nme trendwatch-onderzoek provincie utrecht · 2014. 5. 5. · 3 colofon titel: nme...
TRANSCRIPT
![Page 1: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/1.jpg)
NME Trendwatch-onderzoek provincie UtrechtKies voor een robuuste gezamenlijke toekomst
Harm Blanken, 31 mei 2011
![Page 2: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/3.jpg)
3
ColofonTitel :NMETrendwatch-onderzoekprovincieUtrecht
Opdrachtgever :ProgrammateamCommunicatievoorDuurzameOntwikkeling(CDO)inProvincieUtrecht.HetProgrammateambestaatnuuit:RegiodirecteurConsulentschapIVN,GDO-coördinatorUtrecht,BeleidsambtenaarProvincieUtrecht,TeamleiderLandschapenMuseaLandschapErfgoedUtrecht,HoofdCentrumvoorNatuur-enMilieueducatieAmersfoort.HetWaterschapisuitgenodigdookeenvertegenwoordigeraftevaardigen.
Datum :31mei2011
Projectomschrijving :Beschrijvingvantrendsenontwikkelingen,dierelevantzijnvoorNMEindeprovincieUtrecht:inhoudelijke,maatschappelijkeenNME-trends.
VertalingvandetrendsnaaraanbevelingenvoorindividueleNME-organisaties,voorhetprovinciaalprogrammateamenvoorbestuurders.
Financiering opdracht :AgentschapNL,ProgrammaNME.HetlandelijkprogrammaNatuur-enMilieueducatie(NME)iseengezamenlijkinitiatiefvandeministeriesEL&I,IenMenOCWenwordtaangestuurddooreenregiegroepmetledenvanderijksoverheid,provincies,waterschappenengemeenten.HetprogrammaNMEstimuleertsamenwerkingtussenvragendeenaanbiedendepartijeninarrangementenenwerktsamenmetlandelijkeNME-organisatiesaankennis,kwaliteitenprofessionaliseringvandeNME-sector.MeerinformatieoverhetprogrammaNMEendearrangementenstaatopdewebsite
www.nme.nl.Ukuntditonderzoekhierookdownloadenonderhetkopje‘publicaties’.
Contactpersoon Agentschap NL :AdBijma
Adviseur :HarmBlanken,NovioConsult(sinds8juni2011BureauZET)
![Page 4: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/4.jpg)
4
![Page 5: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/5.jpg)
5
Inhoud1 Inleiding 5
2 Huidige situatie NME Utrecht 6
2.1 Wat is NME eigenlijk? 62.2 Organisatie NME in de provincie Utrecht 62.3 Stand van zaken NME in Utrecht 82.4 Kracht huidige NME 92.5 Wat gaat minder goed 10
3 Trends en ontwikkelingen 13
3.1 Inhoudelijk 133.2 Maatschappelijke trends 173.3 Trends NME 18
4 Aanbevelingen 21
4.1 Aanbevelingen individuele NME-organisaties 214.2 Bestuurlijke aandachtspunten 254.3 Aanbevelingen programmateam CDO Utrecht 26
Bijlage 1 – Geraadpleegde bronnen 31
![Page 6: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/6.jpg)
6
![Page 7: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/7.jpg)
7
1 InleidingAmbitie programma NME
HetprogrammaNatuur-enMilieu-Educatie(NME)streeftnaar“optimaliseringvandewerkingvanNMEomdezorgvoornatuur,milieuendierenwelzijneenplaatstegeveninkeuzesengedragenmenseninstaattestellenomuitingtegevenaanhunwensenopditterreinenomzelfinvloeduitteoefenenopdekwaliteitvanhunomgeving”.EénvandevijfspeerpuntenvanhetprogrammaisBestuurlijkesamenwerking,gerichtopgezamenlijkeregieeneeneffectievereaanpak.
Maatwerk strategieHetProgrammaNMEondersteuntdeprovinciesmetverschillendeinstrumentenzodatelkeprovincieopzijneigenmanieraandespeerpuntenvanhetprogrammakanwerken.DeNME-maatwerkstrategiemoetervoorzorgendatoveralinNederlandbestuurdersgebruikmakenvanNMEalsbeleidsinstrumentendatburgerstoeganghebbentotNME.EenvandespeerpuntenvanhetprogrammaNME2008-2011isomdeaanwezigeinfrastructuurophetgebiedvanNMEverdertestimulerenendebestuurlijkesamenwerkingtebevorderen.Deprovincieshebbendaarbijeen(licht)coördinerenderol,volgenshetprogrammaNME.Omdatnietalleprovinciesinstaatzijndezeroloptepakken,doorgebrekaantijden/ofexpertise,biedthetprogrammaNMEverschillendevormenvanondersteuning:• 0,2ftevooreenvertegenwoordigervandeprovincie(ambtenaarNME-LvDO)• 0,2ftevooreenvertegenwoordigervandegemeenten(GDO-coördinator)• financieringvandeondersteuningdooreenexternadviseur.
NME Trendwatch-onderzoekInhetkadervandemaatwerkstrategieheefthetProgrammateamCDO(CommunicatievoorDuurzameOntwikkeling)indeprovincieUtrechtinsamenwerkingmetAgentschapNL,ProgrammaNME,opdrachtgegeventoteenTrendwatch-onderzoek.HetprogrammateamCDOhadbehoefteaaneenonderzoeknaardepolitiekeenmaatschappelijketrendsenontwikkelingendieconsequentieshebbenvoordeNME-programma’svangemeentenenandereorganisaties.HetprogrammateamwildehetTrendwatch-onderzoekbenuttenalscommunicatie-instrumentrichting(gemeentelijke)bestuurdersbinnendeprovincieenNME-organisatiesomdesamenwerkingeenflinkeimpulstekunnengeven.
Uitvoering onderzoekHetonderzoekisuitgevoerddoorNovioConsultuitNijmegenindeperiodejanuari–mei2011.OmditrapporttekunnenopstellenhebbenwemogelijketrendsenontwikkelingenbesprokeninenkelebijeenkomstenmetNME-organisaties,hebbenwe(telefoon)gesprekkengevoerdmetmedewerkersenbestuurdersvangemeenten,programmaNME,ministerievanEL&IendeprovincieUtrechtenhebbenweallerleipublicatiesenwebsitesgeraadpleegd.Indebijlagevindtueenoverzichtvandegeraadpleegdebronnen.
LeeswijzerInditTrendwatch-onderzoekbeschrijvenweallereerstdehuidigesituatievanNMEindeprovincieUtrecht:waarhebbenwehetover,hoeveelNME-organisatieszijnerindeprovincie,watzijnhunsterkeenmindersterkekanten.Hoofdstuk3behandeltenkeletrendsenontwikkelingendievanbelangzijnvoordetoekomstvanNMEindeprovincieUtrecht.Wemakenonderscheidtusseninhoudelijke,maatschappelijkeenNME-trends.HetlaatstehoofdstukbevataanbevelingenvoorachtereenvolgensindividueleNME-organisaties,bestuurdersenhetprogrammateamCDO(CommunicatievoorDuurzameOntwikkeling)indeprovincieUtrecht.
![Page 8: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/8.jpg)
8
2 Huidige situatie NME UtrechtInditTrendwatch-onderzoekstaanwatonsbetreftnietdetrendscentraal,maardeaanbevelingenhoedeNME-organisatiesmetdetrendszoudenmoetenomgaan.DaaromishetvanbelangeerstdeuitgangspositievanNMEinUtrechtteschetsen,vervolgensdetrendsenontwikkelingentebeschrijvenomtenslotteaanbevelingentegevenhoeNME-organisatiesinkunnenspelenopdetrends.
2.1 Wat is NME eigenlijk?ErzijnveledefinitiesvanNME,dievariërenvaneenpuuremancipatorischeinvalshoek(mensenhelpenzichzelfteontwikkelen)totdemeerinstrumentelekant(NMEiseeninstrumentdatoverheidsdoelenhelptterealiseren).InditrapportsluitenweaanopdebredeopvattingvandeNME-nota:NMEzorgtvoorkenniseninzichtinnatuurenmilieu.EffectieveNMEiszóingerichtenwordtzóaangebodendatmensenvanverschillendeleeftijdendiverseleefstijlenergeïnteresseerdinzijnenhetlatendoorwerkeninhunhoudingengedrag.OpdiemanierdraagtNMEbijaanontplooiing,welbevindenengezondheidvanmensenenlegtheteenbasisvooreennatuur-enmilieubewustelevensstijl(NME-notap.5).DezeomschrijvingisoverigensookdoordeprovincieUtrechtovergenomeninhetbeleidskader.HetprogrammaNMEvoertactiefcampagneom‘NMEalsbeleidsinstrument’telateninzetten,bijvoorbeeldmetdeflyerGebruik NME bij het maken van beleid:“NMEactiviteitenkunnenheeldirectbijdragenaanhetrealiserenvangemeentelijkeduurzaamheidsdoelen.”
2.2 Organisatie NME in de provincie UtrechtDeprovincieUtrechtkenteengrootaantalpartijendiezichinzettenvoorNME.Netzoalsinandereprovincieslopendeorganisatiesuiteeningrootte,aardenactiviteiten.In2009heeftNovioConsultineenquickscanvoorhetprogrammaNMEgeïnventariseerdwelkeNME-voorzieningenerinelkeprovinciezijnenmetwelkethema’sendoelgroependezeorganisatieszichbezighouden.
Onderstaandfiguurgeefteen(niet-volledig1)overzichtvandeNME-voorzieningenindeprovincieUtrecht.
1Het onderzoek ‘Witte Vlekken Inventarisatie NME’ van NovioConsult voor het programma NME was een quickscan: in korte tijd is met weinig middelen informatie verzameld om een globaal beeld te kunnen geven van de NME-voorzieningen in Nederland, de behandelde thema’s en de doelgroeporiëntatie.
![Page 9: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/9.jpg)
9
Kern NME-organisaties in het UNODeUtrechtseNME-organisatieshebbenzichverenigdinhetUNO,hetUtrechtsNMEOverleg.ZewerkensamenaanprofessionaliseringvandeNME-centra,kwaliteitsverbeteringvanNME-lesmaterialenennascholingvoorleerkrachten.HetIVNConsulentschaporganiseerthetUNO.Aangeslotenorganisatieszijn:• CentrumvoorNMEAmersfoort• KasteelGroeneveld,Baarn• NatuurenMilieuCentrumBaarn• NMESoest• HetSpookbos/GemeenteEemnes• DeEemlandhoeve• GemeenteBunschoten• CNM‘deSchoolsteeg’Leusden• NMEDeRondeVenen• NMEBreukelen• MECMaarssen• NMEWoerdenenOudewater• Natuur-enMilieuCommunicatieUtrecht• MECNieuwegein• Buitenwijs–Houten,Nieuwegein,LopikenIJsselstein• NMEHouten• GemeenteLopik• GemeenteIJsselstein• GemeenteMontfoort• Natuur-enMilieuCommunicatieMilieudienstZuidoost-Utrecht• GemeenteDeBilt• GemeenteRhenen• IVN-NMECentrumVeenendaal• HoogheemraadschapStichtseRijnlanden
Provincie UtrechtDeprovincieUtrechtheeftinhetnajaarvan2010het‘BeleidskaderNME’vastgesteldenditvoorjaarhet‘UitvoeringsplanNME’.DeprovinciegeefthiermeeaandatzeeenlichtcoördinerenderolwilinnemenvoorNMEindeprovincieUtrecht.Deprovinciezetzichinvoor:• StructureleenincidenteleondersteuningvanhetNME-veld,• Bestuurlijkeenambtelijkesamenwerking• EenefficiënteeneffectieveNMEinfrastructuur.
EenambtelijkevertegenwoordigervandeprovincieisbijhetUNO-overlegaanwezig.
Programmateam CDO (Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling)HetprogrammateamCDOzetzichinvooreeneffectievereorganisatievanNMEindeprovincieUtrechtenwerktdaarmeeaandedoelenvandeverenigingGDO,hetprogrammaNMEendeprovincieUtrecht.HetprogrammateamheefthetAgentschapNLgevraagdomvoorliggendTrendwatch-onderzoek.
![Page 10: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/10.jpg)
10
2.3 Stand van zaken NME in UtrechtInde‘InventarisatiewittevlekkenNME’vanNovioConsultbleekdatallethema’svanhetprogrammaNME(groen,water,energie)inalleUtrechtsegemeentenaandeordekomen.Inhetvolgendefiguurgevenweaanopwelkedoelgroepen(basisonderwijs,voortgezetonderwijsenburgers)deNME-organisatieszichinelkegemeenterichten.
Kortom,dedoelgroepbasisonderwijskomtindeprovincieinallegemeentenaandeorde,alhebbenwenietonderzochtwatdekwaliteitofdewaarderingvandeaangebodenNME-activiteitenenmaterialenis.DedoelgroepenvoortgezetonderwijsenburgerswordenmaarinvijfgemeentendoordeNME-organisatiesbediend.Overigensmoetopgemerktwordendater,buitendeNME-organisaties,talvanaanbiedersvannatuur-enmilieu-communicatiezijnrichtingburgers,maarookrichtingvoortgezetonderwijs.Denkaangemeenten,landelijkenatuur-enmilieu-organisaties,CodenameFutureenzovoort.
alle doelgroepen
alleen basisonderwijs
![Page 11: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/11.jpg)
11
TerillustratieinonderstaandetabelenkelecijfersvandrieNME-organisaties
2.4 Kracht huidige NMEIndezetijdvanoverheidsbezuinigingenendrukkeschoolprogramma’szitNMEnogweleensindeslachtofferrolofmoetenNME-organisatieshunmeerwaardebewijzenomzichteverdedigentegendreigendekortingen,maarhetisgoedomtebeseffendatNMEeensuccesvolgeïmplementeerdeeducatieis,ondanksdefacultatievestatusbijgemeenten(geenverplichtetaak)enscholen(geenverplichtvak).Educatiesrondanderemaatschappelijkethema’szijnvaakjaloersopdehogeorganisatiegraadvanNME.DebedoelingvandezeparagraafisomenkelesterkepuntenvanNMEteschetsen,diehetwaardzijnomvasttehouden.
Korte lijnenDeUtrechtseNME-organisatieshebbeneengoedeingangtotbasisscholen.Zezijnlokaalingebed,kennendeleefomgevingende‘groene’plekkenenhebbenvaakpersoonlijkecontactenmetdirectieenleerkrachtenvanscholen.Voorscholenishet‘eigen’NME-centrumvaakeenwaarborgvoorkwaliteit:alshetNME-centrumeenactiviteit,eventueelvaneenandereorganisatie,opneemtinhetNME-jaarprogrammaisdateensoortkwaliteitsgarantie.Korte lijnen zijn een belangrijke kwaliteit – Wethouder Wondergem van Eemnes
Organisatie Medewerkers Locaties Activiteiten (jaarlijks, benadering)
CNMELeusden 4medewerkers(1,7FTE)en50vrijwilligers
1Centrum‘deSchoolsteeg’metbijbehorendeStruintuin
-227lessen-430uitgeleendeleskistenen
materialenvoorscholenenBSO
-31activiteitenvolwassenencursussen,excursies
-97lessen/activiteitenindeStruintuin
-48materiaalpakketten
NMCSoest 3medewerkers(1,9FTE)+onbekendaantalvrijwilligers
3locaties -562activiteitenvoorbasisonderwijs
(15.174leerlingen)-brugklasprojecten(261leerlingen)-8milieucommunicatie-
projecten
NMCUtrecht 45medewerkers,50vrijwilligers,stagiaires,18reïntegratie
18locaties(steedes,educatievetuinen,dierenweiden)
-250.000bezoekenaanlocaties
-35evenementen-Lessenoplocatievoor11.000leerlingen-Lesmaterialenvoor31.000leerlingen
![Page 12: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/12.jpg)
12
AccommodatiesDeaccommodaties,waaroverveelNME-organisatiesbeschikken,zoalskinderboerderijen,schooltuinen,leslokalen,bezoekerscentra,vormeneenbelangrijkemeerwaarde.DeaccommodatiesvormenhetzichtbarevisitekaartjevoorNME:veelbezoekerskennendelocaties,maarookdebestuurdersenbeleidsambtenaren.Stadsboerderijen en parken hebben een flinke slag gemaakt voor het positieve imago van NMC Utrecht – Annemartine Cox, teamleider Milieubeleid & Advies, gemeente Utrecht.
Pedagogiek hoofd-hart-handen werktNMEissterkindepedagogiek,dienietalleendecognitievecompetentieshelptontwikkelen,maardiejuistookwerktopdepraktischevaardighedenenhetgevoel,deliefdevoordenatuur.Natuurenmilieumoetjenietalleenuithetschoolboekhalen,maarjuistookdoorzelfjegroentenindeschooltuintekweken,metdierenbezigtezijnopdekinderboerderijendenatuurenhetavontuurtebelevenin‘bosenveld’,maarookinhetstadspark,deschooltuinenhetwijkgroen.Resultaten van onderzoek van de Universiteit Utrecht (2006), in de vorm van cijfers, laten zien dat Natuur- en Milieueducatie op basisscholen een significant positief effect heeft op latere houding en gedrag en -in mindere mate- op kennis. Dat wil zeggen dat oud-leerlingen die op de basisschool meer Natuur- en Milieueducatie hebben gehad meer kennis en een positievere houding en gedrag hebben ten aanzien van natuur en milieu dan oud-leerlingen die vroeger minder Natuur- en Milieueducatie hebben gehad. Dit onderzoek vormt daarmee een belangrijke extra ondersteuning van het belang van Natuur- en Milieueducatie op basisscholen.
Organisatie logistiek natuurbelevingNME-organisatiesnemenbasisscholenwerkuithandendoordeorganisatievannatuurbelevingterhandtenemen.Basisschoolleerkrachtenhebbensteedsminderkennisvandenatuur,dooreenteruglopendaantalNME-urenopdePABO,zodatdekennisvandeNME-organisatieszeerwelkomis.DaarnaasthebbenNME-organisatieshunprogrammametactiviteitenenlesmaterialenzeerservicegerichtgeorganiseerdomdedrempelvoorscholen,dievaakalergdrukzijn,zolaagmogelijktehouden.Dituitzichinhogewaarderingendeelnamedoordescholen.
Gedreven medewerkersMedewerkersvanNME-centrawordenvaakgekenmerktdooreengrotebetrokkenheidbijhunwerk,zowelalshetgaatombezorgdheidomhetmilieu,deliefdevoordenatuuralsdeinzetomschoolkinderentelatenlerenenzichtelatenverwonderen
2.5 Wat gaat minder goedIndevorigeparagraafhebbenweenkelesterkepuntenvan(Utrechtse)NME-organisatiesbeschreven.Uiteraardzijnerook‘verbeterpunten’.
Eenzijdig imagoZoalsgeschetstindevorigeparagraafheeftNMEgeenslechtimago,juistheelpositief,maarwellichteeneenzijdigimago.HetideebestaatdatNMEuitsluitendgerichtisop‘natuur’,basisscholeneneventueelnatuurliefhebbers.DatsommigeNME-organisaties,zoalsNMCUtrecht,NMCSoest,CNMEAmersfoortendeMilieudienstZuidoostUtrecht,zichveelbrederoriënteren,isveelminderbekend.DiteenzijdigeimagoislastigwanneerNME-organisatieszichwillenverbredenrichtinganderedoelgroepen,anderethema’sdannatuurenmeerwillendoenvoorhetduurzaamheidsbeleidvangemeenten.
![Page 13: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/13.jpg)
13
NME als beleidsinstrument onbekend bij beleidsmakersBijveelbestuurdersenbeleidsambtenarenvangemeentenisonbekenddatNMEookalsbeleidsinstrumentingezetkanworden,mededoorheteenzijdigeimago.NME-organisatieszittenorganisatorisch(bv.stichting,ofanderedienst/directie)en/offysiek(gebouwvervangemeentehuis)opafstandvandeplekwaarbeleidwordtgemaakt.BijhetmakenvanbeleidwordtvaaknietgedachtaaneenrolvoorNME.Eerderwordtdeafdelingcommunicatieofeencommunicatiebureauingeschakeld,alscommunicatiealwordtingezet.NMC Utrecht zou vaker langs moeten komen. Zou een goede rol kunnen vervullen bij het overbruggen van de kloof tussen beleid en burgers, als ze daar tenminste goede mensen voor hebben – Annemartine Cox, teamleider Milieubeleid & Advies, gemeente Utrecht
Van aanbodgericht naar vraaggericht werken: trend of uitdagingAljarenlangkrijgenNME-organisatiestehorendatzemeervraaggerichtmoetenwerken.OnduidelijkisofdeUtrechtseNME-organisatieseralvoldoendeinslagenom-vooral–vraaggerichttewerkenofdataanbodgerichtwerkennogdehoofdmootvormt:eenprogrammabedenkenvoordedoelgroepenmetactiviteitenen(les)materiaal-uitleenopbasisvanhetbeschikbarebudget.HetzoueenapartonderzoekvergenomnategaanbijdeUtrechtseNME-organisatieshoeveelprocentvandeinkomstenvoortkomenuitactiviteitendieopactuelevrageningaan.InhoeverregaanNME-organisatiesactiefopzoeknaarbetaaldemogelijkhedenomNMEals(beleids)instrumentintezetten?Iniedergevalzijnerweleenaantalvoorbeeldentenoemenvaneengeslaagdevraaggerichtebenadering:GroeneBuitenschoolseOpvang,WaterkeetNMCUtrechtinopdrachtvandegemeente(ziehttp://www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=282599),NME-arrangementAmersfoort,waarinvelepartijensamenwerkenaanpakketnatuur-enmilieu-activiteiten.
Versnippering: waar moet je zijn met je NME-vraag?HetNME-veldindeprovincieUtrechtkenmerktzichdooreengrootaantaluiteenlopendeorganisaties.AlleenalhetUNOheeft26aangeslotenorganisaties,dieuiteenlopeningrootte,activiteiten,doelgroepenenzovoort.NME-centragevendeongelijksoortigheidenongelijkwaardigheidzelfookaanalseenprobleeminhetoverleg.NaastdeUNO-organisatieszijnerooknogveleandereorganisatiesdieNME-achtigeactiviteitenuitvoeren:LEU,Staatsbosbeheer,Natuurmonumenten,HetUtrechtsLandschap…WanneerweNMEverderverbredentotcommunicatievoorduurzameontwikkeling(CDO)komenernogveelmeerpartijeninbeeld(energiemaatschappijen,MVO-Nederland,organisatiesdiezichinzettenvoorCradle-to-Cradle).Voorpotentiëleopdrachtgeversenleveranciersvanbetaaldeprojectenishetlastigwegwijstewordeninhetwerkveld.
![Page 14: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/14.jpg)
14
Foto: Henk ten Holt, Bureau ZET
![Page 15: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/15.jpg)
15
3 Trends en ontwikkelingenIndithoofdstukbesprekenweenkeletrendsenontwikkelingendievanbelangzijnvoordetoekomstvanNMEindeprovincieUtrecht.IndevolgendehoofdstukkenvertalenwedetrendsnaaraanbevelingenvoorNME-organisatiesenbestuurders.
3.1 InhoudelijkDuurzame Ontwikkeling is een blijvende trend
Ondanksgolvenindepubliekeaandachtvoormilieugerelateerdeonderwerpen(milieumoe,klimaatmoe,duurzaamheidsmoe)iserblijvendebelangstellingvoorduurzameontwikkeling.JanRotmans(EUR,Urgenda)spreektaljarenovereengroeiende‘onderstroom’bijburgers,bedrijven,onderwijs:mensenmakenzichzorgenoverdetoekomstvanhunkinderenenkleinkinderen,ziendewereldbevolkingendemateriëlewelvaartperpersoongroeien,ziendeveranderingeninhetklimaat,zijnnaJapanopnieuwongerustoverkernenergieenzovoort.HetterugdringenvandeecologischevoetafdrukisnietmeeralleeneenmanifestvanDeKleineAarde,hethalverenvandeecologischevoetafdrukisdeeersteaanbevelingvandeTaskForceBiodiversiteitaanhetkabinetenstaatookinhetmanifestvandeLeadersforNature,eenverbandvan80NederlandseCEO’s.TalvanNederlandsestedenhebbeninhuncollegeakkoordenvanvorigjaarambitieuzedoelstellingenopgenomen,zoalsklimaatneutralestad(Amersfoort,Utrecht).Wagenaar Hoes - Duurzaamheid is een van de weinige thema’s waar blijvend op wordt ingezet, wel vrijwel altijd gekoppeld aan (andere) actuele thema’s als:• Andere rol overheid• Woningbouw• Economische ontwikkeling• Innovatie
Van versoberen naar kansen pakkenDeintroductievanhetgedachtegoedvanCradle-to-Cradle(C2C)enkelejarengeledenheeftopvallendveelenthousiasme,vooralbijhetbedrijfsleven,opgeleverd.EénvandeoorzakenvandatenthousiasmeisvolgensonsdatC2Cuitgaatvaneenoptimistische,opgroeienontwikkelinggebaseerdevisieenwerkwijze.DezevisieslaatveelmeeraandandeopvattingdiesindsdeClubvanRomein‘milieukringen’(generaliserend)heerstdatervanwegehetmilieugrenzenaandegroeigesteldmoetenworden,datwemoetenversoberen(ministerPronk),consuminderen,deverwarminglagerzetten,minderautorijden,dekoop-niet-dagenzovoort.VanuitC2C-kringen,maarooknetwerkenrondbiomimicry(innovatiedoordenatuurteimiteren)wordtveelmeergeappelleerdaanhetgrijpenvandekansen,dieduurzameontwikkelingbiedt,doorcreativiteittebenutten,deovervloedigezonne-energietebenutten,ietsgoedstoetevoegeninplaatsvanhetietsminderslechttedoen.Losvandevraagwaarhetinhoudelijke,wetenschappelijkegelijkligt,maaktdeoptimistischevisiemomenteelbijveelmensen,bedrijveneninstellingenveelenergielosomaanduurzameontwikkelingtewerken.
Natuur en landschap: van kosten naar batenMomenteelheefthetthema‘natuur’hetzwaaralshetgaatomdeaankoop,behoudenbeschermingvannatuurgebieden,zoalsdeEHS(ecologischehoofdstructuur)endeNatura2000gebieden.HetkabinetRutteheeftforsebezuinigingenopstapelstaanvoordenatuur:hetrealiserenvandeEHSisuitgesteldenStaatsbosbeheermoetbijvoorbeeld50%bezuinigen.Incollegeakkoordenvangemeentenenprovinciesziejedezetendenswelterug,maarminderrigoureus.Dekostenvoor‘puurnatuur’lijkenalsluxegezienteworden.DaarentegenbiedteenanderetrendveelkansenvoorNME.Dezetrendspeeltallanger,maarkomtdoordebezuinigingenopnatuursterkernaarvoren.Hetgaateromnietalleendekostenvannatuurinbeeldte
![Page 16: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/16.jpg)
16
brengen,maarookjuistdebaten.Natuurlevertimmersnietalleenwatopvoorhetwelzijnvanalofnietzeldzamefloraenfauna,maarisookvanwaardevoordemens.DeNederlandsetaalkentinmiddelseenaantalnieuwewoordendiedeverdienstenvandenatuuruitdrukken:• Natuurlijkehulpbronnen• Ecosysteemdiensten• Groeneenblauwediensten• Functionelebiodiversiteit• Landschapsdiensten• Etc.
Biodiversiteit gaat pas leven als je er aan kunt verdienen – prof. Steven de Bie van Shell
TEEB-studieThe Economics of Ecosystems and Biodiversity (TEEB)iseendoordeVNuitgebrachteinternationalestudienaardekostenenbatenvanbiodiversiteit.Hetdoelisommeerinzichttekrijgenindemondialeopbrengstvanbiodiversiteit,dekostenvanachteruitgangvanecosystemenendekostenvanbeschermingvanbiodiversiteit.DaarnaastdoethetTEEB-rapporteenaantalvoorstellenvoorconcretebeleidsinstrumenten.InNederlandverrichthetPBL(PlanbureauvoordeLeefomgeving)veelstudienaarditonderwerp.
EcosysteemdienstenIndeliteratuurwordenzeerveelverschillendeecosysteemdienstenbenoemd.HetPBLheeftzeindefiguurhiernaastoverzichtelijkinbeeldgebracht.
Ecosysteemdiensten en NMEMisschienzouook‘bronvankennis’alsecosysteemdienstgenoemdmoetenworden.DenknatuurlijkaanNME,maarookaanbiomimicry(techniekenuitdenatuurbenuttenininnovaties),genentechnologieensowiesonatuurwetenschap.EenaantalvandeecosysteemdienstenpastheelgoedbijdeNME-praktijk:• Gezondheid(koppelingvannatuur,
bewegenengezondvoedsel)• Voedsel(waarkomthetvandaan,hoe
groeithet,voedselkilometersetc.)• Klimaat(groeneoasesindestad,
wateropvang,adaptatie,veranderingeninnatuur)• Cultuurhistorie(omgangmensmetnatuurinverleden,hedenentoekomst)• Recreatie(beleving,natuuralsvrije-tijdsbesteding)• Plaagbestrijding(kennisvanecosystementendienstevandelandbouw).
Wat willen bestuurders van gemeenten in hun collegeakkoordenEengoedegraadmetervandebestuurlijkevraagophetgebiedvanduurzameontwikkelingen‘groen’wordtgevormddoordecollegeakkoordenvangemeenten.HierinzijndeafsprakenvastgelegddiezijngemaaktvoordevormingvaneencollegevanB&Wnadegemeenteraadsverkiezingenvanmaart2010.Toenhieldengemeentenalsterkrekeningmetmogelijkebezuinigingenendeconcentratieopdewettelijketaken(kerntakendiscussie).WehebbendecollegeakkoordenbekekenvandegemeentenAmersfoortenUtrechtalsgrootstesteden,maarookdatvaneenplattelandsgemeentealsDeRondeVenen.Indiezinishet
![Page 17: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/17.jpg)
17
eensteekproef,maardegrotelijnenkomenovereenmetlandelijketendensen:• Veelaandachtvoorklimaat,energiebesparing,CO2,maarzekerook(kleinschalige)duurzame
energieopwekking.• Natuur:mindergerichtoprealiseringvandeEHS,meeropagrarischnatuurbeheer,vitaalplatteland,
recreatieennatuurbeleving(hetwoordecosysteemdienstenwordtnergensgenoemd,maarweldatboerenmetnatuurhunbroodkunnenverdienen).
• Gezondeenduurzamemobiliteit:minderfijnstof,meerbewegen(fiets)• Duurzameeconomie(geldverdienenmetduurzaamheid,MVO,bedrijventerreinen).
Collegeakkoord Amersfoort (voorjaar 2010)Erkomtinhetvoorjaar2011eenintegraalprogrammaduurzaamheid.Genoemdwordt:• Initiatievenvanbewoners,ondernemerseninstellingenzijnbelangrijk.Betrokkenheidvanbewoners
bijhunwijkgeeftsocialestabiliteiteneenduurzamersamenleving.• VoorkomenvanvervuilingenafvalCradle-to-Cradle• DuurzameEnergie• Duurzamemobiliteit• Klimaatactieplan(CO2-neutraal)• Actieplanbiodiversiteit• Voorbeeldfunctiegemeente(LED-lampen)• Duurzaambouwen.
Dewethoudernoemdeinhetgesprekooknogdevelewijk-initiatievenomzelfduurzameenergieoptewillenwekken.
Collegeakkoord gemeente Utrecht (voorjaar 2010)Inhethoofdstuk‘Duurzamestad’streeftdegemeentenaareenduurzameeconomischegroeienwildaarbijgebruikmakenvandekennisvandeuniversiteitendeprovincie.Degemeentelegtdrieaccenten:• Energiebesparenenenergieduurzaamopwekken(klimaatneutraalin2030)• Schoneluchtdooreengezondemobiliteit• Eenaantrekkelijkegroeneleefomgeving.
Collegeakkoord gemeente De Ronde Venen (voorjaar 2010)OokeenplattelandsgemeentealsDeRondeVenenheeftinhetcollegeakkoordoogvoorduurzameontwikkeling:• EengemeentelijkDuurzaamheidsplanisinvoorbereiding• Maatschappelijkverantwoordenduurzaamondernemenisbelangrijkvoorhetleefklimaat• Duurzameonderwerpenzullenexplicietopdeagendavaneconomischeplatformswordengezet• EenvitaleGroeneHartgemeentebetekentmetzorgomgaanmethetbuitengebiedenin
samenwerkingaandachtgevenaandynamiekenleefbaarheid.• Nietbouweningroenecontour.• Gemeentewilopenstaanvooragrariërsdiemedemetnatuurbeheerennatuurbelevingsactiviteiten
hunbroodwillenverdienen.• EcologischeHoofdstructuurwordtminderbepalend.Mogelijkwordtnatuurbestemmingweer
gewijzigdinbestemmingagrarischgebruikalsdegrondnietvoornatuurontwikkelingwordtgebruikt.
![Page 18: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/18.jpg)
18
Coalitieakkoord provincie Utrecht (april 2011)TijdensdelooptijdvanhetTrendwatch-onderzoekzijnerprovincialestatenverkiezingengeweestenisersinds2aprileencoalitieakkoorddatdebasisvormtvoordesamenwerkingtussendegedeputeerdestaten.Westaanhierietslangerbijstil.Deprovinciegeeftaandatzeallereerstgaatfocussenopdekerntaken:• Economischeontwikkeling• Ruimtelijkeontwikkeling• Natuurenlandschap• Bereikbaarheid• Cultuurhistorischerfgoed.
DeprovinciebeschouwtDuurzaamheidnietalseenapartbeleidsveld,maaralseenintegraalonderdeelvandekerntaken.Voorduurzaamheidbetekentditbijvoorbeelddatdeprovinciebijdeherstructureringvanbedrijventerreinenaandachtheeftvoorenergiebesparingenduurzameenergieenzorgtvoorvoldoendeoplaadpuntenvoorelektrischeauto’s.
Enkele onderwerpen waarbij duurzame ontwikkeling wordt genoemd:• DuurzaamheidseconomieiséénvandespeerpuntenindeEconomischeVisie2020.Deprovinciewil
ruimtevoorduurzameenergie-opwekkingmogelijkmaken,zoalslocatiesvoorwindenergie.IndeStructuurvisiegeeftdeprovincieechterdevoorkeuraananderevormenvanduurzameenergiedieminderimpacthebbenopderuimtelijkekwaliteit,zoalszonne-energie,benuttingvanrestwarmte,koude-warmteopslag,geothermie,biomassaenenergielandbouw.
• Wonen–Deaanjaagteamsvoordewoningbouwhebbendeopdrachtomookteadviserenopduurzaamheidsaspectenenlevensloopbestendigbouwen
• Natuurenlandschap-IngebiedenmetEHS-statusgaatdeprovincieopbasisvandebestaandenatuurwaarden-binnendewet-uitvandemogelijkhedenennietdeonmogelijkhedenvoorrecreatieveontwikkelingen.Hetbeleefbaarzijndoordemensvannatuurenlandschapvindtdeprovinciebelangrijk.Belevingvannatuurenlandschapdraagtbijaandegezondheidenhetwelbevindenvandemens.Recreatievevoorzieningen,zoalspoortenopdeHeuvelrugmakendenatuurbeleefbaar.
• Bodem,waterenmilieu–Deprovincieblijftdewettelijketakenuiteraardvervullen.Deprovincieiskritischoverdevraagofvoorhetefficiëntendoelmatiguitvoerenvandetaak,deprovinciedemeestaangewezenpartijis.Deafgelopenperiodeheeftdeprovinciedezewettelijketakenvooreendeelbrederingevulddannoodzakelijk;meteenzogenoemde‘kop’.Dergelijkekoppenzetdeprovinciealleennogvoortalszebijdragenaandekwaliteitvandekerntakenophetfysiekedomein,zoalswaterveiligheidenwaterkwaliteitvoordenatuur.Deoverigekoppenendeniet-wettelijketakenophetgebiedvanbodem,waterenmilieubouwtdeprovincieaf.Hetcollegekomtvoorheteindevan2011metconcretevoorstellenhiervoor.HetWaterplanenhetMilieubeleidsplangaandeprovincietegendeachtergrondvandezeopgaveherijken.
Conclusie coalitieakkoordDeprovinciebesteedtveelaandachtaanduurzameontwikkeling,vooralalshetbijdraagtaandebeleidsdoelenvandeverschillendekerntaken.Dethema’sduurzameenergie-opwekking,energiebesparinginwoningenennatuurbelevingenrecreatiezijndaarbijkansenvoorNME.
Beleidskader NME provincie UtrechtOokinhetbeleidskaderNME(najaar2010)zietdeprovincieUtrechtvoorzichzelfeenfaciliterendeenlichtcoördinerenderol.Bestuurlijkeenambtelijkesamenwerkingisdaarbijeenbelangrijkspeerpunt.InhetuitvoeringsplanNME2011-2015(maart2011)heeftdeprovinciehetNME-beleidverderuitgewerkt.Behandeldwordendegewensteinfrastructuuropbestuurlijk,strategischenuitvoerendniveau,kansendoorsamenvoegingvanNMEenLvDO(LerenvoorDuurzameOntwikkeling).Speerpuntenzijn:• KwaliteitsverbeteringNMEproductenendiensten• Verbredenvandoelgroepen• Verbredeninhoudelijkethema’s• Prioritairethema’svoor2011zijn:biodiversiteit,voedselenenergietransitie.
![Page 19: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/19.jpg)
19
3.2 Maatschappelijke trendsOverheid treedt terug
Dooreencombinatievanovertuiging(liberalisme)ennoodzaak(bezuinigingenalsgevolgvandefinanciëlecrisis)treedtdeoverheidopalleniveaussterkterug.Aleerderliepenministeries,provinciesengemeentenvooruitopteverwachtenbezuinigingen,maarmethethuidigekabinetgaathetnuheelhard.Overhedentrekkenzichterugophunkerntaken,alleswatnietverplichtisoftotdekerntaakbehoort,staatondervuur.VoorNMEkanditbedreigendzijnomdatvoorgeenenkeleoverheidNMEeenverplichtonderdeelis.Oprijksniveauheeftditalgevolgengehad:deRegelingDraagvlakvoorNatuur(RDN)vanEL&IendeSubsidieregelingMaatschappelijkeOrganisatiesenMilieu(SMOM)vanIenMzijninmiddelsgesneuveld.Deprogramma’sNMEenLvDO(LerenvoorDuurzameOntwikkeling)kunnenhunlooptijd(totenmet2011)enbudgetvolgensplanafronden,maarofereenvervolg2komtisnogonzeker.Deafgelopen20jaarhebbenachtereenvolgendeprogramma’svooreensubstantiëlefinanciëleimpulsgezorgdoplandelijk,maarookopprovinciaalenregionaalniveau.Gemeentenhebbenhetfinancieelzwaar.DooreendecentralisatievanuithetRijkkrijgengemeentenmeertaken,maarmoetenaandeanderekantookforsbezuinigen.NMEwordtvaakhooggewaardeerd,maartegelijkgezienals‘luxe’waarvoordegemeentenietstriktverantwoordelijkis.AfgaandopsignalenuitFlevolandenUtrecht(Veenendaal,alisdatgoedafgelopen)lijkenvooralkleineregemeentenmeteenniet-rijkeNME-traditie(bv.eigencentrum)bezuinigingenteoverwegen,maardatbeeldismoeilijkhardtemaken.EnigszinstegengesteldaandezetrendtrektdeprovincieUtrechtmethetbeleidskaderNMEenhetuitvoeringsprogrammahaarroljuistwataan,zijhetmetbescheidenfinanciëleinzet.VerklaringhiervoorligtvermoedelijkinhetprogrammaNMEdatbijprovinciesaandachtvraagtvoorNME,nadatdefocustijdensdejaren2000-2008bijprovincieswasverlegdvanNMEnaarLerenvoorDuurzameOntwikkeling.Puntvanaandachtiswelhetnieuwecoalitieakkoord,waarinstaatdatbovenwettelijkemilieutakenherijktworden.
Van vaste zekerheden (subsidies en vaste contracten) naar flexibele netwerken (projecten en zzp-ers)Aandeterugtredendeenafslankendeoverheidisgekoppelddatvastebudgettenofsubsidies,diebijnaautomatischjaarinjaaruitverleendwerden,compleetmetinflatiecorrectie,nietmeervanzelfsprekendzijn.Metnamesubsidieshebbendelaatstetijdeenslechtaura.Subsidieontvangenzou(te)makkelijkzijnensubsidie-ontvangerszoudenzichnauwelijkshoeventeverantwoorden.Metnamesubsidiesindehoekvancultuur,natuurenmilieuendemulticulturelesamenlevingmoetenhetindepubliekeopinieontgelden.Datbetekentdatsubsidie-ontvangerszoalsNME-organisaties(stichtingen)veelnadrukkelijkerhun‘valueformoney’moetenkunnenaantonen,zodatdesubsidieverstrekkersbijdegemeentenzichgoedkunnenverantwoordenbijdeRaad.InietsminderemategeldtditookvoorbudgettenvangemeentelijkeNME-afdelingen,dieookmoetenkunnenlatenzienwathunniet-verplichteactiviteitenwaardzijn.DeverwachtingisdatvastebudgetteneenkleinerdeelgaanvormenvandebegrotingvanNME-organisatiesendatflexibelefinanciering(projectgelden,communicatiebudgetten)belangrijkergaatworden.Daarmeekrijgtdenetwerksamenlevingmeerbetekenis:minderhiërarchischevasteverbanden,minderautoriteitbijinstituten(politiek,wetenschap,kerk,politie)meerwaarderingvoorpersoonlijkekwaliteitenkennis(verpersoonlijkingvanpolitiek,meereenmansbedrijven,buurtvaders),decentralisatie,allesismetelkaarverbonden(LinkedIn,Facebook,YouTube).Het eenmansbedrijf is de snelst groeiende bedrijfsvorm van de komende jaren - Trendrede
2 Op 20 april 2011 heeft de Tweede Kamer de Rapportage NME besproken met de staatssecretarissen EL&I en IenM. Uit het verslag blijkt dat er voor NME bij alle partijen een breed draagvlak is en dat men zich zorgen maakt over bezuinigingen. De staatssecretaris EL&I heeft toegezegd dat het jaar 2012 als een overgangsjaar wordt beschouwd voor de programma’s NME en LvDO en dan, mede afhankelijk van de nog op te stellen Duurzaamheidsagenda van het kabinet (zomer 2011) een ‘brede regeling’ zal worden vormgegeven voor de jaren na 2012.
![Page 20: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Burgers en bedrijven actieverAlseencontrabewegingvoordeterugtredendeoverheidzienwedatburgersenbedrijveneenstapnaarvorendoenalshetgaatombetekenisvollemaatschappelijkethema’s.Toeristendieophunreizenschrijnendearmoedehebbengeziennemenzelfinitiatiefomietstegaandoen(bv.eenschoolbouwen).Consumentendenkensteedsmeernaoververantwoordengezondvoedsel(mindervlees,biologisch,voedselkilometers,streekproducten).Wehebbenhetnietoverdegrotemassa,maarweloverdepioniersdienodigzijnbijmaatschappelijkeinnovatieentransities.Bedrijvenmakensteedsmeerserieuswerkvanmaatschappelijkverantwoordondernemen(ofvergelijkbarebenamingen).Nietuitmenslievendheid,maarindeslagomtalentvollemedewerkerswillenbedrijvengoedewerkgeverszijnenmensenwillennietbij‘foute’bedrijvenwerken.Daarnaastzijnmetnamebedrijvendieafhankelijkzijnvannatuurlijkehulpbronnenengrondstoffen,zichermeerenmeervanbewustdatalleenduurzaam(=oplangetermijn)denkendebedrijvendebesteoverlevingskansenhebben.
Betekenisvolle ervaringenBureaucratieneemtnogsteedstoe.Controle-enverantwoordingssystemennemenveel(werk)tijdinbeslag.WezittendeheledagachterdecomputerenzelfsonzesocialecontactenverlopensteedsmeerviaHyvesenFacebook.Maaltijdenmakenwenietklaar,maarzettenweindemagnetron.Dehuisartsisnietmeereenmeneerofeenmevrouw,maareenpraktijk.DeschooliseenfabriekmetCITO-scorealseindproduct.Dezebewegingnaarhet‘onpersoonlijke’enhet‘nietechte’herkennenwe.Tegelijkertijdzienweookdeanderekant,debehoefteaanechte,betekenisvolleervaringen:‘handenaanhetbed’,debegeesterendeonderwijzer,blauwopstraati.p.v.achterdecomputer,denostalgienaardekoekjesvanVerkade,desoepenvanUnox.Dereclamespeelterhandigopin.Hetlokalekrijgtmeerbetekenis:streekproducten,ecologischetweedvanschapenindeRijnenVeenstreek.InhetUNOwerddetendensbesprokendatlesmaterialensteedsminderwerdenafgenomen.Voordeactiviteitenmet‘beleving’isdebelangstellingonverminderd.MondigeouderskomenopvoorNME.We geven overbodige controle uit handen om ruimte te winnen voor aandacht. Wat we aandacht geven kan opbloeien en groeien – Trendrede
3.3 Trends NMEVan NME naar CDO (Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling)
Oplandelijkniveau(programmabureau,GDO)wordtmomenteelgedachtaanhetintegrerenvandeprogramma’svoorNMEenLvDO.Getrachtwordtomin2012debeidehuidigeprogramma’smeteenlooptijdtot2011,met1jaarteverlengenenin2012teonderzoekenofvoortzettingmetnog3jaarmogelijkis.Begrippenalseducatie,leerprocessen,communicatieenparticipatiehebbenuiteraardeenverschillendebetekeniseninhoud,maarindepraktijkloopterveeldoorelkaar.(Potentiële)opdrachtgeversvanuitgemeente,provincieofwaterschaphebbenvaakweereigendefinitiesvandebegrippenofgebruikendebegrippendoorelkaar.DetermNMEwordtvrijweluitsluitendgeassocieerdmetbasisonderwijs,natuurenkinderen.VanuitdeTaskforceBiodiversiteitwordtdetermCEPAgebruikt:communicatie,educatieenparticipatie.VanuitAgentschapNLwordtdeterm‘sociaalinstrumentarium’steedsmeergehanteerd.InditrapportgebruikenwijdetermCDO(CommunicatievoorDuurzameOntwikkeling)vanuitdegedachtedatdetermcommunicatiebijbestuurdersbekendisalsoverkoepelendeterm,alblijftdevalkuilhetideedatcommunicatiekanvolstaanmethetverspreidenvaneenflyer…BovendienkoppelenwedetermaandeinhoudDuurzameOntwikkeling.
Schaalvergroting: van 150 NME-organisaties naar 25 tot 40 NME-regio’sInbeleidsnotitiesronddelandelijkeprogramma’s,maarookvandeTaskforceBiodiversiteitwordtsteedsmeergesprokenoverschaalvergrotingindeversnipperdeinfrastructuurvanNME.Erwordengetallengenoemdvan30tot40centraofregio’sinNederland.OnderwerpisnietmeeralleenNME,maar‘duurzaamheid’of‘duurzameontwikkeling’.Inwatouderestukkenisdetendensomtesprekenvan30tot40grotecentra,diedaneenbepaalderegio
![Page 21: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/21.jpg)
21
‘bedienen’.Nietbeschrevenishoedetransitiemoetplaatsvindenvanhethuidigeversnipperdewerkveldnaar30grotereinstituten.Inrecenterestukkenwordteerdergesprokenover25regionalenetwerkenvoorduurzaamwerkenenleren,waaringrotereorganisatiessamenwerkenmetkleinereorganisaties.DezesamenwerkinggaatdaneenstukverderdandehuidigeafstemmingenuitwisselinginplatformsalshetUNO.Groterecentrakrijgenmogelijkdetaakte‘makelen’tussendevraagvanuitgemeentenenhetaanbodvanuitorganisaties.EenvoorbeeldvanditmodelisderegioNijmegen,waarhetregiobestuurvandeMARN(MilieuenAfvalRegioNijmegen)heeftbeslotengezamenlijkNME-activiteiten(ecologischebasisvormingenbeleidscommunicatie)opregio-niveauteorganiseren.HetMECNijmegenisbenoemdtotmakelaartussendegemeentenenkleinereNME-organisatieinderegio.
Trends in het onderwijsInhetschetsboek‘WevenmetGroen’(2009,pag.16-18)beschrijvenArjenWalsenMarlonvanderWaalenkeleonderwijstrends,dienatuur-enbiologie-onderwijsbeïnvloeden:• Aandachtvoorrekenenentaalkaneenbelemmeringvormenvooraandachtvoornatuuropschool,
maarhetbiedtookgelegenheidomtaal-enrekenwerkteintegrereninhetnatuuronderwijsenbetekenisvollecontexteninhetlevenvanhetkind.
• Ontwikkelingenals‘rijkeleeromgeving’,‘loopbaanoriëntatie’,maatschappelijkestages,burgerschapsvormingenbevorderingvansocialesamenhang,biedenveelmogelijkhedenvoornatuuronderwijsomeenbijdrageaandoelenvanOCWteleveren.
• Scholenwordensteedsautonomer.Hetaantalkerndoelenisverminderd,maarookkunnenscholenzelfbepalenhoeveeltijdzeaandekerndoelenbesteden.DezeautonomiekanvoorNMEkansenopleveren,maarookbelemmeringen.Goedinspelenopdewensenvandeschoolisnogbelangrijkerdanvoorheen(voor2006).
• InvoeringDeltaplanbèta/techniek–doelisomtechnischeopleidingenenbanenaantrekkelijkertemaken.OnderdeelvanhetplanisVTB(VerbredingTechniekBasisonderwijs).VTBwilkinderenenthousiastenvertrouwdmakenmetnatuurentechniekeneenonderzoekendehoudingstimuleren.
• Aandachtvoorvakoverschrijdendonderwijs–vakoverschrijdendelessen,incidenteleprojecten,vindenalveelplaatsinhetVOomeenthemaaantevullenofteverdiepen.Daarnaastbiedendeprojectenvoordelenals:bredeenharmonischevorming,ontwikkelingvanwaardevolleinhouden,samenhangenevenwichtinonderwijsetc.Natuurenduurzaamheidsonderwijslenenzichgoedvoordezevakoverschrijdendeaanpak.
• Ontwikkelingleerlijnen–leerlijnenophetgebiedvanNMEkunnenscholenhelpenomnatuurenmilieueensystematischeplekindeschoolloopbaanvandeleerlingtegeven.
• Buitenschoolseopvang–dezeheeftdelaatstejareneengrotevluchtgenomen,zowelbijbasisscholenalsbijkinderopvangorganisaties.Erisveelbelangstellingvoor‘groene’onderwerpenenprogramma’s.StichtingVeldwerkNederlandbesteedthierveelaandachtaan.Zie
www.kindvannature.nl.• BredeSchool–Trendsbijbredeschoolzijn:cultuureducatieensport.Opsteedsmeerplaatsenin
NederlandwordenkoppelingengemaaktmetNME.Ziebv.www.bredeschoolgouda.nloverdesamenwerkingmetEcokids.
DaarnaastnoemenwenogenkeleontwikkelingenwaarNMEopzoukunnenaansluiten:• Techniek:masterplanWetenschap,TechniekenTalentenKracht(OCW)• Burgerschap(alswettelijkeverplichtvak-OCWenInspectie)• LerenOndernemen(EL&IenOCW)• Investeringeninenergiebesparendemaatregelenenmaatregelendiehetbinnenklimaatbevorderen,
gerichtoponderwijsinstellingen(OCW,I&M,VWS).• Gezondheid,bewegenenVoeding(EL&I,VWS)• Groenemaatschappelijkestages(EL&I,OCW).
![Page 22: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/22.jpg)
22
![Page 23: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/23.jpg)
23
4 AanbevelingenHoemoetenNME-organisatiesnuomgaanmetdetrendsdieweinhetvorigehoofdstukhebbengeschetst?Vooreendeelzullendetrendsmogelijknietalsnieuwwordengezien.Sommigetrendszijnaljarenaandegang.MogelijkhebbenNME-organisatiesalindeafgelopenjarenveranderingendoorgevoerd.TochdenkenwedathetnodigisdatNME-organisatiesindezetijdkeuzesmakenvoorhunkoersenookdeconsequentiesvandiekeuzesdoorvoeren.OmeenrobuustetoekomstvoorNMEindeprovincieUtrechttekunnenbereikenzaldehuidigesituatieopverschillendefrontenveranderdmoetenworden.
Dedoelgroepvandittrendwatchrapportisdivers.Indithoofdstukhebbenwedaaromdeaanbevelingenopgesplitst:• IndividueleNME-organisaties(4.1)• Bestuurders(4.2)• ProgrammateamCDOUtrecht(4.3)
Streefbeeld: doelen voorop, robuuste netwerken voor de realisatieVooropstaandedoelstellingen,dieveelNME-organisatiesenookhetNME-programmahebbengeformuleerd.MetdezedoelstellingenleverthetNME-werkveldeenbijdrageaandedoelstellingenvandeoverhedendiedeNME-organisatiesfinancieren.Diedoelstellingenhebbeneeninhoudelijkecomponent(natuurenmilieu,duurzamesamenleving,klimaatetc.)eneenprocesmatige(educatie,leerprocessen,communicatie,participatie).Omdiegedeeldedoelstellingentekunnenrealiserenzijndeoverheden,eventueleanderefinanciersendeNME-organisatieszelfgebaatbijsolideorganisatiesineenrobuustnetwerk.
Hoofdaanbevelingen• Kies voor een robuuste toekomst:gebruikNMEalseenbeleidsinstrumentenkiesvoorverbreding
naarcommunicatieenduurzameontwikkeling.ZieNMEnietalseendoelopzich,maaralseenbeleidsinstrumentomtehelpendoelenophetgebiedvanduurzameontwikkelingterealiseren.
• Werk slim samen:Organiseereenprovinciaalnetwerkenbegineenprogramma.Hetnetwerkkenmerktzichdooreengrotediversiteitinpartijen,competenties,specialisaties,bijeenkomsten,werkgroepen,onderwerpen,doelgroepen,financiers.Dediversiteitkrijgtrichtingdooreendoelgerichtprogramma,waarindeactiviteitenentakenomschrevenzijn.
4.1 Aanbevelingen individuele NME-organisatiesMaak een bewuste keuze: alleen ecologische basisvorming?
DeeerstekeuzedieindividueleNME-organisatiesmoetenmakenisofzezich(uitsluitend)concentrerenopecologischebasisvormingopbasisscholen.InhetUNOwerdgezegddat90%vandeactiviteitengerichtisopecologischebasisvormingopbasisscholen.Misschienklopthetgetalniet,maarhetzegtwelietsoverdebelevingenhetaccent.Eenkeuzevoorecologischebasisvormingheefteenaantalvoordelen:• Vertrouwd,hetiseenkernkwaliteit• Pastindeverwachtingenvanscholen,gemeenten• Geeftrust.Veranderingendaarentegenroepenweerstandop.
Nadelenzijnerook:• EcologischebasisvormingdoorNME-organisatiesisgeentaakvangemeenten,duseenbezuiniging
ligtaltijdopdeloer• Natuurenmilieuisopdemeestescholengeenprioriteitendeinspectiekijkternietnaar.NMEisniet
noodzakelijk.
Wekunnenonsvoorstellendatergoederedenenzijnomtekiezenvoordeconcentratieopecologischebasisvorming,bijvoorbeeldomdatdebelangrijkstefinancier(gemeente)geenbredereopdrachtgeeft(zie
![Page 24: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/24.jpg)
24
aanbeveling:Wednietopéénpaard)ofomdatdeorganisatietekleinisomdeverbredingdoortevoeren.Hetisraadzaamommetdiefinancieringesprektetredenomdekeuzeexpliciettemaken.Mogelijkleidtdittotlangeretermijngarantiesoverdefinancieringofextramogelijkhedenomeventueeltochverbredingvanthema’sofdoelgroepenteonderzoeken.Terugtrekken op ecologische basisvorming? Niet doen! – Wethouder Van ’t Erve, gemeente Amersfoort
Uitbreidingsmogelijkheden ecologische basisvormingWanneerjealsorganisatiekiestvoorecologischebasisvorminginhetbasisonderwijs,zijnernogweldegelijkuitbreidingsmogelijkheden,omzodebasisonderjeorganisatierobuustertemaken:• Breidthetpakketuitmetwaarjegoedinbent:voeg(natuur)belevingtoeaandevakkentaalen
rekenen.Helpkinderenbetertewordenindievakkenm.b.v.natuur-enmilieu-onderwerpenendebeproefdepedagogiekvanhoofd,hartenhanden.
• Ontwikkelactiviteitenindenatuuromkinderenmeteenrugzakje(budgetvoorkinderenmetbv.ADHD,PDDNOS)betertelatenleren,rustigertewordenenzelfvertrouwenoptebouwen.
• Differentieertussennatuurscholendiedeheleleerlijnwillenvolgen(10-30%)endescholendieeenpaarbetekenisvolleactiviteitenperjaarwillen.Ditkanveeltijdwinstopleveren,doorscholenmaatwerkaantebiedeninplaatsvanhethelepakket.
Wed niet op één paardEindjarennegentigverscheeneenonderzoekvanhetIOWOteNijmegennaarNMEendemogelijkhedenomteverbredenentevernieuwen.Hetrapportdroegdetitel‘GoudenKoorden’,eenmogelijkwatoverdrevenmetafoor,waarmeedeonderzoekenduiddenopderelatietussenNME-organisatiesenhunfinanciers,vaakgemeentebestuurders:aandeenekantbetekendedierelatie‘goudgeld’alsbelangrijksteofenigefinancier,aandeanderekantwerdhetkoordbeschouwdalseenleiband,wanneerdebestuurderseenbeperktererolopvattingvoordeNME-organisatievoorogenstond,dandeorganisatiezelf.Ditkaneenlastigesituatieopleveren:jewiltje‘broodheer’nietvoordevoetenstoten,maartegelijkertijdderuimtekrijgenomjetekunnenontwikkelen,verbredenenvernieuwen.
Hetadviesisomnietafhankelijktezijnvanéénfinancier(weddenopéénpaard),maarookomdefinancier(s)meetenemenindeontwikkelingen:• Zorgvoorspreidingovermeerderefinanciers,waardoorjealmeer‘touwtjesinhanden’krijgt.• Neemdefinanciersmeeindeontwikkeling,betrekzebijstrategischediscussiesover
koerswijzigingen,maakduidelijkdatjemeervoorzekuntbetekenendanalleenecologischebasisvorming.
• Zetdeinnovatieplanmatigop:niethierendaareenleukeworkshopvolgenenkijkenofjeerietsmeekan,maarmaakeenplanmetdoelstellingen,marktverkenning(waarisbehoefteaan,watisonzetoegevoegdewaardeenwatdoenanderenal?),operationaliserentotnieuweactiviteitenetc.enbegroothetplaninurenenkosten.Zorgdatjefinancierofbestuurderhetplangoedkeurtofernogietsaankanwijzigen.Zokrijgtdebestuurderervertrouwenin,kunjeresultatenterugrapporterenenkunjemogelijkzelfsextrafinancieringkrijgenvoorhetplan.Ofmaakereenbusiness-casevan.
• Organiseerverrassendeevenementen,waarbijjebestuurdersweetteraken:excursiesnaarduurzaamheidscentraofeengebouwvanThomasRau,organiseereenC2C-lezingvoordegemeenteraadofeenduurzaamvoedseldinermeteentopkokenstreekgerechtenetc.
Kies voor een robuuste toekomst: kansen liggen in verbreding naar communicatie en duurzame ontwikkeling
Onzebelangrijksteaanbevelingisombewusttekiezenvoorverbreding,zowelvannatuurenmilieunaarduurzameontwikkelingalsvaneducatienaarcommunicatie.Wijdenkendatdezeveranderendetijdenkansenbiedendoortevariërenindoelgroepen,aanpakenthema’s.Wehebbenhetdusover
![Page 25: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/25.jpg)
25
samenhangendeverbredingenvanhettakenpakketvandeNME-organisatie:• Verbredingvaneducatie(NME)naarcommunicatie(CDO).• Verbredingvanbasisschoolnaaranderedoelgroepen.• Verbredingvannatuurenmilieunaarduurzameontwikkeling.• Verbredinginrol:vanlesboernaarspilinhetgroenenetwerk.
NB-BinnenhetUtrechtsepaletaanNME-organisatieszijnergroteverschilleninvorderingenindezeverbredingen.
Verbreding van educatie naar communicatie – NME is geen doel, maar een middelNMEiseensterkmerkalshetgaatomecologischebasisvormingopbasisscholen.Omookbeleidsdoelenvanoverhedenopanderethema’senvooranderedoelgroepentekunnenhelpenrealiserenishetnodigookanderetermentegebruikendaneducatieofNME.Determ‘communicatie’wordtbreedtoegepastbinnengemeentenvooreenspectrumvanvoorlichting,doelgroepconsultatie,betrekkenvanbewoners,participatie,dialoogetcetera.NaastNMEzouookCDO(CommunicatievoorDuurzameOntwikkeling)eensterkmerkkunnenworden,maarhetloontookomdetermentegebruikenzoalsdieindebeleidsstukkenofingesprekkenmetdewethouderwordengebruikt.Binnenvelebeleidsterreinenvangemeentenenprovincie(ziehoofdstuk3)isfinanciëleruimtegecreëerdvoor‘communicatie’.NME(ofCDO)-organisatiesmoetenhetgesprekaangaanomhiergebruikvantekunnenmakenomdegemeentetehelpendekwaliteitvandebedoeldecommunicatieteverhogen,maarzodoendeookdeeigenorganisatierobuustertemaken.DeNME-organisatieals‘preferredsupplier’boveneenmogelijkintehurencommunicatiebureau.
Verbreding naar andere doelgroepen en naar duurzame ontwikkeling – denk van buiten naar binnen.Wijdenkendatverbredingnaaranderedoelgroependanhetbasisonderwijs(‘ietsdoenvoorvolwassenen’)gepaardmoetgaanmetinhoudelijkedoelstellingenvanuitbeleid.Kansenliggenindejuistedoel-doelgroepcombinaties.Deopgaveligtvaakinhetvertalenvanalgemenebeleidsdoelstellingenvaneengemeenteofprovincienaar‘Watwordternupreciesvanwelkedoelgroepverwacht?’.Zoeknaardecombinatievandoelgroep–inhoudenbelanghebbende.Denknietalleenhoejejeeigenaanbodgeschiktkuntmakenvooranderedoelgroepen(Vanbinnennaarbuitendenken),maaronderzoekvooralwelkbelangeendoelgroepkanhebbenbijde–potentiële-competentiesvandeorganisaties(vanbuitennaarbinnendenken).Enkelevoorbeeldenineennotendop:• Klimaatneutralestad–gemeente,energiebedrijf,grootverbruikers(bedrijven),ofjuistlageinkomens,
diebaathebbenbijenergiebesparing(viacorporaties)• Batenvandenatuur/groen–recreatie-ondernemers,afd.Financiën(groenverhoogtOZB),GGD-
milieukundige,gezondheidinstellingen(groenmaaktgezond).• MVOindebuurt–bedrijvendievanuithunmaatschappelijkeondernemerschapwillenmeehelpen
metgroenindewijkofenergiebesparingofietswatbijhuneigencore-businesspast.• Agrobiodiversiteit–inzaaienvanakkerranden,wegbermen,slootoeversvergrootdenatuurlijke
plaagbestrijdingenverhoogtdebelevingvanhetlandschap-boeren,landschappen,LTO,waterschap.
• Duurzaamvoedsel–ouders,streekboeren,supermarkten,bredescholen.• Gezondheid/bewegen/obesitas-GGD• Groenensocialecohesie–gemeente,corporaties• Natuurenandereculturen–migranten• Archeologie,cultuurhistorie–organisatiesvoorerfgoed-educatie,recreatie• Natuurclubvoor‘natuurtalenten’• Fijnstofdiscussiefaciliteren–ongerusteburgers/gemeente• Eigenduurzameenergieopwekking–wijken,boeren,steden,gemeenten.
![Page 26: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/26.jpg)
26
Verbreding van rol: van lesboer naar spil in het groene (of duurzame!) netwerkIneenstadofplattelandsgemeentenzijnvaakallerleiorganisaties,verenigingen,bedrijven,groepjesbewonersenzovoortactiefomrondeenthemavanduurzameontwikkelingietsteondernemen.Ditzijnenthousiasteinitiatieven,waarveelvanuitkangaan,maardikwijlsweetmenniethoeeenprojectaantepakkenofdewegnaarofbinnendegemeentetevindenvooreenvergunningofvergoedingvanonkostene.d.EenslimNME/CDO-centrummaaktgebruikvandekortelijnen,diejehebtomdebrugfunctietussenburgerenbestuurtekunnenvervullen.Zoekbijvoorbeelddesamenwerkingopmetwoningbouwcorporaties:laatbewonerssamenaanhetgroenwerken,samenmetopbouwwerk.Ditverhoogtdesocialecohesieendusdeveiligheidenstabiliteitindewijk.Eenanderthemavoorcorporatiesisenergiebesparing:corporatieszijnbijrenovatieserggerichtoptechnischeenergiebesparendemaatregelen(isolatie,dubbelglasetc.),maarzijnookgeïnteresseerdinenergiebesparendgedragvanhuishoudensmetlageinkomens.Zorgervoordatdegroenebedrijven,deduurzameburgers,demilieucommissiesvandewijkcomités,volkstuinen,groeneBSO,GGD,GroenOnderwijsetc.etc.ineengoednetwerkzitten,elkaarwetentevinden.Biedtzevergaderlocatie.Helpzeopweg.Geefeencursus‘DO-projectopzetten’etc.Makelaartussenvraagenaanbod.HetAmersfoortsNME-arrangementiseenmooivoorbeeldvandeuitwerkingvanzo’n‘groennetwerk’methetCNMEalsspil.Ziekader.
Duurzaam AmersfoortPLUS - krachten bundelen en versterken voor NMEBinnenditgrootschaligesamenwerkingsprojectwerkenmeerdan50lokalepartijensamenomAmersfoortduurzamertemakenmetbehulpvannatuur-enmilieueducatie(NME).HetarrangementbestaatuiteenverzamelingprojectendieallendraaienomNMEenduurzaamheid.Dezeprojectenzijngegroepeerdinvierclusters:
1. Scholen&bedrijfslevenvoorEnergiebesparingenDuurzaamheid2. Degrenzelozetuin3. Vanuitdestaddeboerop4. Deduurzamekaravaan
Deprojectenwordenuitgevoerdindeperiode2011-2012.
HeteersteprojectisdeDuurzameKaravaan(cluster4).InditprojectwerkendeAmersfoortseorganisatiesSWA,SKA,SKON,CNMELandgoedSchothorstenDierenParkAmersfoortsamenomduurzameactiviteitenvoorkinderenteorganisereninvakantieweken.Incluster1‘Energiebesparing’werkenCNMELandgoedSchothorst,E.nu,EnergiecentrumMKB,MatchpointeneenaantalAmersfoortsebedrijvenenvoortgezetonderwijsscholensamenineenprojectwaarinscholierenopgeleidwordentotenergieadviseurs.DejongerenvoereneenenergiescanuitbijeenAmersfoortsbedrijf,stelleneenbesparingsadviesopenpresenterenditaandedirectie.Incluster2‘Degrenzelozetuin’wordteennetwerkgevormdvanAmersfoortsetuininitiatieven.Hetgaatonderandereom:bestaandevolkstuincomplexenindewijken,schooltuinen,kinderdagverblijvenmetnatuurlijkespeeltuinen,eentuinbijeenABC-schooleneenbejaardencentrum,hetinitiatiefvoormeergeveltuinenindebinnenstadeneeninitiatiefvooreenmoestuinvoorbuurtbewonersenscholeninVathorst.BinnenhetnetwerkwerkenzijaanhetontwikkelenvanNME-activiteiten,hetoplossenvangedeeldeproblemenzoalsvandalismeenhetopzettenvanleermodulesvoordebegeleidersvantuinactiviteiten.Cluster3‘Vanuitdestaddeboerop’staatinhettekenvanderelatiestadenplatteland.HetvoortgezetonderwijswerktnauwsamenmethetagrarischonderwijsendeagrarischesectorindeAmersfoortseregioaanhetontwikkelenvanNME-lesmodulen.Hierinlerenscholierenhetplattelandkennenenagrarischestudentendestad.Voorbeeldenvandezelesmodulenzijn:hetprojectMooiHoogland-West,Puberruil,deGroeneondernemerenVangrondnaardemond.Eentweedeprojectinditclusterhoudtindatkinderenvandebuitenschoolseopvangopbezoekgaanbijéénvande4educatieboerenindebuurtvanAmersfoort.
![Page 27: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/27.jpg)
27
Consequenties van verbreding naar CDO:• Goedcontactmetwethouder(s)endiversebeleidsmedewerkers;weetwaterspeelt.• Stuuropcombinatievastbudget(ecologischebasisvormingbasisscholen)enincidentelebudgetten,
bv50-50.Maakincidentelefinanciering‘structureel’.• Richtdeorganisatiezoindatjeflexibelkuntzijn:eenkleinekernvanvasteformatieeneengrote
flexibeleschilmetmensenmetdiversecompetenties,diejekuntinschakelenwanneernodig• Personeelsbeleid:welkemensenneemjeindienstbijeenvacature:eeneducatiefmedewerker(ex-
onderwijzer)ofbeleidsadviseur(ex-medewerkeradviesbureau).• Opleidingen/cursus:lerenadviseren,vraaggerichtwerken• Neemdetijdvoorontwikkelingeninnovatie,ookalbetekentdatdatje-tijdelijk–jescholen/klanten
moetteleurstellen.NMCUtrechtheeftenkelejarengeledenviaeenbriefaandescholenlatenwetendatNMCtijdnodighadvoorvernieuwingvanhetprogrammaendatdaardoortijdelijkhetprogrammabeperkterwas.Descholenaccepteerdendeuitleg.
• ZoekMVO-bedrijvenopinjeomgeving:welkebedrijvenzijnlidvanMVO-Nederland,ofLeadersforNatureoflatenzichopeenanderemanierbetrokkenuit.Willenzesponsoreningeldofnatura?Willenzehelpenmethetmakenvaneenbusinessplan?
4.2 Bestuurlijke aandachtspuntenNaasthetduidenvandetrendsendeontwikkelingenenhetdoenvanaanbevelingenaanNME-organisatieshoemenkaninspelenopdietrends,wasookeenvraaghoebestuurdersindeprovinciehunbijdragekunnenleverenaanNMEenCDO(CommunicatievoorDuurzameOntwikkeling).
Rolverdeling Gemeenten – Waterschappen – Provincies - RijkVanuithetinterbestuurlijkeprogrammaNMEiseenstreefbeeldontwikkeldwaarinderollenvoordeverschillendeoverhedenzijnbeschreven(bron:www.nme.nl).Hetgaatomeenuitgekienderolverdeling,waariniedereoverheideeneigenpositieheeft.Hetisdeverantwoordelijkheidvaniedereoverheidomopz’nminstdeeigenrolgoedintevullen:• DegemeenteishetprimaireniveauvandeuitvoeringvanNME.Degemeentespeelteen
coördinerenderolophetlokaleniveau,issamenroepervanlokaalbetrokkenpartijenenisfinanciervandebelangrijksteuitvoeringsorganisatie(s).M.b.t.dezeorganisatiestreedtdegemeentesturendopnaarinhoudenkwaliteitvandeuitvoering.Degemeenteneemtdeelaanhetcoördinerendoverlegindeprovincie.InprovincieswaardeverenigingGDOsterkiskaneenGDO-vertegenwoordigingdierolopzichnemen,inanderegevallenwordtnaareenpassendevertegenwoordiginggezocht.
• Hetwaterschaptreedtopals(co-)financiervanNME-projectenenprogramma’sinhetwerkgebiedenneemtdeelaanhetcoördinerendoverlegindeprovincie.Hetwaterschapspeelteenrolinhetinvullenvanwittevlekkenbovenlokaal/regionaal.
• DeProvinciespeelteencoördinerenderolinhetwerkgebied,roeptallebetrokkenpartijen(gemeenten,waterschappen,belangrijksteuitvoeringsorganisaties)samendiegezamenlijkafsprakenmakenoverdewijzewaaropNMEinderegiokanwordenversterkt.Daartoebehoortookhetontwikkelenvaninitiatievenomwittevlekkenoptevullen.Letop:deprovincietreedtnietindeautonomievanderdenmaarisprimairverantwoordelijkvoordeorganisatievanhetsamenwerkingsproces.AlsfinanciervanhetIVNConsulentschaptreedtdeprovinciesturendopnaarinhoudenkwaliteitvandeuitvoering.Hoewelhetbeleidwordtingegevendooreengezamenlijkontwikkeldevisie(IPO),iserperprovinciesprakevanmaatwerkm.b.t.aardenomvangvandecoördinatie,aantalbetrokkenspelersenfinanciëlespankracht.
• HetRijk(betrokkenministeries)steltinconsultatiemetmede-overheden(IPO,VNG,UvW)enhetvelddegroteinhoudelijkethema’svast(agendasetting),draagtbijindefinancieringvandecoördinerendeinfrastructuur,waaronderprovinciesen‘ondersteunendedienstverlening’ophetgebiedvankennisenkwaliteitsontwikkeling.HetRijkvervulthiereenbelangrijkeregierol.BetrokkenministeriesstimulerenorganisatiesalsStaatsbosbeheer,NationaleParken,Natuurmonumentene.a.omdieagendaovertenemeneninsamenwerkingmetbetrokkenpartijenopregionaal/provinciaalniveauteoperationaliseren.
![Page 28: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/28.jpg)
28
AanbevelingenUitgaandevanditalgemenestreefbeeldvoegenwijhiernogdevolgendeaanbevelingenaantoe:• PrikdoorheteenzijdigeimagovanNME-organisatiesheen.NMEheeftveelmeerpotentiedanalleen
ecologischebasisvormingopbasisscholen.NMEofCDOisvooraleeninstrumentombeleidsdoelenophetgebiedvanduurzameontwikkelingtehelpenrealiseren.
• DenkalsfinanciervaneenNME-organisatiemeemetdeontwikkeling,ziedefinancieringalseeninvesteringdierendementmoetopleverenvoorderealiseringvanbeleidsdoelen.Zetnietallefinanciënopdeuitvoeringvanvasteenvertrouwdetaken,maargeefruimteomplanmatignieuweontwikkelingsrichtingenteverkennenendethema’sendoelgroepenteverbreden.Dieontwikkelingkanbestuurdershelpenbijhetrealiserenvanbeleidsdoelstellingen,maarkanooknieuwefinancieringopleveren.
• SchakeldeeigenNME-organisatieinalseen‘preferredsupplier’bijdevormgevingenuitvoeringvandecommunicatievanbeleidsthema’senbeleidsprogramma’sendespeerpuntenvanhetcollegeakkoord.Ditbespaarttijdengeld.Waaromeenexterncommunicatiebureauinhurenalsjededeskundigheidinhuishebt?DeNME-organisatiekan-potentieel–eenrolspeleniniederebeleidsfase.Bewonersconsultatieindeverkenningsfase,adviserenbijdebeleidsformulering,inschakelenvanvrijwilligersenmaatschappelijkeorganisatiebijdeuitvoeringenindeevaluatiefase.
• Vraagprofessionelekwaliteitteleveren.GeeftijdenruimteaandeNME-organisatieomzichdiekwaliteitteverwervendooropleiding,cursussen,gerichtpersoneelsbeleidenintervisieencoachingvanuitandere(verderontwikkelde)NME-uitvoerders.
• Bestuurlijkesamenwerkingvergrootdeslagkrachtvanhetwerkenaanduurzameontwikkeling.Geefdeinterbestuurlijkesamenwerkingtussenprovincie,waterschappenengemeenteninhoud.Samenwerkingendelenvankennisenervaringmaaktdeuitvoeringefficiënterenlevertdusmeer‘waarvoorjegeld’.Maakenthousiastgebruikvanhet–nogvormtegeven–bestuurlijknetwerkrondNMEenCDO(zie4.3).
• EenstrakkerekoppelingvanNMEaanconcreetbeleidvandeorganisatieisbelangrijkeneengrootdeelvanditrapportisdaaraangewijd.Datneemtnietwegdatecologischebasisvormingessentieelisvoordevolgendegeneratiebeslissers,werkersenconsumentenomecologischeongeletterdheidtevoorkomen.Gemeentenhebbeneenbelangrijkerolomdecontinuïteitvanecologischebasisvormingtegaranderen.
4.3 Aanbevelingen programmateam CDO UtrechtDezeparagraafiseropgerichtaanbevelingentegevenvoordeorganisatie-ofnetwerkstructuuropregionaalenprovinciaalniveau.HetprogrammateamCDOheeftdetaakomdesamenwerkingtebevorderenopprovinciaalniveaueneenambtelijkenbestuurlijknetwerktebouwen.
HetdoelisomNMEefficiëntereneffectieverteorganiseren,meerrobuust,toekomstbestendig.
Taken,samenstellingenwerkwijzevanhetprogrammateamzijnnognietuitgekristalliseerd,maarhetbeleidskaderNMEenhetuitvoeringsplanNMEvandeprovincieUtrechtgeveneenduidelijkkader.
Verbreding ook op provinciaal niveauBelangrijksteaanbevelingopprovinciaalniveauisom,netalsbijdeindividueleNME-organisaties,deverbredingvanNMEnaarCDOdoortevoerendus:• Verbredingvaneducatienaarcommunicatie• Verbredingvandoelgroepen• Verbredingvannatuurenmilieunaarduurzameontwikkeling.
Hetprogrammateamheeft,medenaaraanleidingvanditTrendwatch-onderzoekonlangsaldenaamgewijzigdvanNME(natuur-enmilieu-educatie)naarCDO(communicatievoorduurzameontwikkeling).
![Page 29: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/29.jpg)
29
Organiseer het provinciaal netwerk – veelzijdigheid is een krachtTweedeaanbevelingisomdeorganisatievanhetprovinciaalnetwerkkrachtig(er)terhandtenemen.Depreciezevormgevingdaarvanisnogmoeilijkteduiden,omdatdesamenstellingvanhetnetwerkookafhangtvandekeuzevanindividuele(NME)organisaties:kiezenzevoorfocusopecologischebasisvormingofgaanzevoorverbredingeninwelkemate?Uitgangspuntmoetzijndatdiversiteittussendeorganisatiesmeerwaardeheeft.Nietalleorganisatieszijnhetzelfde,erzijnveelverschillendecompetentiesenspecialismen.Vooriederevraageenantwoord.HetNME-werkveldwordtvaak‘versnipperd’genoemd,maarmeteengoednetwerkkunjevandeze‘veelzijdigheid’eenkrachtmaken.Misschien moeten we van 150 centra met een grote diversiteit in Nederland naar 30 à 40 grotere centra. Kun je niet zomaar gelijkschakelen. Moet organisch groeien – Wethouder Van ’t Erve, gemeente Amersfoort
Enkele uitgangspunten, aanbevelingen en vragen voor het provinciaal netwerkLokaal – regionaal - provinciaalMaakduidelijkonderscheidinwatjeopdeverschillendeschaalniveauskuntorganiseren.• Behoudlokaleinbedding,kortelijnen,netwerk• BasisvanallelokaleNME-organisatiesis:ecologischebasisvormingbasisscholen,misschienookspil
ingroennetwerk.Ditiseenfunctiediebijuitstekoplokaalniveaugeorganiseerdkanworden.• BevraagelkeNME-organisatieopdeambitiesvoorverbredingenwensenvoorsamenwerking
netwerkenenwelkerolmeninhetnetwerkkanenwilvervullen.Hoeorganiseerjebijvoorbeelddeacquisitievanprojecten:isdatiedervoorzichofstajesterkeralsjemetmeerNME-organisatiestegelijkertijdprojectenprobeertteverwerven?LaatziendatjewerktaandediversificatievanhetNME-landschap.
• ZorgvoorcoachingbijdeindividueleengezamenlijkekeuzesvanNME-organisaties.• Loket–waarkunnenpotentiëleopdrachtgeversaankloppenvoorwelksoortprojecten?Gaateen
gemeentealtijdeerstteradebijheteigenNME-centrum(kortelijnen,frontoffice)enbekijktdatcentrumofhetdevraagzelfaankanofdatdevraagbrederuitgezetmoetworden(backoffice)ofgajeeenaantalspecifiekeloketten(poolsvandeskundigeexpertsopinhoudelijkvlakofprocesmatig)benoemen,diejebekendmaaktbijgemeentenenandereopdrachtgeversomzoextrasterktestaanenactievePRtekunnenbedrijven?
Overleg• Zominmogelijk‘vaste’overleggenopprovinciaalniveau• Informatie-uitwisselenkan(ook)digitaal• Diversificatieinhetoverleg:doelgericht,metdemensenwaarhetomgaat.• Korteseriesrondeennieuwethema-doelgroep-combinatie.Bijvoorbeeld2of3bijeenkomstenover
projectenmetcorporatiesenhunbewonersoverenergiebesparendemaatregelen.• 1of2maalperjaaralleNME-centrabijelkaardieietsdoenmetecologischebasisvorming.Geen
overleg,maareencombinatievaninhoudelijkeverdiepingennetwerk.
Begin met een programma CDO UtrechtEengoedemanieromeennetwerkoptebouwenisgewoonbeginnenmeteenprogrammaomrondduurzamethema-doelgroep-combinatieseenaantalprojectentestartenendaarorganisatiesbijtevragenvoordeuitvoering.EenNME-arrangementwasdaareenmooiekansvoorgeweest,maarhetbudgetvoorarrangementenisuitgeput.Misschienkandeprovincierondéénvandespeerpuntenvanhetcoalitie-akkoordeenbescheidenprogrammastarten.EenanderemogelijkheidisombijeenregionaleDO-agendaaantesluitenendaarbijeenportfoliobijteontwikkelenmetmogelijkeactiviteiten.
![Page 30: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/30.jpg)
30
Naar een programma: richten, inrichten en verrichten• Richten–Zetdekoers,insamenwerkingtussenNME-organisatiesenbestuurders,dooreen
provinciaalprogrammavasttestellenmetwervendedoelen,afkomstiguitdebeleidsdoelenvandebetrokkenpartners,meteenlooptijdvanvierjaar.Geefookruimtevoorregionaleprogrammering.
• Inrichten-Ontwerpeenduidelijkenetwerkorganisatie,waarbijeenstuurgroepmetbestuurders,eenkerngroep,werkgroepen,inspiratiebijeenkomsten,praktijknetwerkenindienststaanvandeprogrammadoelen.
• Verrichten-Werkhetprogrammajaarlijksuitineenuitvoeringsprogrammametactiviteitendieeffectiefenefficiënteenbijdrageleverenaandeprogrammadoelen.
• Koersaanpassen-Monitorenevalueerhetprogrammaenpashetprogrammaaan,wanneerderesultatenachterblijven,nieuwekansenzichvoordoen,deomgevingverandertenzovoort.
Picasso-model - Meerdere perspectieven op het netwerkHetiseenaantrekkelijkideeomvoorNME/CDOinUtrechteenmooieinfrastructuurteschetsenmetduidelijkeverbandenentaak-enrolverdelingenendergelijkeendievooreenaantaljarenvastteleggen,zodatiedereenweetwaarhijaantoeis.Wijdenkendatdatnietgaatwerken.Desamenlevingisertedynamischenteonvoorspelbaarvoor.Wepleitendaaromvooreeninbewegingzijndnetwerkdatvoldoendeflexibelenwendbaarisomsoepelopontwikkelingentekunneninspelen.Tochmoetjeeennetwerkwelvormgevenenvoedenenzuljeietsvanvastigheidmoetencreëren.WijdenkendatjehetCDO-netwerkvanuitmeerdereinvalshoekenofperspectievenmoetbekijken,geïnspireerddoorPicassodieookinéénschilderijverschillendeperspectievenwisttecombineren,zoalseenportretzowelvanvorenals‘enprofil’.
WepresenterenhierenkelemogelijkeperspectievenophetCDO-netwerk,maarerzijnermeerderedenkbaar.Indepraktijkzullen,netalsbijPicassodeverschillendeperspectieventegelijkaanwezigzijn.
Perspectief 1 - Utrecht CentraalDeprovincieisnietgroot,duszoujemisschiendeprovincieals1regiokunnenbeschouwenmeteenaantalgrotespelers,middelgroteenkleinereorganisaties,dieelkverschillendeinhoudenendoelgroepenkiezen.CentraleregieligtbijhetIVN-ConsulentschapenhetprogrammateamCDO.Waarom niet één grote, professionele Utrechtse NME-organisatie? Margot Stolk
Perspectief 1:UtrechtCentraal-1netwerkmet1provincialespil
![Page 31: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/31.jpg)
31
Perspectief 2 - Regionale netwerken als krachtOfbestaatdeprovincieuit3of4regio’smetinelkeregioeensterkespil-organisatie,somsvergezeldvaneenandergrootofmiddelgrootcentrum.Zijner‘natuurlijke’regio’saantewijzenofmoethetnoggroeien?Voordeonderlingeafstemmingtussenderegio’shebbenhetIVNConsulentschapenhetProgrammateamCDOeenrol.
Perspectief 3 - Thematische netwerkenOfmoetjegeengeografischeregio’swillenaangeven,maarinhoudelijkesamenwerkingsverbandenofsamenwerkingdiegerichtisophetbereikenvaneendoelgroep,bijvoorbeeldbedrijfsleven?Dethematischenetwerkenkunnenookpraktijkleerkringenzijnofcommunitiesofpractice,diesamenplanmatigenkelegoedgeformuleerdevragenrondeenthemaineenbeperktaantalbijeenkomstenuitwerken.IVNenProgrammateamcoördinerendenetwerken.
Bestuurlijk perspectiefBovenstaandeperspectievenopeenprovinciaalCDO-netwerkzijngerichtopdeuitvoerendeorganisaties.DaarnaastishetbelangrijkdatbijCDObetrokkenbestuurders,zoalsledenvanGDO,enthousiastewethoudersenwaterschapsbestuurders,ookeeneigennetwerkhebben,waarbijmenelkaarinformeertoverontwikkelingenophetgebiedvanhetCDO,maarwaarookgelegenheidistothetgezamenlijkuitzettenvandekoers,zoalshetvaststellenvanthema’sofdoelgroepenvoordethematischenetwerkenineeninterbestuurlijkmeerjarenprogramma.HetbeleidskaderenuitvoeringsplanNMEvoorzienineenbestuurlijknetwerk,waarbijdeverenigingGDOhetvoortouwneemt.
Perspectief 3:ThematischenetwerkenzoalsEcosysteemdiensten,MVO-bedrijvenof,Klimaatadaptatie
Perspectief 2:Regionalenetwerken-3of4regio’smet1provincialespil
![Page 32: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/32.jpg)
32
Verbreding organisaties provinciaalOplokaalniveauhebbenwegepleitvoorhetNME-centrumalsspilineenlokaalgroennetwerk,maaropprovinciaalniveaukandatnatuurlijkook.Deeducatievemedewerkersvanallerleigroeneorganisaties(Staatsbosbeheer,Natuurmonumenten)zoudenzoaankunnenschuivenbijdebijeenkomstenoverecologischebasisvorming.Ophetvlakvanduurzameontwikkelingsthema’sligternogeengrotehoeveelheidpotentiëlepartnersvoordehand.Zoekdeprovincialekoepelsop,verkensamenwerking• VNO-NCWMidden:Mobiliteit,aansluitingberoepsonderwijs,kwaliteitbedrijventerreinen,
InnovatieenDuurzaamheid• MKBMidden:Versterkenrolondernemersineigenomgeving,MVO-advies(bijeenkomst3-3-2011)• Rotaryenandereondernemersverenigingen,dievaakheelaanspreekbaarzijnopmaatschappelijke
thema’s.Terillustratie:zaterdag14mei2011heeftdeDistrictconferentiealsthema:‘NewGeneration.opwegnaareenduurzametoekomst-DuurzaamheidenJeugdkunjeonmogelijklosvanelkaarzien’.
• Welzijnskoepel• LandschapErfgoedUtrecht• NatuurenMilieuFederatieUtrecht• Energiebedrijven• Waterschappen• GebiedscommissieszoalsUtrechtseWaarden,UtrechtMidden-NoordenUtrechtStadenLanden
projectbureauSVGV• LTO,andereboerenorganisaties• AVU• etc.
![Page 33: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/33.jpg)
33
Bijlage 1 – Geraadpleegde bronnenBijeenkomsten
18januari2011–PresentatieenbesprekingonderzoekinUNO20januari2011–ProgrammateamCDO20januari2011–IVNmedewerkersRegioMidden31januari2011–CreatiefStrategischeSessieNMCUtrecht28februari2011–PresentatieenbesprekingTrendsmetUNO-organisaties30maart2011–ProgrammateamCDO19april2011–ProgrammateamCDO16mei2011–InterbestuurlijkPlatformNME25mei2011–ProgrammateamCDO
(Telefoon)Gesprekken7februari2011–DinandEkkel–GroeneKennisCoöperatie15februari2011–AnnemartineCox–GemeenteUtrecht16februari2011–RoelvanRaaij–MinisterieEL&I18februari2011–HansPeterBruggink–MilieudienstZuidoostUtrecht23februari2011–BramWondergem–WethouderGemeenteEemnes25februari2011–MargotStolk–WethouderGemeenteVianen2maart2011–WouterdeJong–GedeputeerdeProvincieUtrecht4maart2011–Sebastiaanvan’tErve–WethouderGemeenteAmersfoort4april2011–TheovanBruggen–ProgrammamanagerNMEAgentschapNL
Schriftelijk (selectie)• www.nme.nl• NovioConsult,WitteVlekkenInventarisatieNME,Nijmegen,2009• ProvincieUtrecht,BeleidskaderNME,najaar2010• ProvincieUtrecht,UitvoeringsplanNME2011–2015,maart2011• JaarverslagenenfactsheetsvanUtrechtseNME-organisaties• UniversiteitUtrechtenStichtingVeldwerkNederland,HoeduurzaamisNME?,2006• BriefaandeformateurvandeTaskforceBiodiversiteit,zomer2010• ManifestLeadersforNature• www.trendrede.nl• www.teebweb.org• PlanBureauvoordeLeefomgeving–Watdenatuurdemensbiedt,2010.• College-akkoordgemeenteAmersfoort,april2010• CollegeakkoordgemeenteUtrecht,april2010• CollegeakkoordgemeenteDeRondeVenen,april2010• CoalitieakkoordprovincieUtrecht–april2011• EL&I,BriefaandeTweedeKamer(199750),RapportageNME,18april2011• www.tweedekamer.nl–verslagdebattweedekamer20april2011• GDO,HetidealecentrumvoorlokaleNMC,2008• ArjenWalsenMarlonvanderWaal,WevenmetGroen,WUR,2009• IOWO,Nijmegen,1998–GoudenKoorden
![Page 34: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/34.jpg)
34
![Page 35: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/35.jpg)
© Niets uit dit werk mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, daaronder mede begrepen gehele of gedeeltelijke bewerking van het werk, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NovioConsult/Bureau ZET.
![Page 36: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht · 2014. 5. 5. · 3 Colofon Titel: NME Trendwatch-onderzoek provincie Utrecht Opdrachtgever: Programmateam Communicatie voor Duurzame Ontwikkeling](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022051807/60033c4576162e0ec52cde8d/html5/thumbnails/36.jpg)