thành phố, đến những công sở cao ngất ngƣởng,

lộng lẫy. Tâm trạng nặng nề ấy khiến chị Hài

tƣởng tôi mệt vì đƣờng xa, xô liếp cửa phòng tập

thể nhỏ nhẹ: “Em nằm nghỉ chút rồi ăn cơm”.

Tôi đặt chiếc va li xuống nền đất nện láng

tƣng và bắt đầu quan sát: Nửa bên này dành cho

các cô, rộng hơn và đƣợc chắn kín bằng tấm cót

mò o nẹp dày. Bên kia là phòng ông Thắng, phụ

trách trƣờng, có cửa đi riêng. Tấm cót vẫn nguyên

vẹn, không hề thấy lỗ thủng, chứng tỏ mọi ngƣời

đều sống nghiêm túc khiến tôi có thêm chút an

tâm. Chiếc bàn học trò duy nhất giữa phòng nữ,

hai bên là hai băng ghế gỗ vừa là chỗ soạn bài, tiếp

khách, vừa làm nơi ăn uống. Phía trong là tấm vải

hoa giăng ngang, có lẽ là chỗ ngủ. Giá sách vở

đƣợc đặt trên những mảnh gỗ ghép gắn vào tƣờng,


phía đối diện 4 ly thủy tinh đứng ôm phích nƣớc

màu xanh da trời. Mọi thứ đều lỏng chỏng, lẻ loi,

xa lạ khiến tim tôi đập loạn xạ, nhƣ thể đang ở trại

lao cải! Anh biết không, lúc chị Hài trở lên nhìn

thấy vẻ mặt dàu dàu liền ôm choàng vai an ủi:

“Rồi em sẽ quen, sẽ vui. Hồi mới lên chị cũng vậy,

suýt ngã nhào xuống đất! Vào thay áo quần, rửa

mặt, chị dọn cơm đây”. Tôi thẫn thờ vẹt tấm màn

chắn ngang căn phòng: Chiếc giƣờng gỗ và chiếc

chiếu hoa, bên trên là chiếc gối ôm và tấm mền

cùng màu vàng nhạt... Tôi chƣng hửng và nghĩ

mình sẽ không chịu đựng nổi nếu nằm quá ba đêm,

bởi thói quen nằm nệm từ thuở bé. Tôi lúng túng

thật sự, loay hoay với những ý nghĩ lộn xộn cùng

cảm giác lạnh lẽo bắt đầu sƣng tấy lên. Tôi thừ

ngƣời ra, nƣớc mắt chảy dài...

Hồi còn ở nhà, những đêm trời trở lạnh tôi

thƣờng chui qua giƣờng chị Nga tìm chút hơi ấm

từ ngƣời chị choàng lên. Còn nơi này, đêm đầu

tiên mới kinh khủng làm sao! Phần xa nhà, phần

khí núi lạnh tôi không tài nào ngủ đƣợc. Mắt mở

thao láo nhìn bóng đêm, tai dỏng lên nghe ngóng

mọi tiếng động chung quanh: Tiếng côn trùng rả

rích nhƣ giàn bát âm đám tang; tiếng chim đêm

vang lên đột ngột xé toạt màn đêm; tiếng lộc cộc

đâu đó quanh nhà nhƣ kẻ trộm tìm cách cạy cửa.

Tôi điếng ngƣời, cong riết rồi quơ tay ôm chị

Ngân nhƣ đứa bé chui rúc vào lòng mẹ vì sợ hãi.

Lúc ấy, nếu anh một mình ở đây, tôi chắc anh cũng

có cảm giác giống tôi: Sợ hãi! Tôi cố gắng chống


chọi, tới sáng thì mệt bơ phờ. Tôi phân vân: Mình

sai lầm thật sao?


Anh này,

Công việc của anh thế nào rồi, hy vọng anh

sẽ thành ông chủ nhỏ. Lúc đó không chắc anh sẽ

nhận ra tôi, cô giáo lạc loài đâu đó giữa chốn đèo

heo hút gió này? Nhận thƣ anh, tôi cứ ngỡ anh sẽ

kể chuyện phố phƣờng, cái mà tôi đang thiếu lúc

này. Chẳng dè, anh toàn an ủi và trách móc nhẹ

nhàng khiến tôi không biết nên buồn hay vui?

Nhƣng tôi đã nói với anh rồi, tôi là kẻ đã lên tàu,

đang dấn thân vào mục tiêu tôi chọn lựa, tuy

không to tát, ghê gớm gì nhƣng cũng là sự chọn

lựa đúng đắn của riêng tôi với lũ trẻ vùng núi non

cách trở. Ở một góc nhìn nào đó, có khi lại là một

sứ mệnh cao cả, nên những an ủi của anh cũng

đồng nghĩa với sự “báng bổ” đấy (sic), đừng căng

cứng nữa.

Anh có thể tƣởng tƣợng nổi không? Trƣờng

không có giếng nƣớc, phải ra suối mang về. Tôi

hào hứng tham gia nhƣ thể một trò chơi mới mẻ:

Ông Thắng thì đèo hai xô nƣớc sau yên xe. Còn tụi

này thì học cách gùi của phụ nữ miền núi. Xô nƣớc

lắc lƣ càng đè nặng hai vai. Ba cô gái bƣớc chậm

trong rừng chiều. Cảnh tƣợng thật lộng lẫy huy

hoàng nhuốn màu lãng mạn trong chút nắng quái

lơ lửng trên đầu. Những giọt nƣớc rơi trên đƣờng

đi, thấm nhanh vào lớp bụi bũn khiến tôi nghĩ đến


những chiếc lông ngỗng thời huyền sử. Nhƣng

những chiếc lông ngỗng kia có chàng Trọng Thủy

nặng tình phi ngựa đuổi theo, còn những giọt nƣớc

lẻ loi, cô đơn mau chóng tan biến dƣới lớp đất, chỉ

còn những vệt đỏ bầm xoăn lại. Dấu nƣớc nhanh

chóng tan đi, anh hiểu không?

Nƣớc mang về chỉ dùng cho nấu nƣớng.

Tắm giặt phải ra suối cách đó gần cây số. Chuyện

tắm của tụi tôi luôn là nỗi khổ tâm: Cứ để nguyên

áo quần nhảy tùm xuống suối, ngâm mình và kỳ

cọ. Khi áng chừng đã sạch “bụi trần” thì cả bọn

chui vào lùm cây thay đồ. Một ngƣời thay thì hai

ngƣời đứng canh. Lạ chƣa? Rất kỳ cục. Chị Hài

nháy mắt, nói phải làm vậy, vì đám thanh niên ở

đây lém lắm. Năm trƣớc, có lần chị và Ngân đang

thay quần áo, cả ngƣời cứ cảm thấy nhồn nhột nhƣ

bị vuốt ve, quay lui thì có ba anh chàng đang núp

trong bụi rậm nhìn sang. Chị Hài ré lên nhƣ bị rắn

cắn, chạy một mạch tới nhà ông trƣởng buôn. Ông

Thắng làm dữ với địa phƣơng... Nghe giọng kể

đều đều của chị Hài làm tôi bắt nổi da gà và luôn

bị ám ảnh mỗi khi cởi trút bộ quần áo ƣớt ra khỏi

thân thể giữa lùm cây không lấy gì làm an toàn.

Nhiều lúc đụng phải cành lá kêu lạt sạt, cứ ngỡ đó

là bàn tay thô nhám, càn rỡ của đàn ông chạm vào,

giật nẩy ngƣời!

... ngày... tháng... năm...

Anh,


Thƣ rồi anh viết “giận gì mà không thèm

viết một chữ”. Bụng dạ đâu mà giận? Chẳng là chủ

nhật trƣớc học sinh “rủ” các cô lên rẫy ăn bắp

nƣớng. Nghe nói bắp nƣớng, mắt chị Hài, chị

Ngân sáng lên, kích động sự tò mò nơi tôi. Với lại

định bụng, khi nào viết thật dài nhƣ kiểu mấy ông

nhà văn viết truyện rồi sẽ gửi, không muộn, vừa

thử lòng anh đang lú lấp đâu đó những hào nhoáng

phố phƣờng, cùng lúc coi lại đầu óc mình thật sự

định chuẩn chƣa!

Học trò nơi tôi dạy thật dễ thƣơng. Chúng

hiền lành, ngơ ngác nhƣ loài chim thú trong rừng,

nhƣng khổ nỗi chúng tới trƣờng lƣa thƣa, hiếm khi

đông đủ. Lúc đầu tôi thấy giận ghê gớm về sự lƣời

nhác, nhƣng hỏi kỹ mới hay: Học hành là chuyện

phụ. Đi rẫy, tuốt lúa, bẻ bắp, hái đậu... mới là

chính. Nói thế nào phụ huynh cũng không nghe.

Xem chừng thay đổi thói quen này không mấy dễ.

Bốn thầy cô hết chia nhau đến từng nhà giải thích,

lại bám ông xã trƣởng, buôn trƣởng kêu cứu. Có

lần ổng càu nhàu: “Chuyện đó tui đâu biết. Mà luật

pháp đâu cấm học sinh nghỉ học lên rẫy phụ cha

mẹ?”. Anh coi, ăn nói kiểu đó có kỳ cục không?

Thôi thì cũng phải ráng đợi hết mùa vụ bằng cách:

Thầy cô cũng xúm vào bẻ bắp, khiêng lúa... với

học trò. Mệt đứt hơi nhƣng kèm theo là cảm giác

lâng lâng khó tả nhƣ cảm giác cả đám đƣợc ngồi

trên chiếc đu quay, quay tít. Xong mùa, các em hí

hửng tới trƣờng, tay lủng lẳng chùm bắp tƣơi, bịch

ni lông đậu đỏ, con gà rừng... gọi là quà thầy cô,


trƣớc khi ngồi ngay ngắn trên bàn học. Lại phải

mất hơn tuần để làm quen với cái chúng thiếu. Rồi

đâu cũng vào đó, nghĩa là có nhiều đứa tiếp thu

khá nhanh...

Tháng trƣớc tụi này bàn với ông Thắng, rồi

kêu gọi cả trƣờng dựng một căn nhà nho nhỏ cho

các em ở xa, vì mùa mƣa sắp tới rồi, để chúng lội

bộ năm, mƣời cây số qua sông qua suối thật tội

nghiệp (mấy năm trƣớc đã có em bị nƣớc cuốn mất

đó). Cả buôn hƣởng ứng. Thầy cô cũng rìu rựa với

các em vào rừng, đốn cây, cắt tranh rồi ì ạch tha về

nhƣ đàn kiến tha chiếc lá to. Suốt bốn ngày chủ

nhật vào rừng, tôi để ý một điều là chúng chặt cây,

đẽo gọt thật giỏi, thật nhanh. Một thân cây tròn cỡ

thân ngƣời, loáng một cái đã vuông vức, láng

coóng. Tôi mới suy nghĩ, để làm đƣợc chuyện này,

với số tuổi còn nhỏ, tất nhiên do thói quen gắn với

rừng, nhƣng hơn hết là đầu óc biết tính toán, suy

nghĩ nữa chứ. Tôi áp dụng ngay vụ đẽo cây để

hƣớng dẫn các em cách giải một bài toán, làm một

bài văn cùng các môn học khác, không theo những

quy định bắt buộc: Bắt các em tự đặt câu hỏi và tự

tìm câu trả lời, nhƣ kiểu ngồi lột từng mao bắp cho

tới khi ló hột ra vậy. Lúc đầu, chúng thấy bối rối,

bẽn lẽn. Sau quen dần. Khó khăn qua đi. Qua đi và

thành công. Tôi mừng còn hơn bắt đƣợc hũ vàng,

bởi các em hứng thú hơn trong việc học, chúng tự

khám phá ra những điều thầy nêu lên, có khi cả

thầy và trò cùng tham gia một cách đồng đẳng,

nhƣ thể cùng học chung với nhau. May mà ba


tháng nay không có bóng dáng Phòng, Sở nào về

thanh tra. Chứ họ mà thấy kiểu dạy này chắc đuổi

tôi ra khỏi trƣờng ba mƣơi giây! Riêng tôi, tôi rất

hài lòng vì mình đã thành công, làm cho chúng

ham thích học tập hơn, ít vắng mặt hơn.

Mãi dông dài “thành tích” suýt nữa quên

chuyện này. Thiệt ngộ. Khá bất ngờ. Số là khi

quan sát các em khiêng cây, tôi mới để ý thấy

những vòng kiềng đen quanh cổ chúng, nổi đậm

đặc bên trên lớp mồ hôi nhễ nhại. Anh biết cái

vòng gì không? Vòng kiềng đất! Khi ra tới bờ

suối, tôi hỏi thằng Y Blin: “Em có thƣờng tắm

không?”. Nó hớn hở: “Dạ có, cô. Ngày nào em

cũng tắm”. Tôi hiểu ra kiểu tắm của chúng là nhảy

tòm xuống nƣớc, ngoi nhƣ rái cá rồi leo lên.

Chúng nhúng nƣớc đó mà. Tôi để bụng và chủ

nhật rồi lẳng lặng đèo chị Ngân ra chợ kêu ông thợ

cắt tóc, mua mấy cục xà bông thơm và dầu gội,

quay về lùa hết đám học sinh lớp tôi ra bờ suối, cắt

gọn theo kiểu húi cua, con gái thì cắt “bom bê”.

Tới đoạn lấy ráy tai, ông thợ cắt tóc kêu trời: “Tụi

bay nhét bùn vào lỗ tai chi dữ vậy?”. Chúng ngó

mặt nhau cƣời lỏn lẻn. Anh có thể tƣởng tƣợng nổi

không? Hăm bảy đứa, đủ cả năm tƣ cục bùn bằng

đầu đũa. Ông thợ cắt tóc sắp ngay ngắn trên miếng

lá ngái to rồi nói: “Tụi bay đem về cất làm kỷ

niệm!”. Hèn chi mỗi khi tôi gọi Y Lin thì ngay lập

tức thằng Y Blin đứng dậy, gọi Y Đoa thì Y Doãn

trả lời, mới mở miệng: H‟Ngung thì H‟Nhung

đứng lên làm rối tung cả lớp. Thiệt kinh khủng! Hễ


cắt xong đứa nào là tôi và chị Ngân lôi đi gội đầu,

lấy bọt đá ngay dƣới suối chà xát từ cổ tới gót

chân ngay. Lớp cáu ghét đó nếu không bị nƣớc

cuốn trôi, có thể gieo một rò cải nhỏ đó.

Cái vụ lùa đi cắt tóc, tắm gội lan sang các

lớp khác thiệt nhanh và không phải đợi thầy cô

nữa, chúng tự động vệ sinh. Tuần sau sạch sẽ hẳn.

Vui không?

... ngày... tháng... năm...

Mấy tuần nay không đụng tới cây bút, tờ

giấy chẳng phải không nhớ nhà, mà bởi hai tay

mỏi nhừ. Tôi cũng phải khiêng vác với mọi ngƣời

để dựng cho xong căn nhà. Chính xác hơn là nhờ

thanh niên địa phƣơng: Họ nhiệt tình đục đẽo,

dựng cột, tra ngàm... chẳng mấy chốc sƣờn nhà

cũng “sừng sững” phía sau trƣờng. Họ lại đánh

tranh, chẻ lạt rồi lợp, rồi trét vách. Tất cả đều một

tay bọn họ với ông Thắng. Mấy cô chỉ hậu cần.

Thoạt nghĩ cũng hơi giựt mình: Nếu không có mấy

anh trai làng phụ giúp thì không biết đến bao giờ

mới đƣợc nhìn thấy “ngôi nhà nhỏ lộng lẫy” giữa

khu rừng trống hoác này. Ngôi nhà nằm dƣới tán

cây da đá, có nhiều rễ phụ thọc xuống đất, tha hồ

chúng nô đùa. Nó chỉ cách trƣờng chừng vài chục

bƣớc chân. Tôi nói nhỏ với ông Thắng: “Hay tụi

em ra nhà mới còn các em ở với thầy?”. Ông

Thắng suỵt: “Tầm bậy, các cô ở ngoài đó thú dữ

vào bắt đi mất!”. Nghe nói “thú dữ” tôi xanh mặt,

còn chị Hài thì bĩu môi: “Thằng chả sợ mất hơi tụi


mình đó mà”. Tôi chợt hiểu, cƣời toe toét: “Thì chị

ƣng ổng đi. Ổng yêu chị quá mà?”. Chị Hài quay

mặt: “Chuyện!”. Vì không thấy đƣợc mặt khi chị

buông ra chữ “chuyện” cụt lủn, nên bí mật giữa hai

ngƣời vẫn cứ treo lơ lửng ở đâu đó.

Anh hãy nghe đây. Chuyện này rất nghiêm

túc: Khi nền nhà đã khô, vách đã cứng, mƣời bốn

em hớn hở về nhà mới. Tất nhiên là có bữa tiệc

nhỏ, cây nhà lá vƣờn. Và để tỏ lòng biết ơn địa

phƣơng, ông Thắng đi mời. Họ kéo đến đầy nhà,

còn mang theo ché rƣợu, con gà, miếng khô.

Đông, vui cứ nhƣ ngày hội. Nhƣng sự thể chỉ khép

lại tại chỗ này thì tròn trịa biết nhƣờng nào. Đằng

này, đêm cạn, tiệc tan, lúc mọi ngƣời lục tục ra về,

đến đầu hồi trƣờng, xế giếng nƣớc, bổng lù lù một

bóng ngƣời cao lớn. Hắn lên tiếng: “Cô đừng sợ.

Tôi là Y Blách. Xin gửi cô chiếc vòng”. Nói và

hắn dúi vào tay tôi chiếc vòng rồi chạy biến vào

bóng trăng trải rộng trƣớc mặt. Tôi tƣởng tƣợng

nhƣ đó là bức tƣợng đồng đen đang di chuyển.

Đêm dài, kéo theo những cảm giác dập

dềnh trộn lẫn: bồn chồn, lo lắng, sợ hãi, thích thú,

buồn tủi... Tất cả giống y chang những thứ trong

lẩu thập cẩm đun mạnh lửa, nhào lộn nhƣ xiếc.

Đêm dài vô cùng tận. Mắt lại mở trao tráo, hết

xoay qua rồi lăn lại khiến chị Ngân hỏi nhỏ: “Gì

vậy?”. Tôi giả bộ ú ớ nhƣ ngƣời mớ ngủ, nằm im.

Nằm im và cố moi trí nhớ về anh chàng hồi tối, Y

Blách, và lần tháo từng gút. Hắn vạm vỡ, bắp tay

cuồn cuộn, nƣớc da đồng thau, mái tóc bồng bềnh,


nhất là đôi mắt khi nhìn ai nhƣ hút hết ngƣời ấy

vào hai con ngƣơi. Nhớ rồi, tôi đã gặp anh ta lúc

mới đặt chân lên đất này. Anh ta đã nắm tay tôi dắt

lên cầu thang? Có lúc tôi cũng nghĩ bậy: Mang đặt

hắn vào trong công viên, giữ làm của riêng, thì hẳn

sẽ là một bức tƣợng tuyệt hảo để nhìn ngắm không

biết chán! Còn trong công việc, mỗi khi vung

chiếc rìu lên, cả ngƣời hắn cuộn lên những bắp thịt

nhƣ vận động viên thể hình, nhƣ phình to ra.

Những lúc đó tôi cứ sợ hắn sẽ nổ tung mất. Nhƣng

không phải vậy, chỉ có những thân gỗ là bị thu nhỏ

dần theo ý muốn thôi...

Sáng thức dậy nhƣ ngƣời bị ốm, mặt mũi

bơ phờ. Chiếc vòng tối qua tôi lén giấu vào đáy va

li, không biết tạo từ chất gì, nặng. Và cũng không

dám hé lộ ra. Chị Hài và Ngân mà biết đƣợc, chắc

tôi chết mất! Anh cũng biết rồi. Ở xứ này, một khi

ngƣời nam tặng vòng cho ngƣời nữ, sẽ đồng nghĩa

với sự bày tỏ tình cảm và xa hơn chút là lời cầu

hôn. Anh coi, có chết tôi không? Mà nếu trời đất

xui khiến, tôi ƣng hắn thì anh nghĩ sao?


Mấy ngày nay trời mƣa tầm tã. Nƣớc chảy

ầm ầm từ các con suối dồn về nhánh sông nhỏ phía

dƣới chân đồi, chảy cuồn cuộn, ngầu đỏ nom dễ sợ

nhƣ màu máu. Những ruộng bắp, mía ở thung lũng

phía trƣớc ngập lút trong biển nƣớc mênh mông.

Nƣớc cuồn cuộn. Học sinh nghỉ học gần hết, trừ

mƣời bốn em ở trong căn nhà tập thể. Chị Ngân


kêu năm nay mƣa sớm, nên củi đun nấu không

chuẩn bị sẵn. Vậy mà tụi nhỏ có sáng kiến, chờ

ngớt mƣa, chạy ra bìa rừng lôi củi ƣớt về rồi tháo

bớt vạt mò o trên giƣờng nằm, vừa nấu cơm, vừa

hong khô. Nhờ có đống củi ƣớt vừa khô hong tiếp

cho lớp khác nên tụi này không còn phải ngồi nhìn

nồi cơm sống. Anh thấy chúng nó có thông minh

không?

Tối lạnh thấu xƣơng. Ban ngày thì không

thấy mặt trời đâu cả, nhƣ thể đất trời dính liền lại

một cục. Ƣớc gì ngay bây giờ mƣa tạnh, mặt trời

ló lên để tôi có thể đứng trên đồi cao này ngóng về

phƣơng Nam, nơi có cha mẹ, anh chị và cả anh

nữa. Khối tròn đỏ ối đó sẽ từ từ nhô lên mỗi sáng

nhƣ quả cầu rực lửa nhớ mong, có lần làm tim tôi

thắt lại nỗi nhớ về chốn cũ, bạn bè. Giờ thì nó

chìm khuất sau lớp mây dày u ám. Gần Tết rồi.

Anh này, có kiểu mƣa chi mƣa lạ mƣa lùng

vậy? Mƣa suốt ngày đêm. Mƣa nhƣ cầm chĩnh mà

trút! Nƣớc ở nhánh sông dâng cao, tràn qua đƣờng,

gầm réo nhƣ muôn vạn thủy binh đi đánh Sơn

Tinh ngày xƣa. Mọi ngả đƣờng ra trung tâm xã

đều bị cắt đứt. Khu trƣờng học giờ nhƣ một ốc

đảo, thiệt dễ sợ! Gạo trong khạp bắt đầu khua sồn

sột rồi. Cả mƣời tám con ngƣời quay sang chế độ

cháo, ngày hai cữ. Để có thêm hƣơng vị thì trộn

thêm mì tôm vào cháo. Thầy trò sì sụp húp vừa

khen ngon hơn bát cháo hành Thị Nở, vừa nghe

mƣa đập ầm ầm trên mái. Vui đáo để.


Nƣớc chảy xiết, lém sân. Ông Thắng đội

mƣa, gom hết các em vào, chong đèn thức suốt

đêm để canh nƣớc. Chị Hài ôm chị Ngân khóc rấm

rức, nói: “Mƣa kiểu này chết mất!”. Chị Ngân nạt:

“Nói bậy”. Đám học trò ngồi chóc ngóc, thì thào

trên những chiếc bàn học kê khít... Không ai ngủ

đƣợc. Ông Thắng kêu: “Mọi ngƣời cố gắng nhắm

mắt để giữ sức. Có gì tôi gọi...”. Mặc cho ông

Thắng bồn chồn, mƣa vẫn tuôn, nƣớc vẫn tiếp tục

gầm siết. Tôi thiếp đi, để sáng ra ngồi ghi vội mấy

chữ này, nghe mƣa đổ mù trời đất vừa tả lại cơn

mƣa núi cho anh biết với...

...Nƣớc lên nhanh quá. Hết đƣờng ra trung

tâm xã rồi...

*

Hai ngày sau cơn lũ kinh hoàng, toán cứu

hộ mới tới đƣợc buôn H‟Leo. Có anh chàng thanh

niên bản địa xung phong hƣớng dẫn đoàn. Bùn đất

ngập tới thắt lƣng. Những thùng hàng nhƣ muốn

nhấn lút họ xuống tầng sâu của sình nhƣ cháo hồ

nhuyễn. Phải khó khăn lắm mới chuyển hết số

hàng lên đỉnh gò cao của buôn. Ba bên bốn bề là

cảnh tƣợng tan hoang. Họ dựng lều rồi vội vã chia

nhau đi tìm kiếm.... Suốt buổi lội trong bùn sình

nhƣng không tìm thấy đƣợc dấu vết nào của sự

sống. Ngƣời thanh niên, có vẻ nhƣ trƣởng toán,

buồn bã buột miệng: “Chẳng lẽ cả làng bị xóa

trắng rồi sao?”.


Chiều thấp dần. Họ quay lại nơi dựng lều.

Trên đƣờng đi, thu nhặt đƣợc vài mẫu quần áo,

chăn mùng quện chặt vào bùn, vƣớng trên những

cành cây nghiêng ngã theo chiều nƣớc cuốn. Qua

bãi sình, chỗ có mấy bụi gai móc ó đƣa cả bộ rễ

lên trời, họ phát hiện chiếc va li vùi sâu giữa lùm

rậm. Mọi ngƣời xắn xở dùng rựa, câu móc phát

sạch, lôi chiếc va li ra, tiếp tục mò trong lớp bùn

dày với hy vọng có thể tìm thấy ngƣời bị vùi lấp.

Nhƣng không có gì cả. Toàn bùn nhão nhoét. Bùn

sình bám lên tận cổ, mặt mũi họ...

...Dƣới ánh sáng leo lét của chiếc đèn bão,

toán cứu hộ hồi hộp nhìn chăm chú theo bàn tay

run rẩy của ngƣời trƣởng toán. Chiếc va li đƣợc

mở ra: một mớ quần áo lót và chai lọ của phụ nữ,

một chiếc vòng bằng đồng và cuốn sổ nhật ký.

Ngƣời thanh niên địa phƣơng mặt tái đi khi nhìn

thấy các đồ vật đƣợc bao bọc bỡi lớp bùn nhão.

Anh lặng lẽ cầm chiếc vòng đồng đƣa ra xa rồi

xích lại gần tầm mắt. Một ngƣời khác dùng nƣớc

đóng chai rửa sạch quyển sổ rồi trao cho ngƣời

trƣởng toán. Anh cẩn thận gỡ từng trang và bắt đầu

đọc cho mọi ngƣời cùng nghe. Ban đầu giọng còn

vang, càng về sau càng run rẩy, nhỏ dần, nhƣ

nghẹn lại. Nƣớc mắt anh chảy dài xuống má,

xuống cổ. Những tiếng sụt sịt nổi lên. Ngọn đèn

bão chao lắc không đủ sáng soi rõ mặt mọi ngƣời.

Đêm buông xuống thật sâu.■

(Tháng 5/2010)


Giấc Mơ

____________________________

Ba bức thƣ điện tử cách nhau ba ngày, cùng

một nội dung là những lời thăm hỏi vu vơ không

khiến ông phải bận tâm. Nhƣng đến thƣ thứ tƣ

cách thƣ trƣớc khoảng một tuần thì nội dung giống

chiếc đuôi con thằn lằn ngoay ngoáy trên vách

tƣờng rình mồi. Cái đuôi ấy lúc cong lên lúc lắc

qua lắc lại, vừa xa mà cũng vừa nhƣ tóm đƣợc con

mồi trong chiếc lƣỡi dài: “Chào ông, ông có nghĩ

rằng thời gian sẽ đẩy con người tới chốn âm u để

quên đi tất cả. Trí nhớ sẽ không còn nhạy bén như

hồi trẻ. Đi đứng khó khăn. Một vài thứ bệnh xuất

hiện… Hẳn nhiên người ta sẽ phải loay hoay với

những thứ đó, bận rộn suốt ngày với nó để không

còn thời gian mà nhớ…?”.


Ông phì cƣời. Có lẽ cô nàng nào đó đã

nhầm ông với một ngƣời nào khác. Rõ ràng cái địa

chỉ này ông chƣa hề quen, chƣa một lần tiếp xúc

qua bàn phím, nói chi đến chuyện nhớ quên?

Nhƣng mƣời ngày sau, trong inbox lại xuất hiện

cái địa chỉ xa lạ kia. Cố nén bực bội nhƣng cũng

vừa tò mò, ông mở ra: “In life, there are moments

when you miss someone so much that you feel like

you could only fulfill your dreams by holding that

person tight in your arms. Ngộ chƣa? Nhớ đến ai,

tƣơng tƣ ai đến nỗi phải ôm chặt ngƣời ta trong

giấc mơ? Một mối tình tan vỡ chăng? Hay là hoài

nhớ lại những ngày xuân xanh? Ông muốn gõ vài

chữ trả lời rằng, xin lỗi cô (bà) đã nhầm địa chỉ,

nhƣng ông không đụng vào ô reply, nghĩ bụng

một cô bé theo kiểu nhân vật trong các feuilletons

trƣớc kia thì cứ để mặc cho cô chìm đắm trong

những giấc mơ đẹp, không mất gì! Ông bỏ qua,

mở các thƣ khác và trả lời, và không còn nhớ gì

đến những giấc mơ của cô hay bà nào đó. Những

giấc mơ bay mờ dần, tan dần trƣớc màn hình kín

đặc những con chữ màu đen.

Ông lại chúi mũi vào công việc. Bàn phím

lại lóc cóc vang lên những âm thanh quen thuộc.

Viết đƣợc nửa trang thứ ba có chuông điện thoại

reo. Lại ngƣng công việc, lại phải nhấc ống nghe

áp lên lỗ tai:

-Tôi là Bằng, xin nghe.

-Thƣa ông tôi muốn nói chuyện với ông

một chút, có phiền lắm không ạ?


-Vâng, chị cứ nói, tôi nghe.

-Tôi là Mai, Ngọc Mai, ông còn nhớ không

ạ?

-Mai thì rất nhiều, nhƣng Ngọc Mai thì

cũng có vài ngƣời thân sơ. Chị có thể nói rõ hơn

chút đƣợc không? – Ông lúng túng với trí nhớ bắt

đầu lãng đãng của mình.

Đầu dây bên kia ngập ngừng một lát rồi nhỏ

nhẹ vang lên. Chất giọng mềm mƣợt tựa thảm cỏ

tỉa tót cẩn thận trƣớc sân vƣờn nhà ông.

-Đáng lẽ ra không nên làm ông bận rộn vì

một việc không đâu, nhƣng hôm qua, trong bữa

họp mặt đồng hƣơng, có ngƣời nhắc đến tên thầy

làm em nhớ những ngày còn ở trƣờng Lê Ngọc

Hân.

Ông giật mình. Trong số các nữ giáo sƣ

cùng trƣờng thời xƣa, hình nhƣ chỉ có Thanh Mai

và Lê Thị Mai một dạy pháp văn, một dạy triết.

Ngoài ra không còn Mai nào khác. Ông cố lục

tung mọi ngõ ngách trong đầu. Một loạt các đồng

nghiệp cũ hiện ra, nhƣng cái tên Ngọc Mai thì

chịu. Chẳng lẽ ông bắt đầu bƣớc vào vũng còm cõi

đến vậy sao. Hay cô ta dạy ở trƣờng tƣ thục nào đó

cùng thành phố. Mà tƣ thục thì có đến năm sáu

trƣờng, ông có quen ai đâu.

Ông nói với giọng không mấy tin tƣởng:

-Tôi dạy ở Lê Ngọc Hân chỉ có hai năm,

sau đó chuyển đi trƣờng khác. Không rõ cô có dạy

cùng thời gian với tôi ở đó không?


-Không thầy ơi. Em là học trò thầy lớp

11B3, phòng học ở cuối dãy hành lang lầu 1, xế

hành lang có cây bằng lăng vƣợt cao hơn balcon.

Giờ ra chơi tụi em hay vói tay níu hái những búp

hoa tím, có lần bị thầy bắt gặp và nhắc nhở một

câu nhớ đời: “Hoa thì đẹp đấy. Nhƣng các em thì

còn đẹp hơn gấp ngàn lần. Từ balcon tới mặt đất

có đến 4 mét. Phía dƣới không êm ái nhƣ tấm nệm

trong phòng ngủ có máy điều hoà đâu”. Thầy chỉ

nói có vậy rồi bỏ đi không thèm ngoái nhìn lại coi

coi lũ học trò có thôi đi trò nghịch ngợm nguy

hiểm kia không hay vẫn tiếp tục vói tay ra tận

những cành xa. Hôm qua chị bạn nhắc lại, chị Lan

làm thơ hay nhất lớp đấy, chắc thầy nhớ?

-Vâng, tôi nhớ cô Lan, tôi nhớ những năm

Lan và các bạn say mê làm tờ đặc san cuối năm

cho trƣờng.

-Dạ, giờ chị Lan không thành nhà thơ mà là

một doanh nhân tầm cỡ trong cộng đồng ở nơi đất

khách quê ngƣời này.

-Tôi cầu mong tất cả mọi ngƣời đều thành

đạt. Niềm hạnh phúc riêng tƣ của mỗi ngƣời là

nắm giữ đƣợc những mơ ƣớc có thật trong tay.

-Thầy có khoẻ không và hiện đang làm gì?

-Cảm ơn, có lúc khoẻ lúc không bởi tuổi già

cứ rập rình ngoài khung cửa, giống nhƣ khạp nƣớc

bị nứt. Bữa nay nƣớc rỉ ra một chút, mai một chút

cho tới khi cạn đáy coi nhƣ chấm dứt mọi món nợ

trần gian.


-Thầy luôn có lối ví von gây sự chú ý. Tụi

em nhớ thầy chính vì điểm này. Thầy luôn có sự

khác biệt đối với những thầy khác, khó nói, khó tả

chính xác. Xin lỗi thầy, giờ em có hẹn, em sẽ gặp

lại thầy. Chúc thầy…

Ông gác máy, ngã ngƣời ra thành ghế,

nhắm mắt làm một cuộc thanh lọc và tái hiện lần

hồi, bắt đầu từ buổi sáng cầm sự vụ lệnh đến trình

diện với bà hiệu trƣởng. Giờ phút đầu tiên cầm

viên phấn và đám nữ sinh xì xào bên dƣới… Một

khối trắng bềnh bồng trôi trong phòng học, không

phải là những con thiên nga giang đôi cánh trên

trời cao mà là những chùm bông gòn kết dính, rối

nùi bay lả tả trong không gian hẹp đến khó chịu.

Sự khó chịu kia có lần ông buộc miệng với bà hiệu

trƣởng: “Tôi không thể nào hiểu nổi ai đó ở bộ

Giáo dục lại đƣa ra ý tƣởng lập một trƣờng trung

học toàn nữ. Sự mất thăng bằng về giới tính trong

nhà trƣờng dễ dẫn đến những hậu quả tai hại về

học tập, sinh hoạt về vấn đề tâm sinh lý…”. Câu

tổng kết kinh nghiệm mới mẻ kia đƣợc phát đi từ

miệng anh thầy giáo non choẹt mặt mũi, non choẹt

tuổi nghề, đƣợc đón nhận bằng những ánh mắt trái

ngƣợc nhau và đều có ngầm ý cho rằng ông đang

nói trên vị trí của anh đồ gàn của nhiều thế kỷ

trƣớc còn sót lại. Nhƣng với ông, lúc đó hoàn toàn

chính xác đến từng ly mét. Một thầy giáo mới ra

trƣờng, tuổi tác so với học trò chỉ cách nhau năm

ba tuổi, có thể gọi là cùng thế hệ đã dẫn tới nhiều

hệ luỵ rất trẻ con.


Chất trẻ con đầu tiên ông đụng mặt là

những câu tấn công tình cảm vu vơ trên bảng,

đánh lừa ngƣời khác bằng cách viết tay trái. Thỉnh

thoảng lại nhìn thấy một cánh hoa dại bứt vội đâu

đó trên đƣờng tới trƣờng đặt trên bàn kèm theo

mảnh giấy “gửi đến thầy với trái tim tan nát”, một

tờ giấy pelure màu hồng sực nức nƣớc hoa và

những vệt nƣớc nhoè trên mặt giấy mà ông đoán

chắc là những giọt nƣớc từ chiếc vòi ngoài sân cỏ.

Nhƣng khủng khiếp hơn cả là khi ông giảng về

phong trào thơ mới ở Việt Nam. Hàng chục cánh

tay giơ lên, nhao nhao tranh luận, đặt những câu

hỏi phản biện nhƣ đùa nhƣ thật:

-Thƣa thầy, tại sao yêu là chết trong lòng

một ít? Vô lý, không yêu nhau thì thôi chớ chết chi

cho uổng? Sao ông Phan Khôi tự dƣng đặt tên bài

thơ là tình già, tình già khác tình trẻ chỗ nào, thầy?

Lại còn liếc nhau con mắt còn có đuôi, bộ nhƣ

đuôi chim đuôi gà hay kiểu tóc đuôi ngựa tụi con

gái thời nay? Ông Nguyễn Bính so sánh khập

khiễng: Nắng mưa là bệnh của trời/tương tư là

bệnh của tôi yêu nàng. Dạ, cứ cho là bệnh đi,

nhƣng so sánh với mƣa nắng thì nhà thơ dở ẹt...

Dạ, thƣa... có bao giờ thầy tƣơng tƣ, thầy chê...ết...

chƣa ạ? Tiếng cƣời ồ đồng loạt nổi lên. Tôi lúng

túng thật sự. Lúc đó tôi không còn là ông thầy

nghiêm trang nữa, mà quay lại đúng vị trí anh

thanh niên vừa tròn 23 tuổi mụ, đang bị bao vây

bởi một bầy thiên nga lông trắng, nhao nhao bên

dƣới. Rất khó khăn tôi mới lập lại đƣợc trật tự. Và,


cũng chừng ấy khó khăn, tôi bình tĩnh giải thích,

cắt nghĩa rành rẽ về cấu trúc ngôn ngữ thơ ca, về

tứ trong một bài thơ... đến khi chấm dứt giờ học,

thay vì những tiếng cƣời ồ trƣớc đây là những

tiếng vỗ tay bôm bốp, kèm theo: “Ôi, thật tuyệt

vời, thầy đáng yêu quá... Chúng em yêu thầy...”.

Chuông đổ, tôi thu gom tài liệu trên bàn,

vụt ra cửa nhƣ một chiến binh bị địch truy đuổi

phía sau. Những tiếng la í ới, tiếng đập bàn nhƣ

thể những phát đạn bắn với theo.

*

Bầy thiên nga lông trắng ngày xƣa với giấc

mơ lỏng lẻo từ trời cao rớt xuống, cách một đại

dƣơng mênh mông, nếu dừng lại ở đấy thôi cũng

đủ làm ông nhồn nhột, huống chi ba ngày sau cuộc

nói chuyện bất ngờ trên điện thoại, lại có một bức

thƣ khác ở một địa chỉ e-mail khác, viết rằng: Thầy

có biết thầy là người vô tình không? Con Mai yêu

thầy đến phát cuồng. Nó yêu thầy ngay từ ngày

đầu thầy nhận lớp. Đã chồng con đề huề, nhưng

mỗi khi nhắc trường xưa bạn cũ nó lại khóc ròng

nói nhớ thầy. Nếu hồi đó mà thầy biết sự tình, giờ

này chắc tròn trịa. Thầy có tưởng tượng ra nó

chưa? Con Mai đẹp nhất trường, kiêu kỳ nhất, đa

cảm nhất... và yêu thầy nhất... Ông tắt cả hộp thƣ,

shut down máy. Đầu óc váng vất, mệt muốn đứt

hơi với mớ chữ vừa đọc.

Ông xô ghế, rót cốc nƣớc lọc, uống từng

hớp nhỏ. Thần kinh dịu xuống đôi chút. Lúc sau

ông thừ ngƣời ngồi nhìn chiếc laptop mỏng dính


im lìm trên bàn: lẻ loi, cô độc bởi ông không đụng

đến nó; im lìm nhƣ ngƣời có lỗi bị xua đuổi. Trong

đầu bổng dƣng lóe lên một ý nghĩ không mấy bình

thƣờng: nếu nhƣ ông biết sự thể kia, nếu nhƣ ông

chấp nhận mối tình của cô bé học trò, nếu nhƣ hai

ngƣời lấy nhau... thì giờ này ra sao nhỉ?

Những chữ “nếu” kéo dài và dính cục lại,

bồng bềnh nhƣ cánh những con chim thiên nga

lông trắng muốt trên trời cao vẫy những giấc mơ

đẹp bay theo. Ông nhắm mắt lại và ngỡ nhƣ mình

đang bay đuổi theo những cánh thiên nga trắng

muốt kia.■

Tháng 5/2010


Nguyễn Lệ Uyên


tập truyện

(Thư Quán Bản Thảo, HK 2010)

Ấn Bản Điện Tử


Thực hiện 2018


Tác Phẩm

Nguyễn Lệ Uyên


Đã Xuất Bản

nguyễn lệ uyên - t-van.nett-van.net/wp-content/uploads/2018/04/chan-dung-tu-ve-bia-nau.pdf ·...

Documents