nhom 07 nguyen chung

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP HCM

KHOA ÑÒA LYÙ

GVHD: TRAÀN NGUYEÃN THANH NGAÂN

SVTH: TRAÀN LAÂM THAÛO NGUYEÂN MSSV: K40-603065

TRAÀN THÒ CHUNG MSSV: K40-603006

TP.HCM- 11/2014

Traàn Laâm Thaûo Nguyeân Traàn Thò Chung Hoa Sen Vieät Nam

Trang 1

MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU .................................................................................................................................... 2

I. NEÙT ÑEÏP HOA SEN TRONG VAÊN HOÙA VIEÄT ...................................................................... 3

II. HÌNH TÖÔÏNG HOA SEN TRONG VAÊN HOÏC NGHEÄ THUAÄT .............................................. 4

III. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT TRUYEÀN THOÁNG CUÛA NGÖÔØI VIEÄT .......................... 4

III.1. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT THÔØI ÑINH - TIEÀN LE ............................................ 5

III.2. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT THÔØI LY .................................................................. 6

III.3. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT THÔØI TRAÀN ............................................................. 7

IV. HOA SEN TRONG VAÊN HOAÙ AÅM THÖÏC VIEÄT NAM: ..................................................... 9

V. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ........................................................................................................10


Trang 2

LÔØI MÔÛ ÑAÀU Toàn taïi töø ngaøn naêm cuøng vôùi caây coû thieân nhieân ñaát

nöôùc, hoa sen khoâng chæ laø ngöôøi baïn thaân thieát maø coøn

ñöôïc xem nhö laø bieåu tröng vaên hoaù beùn reã saâu trong taâm

thöùc ngöôøi daân Vieät.

Sen thôm, höông laïi höõu saéc. Duø trong hoaøn caûnh

naøo sen cuõng haøm chöùa trong noù söï tinh teá, thuaàn khieát,

cao ñeïp. Noù thaät söï laø bieåu tröng tieâu bieåu nhaát cho vaên

hoaù vaø coát caùch nhaân vaên cuûa ngöôøi Vieät Nam. Toùm laïi,

hoa sen laø bieåu töôïng cao quyù trong ñôøi soáng vaên hoùa vaø

lòch söû cuûa daân toäc Vieät Nam.


Trang 3

HOA SEN VIEÄT NAM

I. NEÙT ÑEÏP HOA SEN TRONG VAÊN HOÙA VIEÄT oa Sen coù vai troø vaø vò trí ñaëc bieät caû veà taâm linh vaø vaên hoùa cuûa ngöôøi

Vieät. Töø bao ñôøi nay, Hoa sen ñaõ ñi vaøo loøng ngöôøi, ñi vaøo cuoäc soáng vaø

vaên hoaù cuûa ngöôøi Vieät. Ngaém hoa sen chuùng ta coù theå thaáy vaø nhaän ra

hình aûnh con ngöôøi Vieät Nam.

Maëc duø sinh ra trong buøn laày nhöng hoa sen khoâng bò oâ

nhieãm maø laïi coù khaû naêng laøm thay ñoåi hoaøn caûnh soáng, vì

hoa sen heã moïc ôû nôi naøo thì seõ laøm cho nöôùc ñuïc nôi ñoù

laéng trong. Sen coù caû höông laãn saéc, nhöng höông sen

khoâng quaù noàng maø dòu, gôïi moät tinh thaàn cao thöôïng. Qua

bao raøng buoäc ñeå ñeán ñöôïc choã khoaùng ñaït hö khoâng, sen

tieáp tuïc vöôn leân döôùi aùnh maët trôøi, khai nuï keát hoa, khoe

saéc vaø xoâng höông traøn ngaäp khoâng gian.

Söï hình thaønh cuûa sen dieãn ra theo qui luaät nhaân quaû luaân

hoài. Sen coù caû nuï - hoa - haït. Hoa nôû töôïng tröng cho quaù khöù,

ñaøi sen töôïng tröng cho hieän taïi vaø haït sen töôïng tröng cho

töông lai, söï noái tieáp lieân tuïc. Vì vaäy, hoa sen trôû thaønh bieåu

töôïng trong ngheä thuaät Phaät giaùo[1] cuûa Phöông Ñoâng. Noù töôïng

tröng cho veû ñeïp thaàn bí, huyeàn aûo, tö töôûng saâu kín. Boâng hoa

sen cuõng töôïng tröng cho söï thanh cao, baát khuaát cuûa ngöôøi

quaân töû, giöõ chaët loøng mình tröôùc caùm doã cuûa lôïi danh, giöõ cho

mình söï trong saïch duø ôû giöõa choán buøn nhô.

[1] Phaät giaùo laø moät toân giaùo döïa treân lôøi daïy cuûa Siddhartha Gautama, ngöôøi soáng caùch

ñaây khoaûng 26 theá kyû ôû phía Ñoâng Baéc nöôùc AÁn Ñoä vaø thuoäc Nepal ngaøy nay.

H


Trang 4

II. HÌNH TÖÔÏNG HOA SEN TRONG VAÊN HOÏC NGHEÄ THUAÄT

Khi noùi ñeán Sen, Laø ngöôøi Vieät Nam chaéc haún ai

cuõng thuoäc caâu ca dao:

“Trong ñaàm gì ñeïp baèng sen

Laù xanh boâng traéng laïi chen nhò vaøng

Nhò vaøng boâng traéng laù xanh

Gaàn buøn maø chaúng hoâi tanh muøi buøn".

Khi xöa, Maïc Ñónh Chi khi ñöùng tröôùc vua Traàn Anh Toâng ñaõ theå hieän roõ phaåm

chaát cuûa mình qua baøi phuù “Ngoïc tænh lieân” (Hoa sen trong gieáng ngoïc): Vì hoa sen

voán coù tieát thaùo thanh cao, khoâng hoa naøo saùnh ñöôïc, tuy gaàn buøn maø chaúng hoâi

tanh muøi buøn; vaû laïi sen naøy laïi troàng trong gieáng ngoïc nöõa thì sen caøng cao quyù

bieát bao. OÂng nhö sen, duø coù phaûi ôû vaøo hoaøn caûnh oâ troïc theá naøo thì cuõng vaãn giöõ

khí tieát thanh cao, huoáng chi ôû phaûi vaøo moät thôøi toát ñeïp, vua minh chaùnh thì ngöôøi

oâng caøng cao quyù bieát maáy. Sen quyù nhöng phaûi coù ngöôøi saønh môùi bieát thöôûng

thöùc…”

Laøng queâ nôi Baùc sinh ra cuõng coù teân laø Laøng Sen, vaø coù leõ hoa sen ñeïp nhaát khi

ñöôïc ví vôùi hình töôïng Baùc Hoà, ngöôøi cha giaø daân toäc, vò laõnh tuï kính yeâu cuûa

chuùng ta:

"Thaùp Möôøi ñeïp nhaát boâng sen

Vieät Nam ñeïp nhaát coù teân Baùc Hoà"

III. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT TRUYEÀN THOÁNG CUÛA NGÖÔØI VIEÄT

ÔÛ Vieät Nam, ñeà taøi hoa sen xuaát hieän khaù sôùm trong ngheä thuaät taïo hình, haàu nhö

ôû thôøi naøo cuõng ñöôïc caùc ngheä nhaân theå hieän trong caùc trang trí cuûa nôi thôø töï hoaëc

ôû caùc coâng trình vaên hoùa cuûa coäng ñoàng. Sen ñöôïc khai thaùc, phaûn aùnh döôùi nhieàu


Trang 5

goùc ñoä boá cuïc khaùc nhau, xuaát hieän haèng xuyeân theo chieàu daøi cuûa lòch söû daân toäc

qua nhöõng coâng trình kieán truùc.

III.1. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT THÔØI ÑINH - TIEÀN LEÂ

Treân moät soá vieân gaïch laùt neàn côõ lôùn taïi khu

vöïc ñeàn vua Ñinh vaø ñeàn vua Leâ, ngoaøi ñeà

taøi trang trí chim phöôïng coøn coù ñeà taøi hoa

sen, hoa sen ôû ñaây goàm 4 loaïi.

Loaïi hoa sen coù 16 caùnh thöôøng ñöôïc theå

hieän noåi treân caùc vieân gaïch vuoâng côõ lôùn.

Nhìn chính dieän (töø treân xuoáng), hoïa tieát

ñöôïc boá cuïc chung döôùi daïng moät maët troøn

naèm giöõa vieân gaïch, goàm 3 lôùp. Lôùp ngoaøi cuøng laø 16 caùnh sen xeáp ñeàu nhau keát

thaønh moät vaønh troøn ñeàu ñaën. Lôùp giöõa goàm nhöõng vaân xoaén ñôn ñöôïc xeáp cuøng

chieàu, noái löng nhau thaønh moät vaønh troøn thöù hai, coù leõ theå hieän nhuïy hoa. Lôùp

trong cuøng laø moät hình troøn ñieåm 13 chaám noåi, theå hieän hình göông sen vôùi caùc haït.

Möôøi ba haït sen ñöôïc saép xeáp thaønh caùc caïnh töø trung taâm chaïy ra 8 phía, caân ñoái,

ñeàu ñaën. Caùc caùnh sen khoâng chaïm theâm chi tieát gì ngoaøi moät ñöôøng gôø nhoû vieàn

theo chu vi cuûa caùnh. Loaïi hoa sen 16 caùnh naøy coøn gaëp nhieàu ôû thôøi kyø sau, ôû caùc

taûng ñaù keâ chaân coät cho neân phaàn giöõa vaø phaàn nhò hoa khoâng chaïm khaéc gì nhieàu.

Loaïi hoa sen 14 caùnh ñöôïc trang trí treân moät ñaøi sen baèng ñaát nung, cao xaáp xæ

10,5cm. Ñaøi sen hình troøn, trang trí moät hình hoa 14 caùnh ôû giöõa vaø bao quanh sen

laø hoa cuùc daây vaø moät baêng caùc chaám troøn. Trong tröôøng hôïp naøy, sen cuõng boá cuïc

theo loái nhìn chính dieän töø treân xuoáng, ñöôïc chia thaønh 3 lôùp nhö kieåu hoa sen 16

caùnh. Lôùp thöù hai laøm nhuïy hoa ôû ñaây raát heïp, caùc nhuïy ñöôïc theå hieän nhö nhöõng

ñöôøng gaïch cheùo nhoû. Lôùp trong cuøng (göông sen) ñaõ coù soá uï troøn (theå hieän haït

sen) nhieàu tôùi 21 haït, goàm moät haït töông ñoái to ôû giöõa vaø 20 haït nhoû bao quanh

thaønh 2 voøng (voøng trong 8 vaø ôû voøng ngoaøi laø 12). Caùc haït sen ôû giöõa ñeàu ñöôïc

theå hieän keùp baèng 2 voøng troøn ñoàng taâm coøn trong loøng caùc caùnh sen khoâng nhöõng


Trang 6

coù gôø vieàn quanh maø coøn ñieåm caû vaân laù. Phía ngoaøi hoa sen laø moät baêng hoa daây

maûnh kieåu daây leo tay möôùp (coù nhieàu vaøo caùc thôøi sau). Ngoaøi cuøng laø nhöõng hình

chaám troøn to, moãi chaám ñöôïc bao quanh baèng hai ñöôøng troøn ñoàng taâm nhö kieåu

caùc haït sen ôû giöõa.

Loaïi hoa sen 8 caùnh cuõng ñöôïc theå hieän theo loái nhìn chính dieän töø treân xuoáng.

Ngoaøi 8 caùnh chính, coù 8 caùnh phuï ken giöõa töøng caëp caùnh chính. Hoïa tieát naøy ñöôïc

trang trí treân maët hai loaïi gaïch, moät coù daïng vuoâng, côõ 34 x 34cm vaø moät coù daïng

hình chöõ nhaät, côõ 74cm x 34cm. Loaïi gaïch vuoâng hoa sen boá cuïc ôû giöõa, coøn loaïi

chöõ nhaät thì ngöôøi ta phaân ñoâi vieân gaïch, hai hoa sen trang trí hai phía. Hoa sen

caùnh to vaø ngaén, trong loøng caùnh coù ñöôøng vieàn. Phaàn hình troøn theå hieän göông sen

ôû giöõa, vôùi 9 chaám troøn theå hieän hình aûnh cuûa caùc haït sen ñöôïc boá cuïc vôùi moät haït

to ôû giöõa vaø 8 haït nhoû hôn phaân ñeàu ra caùc phía thaønh moät voøng troøn. Ñaùng chuù yù

laø giöõa caùnh sen vaø göông sen khoâng coù lôùp nhuïy sen nhö hai ñoà aùn treân maø chæ laø

moät baêng ñeå trôn.

III.2. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT THÔØI LYÙ

Ñaây laø thôøi kyø maø Phaät giaùo

phaùt trieån maïnh, ñöôïc coi nhö

quoác giaùo vaø trang trí hoa sen

ñöôïc öùng duïng raát nhieàu vôùi caùc

ñaøi hoa sen, caùc beä töôïng Phaät

baèng hoa sen, caùc kieán truùc hình

hoa sen. Nhöõng taûng ñaù keâ chaân

coät cho ñeán dieàm cöûa thaùp, dieàm

beä töôïng vaø caû ñoà goám... heã ñaâu coù ñieàu kieän thích hôïp laø ngheä nhaân duøng ngay

hoa sen ñeå trang trí. Ñaëc bieät caùc coâng trình lieân quan ñeán Phaät giaùo thì ñeà taøi hoa

sen caøng ñöôïc söû duïng nhieàu.

Kieåu trang trí hình hoa sen ñôõ chaân coät: Do yeâu caàu choáng moái moït vaø aåm thaáp neân

caùc chaân coät ñeàu ñöôïc keâ ñaù. Taän duïng ñieàu ñoù, caùc ngheä nhaân ñaõ trang trí caùc


Trang 7

caùnh sen vieàn quanh, taïo caûm giaùc nhö toaøn boä ngoâi chuøa ñöôïc döïng treân caùc ñoùa

hoa sen. Hoa sen chaân coät coù phaàn gioáng vôùi hoa sen treân caùc vieân gaïch ôû thôøi

Ñinh - Leâ, ñöôïc boá cuïc caùc caùnh thaønh moät voøng troøn theo kieåu nhìn chính dieän töø

treân xuoáng. Hoa bao goàm 16 caùnh chính vaø 16 caùnh phuï. Ñieàu khaùc nhau laø thôøi Lyù

khoâng theå hieän phaàn nhò sen vaø göông sen, coù leõ vì coät che khuaát. Ñaùng chuù yù laø

loøng cuûa caùc caùnh sen thôøi Lyù ôû caùc di tích lieân quan tôùi vua, thöôøng ñöôïc chaïm

theâm ñoâi roàng daâng chaàu laù ñeà. Neùt chaïm tæ mæ tinh teá, toân theâm veû cao quyù cuûa

caùnh sen. Kieåu trang trí naøy coøn thaáy treân moät soá ñoà goám men ngoïc thôøi naøy.

Kieåu trang trí hình hoa sen ñôõ caùc vaät thieâng: laø hình caùc ñaøi

sen trong tö theá nhìn nghieâng, nhö ñaøi sen laøm beä ñôõ cho caùc chaân chim

phöôïng, hoa sen laøm beä ñôõ cho caùc vaät thieâng boá cuïc trong hình laù ñeà.

Loaïi hoa vaên hoa sen keát hôïp hoa daây vaø hoa thieâng khaùc thaønh baêng doïc ôû dieàm

cöûa thaùp hay ôû beä töôïng, nay coøn thaáy ôû di tích chuøa Long Ñoïi, thaùp Chöông Sôn.

Ngheä nhaân boá cuïc thay ñoåi moät hoa sen laïi ñeán moät hoa cuùc, ñöôïc theå hieän trong

nhöõng voøng troøn cuûa hoa daây. Caû voøng troøn naøy laïi gaàn nhö tieáp tuyeán nhau vaø choã

gaëp nhau laø hình caùc thieân thaàn nhoû beù ñang trong ñoäng taùc muùa. Nhöõng hoa daây ôû

ñaây mang tính chaát öôùc leä, treân thöïc teá laù sen, laù cuùc ñaõ caùch ñieäu khaùc haún thöïc teá.

Caùc hoa sen ñöôïc theå hieän theo loái nhìn nghieâng, trang trí ôû trong loøng baùt. Cuoáng

hoa quay vaøo taâm baùt, cöù moät boâng hoa sen laïi moät boâng hoa cuùc, chuùng hoaøn toaøn

ñoäc laäp vôùi nhau. Toång coäng coù 3 hoa sen vaø 3 hoa cuùc. Hoa sen goàm nhieàu caùnh,

nôû roäng ra 2 phía vôùi boá cuïc tuaân thuû söï caân xöùng trong toaøn boä ñoà aùn trang trí.

III.3. HOA SEN TRONG MYÕ THUAÄT THÔØI TRAÀN

Sang thôøi Traàn, ñeà taøi hoa sen vaãn

ñöôïc keá tuïc khai thaùc nhö trong taïo

hình thôøi Lyù. Ñaùng chuù yù, treân moät soá


Trang 8

goám hoa naâu thôøi naøy xuaát hieän caùc ñoà aùn hoa sen vôùi phong caùch hieän thöïc sinh

ñoäng. Moät ñieàu duy nhaát ñeå phaân bieät laø: caùc hoa vaên trong loøng caùnh sen thôøi Lyù

ñoâi khi coù hình roàng, hoaëc hoa daây, maø thôøi Traàn hoaøn toaøn khoâng coù. Caùnh sen

thôøi Traàn thöôøng chæ chaïm theâm moät ñöôøng gôø chìm vieàn theo meùp caùnh vaø ôû trung

taâm moãi caùnh ñoâi khi ñöôïc ñieåm caùc haït troøn trong moät boá cuïc caân xöùng khaù chaët

cheõ.

Kieåu hoa sen ñôõ caùc vaät thieâng thôøi Traàn khaù phong phuù nhö

hoa sen ñôõ chaân chim phöôïng treân traùn bia chuøa Toång (Höng Yeân), ñôõ

caùc hình laù ñeà trong trang trí ôû chuøa Thaùi Laïc, chuøa Daâu (Baéc Ninh), ôû

caùc chaân coät, nhaát laø ôû cöûa chuøa Thaùi Laïc, ñaøi sen ñôõ phía döôùi caùc

töôïng phoãng, moät ñeà taøi chuaån cuûa thôøi kyø naøy. Treân caùc beä töôïng Phaät

cuûa thôøi Traàn ñeàu chaïm thaønh nhöõng ñaøi sen lôùn. Caùnh sen coù 2 hoaëc

ba lôùp, xen keõ nhau, theå hieän thaønh nhöõng khoái noåi, khoâng coøn chæ laø

hoa vaên nöõa.

Hoa vaên hoa sen treân goám hoa naâu: Goám

hoa naâu ñöôïc ra ñôøi vaøo cuoái thôøi Lyù vaø

phaùt trieån maïnh ôû thôøi Traàn, goàm nhieàu

loaïi, kieåu daùng khaùc nhau. Coù loaïi to nhö

chaäu, ang, thaïp. Coù loaïi nhoû nhö baùt, ñóa,

lieãn,... Hieän vaät ngaøy nay coøn laïi ôû moät

soá baûo taøng nhö Baûo taøng Lòch söû, Baûo

taøng Myõ thuaät hoaëc caùc baûo taøng ñòa

phöông ôû Haø Noäi, Nam Ñònh, Haûi Döông, Höng Yeân, Thanh Hoùa, Haø Taây.v.v...

Moät soá khaùc naèm ôû caùc söu taäp tö nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc.

Hình töôïng hoa sen trong ngheä thuaät taïo hình Vieät laø moät ñeà taøi raát phong phuù,

ñöôïc theå hieän ôû raát nhieàu caùc hình thöùc trang trí myõ thuaät vaø kieán truùc ñaëc tröng

rieâng cho moãi thôøi kyø lòch söû daân toäc. Noù khoâng chæ mang laïi giaù trò vaät chaát cho

cuoäc soáng, maø coøn mang giaù trò tinh thaàn voâ giaù vôùi ngöôøi Vieät. Chính vì vaäy hình

töôïng hoa sen khoâng chæ laø caûm höùng saùng taùc cuûa caùc ngheä nhaân xöa, maø ngaøy


Trang 9

nay caùc hoïa só hieän ñaïi vaãn coù nhieàu taùc phaåm thaønh coâng vôùi ñeà taøi hoa sen, qua

nhieàu caùch nhìn vaø ngoân ngöõ taïo hình khaùc nhau, nhöng ñeàu bieåu ñaït ñöôïc giaù trò

thaåm myõ vónh haèng cuûa loaøi hoa ñaõ thaám saâu vaøo taâm hoàn daân toäc Vieät.

IV. HOA SEN TRONG VAÊN HOAÙ AÅM THÖÏC VIEÄT NAM:

Töø aûnh höôûng cuûa hoa sen trong ñôøi soáng tinh thaàn

maø ngöôøi daân Vieät Nam ñaõ ñöa sen leân ñænh cao cuûa

vaên hoùa aåm thöïc.

Caùc boä phaän treân boâng hoa sen ñöôïc bieán cheá thaønh

nhöõng moùn aên ñaëc tröng, mang ñaäm moät höông vò

Vieät Nam nhö goûi ngoù sen, möùt sen, traø sen. Sen hoà Tònh Taâm cuûa Coá ñoâ Hueá ngaøy

xöa ñöôïc duøng ñeå öôùp traø cho vua. Ngöôøi ta öôùp traø vaøo ban ñeâm. Khi sen vöøa heù

nhuïy laø luùc trôøi ñaát ñang giao hoaø, höông coøn raát ñöôïm. Traø ñöôïc ñaët vaøo trong

loøng hoa roài duøng daây buoäc laïi, eùp khoâng cho hoa nôû ra, ñeå qua heát ñeâm traø seõ haáp

thuï toaøn boä höông sen. Saùng hoâm sau thì thu traø, traø sen Hueá vì theá coù höông thôm

thanh khieát vaø ñaäm ñaø ñeán say loøng.

Cheø sen Hueá vôùi haït sen töôi, boùc voû, loät

lôùp luïa moûng, xoi tim roài ñem chöng caùch

thuûy, chöng vôùi ñöôøng pheøn thì höông môùi

thôm. Cheø sen ñöôïc muùc trong baùt coå men

söù maøu xanh nhoû nhö “maét traâu”, chæ ñoä

daêm baûy haït sen vaøng nôû löôm töôm. Trong

caùc dòp leã teát hay kî gioã, cheø sen laø moùn

quan troïng gaàn nhö khoâng theå thieáu trong leã phaåm. Cuùng xong, chæ moät baùt thoâi laø

ñaõ thöôûng thöùc ñuû caùi “quoác hoàn quoác tuùy” cuûa xöù Hueá roài!

Ngoaøi ra, ngöôøi Hueá coøn duøng sen ñeå naáu

côm sen raát noåi tieáng trong caùc moùn aên

truyeàn thoáng Hueá. Caùch naáu côm sen cuõng


Trang 10

heát söùc caàu kyø, chæ coù nhöõng ngöôøi phuï nöõ Hueá thöïc thuï tính tình ñieàm ñaïm coù baûn

saéc “toân nöõ” môùi naáu ñöôïc côm sen. Trong nhöõng moùn aên “baùt böûu”, côm sen xuaát

hieän vôùi moät phong caùch raát Hueá. Nhöõng ai muoán thöôûng thöùc moùn côm sen Hueá

haõy ñeán coá ñoâ vaøo muøa sen nôû. Ngoaøi ra, coøn coù nhieàu moùn aên thöôïng vò töø sen

Hueá mang nhieàu höông saéc vaø höông vò ñaäm ñaø.

Coøn moät neùt ñaëc bieät nöõa laø ngöôøi mieàn Baéc

thöôøng duøng duøng laù sen ñeå goùi coám. Höông

ñoàng, coû noäi quaán quyeän vôùi höông ñoàng coû noäi.

Nhöõng haït coám xanh maøu ngoïc thaïch trôû neân deûo

vaø thôm laâu hôn khi naèm trong loøng chieác laù sen

töôi. Höông thôm dìu dòu cuûa laù sen hoaø quyeän

vôùi höông coám. Thaät laø moät söï keát hôïp haøi hoøa

tuyeät vôøi maø baát cöù ai ñaõ thöôûng thöùc coøn nhôù maõi.

Hoa sen ñaõ ñöôïc nhieàu ngöôøi bình choïn laø quoác hoa cuûa Vieät Nam. Ñieàu ñoù hoaøn

toaøn xöùng ñaùng vì ñaây laø loaøi hoa vöøa coù saéc, coù höông vaø mang nhieàu giaù trò vaên

hoùa cao ñeïp cuûa Vieät Nam.

V. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

[1] Nguoàn :Söu taàm. Theo diendankienthuc

http://mactrieu.vn/index.php?option=com_content&id=565%3Ahoa-sen-biu-tng-vn-hoa-vit-nam-&Itemid=54

[2] PHÖÔNG THAÛO (TTXVN) LUÙC : 10/02/13 09:23

http://www.vietnamplus.vn/hinh-tuong-hoa-sen-trong-van-hoa-cua-nguoi-viet-

nam/186466.vnp

[3] Phan Döông Chuû nhaät, 15/6/2014 | 11:41

http://doisong.vnexpress.net/photo/nhip-song/ve-tinh-khoi-cua-hoa-sen-

3004010.html

nhom 07 nguyen chung

Documents