Inhoud van dit nummer

Van de redactie 2

Het Huis van DeventerOpen brief aan het College van Burgemeesteren Wethouders en de Gemeenteraad 2

Aan allen die de Nieuwsbriefper post ontvangen 4

Werkgroep Bouwhistorie Deventer(in oprichting) 4

Donateursavond 4

Boekrecensie: ‘Lebuïnus, eengedreven missionaris’ 5

Een maandstaat van eenDiepenveense tolgaarder 6

Het WelleplanEen moeizame hordeloop 7

‘Stokvisjes’ Een jeugdvriendschap in het Deventer van omstreeks 1950 9

Jaarverslag over 2005 en 2006van de Stichting Oud Deventer 10

Nieuwsbr ief

NUMMER 23 Februari 2007 ISSN 1872-7735

Word donateur van de Stichting Oud Deventer! Vul de bon in op de achterpagina.

1

Krijgen we zoiets?

Om te garanderen dat alle verhoudingen kloppen is als basis voor deze fotomontage de maquette van Neutelings Riedijk genomen

Oud Deventer

Het Huis van Deventer

Open brief aan het College van

Burgemeester en Wethouders en

de Gemeenteraad

Geacht College en Raad,

De Stichting Oud Deventer heeftsteeds duidelijk gemaakt geen heil tezien in grootschalige nieuwbouw inhet kwetsbare hart van onze histori-sche binnenstad (zie onze Nieuws-

brief nr. 21 van november 2005, p. 12-13). Uhebt in uw politieke afweging anders besloten: uwilde uw ambtenaren zoveel mogelijk op éénplek samenbrengen, een herkenbaar centrumvoor de Deventer burgerij creëren en het stilledeel van de Lange Bisschopstraat een nieuweimpuls geven door de bibliotheek naar deze lo-catie te verplaatsen. Gegeven deze uitgangspun-ten begrijpen wij uw keuze voor het ontwerp

van Neutelings Riedijk, al gaan wij niet volledigmee in de door u bekendgemaakte motivering:‘Veel waardering is er voor het feit dat zowel de foyervan de voormalige schouwburg als ook het bestaandeschoolgebouw en een deel van het huidigeStadskantoor een tweede leven krijgen. Ook de”Postma-gevel” wordt behouden.’ Dat zeggen wij uniet na, aangezien de gevel ingrijpend wordtveranderd en het behoud van de foyer op zijnminst problematisch is. ‘Het Stadskantoor, de kroonop de renovatie van de omgeving Bursestraat uit hetbegin van de jaren tachtig van de vorige eeuw, wordtgedeeltelijk gehandhaafd en geïntegreerd in het ont-werp.’ Dat erkennen en waarderen wij.

In diezelfde motivering stelt u dat het ontwerp‘naadloos past in de historische stedenbouwkundigeomgeving’. Op die bewering valt heel wat af tedingen. Het is waar dat vanaf de omringendestraten niets van de reusachtige ‘Ark van Noach’is te zien, behalve door enkele wat verborgensteegachtige openingen, die functioneren als se-cundaire toegangen naar het gebouw. Zo bezienis de nieuwbouw meer een interieur dan eengebouw dat de binnenstad een nieuw gezicht

Van de redactie

Voor u ligt Nieuwsbrief nummer 23van de Stichting Oud Deventer, diezich bezig houdt met het beschermenen bewaken van de cultuurmonumen-ten in de breedste zin in Deventer. Indit nummer staan twee voor de stadingrijpende gebeurtenissen centraal:

- de bouw van het Huis van Deventer op dezepagina- de nieuwbouw op de plek van de aula en degymzalen aan de Welle/Noordenbergstraat/Nieuwe Markt op pagina 7.

Wat het eerste betreft: de Raad staat voor de be-slissing over de uitvoering van het bouwplan vande architectencombinatie Neutelings Riedijkvoor een grootschalig gemeentekantoor enopenbare bibliotheek achter het Stadhuis. Oud Deventer zet een vraagteken bij dit planom drie redenen:- Het is een prachtig ontwerp, maar niet voordeze plek. Het verdient beter dan weggestopt teworden achter monumentale gevels.- Bestaand gemeentelijk beleid verbiedt debouw van grootschalige, veel autoverkeer aan-trekkende kantoren in het oude centrum. Datdreigt nu toch te gebeuren. Een particulier be-

drijf zou terecht een afwijzing ontvangen heb-ben. Maar wat nu als er toch een bedrijf metmeer dan 500 arbeidsplaatsen in de binnenstadwil bouwen? Kan de gemeente dan weigeren?Er is immers een precedent!- Evenals bij de nieuwbouw op het terrein vande gymzalen tussen de Noordenbergstraat en deIJssel (zie ‘Het Welleplan, een moeizame horde-loop, pagina 7) wordt bij het realiseren van ditplan vergeten dat de gemeenteraad ingestemdheeft met het zgn. Belvederebeleid. Dat houdtkort gezegd in: ‘maak bij nieuwbouwplannen ineen Beschermd Stadsgezicht gebruik van de his-torische context en bouw niet iets dat detoneertin de bestaande omgeving’. Alles bij elkaar redenvoor Oud Deventer om een open brief te rich-ten aan B en W en de Gemeenteraad waarinsuggesties gedaan worden voor een aanvaardbaarcompromis.

Ook andere zaken vragen uw aandacht. Wij ho-pen dat u, als bij het cultureel erfgoed betrokkenburgers, reacties zendt naar de redactie van dezenieuwsbrief.

Tot slot: neemt u vooral nota op pagina 4 vanons bericht aan allen die deze nieuwsbrief regel-matig in de bus krijgen.

Stic

hti

ng

2

3

een vrijbrief voor iedere particulier om zijngang te gaan.

Een bijkomend bezwaar is dat een dergelijkezee van licht niet bevorderlijk is voor het wel-zijn van de vogels. Mocht dat vroeger nietzwaar wegen, in deze tijd kun je dat niet meermaken. Zie de opwinding over de lichtzee vande garage onder de Wilhelminabrug. Wij sugge-reren dat het zinvol kan zijn overleg te plegenmet de Stichting Belichting DeventerTopmonumenten, die zoekt naar een ingetogen,subtiele belichting van de belangrijke monu-menten in onze binnenstad.

U hebt ongetwijfeld gezien dat NeutelingsRiedijk aangeeft dat er geen definitief ontwerpvoorligt, maar ‘een strategische flexibele visie’. Alsvoorbeeld noemt het architectenbureau dat hetbestaande Stadskantoor, waarvan het westelijkgedeelte afgebroken zou worden, ook volledigbewaard zou kunnen blijven. Het binnenpleinen de koepel zouden dan kleiner worden. Ditzou onze bezwaren kleiner maken, vooral alsdan ook de koepel lager wordt. Wij dringen ersterk op aan dat de architecten nog eens ernstigzoeken naar een oplossing voor het te grote for-maat van hun ontwerp en de overmaat aan lichtin de koepel.

Vriendelijke groeten,

Jan Jaap de Kroes, voorzitter

Hans van Beeck, secretaris

1 Zie de Stentor, 18 nov. 2006

Oud

Dev

ente

r geeft. Neutelings Riedijk zelf spreekt in dit ver-band van een nieuw overdekt stadsplein, van‘een mozaïek van historische en nieuwe gebouwen,verbonden door een netwerk van openbare routes’. Inwerkelijkheid wordt het meer een grote bin-nenplaats achter een verzameling huizen daneen plein waar voorgevels omheen liggen. Hetgrote probleem is echter de grote glazen koepelin de vorm van een omgekeerd schip, waarvande kiel bijna net zo lang is als de kap boven deGrote Kerk. Dit glasachtige bouwlichaam metzilverkleurige strippen zal hoog boven de eeu-wenoude gefragmenteerde skyline vanDeventer, zoals die vanaf de Worp en de A1 nogaltijd zichtbaar is, uitrijzen en vooral vanaf deWilhelminabrug gezien met de Lebuinuskerkconcurreren. Ook het zicht op de daken vanDeventer vanaf de Lebuinustoren wordt doordeze gigantische ‘honingraat’ danig verstoord.De hoogte van de koepel bedraagt vanaf hetmaaiveld ongeveer 26,5 meter en steekt zo’n 14meter boven de woonhuizen aan de Polstraat en10 meter boven het dak van de voorbouw vande voormalige schouwburg aan het GroteKerkhof uit en komt daarmee hoger dan dedaklijst van de Grote Kerk. Dit is des te ergeromdat de koepel boven het tuinterras met ho-recafunctie bij nacht en tijdens winteravondenvan binnenuit zal worden verlicht, een ‘uitstra-ling’ die ten enenmale strijdig is met het histo-rische monumentale karakter van onze stad.Vanuit de verte gezien beantwoordt het ont-werp dus niet aan de door u aangenomenBelvederegedachte, hoezeer het van korte af-stand ook rekening houdt met dat wat histo-risch gegroeid is. In plaats van het goede voor-beeld te geven schept u hiermee een precedent,

NU Vanaf de Lebuinustoren gezien STRAKS?

Aan allen die de

Nieuwsbrief Oud Deventer

per post ontvangen

Tweemaal per jaar sturen we onzenieuwsbrief naar ruim duizend mensenbinnen en buiten Deventer. Bijna twee-honderd van hen zijn donateur vanonze stichting en circa negenhonderdlid van de vereniging Oud Deventer.Velen zijn zowel het een als het ander.

Een klein aantal van de geadresseerden valt bui-ten deze groepen. We hebben geen ander con-tact met hen dan via de Nieuwsbrief, en ont-dekken af en toe bij toeval dat ze niet meer wo-nen op het adres waar de Nieuwsbrief heengaat. Kennelijk zijn deze personen ooit verhuisdzonder dat aan ons te melden.

We hebben nu besloten ons adressenbestand opte schonen. Degenen die noch donateur nochbetalend lid van Oud Deventer zijn krijgen dezeNieuwsbrief nu voor het laatst. Tenzij ze ons be-richten dat ze het op prijs stellen hem te blijvenontvangen. En daarvoor bereid zijn hetzij dona-teur te worden van de Stichting Oud Deventer(zie de bon op de achterpagina), hetzij lid vande Vereniging Oud Deventer (p.a. Noordenberg-straat 39, 7411 NJ Deventer). Allebei mag ook,graag zelfs.

VOOR DONATEURS EN LEDEN VANOUD DEVENTER VERANDERT ER DUS NIETS.

Hebt u hierover vragen, neem contact met onsop, zie het colofon op de laatste pagina van dezenieuwsbrief.

Werkgroep Bouwhistorie

Deventer (in oprichting)

De besturen van de Stichting OudDeventer, de Vereniging OudDeventer en de regionale afdelingvan de ArcheologischeWerkgemeenschap voor Nederlandondersteunen het initiatief van eenaantal leden om in Deventer een

werkgroep bouwhistorie op te richten.De werkgroep heeft tot doel panden in de bin- St

ich

tin

g

nenstad van Deventer zo volledig mogelijk teonderzoeken op elementen van historisch-bouwkundige waarde, deze op te meten en degegevens vast te leggen met behulp van schrif-telijke rapportage, tekeningen en foto’s.Daarnaast zal getracht worden in het HistorischKadaster en de archieven gegevens te verzame-len over vroegere bewoners van het pand, ver-bouwingen etc.Het geheel zal in een eindrapportage aan de ei-genaar, de bewoner en aan de gemeente wordenaangeboden.

Om deze werkgroep te kunnen realiseren zoe-ken wij aspirantleden die bereid zijn zich daad-werkelijk voor dit werk in te zetten.Een voorlichtings- en discussieavond is geplandop donderdag 1 maart 2007 om 19.30 uur in deHBO-zaal van de Athaeneumbibliotheek aanhet Klooster in Deventer. Geïnteresseerden metkennis van of interesse in bouwhistorie, bouw-kunde, kunstgeschiedenis, fotografie en archief-onderzoek zijn er van harte welkom.Namens de drie initiatiefnemende instellingen,

H.H.J.LubberdingVerlengde Lindelaan 537391 JH Twello.Tel. 0571-275706E-mail hhj.lubberding @ zonnet.nl

Donateursavond

Op donderdag 19 april 2007 organi-seren we weer een avond voor onzedonateurs ten huize van de familieWigboldus aan de Noordenbergstraat9 in Deventer.Deur open vanaf 19.30 uur, de ver-gadering begint om 20.00 uur. Als

spreker hebben we voor u Hans Magdelijns,hoofdinspecteur Monumenten van de landelijkeErfgoedinspectie. Hij spreekt over de eerste er-varingen van deze nieuwe inspectiedienst, diehij zelf heeft mogen opzetten bij het Ministerievan OCW.Titel van zijn inleiding: ‘MINDER REGELS,

MEER TOEZICHT?’

Na een korte pauze wordt u door onze voorzit-ter Jan Jaap de Kroes bijgepraat over onze acti-viteiten. We hopen op een goede opkomst. Ookzij die nog geen donateur zijn kunnen de bij-eenkomst bijwonen, voorzover de plaatsruimtedat toelaat.

4

Oud

Dev

ente

r Boekrecensie: ‘Lebuïnus,

een gedreven missionaris’

Op 20 april 2006 presenteerde dr. Dirk Otten in de kelder vanMuseum De Waag zijn boekje overLebuinus (voor het gemak van de le-zer spelt hij de naam als ‘Lebuïnus’),de Angelsaksische missionaris aan wiede Grote Kerk en de Broederenkerk

in Deventer hun naam ontlenen. Hij onder-werpt de overgeleverde ‘vitae’ (hagiografieën)van de heilige aan een systematische analyse omwaarheid en legende van elkaar te onderschei-den en verheldert zijn betoog door de twee be-langrijkste versies in vertaling op te nemen. Hijplaatst het optreden van de evangelieprediker inde context van zijn tijd en maakt daarbij gebruik van recent archeologisch, historisch-geografisch en naamkundig onderzoek. Het re-sultaat is een helder, prettig leesbaar en aantrek-kelijk geïllustreerd overzicht. Wij zijn in de eerste plaats nieuwsgierig naar

wat de auteur ons te melden heeft over de be-gintijd van Deventer. Wij hebben het dan overde jaren 768-773, de periode waarin Lebuinusin onze streken werkzaam was. Hij benadruktdat de plaats waar de zendeling een kerkje lietbouwen op dat moment nog onbewoond wasen dat Karel de Grote er pas na diens dood eenkoningshof liet bouwen. De vermelding van deplaats Deventer zou slaan op een meer landin-waarts gelegen nederzetting, zo’n anderhalve ki-lometer verder naar het noordoosten, op eenplek die later de naam Hoge Eng zou krijgen.Hij baseert deze stelling op sporen uit de brons-en ijzertijd, die daar zijn gevonden (p. 60-61),

maar is in deze conclusie heel wat stelliger dande archeologen Spitzers en Vermeulen; laatstge-noemde schrijft: ‘Archeologisch is het nog nietgelukt goed vat te krijgen op de nederzettinguit de 8ste en de eerste helft van de 9de eeuw.’Zij delen wel het gezichtspunt dat het missie-werk van Lebuinus uitgelegd moet worden alseen voorbereidende stap in de expansie van hetFrankische Rijk naar het Saksische gebied tenoosten van de IJssel.

Otten geeft in zijn boekje twee verklaringenvoor de opkomst van Deventer als handelsne-derzetting. Volgens hem is de IJssel in de loopvan de 8e eeuw een bevaarbare rivier geworden,zodat Deventer kon profiteren van haar gunstigeligging aan de rivier. Archeologisch onderzoekheeft aangetoond dat de ijzerproductie op deVeluwe (‘het “Ruhrgebied” van de Veluwe’) indiezelfde periode tot grote bloei was gekomenen ook hier kan Deventer, gelegen aan de han-delsweg over land van de Veluwe naar Salland,zijn voordeel mee gedaan hebben.

Het is boeiend om Ottens kaartje van detoenmalige hoofdbedding van de IJssel bijDeventer te vergelijken met een kaart van deArcheolo-gische Dienst Deventer. Hierop bete-kenen de dunne lijntjes ‘mogelijke of bekendeoude rivier- en beeklopen’. Voorzover die opde linkeroever van de huidige hoofdbeddinggetekend zijn, vinden wij die terug als de ‘oudebedding’ op het kaartje van Otten. Deze keerwordt duidelijk waarom hij zo zeker is: omstreeks 1100 is de aartsdiaconale gebieds-indeling vastgelegd en werd daarbij de water-bedding als grens gehanteerd. Zo begrijpenwij ook waarom de Worp en de Bolwerksweidebij Deventer, respectievelijk de provincieOverijssel horen.

5

0 0,5 1

kilometer

Bewoonbare gronden

Hoge droge gronden

Mogelijke of bekendeoude rivier- en beeklopen

Huidige loop IJssel

< 5 meter +NAP

Landroute

N

DeventerFranken

Saksen

Tekening Archeologie Deventer Tekening Dirk Otten in Lebuinus, een gedreven missionaris, p. 59

Aangezien dr. Otten een specialist op het gebiedvan plaats- en veldnamen is, hebben wij speciaalgelet op wat hij over de plaatsnaam Deventer tezeggen heeft. Deze is volgens hem samengestelduit twee Oudsaksische vormen, ‘deve’ (water) en‘treo’ (boom), die in het begin van de achtsteeeuw of vroeger zoiets als ‘aan een water(loop)gelegen geboomte’ betekend moet hebben. In‘Ach lieve tijd’ (p. 8) wordt de naam afgeleid van‘daf ’ (dood) en threo (boom) en zou deze ‘plaatsbij een dode boom betekenen’. Het is duidelijkdat bij deze tak van wetenschap een flinkemarge van onzekerheid in acht genomen moetworden. Zo kan ook een deskundige als Ottenzich vergissen waar hij op p. 50 de naam ‘terHunnepe’ (het middeleeuwse vrouwenkloosteraan de Dorther Beek) afleidt van een water metde naam ‘Hunnepe’, wat ‘bruin water’ betekent.In werkelijkheid echter dankt het zijn naam aanhet moederklooster Hönnepol bij Calcar, waarde eerste zusters in 1225 vandaan kwamen. Opeen kaart van 1668 komt wel een ‘HunneperMeulenbeeck’ voor, maar die zal naar de molenvan het klooster genoemd zijn en niet omge-keerd.

Dirk Otten: Lebuïnus, een gedreven missionaris, uit-gegeven door Uitgeverij Verloren, Hilversum 2006.ISBN 90-6550-91-3. Te verkrijgen in de Deventerboekhandels.

1 T.A. Spitzers in De Grote of Lebuinuskerk te Deventer, Utrecht /Zutphen 1992 (p. 12) en in Het kapittel van Lebuinus in Deventer,Nieuwegein 1996 (p. 91-92) en Bart Vermeulen in Razende mannen,onrustige vrouwen, Deventer 2006 (p. 28).

2 Ottens conclusie over de oude loop van de IJssel wordt gesteund door dearcheoloog Emile Mittendorff, Middenleeuwse boeren aan de Paddenpoel.Rapportages Archeologie Deventer 16, Deventer 2005, p. 19.

3 Zusters tussen twee beken, Deventer 1980: resp. J. Roosenschoon op p.12 en H.J. Nalis op p. 48.

Een maandstaat van een

Diepenveense tolgaarder

De redactie kreeg van de heer J.D.P. Schepen, Lupinesingel 600,2403 EC Alphen aan den Rijn, toe-gezonden een formulier uit 1874, datwe doorgaven aan het stadsarchief.We ontvingen het volgende com-mentaar.

Het geschonken archiefstuk is een verzamelstaat, op-gemaakt door tolgaarder J.B. Fetlaar van zijn ont-vangsten over de maand november 1874 van gabel St

ich

tin

g(tolhuis) nr. 2 van de Diepenveenschen puinweg. Het is een gedetailleerd formulier waarin allerlei categorieënonderscheiden worden, van arrensleden tot elk kalf,schaap of varken, met daarbij vermeld het toltarief. De aanleg van de Diepenveenschen puinweg staatgoed beschreven in: Jan ten Hove, ‘In de schaduw vande stad, deel I’, Kampen 1998, p. 146-147. Liefhebbers die alle ins en outs willen weten kunnenverder onderzoek doen via documenten, aanwezig inhet archief van het gemeentebestuur Diepenveen, datbewaard en beheerd wordt bij Stadsarchief enAthenaeumbibliotheek Deventer, (ID 1385), rubriekWegen, waterwegen en vervoer, inventarisummers419-437.Het geschonken archiefstuk wordt ingevoegdin inventarisnummer 435; in die omslag zit al eenformulier met de opgave over 1868 september.

Met vriendelijke groet,

Hylle de Beer

Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer

6

Het Welleplan

Een moeizame hordeloop

Het zogenaamde Welleplan is zo lang-zamerhand een moeizame hordeloopgeworden. Het idee was om een appartementencomplex te bouwen opde plaats van het gymnastieklokaal annex aula van het voormaligeAlexander Hegius Gymnasium en de

MMS, waar Welle, Nieuwe Markt en Noorden-bergstraat samenkomen. Dit project is onlangsvoor de zoveelste keer gestruikeld - ditmaal voorde Raad van State. De Stentor verwoordde hetaldus: ‘Het project is verworden tot een niet teontwarren knoop van procedures, planaanpas-singen en nieuwe procedures’. Waardoor stuit hetzolang op zoveel problemen? Om een duidelijkerbeeld te krijgen staken wij ons licht op bij de familie Wigboldus, die naast het betreffende pandwoont en vanaf het begin bij de acties van om-wonenden en die van de Vereniging DeventerBelvedere betrokken is geweest.

Nadat ROC Aventus omstreeks 1990 de school-gebouwen aan de Nieuwe Markt had verlaten,kwam het pand aan de noordwestelijke zijde vanhet plein in handen van Oostelijk OnroerendGoed (OOG) – Eljans Vastgoed BV. Kort voor demillenniumwisseling werd bekend dat deze pro-jectontwikkelaar hier een complex van dertig appartementen met uitzicht op de Welle wilderealiseren. Het door Peter Ghijsen vormgegeven

Oud

Dev

ente

r plan werd tijdens een eerste informatieve hoor-zitting aan de omwonenden voorgelegd. Er rezenbezwaren, vooral tegen de omvang van het project. Ook de Stichting Oud Deventer keerdezich tegen het ontwerp: het gebouw zou te hoogworden ten opzicht van de huizenwanden aan deNoordenbergstraat en het rondeel aan de Welle;de brede horizontale gevel en de golvende lijnvan het dak zouden detoneren in de vanoudskleinschalige omgeving. In juni 2000 besloot B & W de bouwvergunning te weigeren (zieNieuwsbrief januari en oktober 2000).

In 2001 werd het ontwerp aangepast: Eljansbracht het aantal appartementen terug van der-tig naar vijfentwintig; de architect liet het gol-vende dak weg en de brede gevel werd doorparcellering gecamoufleerd. Tijdens de daaropgehouden hoorzitting kregen omwonenden tehoren dat de plannen niet meer bijgesteld kon-den worden. Een aantal bezoekers liet het daarniet bij zitten, riep een comité van buurtbewo-ners in het leven en de Vereniging DeventerBelvedere werd opgericht. Deze naam geeft alaan dat de bezwaren de belangen van de omwo-nenden overstegen. In 1999 was door deRijksoverheid de nota Belvedere gepubliceerd.Deze houdt in dat nieuwbouw met het oog opde bescherming van historisch erfgoed in eenhistorisch gegroeide situatie ingepast moet wor-den. De bezwaren van het Comité vanOmwonenden en de Vereniging DeventerBelvedere golden het ‘waterhoofd’ aan het beginvan de Noordenbergstraat en het feit dat deachtergevel buiten de rooilijn zou uitsteken. Zijvoerden aan dat de hoogte van het complex het

de muur van Rademaker

7

zonlicht wegnam bij de buren aan deNoordenbergstraat. Achter het rondeel bevindtzich nog een tuin die gemeentelijk eigendom isen uitgeroepen tot beschermd binnenterrein;hier had de architect met toestemming van degemeente een brandtrap gepland. De rechter inZwolle vond deze aantasting aanvaardbaar omdatde noodtrap het zicht niet wegneemt, maar oor-deelde wel dat de effecten voor de ‘bezonning’bij de buren onvoldoende waren onderzocht.Dat onderzoek is inmiddels verricht met als uit-komst dat de overlast gering zal zijn. Voor de

Raad van State bleek het tekort aan drie par-keerplaatsen aanleiding om de vergunning tevernietigen.

Voor de belanghebbenden was het een teleur-stelling dat de Raad van State in zijn uitspraakzo weinig belang hechtte aan hun inhoudelijkebezwaren. Zij ervaren dit vonnis dan ook niet alseen overwinning, maar als een achterhoedege-vecht in een verloren strijd. Volgens de heerWigboldus bestaat er buiten de kwestie van dedrie gewraakte parkeerplaatsen nóg een parkeer-probleem. Aan de kant van de Welle bevindenzich zes parkeerhavens tegen de muur van hetgymnastiekgebouw. Daarvan zal er één verdwij-nen en de andere vijf moeten een eind verplaatstworden in de richting van de straat om ruimtete geven aan de openslaande ramen van de be-nedenverdieping. Dit zal ter plaatse nieuwe ver-keersproblemen scheppen: het is maar de vraagof de auto’s deze plek kunnen bereiken; er looptimmers ook een fietspad. De heer en mevrouwWigboldus mikken nu op een burgerinitiatief.Dit houdt in dat 300 burgers de gemeente ver-zoeken alsnog te proberen het omstreden pandte kopen. De benedenverdieping zou dan eenculturele functie kunnen krijgen – denk aan de

Stic

hti

ng

8

holstohus, olst

Bouwbedrijf Bosch B.V.De Meente 30

8121 EV Olst

Postbus 268120 AA Olst

t 0570 561956f 0570 564054

info@bouwbedrijfbosch.nlwww.bouwbedrijfbosch.nl

bouwen boeit ...

... al 75 jaar!

brede school marslanden,hardenberg

etty hillesum lyceumlocatie ‘het stormink’, deventer

winkels en appartementenaaldert geertsstraat, olst

wonen boven winkels,deventer

(advertentie)

Publicatie van één van onze donateurs:

‘STOKVISJES’

Een jeugdvriendschap in het

Deventer van omstreeks 1950

Onlangs vroegen wij in dezeNieuwsbrief uw aandacht voor en-kele voorbeelden van de JongeBouwkunst uit de jaren vijftig inonze stad (nr. 21, november 2005).Intussen is onder de titel ‘Stokvisjes’een boek verschenen dat speelt in het

Deventer van die tijd. De auteur haalt hierinherinneringen op aan zijn lagere schooltijd,vooral over zijn vriendje Tonnie Meijer, die van1950 tot 1953 bij hem in de klas heeft gezetenop de Prinses Julianaschool in Deventer. Ton wasgeestig, tekenende cartoons en karikaturen, kontoneelspelen en imiteren en deed aan sport. Tonsvader Carel Meijer, die op de administratie vanNoury & Van Der Lande werkte, was in die tijdeen bekende Deventenaar, die sketches en liedjesschreef, revues maakte en sprookjes vertelde inhet ‘Dèventers’.

Karel Kuijk, ‘“Stokvisjes”, een jeugdvriendschap inhet Deventer van omstreeks 1950’. Verkrijgbaar bij boekhandel Van Grinsven inDommelen, Geldrop en Eindhoven, en bij de boek-handels Praamstra en Aalpoel & Schouten enBoekwinkel Colmschate in Deventer. 104 bladzijden, 21 zwart-wit foto’s. Winkelprijs € 12,00.

Nieuwe Markt als cultuurplein – en daarbovenkunnen appartementen gebouwd worden in sa-menwerking met de NV Wonen boven winkelsDeventer (WbwD).

De redactie pleit voor behoud van de buiten-muur aan de kant van de Welle zoals die doorRademaker ontworpen is. Deze bewaart immersiets van de uitstraling van de middeleeuwsestadsmuur, zo direct naast het oude rondeel. Wievanaf een standplaats iets verder stroomafwaartsaan de IJssel omkijkt, ziet de restanten van debuitenste muur vóór het bolwerk met de ro-buust gehouden horizontale wand en krijgt zonog een impressie van de dubbele stadswal uitDeventers Hanzetijd (zie foto op pagina 7). Datvinden wij een reden voor het gemeentebestuurzich in te spannen voor de instandhouding vanhet gebouw.

Oud

Dev

ente

r

9

(advertentie)

De Rijksdienst voor Archeologie,Cultuurlandschap en Monumenten,Broederplein 41, 3703 CD Zeist,Postbus 1600, 3800 BP Amersfoort lietons weten dat iedere belangstellende eengratis abonnement kan aanvragen ophun (papieren) Nieuwsbrief. Dat kanook via hun Website www.racm.nl.

Stic

hti

ng

Jaarverslag over 2005 en

2006 van de Stichting

Oud Deventer

Gemeente DeventerZoals in het jaarverslag over 2004vermeld verzochten wij de directeurvan de RDMZ om bij de burgemees-ter te bemiddelen ter verbetering vanonze verhouding met de gemeente-lijke overheid. De heer Asselbergs liet

ons begin januari 2005 weten dat onze wenswas doorgegeven aan de nieuwe wethouder vanmonumentenzaken. Enkele maanden latervolgde tot onze tevredenheid een gesprek vanwethouder Berkelder met ons bestuur, in aanwe-zigheid van het nieuwbenoemde hoofd van hetteam archeologie en monumenten, mevrouwKroeze. Daarna waren er meermalen contactenmet wethouders, meestal in het kader van hetLebuïnusconvent. Mevrouw Kroeze kreeg sinds-dien uitnodigingen voor en notulen van allevergaderingen van het Algemeen Bestuur vanonze stichting.

Onze wens om de inventarisatie van JongeBouwkunst binnen de gemeente voortvarend aante pakken werd helaas niet gehonoreerd. Zelfhadden we in de verslagperiode nog niet demenskracht om deze forse taak op ons te nemen.B en W besloten overigens voorlopig geennieuwe gemeentelijke monumenten te erkennen.

Plaatselijke organisatiesDe vergaderingen van de PlanadviesraadMonumenten en Beschermd Stadsgezicht wer-den bijgewoond als daartoe aanleiding was. In denieuwsbrief gaven we blijk van onze instemmingmet haar opvatting inzake de herinrichting vanhet Lamme van Dieseplein.

Met Heemschut Overijssel overlegden wevooral over de nevengeul.Aan de Stichting Industrieel Erfgoed Deventer

besteedden we problemen uit waarover wij doorparticulieren werden benaderd, maar die meerop het terrein van de SIED dan op dat van onzestichting lagen. Voorbeelden hiervan zijn hetpand Stenenwal 23 en het bruggetje aan hetPothoofd ter hoogte van De Lange/Van Leer.Vanwege de fraaie belettering van de apparte-mentengebouwen aan de Bergpoortstraat werdde SIED door ons eind 2006 bij de gemeentevoorgedragen voor de jaarlijkse Vrijwilligersprijs.Zij kregen deze prijs!

Met de NV Bergkwartier hadden we tweemaalper jaar overleg, deze jaren ging het vooral over

het Lamme van Dieseplein en over de nevengeul.Graag hadden we gezien dat de NV door de ge-meente een grote rol was toebedeeld bij het be-woonbaar maken van de binnenstadspanden, dievrijkwamen toen een groot aantal van de ge-meentelijke diensten verhuisde naar de Kassa aande Leeuwenbrug. De verantwoordelijke wethou-der gaf ons helaas te kennen dat hij in deze zaakaan de NV geen voorkeurspositie wilde geven, enzou streven naar ‘marktconforme transacties’.Goed nieuws was dat met de restauratie van hetIJsselhotel een begin werd gemaakt

Uit het sterk stijgende ledental van deVereniging Oud Deventer blijkt hoezeer hetcultureel erfgoed de laatste jaren in de belang-stelling staat. Alle leden krijgen onze nieuws-brief, de goede samenwerking tussen stichtingen vereniging maakt dit mogelijk.

In minstens twee klankbordgroepen (Worp-plantsoen en Sluiskwartier) lieten bestuursledenhun stem horen. Inzake het hoogtebeleid heeftonze stichting in haar bijdrage aan het structuur-plan Deventer 2025 een duidelijk standpunt in-genomen. Op grond hiervan achtten wij hoog-bouw aan de Rembrandtkade te verdedigen.

Het zoveelste nieuwe bouwplan voor het ‘Derdewereldplein’ (op de hoek van Lange Bisschopstraaten Grote Poot) werd ter visie gelegd. Het leek onseen aanvaardbaar compromis tussen eigentijdse in-vulling van een decenniënlang bestaand gat in debebouwing en gelijktijdig zichtbaar houden vaneen dertiende-eeuwse muur.

Met het beëindigen van de verhuur van deBergkerk aan de Fundatie kwam een einde aande riskante verwijdering van de kostbare licht-kronen, als dat voor een expositie wenselijkwerd geacht. Tegen deze praktijk hebben wijvaak, maar altijd vruchteloos, bezwaar gemaakt.De nieuwe exploitant is de directeur van deVVV. Wat hem betreft komen de lichtkronenniet meer van hun plaats. Eindelijk kunnen wetevreden zijn.

Lamme van DiesepleinDit rommeligste plein van de binnenstad wasooit de bakermat van de Moderne Devotie. Alminstens zeven jaar kwamen plannen voorbij omer wat van te maken. Al die tijd streed deStichting Realisering Herdenkingsplaats GeertGrote onder leiding van onze voormalige voor-zitter Piet Tillema voor een herdenkingsplaatsboven de crypte van de voormalige kapel vanhet Rijke Fratershuis. Deze historische rest vaneen beweging van Europese betekenis zou hetuitgangspunt moeten zijn voor de herinrichtingvan het plein. Inspraak was er genoeg, maar menwerd het niet eens. In de verslagperiode kwam

10

er een gelukkige wending in deze geschiedenisdoordat meer dan voorheen de NV Bergkwar-tier in de plannenmakerij werd betrokken. Datresulteerde eind 2006 in een stedenbouwkundigontwerp waarvoor onze stichting veel lof had.Belangrijk is dat het plein het karakter zal krij-gen van een hof, waarvoor adviseur Henk Goudappel al de naam ‘Geert Grotehof ’heeft laten vallen. Iets om te onthouden.

Nieuwbouw voor stadskantoor enopenbare bibliotheek aan het GroteKerkhofDe Raad besloot af te zien van kantoorbouwaan de Sluisstraat, en in plaats daarvan niet alleende openbare bibliotheek maar ook een groterstadskantoor te bouwen in het hart van de bin-nenstad. Dat was voor onze stichting een teleur-stelling, we hadden liever gezien dat de binnen-stad, overeenkomstig het advies van de steden-bouwkundige Rein Geurtsen, voor deze relatiefenorme nieuwbouw gespaard was gebleven. Hetwinnende ontwerp van Neutelings Riedijkspaart gelukkig enkele waardevolle elementenvan de bestaande bebouwing, maar heeft in onzeogen ook de nodige bezwaren. De Raad moetzich over dit ontwerp nog uitspreken, maar veellijkt er niet meer te kiezen.

Ruimte voor de rivierIn het kader van de Planologische KernbeslissingRuimte voor de Rivier besloot de Rijksover-heid tot verbetering van de afvoer van hetIJsselwater ter hoogte van de ‘flessenhals’ bijDeventer. Met een ‘bypass’ rond De Worp zoudit kunnen lukken zonder het unieke karaktervan de groene overkant tegenover de stenen stadaan te tasten, maar voor die bypass had de rege-ring het geld niet over. Goedkoper is een ‘ne-vengeul’, die voor een belangrijk deel komt teliggen binnen het Beschermd Stadsgezicht en ditradicaal zal veranderen. In hoeverre heeft het ge-meentebestuur bij het Rijk aangedrongen opuitvoering van de bypass ter vermijding van denevengeul? Wellicht zal dat ooit blijken. Onzestichting heeft veel moeite met de thans gedanekeus.

De gemeente gaat de vormgeving van de ne-vengeul aansturen en vroeg ons - en andere or-ganisaties - aan het ontwerp mee te werken. Ofer een aanvaardbaar resultaat uit komt moet noghelemaal blijken, maar aan onze stichting zal hetniet liggen. We hebben al de nodige arbeid ver-richt om een goede bijdrage voor de vormge-ving van deze kolossale ingreep te leveren, enwe zullen daarmee nog wel even bezig blijven.

BestuurIn december 2005 verloren we ons bestuurslidPieter Berend Oudemans, die na een kort ziek-bed op de leeftijd van 45 jaar overleed. In 2006nam Jan Willem Holthuis na veertien jaar af-scheid van ons gezelschap. Begin 2005 werdJanneke Rogaar bestuurslid. We waren verheugddat zij het secretariaat op zich wilde nemen,maar treurig dat ze het na enkele maanden weeropgaf. Haar voorganger kreeg zodoende eentweede kans. In de loop van 2006 kregen we inMary Berendsen-Bonte, Peter Dekker enCatherine Bolkestein niet minder dan drienieuwe bestuursleden.

Het bestuur besloot een beleidsplan te maken.Alleen al de discussie over wat dat zou moetenbevatten werkte verhelderend. Vergaderd werd erin de verslagperiode ijverig: het dagelijks bestuurnegentien en het algemeen bestuur zes maal.Onze Nieuwsbrief verscheen drie maal. Alleswat ons bezighield kwam daarin aan de orde.Donateursavonden werden gehouden op 27 ja-nuari 2005 (spreker Michiel Bartels) en op 5april 2006 (spreker Janleo van de Laar). In beidegevallen konden circa veertig donateurs overonze activiteiten worden bijgepraat.

Hans van Beeck, secretaris

Oud

Dev

ente

r

11

(advertentie)

12

De discussie over de Brinkgarage is achter de rug. Wij halen opgelucht adem.Zou de Brink zonder de Stichting Oud Deventer de Brink gebleven zijn?

Wij denken van niet. Onze actie heeft veel geld gekost, maar ook resultaat gehad. Ook in de toekomst valt er voor ons nog veel te doen.

Steun ons door voor minimaal € 16,- per jaar donateur te worden.

JA, IK WIL DE STICHTING OUD DEVENTER STEUNEN MET EEN BEDRAG VAN € ........ PER JAAR

Inmiddels heb ik bovenstaand bedrag overgeboekt op rekening 63.16.63.002 t.n.v. de penningmeester Stichting Oud Deventer

Naam :. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres :. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Handtekening

Deze bon uitknippen en in enveloppe mét of zonder postzegel opsturen naar

STICHTING OUD DEVENTERAntwoordnummer 823, 7400 WB Deventer

✁

(advertentie)

Onbestelbaar? D

an graag retour naar Bergstraat 15, 7411 E

R D

eventer

COLOFON

De Stichting Oud Deventer komt sinds1948 op voor het culturele erfgoed van

onze stad. Vanaf 1996 geeft zij eenNieuwsbrief uit, die twee maal per jaar verschijnt.

Wie de Nieuwsbrief wil ontvangen, kanzich opgeven bij het redactieadres: Bergstraat 15, 7411 ER Deventer.

Telefoon 0570-613764. E-mailadres: redactie@oud-deventer.nl

Alle ongesigneerde artikelen zijn afkomstigvan de redactie, die als volgt is samengesteld: J.A. van Beeck, B.J.M. Duimel en H. Vrielink.

Voor de inhoud van ingezonden brieven isde redactie niet verantwoordelijk. Zij be-

houdt zich het recht voor deze te bekorten.Wilt u het werk van de Stichting Oud

Deventer financieel steunen, geeftu zich dan op als donateur. Uw

bijdrage (minimaal € 16,- per jaar)is meer dan welkom op rekening

63.16.63.002, t.n.v. PenningmeesterStichting Oud Deventer,

Noordenbergsingel 6,7411 SE Deventer.