njega+djeteta

7/24/2019 NJEGA+DJETETA

1/32


2/32


3/32

dr. William i Martha Sears

Njega djeteta


4/32

Naslov izvornika

The Baby Book

Copyright 1992, 2003 by William Sears and Martha SearsCopyright za hrvatsko izdanje Mozaik knjiga d.o.o., Zagreb, 2010.

Za nakladnikaBojan Vidmar

Preveo s engleskogDanijel Savii

UrednicaAleksandra Stella kec

LektoriceIvanka enda

Jasminka ovran

Korektorica

Ivanka enda

Grafiki urednikMarko Katii

IlustriralaDeborah Maze

Oblikovanje naslovniceIvana iljak Stanimirovi

Organizacija TiskaRadin print d.o.o., Zagreb, prosinac 2010.

Sva prava pridrana. Ni jedan dio ovoga izdanja ne smije se, ni u cijelosti ni djelomino, reproducirati,pohraniti ili prenositi ni u kojem elektronskom obliku, mehanikim fotokopiranjem, snimanjem ili drugaije bez

vlasnikova prethodnog doputenja.

ISBN 978-953-14-0824-0

CIP zapis dostupan u raunalnom katalogu

Nacionalne i sveuiline knjinice u Zagrebu pod brojem 747034


5/32

dr. William i Martha Sears

NjegadjetetaOd roenja do druge godine ivota


6/32


7/32

Sadraj

Nekoliko rijei dr. Billa i Marthe .......................................................................................... 13

I: POETAK: OSNOVE NJEGE DOJENADI 15

1. TO JE POVEZUJUE RODITELJSTVO? ..............................................................17

Biti roditelj svojeg djeteta ...............................................................................................17Sedam alata povezujueg roditeljstva ............................................................................18Povezujue roditeljstvo ukljuuje oeve .......................................................................24Neka pitanja koja vas moda mue ...............................................................................24

2. DESET SAVJETA ZA SIGURAN I ZADOVOLJAVAJUI POROAJ ...................34

1. Pronaite pravog lijenika za sebe ............................................................................342. Paljivo odaberite gdje ete roditi ..............................................................................353. Traite profesionalnu pomo pri poroaju .............................................................. 354. Pokrenite se ...................................................................................................................37

5. Nemojte samo leati ...................................................................................................376. Iskuajte razne poloaje tijekom trudova ................................................................. 387. Mudro iskoristite tehnologiju ..................................................................................... 388. Mudro koristite lijekove za ublaavanje bolova .......................................................389. Izbjegnite epiziotomiju ................................................................................................4010. Napravite poroajni plan .......................................................................................... 40

3. PRIPREMITE SE ZA NOVOROENE ................................................... ...............42

Odaberite pravog lijenika za svoje dijete .................................................................... 42Odabir drugih vanih osoba ..........................................................................................43

Dojenje ili umjetna hrana? ............................................................................................. 44Pohrana matinih stanica iz pupkovine ........................................................................45Svijanje svojega gnijezda ................................................................................................. 46

4. DOBAR POETAK S NOVOROENETOM ................................................... .....51

Prve minute u djetetovu ivotu ...................................................................................... 51Vanost povezivanja, i kako ga postii .......................................................................... 53Jo savjeta za zbliavanje .................................................................................................56Upoznajte svoje novoroene ........................................................................................57to potie zbliavanje ...................................................................................................... 58

Slike roendana ............................................................................................................59Rutinski bolniki postupci ..............................................................................................62Novoroenaka utica .....................................................................................................65Prvi pregled ......................................................................................................................68


8/32

Njega djeteta

5. OBITELJ NAKON POROAJA KAKO SE PRILAGODITI .................................70

Udomaite se .................................................................................................................... 70Prihvatite nove uloge .......................................................................................................71Preduhitrite i prevladajte postporoajnu depresiju .................................................... 75Sada nas je troje................................................................................................................79Vraanje u formu nakon poroaja ................................................................................. 84

6. TJELESNE POTREBE VAEG NOVOROENETA .............................................. 90

Prematanje djeteta ........................................................................................................... 90Njega pupka ...................................................................................................................... 93Njega rane od obrezivanja .............................................................................................. 94Njega noktiju ....................................................................................................................94Kupanje novoroeneta .................................................................................................. 95Neka djetetu bude ugodno ............................................................................................. 99

Za i protiv dude varalice ..............................................................................................101Pravi dodir: umjetnost masae dojeneta ...................................................................104

7. UOBIAJENE BRIGE PRVIH TJEDANA .............................................................109

Rane promjene kod novoroeneta ............................................................................109Pljuvanje ..........................................................................................................................116Oi ................................................................................................................................... 117Novoroenetova usta ...................................................................................................118Pojave i osipi na novoroenetovoj koi .....................................................................120Pelenski osip: prevencija i njega ...................................................................................122

II: HRANJENJE I PREHRANA DOJENETA 127

8. ZATO I KAKO DOJITI ............................................... .......................................... 129

Zato je dojenje najbolji izbor ......................................................................................129Pripremite se za dojenje ................................................................................................136Tehnike za dobar poetak .............................................................................................139Kako dojke stvaraju mlijeko ........................................................................................146Uobiajena pitanja i potekoe vezane uz dojenje ..................................................... 148

9. IZBORI I IZAZOVI MAJKE DOJILJE ...................................................................162Nadraujua hrana u majinu mlijeku ........................................................................165Lijekovi za dvoje: sigurno uzimanje lijekova tijekom dojenja .................................167Pomo pri dojenju .........................................................................................................173Uskladite posao i dojenje ..............................................................................................179Izdajanje mlijeka ............................................................................................................ 181Neugodnosti tijekom dojenja, izazovi i zabavne stvari koje se dogaajuna putu prema prsima ...................................................................................................189Dojenje posebne djece u posebnim okolnostima ...................................................... 196Prestanak dojenja: kada i kako .....................................................................................207

10. KAKO SIGURNO I S LJUBAVLJU HRANITI NA BOICU ..............................212

injenice o formulama .................................................................................................212Koliko? Kako esto? .......................................................................................................220


9/32

Sadraj

Priprema formule...........................................................................................................221Savjeti za hranjenje na boicu ......................................................................................224Odvikavanje djeteta od boice .....................................................................................227

Osoba na svakom kraju boice ....................................................................................22711. UVOENJE KRUTE HRANE: KADA, TO I KAKO .......................................... 229

Zato ekati? ...................................................................................................................229Kruta hrana: od est do devet mjeseci.........................................................................232Strategije hranjenja ........................................................................................................235Kruta hrana: od devet do dvanaest mjeseci ................................................................237Priprema domae djeje hrane ....................................................................................243Kupovna djeja hrana.................................................................................................... 245Izvadite au ...................................................................................................................246

12. DESET SAVJETA KAKO POSTATI NUTRICIONIST VLASTITE OBITELJI ..2491. Dijete hranite pametnim mastima .......................................................................2492. Hranite svoje dojene najboljim ugljikohidratima ................................................2513. Potaknite bjelanevine ..............................................................................................2534. Usmjerite mlade ukuse ..............................................................................................2535. Ispunite jelovnik vlaknima .......................................................................................2546. Cijenite vitamine ........................................................................................................2557. Pazite na minerale ......................................................................................................2568. Podignite razinu eljeza dojeneta ..........................................................................2579. Neka se svaka kalorija iskoristi ................................................................................25810. Podiite vitko dijete .................................................................................................258Stvar temperamenta ......................................................................................................260

13. PREHRANA DJETETA U DOBI OD JEDNE DO DVIJE GODINE ...................264

Prehrana izbirljivog djeteta...........................................................................................264Kako nagovoriti malo dijete da jede ............................................................................266Odabir pravog mlijeka za vae malo dijete .................................................................273Kravlje mlijeko izbliza ...................................................................................................275Jede li vae dijete dovoljno? ..........................................................................................277Alergije na hranu ........................................................................................................... 280

Pesticidi: kako ih zadrati izvan djetetovih usta ........................................................287

III: SUVREMENO RODITELJSTVO 291

14. UMIJEE NOENJA DJETETA ................................................... .........................293

Nova potpora drevnoj zamisli ......................................................................................293Odabir prave nosiljke za dijete .....................................................................................295Kako nositi svoje dijete: osobni teaj...........................................................................297Otac koji nosi dijete .......................................................................................................302

Druge osobe koje nose dijete .......................................................................................304Noenjem do sna ............................................................................................................306Noenje djeteta u stvarnim situacijama ...................................................................... 307Noenje djeteta u posebnim situacijama ....................................................................311


10/32

Njega djeteta

Kako noenje djeteta koristi dojenadi i roditeljima .................................................312

Noenjem djeteta moete obogatiti vlastiti ivot ....................................................... 320

15. RODITELJSTVO NOU: KAKO USPAVATI DIJETE ........................................ 322

injenice o dojenakom snu ........................................................................................322Prvi korak: djetetu omoguite najbolji poetak sna ..................................................326

Drugi korak: naviknite dijete da spava .......................................................................329

Trei korak: svedite na minimum uzroke buenja .................................................... 335

Spavanje uz svoje dijete da? Ne? Ponekad? .............................................................339

Kako se nositi s brigama i kritikama zbog spavanja uz svoje dijete ........................344

Sigurnost prilikom spavanja .........................................................................................349

Kako rijeiti potekoe sa spavanjem koje ima vae dijete .......................................351

esto postavljana pitanja o potekoama sa spavanjem ...........................................362

16. SKRB O NEMIRNOM DOJENETU ILI DOJENETU KOJE IMA KOLIKE ..377Nemirna dojenad .........................................................................................................377

Zato djeca negoduju ....................................................................................................382

Usklaivanje dojenadi i roditelja ...............................................................................384

Umirivanje nemirnog dojeneta ..................................................................................389

Dojene s kolikama, ili dojene kojeg boli .................................................................393

Skriveni uzroci kolika ....................................................................................................396

Ublaavanje kolika .........................................................................................................411

Mogu li se kolike sprijeiti ............................................................................................417

Ulazak u obeano razdoblje .........................................................................................41917. POSAO I RODITELJSTVO ............................................. ......................................420

Pravo pitanje: povezanost .............................................................................................420

Rjeenja za rad i zbliavanje .........................................................................................424

Odabir prikladnih njegovatelja ....................................................................................429

Redovni vrti ..................................................................................................................434

18. POSEBNE SITUACIJE ..........................................................................................440

Roditeljstvo posvojenom djetetu .................................................................................440

Biti roditelj blizancima ..................................................................................................442

Samohrano roditeljstvo .................................................................................................444Dijete s downovim sindromom poseban vid roditeljstva .....................................445

Usklaivanje dojenadi i kunih ljubimaca ................................................................449

IV: DOJENAKI RAZVOJ I PONAANJE 453

19. ZAJEDNIKO NAPREDOVANJE:

UIVAJTE U RAZVOJNIM FAZAMA SVOJEGA DJETETA ............................. 455

Zajedniko napredovanje .............................................................................................455

Povezujue roditeljstvo: kako gradi bolju djecu i roditelje....................................456Kako dojenad napreduje ............................................................................................. 458

Pet odlika dojenakog razvoja ......................................................................................460

Sedam naina razvoja bistrijega dojeneta .................................................................466


11/32

Sadraj

20. PRVIH EST MJESECI: VELIKE PROMJENE ....................................................470

Prvi mjesec: velike potrebe ...........................................................................................470Novoroenetovi refleksi ..............................................................................................476Drugi mjesec: iroki osmijesi .......................................................................................479Trei mjesec: velike ruke ...............................................................................................487Tromjesena revizija ......................................................................................................490etvrti mjesec: veliki pogledi ....................................................................................... 492Razvoj govora, od etvrtog do estog mjeseca ...........................................................496Peti mjesec: veliki dosezi ...............................................................................................500esti mjesec: sjedenje na veliko ....................................................................................504Rast zdravih zuba ........................................................................................................... 507

21. DRUGIH EST MJESECI: PREMA NAPRIJED ..................................................514

Od est do devet mjeseci: veliko istraivanje .............................................................514

Novi strahovi i brige u drugih est mjeseci ................................................................525Od devet do dvanaest mjeseci: veliki pokreti .............................................................528Njega dojenetovih stopala ...........................................................................................540

22. DRUGA GODINA: OD DOJENETA DO DJETETA

KOJE JE PROHODALO ........................................................................................543

Od dvanaest do petnaest mjeseci: veliki koraci .........................................................543Od petnaest do osamnaest mjeseci: velike rijei ........................................................ 553Kako obogatiti djetetov rjenik ....................................................................................558Ima li vae dijete neobian hod? ..................................................................................560

Od osamnaest do dvadeset etiri mjeseca: velike misli ............................................563

23. UZNEMIRUJUA ALI NORMALNA PONAANJA MALOG DJETETA .........574

Pravo znaenje discipline ..............................................................................................574Tvrdoglavo ponaanje ...................................................................................................575Prepirke oko igraaka ....................................................................................................577Tantrumi (djeji izljevi bijesa) ......................................................................................579Kada dijete grize i udara ...............................................................................................583Dijete ne mari ................................................................................................................. 585Vriska i zapomaganje.....................................................................................................585

Sisanje palca .................................................................................................................... 58624. PRIVIKAVANJE NA ZAHOD .......... .................................................... ................588

injenice koje trebate znati ..........................................................................................588Bolje kasnije nego prerano ...........................................................................................589Privikavanje na zahod korak po korak ....................................................................... 590Dijete koje ne eli ii na zahod.....................................................................................597Brzo privikavanje na zahod: vikend-trening metoda ................................................598

V: SIGURNOST I ZDRAVLJE VAEG DJETETA 601

25. KAKO UINITI DOM SIGURNIM ZA DIJETE ................................................. 603

Profil djeteta sklonog nezgodama ...............................................................................603Dom pogodan za nezgode ............................................................................................604


12/32

Njega djeteta

Preduvjeti za siguran dom ............................................................................................604

Odabir i koritenje opreme sigurne za djecu .............................................................611Sigurno i razumno putovanje automobilom ..............................................................614

Vonja dojenadi na biciklu ......................................................................................... 621Zagaivai iz okolia: izbacite olovo ...........................................................................623

26. KAKO OUVATI DJETETOVO ZDRAVLJE ...................................................... 627

uvanje zdravlja poinje u vaem domu ....................................................................627Pregled zdrava djeteta ...................................................................................................629

Cijepljenje: zato, koje i kada ........................................................................................633Strah od cijepljenja ........................................................................................................635Lijeenje malih ljudi ...................................................................................................... 640Davanje lijekova .............................................................................................................644Smanjite rizik od sindroma iznenadne dojenake smrti ..........................................648

27. NAJUOBIAJENIJI ZDRAVSTVENI PROBLEMI:

NJEGA I SAMOPOMO U KUI .......................................................................656

Njega dojeneta s vruicom..........................................................................................656

Prehlade ..........................................................................................................................669Kaalj ...............................................................................................................................678Upale uha ........................................................................................................................681Upale sinusa ....................................................................................................................688Krup .................................................................................................................................690

Lijeenje krupa ...............................................................................................................691Dijareja ............................................................................................................................693Dijeta za dijete ................................................................................................................697Povraanje .......................................................................................................................699Zatvor ..............................................................................................................................702

Prepoznavanje i lijeenje alergija dinih puteva ........................................................706Ekcem ..............................................................................................................................710Pitanja roditelja o aidsu (sida)......................................................................................712

28. POSTUPCI KOJI SPAAVAJU IVOT I PRVA POMO KOD

UOBIAJENIH HITNIH SLUAJEVA ............................................... .................726

Tri p ................................................................................................................................. 726Guenje ............................................................................................................................727

Krvarenje ........................................................................................................................733Ozljede glave...................................................................................................................735Konvulzije .......................................................................................................................738Opekline ..........................................................................................................................739Ozljede oka .....................................................................................................................743

Ozljede nosa ...................................................................................................................743Ubodi insekata ...............................................................................................................745

Ozljede zuba ...................................................................................................................747Istegnua, iaenja i prijelomi .....................................................................................748


13/32

Naim malianima

JamesuRobertu

Peteru

Haydenu

Erin

Matthewu

Stephenu

Lauren

i

naim unucima

Andrewu

Lei

Alexu

Jonathanu

Joshui

W. S. i M. S.


14/32


15/32

Nekoliko rijei

dr. Billa i Marthe

Mi nismo samo napisali ovu knjigu mi smo je ivjeli. Na stranicama koje slijedepodije-lili smo s vama bogato iskustvo roditelja osmero djece, kao i iskustvo pedijatrijske brige zatisue djece tijekom trideset godina staa. To nas je iskustvo nauilo da budemo marljivipromatrai roditelja i djece i zabiljeimo sve postupke to su se vremenom pokazali naj-djelotvorniji kod veine roditelja u veini sluajeva. Svakodnevno smo marljivo prikupljali

praktine savjete uspjenih roditelja o njezi njihove novoroenadi. Te ete savjete nai ra-zasute po knjizi. Svjesni smo da ste zbog ljubavi koju osjeate prema djetetu i elje da bude-te to bolji roditelji podloni raznim savjetima o odgoju djece. Ipak, djeca su predragocjenaa roditelji preranjivi da bi bilo koji autor smio nuditi informacije bez prethodnog istraiva-nja. Mi vrlo ozbiljno shvaamo nauk to ga nudimo. Iza svake tvrdnje stoji temeljito istra-ivanje i svaka je potvrena u praksi i vremenu.

Takoer, potujemo i prihvaamo uurbani nain ivota suvremenih roditelja. I miongliramo s pokuajima da zadovoljimo spontane potrebe vlastite djece i dunostima ko-

je namee profesionalni ivot. U ovoj knjizi predstavljamo osnovne alate koji e vam po-

moi da spoznate i usvojite pristup roditeljstvu, koje uspjeno zadovoljava potrebe vaegdjeteta i uklapa se u va nain ivota, i tako postanete senzibilni njegovatelji. Za odrava-nje ravnotee visokotehnolokog ivotnog stila u novom tisuljeu predlaemo roditeljstvos visokim stupnjem osjetljivosti. U ovoj knjizi pronai ete naine njege koji e izvui ononajbolje iz vas i vaeg djeteta.

Jo od prvog izdanja 1993. godine, milijuni su roditelja Knjigu Njega djetetajo nazvalii novoroenakom biblijom. Drago nam je i to su nai savjeti omoguili ugodnije rodi-teljstvo novim roditeljima diljem svijeta. U ovo novo izdanje uvrstili smo mnoge nove temetemeljene na povratnim informacijama roditelja. Takoer, aurirane su promjene koje su sedogodile u proteklih deset godina u podrujima roditeljstva i pedijatrije.

Osim nove grae, u novo izdanje uvrstili smo i dva nova autora. Novi su partneri dr. Ja-mes i dr. Robert Sears, a roditelji su im lanovi Pedijatrijske klinike obitelji Sears (Sears Fa-mily Pediatric Practice). Pridonijeli su auriranju medicinskih informacija koje se navodeu knjizi. Veliko zadovoljstvo prua nam saznanje da smo putem obiteljskih savjeta u ovojknjizi na neki nain postali djeliem i vae obitelji.

William i Martha Sears

San Clemente, Kalifornijasijeanj 2003.


16/32


17/32

POETAK:

OSNOVE NJEGE DOJENADI

Ne postoji samo jedan najbolji nain kako biti roditelj novoroeneta. Ne postoji idealnanovoroenad i, vjerovali ili ne, ne postoje ni idealni roditelji. Postoje ljudi koji su proua-

vali djecu od dana njihova roenja i ljudi koji imaju vie iskustva od vas. Roditeljstvo po-drazumijeva uenje usput. Previe strunih savjeta moe smetati intuiciji novih roditelja

i sprijeiti ih u uenju i razvoju. Mi emo vam pokazati kako ete samostalno postati znal-ci za novoroenad. Na je cilj pomou ove knjige postii sklad izmeu vas i vaeg djeteta.Rije sklad vrlo dobro opisuje pravi smisao roditeljstva.

I


18/32


19/32

1

to je povezujue roditeljstvo?

R

oditeljstvo zapravo znai omoguiti djeci da postignu uspjeh u ivotu.

Svim ostalim knjigama o djeci nedostaje poglavlje naslovljeno Biti roditelj svo-jeg djeteta.

Sada moemo s vama koji oekujete prinovu ili ste tek postali roditelji zajedno napi-satiovo poglavlje.

Moje iskustvo pedijatra, Marthino iskustvo medicinske sestre i zajedniko iskustvo ro-ditelja osmero djece nauili su nas da vjerujemo kako je za postizanje zadovoljavajueg skla-da izmeu roditelja i djeteta najbolji nain odgoja tzv.povezujue roditeljstvo.To je takav vidskrbi za dijete koji istie ono najbolje u roditeljima i njihovoj djeci. Povezujue roditeljstvopostoji otkad postoje majke i novoroenad. U stvari, tek se nedavno pojavila potreba za

njegovim imenovanjem, zato jer se radi o razumnom roditeljstvu koje bismo pod uvje-tom da smo preputeni vlastitom rasuivanju svi bez iznimke provodili.

BITI RODITELJ SVOJEG DJETETA

Kada sam prije trideset godina poeo raditi kao pedijatar, ve sam bio proao specijali-zaciju u dvjema ponajboljim svjetskim pedijatrijskim klinikama, i mislio sam da znamsve o novoroenadi. Zapravo, nai prijatelji su Marthi govorili kako je sretna jer se uda-

la za pedijatra, a ona bi im odgovarala: On se razumije samo u bolesnu djecu. Prvi tje-dan na novom poslu bio mi je zaista okantan. Majke su neprestano postavljale svakoja-ka pitanja nevezana uz medicinu, poput: Trebam li pustiti dijete da plae?, Hoemoli ga razmaziti ako ga previe nosimo?, Grijeim li ako spavam sa svojim djetetom?Nisam znao odgovor niti na jedno pitanje, a roditelji su se oslanjali na moju strunost.To nisu bila pitanja iz podruja medicine, nego pitanja o stilovima roditeljstva. Jedino tosam znao bilo je kako smo mi postupali sa svoje dvoje djece, ali nisam mislio da me to i-ni strunjakom. Stoga sam itao knjige o novoroenadi, ba kao to vi inite sada. Te sume knjige zbunjivale. Izgledalo je kao da se temelje na dojmovima autora, a ne na stvar-

nim istraivanjima. Veini je autora ili nedostajao zdrav razum ili nisu eljeli zauzeti vla-stiti stav ili su propovijedali ono to je u tom vremenu bilo omiljeno neovisno o uin-kovitosti takve metode.


20/32

Njega djeteta

Odluio sam posavjetovati se s istinskim strunjacima iskusnim roditeljima koje sam su-sretao u praksi i za koje mi se inilo da im roditeljstvo dobro ide: roditeljima koji su se do-imali kao da su usklaeni sa svojom djecom, znali su itati njihove znakove, i reagirali su

intuitivno i ispravno; roditeljima koji su uivali u roditeljstvu i ija su djeca dobro napre-dovala. Ti roditelji i njihova djeca postali su moji uitelji, a ja sam postao pronicav slua isavjestan promatra njihove djece. Paljivo sam unosio biljeke o stilovima roditeljstva ko-

je su provodili. Sastavio sam i popis uinkovitih postupaka. Tih prvih godina sa mnomje radila i Martha (dok nam na svijet nije dolo etvrto dijete, Hayden). I danas je aktivnakao savjetnica iz podruja roditeljstva i dojenja. Za terenska istraivanja posluila nam jemoja praksa, a u kui smo imali rastui laboratorij.

Nakon devet godina sluanja, uenja i troje vlastite djece poeli smo donositi neke za-kljuke o roditeljstvu. Iz iroke lepeze stilova roditeljstva odabrali smo one koji su bili uin-

koviti za veinu roditelja i u veini sluajeva. Roditelje u naoj praksi poduavali smo timmetodama, a i sami smo ih primjenjivali u odgoju svoje osmero djece. Tijekom vremenaMartha i ja prilagoavali smo svoj pristup elei ga uskladiti s promjenama naina ivota iindividualnim potrebama nae djece (jo uvijek uimo). U ovom kratkom poglavlju itatesr onoga to smo uili tijekom trideset godina pedijatrijske prakse, odgajanja osmero dje-ce i savjetovanja tisua roditelja.

Nemojte oekivati da ete sve nauiti odjednom. Roditeljstvo je posao koji se ui pu-tem i koji zahtijeva vlastito iskustvo. Nai prijedlozi slue kao smjernice za to bolji poe-tak. Iz tih osnova vi ete razviti i usvojiti vlastiti stil, koji e najbolje pristajati karakteru va-eg djeteta i vlastitoj osobnosti.

Takoer, ni na koji nain ne moete u potpunosti biti na isto o tome kako ete odgajatidijete prije nego to ono doe na svijet. Nemate pojma kako e novoroene djelovati na vasi koliko e vam drastino promijeniti pogled na svijet. Koliko treba nositi dijete, to uinitikada se probudi u 3 ujutro i koliko ete dugo dojiti odluke su koje uvjetuju obuku na licumjesta. Te odluke odgodite do trenutka spoznaje naravi svojega djeteca. Ipak, prije slube-nog poetka radnog vremena trebate razmotriti neke zamisli o stilovima roditeljstva.

Prije nego to uronimo u ovaj stil roditeljstva, dogovorimo se. Nekoliko zamisli ko-je emo podijeliti s vama u poetku vam se mogu uiniti udnima i drukijima od savjetakoje ste dobili drugdje. Ali molimo vas da ostanete otvoreni. Takvi zaponite svoju karije-

ru roditelja, ili biste se mogli izloiti mnogim frustracijama. Jednostavno mali aneo ko-jeg oekujete moda ne bude onaj kojeg ete dobiti. Ostanite otvoreni za nove ideje, pa ondaodaberite one najbolje za svoju obitelj. Zauzvrat, budite uvjereni da je sve o emu rasprav-ljamo temeljito istraeno.

SEDAM ALATA POVEZUJUEG RODITELJSTVA

Tri cilja smatramo vanima za roditelje poetnike:

upoznati svoje dijetepomoi svome djetetu da se dobro osjeauivati u roditeljstvu


21/32

Poetak: Osnove njege dojenadi

Stil roditeljstva o kojem raspravljamo pomae vam ostvariti te ciljeve. Navest emo sedamimbenika od kojih se sastoji povezujue roditeljstvo.

1. Zbliavanje pri roenju zbliite se sa svojim djetetom to ranijeNain na koji novoroene i roditelji zaponu uzajamni odnos esto odreuje i nain nakoji e se ta rana privrenost razvijati. Aktivno sudjelujte u odluci na koji ete nain doni-

jeti svoje dijete na svijet. Preuzmite odgovornost za svoj poroaj, obrazujte se i sa specijali-stom za poroaje ili primaljom odredite vlastito vienje svog poroaja. Traumatski poroajili nepotrebno kirurko odvajanje majke i djeteta pri poroaju nipoto nisu savreni poe-tak roditeljstva. U tom sluaju, dio energije koju biste inae usmjerili na upoznavanje svojegtek roenog djeteta morate iskoristiti da biste se oporavili. Zadovoljstvo poroajem pretaese u kasnije zadovoljstvo svojim djetetom. (Proitajte poglavlje 2. Deset savjeta za siguran

i zadovoljavajui poroaj kako biste razumjeli vezu izmeu poroaja i zbliavanja te sma-njili rizik od traumatinog ili ak nepotrebnog poroaja kirurkim putem. Takoer, na stra-nici 77. potraite savjete o tome kako nadoknaditi zbliavanje proputeno zbog moguegodvajanja majke i djeteta koje je bilo prouzroe-no medicinskim razlozima. Na stranici 58. proi-tajte zato je vano da ste u bolnikoj sobi zajed-no s novoroenetom.)

Prvi tjedni i mjeseci osjetljivo su razdoblje ukojem majka i djetece moraju biti zajedno. Rana

bliskost potie razvoj uroene privrenosti no-voroeneta kao i intuitivnu, bioloku majinskuskrb. Rana bliskost dogaa se upravo onda kada sunajizraenije djetetove potrebe i majin zatitni-ki nagon. Razumije se da proces zaljubljivanja usvoje dijete i osjeaji bliskosti ili privrenosti po-inju puno prije i nastavljaju se jo dugo nakonsamog poroaja. (U poglavljima 4. Dobar poe-tak s novoroenetom i 5. Obitelj nakon poro-aja kako se prilagoditi potraite praktine na-putke o zbliavanju s djetetom tijekom poroaja iu postporoajnom razdoblju.)

2. Vjerujte djejem plau protumaite signale koje vam alje i odgovorite na njih

Jedan od prvih izazova s kojim ete se suoiti bit e tumaenje elja i potreba vaeg novo-roeneta iz trenutka u trenutak. To moe biti vrlo frustrirajue i dovesti vas do raspoloe-nja u kojem e vas preplaviti osjeaj ja nisam dobar roditelj.

Opustite se! Zahvaljujui svojem djetecu postat ete odlian tuma znakova. Znan-

stvenici su neko vjerovali da su tek roena djeca samo pasivni promatrai u procesu skrbi.Danas znamo da novoroenad aktivno sudjeluje u oblikovanju reakcija svojih rodite-

lja. Evo kako: Djeci su uroena ponaanja koja promiu zbliavanje, ponaanja koja magnet-

Povezujue roditeljstvo ui vas kako da sepoveete sa svojim djetetom.


22/32

Njega djeteta

skom privlanosti djeluju na roditelje toliko snano da ih jednostavno moraju prihvatiti.Neka AP ponaanja novoroeneta teko je ne primijetiti, primjerice pla, smijeh i umilja-

vanje; neka pak prate suptilniji znakovi poput kontakta oima i govora tijela. Svi roditelji,

posebice majke, imaju uroeni sustav intuicije kojim tumae i odgovaraju na signale koje imalju njihova djeca. Poput sustava odailja-prijamnik, majka i dijete kroz praksu fino uga-aju meusobnu komunikaciju dok ne postignu prijenos bez smetnji. Brzina razvoja te ko-munikacije nije kod svih ista: negdje novoroenad alje jasnije signale; drugdje su roditeljibolji tumai tih signala. Ali dobra veza svakako e se razviti. To e se dogoditi prije imate lina umu da trebate biti otvoreni i osjetljivi. ak je i poneka kriva reakcija (na primjer, nut-kanje hranom djeteta koje samo eli da ga nosite) bolja nego da je uope nema, jer time po-tiete svoje dijete na daljnju suradnju.

Kada novoroene plae, podignite ga. Koliko god to jednostavno zvualo, mnogi ro-ditelji posluaju savjet da puste dijete koje plae kako ne bi nagradili loe ponaanje. Alinovoroene nije zloesto; ono komunicira s vama na jedini nain koji mu je priroda pru-ila. Zamislite kako bi vama bilo da ste potpuno nekoordinirani nesposobni pomoi sebina bilo koji nain i da vai krici u pomo budu ignorirani. Novoroene na iji pla nitkone odgovara nee postati dobro dijete (premda mnoga utihnu); ono e postati obeshra-breno dijete. I nauit e jedinu stvar koju ne elite: da ne moe izrei svoje potrebe ili oe-kivati da budu zadovoljene.

Lako je drugome savjetovati vam da pustite svoje dijete neka plae. Ako se ne radi o izni-mno osjetljivoj osobi, u kemijskom sastavu njezina ili njegova tijela nita se ne mijenja kad

vae dijete zaplae. Idemo malo pojednostaviti stvari. Pla vaeg djeteta vam smeta tako i

treba biti. To se posebno odnosi na majke. Kad bismo majku i dijete promatrali u laborato-rijskim uvjetima i pritom na majina prsa spojili ureaj koji mjeri optok krvi, evo to bismosaznali: kad majka uje pla svog djeteta, dotok krvi u njezine dojke trenutno se povea, pra-en neodoljivim nagonom da podigne i utjei dijete. Djetetov je pla moan jezik, oblikovanradi njegova preivljavanja i razvoja, kao i roditeljskog odaziva. Odgovorite na njega! (Nastranicama 58. i 353. potraite detaljnije informacije o komuniciranju plaem.)

Zadovoljavanjem djetetovih potreba tijekom prvih mjeseci razvit e se pouzdani obras-ci sporazumijevanja. S vremenom moete postupno odgaati svoj odaziv i vae e djete-ce nauiti malo priekati, jer e nauiti jezik koji se ne temelji samo na plau i razviti me-

hanizme samopomoi.

SEDAM ALATA POVEZUJUEG RODITELJSTVA

1. zbliavanje pri roenju

2. vjera u komunikacijsku vrijednost djejeg plaa

3. dojenje

4. noenje djeteta

5. spavanje uz dijete

6. ravnotea i jasno postavljene granice7. oprez sa zagovornicima discipliniranja


23/32


Ako nita drugo, odgovaranje na potrebe svojeg djeteta smatrajte ulaganjem u budu-nost; jednom kad naraste, a potrebe budu vee od gladi i uspavljivanja, bit e vam drago toste razvili dobru komunikaciju.

3. Dojite svoje dijete

Oevi esto kau: Mi emo dojiti. U dojenju zaistasudjeluje cijela obitelj. Najuspjenije dojilje i djecakoje smo vidjeli imaju podrku u muevima i oe-

vima. Neprocjenjiva je korist od dojenja za zdravljei razvoj novoroeneta, ali ono o emu se dovoljnone govori jesu velianstveni uinci dojenja na maj-

ku. Evo koje su koristi za vas: svaki put kad hrani-te dijete, u krvotok vam ulaze hormoni (prolaktin ioksitocin). Ti majinski hormoni sudjeluju u iz-gradnji kemijskog temelja za ono to je poznato kaomajinski instinkt. Kao to ete nauiti u kasnijimpoglavljima, isti hormoni stvaraju mlijeko i olaka-

vaju majinstvo. A u 8. poglavlju saznat ete da no-va istraivanja pokazuju kako dojena novoroenadizrasta u pametniju djecu.

4. Nosite svoje dijete to ee

Od svih trendova u roditeljstvu to su zadnjih godina stigli na Zapad, ovaj je najuzbudljiviji.Tijekom istraivanja naina roditeljstva bili smo na Meunarodnoj konferenciji o roditelj-stvu, na kojoj smo primijetili da majke iz drugih kultura nose svoju dojenad u nosiljkama-pregaama koje su dio njihove tradicionalne nonje. Zadivio nas je spokoj na licima te djecei osobita njenost njihovih majki prema njima. Pitali smo majke zato nose djecu. Izrekle sudva jednostavna ali mudra odgovora: Dobro je za dijete; Majci olakava ivot. To je to! To jeono to svi roditelji ele: uiniti neto dobro za svoju djecu, a sebi olakati ivot.

Nosiljka za dijete postat e vam jedna od neizostavnih potreptina u skrbi za dojene.Neete htjeti izii iz kue bez nje. To ne znai da dijete morate nositi cijelovrijeme, ali moglobi promijeniti vae poimanje novoroeneta. Veina ljudi misli da novoroenad mirno lei usvojim kolijevkama gledajui i pipkajui igrake iznad glave, a podie ih se tek toliko da ih senahrani, previje i malo s njima poigra, da bi ih se zatim vratilo tamo gdje pripadaju; ta razdo-blja noenja samo su obveza povremenog umirivanja i maenja tako da ih se opet moe spustiti.

Novoroene veinu vremena nose roditelji ili skrbnici, a sputaju ga tek kad vrsto za-spi ili ako moraju zadovoljiti vlastite potrebe.

Noenoj djeci i njihovim roditeljima dogaaju se dobre stvari; najprimjetnija je da no-

ena djeca manje plau, kao da zaborave biti nemirna. Osim to su sretnija, ta se djeca i bo-lje razvijaju. Mogui razlog tome je da se energija koju bi troila na plakanje usmjerava urast. Uz to, djeca puno bre ue u naruju zaposlenog roditelja. Noenje odgovara i vama

Dojenje je vrlo korisno djeci imajkama.


24/32

Njega djeteta

jer se fino uklapa u prezaposleni ritam ivo-ta. Omoguava vam i da dijete vodite svudasa sobom. Ne morate biti vezani uz dom; va-

em djetetu dom je tamo gdje ste vi. (U po-glavlju 14. Kako nositi dijete: Noenje djetetaje znanost i umjetnost potraite osobni teajo noenju djeteta i saznajte koliko je noenjekorisno za djecu i koliko roditeljima olaka-

va ivot.)

5. Spavajte uz dijete

U najranijim fazama roditeljske karijere nau-it ete da novoroenad koja prospava cijeluno ivi u knjigama ili pripada drugim ljudi-ma. Pripremite se na nemirne noi sve dok neustanovite gdje vi i vae novoroene najboljespavate. Neka djeca najvre spavaju u vla-stitoj sobi, neka u roditeljskoj, a neka najljep-e spavaju stisnuta uz majku.Najbolji je program spavanja onaj u kojem vi i djetece najboljespavate, i to je vrlo osobna odluka. Slobodno isprobajte razne aranmane spavanja, to uklju-uje primanje djeteta u vlastiti krevet nono roditeljstvo mi zovemo zajednikim snom.

Od svih imbenika povezujueg roditeljstva izgleda da zajedniki san izaziva najviepolemika, premda nije najjasnije zbog ega. Nevjerojatno nam je da je tako lijep obiaj, pri-rodan od davnina, u modernom drutvu etiketiran kao nepoeljan. Veina novoroenadiu svijetu spava sa svojim roditeljima. ak i unutar zapadne kulture sve vie roditelja uivau takvom nonom aranmanu samo to to ne priznaju lijenicima i roacima. Sljedeiput kad se naete u drutvu vie novopeenih roditelja, provedite malo istraivanje: sva-kom pojedince spomenite kako razmiljate o tome da spavate uz dijete. Iznenadit ete sekoliko ljudi radi upravo to, barem povremeno. Nemojte strahovati od toga da dijete neehtjeti prijei u svoj kreveti kad za to doe vrijeme. Hoe. Potreba za nonom bliskosti tek

je jedna faza u djetetovu ivotu i premda traje razmjerno kratko, njeni blagotvorni uincibit e prisutni do kraja ivota.

(Detaljnije objanjenje o tome kako spavanje uz dijete ini roditeljstvo nou lakim ikoristi vaem djetetu, kao i najnovija istraivanja o toj kontroverznoj temi, potraite u 15.poglavlju: Roditeljstvo nou: Kako uspavati novoroene.)

6. Ravnotea i jasno postavljene granice

U elji da djetetu pruite sve to je potrebno, teko je odoljeti iskuenju da mu date sve topoeli. To moe rezultirati majinom preoptereenosti. Dolaskom novoroeneta u dommoe se naglavce okrenuti dotadanji predvidljivi raspored jednog para. Tada je pri zado-

voljavanju djetetovih potreba lako zanemariti brane kao i osobne potrebe. Kroz ovu knji-

Noenje olakava istodobnu skrb zadvoje djece.


25/32


gu pokazat emo vam kako razviti zadovoljavajuu osjetljivost prema djetetu, odnosno ka-ko znati kada treba rei da, a kada ne, i znati kada rei dazadovoljavanju osobnih potreba.Ako mami i tati dobro ide, i dijete e napredovati. Moja iscrpljena supruga jednom mi je

rekla: Nemam se vremena ni istuirati koliko me moje djetece treba. Pun ljubavi sam jepodsjetio: Ono to tvoje dijete treba je sretna, odmorna majka. Upamtite, iako povezuju-e roditeljstvo nije najjednostavniji nainroditeljstva, ako se pravilno provodi, tre-bao bi biti najugodniji.

7. Oprez sa zagovornicimadiscipliniranja

Velika ljubav koju osjeate prema djete-tu i elja da postupate na najbolji mogu-i nain ini vas podlonima svakojakimsavjetima. Pripremite se na kiu dobro-namjernih savjeta poput: Pusti ga da seisplae, Uvedi mu red, Ne bi ga vietrebala dojiti!, Ne podii ga toliko, razmazit e ga!... Sluamo li sve savjete, bez ograni-enja, dogodit e se situacija u kojoj svi gube: dijete gubi povjerenje u jasnou signala ko-

je odailje, a roditelj vjeru u svoju sposobnost tumaenja i odgovaranja na signale. Poslje-dica moe biti jaz izmeu djeteta i roditelja, to je upravo suprotno bliskosti koja se razvijapovezujuim roditeljstvom. Povezujue roditeljstvo temelji se na osjetljivosti, a disciplini-ranje uvjetuje neosjetljivost. Povezujue roditeljstvo pomae vam da bolje upoznate i razu-mijete svoje dijete; discipliniranje to remeti. Svrha je discipliniranja djeteta da ono postaneugodnije. Temelji se na netonoj pretpostavci da djeca plau kako bi manipulirala, a nekomunicirala. Knjige i teajevi o discipliniranju djece ue majke da se opiru svom osnov-nom nagonu koji ih tjera da odgovaraju na signale to ih alju njihova djeca. S vremenome izgubiti osjetljivost i povjerenje u vlastitu intuiciju. Intuitivno promislite prije iskuava-nja bilo koje metode discipliniranja.

Povezujue roditeljstvo neto je emu treba teiti. Moda neete moi uvijek slijediti

savjete o zbliavanju, to iz zdravstvenih razloga i razlika u nainu ivota, a to zbog uobi-ajenih ivotnih tekoa. Roditeljstvo je preosobno, a djeca su presloena da bi mogao po-stojati samo jedan nain. Ali navedenih sedam alata pruaju osnovna orua pomou kojihmoete razvijati stil roditeljstva koji vam najvie odgovara. Neka ponaanja, poput noenjadjeteta i vjere u pla mogu provoditi ne samo roditelji ve i zamjenski skrbnici. Uenjem

vaih zamjena ovim vanim tehnikama poveavate izglede da e i kada budete odsutni vae dijete biti dobro zbrinuto.

Vano jepovezati se s djetetom. Iskoristite sve to povezujue roditeljstvo prua rodi-teljima i djeci. Jednom kad ste vezani, provodite ono to je dobro i mijenjajte ono to ni-

je. Bez sumnje ete pronai vlastiti nain. Tako vi i vae dijete jedno drugome pruate ononajbolje od sebe.

Pokuajte usnuti uz svoje dijete.


26/32

Njega djeteta

POVEZUJUE RODITELJSTVO

UKLJUUJE OEVE

Sedam alata povezujueg roditeljstva daje najboljerezultate kad je ukljuen i brian otac. Iako su djecaprvih godina prirodno vie vezana uz majke, oevisu nezamjenjivi. Otac daje podrku koja omogua-

va majci da energiju usmjeri prema novoroene-tu. Privrene majke sklone su raspoloenjima poput:Nemam se vremena ni istuirati koliko me mojedjetece treba. Oev je posao brinuti se za majkukako bi se ona mogla brinuti za dijete. Majka jednog

vrlo zahtjevnog malca jednom mi se povjerila: Nebih preivjela bez pomoi svoga mua. Razmotri-mo na trenutak dojenje, jedini vid njege dojenetakojim se oevi ne mogu baviti. Oni mogu neizravno hraniti djecu pruajui podrku majci.Ili kako se jedan predani otac hvalio: Ne mogu dojiti, ali mogu stvoriti okolinu u kojoj emoja ena dojiti bolje. Sretnija majka znai sretnije dijete.

Uloga oeva u njezi djeteta nije samo podrka. Oni nisu samo zamjenske majke kojeuskau kad prava nije kod kue. Oevi daju jedinstveni doprinos razvoju svoga djeteta. Dijete

vas nee voljeti ni manje ni vie nego majku. Ona ili on voljet e vas na drugaiji nain. Nitane pomae u sazrijevanju mukarca kao uloga predanog oca. (Na stranicama 54. i 302. proi-

tajte o jedinstvenim odnosima izmeu oeva i dojenadi, i posebne savjete za oeve o njezi.)

NEKA PITANJA KOJA VAS MODA MUE

Kad buduim roditeljima govorimo o povezujuem roditeljstvu, snano reagiraju esto uzolakanje. Naposljetku, povezujue roditeljstvo u skladu je sa zdravim razumom. Ali ak i ro-ditelji koji pokazuju entuzijazam prema povezujuem roditeljstvu ostaju donekle rezervirani.Vjerojatno zato jer je taj nain toliko u sukobu s uvrijeenim strahom da emo naposljetkuzaglaviti s razmaenim djetetom. Tu su nai odgovori na najee postavljana pitanja.

Povezujue roditeljstvo zvui iscrpljujue. Radi li se o neprekidnom davanju?

Povezujue roditeljstvo moda zvui teko, ali na duge staze to je zapravo najlake rodi-teljstvo. Na poetku morate puno davati. To je tako kod novopeenih roditelja. Novoro-enad uzima, a roditelji daju. Ali koncepcija koju istiemo kroz cijelu knjigu i ona kojuelimo da cijenite je uzajamno davanje to vie date djetetu, ono vam vie vraa. Na tajnain uite uivati u vlastitom djetetu i biti sposobniji roditelj. Upamtite, dijete nije sa-

mo pasivni promatra procesa roditeljstva. Vae dojene ima aktivnu ulogu u oblikova-nju vaeg ponaanja. Pomae vam u donoenju mudrih odluka dok postajete pronicav tu-ma djetetova govora.

Oevi se takoer skrbe za svoje dijete.


27/32


Za uzajamno davanje postoji i bioloko objanjenje. Kad majka doji, djetetu prua njegui utjehu. Zauzvrat, njegovo sisanje izaziva otputanje hormona koji potiu majinsko pona-anje, kao to je spomenuto. Svoje dijete moete uspavljivati dojenjem zato jer mlijeko sa-

drava tvar koja izaziva san. Istodobno, dok dojite, luite vie hormona prolaktina koji imasmirujui uinak: kao da majka uspavljuje djetece i ono uspavljuje mamu.Ono to je teko u roditeljstvu jest osjeaj da ne znate to dijete eli ili da ne moete

doprijeti do njega. Roditeljstvo je lake i oputenije ako osjeate da stvarno poznajete svojedijete i vladate uzajamnim odnosom. Velika utjeha lei u osjeaju bliskosti s djetetom. Po-

vezujue roditeljstvo najbolji je nain koji znamo da se ta bliskost postigne. Istina, ovakvoroditeljstvo zahtijeva mnogo strpljivosti i izdrljivosti, ali isplati se! Povezujue roditeljstvou najranijoj dobi olakava kasnije roditeljstvo, ne samo dojenako razdoblje nego i godinedjetinjstva i adolescencije. Sposobnost tumaenja i reagiranja na novoroene postaje spo-sobnost uvida u dijete koje raste i sagledavanja stvari iz njegove toke gledita. Roditeljstvo

je lake u svim razdobljima kada stvarno poznajete svoje dijete.

RANA BLISKOST USPOMENE ZA CIJELI IVOT

Nekad ete se moda pitati hoe li jednom zavriti razdoblje velikih potreba vaeg dje-

teta. Hoe! Vrijeme koje provede u vaem naruju, na prsima i u vaoj postelji, relativno

je kratko, ali poruka o vaoj ljubavi i dostupnosti traje cijeli ivot.

Nee li esto noenje, reagiranje na pla, dojenje na zahtjev,ak i zajedniko spavanje, stvoriti razmaeno i pretjerano ovisno dijete?

Nee! Iskustvo i istraivanja pokazuju da je upravo suprotno. Povezanost utire put sa-mostalnosti. Povezujue roditeljstvo znai odgovarajue reagiranje na vae dijete; neod-govarajue reakcije mogu ga razmaziti. Teorije o razmaenoj djeci nastale su dvadesetihgodina prolog stoljea kad su se strunjaci dohvatili podruja njege i odgoja djece. Za-govarali su suzdravanje i odvajanje nautrb roditeljske intuicije. Mislili su da e estonoenje, hranjenje na zahtjev i odgovaranje na pla stvoriti ovisno i nesamostalno dijete.

Za takvu teoriju nije bilo znanstvene potpore, ve se temeljila na nepotvrenim pretpo-stavkama i strahovima.

Voljeli bismo teoriju o razmaenoj djeci staviti gdje joj je i mjesto u ropotarnicu po-vijesti. Znanost je dokazala njenu neutemeljenost. U jednom istraivanju promatrane sudvije skupine djece i roditelja. Skupina A provodila je povezujui odgoj i proizala je iz od-govornog roditeljstva. Djeca iz skupine B odgajana su na suzdraniji nain: prema raspore-du, i uz manje intuitivan i skrbniki odgovor na njihove znakove. Dojenad je promatranau razdoblju ne kraem od godinu dana. to mislite, koja je skupina na kraju postala samo-stalnija? Odgovor glasi: skupina A, dojenad vrsto povezana s roditeljima. Istraivai koji

su prouavali uinke stila roditeljstva u starije djece zakljuili su da je teorija o razmaenojdjeci nametnuta besmislica. Dijete mora proi kroz razdoblje zdrave ovisnosti kako bi ka-snije postalo sigurno i samostalno.


28/32

Njega djeteta

Kako povezanost utire put samostalnosti?

Istraivanja su pokazala da dojenad koja prvih godina razvije povezanost s majkama, bo-lje podnosi kasniju odvojenost od njih. Na putu od jedinstva s majkom (koje je zapoelo u

utrobi) prema odvojenosti (neovisnom djetetu) dijete u razvoju ima elju za istraivanjemi novim iskustvima, kao i stalnu potrebu za roditeljskom utjehom i sigurnosti. Dijete koje jepovezano s majkom u nepoznatoj situaciji od nje trai podrku koja joj daje samopouzda-nje da istrauje i nosi se s tom situacijom. Sljedei put kad se nae u slinim uvjetima s viee se samopouzdanja samostalno, bez majine podrke, suoiti s njima. Stalna dostupnostmajke ili privrenog skrbnika prua samopouzdanje i pomae djetetu nauiti vjerovati u se-be. To vodi k samostalnosti. Povezujue roditeljstvo dijete ui povjerenju, a povjerenje pro-mie samostalnost. (Na stranici 527. potraite detaljniju raspravu o toj temi.)

Omoguuje li povezujue roditeljstvo djetetu da preuzme kontrolu?Radi se o odgovornosti roditelja, a ne o kontroli koju ima dijete. Kad gladno ili uznemi-reno novoroene plae, to ini da bi ga se nahranilo ili utjeilo, a ne iz elje za kontro-lom. Ta zabrinutost dolazi iz vremena kada se vjerovalo u razmaenost i strahovalo odmanipulacije, a nije se ulagao trud da bi se razumjela narav malog djeteta. To je rezulti-ralo uvoenjem strogog rasporeda to ga se valjalo pridravati (danas itekako znamo da

je takav nain tetan za djetetovu prehranu i samopouzdanje). Djetece kojem neto tre-ba to signalizira osobi kojoj vjeruje da e tu njegovu potrebu zadovoljiti. Osoba odgova-ra. To je sporazumijevanje, a ne kontrola. Reakcijom roditelji ue djecu da im vjeruju, to

na kraju roditeljima olakava vladati situacijom. Kada dijete zaplae, sluajte svoje srce.Zaboravite dvojbe: Trebam li ga podii?, Hou li ga razmaziti?,Manipulira li sa mnom?Jednostavno ga podignite!

S vremenom ete nauiti zato vae djetece plae i koliko brza vaa reakcija treba biti.Ovaj nain ne stvara majku-rtvu: dijete kae skoi, a majka napravi hop. Zbog razvo-

ja uzajamne osjetljivosti privrenih roditelja i privrene djece, brzina roditeljeve reakcije svremenom se moe odgaati jer majka potie zrelije dijete da uvidi kako mu nije potrebanodgovor isti as. Povezujue roditeljstvo ne znai nezasitnost ili posesivnost. Posesivan ro-ditelj ili brina majka ne doputa djetetu da napravi to mora zbog vlastite nesigurnosti.

Povezanost nije isto to i ovisnost. Povezanost potie razvoj: neprikladna ovisnost mu sme-ta. U povezujuem roditeljstvu postoji prekrasna ravnotea.

Na koji nain povezujue roditeljstvo utjee na moj odnos s djetetom?

Privrene majke spominju tijeksebe i svojeg djeteca, tijek misli i osjeaja koji im pomaeda pri svakodnevnim odgojnim dvojbama meu mnogim opcijama odaberu onu pravu upravo vrijeme. Prilagodljivost ovakvog naina olakava ugaanje ponaanja prema stalnimpromjenama raspoloenja i uzrasta vaeg djeteta. Vano je prilagoavati se postupno. Naprimjer, osmomjesenome djetetu ne treba odgovoriti brzinom kojom ete odgovoriti no-

voroenetu u dobi od tjedan dana (razumije se, ako nije povrijeeno ili uplaeno). Zblie-ni par odraava meusobne osjeaje. Dijete spoznaje sebe kroz oi majke. Tijek povezuju-eg roditeljstva pomae vam da tumaite osjeaje svog djeteta.


29/32


Marthina biljeka: Jednog dana izgrdila sam etverogodinjeg Matthewa. Bila samljutita. Primijetila sam njegov izgubljeni izraz lica i odjednom spoznala kako on mi-

sli da sam ljutita na njega, a ne na ono to je uinio. Znala sam da ga moram razuvje-

riti, pa sam rekla: Ljuta sam, ali i dalje te volim. On je rekao: Oh, stvarno? i li-ce mu se razvedrilo.*

Jo jedna stvar koju moete oekivati jest uzajamna osjetljivost. Kako postajete osjetljivijiprema djetetu, tako i ono bolje osjea vas. Evo jo jedne Marthine zgode kao primjera uza-

jamne osjetljivosti koja se zbila u naoj obitelji:

Marthina biljeka: Usred iznimno naporna dana otkrila sam da mi je kuhinja pre-plavljena mravima. To je bila kap koja je prelila au, i pukla sam, verbalno i emo-

tivno. Ali kako sam nastavila sijati srdbu, spoznala sam to se zbiva izmeu Stephena

(u dobi od dvadeset dva mjeseca) i mene. Promatrao me i osjeao to mi je potrebno.

Pogledao me u oi, zagrlio mi koljena, nimalo uplaen, kao da mi govori: U redu je,

volim te, pomogao bih ti da mogu. I kako me on zagrlio, ja sam dola k sebi majka

umirena dodirom svog djeteta.

U redu, povezujue roditeljstvo poboljava odnos izmeuroditelja i djeteta. Kako tono pomae djetetu?

Povezujue roditeljstvo poboljava ponaanje, razvoj i inteligenciju. Evo zato.

Povezujue roditeljstvo poboljava ponaanje. Privrena djeca manje plau. Manje se do-sauju, mirnija su, nisu toliko ovisna i manje zanovijetaju. Razlog tomu vrlo je jednostavan:Dijete koje se dobro osjea dobro se i ponaa. Privreno dijete iji se znaci pravilno tumaei na njih se odgovara, osjea bliskost. Osjea da je vrijedno. Ono vjeruje. Zbog tog unutar-njeg ispravnog osjeaja, dijete je mirnije.

Povezujue roditeljstvo potie razvoj. Ako privrena djeca manje plau, znai da im osta-

je vie vremena za rast i uenje. U zadnjih trideset godina promatrao sam djelovanje i me-udjelovanje tisua parova dojenadi i majki. Uvijek me zapanji spokoj novoroenadi unosiljkama-pregaama, hranjene kad poeli i s kojom se osjeajno postupalo. ini se da sebolje osjeaju, bolje ponaaju i bolje napreduju. Vjerujem da je to zato to povezujue ro-diteljstvo promie stanje tihe budnosti (takoer poznato i kao interaktivna tiina ili mirno-a s panjom). Djeca u stanju tihe pozornosti primljiva su za meudjelovanje s okolinom iuenje od nje. Ne dosauju se. Stanje tihe pozornosti takoer promie unutranji ustroj kojidoputa fiziolokim sustavima u tijelu da bolje djeluju. Energiju koju bi inae potroilo nazanovijetanje dijete preusmjerava u rast, razvoj i meudjelovanje s okolinom.

* U naim opisima razvoja dojenadi nailazit ete na odjeljke naslovljene Marthina biljeka. Tosu unosi iz Marthinih djejih dnevnika.


30/32

Njega djeteta

U biti, privrena se djeca trude, to znai da vae djetece urasta u svoj puni potencijal.Znanstvenici su odavno uvidjeli vezu izmeu dobra napretka i dobra roditeljstva.

Povezujue roditeljstvo razvija inteligenciju. Povezujue roditeljstvo dobro je za mozak.Mnoga su istraivanja pokazala da najbolji poticaj razvoju mozga daje kvaliteta povezano-sti izmeu roditelja i dojeneta i reakcija skrbnike okoline na djetetove znakove. Vjerujemda povezujue roditeljstvo potie razvoj mozga tako to mu upuuje prave informacije urazdoblju djetetova ivota kada je mozgu poticaj najpotrebniji.

Poticanjem stanja tihe pozornosti povezujue roditeljstvo stvara uvjete koji djetetu po-mau u uenju.

Osjeate li da vam vrijednost raste u vlastitim oima, u pravu ste! Ono to roditelji radesa svojom djecom ini ih pametnijima. U svom obraanju na godinjem susretu Amerikepedijatrijske akademije 1986. godine specijalist za razvoj dojenadi, dr. Michael Lewis, re-

valuirao je postojee teorije o imbenicima koji potiu dojenaki razvoj. Ta prezentacija bi-la je odgovor na preuvelian fenomen superdjecekoji zagovara koritenje programa i uputaumjesto toga da roditelji budu zaigrani pratioci i brini skrbnici. Lewis je zakljuio da pre-sudan utjecaj na intelektualni razvoj djeteta ima odziv majke na znakove svog djeteta. Skr-bei za svoje dijete, nemojte smetnuti s uma da bolju djecu stvaraju odnosi, a ne stvari. (Nastranici 312. potraite raspravu o tome kako noenje djeteta potie razvoj; na stranici 456.potraite iscrpnu raspravu o utjecaju povezujueg roditeljstva na rast i razvoj.)

Za dijete

ima vie povjerenja

osjea se sposobnije

bolje napreduje

osjea se dobro,

ponaa se dobro

bolje je organizirano

lake ui govor

ostvaruje zdravu

samostalnost

ui se intimnosti

ui davati i primati

ljubav

Za roditelje

postaju samouvjereniji

osjetljiviji su

bolje tumae

djetetove znakove

reagiraju intuitivno

prilagoavaju

se djetetovu

temperamentu

lake uvode disciplinu

postaju paljivi

promatrai

znaju djetetove

mogunosti i elje

znaju koje savjete

prihvatiti, a koje

odbaciti

Za uzajamni odnos

Iskustvo roditelja i djeteta:

uzajamna osjetljivost

uzajamno davanje

uzajamno oblikovanje

ponaanja

uzajamno povjerenje

osjeaj povezanosti

vea prilagodljivost

vie ivih

meudjelovanja

uzimaju ono najbolje

jedni od drugih

PREDNOSTI POVEZUJUEG RODITELJSTVA


31/32


Pomo! Kako ovakvim pristupom nametnuti djetetu raspored?

Volio bih kad bismo strogu zamisao rasporeda zamijenili prilagodljivijim konceptom usta-ljenosti ili ak jo slobodnijim iskustvom koje opisujemo rijeju harmonija. to vie slu-

ate i reagirate na svoje dijete, lake ete usvojiti nain koji e vam oboma odgovarati.

Nee li majka biti umorna od stalne panje prema djetetu?

Mame trebaju odmor od djece. Zato je vano oevo sudjelovanje u roditeljstvu, ali i dru-gih skrbnika kojima vjerujete. U primjeru povezujueg roditeljstva majke umjesto sputa-nosti osjeaju jedinstvo sa svojom djecom. Privrene majke s kojima smo razgovarali opi-sale su svoje osjeaje:

Osjeam veliku bliskost sa svojim djetetom.

Dobro se osjeam samo kad sam s njim, a ne kada smo razdvojeni.

Osjeam se ispunjenom.

Zapamtite da prilagodbom djetetova ponaanja povezujuim roditeljstvom olakavate za-jednika putovanja. Ne morate biti vezani uz kuu ili stan i nain ivota koji ukljuuje sa-mo dijete.

Povezujue roditeljstvo postavlja visoka mjerila.to ako ne uspijem? Hoe li me pratiti osjeaj krivnje?

Svi ponekad ne uspijemo, ali u sluaju neuspjeha privrenih roditelja posljedice su minimal-ne zato jer im je temeljni odnos s djecom ostao netaknut. Uz to, privrena su djeca otporna,i to pomae olakati pritisak koji roditelji osjeaju. Povezujue roditeljstvo nije popis po-stupaka koje morate provesti kako biste imali bistro i dobro odgojeno dijete. Navedenih jesedam alata poput temelja prvi koraci u izgradnji vlastitog stila roditeljstva. To su osnov-ni, intuitivni i razumom voeni oblici skrbi. Na tim temeljima moete izgraditi vlastiti stilroditeljstva prilagoen vaem nainu ivota i potrebama vaeg djeteta. Takoer mogu po-stojatizdravstveni, socijalni ili ekonomski razlozi zbog kojih moda neete htjeti ili mo-i provoditi sve povezujue alate, sve vrijeme i sa svakim djetetom. inite koliko moete i

kada moete.Da, ponekad e vas gristi savjest. Roditeljstvo je zanimanje voeno osjeanjem krivnje.

Ljubav koju osjeate prema djetetu ini vas podlonima dojmu da ne inite dovoljno. Aliobratite pozornost: osjeaj krivnje moe biti zdrav; krivnja je unutarnji sustav upozorenja,

vrsta alarma koji se pali kada se ponaamo na neprimjeren nain.Da sazrijevate kao osoba i kao roditelj znat ete i po tome to ete nauiti prepoznati

pozitivni osjeaj krivnje i koristiti se njime u donoenju ispravnih odluka. Povezujue ro-diteljstvo razvija vau osjetljivost; unutranji signal koji vam pomae u donoenju vanihodluka tijekom skrbi za dijete.


32/32

ISBN 978-953-14-0824-0

297,00 kn

www.mozaikknjiga.hr

njega+djeteta

Documents