Notes du mont Royal

Cette œuvre est hébergée sur « No­tes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Google Livres

www.notesdumontroyal.com 쐰

I’SOCRATISOIiAÎPIC)

DE PERMUTATIONE.

CUJUS PARS INGENS PRIMUM GBÆCE EDITA-

An

ANDREA MUSTOXIDONUNC PRIMUM LATINE EXHIBBTUR

An

ANONYMO INTERPRETE I

QUI ET NOTM Il? APPENDIGBS ADJUNXI’I’.

.MEDIOLANI’Typis Jonas PmOTÆ in vico S. Radegumlæ

"lumen!!-

’251741-8un.

LÂAQÂWÀH ll. i ’ "K M4903 uÆrÀ’l-Ofl j LÜLId’er )

P R Æ F A T I O

ANONYMI INTERPRETIS.

Annus jam vertitur ex quo Isocratea. Ora-tio de Permutatione longe fusior ac plenior,magno sane cum litterarum græcarum enno-lumento nostræque ætatis felicitate , in Lali-rentiano Codice deprehensa , ex Ambrosianodenique prodiit. Tata rei laus Andreæ Mus-toxido debetur Ioniarum Insularum Historio-gx-apbo, qui cum aliis eruditis lucubrationibus,tum hoc memorabili Invento, de litteraria rep.optime est meritus. Isocratis opus ab oblivio-ne homînum atque ab injuria temporum vin-dicatum quis non avidissime legeret? quis nonamicissime oscularetur? Hoc ego quum ma-nibus sæpe tererem , cœpi etiam privati exer-citii causa latinitate donare. Quidam interimperillustris Vif doctrinarum omnium amantis-simus græcique sermonîs cultor eximius nullum

finem faciebat tanti Rhetoris Orationem apudme celebrandi. Se videlicet rerum in ca. scri-

o( iv )optarum magnitudinem,consiliorum præstantiam,sententiarum gravitatem , clocutionis ornatum,totiusque operis splendorem vèhementer mira-ri : atque omnino cupere tam multiplicem cru-ditionis elegantiaeque thesaurum omnium usi-bus arque utilitati patere. Jam quum magnapars hominum græce nesciat , mullique etîamex iis qui eam linguam salutarunt, latinesgræcorum scriptorum interpretationes non con-temnant, visum eidem lectissimo Viro est,quoniam nemo adhuc banc provincialn tutti;gisset , rem me cunçtis ingratam non facturum ,si vix idoneus licet ac timidus , Isocratis ex-plicator prodirem: In quo me consilio illudetiam confirmavit, quod græca editio, etsinitore typorum plurimum se commendat , non-nullos tamen erreras ex olficina typographiretulit. Qua de re Cl. sæpe Editorem queren-tem audivi. Quum igitur mihi essét facultasAmbrosiaui Codicis per otîum tractandi, tummeam interpretationem ad manuscriptum’ exem-

plar prorsus exegi, tum manda quæ in excu-sum libellum irrepserant, diligenter notavi.Atque hæc ego ad Interpretationis meæ cala.oem ira. corrigam , ut quæ jam ipse sustulitEditor, non refricem , ne actum scilicet agam.Porro scripturæ interpuuctio , quæ et ipsa in

o( v )oCodice valde est accurata , nostram interpre-tationem legenti fere patebit. Atque ita foreprospicimus , ut siqui a Codice dissiti græcamEditionem aliquando repetent , ii non exiua-ni conjectura aut ex ingenii libidine erratacastigent , sed ex ipse scriptura vetere lectio-nem veram restituant. Jam de mea Interpre-tatione quid dicam? Primum quidem moneome de græco notum tantummodo OrationisAdditamentum convertisse. In Vetere parte,immo et in Fragmentis Orationum ad Nico-clem et contra Sophistas , satis expolitos Atha-nasiiAugeri labores nulla facto. mutatione re-tinuisse Neque enim ego in iis quæ olimsunt edita curam ponere, operæ pretium duxi.Idcirco autem Hieronymo Wolfio ornatissimoInterpreti Augerum prætuli , quia. hic nimirumgræco exemplari pressius inhærens , ad meumgenus interpretandi propius accedere visus est.Ad meam igitur lucubrationem quod attinet,

( 1) Post Augerum ediderunt Isocratem perdoctî Viri ,quos honoris causa nomino, Langius Kalis Saxonum1805. Corayus Parisiîs 1807. Neuter (amen lnterpretatio-nemiiadjunxit. De Editione Augeriana vide , si placet,judicia Langii Præfatinnis ejus pag. 24-26. Coray Pn-fationis ejus pag. 75-176.

ce

o( vj Joajo equidem me ei , pro ingenii modulo , noni ndiligentem operam impendisse, græcique Au-ctoris non solum sententias expressisse, sedetiam verbe eorumque collocationem et ordi-nem eatenus esse persecutum , quatenus id alatinorum more non abborreret. Neque verojudicia doctorum Virorum non consului, quo-rum eruditioni benevolentiæ ac sapientissimismonitis multum me debere ’gratus fateor. Sed

enim qui tain prolixes Orationis materiamvariam ac prope infinitam penitus considera-bout, qui dictionum græcarum frequentemambiguitatem , lingues atticæ usus reconditio-res , rerum etiam scriptarum antiquitatem accætera hujusmodi, quæ sunt plurima , accu-rate perpendent; ii demum quanti laboris sitac periculi hujusce Operis interpretem anteomnes agente, merito æstimabunt. Quis autemnescit summos sæpe viros in explicandis Ve-

v terum scriptis autignaros hæsisse , aut impru-dentes a tramite excidisse? Ita ut sinceramet puram nonnullorum Auctorum interpreta-tionem post plurium Eruditorum curas vixteneamus. Quare nostræ exiguitati multo fa-cilius Lectores se, uti spero , indulgentes præbe-bunt. Breves etiam Notas parti novæ Orationisadjungimus, quibus textum Isocrateum nunc

o( vij )ohistoria vetcrum temporum illustramus, nunccum cæteris ipsius Auctoris aut cum aliorumscriptis conferimus , nunc etiam amanuensiumincuria forte corruptum emendare conamur.Immo dum Codicem tractabamus, alia quæ-dam , præter banc Orationem , nabis occurre-runt, quæ quia non spernenda visa sunt, exiis aliquot appendices instruximus. Sed haechactenus. Quin potius oculos ad contemplan-dum lsocratem sine mora. convertamus: cujusOvatio, etiamsi in nova ejus parte sistamus,innumeros profecto rbetoricæ artis flores nobisexhibebit. Quid enim grandius defensione Ti-mothei? quid illustrius patrocinio eloquentiæ?quid eruditius enarratione veteris scholæ P quidutilius tot oratoriis præceptisi’ quid magnifi-centius laudibus Athenarum? Omnino sive ,Auctor suam et discipulorum vitam purget,sive syc0phantas insectetur , sive de republica.agat , sive etiam de alienis a. sua discipliniset studiis disserat , plenus ubique nervorumest et jucunditatis et aculeorum. Neque nosmoveat , quod Isocrates banc suam Orationemmolliorem cæteris judicare videatur (1). Nam

(1) Orat. de Ponant. Edit. nonne p, 5.

o( viij )oet Panatbenaica et Oratîo ad Philippum mol-liores (I) Isocrati visæ sunt , quas tamen Ora-tiones nemo non præstantes dicat (2). Sed ni-mirum perfectorum in arte virorum severis-simum de nobilibus etiam scriptis judiciumest , velut illud Ciceronis (3): asque eo diffi-ciles ac morosi sumus, ut nabis non satisfa-ciat ipse Demosthcnes. Summorum quippe Ma-gistrorum nihil pene est quod auras implerepossit: ita sunt avidæ et capuces, ut verbisejusdem Tullii utar , et semper aliquid immen-sum infinitumque desiderant. Porro exploratumest Orationem de Perrnulalione ab Isocratedevexa jam ætate fuisse compositam (4). Jam-vero Halicarnassensis Dionysius notavit (5) ora-lianes quas sub vitæ fincm scripsit Isocrates

(l) Edil. Augeri in-4.° Paris. :782. Tom. Il. p. 426 ,Tom. I. p. 406.

(2) Et quidem Pauathenaicæ laudes vide in ipsa Pana-thennica Tom. Il. pag. 586. et 608. Orationis vero adPhilipp. apud Dionysium Halic. in Judicio de Isocrate ,et in Epistola Socratica XXVIII. Edit. Paris. 1657. p. 65.

(5) Orator cap. 29.(4) Vide Orat. de Permut. Edit. nostræ p. 5.(5) In Judicio de Isocrate. Ante Dionysium idem fera

dixerat de Isoerate Cicero Orator cap. 52.

o( ix )ominus juvenililer exultare , quippe quæ abipsa Auctoris ætate perfectiorem sapientiamconlraxerz’nt. Quod autem pars quoque Ora-tionis nuper edita parentem Isocratem reverahabeat, satis erudite et firmiter in Præfationegræcæ editionis assertum fait: quæ Præfatiovulgari etiam ltalorum lingue impressa est.Quin nostræ itidem Notæ id pleræque con-firmant. Ex his enim parer . tot esse in hacOrationis parte locos WŒPŒÂÂIÎÂWÇ aut ipsissimos

Isocrateos , in cæteris videlicet Auctoris scriptispassim obvios; adeo quæ Isocrates de se nar-rat , cum ejusdern Vite. a. Veteribus edita con-sentire; tum historiam illorum temporum seupoliticam, seu philôsophicam ita fideliter ex-primi et plerumque aliis antiquis Auctoribusconsentanee; ut nemo . non , Scriptorem illiusætatis, nemo non Isocratem sentira possit.Verum hisce argumentis vix opus est. Ipsaenim Oratio tot exquisitæ artis blandimentisexculta Isocrateam totam se clamat. Nihil ergojam reliquum est, nisi ut doctissimo JuveniCorcyræo magnopere gratulemur, qui hacsagaciter detecta et feliciter edita, insignemgloriam adeptus est: cunctos vero ad legen-dum Isocratem cohortemur, qui quum in de-liciis Ciceroni fuerit , tum sæpissime ab eo

b(x)olaudatIJS est , tum maxime in Bruto si Ex-0)

))

D

â)

))

D

))

))

titit jam senibus illis , quos paullo ante dixi-mus, Isocrates cujus domus eunctæ Græ-ciæ quasi Indus quidam patuit atque offi-cina dicendi (2), magnus orator et perfectusmagister , quamquam forensi luce caruit 3intraque parietes aluit eam gloriam, quamnemo quidem , mec judicio , est postea

consecutus. ’(1) cap. 8.(2) Tantum hominum numerum Isocrates ad etoqueni

tian: instituit, ut Hermippus Opus conficere pome-rit pluribus libris constnns , quod inscribebatur mg) 15vIjrouçoirovç Mœdnrzsv de Isocratis Discipulis. ( Vide Athen.

lib. 8. pag. 542. Harpocrnt. et Dionys. Halic. in Isaac)Nomina multorum ex bis, quorum memoriam tempus nondelevit, nuper etiam Cl. Corayus recensaitin Præfationesuæ Editionis Isocratis: quibus adde Septem ex parte no-va 0rationis du Permutations Editionis noslræ p. 55.

ORATI ON I S

ARGUMENTUMEX ATHANASIO A UGERO.

Fait hæc les: Athenis et consuetudo: trecenticives ditissimi deligebantur, qui triremes instruc-rent pro patrice defènsione , idque privatis sumpti-bus. Quorum siqui negabant tantes sumptus’ sepasse tolerare, ita eo onere liberabantur-, si ali-quem e cæteris civibus locupletiorem se damon-strassent. I: vero si munus illud detreotaret, for-tunas suas omnes cum illius jèrtunis,a quo file-rat delatus , permutare jure cogi poterat. Qua-propter id actionis et judicii genus dicebatur Per-mutatio Àyrismç. Quum Isocrates nobilissimis ado-

lescentibus instituendis , non insignem tantum glo-rîam , sed et opes non mediocres adeptus esset ,multi et gloriœ ipsius et opibus invidentes , so-phistæ præsertim, cum. aggradi statuerunt. Interquos Lysimachus quidam, alicujus nomine quitriremem erat instructurus, Isocratem petiit in ju-dicio , tanguam eo ditiorem cujus in gratiam di-cebat. Victus est Orator quum se defizndere non.

et xij )odignatu: anet, sed aliquanto post tempera scripsitorationem qua se et suam scribendi genus defen-dent. Eam inscripsit de Permutations: ariel Âvriso’a’suç,

quia supponebat se respondere Lysimacho ipsumeoram judicibus calumnianti.

ADDIT ANONYMUS INTERPRES.

Orationis par: nuper edita contint Orationumaliquot Isocratis ac ejusdem discipulorum, quosinter Timothei , luculentam dcfensionem. Tum vitæ.

et scholœ Isocratis accuratam descriptionem, atque

oratoriæ institutionis, quæ ab ipso philosophieappellatur, apologiam: tum. in plura genera ad-versariorum varias invectivas; mm clanique laudesemplissimas Athanarum.

O A T I O N I Si DE PERMUTATIONE

PARS CLIN EDXTA

ATHANASIO AUGERO INTERPRETE.

Si hæc quæ jam recitabitur oratio , similis esset’iis quæ vel ad foreuses controversiste vel ad osten-tationem scriptæ sunt, nihil Opus fuisset de eâpræfari: nunc quum nova sit et longe diversa abistis quæ vulgo eduntur, necesse est causas priusexponere cur eam aliis ita dissimilem scriberein-stituerim; his enim non indicatis, multis fartasseabsurda videretur.

Ego quum scirem quosdam sophistes mea studiacalumniari, et dicere me foreuses orationes scri-bere solere , casque perinde facere ac si quisPhi-diam , qui Minervæ simulachrum fecit,puparumfictorem appellare auderet; aut Zeuxidis, et Par-rhasii eamdem esse artern diceret , quæ illorumest qui naufragorum tabellas pingunt : nunquamtamen illam mei extenuationem ultus sum; quadexistimabam cum nugas illorum nullam vim ha-here , tum constare inter omnes me et scribere etdicere instituisse , non de privatis contractibus ,sed de rebus talibus et tamis, ut de iisdem nemoalius quidquam conctur, præter eus qui vel memagistro usi surit, vel meos discipulœ imitarivoluerunt. Putabam igitur asque ad id provectœ

1

o(z)oætatis, 0b institutum hoc, nec non 0b perpetuumquietis studium , mihi bene esse apud omnes in-doctos et plebeios. Nunc autem quum jam vitæfinis instat, facultatum permutatione 0b triremiuminstruendarumt munus propositâ , êaque de re ju-dicio conflato, etiam illorum quosdam cognovinon sic erga me aHectos esse ut speraveram;sedalios de eloquentiæ meæ genere mullum deceptos ,eo inclinare ut iis credant qui de me dicunt parumbenevole; alios quum satis sciant quibus in rebusverser, invidere mihi non minus quam sophistas,et ideo gaudere quod falsam multi de me habeantopinionem. Atque hoc ipsos anima esse satis decla-rarunt. Nam quum adversarius de ipsâ causâ nihilæqui objiceret, sed eloquentiæ meæ genus calum-niaretur, et in multitudinem discipulorum et opumabundantiam inveheretur jactantius, munus illudmihi obeundum esse decreverunt. Ac sumptusquidem ita tulimus , ut cos decet qui neque rebusejusmodi nimis percelluntur, neque pecunias ne-gligenter ac temere abjiciendas esse censent.

Quum vero sensissem, ut dixi , plures esse quamcogitai-mm qui prave de me judicarent, perpendiqua ratione et hisce et posteris ostenderem,tummores quos habeo , tum vitam quem dego , tumdisciplinam in qua versor, neque me sinerem incriminibus hujusmodi indicta causa damnari,nec(ut morio factum est) in maledicorum potestateessem. Quæ quum agitarem anima, animadvertime non alla via facilius id assecuturum, quem sioratio tanquam imago animi mei et totius vitæ

o(3)omeæ scriberetur. Per eam enim spee erat longepulchrius cognilum iri quidquid ad me attinetquam ex æreis monumentis. Quod si me laudaraggrederer , sentiebam, nec omnia me complecteposse quæ decrevissem , nec cum gratia de iis et;sine invidia posse dicere. Si autem me in judiciumesse vocatum et in discrimen adductum ponetem,et qui mihi litem intendisset , ac negotium facesasont, esse calumniatorem ; huncque iis crimina-tionibus uti quæ in judicio permutationis allatæIunt, me verba facere per speciem defensionis rsic mihi demum videbam prœciaram occasionemfore de ils omnibus de quibus ipse velim disscrendi.

Quæ quum cogitarem , banc orationem scripsi,non ætatis flore , sed natus annos duos et octo-ginta. Quaproptcr venia danda erit si orationibusprius a me editis mollior esse videbitur.Nec enimfacilis fuit, neque simplex, et multiplicem rerumvarietatem exhibens. Nam quæ hic scripta afi’ero,partim in judiciis dici commode queunt , partimtalibus certaminibus non sunt idonea , sed de clo-quentia libere dicta , et quæ ipsius vim ostendant.Est etiam tale aliquid quad adolescentibus crudi-tionis et disciplinarum cupidis, audivisse conducat.Multa quoque olim a me scripta, inserta sunt bisquæ nunc dicuntur , non temere nec intempestive,verum instituto meo convenienter. Tantam igiturorationis prolixitat’em contueri , et tot formasadeoque inter se distantes conjungere, et sequentesadaptare antegressis, atque ethere ut sibimetipsisuniversæ consentirent, non exiguum une opus fuit.

0(4)°

Non destiti tamen , etsi adeo natu grandis prius-quam eam absolvissem, ouin multa quidem veri-tate dictam, sed cætera talem qualis audientibus

visa fuerit. .Oportet autem et cos qui banc recitabunt, pri-mum facere ut en audiatur, tanquam mixta ora-tio, et ad argumenta hæc omnia accommodata:deinde majori studio ca recitare quæ dicenda re-stant quam quæ ante dicta sunt: prætcrea non idagora ut totem perlcgant primo statim impetu , sedtantam ejus partem quæ auditoribus molestiamnon pariât. Nam bis observatis , perspicietis re-clius an dixerimus aliquid nostra existimationedignum. Et hactenus quidem quæ necesse fuitsum præfatus: nunc defensionem legitc, quæ fin-gitur de judicio scripta , at id propositum habetut de me ostendat veritatem , et doceat ignoran-tes , et id emciat ut qui nobis invident magisetiam eo morbo crucientur: gravius enim suppli-cium ab illis non possem sumere.

Eos ego improbissimos omnium et maxima pœ-na dignos esse puto, qui eorum criminum qui-bus ipsi sunt obnoxii alios accusare audent: quodLysimachus fecit. Qui quum ipse scripta recitet ,de mais scriptis plura dixit quam de aliis omni-bus; quad perinde est ac si quia alium sacrilegiireum ageret, quum donaria deorum ipse habe-ret in manibus. Vehementer autem vellem meab eo tam eloquentem judicari quam apud vosexhibuit: nunquam enim negotium mihi facesse.te instituisset. N une me quem ait posse obtinero

o(5)odicendo ut probetur causa vel pessima, usqueadeo contemnit, ut etiam vera dicentem a sementiente speret facile superatum iri. Tantis equi-dem ab omni parte difficultatibus conflictor, ut,quum alii maledicta orationibus refutent, Lysi-machus meas orationes maxime maledictis suisimpetierit; ut, si idoneo modo dicere videbor ,iis me obnoxium esse appareat quæ de cloquen-tia mea criminatus est: sin tenuius quem pro eaexpectatione quem apud vos de me concitavit,disseruero , me causam deteriorem habere arbi-tremini. Vos igitur oro ut verbis adversarii [idemnec habeatis , nec abrogetis, antequam nostramquoque defensionem totam audieritis: cogitantesnimirum supervacaneum fore reis pro se dicendipotestatem dari, si fieri posset ut ex sola accusa.toris oratione secundum jus decerneretur. Nuncutruin accusatorie se se quisquam ac malitiose in-ferat, nemo eorum qui adsunt ignoraverit: anautem vera utatur oratione, nondum judicibuscognitu facile est ex iis quæ dixerit prior; sedboni consulendum si ex utrisque orationibus ve-ritatem et æquitatem pessint elicere.

Neque vero eos mirer qui plus temporis con-sumunt in accusandis calumniatoribus; quam insemetipsis defendendis, nec cos qui dicunt maxi-mum malum esse calumniam: quid enim ea fieripossit maleficentius, quæ facit ut de mentientibusbene existimetur, ut plane innocentes videanturnocentissimi, et ut indices peierent; quæ deniqueveritatis iucem extinguit, et falsa opinione imbu-

o(6)otis audientium animis , quemlibet civium per in-juriam circumvenit? Quare providendum est netale quid vobis contingat, aut ipsi ea committatisquæ ab aliis facta reprehenderitis. Arbitror autemvos non ignorare nostram civitatem sæpe pœni-tuisse iudiciorum quæ per iracundiam potius quamre perpensa facta fuerunt; adeo ut paullo post etpunire cupierit calumniantes, et calumniis oppres-sos secundioribus quam ante rebus uti exoptarif.

Quæ recordanles non oportet vos verbis accu-satorum temere credere; neque cum tumultu etsævitia recrum defensiones audire. Neque enimdecet ut qui aliis in rebus clementiæ nomine etlenitatis præ Græcis omnibus prædicamini, inforensibus judiciis non dubitelis ea facere quæilli sint opinioni contraria: et , quum alibi morissil, in causîs capitalibus, calculorum partem reiscondonari’, apud vos, eos qui in periculum ad-ducuntur deteriore etiam esse conditione quamcaiumniatores: et quum quotannis juretis vos ea-dem æquitate audituros et reos et accusatores,tain longe ab æquabililate i113 recedere, ut quid-quid delatores crimini dederint approbatis; eorumvero qui istos redarguere conantur, ne vocemquidem toleretis: et quum non putetis habitan-dum esse in iis urbibus in quibus aliqui civiumindicta causa perimuntur, istud ipsum ignoretisab iis fieri qui utrisque contendentibus parembenevolentiam non exhibent. Jam illud omniuminiquissimum est, si guis ipse in judicium addqudu: fuerit, cum in ôalumniatores sibi invehen-

o(’7 )o

dam esse censere; quum vero alteri jus dicit, ineadem sententia non permanere. At enim opor-tet eos qui sapiunt tales aliis esse indices, qualessihi alios esse vellem: id reputantes in tanta ca-lumniatorum audacia incertum esse quis in peri-culum adductus, eadem quæ ego nunc apud cosdicere coactus fuerit qui de ipso suflragia suntIaturi.

Nam quad bene et moderate quis vixerit, nonidcirco confidat veniam sibi futuram secure inurbe habitandi. Quibus enim et sua negligere,etalienis insidiari, deliberatum est, non illi quidemmodeslis parcunt civibus, facinorosos autem advos adducunt: sed in iis qui nihil deliquere viresexperti suas, ab iis quorum scelera palam suntplus pecuniarum extorquent.

Quo etiam anima Lysimachus mihi hoc peti-culum creavit, quum exislimaret istud contra mejudicium sibi viam futuram pecuniæ ab aliis exi-gendæ; haberetque persuasum, si me vicisseteloquentia quem aliorum præceptorem esse ait,neminem fore qui vim ipsius sustineri passe con-fident. quue se facile confecturum sperat: quippevidet et vos nimis festinanter criminationes atquecalumnias approbare; et me non passe easdemrefutare pro existimationis meæ dignitate, cum0b senectutem, tum oh ejusmodi certaminumimperitiam.

Ita enim præteritum vitæ tempus egi, ut nemounquam vel in oligarchia vel in democratia meullius vel contumeliæ val injuria accusarit; tum

o(8)oneque index, neque arbitèr fuerit, qui de factisa me quidquam pronuntiarit. Id agebam scilicetut ne quid ipse delinquerem in alios; mihi verosi qua facta essèt injuria , ut non de ulciscendahac’ judicio contenderem, sed eorum ipsorum quime læserant amicis dirimendas permitterem con-troversias. Quorum nihi] mihi profuit; at quumvitam ad banc usque ætatem sine ullius querelaproduxerim , in eodem periculo versor ac si om-nes offendissem. Non [amen prorsus abjeci ani-mum oh mulctæ magnitudinem; sed si cum be-nevolentia me audire volucritis, magnam spemhabeo fore ut et ii qui de meæ vitæ ratione falsoexistimant, et eo inclinant ut assentiantur iis quide me dicunt quod parum commodum sit,quam-primum de ea Opinione deducantur; et ii qui mequalis sum talem etiam esse pulant , in ea sen-tentia confirmentur.

Ne veto vobis molestiæ sim dum multa anterem dico, bis omissis, ea vos jam doccre cona-hor de quibus sufl’ragia feretis. Proinde Iibellumaccusatorium mihi recita.

RECITATUB 1.1321414115 ACCUSATOMUS.

In libelle igitur accusatorio mihi odium cona-tur conciliera adversarius, quad corrumpam ado-lescentes præceptis eloquentiæ, quibus instructicontra jus et æquum victoriam in judiciis adipi-scantur. In oratione autem sua tantum me elfin-gît, quantus ncmo fuit unquam, neque causidi-

o(9)oeus inter judicium subseilia versatus, neque inotia vir litteris deditus. Nec enim privatos dun-taxat homines mihi fuisse discipulos ait; sed etoratores, et exercituum duces, et reges, et tyran-nos , a quibus magnam pecuniæ vim partim ac;ceperim, partim etiam nunc accipi am. Hoc autemmacla accusationem ideo instituit, quad existima-ret ista de me ac de meis apibus et multitudinediscipulorum jactitando, se mihi apud omnes au-ditores invidiam conflaturum; de judiciarum au-tem tractatione mea loquendo, vestram iracun-diam et odium contra me concitaturum , quibusaffectibus indices perturbati, alterutri litigantiuminiquiares fiunt.’ Eum porro quædam immodice exaggerasse ,quædam prorsus ementitum esse , facile me pia-num facturum confido. Vos autem obtestar neverbis maleldicorum et calumniatorum quæ deme prius audivistis, auscultetis, neve ea credatisquæ sine ulla probatione, sine judicio, dicta fue-rint, neque falsis opinionibus ducamini, quas istivobis impresscrunt: sed qualis esse ex hac accu-satione, et defensione visus fuero, ita de me sta-tuatis. Sic enim decernentes, et ipsi recte ac se-cundum leges judicabitis, et ego jus omne meumadipiscar.

Neminem igitur civium nec elaquentia necscriptis meis læsum esse, concertatio hæc maximamihi argumenta est. Nam si quem olfendissem,is, et si tempore superiori quievisset, hac cetteoccasiane arrepta, veniret huc aut me accusâm-

a; Io )o

rus, aut falsum in me testimonium dicturus.Quum enim iste quem nulla unquam verbe læsi ,in tantum me periculum adduxerit,quanto magieii quibus malcfecissem, a me pœnas expetere co-narentur? Nam illud quidem neque consentaneumest , nec amnino fieri potest , ut multos ego of-fcnderim, illi vero qui in calamitates per meconjecti sunt, quiescant, nec accusare ausint, etin periculis meis majore crga me mansuetudineutantur quam ii quos nulla alïeci injuria , quumipsis liceret conquestiane damnorum acceptorummaximam a me ultioncm sumere. Verum nequeprias, neque nunc, qui tale aliquid mihi objece-rit quisquam reperietur. Quare si accusatori con-cederem, et ultra largirer me omnium haminumesse eloquentissimum, et orationum quæ vobismolestas essent, talem scriptorem qualis nemoalias extitisset, multo potins modestiæ laudemquum pœnam merear. Nam excellere aliis velelaquentia vel rebus 3erendis, fartunæ meritatribuetur: at ingenio bene et maderate esse usum,virtutis meæ pr0pria laus fuerit.

Et si autem hæc de meipso passum dicere,tamen ne sic quidem istas orationes mihi studiofuisse apparebit. quue ex quotidianæ vitæ messconsuetudine potissimum cognoscetis; per quantmulto facilitasx est scire veritatem quam per verbacalumniatorum. Arbitror enim hac ignarare ne-minem , omnes hamines in ea loco versari sole-re, unde victum parare decreverunt. Qui igiture vestris contractibus, atque ex occupatianibus

o( n )oinde natis, victitant, eos videre est in faro tan-tum non habitare. Me vero nullus unquam necin conciliabulis, nec in judiciis , nec in prætariis ,nec apud arbitras, vidit; sed hæc omnia ita fu-gio ut nemo alius civium. Deinde illas quidemreperiatis apud vos solos rem passe facere; et siqua alia navigarint, rebus ad victum quotidianumnecessariis indigere: mihi autem divitias illas dequibus iste dixit, ab externis potissimum conti-gisse: præterea istis se adjungere illas qui velipsi sunt in malis, vel aliis negotium facesserevolunt, mihi veto Græcorum omnium otiosissi-mas. Audivistis etiam dicere accusatorem me a,Nicacle, Salaminiorum rese, multa et magnamunera accepisse. Et quis vestrum est qui credatilla mihi idcirco dedisse Nicaclem , ut causas a-5ere disceret, qui contraversias aliorum,tanquamdominus, disceptabat? Ex ipsius igitur adversariiverbis facile intelligitur, me a rebus illis alienis-simum esse quæ ad forensia negotia pertinent.Jam illud quoque notum est omnibus, plurimosesse qui litigantibus orationes conscribant. Quo-rum neminem, quum tante turbe sit, dignumesse habitum constat , cujus fidei discipuli man.darentur; dum ego , ut accusatar ait, plures ha-bui , quam alii omnes qui studio eloquentiæ sededunt. At enim qui verisimile est eos quorumstudia a se invicem tam longe distant et discre.pant , circa eadem occupari?

Quum autem multa alia habeam dicendaquibusplenum fiat vitam meam ab connu vita multum

o( n. )odilïerre qui in judiciis versantur, eo modo citis-sime vos ab ista opinione deduci passe censeoi, siquis ostenderit, nullos earum nerum discipulosmihi fuisse de quibus accusator dixit, neque meforensium orationum egregium esse artificem.Ar-bitror enim vos, refutato crimine quad in meconjectum fuit, alteram opinionem Iibenter as-sumpturos , et cupide audituros circa quales aliasorationes occupatus tantam mihi gloriam compa-raverim. Ac veritatcm quidem dicere an mihiprofuturum sit ignora; difficile est enim vestrammentem conjectura asscqui: sed tamen apud vosnihil puto dissimulandum. Nam amicorum me etdiscipulorum puderet, si quum sæpe dixerim meoptare ut scirent cives omnes et vitam quam agaet orationes quas dico , nunc rem non declararim,sed visus fuerim occultarc. Tanquam igitur veri-tatem audituri , sic animadvcrtite.

Illud itaque primum intelligendum est, generaorationum non esse pauciora quam poeinatummetro confectarum. Nam alii familiis deorum in-quirendis ætatem cantriverunt, alii de poetis ali-quid meditati surit; alii res hello gestes colligerevoluerunt; alii in responsionibus et interrogatio-nibus sunt versati , quos antilogicos appellant.Verum immensi operis fuerit omnes orationumspecies enumerare; ejus igitur quæ mei interestmentione facta, cæteras somittam. Sunt enim quinec earum quæ modo diximus sint imperiti , easautem arationes scribendas susceperint quæ nonde privatis negotiis agunt, sed de statu Græciæ ,

o( 13 )o

et rerum publicarum, et quæ in maximis celebri-tatibus recitentur. Quas nema est quin carmi-nibus quæ musicæ ratione ac certis numerisconstant, quam forensi dictioni , similiores essefateatur. Nam et sermone magis poetico magisquevaria res enuntiant, et sententiis grandioribusmagisque novis utuntur, atque etiam aliis figurisillustrioribus et pluribus totam adornant elocutio-nem. Quibus quidem, omnes qui eas’ audiuntnon minus delectantur quam ipsis paematibus. Acmulti existunt qui cas cupiant discere; existimantescos qui in hac genere præstant , multa sapientia-rcs et meliores esse, ac plus prodesse passe, quamvel eas qui causis agendis excellunt. Sciunt enimbos, propter negotiorum cupiditatem, litium pe-ritos esse factos; illas ex earum orationum,quasmodo dicebam, studio eam facultatem adeptes :et eos qui lites perdidicerunt, eo die duntaxatpasse tolerari quo causas agunt; illas in omnibuscongressibus et amni tempore honoratos esse etfamam bonam consequi: præterea has, si semelatque iterum in judiciis conspiciantur, in odiumet reprehensionem incurrere; illas, quo sæpiuset cum plurlbus congressi fuerint; eo majoremhabere existimationem: ad hæc, eos qui in cau-sis forensibus solertes sunt , ab illa oratianum ex..cellentia longe remotos esse; illas, si vellent,foreuses etiam arationes facile habituros. Hæc illi,reputantes, et hac studiorum genus multa præ-stantius rati , hujus disciplinæ participes fieri ex-0ptant. Qua ne ipse quidem caruisse videar,sed

o( i4 )oampliorem ex ea gratiam et celebritatem accepisse.

De mea igitur, quocumque nomine uti velitis,seu facultate, seu philosoPhia, seu exercitatione,veritatem omnem audivistis. De me ipso autemlegem feram severiorem quam de aliis, et aliquidaudacius quam pro ætate mea dicam. Peto enimnon modo si noxiis orationibus dem operam,nul-lam a vobis veniam ut impetrcm; sed nisi in ta-libus elaboro, in qualibus nema alius,utmaximasubeam supplicia. Neque vero tam confidenterhæc jactarem, nisi vobis demonstraturus essemquæ laquor , et effectiirus ut facilis sit de bis di«judicatio.

Sic enim se res habet. Ego pulcherrimam etjustissimam defensianem eam esse duco, quæ eflicitut quam maxime fieri potest ea judices cognoscantde quibus suffragia sunt laturi,nec errent Opinio-ne, nec dubitent utri vera dicant. Quod si mihilis intenderetur tanquam qui in aliquibus actionLbus peccassem , non possem cas vobis conspiciendaspræbere; sed necesse esset vos conjectura utentes

’ ex iis quæ dicta essent de rebus gestis utcumquedecernere. Quum autem proptcr orationes crimensustineam, puto me vobis veritatem dilucidiusexpositurum. Ipsas enim vobis ostendam, tumdictas a me, tum scriptas; ut non opinantes , atqualesnam sint hæ certo scientcs , de iis senten-tiam feratis. Ac omnes quidem integras recitarenon possum: quippe tempus nabis datum exiguumest: sed veluti frugum, sic cujusque specimenquoddam proferre conabor. Parva enim parte au-

o( 15 )o

dita , facile et mores meas,et orationum omnium.vim perdiscetis. Rogo autem, si qui ea quæ jamsunt recitanda , sæpe legerunt, ne a me in præ-sentia novum aliquid requirant, neque me mole-stum idcirco existiment, quad eas proferam quibusvestræ aures jam olim personuerunt. Nam si easastentationis causa recitarem, jure hoc nominereprehenderer: nunc in judicium et discrimen vo-catus , ad hune modum iis uti cogor. Omniumenim essem absurdissimus, si, quum accusatorcriminatus sit me cas arationes scribere quæ etreipublicæ noceant, et adolescentes corrumpant,alia moda me defenderem , quum, ipsis oratio-nibus prolatis , liceat omnem calumniam refutareuPeto igitur ut propter hæc veniam mihi detis, etsitis adjutores. Ipsas autem oratîones recitare ag-grediar, paullum quiddam præfatus , ut ea quædicantur facilius assequamini.» Quæ prima vobis ostendetur; iis scripta est tem-poribus , quum Lacedæmonii Græcis imperarent ,et apes nostræ essent tenues. Hortatur hæc Græ.cos ad expeditianem contra Barbaros suscipiendam,et cum Lacedæmoniis de principatu contendit. Su-scepto autem hoc argumenta , quidquid Græciabonorum habeat , id nostræ civitati acceptum essereferendum puto. Finita vera de illis beneficiisdisputatione, quum vellem demonstrare adhucevidentius principatum nastræ civitatis esse, debis audientes docere canor, sic nempe exorsus ,rempublicam nostram multo plus ab res bellagestas, quam 0b cætera merita esse honorandam.

o( 16 )o

Equidem putavi me ipsum hæc recitaturum;sedme senectus impedit, et ab hoc tali incœptome jubet desistere. Ne igitur prorsus deficiam,quum mihi multa dicenda restent, facto a notainitia, ea tu , scriba, recita quæ de ipso princi-patu scripta sunt.

DE ORATIONE PANEGYRICA.

Arbitror autem majores nastras non minus abres bella gestas, quam ab cætera beneficia essehonorandos. Non enim parva , neque pauca,neque obscura certamina sustinuerunt, sed multaet acria et’magna, partim pro sua ipsorum pa-tria, partim pro aliorum libertate. Siquidem abamni memoria non destiterunt urhem suam præ-

- bere communem , et Græcis injuria affectis usqueopitulari. Itaque sunt qui nos accusent tanquamnon recte consulentes, quad imbecilliores calere so-leamus; quasi de talibus nos accusare, non laudaresit. Non enim ignari quantum societas potentio-rum ad securitatem præstarct, rationem banc se-cuti sumus; sed quum aliis longe melius scire-mus quænam ex hisce eveniant , maluimus ta-men, etiam neglecta utilitate, opem ferre imbe-cilliorihus quam potentiaribus , privati commodigratia , adjutores esse injuriarum. Ex eo autemcognascentur nostræ civitatis et consuetuda et.potentia , si eos protulerimus qui nostram opemimplorarunt.

Ac supplicatiOnes, vel recens, vel parvis de

o( 17 )o

rebus [actas omittam. Diu autem ante Trajanatempora (inde enim convenit argumenta peterecos qui de antique jure contendant), veneruntet Herculis liberi , et paullo ante illas Adrastus ,Talai filius, Argivorum Rex. Hic quidem in ex-peditione contra Thebas suscepta, quum clademaccepisset, et suas sub Cadmeâ interfectos ipsenon posset tollere , a nastra civitate petiit, ut incommuni infortunio sibi opem ferret, neque oc-cises in bella jacere insepultos, aut vetus institu-tum et patriam legem aboleri pateretur. Herculisautem liberi , hostem Eurystheum fugientes , de-spectis urbibus cæteris , ut quæ ipsorum calami-tatibus mederi non passent , nostram urbem so-Iam eam esse existimabant quæ justam referretgratiam pro iis beneficiis quæ pater in universumgenus mortalium contulisset. Hinc facile perspici-tur ipsam etiam tune principem se gessisse, etnunc non injuria contendere de principatu. Quisenim est qui supplex esse velit, vel inferiaribus,vel aliorum subjectis imperio, potentioribus ne-glectis: præsertim de rebus non privatis, sed pu-blicis, et quarum curam suscipere consentaneumesset, non nisi cas qui primas inter Græcos sibivindicarent?

Deinde constat illas non spe frustratos esse,pr0pter quam ad majores nostras confugerunt.Suscepto enim bella defunctorum causa contraThebanos, et pro liberis Herculis contra Eury-sthei potentiam, illas quidem cum exercitu ag-gressi , coegerunt mortuos ad sepulturam cognatis

2

a( 18 )o

reddere, Peloponnenses autem qui una cum Eu.rystheo in nostrum agrum irruerant, obviamegressi prælio vicerunt, et ipsius ferociam com-pescuerunt. Qui quum ab alia quoque facino-ra in admiratione essent, ab hæc facta adhucmagis sunt celebrati. Non enim præstiteruntparvum quiddam , sed ita mutavcrunt utrarum-que fartunas, ut et is qui nabis supplicandumesSe censuerat, hostibus visuperatis abierit, quumomnia quæ petiverat perfecisset; et Eurystheusqui sperarat se vim nabis esse facturum, ipsecaptus, supplex fieri sit coactus. Ac eum quidemqui natura humana prœstantior, et Jove natusfait, et divinum robur habuit mortalis adhuc,ctimperiis et injuriis vexare nunquam destitit: past-quam vero deliquit ergs cos, ejus res ita mutatæsunt in pejus, ut in potestatem libcrorum illiusredactus , contumeliosa morte perierit.

Quum autem multa sint beneficia a nabis inLacedæmoniorum civitatem collata , de hac salamihi contigit dicere. Namque usi occasione quaper nos erant conservati , majores earum , posteriHerculis , qui nunc Spartæ regnant , in Pelopon-nesum reversi sunt, atque Argis, Lacedæmaneet Messena occupatis, cum Spartæ conditores,tum bonarum omnium quibus nunc fruuntur,auctares extiterunt. Quorum illas memores decuis-set cam regionem nunquam invasisse, ex quaprofecti ipsorum majores tantam felicitatem erantadepti , nec in pericula urbem eam conjicere,quæ pro liberis Herculis pericula subierat; nec

o( 19 je

quum illius posteris regnum dedissent, eam civi-tatem quæ totam ejusdem familiam conservavit ,servire sibi postulare.

Quod si gratias referendæ , et æquitatis olliciisamissis , redeundum est ad rem , et id quad pro-bare instituimus firmissime stabiliendum , non uti-que patrium est duces esse advenas indigenarum,beneficiis affectas earum qui cantulerunt benefi-cia , eos qui auxilium implararunt earum qui de-derunt.

Sed majore etiam compendia de bis possumdicere. Nam Græcarum urbium , nostra excepta,Argos, et Thebæ , et Lacedæmon , ut tune tue,runt , sic etiam hadie sunt maximæ. Nostros au-tem majores constat ita omnibus præstitisse , durapr0pter Argivos adversa fortuna usas , Thebanis ,quum animis essent elatioribus , imperarunt , dumad liberos Herculis defendendos, Argivos cæteorosqu’e Pelapannenses prælio superarunt, dum epericulis quæ ab Eurysthea imminebant, Spartæcanditores , et Lacedæmaniorum duces liberarunt,ut ignorem quidnam de Græciæ principatu pro-ferri possit evidentius.

Mihi autem videtur convenire ut de illis quo-que dicam quæ jam olim a civitate nostra contraBarbaros gesta surit; præsertim quum de ardi-nando contra illas imperio arationem instituerim.Verum quoniam justo essem longior si omniaprælia commemorarem, operam dabo ut eademratione qua supra sum usus, etiam hic de maxi-mis tantum disseramæ

-.â .

.7: v C. f z

..-A .Lfl-w-.;..-..m,.

i

o( 20 )o

V Præcipuæ gentes, maximaque præditæ’potentia,

Scythæ sunt, Traces et Persæ. lta autem sorstulit ut hi omnes insidiati nabis fuerint, et civi-tas nostra adversus bos omnes belli discrimenadierit. Enim vera quid reliqui erit adversariis,ubi demonstratum fuerit, et Græcos , si qui jussuum adipisci non passent, nostræ civitati sup-plicare solitos, et Barbaros, qui Græciam vellentservitute opprimera in nos primas impetum fecisse?Bellum autem Persicum et si omnium illustrissi-mum fuit, non minora tamen argumenta suntres gestæ antiquiorcs , de jure et more antiquadisputantibus.

Nain quum humilis adhuc esset Græcia, innostram regionem irruperunt Traces cum Eumol-po Neptuni filia, et Scytliæ cum AmazonibusMarte prognatis; non eadem tempore , sed quoutrique Eurapæ imperium affectabant; infensiquidem Græcis unvcrsis, sed de nabis privatimconquercntes. Existimabant nimirum ea se rationedum unam duntaxat urbem oppugnarent,univer-sarum simul polituros. Non eis tamen res pros-parc cessit, sed cum salis majoribus nastris con.gressi, æque deleti sunt ac si contra Græcos uni-versas bellum gessissent. Cladis autem magnitudequæ illis accidit, ex eo perspicilur , quad famailla tamdiu durare non patuisset, nisi res gestæmalta aliis fuissent præstantiores. De Amazonibusquidem ferlant earum quæ venerint hue, nullamdamum rediisseyet cæteras quæ domi remanse-ntant, ab calaxnitatem hic acceptam e principatu

o( 21 )o

ejectas fuisse: de Thracibus autem, cos, quumsuperiori tempore habitassent in nostra vicinia ,ab expeditionem tune susceptam tam longo re-cessisset intervallo, ut nostras inter et illorumfines, multæ gentes variæque consederint, et ma-gnæ urbes,sint conditæ.

Præclara quidem hæc, ac digna iis qui de,principatu contendunt : germana vero sunt horumquæ diximus, et talia qualia decent a tantis virisortas , quæ ii gessere qui Darii et Xerxis armarepulerunt.

Quum enim maximum illud bellum existeret,et plurima pericula eadem tempore urgerent,hastesque se existimarent invictas propter multi-tudinem, et socii earum se præditos esse putarentvirtute insuperabili ; utrisque victis , sicut utrosquevincere conveniebat, et in omnibus præliis præ-stantia virtulis sua: comprabata , ipsum fortitudi-nis prœmium statim obtinuerunt, neque multopost maris imperium sunt adepti, cæteris Græcisillud danantibus, et istis qui nunc idem nabisvellent eripere non adversantibus. Neque vera mequisquam ignararc putet, etiam Lacedæmoniassub illa tempara , multa in Græcos beneficia can-tulisse: sed et prapter hoc etiam nostram civita-tem passum laudaiie magis, quad tantas nactaæmulos tantum illis excelluerit.

Dicam autem paullo prolixius de utraque civi-tate, neque celeriter nimium prætervehar , ut inmemoriam nobisirevocetur, tum utriusque majo-rum virtus , tumv ipsorum inimicitiæ erga Barba-

o( 22 )o

ros. Neque vero me latet quam difficile sit postalios omnes de rebus dicere jam olim occupatis ,et de quibus cloquentissimi cives in publicis se-pulturis sæpe verba fecerunt. Necesse est enimmaxima quæque jam usurpata, et parva quædamrelicta esse. Non tamen ea quæ restant; quoniamres præsens id postulat; silentio prætereunda sunt.

Plurimorum igitur bonorum auctores , et maxi-mis laudibus cos fuisse dignos arbitror, qui suacorpora pro Græciæ defcnsione periculis objece-runt: sed nec earum æquum est nullam mentio-nem [acare , qui extiterunt ante hoc bellum, etin utraque civitate summæ rerum præfuerunt.Illi enim fuere qui præpararunt posteros , etpopulum ad virtutem cohortati , eos Barbarieacerrimos adversarios effeccrunt. Non enim illipublicas res non curabant, neque publiois o-pibus fruebantur ut privatis , negligebant utalienas , sed eas administrabant ut privatas ,ita iis abstinebant ut nbstinere decet prorsus alic-nis. Nec pecunia felicitatem metiebantur; sed isopes sibi videbatur tutissimas possidere et pul-cherrimas, qui ita se gerebat ut et ipse maximauxmercretur laudem, et liberis suis honestissimamfamam relicturus esset. Neque vero certabant in-ter se audacia , nec alios alii ferociter impetebantsed putabant esse quiddam gravius a civibus maleaudire, quam honeste pro patria mari; et magiserubescebant si quid publice deiictum esset , quamnunc privalim peccasse pudeat. Horum autem eacausa erat, quad dabant operam ut leges accu;

o( 23 )o

ratæ essent et præclaræ, non tam de privatiscontractibus quam de publica disciplina. Sciebantenim bonis honestisque viris .nihil opus essemultis scriptis, verum paucis duntaxat signis, utde re tum publica tum privata consentiant. Jamtantum fuit eorum reipublicæ studium, ut intereos factiones essent, non utri, alteris e mediasublatis, reliquis dorninarentur, al: ulri suambenevolentiam in civitatem evidentius declararent;societates coibant, non 0b privala commoda, sed0b plebis utilitatem. Eodem etiam mode res alio-rum administrabant, ut colerent Græcos, non.exagitarent: rati scilicet, oportere se non tyran-nidem, sed imperium in eos exercere; earumduces potins quam dominos, set-valons quamvastatores appellari, et civitates beneficiis alliéeremagis quam vi subigere. Fidiori autem sermoneusi quam nunc jurejurando, pacla et, conventaultro ita servabant quasi neceSsitate constricti te-nerentur, non tam 0b polentiam superbientes,quam de vitæ modestia glorianles; erga imbecil-liores ita alfecti , ut potentiores erse se affectasesse voluissent; civitates suas privatai’um urbiumloco habentes , Græciam autem communem pa-triam existimantes. e

Quum igitur his animis essent, et adolescentestalibus imbuissent moribus, eos viros qui pugna-runt cum Asianis, ita fortes et egregios reddide-runt , ut nemo unquam illos , vel poetarum veloratorum , pro rerum gestarum dignitate celebrarepotuerit. Quod egomet eis perlibenter ignosco.

tu?

1 î

a:a:

’â

oz 24 je

Siquidem æque Mâle est cos laudare qui alio-rum virlutes superarunt, ac eos qui nihil præ-clari gesserunt. Ras enim desunt alteris, alterisidonea verba non possunt reperiri.

Nam quæ talibus viris par esse queat oratio,qui Trojæ oppugnatores adeo superarunt , utquum illi una urbe cxpugnanda decem annoscontriverint , hi totius Asice vires exiguo temporeprofligarinl; neque patriam quisque suam tan-tum conservarinl, sed et tolam Græciam a ser-vitule vindicarint? Quœ vero facinora, quos la-bores, quæ pericula detrectassenl, ut gloria flo-rerent viventcs, qui pro fama quam mortui es-sent habituri, tam alacriter mortem Oppeterevoluerunt? Equidem arbitror deorum aliquemtanlum illud bellum concitasse, virtutem corumdemiralum, ne sciliCet tain generosis animis præ«diti in obscure delitesccrent , ont vitam ingloriefinirent, sed ut pari honore cum filiis deorum ,quos semidcos vocant, alficerentur. Nam illi quo-que , ut corpora reddiderunt naturœ necessitati,sic memoriam virlulis suæ iinmortalem reliquerunf.

Ac inter majores quidem noslros et Lacedœ-monios, semper æmulalio quœdam honorisquecontentio fuit; de rebus autem pulcherrimis,temporibus illis contenderunt, non ut hastes,sed ut ejusdem gloriæ æmuli. Nec enim ad op-primendam Græcorum libertatem colebant Bar-barum, sed de communi salule consentientes,deeo solum concertabant utri hujusce auctores futu-ri essent.

o(.25 je

Ostenderunt autem fortitudinem suam, primumadversus copias a Dario missas. Quæ quum inAtticam descendissent, nostri , non expectatis sa-ciis, bellum commune fecerunt suum; et acie exdomestico milite instructa , totius Græciæ contem-ptoribus occurrerunt, pauci permultis millihus,tanquam alienæ vitæ pericula dimicaturi.Lacedæ-monii vero, quum primum de bella Attico au-divissent, relictis rebus omnibus, nabis suppetiasvenerunt , non minore studio et festinatione quamsi suusl ipsorum ager devastaretur. Signum autemceleritatis utrorumque et contentionis illud est,quad ferunt majores nostras eadem die et Bar-barorum descensum audivisse , et ad terminasregionis defendendos procurrisse, et superatis ho-stibus tropæum statuisse; Lacedæmonios vero tri-bus diebus tatidemque noctibus, mille ac ducentastadia confecisse, cum exercitu iter facientes:usque adeo festinarunt, alteri, ut socii pericula-rum fierent; alteri, ut ante auxiliorum adventumconflixisse viderentur.

Post hæc autem , altera expeditione suscepta ,cujus ipse Xcrses dux fuit, relicta regia , factusipse imperator, contractisque totius Asiæ viribus.De quo quis unquam instituit immensa dicere ,qui non dixerit minora veris? Qui quidemeavenit superbiæ, ut quum existimaret parvam remesse subigere Græciam, et cuperet relinqueremonumentum- cjusmodi quad humanam excederetnaturam , non prius destitit quam id excogitasset,et per vim cxtorsisset, quad ab omnibus decau-

o( 26 )o

tatar, ut cum exercitu continentem navigarit, etmare pedibus ambularit, postquam Hellespontumjunxerat, et Alban perfoderat. Illi igitur regicujus tanta fuit animi elatia , qui perfccerat restantas, totque populis imperabat. partiti periculaoccurrerunt, Lacedæmonii quidem ad Thermo«pylas, adversus pedestrem exercitum, delectismille de suis, et sociorum paucis assumptis, utcum in angustiis exduderent, ne ulterius progre-deretur, nostri vero patres ad Artemisium , sexa-ginta triremibus contra universam hostium clas-sem instructis. Et hæc leccrunt non tam hostiumcontemptu, quam honesla inter se contentione;Lacedæmonii quad nostram civitatem 0b Mara-thoniam pugnam æmulantes, studebant se exac-quare nobiscum , ne iterum a nabis salis Græciaservaretur; nostri majores , tum ut partam glo-riam tuerentur, et omnibus planum facerent,priorem etiam victoriam non fortunæ, sed sua:virtuti esse tribuendam; tum ut Græcos ad ten-tandum navale prælium adduccrent, a se nimi-rum edoctos multitudinem non minus mari quamterra fartitudini cedere. Quum autem par utrisque

Tuisset audacia, non parem fortunam sunt exper-ti. At illi quidem perlerunt, victores animis, cor-poribus fatiscentes. Non enim fus sit dicere easesse victos quum nemo earum fugere voluerit.Nostri vero primas naves vicerunt; sed quumtransita potitos esse hastes audivissent, navibusdamum reductis, urbanisque rebus ordinatis, itade reliquis consuluerunt, ut quum multa præcla-

o( 27 )o

ra ab ipsis prius essent gesta, in poslremis peri-culis lange fuerint præstantiores.

Despondentibus enim animum sociis amnibus,etPeloponnensibus lsthmum mura munientibus, suæ-que saluti privatim consulentibus; urbibus cæteris inBarbarorum potestatem redactis , et una cum iismilitantibus , nisi forte aliqua 0b tenuitatem ipsiusesset præterita; triremibus ducentis et mille ap-pellentibus, pedestrique exercitu jamjam in Atti-cam irrupturo , nulla ipsis relicta salutis spe, sedquum essent destituti a sociis, et spe amni fru-strati; quamvis liceret non pericula tantum præ-sentia effugere, verum etiam eximios honoresconsequi quos ipsis ofl’erebat rex, arbitratus se,si nostram classem suæ adjunxerit , statim Pelo-ponnesi potiturum : ejus tamen munera indigna-bundi repudiarunt, neque Græcis irati a quibusdoserti essent , cupide pacificationem Barbaricamarripuerunt; sed tum ipsi pararunt se ad geren-dum pro libertate bellum, tum aliis ignoverunt,qui servitutem acceperant. Arbitrabantur enimhumilibus licere civitatibus salutem quavis maclaquærere; at iis quæ Græciæprincipatum sibi vin-dicarent nefas esse pericula detrectare; sed que,madmodum viris fortibus ac bonis optabilius esthoneste mari quam vivere turpiter, sic et prima-riis urbibus expedire magis ex hominum cœtudeleti omnino, quam servitute oppressas conspici.

Atque his animis illas fuisse perspicuum est.Quum enim fieri non passet ut contra utrasquecopias simul exercitum instruerent , assumpta amni

o( 23 )o

oppidana multitudine , in vicinam insulam traje-cerunt, ut per vices contra alteras captas, et nonsimul contra ambas excrcitus certaminis aleamexperirentur. At enim quomodo viri prœstantioresiillis, aut Græcorum amantiores, ostendi queant,qui , ne reliquis essent servitutis auctores , nonrecusarunt videre urbem desolatam, agros vasta-tas , sacra direpta, templa incensa , molem deni-que belli universam in suam ipsorum patriamingruentem. At neque hæc illis satis fuere; sedadversus naves mille et ducentas soli pugnare ag-gressi sunt. Non tamen iis permissum est. Pelapan-nenses enim, quum illorum virtutis puderet, cagi-tarentque, si nostri periissent, ne se quidem foraincolumes; sin vicissent, suas urbes in ignominiafore; in societatem periculorum venire surit coacti.

Ac tumultus quidem qui in ipso certaminc eve-nerunt, et clamores, et cohortationes quæ com-munia sunt omnium bellorum navalium, nonvideo quorsum attineat cainmcmorarc. Quæ autemhujus argumenti propria sunt, et (ligna principatu ,et Supradictis consentanea , ca demum dicere meioflicii est. Tantum enim nostra urbs, dum inco-lumis esset, cæteris antecelluit, ut eversa etiamplures triremes contulerit ad id prælium in quaGræciæ saluskagebatur, quam cæteri omnes quitanti discriminis participes fuere. Neque vero quis-quam animas ita liabet a nabis alienos quin fa-teatur Græcos, propter victoriani navalem, illabella fuisse superiores , atque liane ipsam nostra:civitatiacceptam esse referendam. ,

o( 29 )o

* At enim quum bella petendi erunt Barbari,quorum esse decet imperatoriam potestatem? Annon earum qui in bellis superioribus maximamgloriam sunt adepti , quique et privatim periculapro aliis sæpe adierunt , et in præliis communi-bus ipsa fortitudinis prœmia obtinuerunt? an nonearum qui suam ipsorum patriam deseruerunt proaliorum salute? an non earum qui, quum olimplurimas urbes condiderint, easdem e maximiscalamitatibus eripuerunt? Quomodo vero non pa-teremur iniquissima, si nos, qui maximamïmalorumpartem exantlavimus, honorum partem minaremconsequeremur ; et qui tune temporis pro omnibus

i in prima acie stetimus, nunc alios cogeremur sequi?

Hue asque ex oratione Panegyrica.

Ac principatum quidem merito nostræ esse ci-vitatis , ex iis quæ recitata sunt facile cognoscitur.Cogitate igitur apud vosmetipsos num adolescen-tes orationibus corrumpere videar, an Vera advirtutem et ad subeunda pericula pro republicaadhortari; nom æquum sit me ab banc oratio-nem pœnas dare , nec potins maximam a vobisrecipere gratiam; qui iis laudibus tum nostramcivitatem, tuai majores nostras, tum præclaraillorum temporum certamina ornarim, ut et iiomnes qui prius de eadem scripserant argumenta,quum a se scriptarum ipsas puderet, orationessuas aboleverint; et qui etiam nunc inter elo-quentes habentur, hisce de rebus, diHisi ingeniis

- suis , nihil jam dicere-audeant.

0( 3o )o

Quæ quamvis ita sint, raperientur aliqui existis qui, dum ipsi nihil possunt exqogitare autdicere quad audire sit aperæ pretium , huic reistuduerunt ut ab aliis dicta cavillentur et cxagi-tent: qui eleganter quidem hæc scripta esse fa.teantur (hoc enim mihi non invidebunt;) verumeas arationcs dictitent esse longe utiliores, quæca quæ nunc prave geruntur reprehendant , quamquæ res olim gestas laudent; et eas quæ quidagendum suadeant, quam quæ vetera facinoracommemorent.

Ut igitur neque hæc possint objicere , omissadefensionc superiorum , tantam vobis alterius ora-tionis pattern recitare conabor, quanta moda re-citata est: ex qua me harum rerum omniummaximam curam habuisse constabit. Agitur autemin hujus orationis principio de pace facienda cumChiis, Rhodiis et Byzantiis. Pastquam vero osten-di e republica esse ut bellum deponatur, incusodominatum in Græcos usurpatum, et damno ma-ris imperium , ostendoque nihil ditferre a tyran-nidc, sive actiones, sive clades spectemus quæinde ariuntur. Commemoro etiam quid ex eademcivitati nostræ, quid Laccdæmoniis, quid aliis[omnibus , contigerit. Pastquam de his disserui ,et deploravi Græciæ calamitates, et cives admo-nui ut tantis malis remedium aliquod invenirestudeant, in fine ipsos ad calendam iustitiamadhortar, et errata vitupero , et de futuris doconsilium. Orsus igitur inde ubi his de rebus in-cipio claqui, banc etiam partent recita.

o( 3x )o

EX onATIONE DE PAGE.

Sic autem censeo non tantum decreta pace econcione abeundum, sed inita etiam ratione quaeam conservemus; neque committendum, quadsoliti sumus, ut non multo post iisdem tumulti-bus agitemur , aut malis quæ nunc urgent moramduntaxat aliquam , et non remedium præsens in-veniamus. Nihil autem horum fieri poterit, prius-quam persuasi eritis , tranquillitatem inquietisconsiliis utiliorem esse et magis quæstuosam, ju-stitiam vera injustitia, suarum rerum curam ap-petitione alienarum. De quibus oratorum quidemnemo unquam apud vos verba facere ausus fuit;ego autem orationis meæ partem maximam dehis ipsis habiturus sum. Video enim felicitatemhis inesse, non iis quæ nunc agimus. Atqui ne-cesse est ut is qui præter solita quid dicere ag-greditur , et a sententia vos studet deducere , mul.tas res attingat, et par longiora argumenta sermo-nes faciat; et alia quidem revocet in memoriam,alia vero accuset, alia laudet, de aliis det con-silium. .Vix enim quis par omnia hæc, ad me-liorem mentem vos adducere potuerit.

Nam sic se res habet. Mihi quidem videnturomnes utilitatem suam expetere, et ut plus ipsiquam cæteri homines habeant , et nescire quibusrebus ad hæc ducantur, sed sententiis inter sedifferre. Alii enim rectas habent , et quæ possintad id quad utile est collimare; alii vero eas quæquam maxime ab utili aberrant: id quad etiam

o( 32 )o

nastræ civitati usuvenit. Ita quippe arbitramur,si multis triremibus mare tcneamus, et urbescogamus tributa pendere, atque hue mittere as-sessores, nos aliquod fecisse aperæ pretium; longeautem a veritatc aberravimus. Adeo enim earumquæ spcrabamus nihil accidit, ut e contra inimi-citiæ , et bella , et multi sumptus ex his arti sint.Neque vero id mirum est, quum prius etiam perinquieta hujusmadi consilia in extrema discriminafuerimus conjecti. Dum vero justitiam publicecolercmus , dum opem ferremus oppressis , dumnihil alienum concupisceremus, Græci principa-tum nabis ultra detulerunt: quos nunc sine ra-tione et inconsiderate nimis longo jam temporecontemnimus. ,

Quidam autem ea dementiæ venerunt, ut exi-stiment injustitiam probrosam quidem esse, sedquæstuosam, et in vita quotidiana utilem; justitiamvero laudabilem quidem, at inutilem esse , aliisquemagis prodesse passe quam ipse præditis. Verumisti non intelligunt quad, neque ad parandasopes, neque ad glariam consequendam, nequead rem bene gerendam , nec denique ad felici-tatem, nihil omnino tantam vim conferat, quan-tam virtus ejusque partes. Eorum enim bonorumope quæ habemus in anima , ea etiam paramuscommoda quibus indigemus. Quare qui suammentem negligunt, ii non animadvertunt se simulnegligere quomodo et melius sentiant et feliciusvivant quam cæteri. Atque adeo miror esse quiarbitretur eos qui pietatem et justitiam exercent,

o( 55 )o

quique volunt perseveraresin iis et manere firmi-ter, deteriore conditione fore quam improbos,nec in majore quam alias et deorum et hominumgratia futures. Ego vero persuasus sum hos solosiis rebus abundare quas habere melius est, aliosautem iis quibus carere est satius. Nain qui in-justitiam pluris faciunt , et summum bonum ineo collocant ut alienis opibus potientur , eos vi-deo eadem pati quæ feræ inescatæ, ac initia qui-dem his quæ arripuerint cum voluptate frui , sedpaullo post in maximis esse malis; at eos qui cumpietate et justitia vivunt, et in præsenti temporetuta degere, et in ævum omne reliquum speshabere jucundiores. Et hæc si non in omnibusita soleant evenire, at plerumque hoc modo fiunt.Est autem cordatorum hominum , quoniam quidprofuturum sit non semper perspicimus, id quadfrequentius prodest palam amplecti. Omniumvero absurdissima opinantur, qui quum censeantjustitiam pulchrius esse vitæ studium et diis ac-ceptius injustitia , existimant tamen eos infeliciusvitam acturos qui illa utuntur, quam qui im-probitatem susceperunt.

Vellem ego ut, quam in promptu est virtutemlaudare , tam facile esset auditoribus persuadereut ipsam colerent: nunc autem metuo ne frustrahæc dicam. Corrupti enim sumus jam longo tem-pore ab hominibus qui nihil aliud passunt quamdecipere; qui usque adeo papulum contempse-runt, ut quando velint bellum aliquibus inferre ,ipsi quum acceperint largitiones, majores esse

0(134 )o

imitandos dicere audeant, neque committendumut ludibrio simus aliis, aut ullis mare pateat quivobis pendere tributa nolint.

Libenter igitur eos interrogarem, quorum su-perioris ætatis hominum nos similes esse jubeant:illorum ne qui circum bella Persica fuerunt, anistorum qui ante absidionem Decelicam rempu-blicam gesserunt? Quod si horum nos similesesse jubent, nihil suadent aliud quam ut denuopericulum excidii adeamus. Sin illorum qui apudMarathonem vicerunt, earumque qui ante illasfuerunt, quomodo non sint omnium impudentis-simi, si, dum cos qui tum rempublicam gesse-runt laudant, iis contraria ut agamus nosmethortentur, et ut ea delinquamus, de quibus etego dubito quid faciam? Utrum veritate utar,quemadmodum in cœteris consuevi , an taceam ,vestras inimicitias veritus? Mihi vero videtur essemelius ut de iis eloquar. Atqui video vos iis so-lere gravius irasci qui vestra delicta reprehendunt,quam iis qui vestrorum malorum sunt auctares:sed me puderet si visus fuero meæ famæ potinsquam publicæ saluti providere. Ut igitur et meumet cæterorum qui rempublicam curant oflicium estca dicere non quæ auditu jucundissima, sed quæutilissima factu , sunt: sic vos contra hac primumscire opartet, quum morborum corporis multæet varia: curationes sint a medicis inventæ, ani-mis ægrotis et malarum cupiditatum plenis, nul-lum esse remedium aliud quam sermonem quilibere delicta reprehendat; deinde absurdum esse

o( 35 )o

ustianes et sectiones medicorum tolerare, ut plu-ribus cruciatibus liberemur; sermones autem im-probare, antequam plane cognitum sit an eamvim habeant ut audientibus prosint.

Haec ideo præfatus sum, quia de reliquis nihildissimulans, sed prorsus aperte verba apud vossum facturus. Quis enim est qui peregre adve-niens, et morum nostrorum corruptelæ expersadhuc , si his quæ aguntur derepente incidat , nonputet insanire nos et delirare? qui gloriamur qui-dem ab res a majoribus gestas , et civitatem no-stram pr0pter ea quæ olim facta sunt possumuslaudare, nihil vera earumdem quæ illi, sed pla-ne contraria, facimus? Illi enim contra Barbarospro Græcis pugnare non destiterunt; nos autemcos qui in Asia victum quæritabant, retractosillinc , contra Græcos duximus. Illi , dum Græcasurbes in libertatem asserunt , ipsisque opem fe-runt, Græciæ principatu digni sunt habiti: nos quieasdem servitute premimus, et omnino diversaagimus, eumdem nabis non haberi honorem in-dignamur; quum adeo et factis et consiliis ab eissuperati simus qui tune temporis erant , ut dumilli pro salute Græcorum suam ipsorum patriamrelinquere non dubitarunt , et terra marique pu-gnando vicerunt Barbares , nos ne pro amplifi-cando quidem nostra dominatu dimicare velimus,sed omnibus imperare studeamus, iidemque noli-mus militare; et bellum suscipiamus fere contraomnes mortales; iidemque ad id gerendum nos-metipsos non cxerceamus; verum homines partim

o( 36 )o

exules , partim transfuges , partim eos qui amniflagitiorum genere cooperti hue confluxerunt ,quique , si quis plus stipendii numeret , ejus ductuadversus nos sunt ituri , ejusmodi , inquam , ho.mines ita diligamus, ut si liberis nostrisinjuriamfecerint , nolimus ipsos pœnas subire , ab earumvero rapinas, et vim , et avaritiam , licet nabiscrimini dandum sit quad isti commiserint , adeonon indignamur , ut lætcmur etiam quum eos talealiquid perpetrasse audivcrimus. Quin et ca stul-titiæ progressi sumus , ut ipsi rebus indigentes advictum quotidianum necessariis, peregrinum mi-litem alere conemur , sociosque nostras male mul-ctando tributa ab illis extorqueamus , ut commu-nibus omnium hostibus suam exsolvamus merce-dem. Tanto autem deteriores sumus majoribusnostris, non laudatis illis solum, sed iis etiamqui in odio fuerunt, ut illi , si bellum adversusaliquos gererc decrevissent , quamvis argenta etaura refertum esset œrarium, suis tamen corpa-ribus ab ea quæ statuerant, pugnandum cense-rent; nos , licet ad tantam egeslatem redacti, ettot numero simus , perinde ut magnus rex , con-ductitiis exercitibus utamur. Atque illi tune, sitriremes implerent., peregrinos et serves navibusqinscendere facerunt ut essent nautæ, cives armisinstructos emittebant: nos vero nunc et conducti-ptios milites gravi armatura dignamur, et cives,remigare cogimus. Unde fit ut, quando egredian...tur in hostilem agrum, illi qui sibi imperium in,Græcos arrogant, prodeant e nave, remum in,

o( 57 )o

manibus habentes; isti autem qui indole tales suntquales paullo ante descripsi, cum armis in acieversentur.

At vera quanda quis videat domi rempublicamrecte administrari, etiam de reliquis spembonamhabuerit. Immo illud ipsum est quad maxime in-dignetur. Nam quum nos indigenas esse, atquebanc urbem ante cæteras esse conditam dicamus,et nos universis exemplum præbere conveniatbonæ ardinatæque reipublicæ , nostram civitatemdeterius et perturbatius administramus, quam iiqui nuperrime urbes condiderunt. Et glariamurquidem ac superbimus, proPterea quad exstirpeinclyta nati sumus præ cæteris; sed facilius qui-buslibet nobilitatem liane nostram impertimus,quam Triballi aut Lucani suam ipsorum ignabi-litatem. Leges plurimas ferimus, sed easdem itaparvi facimus ( uno enim bac audito, etiam dealiis judicabitis ) ut, licet mors pro pœna con-stituta sit, si quis ambitus sit convictus, cos ta-men qui hoc apertissime faciunt, imperatoreseligamus , et quo quisque plures cives corruperit,eo majoribus negotiis a nabis præficiatur. Jamquum de reipublicæ forma non minus sollicitisimus quam de salute tatius civitatis, nec igno-remus democratiam tranquillis et pacatis rebuscrescere et confirmari , bellis vero jam bis disso-lutam esse , eos qui paci student, tanquam aliagarchiæ studiosos, aversamur , dum eos qui bellaconcitant , tanquam democratiæ faventes , bene-volos arbitra mur. Quamvis elaquentissimi et rerum

o(38)ogerendarum peritissimi, ea sumus temeritate, uteadem die de rebus iisdem eadem non sentiamus,sed quæ, priusquam in concionem ascenderimus,culpavimus, ea congressi sulfragiis comprobemus,et paullo post, simul atque damum redierimus ,ea quæ. hic decreta sunt denuo reprehendamus.Qui autem nos Græcorum sapientissimos esseprofitemur, ces adhibemus consultores, quos ne-ma est quin contemneret, et summæ rerum om-nium illas ipsas præficimus,quibus nemo privatimquidquam commiserit. Quodque omnium acerbis-simum est, quos fateremur civium imprabissimasesse , ces arbitramur reipublicæ custodes essefidelissimos. Inquilinas quidem tales esse credimus,quales sibi patronos delegerint , ipsi autem noncxistimamus talem de nabis qualem de ducibusnostris , futuram esse Opinionem. A majoribusvero maxime diversi, dum easdem illi et arbispræfectos constitueront , et cxercituum imperato-res crcarent, rati nimirum eum qui suggestuOptima posset suadere, eumdem et per sese ni-hilo deterius deliberaturum; nos e contra , quos inrebus maximis consultores adhibemus, eos impe-ratores eligere non dignamur, tanquam mentisinopes: a quibus autem nemo consilium peteret,val de privatis vel de publicis rebus, eos summapotestate instructos emittimus, quasi illic futurisint sapientiores, et facilius deliberaturi de bellaet totius Græciæ statu, quam de iis quæ hic pro-ponuntur. Atque hæc non de omnibus dixerim ,sed de istis duntaxat ad quos verba mea pertinent.

e( 39 )o

Dies me defecerit, si in omnia administrationisn nostræ delicta caner severius inquirere.

Huc asque ex oratione de Puce. Deinde sublatisintermeziiis, ita conneclit.

Quod nam igitur his malis remedium fiat?Disserui jam quidem de his fere omnibus reme-diis, non ordine, sed uti singula pro temperaincidebant. Quæ memaria tenere vobis licebitmagis , si, collectis in unum iis quæ maxime sintnecessaria , ea rursus percensere tentavero.

Per quæ scilicet civitatis res emendaverimus,et meliores feeerimus, hæc surit: primum qui-dem , si tales de negotiis publicis consultoresadhibuerimus, quales de privatis habere nabisin vota esset, et desierimus calumniatores papu-lares existimare , hanestosque viras oligarchicos :id nimirum scientes alterulrum horum neminemesse natura; sed eam quemque reipublicæ for-mam expetere maxime, in qua maxime honoratur.Si igitur ex vetere mare non improbas sed bancscoletis atque amplectemini , melioribus et populiducibus et reliquis magistratibus uti poteritis.

Secundo loco, si voluerimus sociis eadem modouti quo amicis, nec, dum verba ipsas sui jurisfactos dimittimus , reipsa ducibus nostris omnemin eos grassandi licentiam pr0posuerimus; necdominorum more , sed sociorum , præfuerimus:hac nempe edocti nos, ut singulis civitatibus su-periares sumus, ita universis esse inferiores.

Tertium denique, si præter pietatem in Deos ,

o( 4o )o

nihil pluris feceritis quam apud Græcos bene aua x

dire. Nam quos illi sic animatas viderint, his ul- .tro et imperia et seipsos tradunt.

Quod si ea quæ diximus præstiteritis, et itavos comparaveritis, ut et rei militaris exercita-tione atque apparatu sitis bellicosi, et nihil præ-ter æquum agenda pacis studiosi, non liane modorempublicam felicem rcddetis , sed etiam Græcosuniversos. Ncc enim ulla cœterarum civitatuincos lædere audebit; sed vcrebuntur, cavebunt-que ne quid moveant, quanda viderint civitatemnostram velut e specula prospicientcm, et in hocintentam ut injuriam passis opituletur. At veroutrum illæ fecerint, nostræ res recta ac præclarese hebebunt. Sive enim potentiaribus civitatibusvisum fuerit abstinere injuriis, ca felicitas nabisimputabitur: sive aggrcdiantur injurias aliis in-fcrre, qui in matu et matis erunt ad nos confu-gient, et supplices a nabis auxilium multis pre-cibus petent. Quare non defuturi sunt quibuscumdelinquentes coerceamus, sed multas habebimusqui nos prompte adjuvent. Quæ enim civitas,vel quis mortalium nostram amicitiam et socie-tatem non (lucet expetendam , quum easdem vi-deant et insigni justitia et maxima potentia præ-«litas, et ita paratos ut alios servante et passintet velint, quum ipsi nullis auxiliis egeant? Quantavero incrementa sperandum est nostram civita-lem esse adepturam, ubi aliorum tanta erit erganos benevolentia? Quantas opes in urbem can-fluxuras, quum universa Græcia par nosmet fue-

o( 41 )o

rit servata? Quantis denique laudibus cumulan’dostot ac tantorum bonorum auctares?Sed ego prop».ter ætatem oratione omnia complecti non pas-sum quæ mente perspicio; nisi quad præclarumsit, in aliorum injuriis et insania, primas ad sa-nam mentem reversas, Græcorum saluti et li-bertati præfectos consulere potins quam pestesillorum appellari, et ab virtutem illustres factosavitam gloriam recuperare.

Nunc id dicam quad omnium caput est, quoet omnia prædicta tendunt; et in quad intuen-tes, quœcumque a civitate nostra fiunt æstimaredebemus. Nam si cupimus maledicta quibus nuncpetimur extinguere , a bellis temerarie susceptiscessare , principatumque in omne tempus possi-dere, nulla nabis tyrannies imperia , nullæ affe-ctandæ sunt potestates, earum memares infortu-niorum quæ inde oriuntur: imitandi vero et æmu-landi sunt Spartani reges; quibus miner est de-linquendi potestas quam hominibus privatis. Tanteautem feliciores sunt iis qui vi tyrannidas tenent,ut horum quidem interfectoribus maxima præmiapublice sint constituta; pro illis vera occumberein præliis qui dubitant, ignominiosiores habean-tur quam qui deseruerunt ordines, aut clypeosabjecerunt. Talis igitur expetendus est principatus;et nabis licet , in præsenti rerum statu , eumdeme Græcis honorem consequi , quem illi a suis ci-vibus habent, si nempe Græci existimaverint no-stram potentiam ad ipsas non opprimendos , sedservandos, pertinere.

o( 42 )o

Etsi autem de hac argumenta et multa et va-ria dici queant, tamen ut dicendi finem faciamutraque me admonent , et orationis longitudo, etannorum meorum multitudo. Adolescentes autem ,et per ætatem me robustiores , moneo et hortorut ea et dicant et scribant, quibus maximas ci-vitates, et aliis mala inferre solitas, ad virtutemet justitiam incitent. Nam in rebus Græcize se-cundis, res etiam eruditorum hominum multofieri meliores consueverunt.

Hue risque en: Oratione de Face.

Duarum igitur orationum quasdam partes audi-vistis: vola autem et e tertia pauca recitare, utvobis magis etiam adhuc manifestum sit , omnesmeas arationcs ad virtutem et justitiam referri.Monet autem hæc quæ jam legetur oratio, Nico-clem Cyprium , qui eo tempore regnabat, qua-modo civibus sit imperandum. Neque vero eademratione scripta est qua illæ quæ jam lectœ sunt.In illis enim quidquid dicitur, id cum superiori-bus perpetua serie coliœret ac devinctum est; inhac autem contrarium fit. Dissolutas enim et (li-stinctas a se invicem prœceptiones, redegi in ca-pita, quæ vacantur, ut omnia quæ suadeo paucisverbis enuntiarem. Id autem argumentum pr0pte-rea suscepi, quad existimabam monendo me etillius ingenio maxime profecturum , et mores measoptime demonstraturum. Eadem de causa vobisetiam nunc banc orationem ostendere constitui,non quad inter cæteras ornatissime scripta sit,

o( 43 )o

sed quad ex ea apprime cognosci queat qua pacteet cum plebeis hominibus, et cum principibusviris, agere soleam. Apparebit enim me libereet pro dignitate nostra: civitatis cum eo disseruisse ,nec divitiis ipsius nec patentiæ adulari , sed et po-puli causam egisse , et ipsam regni administratio-nem, quantum in me fuit, quam lenissimam consti-tuisse. Porro quum apud regem disserens papulosim patrocinatus, quanta magis in populari statuversantes adharlarer ut multitudinem colerent?

Ac in exordia quidem, et primo veluti limineorationis, reprehendo principes qui, quum inge-nium magis quam alii deberent excolere , pejusinstituti sint quam homines privati. Ea disputa-tiane absoluta, Nicoclem moneo ne socordiæ in-dulgeat , nave ita remisso anima sit , quasi regnumtanquam sacerdolium suscepisset; sed ut, spretisvaluptalibus, animum rebus gerendis intendat.Illud etiam ci persuadere conor, ut rem absur-dissimam existimet deteriores præesse præstantio-ribus , et stultiorcs prudentioribus imperare; atqueassero fore ut, quanta vehementius aliorum in-scitiam contempserit , tanto diligentius suam ipsiusmentem excolat. Ducto igitur initia a pastremaparte orationis , hujus quoque lege quad superest.

12x MONITIS A!) NICOCLEM.

In primis autem ipse te cohortabere , si id ab-surdum duxeris deteriores præesse præstantiori-bus , et stultiores prudentioribus imperare. Nam

o( 44 hquo vehementius cæterorum inscitiam contempse-ris, hoc diligentius tuam ipsius mentem excoles.Hine igitur cos auspicari decet qui rite res ordin-nare velint.

Prætcrea hominum et civitatis amantcm essete oportet. Nec enim fieri potest ut vel equis,val canibus, vel hominibus , vel ulli denique reiquisquam recto præsit, nisi delecteturiis quorumei cura mandata est. Populus curie tibi sit, etidin primis studeas ut is imperio tua gaudeat, baudignorans inter oligarchias cæterasque respublicas,eas maxime diuturnas esse in quibus populimaxime habetur ratio. Huic autem ita recte imoperabis , si hune injuriant neque [acare , nequepatiqsiveris, sed provideris ut et honores optimacuique mandentur , et cæteris civibus nulle inju-ria fiat. Hæc enim elementa prima et maximasurit reipublicæ bene administrandœ.

Si quæ edicta et instituta erunt parum recta,ca dele et emcnda in melius; operamque in pri-mis data ut optimorum sis inventor: sin minus,imitare quæ apud alios optime se habent. Inuniversum leges conquire quæ justze sint , et uti-les, et inter se consentientes, atque etiam talesquæ et controversias civium quam paucissimas,et compositiones quam fieri potcst celerrimas em-ciant. Hæc enim omnia inesse dcbent legibus be-ne constitutis. Fac ut negotiatianes civibus sintlucrosæ, lites vero detrimentosæ, ut bas fugiant,illas ardentius appetant. De controversiisipsoruminter se dissidentium , ita judicis officia fungere ,

o( 45 )o

ut neque ad gratiam alicujus, neque pugnantessecum feras sententias sed iisdem de rebus eademsemper pronunties. Etenim et decet, et expedit,quemadmodum leges bene conditas, ita regumquoque de jure sententiam certam esse et immu-tabilem.

In his quæ ad deorum cultum pertinent itafacito quemadmodum est a majoribus præscriptum.Existimes autem nullum sacrificium pulcbrius,nullum cultum esse majorem , quam si te virumoptimum et justissimum præstiteris; si quidemSperandum est homines ejusmodi eitius a diisboni quidpiam impetraturos, quam istos qui mul-

tas prosternunt victimas. qAdeo par omnem vitam appareas observans et

amans veri, ut tuis dictis major fides habeaturquam cæterorum juramento.

Auctoritatem imperii tuere, non sævitia, nequeatrociter puniendo , sed hoc agens ut omnes tuaingenio, vincas, omnesque arbitrentur te rectiusquam ipsi possint suæ saluti consulere.

Esto belliCOsus rei militaris scientia ac belliapparatu, pacifions autem nihil præter jus etæquum usurpando.

Eos æmulare non qui imperium latissime pra-pagarunt, sed qui illud quad habent rectissime-administrarunt.

In amicitiam recipe non quoslibet eam ambien-tes, sed qui tua digni sint indole, nec eos cum,quibus jucundissime vivas, sed quorum apera ci-vitatem optime gubernes.

;

ly

i

.

o( 46 )a

Pro fidis habe non eos qui quidquid dixerisfeeerisve laudant, sed qui reprehcndunt quadpeccaveris.

Permitte prudentibus libere loquendi faculta-tem, ut si quid sit de quo ambigas, habeas cumquibus rem possis expendere.

Discerne eos qui arte assentantur ab iis quiex benevolentia te colunt, ne improbi melioreconditione sint quam boni viri.

Calumniantes iisdem pœnis afficito quibus de-linquentes.

Impera tibi ipsi non minus quam et cæteris,idque maxime regium putato, si nullis servieslibidinibus, sed cupiditates magis in potestatehabeas quam cives tuas.

lis congressibus gaudere assuescas quibus et ipsesapientia augeberis , et aliis videberis præstantior.

De iis rebus ne gloriatar , quas et mali præ-stare possint, sed tibi virtutem landi ducito inqua nihil tibi commune sit cum improbis.

Nali pastulare ut alii quidem composite vivant,reges autem incomposite , quin potius tuam tem-perantiam aliis exemplum facito, id bene scienstatius civitatis mores ad principis vitam conformari.

Hoc tibi argumenta sit te recta imperare , sieos quibus imperas videris tua cura reddi simulet apulentiores’ et sapientiores.

Magis cnitere ut honostam famam quam utmagnas opes liberis tuis relinquas: nam hæ mor-tales sunt , illa immortalis. Per famam pecuniæquæri possunt; emi pecuniis’fama non patest, ad

o( 47 )o

hæc , pecunia contingit et malis , famam vero nonpotest parare, nisi qui virtute cæteris antecellat.

Turpissimum arbitrator, quum privati quidamhamines mortem appetendam censeant ut postobitum laudentur, reges ea facere cunctari quæsibi viventibus gloriam paritura sunt.

Imagines quæ virtutis tuæ potius quam corporismonimenta sint, fac relinquas.

Enitere in primis ut et te et tuam civitatem intuto colloces: cæterum si te in discrimen traxeritnecessitas , honeste mari quam turpiter vivere

optabis. IQuidquid egeris , te. regem esse memento; etimpensius cave ne quid honore ista indignumadmittas.

Ne commiseris ut totus intereas: sed quum tibicorpus martale contigerit, animus vero immortalis,immartalem animi tui memoriam stude relinquere.

Curæ tibi sit de rebus hanestis loqui, ut assue-factus eadem et sentias quæ dixeris : quæ autemtibi consultanti visa sunt optima, ea re perficita.

Quorum æmularis gloriam, earum imiteris etfacta.

Quæ liberis tuis præciperes, ea velis ipse per-fiacre.

Sapientes a te habeantur non qui de rebusminutis curiase rixantur, sed qui de maximisegregie disserurrt.

Aut præceptis nostris utere, aut ipse his quæremeliora.

Hue asque ex Monitis ad Nicaclem.

i

l

l

l l

o( 48 )o

O R A T I O N I SDE PERMUTATIONE

PARS NUPER EDlTA

ANONYMO INTERPRETE.

Et ex orationibus quidem satis nabis sit quadprotulimus , præsertim adeo prolixis. A tenui ta-men parte seriptorum a me olim non abstinebo:sed dicam siquid mihi videbitur præsenti tem-pori convenire (1). Nam profecta essem absurodus, si quum videam alios mais scriptis uti, egosalue abstinerem ab iis quæ antea recitaverims-Hac maxime accasiane qua non solum tenuibuspartibus , sed integris lacis uti apud vos sta-ltui. Hæc igitur prout se res dabit faciemus. Dixiivero quodam in loco (a) priusquam eæ arationcs

(a) Vide inferius Fragments repetita ex Ont. contra Sophi-stas. et ex Nicocle:præter plut-es locos breviores et multas la-cutiones. quns ex aliis suis scriptis hue transfert Isocrates.Etquidem in Ornt. ad Pliilipp. Tom. I. png. 37a. (Edit. AugeriParisiis i782. in-4. qua nos semper utuuur) et Epist. adJason. Liberos tain. 1. pag. 464. iisdem pene verbis atquehic , ait se usurum perte aliqua earum quæ antes lucubraorit. Vide etiam quæ nos in Appendice I. dicimus de 130-,gratis Epist. I. ad Philipp. Qui diligenter leget Isocratem, nonsine ndmiratioue deprohendet quam. sæpe is sucs dicendimodosvel imitetur. vol repetat.

(a) Superius pag. i4.

o( 49 )o

legérenlur, me dignum fore non solum si noxiasarationcs conficerem, dare pœnas maximas vo-bis, sed etiam nisi tales consoriberem quales ne-mo aliuo, maximam pati animadversionem. Siquiigilur vestrum me nimisjactatorem esse arbitratisunt , nimîsque magnum illud dictum, non pro-fecto jam in eadem sententia jure manebunt. Exi-stimo enim me (idem solvisse, talesque esse eosqui lecti sunt sermones, quales vobis ab initioproposui. Volo tamen apud vos panais defensio-nem persequi uniuscujusque, magisque adhucapertum facere, me vera de iis et antea dixisseet nunc quoque dicere.

Ac primum quidem quænam esse potest san-ctior oratio aut æquior, quam quæ majores proearum vîrtute gestisque collaudet? Deinde quæ-nam civilior atque Urbi convenientior eâ quætum ex aliis beneficiis tum ex discrimînîbus quæadivimus ostendit imperium ad nos potins quamad Laceâæmonios pertinere? Præterea quis sermode pulchrioribus majoribusve negotiis agit, quamis qui ad expeditionem contra barbaros horlaturGræcos, iisdemque concordiam inter se suadet!In prima igitur oratione de his disserui. In poste-rioribus autem minora quidem quam hæc tamgrandîa tractavi, non tamen ineptiora vel Urbîminus conducentia. Quorum vim sentietis, si cacomparabilis cum aliis quæ probata atque utiliaesse videntur. Puto quidem omnes homines con-fiteri , plurîmorum ac maximorum honorum cau-sam esse in vita humana leges. Ita tamen com-

4

o( 50 )o

paratum est.ut harum usus in iis tanlum prodes-se nabis possit quæ in urbe aguntur , atque inprivato quod inter nos exercemus commercio.Meis vero Orationibus si obtemperaretis, Græ-ciam universam pulchre recte et cum Urbis no-stræ emolumento regeretis. Oportet autem corda.tas homines utrique huic rei studere: eam porroquæ major est plurisque facienda , alteri præfer-re. Deinde et illud sentire , quod lèges quidemcondere sexcenti et aliorum græcorum et barba-rorum valeant, dicere autem de utilibus rebusex Urbis et Græciæ dignitate, non sane multiqueant. Quapropter cos , qui talibus orationibusexcogitandis operam dant, tanto oportet plurisfacere conditoribus et latoribus legum, quantailli rariores sunt et ægrius fiunt et prudentioreegent anime , præsertim hisce temporibus. Namcum quidem incipiebat genus humanum creariet in urbibus congregari , par fuit ejusdem esseconditionis et legum et orationum conquisitionem.Pastquam vero hue progressi sumus, ut et ora-tiones recitata: , et leges conditæ innumerœ sint;quumque legum quidem laudentur antiquissimæ,orationum autem recentissimæ; non jam parisingenii negotium id est. Sed ieges ferre instituen-tibus commoda est multitudo antea conditarum :nihil enim opus est cos novas quærere, sed satisest, quæ sunt apud alios probatæ, colligere:quod facile quisquis id voluerit faciet. Iis veroqui componcndis orationibus vacant, eo quadplurima jam sint occupata, contrarium accidit.

i541»

Nam si eadem ac prius recitata dicant, impu-dentes ac nugatores videbuntur; nova si quærant,operose invenient. Quare dixi utrOsque quidemmerito laudandos, luculentius tamen eos, quipossunt id, quod est dilficilius præstare (1). Jamet iis , qui sibi sumunt ut alios ad temperantiam etjustitiam hortentur, nos verÎiciores atque utilio-res deprehendemur. Ii enim hortantur ad virtu-tem et sapientiamlquamdam , quæ cæteris quidemignota, apud ipsas autem controversa est, egoveto ad eam quæ cunctis in confessa est. Et illisutique sufficit, siquos fama nominum possint insuam pertrahere consuetudinem; ego vero nun-

I quam coarguar privatum aliquem ad me invitas-se. Civitati porro universæ suadere conor ea a5-5redi, 0b quæ et cives bene habebunt , et cæte-

- ros Græcos e præsentibus malis eripient. Jam quiomnes cives impellere studeat , ut melius et æquiusGræcis præsint, quomodo , inquam , hune credi-bile est convenientes ad se corrumpere? Quisautem si hujusmodi orationes invenire valeat,noxias potius noxiisque de rebus quærere aggra-diatur?

Præsertim vero si ca sit ab his orationibusconsecutus quæ e50. His enim scriptis editisqueet famam apud multos obtinui et auditores com-plures recepi 3 quorum nemo apud me mansisset,nisi talem me deprehendisset, qualem expectarat.

(I) Eloquenliam difficillime omnium acquiri prolixe de-monstrat etiam Cicero de Orat. I. cap. a. et seqq.

o( 52 )o

Nunc vero quum tot fuerint mei discipuli , quo-rum alii tres , alii quatuor annos mecum vixere,neminem patebit de me aliquid qucslum. Immoabsoluta institutione, quum jam navigaturi essentad sucs parentes ac nolos , ita erga scholam vi-debantur aficcli, ut cum desiderio et lacrymisdiscederent. Utris vero decet vos fidem habere,iis ne qui omnino norunt mecs sermones ac mo-res , an ei qui nihil mearum rerum scit , calum-niatorem autem agerc instituit? Qui eo impro-bitatis et audaciæ venit, ut. accusans me , quodita dicere doceam ut homincs præter jus supc-riorcs evadant, argumentum quidem hujus reinullum protuierit, orationem autem in c0 con-sumpserit, ut contendcret, rem indignam essejuvenes corrumpi. Quasi vero aut aliquis hocneget, sur ipse quod omnes fatcnlur probaredebuisset, et non potins illud unice ostendere,me nimirum huic facinori esse obnoxium. Sanssiquis ex his, qui adsunt, plagiario aut furetaut grassatorc in judicium adducto, nihil qui-dem hujusmodi ostenderet ilium patrasse, dis-sereret autem quam quodvis ex his criminibusgrave sit; ipse Lysimachus dicere! accusatoremnugari alque insanire: et tamen ipse , se eademorationis scnere usum latere vos putat. Ego au,tem vel insipientiSsimos hoc scire arbitror judi-candas (1) esse probabiles et satis validas accu.

(l) Vide locum omnino similem. immo eadem fer: verbain Ont. adversus Culiimach. Tom. 111. page.

1

e( 53 )o

sationes, non eas quibus uti etiam contra inno-centes iiceat, sed quas non nisi in peccantes di-cere possimus. At his neglectis Lysimachus ora-tionem nihil ad crimen pertinentem recitavit.Opus enim erat eum et sermones mecs indicarequibus familiares corrumpam, et discipulos no-minare qui ex mea consuetudine facti essent ne-quiores. Nunc vero neutrum horum fecit, sedjustissima Omnium accusatione prætermissa, vobisfacere fucum conatus est. Ego autem unde parest et æquum, ex his ipsis nempe defensionemmeam exornabo. Et arationcs quidem paullo antelegimus vobis, eos autem qui me a pueris adsenectam usque usi sunt , proferam: proque iis,de quibus dicam, testes ex vobis ipsis excitabocos qui mihi coætanei vixerunt. Primi igitur adme accesserunt Eunomus et Lysistides et Galip-pus: post hos Anticles rhetor, Philonides, Phi-lomedus, Charmantides. Atque hos omnes Civi-tas aureis coronis donavit , non profecto-ut alie-norum cupidos, sed ut viras bonos et qui suamuita in Civitatem insumpsissent (I). Apud bosquo me vultis officii gradu collocate: nam adrem quidem præsentem quad attinet, id omninomihi commodum accidit. Sive enim putetis me

(i) Consonat Cicero de Ont. HI. cap. 3;. Àrùtotelu cumfiorere Imaratem digcîpulorum nobilitatc vidnet. Et Il. cap. :2.IJocraIi: a Indo, tanquam e: que trojano, innumeri principe:czierunt. Luculentas Isoeratis laudes vide apud eundem Cica-ronem Orator. cap. n. Item de optima gui. ont. cap. 6.

o( 54 )o

consilîarium et magistrum horum fuisse, gratiammihi jure potiorem habebitis, quam iis qui inPrytaneo oh virtutem aluntur. Nam horum quis-que unum se præclarum virum exhibuit, egovero tantum numerum, quantum vobis nuper ex-posui. Sive earum facinorum nulla ego cum illisextili causa, sed iis tantam sodalibus et amicisusus sum , sufficientem mihi liane contra eamquam palier accusationem, pute apologiam. Sienim præmio 0b virtutem donatis placui, cumsycophanta autem non conscnlio , qui meritojudicer familiares corrumpere? Alioqui ego 0m.nium miserrimus essem, si quum cæteri hominesex studiis et societatibus alii quidem malam , aliibonam famam consequantur; ego unus hoc argu-menta non me satis probarem: sed postquam cumviris tamis convixerim , meque inculpatum usquead banc ætatem exhibuerim, similis denique e0-rum videar, qui 0b alias societales et studia incriminationes incurrunt. Libenter autem cogno-scerem quid essem passurus, si quis mihi talisfamiliaris fuisset, qualis meus accusator; quanda-quidem ego qui universum genus hujusmodi ho-ininum odio persequor , iisdemque invicem suminvisus , in hoc tamen discrimen deveni. Atquine ille quidem merito me lædet sermo , quemforte nonnulli qui mihi prorsus sunt infensi , deme dicere audebunt, quodi iis nimirum quos nomi-navi ita tantummodo usas sim, ut ne cos alloquiquidem sim conspectus. Verum alios mihi fuissemultos et turbulentes discipulos quos celcm vos.

o( 55 )o

At ego sermonem in promptu habeo , qui liasomnes calumnias coarguat atque dissolvat. Voloenim siqui e meis familiaribus boni viri evasè-runt erga Urbem arnicas et suam damum, a vo-bis illos laudari, mihi autem nullam pro hisgratiam haberi. Sin mali coque ingenio , ut de-ferre in judicium, accusare, et aliena appeteresoleant, vos de me pœnas sumere. Porro quæ-nam provocatia fieri potest hac invidiosa minusaut æquior, qua ego bancs et honestos mihi nonvindico , siqui autem mali fuerunt, pro his pœ-nam subire paratus sum? Et serina profecto hicmon frustra prolatus est, sed permitto et accusa-tori et cuivis alii volenti, siquem habet hujus-modi , nominare. Non quad non (1) Iibenter ali-qui adversus me mentituri sint, sed quad hi sta-tim nabis patefient , et pœna ad illas (2) non adme pertinebit. Et quad quidem attinet ad illatammihi accusationem , quadque discipuloa non car-rumpam , i non video quomodo evidentius mepurgare potuissem.

Injecit præterea mentionem et amicitiæ meæcum Timotheo, et utrumque nastrum calumniariconatus est, Neque eum puduil: de vira mortuo (3) ,

a 9 C(la Sequor Laurentiani quum lectionem 05x a); aux "Sion.(z) Videtur scriben dum fumais pro initiais, quad libratiua

sono simili forte deceptus perperam invexit.(3) Ex hoc loco cognoscitur. quad apud veteres nuerons

non vidi notatum , nempe Timotheum intra Olympiadem CVLesse extinctuin. Nam laocratel houe Orationein, in que «cilicet

les!

:;.l

. 1

6( 56 )o

et qui malta bona Civitati creasset , maledicos;et admodum protervos sermones effutire. EgoVera existimassem; etiamsi aperte convincerer essereus , tamen pr0pter consuetudinem cum illo , meservari Oportere. Sed quia Lysimachus vel iis ar-gumentis me nitilur lædere, quibus merito ju-vandus essem , de his quoque disserere opus est.Ïdcirco autem hujus mentionem non feci simulcum cæteris meis necessariis, quia earum res ge-stæ valde dilTerunt. Ac de illis quidem nihil inep-tum blaterare adversarius ausus est. At in vitu-pcratione Timothei diligentius est versatus , quamin iis rebus de quibus intulit accusationem. Tumilli paucis sunt præfecti muneribus: earum veraquæ unicuique sunt commissa ita curam gesse-runt , ut quem paullo ante dixi honorem consecutisint. Hic autem multis et magnis rebus, diutur-noquc tempore præfuit. Ut prorsus non decueritindiscriminatim de hoc aliisque amicis verba fa-ccre, sed opus fuerit ita discernere atque ordi-

nsserit cum jam mortuum. scripsit aunes natus duos et octo-ginln, ut ipse ait superius pag. 3. Jan) lsocrales editus inlucem fuit nnno l. Olympiadis LXXXVI. ut Plutnrchus,Laertius , Dionys. Halie. testantur. lgitur oratio tertio sutquarto anno Olympiadis CVI. scripta est. Jam vero damnatioTimothei viventis incidit in annum secundum ont tertiuinejusdem Olympindis, ut vides apud Dionys. Halic. in Dismarcha n. i3. (sed juxta Diodorum Sic. in annum primum)Ergo Timotheus intra Olympiadem CVl. vitarn finivit. Timo-iheum dicit mortuum laocrates etiam in Epist. ad Mityl. Mn-gistr. Tom. I. p. 486. que; quo tempera scripta ait definirenequeo.

o( S7 )o

mare de iis sermonem. Oportet autem et oratio-anem de illa non videri alienam a præsenti neagotio, neque me dicentem extra causam. Et pri-vatos quidem ubi de suis quisque gestis dixerunt,par est aut de suggestu descendere , aut viderifrustra satagere. Verum eos qui consiliarii et ma-gistri (1) esse putantur , non secus pro familiari-bus suis, quam pro se ipsis apologiam instruerenecesse est. Præsertim siquis 0b eam causam reusagatur, quad mihi scilicet accidit. Atque aliusquidem contentus esset dicere , æquum non essese censeri participem, si qua in re Timotheusbaud relit-i sucressu usus esset. Cum scilicet nedanorum quidem aut honorum partem ipse per-eeperit qui Timotheo decreti sunt , imma nequeab ullo rhetore sit laudatus, tanquam si illiusconsiliarius fuisset. Æquum autem esse aut et com-modorum in societatem venire, aut ne adversita-tibus quidem contingi. Me veroïpuderet ita lo-qui: quin et eamdem atque de cæteris provoca-tionem facio. Volo enim, siquidem malus virfuit Timotheus, multaque in vos (2) peccavit,

(i) Isocratem magistrum fuisse Timothei confiront Cieerode Oran HI. cap. 34. AIE: ne igilur artilm: innilult huerait:clarinimum virurn Timotheum Canard: præstantinimi impera-lori: filium, summum ipsum imperatorcm , hominemque doctis-simum? Porto narrat Plutarchus in Vit. Isoerat. Tom. Il. p. 833,Edit. Paris 1624. Timotheum lsocrati magistro sureau: statuamcum tuqu posuisse Elensine. Mitto nunc quærere sint ne opusPlutarchi vitæ X. Orator. , necne. e N

(a) Sequor Laurentjnlzam lectionem me; mm, quam, silubet. muta in me? une.

e( 58 )o

ego particeps esse pœnasque dare . neque secusac reus puniri. Sin autem et civis bonus et duxtalis qualem nullum nos scimus . ostendetur; illevidelicet a vobis laudandus erit, gratiaque ei ha-benda; de hac autem adversus me accusatione ,ex iis quæ a me sunt patrata , quad justum vo-bis videbitur judicabitis.

Coaccrvatim vero hoc habeo dicere de Timo-ilieo quadque omnia simul comprehendit, toteum cepisse urbes vi, quot nemo unquam impie-ratorneque ex hac Urbe, neque ex reliqua Græ-cia: et harum aliquas , quibus captis , universavicinia coacta est nostræ Urbi arnica fieri. Tan-tam unaquæque habcbat vim! Quis enim nescitCoreyram opportunissimo, et pulcherrimo om-nium circa Peloponnesum situ collocatam , Samumautem in Jonia , Sestum et Crithotem (r) in Hel-lesponto , Potidæam et Toronem in Thracia?Quas ille omnes subactas tradidit vobis,sine ma-gnis impensis, sine detrimento sociorum , nullanecessitate vobis imposita multas collationes mi-litares atTerendi. Sed cum si ad cursum circaPelapannesum trevlecim tantum talenta Urbs de-disset et quinquaginta triremes, Corcyram ur-

(I) De urbe nppellatn Crithota vehementer æstuarunt Cri-tÏCÎ. ut vides in nolis Variorum ad Nepotem in Timoth. cap. I.Veteribus ibidem eitatis auctoribus. qui ejus meminerunt.acide jam laocratem: et præterea Harpocrationem , idque exhoc Demosthenem adversus Aristocr., Hellauienm lib. l. Troi-corum , Ephorum lib. 1V.

afin-e-ewwyW-a

o( 59 )o

hem cepit octoginta instructam triremibus. Accirca illud tempus Lacedæmonios navali præliosuperavit, hancque pacem eos coegit compo-nere, quæ tantam utrique urbi mutationem at-tulit, ut nos quidem ab ea die sacrum ei (Pa-ci) (1) faciamus quotannis, tanquam nulla fue-rit æque Urbi utilis: Lacedæmoniorum vero postillud tempus sive classis navigans intra Maleamsive terrestris exercitus Isthmum prætergrediensa nemine conspectus sit. Quod eis fuisse causamcladis ad Leuctram jure quis deprehendat. Hisgestis, expeditione suscepta contra Samum, quamPericles ille, qui maximam prudentiæ, justitiæet- modestiæ laudem est assecutus (2), ducen-tis navibus et mille talentis oppugnaverat; bancTimotheus , cum nihil omnino a vobis acce-pisset, neque a sociis tributa collegisset, postundecim mensium absidionem in potestatem suamredegit octo millibus peltastarum triremibusquetriginta. quibus et stipendium ex hostico solvit.Jam siquis alius paria opera fecisse videtur, fa-teor me nugari: quad singulari macla eum lau.dare caner, qui nihil præstantius cæteris fece-

n) Confirmat Nepos in Timoth. cap. z. Que victoria tannafifi! Alticis Iætîfiœ- ut 1mn primum me Paoi publiu sintfluas , aigu! Dru pulvinar si: institutum. De hac pace videetiam Xenoph. Histor. Crac. lib. V1. cap. a. Diodor. Sicul.lib. xv. s. 33.

(z Similem prorsus Periclis laudem babel in Ont. de Bi-gis Tom. Ill. p. :54.

Vo(66)o

rit. Hine igitur navigans, Sestum et Critbotemcepit. Quumque aliis temporibus neglecta fuisse!Chersonesus, vos ei ut mentem adverteretis im-pulit. Denique Potidæam , in quam Urbs nostraquadringcnta et bis mille talenta antea consuma-pserat, ccpit opibus quas ipse suppeditavit, et tri-bulis e Thracia collectis. Tum universos Chalci-denses debellavit. Quod si oportet non singilla;

4 tim , sed compendia dicere, quatuor supra vi-ginti urbium (i) vos dominos fouit, minaribuseXpensis quam Palres nostri in imam Meliorumabsidionem erogarunt. Vellem vero ut facile fuitgeste enumerare , ita passe me breviter temporadeclarare quibus horum quæque sunt acta, etstatum Urbis , hostiumque potentiam. Multo enimvobis benefacta majora viderentur , atque ille plu-ris faciendus. Nunc vero hæc prapter earummultitudinem mittam.

Rogo autem vos ut Iibenter audiatis , cur namlaudatorum apud vos virorum , et qui bellicosiexistimarentur, aliqui ne pagum quidem caperepotuerint: Timotheus autem neque corporis na.

(1) Æschines de fols. lcgnt. Edit. Franeofurt. pag. 406. aitTimotheum Conanis F. potitum fuisse urbium LXXV. , eas-que Athenarum Concilio ndjunxisse. Itaquc Isoerates sub nu-mero XXlV. cas tantum eomprchendit urbes. quas Timo-theus tenuiori dispendio cepit, quam olim Athenienses inobsidendis Meliis pesai crant. Apud Dinarchum Orat. contreDemosth. Edit. Steph. Part. Il. p. 9:. et contra Philocl. p. ne.dicitur Canon pater Timothei cepisse urbes XXlV.

o( 61 )o

tara valida præditus , neque in vagis exercitibusitritus , sed vobiscum in Urbe versatus, tam gran- ides res gesserit. Et sermo quidem de his invidio-sus est, neque tamen sine fructu dicetur. Illeenim adeo cæteris præstitit, quia de Græcarumet Sociorum rebus earumque regimine non cam-dem ac vos sententiam gerebat. Vos enim impe-ratores deligitis robustissimos corpore (i), et quiin mercenariis sæpe exercitibus versati sint , tan.quam si par bos opportunum aliquid confecturiessetis. Ille autem hujusmodi centurionibus et tri-bunis utebatur, quorum nonnulli quia cum eomilitarunt, homines frugi , Urbique utiles evase-runt. Ipse autem iis erat eximius , quorum bonumimperatarem oportet esse prudentem. Atque eacertam quamdam vim continent. (Præstat enimnon tantum indicasse sed omnino aperte hæc evol-vere.) Primum quidem ut possis cum quibus sitbellandum cognoscere; et quinam socii adsciscen-(li. Fundamentum hoc est enim imperatorii mu-neris, in quo siquis peccet, necesse est bellumdamnosum asperum et frustra laboriosum evade-re. In his igitur deliberandis non solum nemo cifuit par , sed ne proximus quidem. Facile autem

(l) Innuit Charctem. Timothei postca accusatorem . quemOratores Allienienses, licet imprudentem et stolidum, tamenquia corporis viribus præpollebat, imperatorem fieri vole-bant: dicenle contra Timotheo , cum potins ad imperatorültragula gestando cale idoneum. Vide Plutarch. du uni etc.Tom. Il. p. 788. Apophth. p. 187. Diodor. Sicul.lib.XVl.s. 8;.

o( 62 )o

est ex ipsis factis id cegnoscere. Plurimis enimbellis injussu Urbis susceptis, omnia prosperoeventu gessit , cunctisque Græcis visus est eu justefecisse. Sane prudentis consilii quis ista clarius etgravius argumentum exhibeat? Secundo loco scireoportet quemnam expediat bono imperatori exer-citum contrahere convenientem bella quad gerit,atque hune ordinare, coque utiliter uti. Quod autemTimotheus eo sciret bene uti, gesta ipsa declararunt.Quod vero et apparatu splendido quique bancUrbemdeceret omnes superarit , nemo vel inimioearum inficiari audeat. Quis præterea commilito-nem in utroque hoc illum excellaisse non judi-cet, in tolerando scilicet necessitates atque ego-states exercitûs, rursusque copiam comparando?Sciunt enim illum sub initium bellorum, quad .nihil ab Urbe acciperet, in extrema necessitatefuisse constitutum. Et tamen ex hoc statu eo resdeducere potuisse, et ut bella superior esset etintegrum militibus stipendium solveret. Quæ quumtanta sint tamque gravia (i) , jure tamen is , propterea quæ-addam , luculentius adhuc laudari potest.Quum enim vos videret eos tantum putare virasqui et minantur et cæteras civitates terrent, qui-que novum aliquid semper inter socios moliuntur, ’huic vestræ opinioni non est obsecutus , naluitquecum Urbis detrimento famam consequi , sed hoc

(i) Qunmvis yucca Editio consentiat cum Codice. videturpihilominus ipterpungendum post zou-maya):rwvsreferendumquose) fait; mouflon; ad saquant),

o( 65 )o

curavit et fecit, ut nulla eum græca urbs timeret,sed cunctæ alacri essent anima , præter eas quæpeccarent. Sciebat enim et qui timent odio per-sequi illas quorum causa id patiuntur,Urbemquenostram ex aliarum benevolentia factam esse bea-tissimam et maximam , ex odio autem parum ab-fuisse quin in extremas casus incideret. Quæ ipsereputans, Urbis quidem viribus evertit hastes, man-suetudine autem sua aliorum amicitiam compa-ravit, hoc judicans facinus majus et pulchriusquam multas urbes capere et sæpe pugna vince-re (i). Adeo vera studuit nequa urbs vel levitersuspicaretur sibi ab eo strui’ insidias, ut si fortepræternavigalurus esset aliquam ex iis quæ tribu-tum non penderent,mitteret qui magistratibus idnunciaret , ne forte curam portubus repente con-spectus, in tumultum et trepidationem cos conji-ceret. Quod si ad aliquam regioncm appuierat clas-sem, non profecto sinebat milites rapere et furaridamosqne spoliare , sed tantam adhibebat curam,nequid horum fieret , quantam rerum domini. Ne-que enim hoc mente spectabat , ut in his rerum ar-ticulis gratiam ipse iniret apud milites, sed ut Urbsapud Græcos. Præterea captas bella urbes tainhumaniler tractavit et juste, quam nemo aliussocias: putans, quad si talis erga cos cognosce-retur qui contra se pugnassent, maximum præ-

(2i Vide eumdem sententinm Epist. Il. ad Philipp. Tom. I.P- 4:4-

o( 64 )o

stiturus esset argumentum, se nunquam in cæte-ras delinquere ausurum. Igitur pr0pter apinionemex his conflatam, multæ urbes , quæ vobis erantinfensæ, apertis cum partis exceperunt, in quibusnihil ipse perturbavit, sed ut eas constitutas in-grediens repererat, ita egrediens reliquit. Horumvero omnium caput est, quad quum salerontaliis temporibus multi et terribiles evenire inGræcia casus, sub ejus imperio nemo vel sedi-tiones excitatas inveniat, vel civilium constitutio-num mutationes, vel cædes, vel exilia, vel quid-vis aliud gravius: sed ita ejusmodi calamitatespar ca tempora quieverunt, ut solus memorianostra Timotheus inculpatam banc Urbem Græcisexhibuerit. Atqui aportet bonum et optimumeensere ducem non siquis sala fortune tale ali-quid prospere fecerit, quale Lysander (1) , quadalii nemini contigerit, sed eum qui in multis va.riis atque asperis rebus recto et sapienter semperse gesserit, quad nimirum Timotheus præstitit. s

Puto autem ex vobis multos quæ dicta suntmirari, atque arbitrari illius laudes vituperatio-nem esse Civitatis, si hæc de eo qui tot urbesceperit, nullam amiserit tanquam de proditorejudicium exercuit. Rursusque si quum ille rationem

(r) Confirmnt Nepos in Lysandri vitnm cxardiens: Lys-an-der Lacedwmaniu: magnum reliquit sui firman: , mugi: filici-iote quam virtuta parlant. Porro hic indicat Isocratcs tamise-ratam Atheniensium cladem ad Ægos flumen . de que vidachoph. Histor. græc. lib. Il. cap. r.

o( 65 )o

administratæ reipublicæ reposceretur, quumque’crimen in se recepissent de rebus quidem gestisIphicrates (1) , de pecuniæ vero ratione Mene-steus, bos quidem absolverit, Timotheo autemtantam multam imposuerit, quantam alii unquamnemini (2). Res nimirum ita se habet.(Vola enimverba et ,pra Urbe facere) Si vos quidem idquad justum est spectantes hæc considerabitis,fieri non potest quin gravia et acerba omnibusvideantur, quæ in Timotheum facta sunt. Sinreputaveritis ignorantiam qua omnes homines labo-ramus, invidiasque quæ nabis accidunt, motus.que ac turbas quas inter vivimus, nihil horumsine causa aut alienum ab humana natura factumvidebitur: imma et Timotheus pattern aliquamcontulisse, ut ne recte judicaretur de his. Is enimcum nec popularis regiminis neque hominumosor esset, neque superbus, neque ulla ejusmodimorbo laboraret; propter animi quamdam excel-sitatem (3) utilem illam quidem imperatorio mu-

t!) Vide Nepotem in Iphicrat. cap. 3. Item in Timotli. cap. 3.Dionys. Halic.’in Lysia cap. Il; quorum postremus ait Iphi-cratem roc; endura; uwecxnxsvau 1’71; arçon-"ylang, de bella gang

judicium subiissz. lphicratem autem hac judicio fuisse absolu«tum confirmat Nepas in ejus Vit: cap. 3. et Polyænus Stratu-gem. lib. HI. 29. Contra Diodorus Sic. lib. XVI. s. si. aitIphicratem multatum esse cum Timotheo.’ (z) Lis Timotheo æstimata est centum talentis,ut ait Neposin Timoth. cap. 3. Dinarcbus arat. contra Demosth. Part. Il.pag. 92. et contra Philoel. p. ne.

(3) Id de Timotheo inuit etiam Plutarchus in Sylla.Tom. I-Ps 4H-

5

i.v

l

-I

o( 66 )o

neri, usibus vero quotidianis non opportunam,reus earum, quæ diximus, omnibus visas est.Tarn enim erat ineptus ad colendos homines,quam ad res gerendas strenuus. Et tamen sæpea me hujusmodi sermones audierat: oporterenos qui in rep. versanlur et placera valunt, utiquidem factis ulilissimis atque optimis sermoni.busque verissimis atque æquissimis; sed tamenet illud curare ac spectare, ut venuste et bene-vole hæc omnia facere et dicere videantur: quadqui ncgligunt, invisiorcs, et graviorcs apud civesevadunt. Vides, ajebam , ut multorum naturæ advoluptatcm sint pronæ, utque magis idcirco amentqui ad gratiam loquuntur, quam qui beneficiapræstant, magisque eos qui cum festivitate et bu.manitate fucum faciunt quam qui cum fastu etseveritate juvant: quæ tibi nullatenus curæ surit,sed si recle res extra damum gesseris, putas etliic degentes æquo in te anima futures. Hoc veronon sic sed contra solet accidere. Nam si hisplacucris, quidquid feceris, non pro rei verilatede eo judicabunt, sed prout tibi canduxerit ac.cipicnt, et errata quidem ncgligcnt, prospereautem gesta in cœlum tallent. Nain benevolentiaita omnes comparat. Quum tu quidem Urbi om-nibus artibus studcs ab aliis acquirere, judicansmaximum esse bonum , tibi autem ipsi ab Urbenon putas oportere eumdem conciliare. Quumqueplurimoruin honorum causa fueris, pejus habesiis qui nihil memoratu dignum fcccrunt: et ine-rito. Hi enim colunt rhetores atque cos qui in

o( 67 )o

privatis conventibus rumores serere valent, qui-que omnia se scire profitentur. Tu veto polen-tissimos earum non solum negligîs , verum etiam

oppugnas. Et tamen quot putas propter horummendacia, alios quidem in calamitates incidisse ,alios carere honoribus? Quot autem e veteribusnulle frui nominis celebritate, qui cæteroqui præ-stantiores fuere et pluris faciendi, quam ii quihymnis et tragœdiis famigerantur? Sed hi vide-licet poetas et fabulatores consecuti sunt, illi au-tem neminem habuere qui se celebraret. Si mihiigitur parueris, sapiensque fucris, non profectohuîusmodi homines spernes, quibus multitudonon in iis solum quæ ad unumquemque civempertinent, sed in communibus reip. negotiis fidemhabet. Atque in hos studium atque observanliamquamdam præ te feres , ut bona utrinque utarisfama, ex tuis scilicet gestis et ex horum oratione.Hæc ille audiens, recte quidem me loqui dice-bat, neque tamen mutare naturam poterat. Sedstrenuus utîque et fortis vîr erat, atque hac Urbeet Græcia dignus, at non accommodatus huicgeneri hominum, qui se præstantioribus succen-sent. Itaque rhetores quidem in confingendis mul-tis et falsis adversus eum criminibus occupaban-tur, poPqus vero in excipiendo quæ ab illis di-cerentur. Ad quæ Iibenter apologiam adornarem ,si tempus suppeteret. Existimo enim vos audien-tes odio inflammatum iri in cos qui Urbis invi-diam contra Timotheum excitarunt, quique con-tumeliosum aliquid adversus cum dicere audent.

o( 68 )o

Nunc autem hæc omittam: de me autem et depræsenti negotio iterum verba faciam. Jam veroambigo quomodo reliqua persequar, quidve pri-mum memorem quid posterius. Nam ab ordinatedicendo jam excidi. Forte ergo necessarium est,ut se quidque obtulerit , ita de eo dicere. Quodigitur mihi nunc in mentem venit, quodque egosane aperiendum ccnSebam, alius vero quidamabslerrebat ne dicerem, non celabo vos. Post-quam enim Lysimachus banc dicam impegit, cœ-pi considerare hæc ipsa scilicet, ut vestrum unus-quisque; vitamque meam et gesta perpendi , plu-rimumque tempus in iis versandis trivi , ex qui-bus laudem mihi dcberi putabam. Id intelligensquidam e necessariis meis, sermonem omniumabjectissimum apud me ordiri ausus est. Æmu-Iatione quidem digna esse quæ ego dicerem, setamen vereri , ne multis audientium ingrala forent.Ita enim, ajcbat, nonnulli invidia et egcstatibuscflierantur atque hostili ’animo sunt, ut non vitiissed diligenti vitæ (I) adversentur: oderintque nonsolum justissimos hominum, sed etiam studiorumoptima. Ac præter cætera mala impiis quidemfaveant atque indulgentes se præbeant, quibusautem invident , hos siquidem possint, evertant.Atque hæc facientes non ignorant profecto proquibus suffragium ferant, sed nocera quidem spe-

u) Eunpuyt’oc apud hocratem signifient ahquando diligentinm

in rebus gerendis. Vide Evagor. Landau Tom. Il. p. :96.

o( 69 )o

tant, revelatum autem iri non expectant. Dumigitur sui similes servant, sibi ipsis Patrocinariarbitrantur. Hæc eo exposui ut meliore consiliate geras ,.utque tutioribus sermonibus apud eosutaris. Quanam enim mente expectandum est bosesse fut-uros, cum et vitam tuam et tua gesta re-censebis factis eorum nullo mode consentanea,sed qualia apud me recitas! Ostendis quippe (1)et arationcs, quas scripsisti, non vituperationesed gratia maxima esse dignas, eorumque quitua familiaritate sunt usi alios quidem nuilius velinjuriæ vel peccati reos, alios vero proPter vir-tutem a Civitate coronatos. Tuam porro vitamquotidianam ita modestam ac compositam, qua-lem baud Scio an alius quisquam e civibus dcgat.Præterea neque litem te alicui intulisse, nequepassum esse , excepta hac de permutatione, ne-que aliisvad id fuisse patronum, neque testimo-nium dixisse , neque aliud quidvis corum fecisse,in quibus cives omnes versantur. Præter hæc tamtui pr0pria et eximia, illud quoque dicis, te amagistratibus , et quæ hinc orinntur emolumentis,atque ab omni publica re abstinuisse: inter milleet ducentos (z) autem qui tributum militaire confe-

(1) Etiam in Panatheuaiü Tom. il. p. 606. inducitur qui-dam bocrntem landaus.

(a) Declaratur hic locus ex Sigonio de Rep. Athen. lib. 1V.cap. 4. Placuil (Athcniensibu: J ut mille ac ducenti a: universisclassifias Iegerenlur, qui quum cætera: divitiis antecedzrtnt,sali etiam publient-am munarum entra mythifiant. Unds P911142

e( 7o )o

runt et munera obeunt non te ipsum solum exhicbere , sed etiam filium. Ter quippe Trierarchiafuncti, estis cætera vero ministeria sumptuosiusgessistis et pulchrius, quam leges jubent (1). Hæcsi audiunt ii qui his contraria feeerunt, nonnecenses graviter laturos, et suam vitam non saneprobam reprehendi putaturos? Nam si cernerentte ægre et cum incommodo publicis muneribuset reliquat: administrationi reip. hæc suppeditarenon hoc illis adeo cura: esset. Nunc autem pu-tant multo majores opes te ab extrancis accepis-se, quam contuleris: toque otiosius vivere cre-dunt non cætcris solum, sed et iis qui philoso-phiæ et iisdem ac tu studiis vacant. Vident enimplurimos earum , iis exceptis qui tuum vitæ genusinstitutumque præoptarunt , in publicis et privatisconventibus ostentationis causa dicere , inter secertare averrime, polliceri , contendere, convicia-ri, nihil ab improbis differre (a), sed mutuo sibi

a! Harpaoratio Jerîpnrunl, mille au ducentos fuisse m: quibusIrgartnfur lilurgi. Jam me; tributa": mililare imperabaturAllienis impendente aut urgente bella. Quid autem esset Trie-rarchia, nempe triralnium instruclz’o, explicatum est in argu-mente orationis. Erant præterea Athenis tria alia sumptuosis-sima alunera Choragia , Gymnasiarchia . Hesliasî: , de quibus,ut et de duobus prædictis . præter laudatum Sigonium ,vide Prulegomena doctissimi vil-i Friderici Augusti W015i adorationem Demosthenis contra Leptinem.

(I) Gloriabantur sape voteras se publics: munara apiendideobivisse. Vide et de Bigis Tom. 1H. pag. :60. Æginetic. Tom.1H. p. :93.

(z) Licet etiam interpretari: nihil improbitati: omimre.

o( ’71 )o

’hegotium facessere. Audientibus vero potestatemfribuere , aliis quidem dicta irridendi, aliis lau-dandi , plurimis aversandi , aliis prout voluerintde se sentiendi. Te vero nihil habere cum hiscommune (r), sed tum saphistarum tum idiota-rum, tum ditium tum pauperum dissimilem vi-vere. Quas 0b res te fortasse laudabuntsqui ratio-ne uti possunt et aliquid sàpiunt, qui vero dote-riore conditione sunt, magisque aliorum virtuti-bus quam suis miseriis angi salent, fieri non po-test, quominus tibi subirascantur , ægroque ani-mo id ferant. Tamquam igitur istis sic aificiendis,considera quid tibi dicendum sit , quid prætermit-tendum. Ego vero et dum ille hæc diceret etnunc etiam omnium hominum absurdissimos etabjectissimos judico, qui ægre hoc audiant, quodme utique ministrantem Urbi exhibeam ctimpe-rata facientem , non tamen velim vel magistratussortiri (z), vel accipere quæ aliis Urbs tribuit ,vel pati lites vel inferre. Sic enim constitui nondivitiarum vel superbiæ causa, neque contem-nens eorum vitæ rationem qui aliter ac ego vi-vunt (3), sed quietis et otii gratia. Præsertim quum

(x) Etiam in Orat. ad Philippum Tom. I. pag. 360. scribitIsocrates se neque ad populum agate, neque cum rhetoruinturba confligere salitum. Sic in epist. ad Mityl. Magistrat. Tom.

I. pag. 486. r(a) Idem ait in Epist. I. ad Philipp. Tom. I. pag. 4:8. et adMityl. Magistrat. Tom. I. pag. 486.

(a) Confer hune locum cum simili in Panath. Tom. Il.pag. 436. 438.

o( 72 )o

viderem hujusmadi homnies et apud vos et apudcæteros Optima frai Opinione , dulcioremque bancvitam judicarem quam plura negotia tractantium,nec non studiis meis, quæ ab initia suscepi, con-venientiorem. Has enim 0b causas ita vivere in-stitui. A stipendiis autem qui ex Urbe percipiun-tur abstinui, grave existimans , si quum ex pro-priis me alere possem , eos impedirem qui viverehinc coguntur, quominusiredditus ex Urbe cape-rent: meique interventus gratià careret aliquisvictu necessario. PrOpter quæ laudem potius con-sequi debuissem , quam criminalionem. Nunc ve-ro vehementer ambigo quonam facto placere hispassim. Si enim omni tempore studens nequeminjuria vel incommoda vel molestia allicerem 0bhoc tamen ipsum alicui sum molestas, qua de-mum opera gratificer? Quidve reliquum est nisiut ego quidem votorum meorum sim*impos, hivero inurbani videantur, et iniquo anima aHectierga suas cives?

Et apud cos quidem qui nulla in re cum alia-rum sententia consentiunt sed asperiores surit incos qui non male habent quam in improbas,apologiam quærere stultum est. Nam, ut patet,quo se quisque integriorem ostendet, eo deteriusapud illas causam dicet. Jam apud cæteros , deeo quad Lysimachus calumniatus est, me nempequamplurimas acquisivisse facultates, necesse estdicere, ne pro vero habitus sermo in ministerinme conjiciat gravier-a ac plura quam ferre passim.Omnino nullus reperietur sophista qui maltas

o( 73 )o

divitias collegerit, sed alii quidem tenuiter , aliimoderate vitam traduxerunt. Qui vero plurimasomnium memoria nostra acquisivit, Gorgias Leon-tinus is fuit. Hic quum apud Thessalos (x), quitum beatissimi Græcorum erant, sit commoratus,diuturnoque tempore et vixerit, et hujusmodilucris studuerit, nullam urbem firmiter habita-verit, nihil in publicain rem erogaverit, nequemilitare tributum conferre coactus sit; ad hæcneque uxorem duxerit , neque liberos procrearitatque immunis etiam ab hoc assidue et sumptuo-sissimo ministerio fuerit; hic, inquam, tantis op-portunita’tibus instructus ad ditescendum præ aliis

imille tantam stateres (z) reliquit. Atqui, quadattinet ad alienas facultates , non est temere cre-dendam accusatoribus, Neque putandum par esselucrum sophistarum et histrionum (5). Sed quieamdem exercent, artem de iis ex mutua compa-ratione judicium fiat, et qui parem in arte vim

u) Ipse [socrates adolescens audivit Gorgiam senem inThessalia , teste Cicerone Oratar cap. sa.

(a) Ne Gorgiæ tuera tenuissima putem. censeo omninonon de argenteo sed de aureo statere hic agi. qui appende-bat dans drachmas et valebat viginti. (Vide Eckhel Doctr.Nain. Ver. Tom. I. pag. XLII.) Plures statues aurei philip-pici extant in regio Museo nummario Mediolanensi, ubi ini-tia rationibus apparuit 1000. aureos atateres valere hodie cir-citer aureos venetos 2364. De divitiis a Gorgia collectis te-statur etiam Plato Hipp. Maj. pag. 124;. «lit. Francofurt. i602.

(3) Magna fuisse histrionum apud Græcos tuera patet etiamex Plutarcho qui narrat in Vit. X. Orator. Tom. Il. pag. 84.8.Edit. Paris. Pointu histrionem biduo talentum lucratum asse.

ot 74 20

babent, consimili quoque peculio instrucli patch-tur. Si vos igitur æquabilis me (1) vel ei qui pluàrima lucratus est, meque eadem quo illum lococollocabitis, neque vos omnino inconsiderate dehis conjicere videbimini , neque nos’deprehendea"mur sive ea quæ ad Urbem spectant, sive quæad nos ipsas male procurasse. Sed paucioribusimpensis vitam tolerasse, quam quas in publicaministeria feeimus. Jam qui parciores sunt inprivatis quam in publicis, jure ac merito laudandisunt.

Hæc dum laquor subit animum cogitatio, quamUrbis status deterior sit factus, quamque hodier-ni cives a prioribus mente ac judicio dilferant.Nam cum ego puer eram , tutum adeo atque ho-norificum putabatur ditem esse , ut tantum noncuncti simularent se majores veris facultates hæ-bere , quippe qui vellent in llujus gloriœ partemvenire. Nunc autem quad dites non simus, apa-Iogia probandum est, ac porro videndum, si quaratione salvi esse possimus. Nain periculosius estvideri divites quam aperte maleficos. Hi enimVe! consequuntur veniam vel leviter multantur ailli fanditus pereunt. Ac plures reperiemus asuisfacultatibus excidisse, quam improbas pœnas dedis-se. Sed quid opus est de publicis dicere? Ego ipseenim non parum in meis studiis falsus sum propterbanc Opinionem conversionem. Cam enim egocœpi rebus meis mederi , amissis in hello contra

(I) Recipto Laureatianam lectionem tu; pro Maî-

o( 75 )o

Lacedæmonios cunctis facultatibus meis (1), estquibus pater tum Urbi se utilem exhibuerat, tumnos ita studiose educaverat, ut ego tune clarioret notior inter æquales et condiscipulos essem,quam nunc inter cives ; cum igitur , inquam , cœpialiquorum esse discipulus, putabam, si possemplura mihi vindicare atque asserere quam artissocii, utrumque de me existimatum iri, et sa-pientia nimirum excellere et honestius vixisse cæ-ateris. At plane contrariumi mihi contigit. Si enimhomo ineptus evasissem, nec quicquam acquisi-vissem, nemo mihi molestiam exhibaisset, sedetiamsi aperte fuissem imprabus, a sycophantiscerte securus vixissem. Nunc vero pro gloria quamexpeclabam, lites et pericula et invidiæ et crimi-natianes contigerunt. Hoc enim nunc Civitasgau-det, bonos nimirum affligere atque deprimere,improbis autem dare capiam dicendi agendiquequidquid libuerit; ita ut etiam Lysimachus quistatuit e sycoPhantia vivere, semperque aliquemcivem vexare, ad me accusandum in concionemascenderit. Ego autem qui in neminem unquampeccavi , atque a stipendiis in patria percipiendisabstinui (2); ab extraneis veto, qui se beneficiisa me affectas putabant, emolumenta comparavi;quasi impia fecerim in hoc discrimen conjectussum. Atqui par est cos , qui sapiunt, orare Deos

(l, Hoc confinant Plutarchus in Vit. lacer. Tom. 11.1). 837.(a) Confirmat Plutarchus in Isocr. Vit. Tom. Il pas: 83:.

laocratem a nullo unquam Cive mercedeln engins.

o( 76 )o

ut quamplurimis civibus hæc insit facultas, abquam muneribus ab extraneis ditati , utiles se ,uti ego, Civitati essent præstituri. Jam quummalta adversUs me absurda commissa sint, indi-gnissimum omnium accideret, si ii qui mihi di-vitias dederunt, tantam habeant mihi gratiam,ut etiam nunc me calant; vos autem in quosmea absumpsi, pœnas cupiatis de me sumere.Immo adhuc indignius viderctur, si Pindarum poe-tam Majores nostri ab unam voccm , quad scili-cet hanc Urbem propugnaculum Grœciæ nomina-vit (1), ita honorarint , ut cum ct. Praxenum fe-.cerint (a), et decem millibus drachmarum dona-

(1) Confer Æsohinem epist. 1V. qui illius Pindarici Cantici,ubi banc lausflAthenarum fuitn nabis "aliqui: verba cogsqrva-vit. nempe un: Amstçoci xzi OCOJISI’AOI EÂÀXSâç EPSIUMZ Avaou.

Narrat autem Æschines Pindnrum ab banc laudem multatumossu pecunia a Thebanis. Allieniensium odio, quam ei du-plain Athenienses rependcrunt. Vide etiam Pausaniam lib. l.Cap. 8. Paula aliter citavit liane locum Scholinstes ad Aristoph.Nuls. :98. ligneux nenni A9iivau. Rem autem minus fideliternarrare videtur Thomas Magister in vita Pindari, nappelayas a Thebanis multatum . quia seripserat MYMÀM’ONEÇA9œvou , quad nimirum est initium Odæ Vil. Pyth.

(a) Proxenus. salteln publions, is erat qui peregrinos no-mine totius civitatis hospitio excipiebat, publica auctoritatead id menus electus. Vide saltem Eustath. in lliad. lib. 1V.pag. 48;. edit. Rom. Proxeni etiam in nlienis civitatibus de-ligebantur. ut hi nimirum ibi legatos aut peregrinos ejusurbis. cujus orant Proxeni. demi sua: teciperent operaquejuvarent. atque adeo ejusdem urbis negotia promurent. VidaPoilue. lib. lll. s. 5,. Athen. lib. Xlll. p. dos. Demosth. à:

a( 77 )a

tint. Mihi autem qui sæpius et pulchrius Urbemac Majores nostras laudavi, ne tute quidem vi-vere liceat quad vitæ superest. Contra has igituret cæteras accusationes, sutlicientem esse puto,quæ dicta est, defensionem.r Ac ne illud quidem gravabor coram vobis ve-raciter aperire , quomodo scilicet in præsenti pe-ricula sim affectas , et quid antea de eo senserim.Ego pro me ipso magnas spes gerebam feliciterme causam dicturum: nam vitæ meæ gestiSqueconfidebam multaque et justa putabalp passe mepro his dicere. Cam autem vidi male affectaserga eloquentiæ disciplinam non cos solum quisalent omnibus esse infensi , verum etiam ex aliiscivibus complures in eam exasperatos, timebam,ne privata quidem mea causa negligeretur, exgenerali autem aceusatione, quæ in sophistas fit,indignum aliquid paterer. Sed enim quum pro-grediente tempore cœpissem reputare et dispi-cere quid præsenti negotio conferret, timoremcum ac trepidationem dimisi. Neque id temere,sed ex justis momentis ratiocineras ac consolansme ipsum. Nain viras æquos ex vobis, apud quosego laquerer , sciebam non manere in opinioni-bus injuste susceptis , sed veritatem sequi , atque

Calipp- p. 1099. atque hoc mode Athenicases mum ProxenulnPindarum facerunt. Plnra de Praxenis si vis cognoscere , logeVoyage d"Anach. Tom. 1V. pag. 46-47. Vide denique Deereta qua-tuor Corcyrensium, quibus creantur Proxeni,apud Cl. Mammi-duin Blum. Canin pag. a". et seqq.

o( 78 )o

a justa dicentibus de sententia deduci. Tum phi-losophiam existimabam pluribus argumentis pro-bare me passe injuria vituperari , multoque po-tiore jure eam diligi quam improburi atque odiohaberi. Atque in hac sane sententia adhuc ma-neo. Neque parro mirandum est, siqua Optimastudia ignorari ac latere contingat, neque si non-nulli falsam de iis Opinionem contraxerint. Nain.paria erga nos ipsas et erga alia innumera nospati deprehendemur. Urbs quippe nostra quæmultorum honorum et nunc est et olim fait causacivibus suis cæterisque Grœcis, multisque commo-ditatibus abundat , hoc habet incommodissimum,quad propter amplitudinem atque incalarum mul-titudinem non adeo aculato utitur, accuratoquejudicio: sed torrentis more, ut quadque corripue-rit sive liomines sive res , sic trahit in præceps,et contrariam debitæ opinioncm quibusdam affin-git, quad huic quoque contigit disciplinæ. Quævos reputantes par est nulle de re sine rationesententiam ferre, neque sic anima comparatosesse cum jus dicitis, ut in privatis disputationi-bus, sed unamquamque rem diligenter perpen-dere, veritatemque indagare, jurisjurandi memo-res atque Icgum , secundum quas convenistis ju-dn-aturi. Est autem non de parvis causa et judi-cium in quo versamur, sed de maximis. Nonenim de me tantummoda laturi estis sulfragium,sed et de ea professione, cui multi ex adolescen-tibus student. Arbitror vos non ignorare, Urbisnegotia seniores his succedentibus juvenibus tra-

o( 79 )a

dituros. Quum hic arbis sit perpctuus, necessariofuturum est, ut qua modo adolescentes institutifuerint , eadem se Urbs habeat. Quare non estcommittendum, ut syncophantæ in hoc tam gravinegotio prævaleant, neque ii qui illis pecuniamnon dederunt puniendi, neque iis contra , quisycophantas muneribus corruperunt, ut sua ar-bitrio vivant permittendum. Sed si philosophiaquidem liane habet vim, ut adolescentes carmin-pat, non cum solum punire oportet quem ali-quis sycophanta detulerit, sed omnes ejus sectæhomines exterminare. Sin eap contra ita campa.»rata est, ut iuvet, melioresque ac laudabilioresetficiat sectatores suas, ii quidem qui eam calum-niantur reprimendi sunt, sycophantæ infamandi,adolescentibus autem consilium dandum, ut hocpatins quam aliud vitæ genus amplectantur.

Ac multo mallem, si quidem in fatis erat mebanc subire criminationem , adolescenti mihi hocaccidisset periculum. Neque enim anima conci-disscm , sed et adversarium repulissem et philo-saphiam defendissem validius. Nunc autem ve-reor, ne quum hujus ope pro aliis rehus rectedixerim , pro hac ipsa deterius disseram , quampro iis, quarum me minarem decebat curamgerere. Et contentus profecta essem (dicam enimvere etsi vanus est serina) jam vitam finire, ubipro dignitate argumenti dixissem , vobisque per-suasissem ut tales existimaretis litterarum disci-plinas quales revera sunt, potins quam viveremalta diuturniare tempore, videns eam, ut nunc,

al 8o )o

tali apud nos fortuna utentcm. Ac sentie saneme multo abjectius quam cupio de ea dicturum.Tamen pro viribus conabor exponere et ejus na-turam et vim qua pollet, et cuinam (1) alii artiait specie similis , in quo sui asseclas juvet (a),quæque nos spondeamus. Pute enim vos, quadverum est cagnito, melius de illa et consulturoset judicaturas. Obsecro autem vos si farte vide-bor uti sermonibus longe aliis ab iis qui apudvos dici salent, ne œgre feratis, sed vasmet in.dulgentes præbeatis, reputantes , eos qui de re-bus diversis a cæteris disputant, opus esse hujus-modi quoque oratione de ils uti. Pastquam igitursustinueritis genus et libertatem earum quæ a medicentur, meque sivcritis concessum dcfensioni-bus tempus implere, uti vestrum unicuique vide-bitur justum et legitimum , sic farte sulfragiumq

Vola autem de oratoria institutione , more ea-rum qui genealagias recensent , apud vos primumdisserere. Ac vos fatemini quidem naturam i no-stram corpore constare et anima: horum autemnemo est qui præcipuam non dirat animam , plu-risque faciendam. Hujus enim est deliberare etprivata et publica, corporis autem exequi quæab anima decreta sunt. Quæ quum ita se habeant,videntcs quidam qui malta ante nos extiterunt,ad eæteras quidem res , artes esse plures ador-

(i) Pro mica videtur seribendum floiqc. Porto in Codicelape negligitur subseribendi Jota «affligea. ,

(a) Sequor Laurentianuu lectionexn NGIMÎ’ pro (flûtai.

o( 8x )o

tintas , ad corpus veto et animam nihil hujusmodiexcagitatum, invenientes disciplinas, cas nabisreliquerunt. Ad corpara quidem pædotribicam,cujus pars quædam est gymnastiea; ad animasautem philosophiam (1), de qua ego verba factu-rus sum : quæ disciplinæ sunt sibi invicem reSpan-dentes et connexæ et consentientes (2), et quibusearumdern doctores tum animas prudentiores, tumcarpora utiliara reddunt. Neque hi valde a semutuo institutianes dissociant , sed alfinibus utun-.tur et dactrinis et exercitiis et cæteris eruditia-nibus. Ubi enim receperunt discipulos, pædotriba:quidem schemata, quæ sunt excogitata ad pala:-atram, alumnos docent: phi1030phiautem formas,quibus sermo utitur, discentibus tradunt. Ubi verovhorum rudimentarum peritos etfecerint aeeurate-que in his formarint, iterum exercent eos atquead agendum assuefaciunt, et connectera inter sesingula quæ didicerint cognat, ut hæc firmius

(l) Philosophiæ vocabulum in hac Oratiane, et sæpe alibiapud lsocratem , significat plerumque studium aut scientiamrente sentiendi et dicendi. Nam, ut inquit Cicero de Orat.lllocap. 1;. Cogitandi pronuntiandique rationem vimque dicendi,niera: Græci sapientiam (ŒIMG’OÇDI’W) nominabant. Et cap. 16.

quodtomni: rerum optimarum cognitio , nique in. ii: exercifatia,philosophie nominaretur. Recole banc ipsam Orationem Iso-cratis pag. 14.

la) In græca editione videtur seribendum.comma ’postÀoyouç, s tum pro omMyouMsvou; dicendum omÀoyouMevxç.

Sic elucet nitidissimus loci sensus.6

o( 82 )e

retineant, et pr0pius ad opportune agendum (x)sententiis accedant. Nam vis opportune agendicomprehendi scientiâ nequaquam potest. Illaenim vis ad quasvis occasiones præceptis caret. Quiautem plurimum in eam incumbunt, atque eventusmente complecti passant, multo sæpissime remtenant. Hoc igitur moda caraque erudientes,pos-sunt quidem utrique magistri usque ea promaverediscipulos, ut hi incrementum doctrinæ capiant,melioribusque polleant alii mentibus alii corpo-ribus; neutri tamen eam artem habent, qua illiquidem athletas , hi rhetores perfectos quos vel-lent el’ficiant. Sed aliquam quidem conferunt par-tem, at facultates ipsæ omnino iis contingunt,qui ingenio et diligentia praccellunt. Atque imagoquædam philosophiæ hæc ferme est (a).

Puto autem vos magis adhuc ejus vim cogni-turos, si recenseam cujusmodi pollicitationes iis

(i) Huic loco sans difficili magnum lucem afl’undit ipseIsocrates l’aneth. Tom. Il. pag. 444. , ubi sermo est de hac ea-dem scientia opportuns agendi. Vida etiam Orat. ad Plxilipp.Tom. I.lpng. 324. p

(1) TEXVHV 57170911011! Arum rhetoriaam ab lsocrate conscri-ptnm , ut nonnulli voteras Auctores testanturt apud FabriciumBiblioth. gr. Edit. nov. Tom. Il p. 790, cum quibus tamenconferendus Cicero de lnvent. Lib. Il. cap. a.) et ingeuti cumlitterarum damna depeiditam, nemo adhuc , quad sciant , etenebris. sicubi latet, in publicain lucem eduxit. Verum tainmulta in hac Oratiane sunt oratoria præcepta , ut vel patternillius Libri hue infusnm ab Isocrate arbitrer, vel certe hæcOmtio vice illius rhetorica Anis apud nos fungi quodammodopoint.

o( 83 )e

faciamus, qui ad nos aceedere volunt. Dicimusenim opartere cos qui in dicendo aut agenda ,aut quavis alia disciplina futuri surit excellentes,primum quidem ad hac præclare a natura com.paratas esse , quad profitendum elegerint. Secun-do institui atque ca præcepta accipere, quæ deunaquaque disciplina extant. Tertio peritos fieri,atque in usu earumque exercitatione versari. Hisenim in qualibet arte perfectos et valde præstan-tes creari. Ex his tribus , utrosque opartere, do-centes scilicet et discentes , prOpriam symbolamconferre, hos quidem idoneum ingenium, illasvera vim qua docere valeant, communem veroutrisque exercitationem ad praxim. Opus est enimillas quidem studiose præcipere discentibus , liasautem firmiter hærere imperatis. Hæc igitur sontquæ de omnibus artibus pronunciamus. Siquisautem prætermissis cæteris me rogaret quid maxi-me conducat oratoriæ institutioni, responderemnaturam præcipuam esse , multumque cætera ex-eedere. Is enim qui habeat mentem invenienda,discendo, laborando, memoria tenenda aptam; va-cem præterea, et os adeo purgatum , ut non ora-tione tantum , sed ejusdem venustate persuadereauditoribus possit; ad hæc confidentiam , noneam quidem quæ impudentiæ argumentum est,sed quæ non sine modestia ita animum allioit , utnihilominus audeat; sive hic in conventu civiumverba faciat sive apud se commentetur, quis nonvidet , etiamsi is non exquisitissimam institutionemsortitus sit, sed vulgarem et cunctis communem,

: A,Vc....,.,finn. .A

o( 84 )o

tamen rhetorem talem fulurum, qualis haud sciaan aliquis Græcorum extiterit? Sed et illos sci-mus qui deteriore quidem ingenio erant præditi ,studiis tamen et exercitationibus fuere dediti, non-se ipsos solum superasse , verum etiam ingeniososqui animi cultum valde neglexissent. Quare horumalterutrum facere potest et ad dicendum et adagendum valentem: utrumque autem si in eodemsit, cum præstantissimum inter cœteros reddet.De ingenio igitur et de exercitatione hæc sentio.De institutione autem pet præcepta idem dicerenequeo , nec ea similem aut proximam his habetvim. Si quis enim didicerit cunctas leges oratio-nis, seque iis accuratissime omnium imbuerit,orationum quidem scriptor plerisque concinnior[criasse erit: quum veto ad populum accesserit,si una confidentia carcat , nihil dicere queat. Ne-que porro aliquis putet, me apud vos quidemminucre pollicitationes , cum autem coram iis Io.quor qui ad me convenire decreverunt , omnemmihi vim tribucre. Cavens enim hujusmodiaccu-sationes cum hanc facultatem tractare cœpi , scrip-tam orationem edidi, in qua comperiar et cosqui grandiora faciunt promissa increpare , et meamsententiam aperire. Quæ igitur in aliis arguo præ.termittam, nam prolixiora sunt quam præsenstempus patihir. Quid veto ipse declarem agate.diar vobis recitare. Ordior autem bine.

o( 85 )o

Ex onATIONn CONTRA SOPHISTAS

ATHANASIO. AUGEno INTEnPnETE.

Quod si non tantum alii accusandi sunt, sedmea quoque sententia explicanda est, omnes be-ne sanos mihi concessuros arbitrer, multos jamqui eloquentiæ .studuerint privatos permansisse;quosdam vero alios , qui nullo unquam e 50phi-stis præceptore sunt usi , tam in dicendo quamin republica gerenda solertes extitisse. Nam tum e10-quentiæ, tum cæterarum omnium rerum facultates,natura ingeniosis hominibus, et exercentibus seusu , donantur r hos autem instilulio artis peri-tiores, et ad varias vitæ circumstantias redditinstructiores; si quidem in quæ hactenus valuterrantes inciderant, quasi e penu confestim de-promere docet. At siqui sunt infirmioribus, inge-niis, eos nunquam institutio elficiet vel optimosoratores, vel orationum scriptores egregios; ve-rum eo duntaxat perducet ut ipsi sese quodam-mode superent , et multis in rebus prudentioresfiant.

Libet autem , postquam hue provectus sum,dilucidius hæc exponere. Nego igitur illa dicendigenera , juxta quæ arationcs omnes et dicimus econscribimus, cognitu esse perdiflicilia, si quis.

I magistro non-temere pollicenti , sed artis perito,se crudiendum tradiderit. In singulis autem rebusea genera eiigere quæ conveniunt , et inter se mi-sçere, et scite collocare; præterea condecenîias ser-

o( 86 )o

vare, congruis sententiis totam variare orationem ,et verba ita disponere, ut numerosum et mnsicumquemdam concentum emciant : hæc demum insen-tem curam , animum genemsum atque sagacem re»quirunt. Ac discipulum quidem oportet idoneo præ-ditum ingenio, etiam callere varias orationumformas, et in illarum usu exerceri: magistrumvero par est præcepta omnia, quam accuratissi-me licet , explicare , ita ut nihil quad doceripossit prætermiuat; et de reliquis tale se exem-plum præbere, ut qui id cxprcsserint et imitaripotuerint , statim ornaüus et elegantius quam aliidicere videantur. Quæ universa si concurrerint ,numeris omnibus absoluti erunt eloquentiæ ma-gistri : prout quidquam ex his desiderabitur , ne-cesse erit et ab ea parte discipulos esse deteriores.

Hue asque ex Oratione contra Snphistas. Deincepspergit pars Orationis de Permutations nuper adira

ANONYMO INTEBPBETE.

[Jar-c concinnius sunt dicta, quam quæ antearecitata fucre. V010 autem par hæc illud declara-re, quad vobis maximum argumenlum esse debetæquitatis meæ. Neque enim quum essem junior,jactator fuisse videbor et grandium promissor;postquam autem re sum fruitus seniorque factus,jam elevare loquendo philosophiam: sed eademsermone usus et quum essem adolescens et cumillam dimitto , et incolumis et in discrimine con-stitutus, et apud discipulos et apud cos qui de

o( 87 )e

me sententiam Iaturi sunt. Quare baud scio quaratione aliquis veracior aut justior erga illamfuisse ostendi possit. Hæc igitur iis adjicianturquæ prius de nabis dicta sunt.

Non sum autem nescius, nondum ea quæ diximovere inimicos posse de suscepta sententia, sedmalta adhuc opus esse variaque oratione, utaliamab ea quam nunc gerunt mentem induant.Porrooportet ne nos quidem priores a docendo disse-rendoque deficere. Ex quo alterutrum conseque-mur, ut vel corum mentes immutemus , vel con-tumelias saltem et criminationes, quas nunc innos conjiciunt, mendaces coarguamus. Est autemduplex vituperatio. Ajunt enim nugas esse et lu-dificationem sophistarum schoiam. Nullam quippeesse institutionem. ex qua quis aut ad dicendumvehementior, aut ad res gerendas prudentiorevadat. Verum qui ad hæc natura paratiores sunt,eos nimirum cæteris anteeellere. Alii autem effi-caciores quidem pronunciant eos qui in hac di-sciplina versantur , sed enim corrumpi ac impro-biores"fieri.Ubi enim artem consecuti sunt, alie-nis insidiari. Quod igitur neutri horum quidquamsanum aut verum dicant, vehementer spero meomnibus ostensurum. Ac primum quidem consi-derate, qui ajunt nugas esse litterariam institu-tionem, eos omnino ipsas aperte nugari. Tradu-cunt enim illam quasi nihil prodesse queat, seddeceptio ac ludificatio sit. Vellem autem discipu-los nostras, statim ac ad nos accesserint, difl’errejam a se ipsis, paucisque diebus contritis sapien-

o( 88 )o

tiores in dicendo et superiores videri iis , a qui-bus ætate et exercitatione vinruntur. Anna autemapud me exaclo, rhetores omnes esse bonos im-mo perfectos , nec ineptiores ignavos laboriosis ,aut humilis ingenii iis qui generosos animos sor-titi surit. Atque hæc exigunt quum neque me un-quam audiverint talia spondentem, neque in aliisartibus et disciplinis simile quid contingere viderint:imma quum omnes cognitiones labore acquiri so-leant, neque cuncti qui cas discimus æque in iisproficiamus, sed duo aut tres ex omnibus ludispugiles evadant, reliqui autem ignobiies abeant.Verum enimvero quis non stultos judicet eos qqiillam vim , quæ cæteris haud dubiis artibus non pinsit, ab hac exigere audent , quam nullam ar-tem esse dicuntyquique ab ea quamipsi existcrenegant plures utilitates requirunt, quam ab iisquæ certo inventæ esse videntur? Oportet autemcordatos homines non inæqualiler judicare de si-milibus rebus , neque improbare disciplinam hanc,quæ idem ac plurimæ aliæ artes efficit. Quisenimvestrum nescit, multos a sophistis neque illusosesse, neque ita affeclos, ut isti ajunt, sed aliosquidem bonos causidicos effectos, alios ad do-cendum idoncos? Qui vero ex his vitam privatamprætulerunt, tum in congressibus elegantiores essequam antea fuerant, tum sermonum judices, acconsiliarios oculatiores quam alii plurimi? Quiergo contemnere hanc discipiinam liceat, quæ seutentes tales reddere possit? Jam et hoc cunctifatebuntur, nos illos absolutissimos in quavis arte

o( 89 )o

atque apificio judicare, qui disripulas quam fieripotest simillimos inter se artifices elïecerint. At-qui philosophiæ hoc ipsum quoque contigisseapparebit. Quatquot enim magistrum nacti suntnon fucatum sed vere sapientem, tam simili ora-tianis genere utuntur, ut omnibus pateat easejusdem institutionis fuisse participes. Et tamensi nulla idonea iis intercessisset consuetuda ,nul-laque artis conversatio, fieri non paterat, ut intanta similitudine constituerentur. Præterea nemovestrum plures e simul educatis nominare nonpatest,q:ii ptieri quidem rudiores erant condisci-pulis, grandîmes autem facti, longo intervalle su-perarunt prudentis eloquentiaque eos ipsas, qui-bus pueri erant inferiores. Unde quivis cognoscerequeat, disciplina quantam vim habeat. Patet enimcunctas ea tune usas mentis facultate, quam anatura habuissent. Viri autem facti adeo alteri visisunt præstare alteris ac commutasse inter se in-genium, eo quad hi salute et ignave viverent,illi rebus gerendis et sibi ipsis excolendis vaca-rent. Quod si nonnulli propria tantum industriameliores fiunt, quid ni assumpto præside et se-niore multarumque rerum perito, quique aliaquidem ahi aliis accepcrit, alia ipse (1) excagita-rit; quid ni inquam multo magis et suam faculta-tem augeant et inter cæteras præstent? Sed non

fi Q î Il(l) Pro MUTwV scriberetur anus-av menus, non tamen neces-caria.

o( go )o

ab hæc solum, verum etiam ab reliqua argu-menta, merito omnes mirentur earum inscitiam,qui tam temere philasoPhiam spernere audent.Primum quidem si quum videant omnia apificiaatque artes commentatiane ac sedulitate acqui-ri il), ad ingcnium excolendum nihilhanc curamvalerc putant (2). Deinde si carporum quidemnullum adeo ineptum esse dicant quad e’xercitioet labare non fiat melius, animas vero naturacorporibus nobiliares , nihilo existiment præstan-tiores fieri institutione curaque opportuna. Prie-terea si ad equos quidem et canes et plurimasbestias artes tenere quosdam videant, quibus aliasanimasiares , alias mitiores, alias intelligentioresefficiunt, ad hominum vero naturam putent in-ventam hujusmodi nullam institutionem , quæ ipsasad aliqua ex his, ad quæ etiam belluas, ducerevaleat : sed tantam esse omnium nastrum infeli-citatem pronuncient, ut fateantnr quidem nostriingenii vi unamquamque rem fieri meliorem at-que utiliorem; nos vero ipsas qui hac pollemusintelligentia qua omnia facimus præstantiora, di-cere audeant nihil mutua juvare passe ad vitæbonitatem. Omnium autem gravissimum est, sisingulis armis contuentes in Spectaculis leanesmansuetiores erse suas curatares quam quosdamhomines erga suas benefactores, ursasque sese

* !(1) Videtur interpungeudum post uNo’MMEWÇ s non veto post’I

ŒC’HMÜIV.

(a) Vide locun simileln in Ont. ad Nicocl. Tom. I. p. 6x;

o( 91 )o

venantes luctantesque ac nostras artcs imitantes,ne bine quidem cognoscere valeant quantam in-stitutio et cura vim habeant, quamque eæ celeriusnostræ naturæ quam belluarum prodesse queant,Itaque patiare ne jure miretur quis mansuetudi-nem feracissimis belluis inductam , an feritateinquæ animis istiusmodi hominum inest? Equidemlonge plura de his dici passent: sed si mimismulta de iis disseram quæ apud plurimas certasunt, timeo ne id facere videar quia mihi desintargumenta pro controversis.

His igitur relictis, jam ad illas convertar quiet philosaphiam contemnunt, multoque acerbiuseam calumniantur, improbitatesque earum quisophistas se dicunt, sed aliud quid faciunt , can-ferunt in cas qui nihil cum illorum studiis com-mune habent. Ego autem non pro omnibus quise passe doccre profitentur verba faciam, sed proiis qui merito hac opiniane gaudent. Puto autemme aperte ostensurum vituperatores nostras longea veritate aberrare , si volueritis ad finem usqueaudire quæ dicam. Ac primum quidem definireapus est quid spectantes, quidve consequi volen-tes audent quidam peccare. Si,-enim hæc rectecomplectemur, melius cqgnoscetis vera ne sintan falsa quæ nabis adscribuntur crimina. Egoigitur voiuptatis, aut lucri, aut honoris causaomnes omnia agere dico. Ultra hæc enim nullamcupiditatem hominibus accidere video. Quod sihæc ita se habent, reliquum est ut consideremus ,quid horum nos consequemur adolescentes cor-

o( 92 )a

rampendo. Utrum lætabimur videntes an etiamaudientes eos esse pravas atque tales a civibusjudicari. Qui: vera ita durus est, qui non ange»retur hujnsmadi patiens accusatianem? Enimveroneque suspiccremur, neque magna in honorehaberemur, si tales discipulos nostras emiltcre-mus: imma lange majori contemptui ac odio cs-semus, quam qui aliis improbitatibus sunt ob-stricti. Sed fac ista nos despiccre, non profectamaxima stipendia accipercmus si ita institutianemmoderaremur. Puto videlicet hac omnes cogna-scere , saphistze mercedem pulchcrrimam ac maxi-mam accidere, si discipulorum quidam boni ha-nesti ac frugi evadant, aptimaquc apud cives api-niane utentes. Hi enim multis injiciunt cupidita-tem ejusdem schalæ. Improbi autem etiam cos,qui se prius in disciplinam traderc cogitaverant,avertunt. Ut plane nemo quid in luis sit meliusnon videat, quum res tam lato intervalle inter sedifferant. Sed- enim fartasse aliquis ad hæc dicereaudebit, plures liamines propter incontinentiamiis quæ ratio suadet non acquiescere , sed utilita-te contempta ad voluptates proruere. Ego verofateor et alias multos , et nonnullos etiam qui sesaphistas profitentur , hac esse ingenia (1). Sed

(l) Notabilis est hic discrepantin seu patins additamentumin Codice Laurentinno. Consulcndi tamen Vaticani Codicesequi pleniorem farte hune locum exhibebunt.

Ex Codice laurentinna.

v Verum enimvero æquum non est propter incontinentes

o( 93 )o

tamen ne horum quidem quisquam est ita in;temperans , qui velit etiam discipulos esse tales.Nam voluptatum quidem quæ ex incontinentia (I)illis acciderent ipse particeps esse non posset, fa-mæ vero quæ ex improbitate earumdem confia-retur, plurima parte frueretur. Deinde quasnamcorrumperet vel quomodo comparatas reciperei:discipulos? Nam et hoc quærendum est num sci-licet male jam morales et pravas. Quis vero quæpraprio ingenio novit, ab alia discere queat? Seddicetis, recipict corrumpendos bonos et banestorum

s et pravos calumninri etiam bene utentes philosophia. Ne-: que enim siqui e civibus sycophantæ sunt et malefici, uta meus Accusator , idcirco par est tales haberi omnes . sedv. separatim de unaquaque judicandum est. Hujus rei gratina et arationcs vobis prælegi, et discxpulos mecs recensui»a declarare voleus quantum inter nos distemus (quantum egoa et dîscipuli mei ab incontinentibusletpravis sophislis disnmus).v Nihil enim idem nabis deprehendetis illas aut curare ant dicerev aut exercera autsponderedmma ne discipulos quidemejusdemy rei gratia apudæutrasque (Imam (Matin scribendum in gravap tutu 709v 0.11va aux www-u; sxxrzçozç) convenire , seda apud illas jactantiæ, apud lias institutionis causa. Præterear videbitis illas jure odio haberi in cunctis græcis urbibus.a ut molestas nimirum et quos decipiant quærentes. Ad sin-» ceriores autem ex omnibus lacis discipuli navigant. Quarev Iibenter audirem a Lysimaclio quid de iis sentiat, qui ar Sicilia et Ponta etc. ut in Ambrosiano’. ’

(1j, Levi facta [mutatiane vetborum angons-w in omne-ion,et àuvauvro in Summum incidissimus sensus emergit. Si nihilmutare volis, dicas: s Nain voluptatum quidem quæ ex au-» ditione illis acciderent,participes esse non passent a quadest abscurius et alia recidit.

o( 94 )a

studiorum cupidas.Verum ne unus quidem horumcum iis qui pravum aliquid dicunt aut faciuntcanfabulari patietur. Illud quoque Iibenter resci-rem ab adversariis meis, quid de ils sentiant quie Sicilia et Ponta aliisquc ex lacis ad nos huenavigant ut instituantur. Num cos putant, quiacareant ibi pravis hominibus , hue iter suscipere?At ubique magnam copiam quivis inveniat homi-num , qui secum improbe agere et peccare paratisint. At, dicetis , ut malefiei et sycophantæ fiant,multa impendunt. Sed primum quidem qui hacsunt mente , multo libentius aliena accipient,quam quicquam de sua aliis dabunt. Deinde qui-nam improbitatis acquirendæ causa pecuniam in-sumant, quum liceat ipsis sine ulla impensa essetalibus , statim ac voluerint? Neque enim discerehæc , sed tantum agsredi oportet. Jam vero pa-tet eos et hue navigare, et stipendia pendere,cunctaque hæc ideo facere, quad et se melioresevasuras, et cos, qui hic dacent , multo esse cor-datiores, quam suas indigcnas, putant. Quibusrebus par esset cives universos gloriari , plurimi-que eas facere, qui hanc opinianem Civitati crea-runt. Sed sunt quidam ita vecardes, ut quum vi-deant tum advenas qui bue appulerunt, tum in-stitutionis præsides nihil pravi malientes , sed inCivitate alienissimas a negotiis et quietissimas,sibi vera ipsis vacantes ac societates inter se ce-lebrantes, præterea parce et modeste quotidia-nam vitam degentes, et orationum studiosos.non earum quæ pro privatis negotiis dicuntur,

o( 95 )o

neque quibus aliqui molestia alliciuntur , sedquæ cunctis hominibus probantur; tamen au-deant iis obtrectare , ac dicere , eos hanc cale-re disciplinam , ut in causis præter jus superioresevadant. Parra quinam ex iis qui ad injustitiamet improbitatcm sese exercent, continentius reli-quis vivere vellent? Quosnam vero viderunt ii,qui hæc blaterant, improbitatem diiferre atqnein futurum reservare , et non patins præsentcmpropensionem recta sequi?

Sed vel his omissis , siquidem dicendi vis facitalienis insidiari, omnes disertos aporteret turbu-lentos esse ac syc0phantas. Nunc autem et intersuperstites cives et inter nuper defunctas depre-hendetis, qui plurimum eloquentiæ studium præ-setulerint, optimas earum esse qui suggestumconscendunt. Præterea antiquos rhetores qui ma-gnum nomen sunt consecuti, plurimorum bono-rum Urbi extitisse auctores, initia ducto a Sala-ne. Hic enim dux populi constitutus eas logestulit , ita res ordinavit Urbemque composuit, utnunc quoque administratia ab eo constituta pra-betur. Deinde Clisthenes a Tyrannis ex Urbe eje-ctus , quum eloquentia persuasisset Amphictyoni-bus (1), ut ex pecunia Numinis (z) sibi fœnera-

(l) Amphictyones, communs Gracia Concilium, ut inquitCicero de Invent. Lib. Il. cap. :3.

(a) Nempe Apoltinis Delphici cujus templum Clisthenesmercede conduxit ædificanduin. Vide Herodat. Terpsich. 6a.

o( 96 )o

rent , et populum reduxit (1) , et Tyrannas expu-lit, et illam libertatem constituit, quæ maxima-rum Græcis honorum causa extitit. Post huneThemistacles dux in persico bella creatus, quumauctor fuisset Majoribus nostris Urbem relinquen-di (quad quisnam persuadere valuisset, nisi clo-quentissimus esset?) eo res earum duxit , ut,quum ad paucos dies eversi fuissent, ad multumtempus domini Græcarum constituti sint (a). Adextremum Pericles (3) quum bonus esset populiductor et rhetor aptimus, ita Urbem delubris ,donariis et cœteris omnibus exornavit, ut etiamnunc qui in cam adveniunt, putent dignam eam pesse quæ non Græcis solum , sed toti orbi impe-ret. Ad hæc in arcem non minus deccm millibustalentorum invexit. Atqui ex his viris qui tantapatrarunt, nulli elaquentiam neglcxerunt, sedtanto impensius cæteris ei studuerunt, ut Salonquidem unus e septem Sophistis appellatus sit,atque hoc habuerit cognamentum, quad nunccantemnitur, atque in judicium apud vos voca-tur. Pericles autem duorum fuerit auditor , Ana-xagore: Clazomenii (4) , et Damonis qui eo tem-

(l) Idem de Clisthene narrat Isocrates in Areopagitica Tous.Il. pag. 106. De Bigis Tom. "l. png. 15:.

(a) Idem dicitur in Arçhidama Tom. Il. pag. 4o.(3) Endeln pene de Pericle habes in Oran de Puce Tom. Il.

pag. :54.(4) De Anaxagore Clazomeuîo confirmat Cicera Je 0m. Il].

cap. 34.

o( 97 )o

pare sapientissimus civium videbatur. Undenaniigitur manifestius ostendetur ,- non vim claquen-tiæ maleficas hamines reddere , sed ces potius ,qui eadem ingenia sunt ac meus Accusator, pra-vis videlicet et sermonibus et factis uti ?

Possum autem etloca indicare , ubi cupientibuslicet videre turbulentes, et earum criminum reesquæipsi in sophistas conjiciunt. In tabulis enim,quæ ab Archontibus (1) praponuntur , necesse est ,in Thesmothetarum (a) quidem utrosque inveniriet qui civitatem lædunt et sycophantas. In tabulisautem XI. virarum et publice facinoreses et ha-rum duces. Denique in tabulis XL. virarum cesqui in privatis negotiis injurii sunt et qui injustaslites intendunt: quibus plerisque in tabulis ethune et hujus sodales scriptes invenietis. Me au-tem) et qui meum vitæ genus sequuntur in nulle

(i) Supremus Magistratus Athenis fuerunt Archontes. No-vem hi ernnt, primus Epenymus, alter Rex, tertius Pale.marchus, reliqui sax Thesmothetæ dicebantur. Cuncti variaofficii gradu judiciis præerant. XI. viri erant Judices . quorumsinguli e singulis tribubus, quæ decem fuerunt Athenis, eli-gebantur , ipsisque scriba adnumerabatur. XL. viri, qui pri-mum XXX. tantum fuerunt ( quare et Codex Laurent. Iretinethic nescie que pacte antiquiorem appellatianem Tçmxovm)pagatim Atticam obeuntes de minaribus quibusdam litibus etcriminibus judicabant. Vide Poilue. lita-VIH. cap. 9. et rerumgræcarum Scriptares passim.

(z) Vide contra Lochitem Tom. HI. pag. au ubivdiciturlicere deferre ad Thesmothetas de contumelia 7159i 95950:,tanquam de crimine publico.

7

o( 98 )o

horum alborum , sed ita res quemque suas cu-rantem, ut nihil contentionibus egeamus quæapud vos agitantur. Jam vero ces qui neque. inhis litigiis versantur , neque incontinenter vivunt,neque omnino in ulla turpitudine sunt , quid nipotins laudari quam judicium subire par est? Pa-tet enim nos doccre discipulos eadem quæ facimus.

Sed adhuc manifestius ex iis quæ dicam cogno-scetis , quam longe a corrumpendo adolescentesabsimns. Siquid enim hujusmedi faceremus, nonprofecto Lysimachus, nec quivis alius sycophanteme horum causa vexaret, sed parentes cerneretisac cognatos auditorium meerum indignantes, ac-cusantes pœnasque quærentes de me sumere. Nuncautem ipsi et liberos sues nabis cemmendant, etstipendia pendunt, et gaudent cum ces videntdiam apud me consumere. At vero syc0phantæaccusant et negotium mihi facessunt, quibus qui-nam libentius multos civium viderent corrumpi ,et pravos ellici? Sciunt enim se in his daminari,a bonis autem lianestis et cordatis viris perdi, si.quanda deprehendantur. Quare isti prudenterfariunt , cum lias abolere disciplinas nituntur, inquibus quos meliores affectes viderint , inimicio.res putant futures suis vitiis et sycophantiis. Vosautem decet contraria his facere, atque ca putarepulcherrima studia , quibus bos potissimum adver-sari videtis. Sed iterum absurda passus sum. Di-cam enim, licet nonnulli melvalde incanstantemappellaturi sint. Paulo quippe ante ajebam multosbonos et honestos Viros falsis de philosephia im-

et 99 i0

butas apinionibus in cam esse exasperates. Nuncautem ita evidentes atque omnibus perspectassermones meos arbitratus sum, ut nemo mihivideatur vim illius ignarare , vel in me quasi di-scipulorum cerruptorem sententiam ferre , velhujusmedi aliquid pati, de que paulla ante cumillis expastulabam; Sed si vere dicendum est,atque id quad menti meæ accurrit, ego existimoces , qui mihi adversantur , omnino et sapientiæet cloquentiæ cupides esse. Sed ipsas quidem hasartes negligere, alios per socordiam, alios quiasuis ingeniis dillidant, alios aliis de causis, quæinnumeræ esse possunt (i). Illis autem qui velle-meuler ea colunt atque adipisci student, quorumipsi desideria tenentur, subirasci , invidere , ani-mis concitatis in ces esse, et similia amantiumpati (a). Nam quæ criminatio hac conventior in cesconferri potest, a quibus beati quidem prædican-vtur ac laudantur ii qui recta uti sermone possunt,increpantur autem adolescentes , qui hoc honorepotiri student? Ac nemo quidem est qui a Diisnon peteret se in primis esse elequentem. Sinminus se , certe liberos ac familiares suas. E05autem qui labore et litterarum studio hac effice-re nituntur quad ipsi a Diis consequi vellent,nihil opportunum facere ajunt. Sed interdum qui-

(i) Val refer ad personas verba vromn’MS’eT; Sais-i1 et die:

nique horum maxima turbo est.(a) Idem dicit [sacrales in Panegyric. Tom. l. p. igo.

o( me )o

dem ut deceptes et illusos simulant irridere ces;quum iidem autem adolescentes facultatem dicendinapti fuerint, aliter de iis laquantur, tanquamipsi videlicet injuste in causis prævalere possint.Et consultores utique quum aliquod periculum Ur-bem corripuerit, bos adliibent , qui optime dere gerenda dicere valent, faciuntque id quad istisuaserint; ces porro qui dent operam ut bos uti-les talibus temporibus Urbi cxhibeant, putant essevituperandas. Et Thebanis (1) quidem cœterisquehostibus inscitiam exprobrant, ces autem qui to-tis viribus nituntur morbum hune vitare, male-.dictis incessant. Atque hac non perturbationistantum argumentum est, verum etiam contemptùsDeorum. Nam Suadam unam ex Deabus (2) esseexistimant, videntque Urbem singulis armis huic,

(l) Hine vides Isocratem Orationem hanc scripsisse quum.Atliouiensibus bellum esset adversus Thcbunos. Revera Atha-nicnscs soeietatcm iniierunt cum Phocensibus contra Theba-nos bella sacra, Olympiadis CVl. nunc 3. Vide DiadoruinSiculum ad hune anuum. Perro Orationem hune esse scriptamanno a. au: 4. ejusdem Olylnpiadis ostendimus p. sa. in nota.

(a, Suadnm (11094») inter Deas eumerat Hesiodus Oper.et Dies v. 7;. Immo hanc magnum Deam Atheniensium co-mitem dicit Themistacles apud Herodot. in Uran. in ApudAristopli. invecalur ut Domina in Lysistr. v. au! ubi vide et:Scholiastem: et apud Eurip. in Hecub. v. 816 dicitur Regina.Suadæ telupluus eratÆgialeæ. ut vides apud Pausannlib Il.cap. 7 De hac Cicero in Brute cap. 1s. Quum [1513N une,"Græuz and"; factor est orator, hanc Sundam appellnvi! Enniua»quum 0mm in Ptriclis labris scripsiz Eupolis "milouins. .

b( 101 )o

sacrum Facere. Illos autem, qui egos faCultatisquam Dea habet, fieri participes volunt, tan-quam pravæ aiicujus rei studiosos corrumpi dicti-tant. Omnium autem gravissimum est, quod ani-mam quidem nobiliorem corpore sine dubio ju-dicant, et tamen ita sentientcs amplecluntur po-tius gymnasticæ quam philosoPhiæ studiosos. Jamyero quid ni stultum sit cos, qui viliora curant,magis laudare, quam qui nobiliora? Et quidemàcientibus cunctis, 0b bonum corporis habitumnullum unquam ciarum facinus ab hac Urbe essepatratum; unius autem viri prudenlia beatissimamet maximam græcarum urbium eHectam esse.

Ac multo plures congerere posset horum ho-minum repugnantias is qui junior me esset, acpræsentis temporis rationem non haberet. Sed

- sin minus hæc, cette adhuc unurn de iisdem dicen-dum est. Âge enim , siqui multis divitiis accepîisa Majoribus suis, Urbi non essent utiles , civesvexarent, pueros ac fœminas dehonestarent, numquis divitias maiorum horum causam esse argue-ret, non autem ipsos qui peccant puniendos pu»taret? Quid? Siqui certare armis eruditi , contrahostes quidem scientia non uterentur, seditione

’autem [acta multos cives interimerent; vel pugi-latum et pancratium quam optime edocti, agonesquidgm rieingerent, obvies autem pulsarenf; quisnon” horum magistros iaudaret, male autem iisquæ didicerunt utentes occideret? Oportet igituret orge: eloquentiam eadem mente esse qua ergacætera , nec de similibus contraria judicare, ne-

z

i o( x02 )oque se præbere in cam disciplinam inFensos, aqua (1) præ omnibus, quæ in natura humanasunt, bona plurima dimànarunt. Namque aliisquæ habemus, uti jam ante dicebam, nihil abelluis diffcrimus: immo multis celeritate, robo-re , aiiisque facultatibus inferiores sumus. Inditaautem nobis persuadendi invicem vi declarandi-que inter nos ipsas quidquid velimus, non modoa farina vila discessimus, sed et congregati urbescondidimus, loges lulimus, arias invenimus, cun-ctaque penc quæ pcr nos cxcogitata sunt, sermonobis comparavit. Hic enim justi et injusti , ho-nesti et turpis jura sancivit, quibus baud consti-tutis , fieri non posset ut simul habitaremus. Hocet males arguimus et bonos laudamus; hoc et

(1)Tota hæc eloquenliæinudnlio ab hoc loco usqne ad p.103.v. imanat etiam in Nicoclc Tom.I.pp. log et 106. Porto loculnhune rgrcgic imitntus est Cicero de Oral. I. cap. 8-9. Et quam se-dulo ex [soumis lectione proficeret Cicero vides etiam ad Atticumlib. 2. opiat. 1.. ubi de Græco Commenter-i0 proprii Consu-latus a se confecto dicit: Mam- liber fatum Isocratr’: Mvçûs’mm «

clique omne: (jus discipulorum croula: comumpsil. De Cicero-ne Isocrntem huitante vide etiam Justi Lipsii Var. Lect.lib. I.cap. 12. lib. HI. cap. 24-

thn etiam ex hoc loco Orationis oriri orgumentum con-firmons, Orationem quæ inscribitur Nil-ode: revera esse Iso-cratis nostri , contra nonnullorum et nominutim Henrici 31e.plinni suspicions qui in son Diatriba Il. Isocraten cam huictribuere duhimt: quo in dubio versatnr etiam Augerus Præf.p. 1V. Et quidem Augero Nicocles non videtur laocrateus quiastylo a cæten’l [somalis Operibus differnt. Sed nunc ecce tibisatis lm Nicoclis pnrticula in Open honnis.

’o( 103 )o

insipientes erudimus et sapientes exploramus .Namdicere ut Oportet, recta sentiendi maximum in-dicium putamus, sermoque verax, æquus, justus,animæ bonæ et sinceræ imago est. Hoc et decontroversis disputamus et incognita quærimus.Nam quibus argumentis persuademus aliis dicen-do, iisdem deliberantes utimur. Et eloquentesquidem vocamus qui ad populum dicere possunt:prudentes autem putamus qui apud se ipsas opti-me de rebus gerendis disputant. Quod si summa-tim de hac facultate dicendum est, nihil pruden-ter factum reperiemus sine sermone , sed et ope-rum et consiliorum omnium ducem fuisse hune,ac eo maxime usos qui cordatissimi fuerunt. Qua-rum rerum nullam rationem habens Lysimachusces accusare ausus est, qui huic disciplinæ stu-dent, quæ tot tantorumque honorum causa est.

Quid autem hune miremur, quum quidam etiamex iis qui in contentiosis orationibus exercentur,similiter eloquentiam vituperent communem etutilem, ut stultissimi homines soient: non quiaejus vim ignorant, quadque celerius hæc sucs as-seclas juvabit, sed quia sperant, hac in crimenconjecta,se suam artem honoratiorem esse effectu-ros. Contra quos possemus multo fortasse acerbiusdisserere quam contra nos illi. Neutrum tamen,ut arbitror,faciendum est , neque scilicet ii imi-tandi qui invidia tabescunt, neque ii reprehen-dendi qui nihil quidem auditoribus suis nocent,sed minus quam cæteri valent ad benefaciendum.Pauea nihilominus de iis dicam , maxime quod

o( 104 )o

idem ii in nos fccerunt: tum ut vos (I) clariuscognita eorum facultate , sic de utriusque nostrumsentiatis ut æquum est. Ad hæc, ut ostendamnos qui in civilibus (z) orationibus versamur,quas illi odia excitare dictitant, multo ipsis essemitiores. Ipsi enim semper de nobis incptum ali-quid garriunt; ego vero nihil ejusmodi dicam,sed vcra de iis narrabo (3x Existimo enim eosqui in contentiosis disputationibus dominantur,tum eos qui astrologiæ et geomctriæ et hujusmodidisriplinis operam dant, non nocerc , immoprodesse auditoribus, minus quidem quam ipsispondent, plus autem quam aliis videntur. Plurimienim hominum existimant nugas et tricas esselias disciplinas. Nulla enim pars earum sive adrem privatam sive ad publicam confort, vel me-moriæ ad ullum temporis spatium insidet discon-tium, eo quod eæ neque vitam comitentur, ne-

(1) Pro vip-53’; sequor Laurentinnam lectionem 135457;-

(a) HoÀmxw MW arationcs civiles, qua.- nempe de rebus aguntad reip. administrationem, vel ad mures pertinentibus. PorroPlutnrchus ( seu Pseudo-Plutnrcluis. ut jam indicnvi p. s7 notey.) manet in Isocr. Vit. Tom. Il. p. 837. primum Isocratemcontentions arationcs a civilibps , quibus, operam dabat , use-gregaâse, galopin; mon; nu; sein-mou; Mayen; vrwv roÀITlxwv,755i ou; ÉowrouàlawsR Idem ait Dionysius Halic. in Judicio deIsocr. Jam Ëçmmav dicendi genus deûnit Plate Suphist. p.159.

C. esse illud, quad art: compasilum . de justo et injuria daguealiis rebats generali") disctptat.

(3) Etium in Helenæ Laudnt. sub initio invehitur Recrute:in contentions et nrgutos sophistes.

o( 105 )ô

que rebus gerendis opitulentur, sed omnino extranumerum rerum necessariarum sint. Ego autemneque sic neque longe aliter de istis judico:sedet qui putant nihil prodesse hanc institutionemrebus gerendis , ii recte mihi judicare videntur;et qui eam laudant, vera dicere. Propterea veronon consentientem sibi sermonem dixi, quad nehæ disciplina: quidem simiiem naturam prorsushabcnt cæterarum quibus erudimur. Cæteras enimtum nobis prodesse comparatum est, quum earumperitiam acquisiverimus. Ex his autem studiosis-simi quidem earum nihil utilitatis percipient: (nisiforte quis decreverit bine victum lucrari) (1) sedtamen juvencs discentes juvantur. Nam quum hiin superfluitate et severitate astrologiæ et geome-tria: versati fuerint, atque abstrusioribus rebuscoacti mentem adverterc; præterca assueti dicereet sese exerccre circa dicta et demonstrata etmentem baud vagantcm habere ; his .inquamexerciti et exaculi , facilius celeriusque gravionset nobiliores disciplinas suscipere rac discere po-terunt (2). Philosophiam igitur non pute passeappellari cam, quæ nihil in præsenti sive ad di-cendum sive ad agendum prosit. Exercitationemautem quamdam animi et præparationem philo-

(x) Adde ,Ënv ex Laurenliano Codice.(a) Pro Saunier: die Quum-ou ex Laurentiano. Jam hue feu

pertinct locus Ciceronis pro Arch. cap. I. Ettnim omne; ar-a; que mi humanilatem pertinent, habent quoddam communerinculum , et quasi cognation: quadam inter sa continuum

e( les )o

sophiæ voco disciplinam hanc, robustiorem qui.-dem eâ qua pueri utuntur in scholis, sed maxi-nma ex parte similem. Nom qui grammaticæ, mu-sicæ et reliquæ puerili institutioni dant 0peram,ad melius quidem dicendum vol deliberandumnihildum incrementi capiunt, ipsi tamen ad ma-jores gravioresque doctrinas evadunt expeditiores.Insumendi igitur in disciplinam hanc aliquodtempus auctor sum adolescentibus, non tamensinendi ut sua ingenia in his exarescant, aut infabulas veterum sophistarum delabantur, quorumalii infinitum numerum dixerunt rerum existen-tium , Empedocles (x) autem quatuor pugnamque

(I) Empedoclis Iententinm de quatuor rebus existentibusvide etiam in Fragmentis ejusdem Empedoclis et Parmenidis,quæ nuper ope Codicis Taurinensis in pristinam sinceritateiningenioàe vindicnvit eruditissimus Juvenis Amedeus Peyronusin Taurin. Acad. LL. Orient. Professor. Item apud Cicero-nem Acad. 1V: cap. 37. Placitum suum Ion in Opere in-ucripto TçIOtVN-oç cxplicuit, cujus vide particulam apud Har-pocrationem. Ioncm forte innuit Plate Sophist, p. 17°. ubioit quemdam philosophum tres statuere res cxistentes. Deloue denique multa habcs in Harpocratione et in notis adSuidam. Alcmeonis opinionem narrant etiam Aristot. Me-teph. lib. l. cap. g. Diog. Lacrt. lib. VIH. s. 83. BruckerusHistor. Critic. Philosoph. Tom. I. Part. Il. p. un. Parmeniodis ipso verba vide in Fragmentis a Cl. l’cyrono restitutis:mm idem de eo et de Melisso confirmant Aristot. loco supradicto , Cicero loco item dicta. Denique de eadem Mclisso etde Gorgia eadem scribit ipse lsocrates in Helenæ Laudat. subinitie. De bis perle omnibus philosophorum placitis simillimodicit Plate Sophist. p. r70 quem conferre pretium opem: erit.

o( 107 )o

et fœdus inter cas, Ion non plurestribus, Ale;meon duas, Parmenides et Melissus unam, Gor-gias omnino nullam. Existimo enim hujusmodiopinionum nugas similes præstigiis quæ nulliususus sunt,sed quæ circumstantium stultorum co-rona cinguntur (x): oportere autem ab iis quialiquid [rugi præstare volunt, et sermones vanoset res quæ nihil ad vitam conferunt tolli ex om-nibus disciplinis.

Ac de his mihi sulficit hactenus et dixisse etconsuluisse. Ad sophiam vero et philosophiamquod attinet, iis qui diverses ab hac causas di-cunt, loqui opportunum non erit de nominibus-istis. De his enim loqui , est alienum ab omnibuslitigiis. Me autem quoniam et harum causa iu-dicium subco, et cam, quæ a quibusdam in jusvocatur , philosophiam pmfiteor, definire decet (2),quænam jure talis reputetur, atque apud vos ape-rire quid prorsus de iis sentiam. Quia enim na-turæ humanæ non licet eam scientiam acquirere,qua videremus quid deinceps faciendum ont di-cendum sit; sophos quidem judico qui sententia

(1) Notavit Cl. Mustoxidus Præf. gr. p. 1X. hunclocum lau-dari ab Harpocrutione ex Oratione Isocratis de Permutation:sub vocabulo Wîçiïrtraï- Adde jam et Suidam codeur modecitantem sub eadem vocabulo , nisi forte ex HarpocrationeSuidas loco?) exscripsit. 1

(zLPro aux sim; aussi 799771143 pulto authendum rivant Gym)morum. Tum participium xzÀovMïvnv videtur explicnndumquæ in jus vocatur, potiusquam quæ dicilur. Quod si qui.non prolan, sua utntur opinion. me non invite.

o( 108 )o

plerumque possunt Optimum assequi, philosoo.phos autem qui in iis se exercent, ex quibus ce-lerrime hanc scientiam acquirent. Quo: autemstudia hanc contineant vim, habco sane diceresed piget efferre. Sunt enim mira et inexpectataatque a cœtcrorum opinione ita remota , ut ve-rear , ne eorum initio auditu , tumultu et clamo-re totum judicium personetis. Sed licet ita simaffectus , aggrediar tamen (le iis dicere. Puderetvero si quibusdam vidercr, propter senectutemet longam vitam exactam timidus, descrere verita-tem. Obsecro autem vos ne præjudicio quodamputetis me ita insanum, ut livet in judicio peri-çliter, aggressurus essem ad proferendos sermo-nes sententiis vestris contraries, nisi et prædirtisconsentaneos putarcm , et possem vere a1: aperteeos comprobare. Sentio igitur hujusmodi artem ,quæ improbos adjuvct ad Virtutem justitiamqueacquirendam, neque antea fuisse, neque nuncadhuc existere (x): cosque qui talcs sponsionesfaciunt, ad incitas redaclum iri , atque a mugiscessaturos priusquam hujusmodi disciplinam in-veniant. Veruntamen eos arbitror semetipsos me-liores reddere pesse, si ad bene dicendum im-pensa incumbant (2), curentque se fieri idoneos

(r) Similem prorsus locum vide in Oiutione contra Soplii-stu sub fine. Et quoninm en Oratio mutila est. routasse com-plebitur, si addamus ci mulla ex his quæ hic sequuntur.v (a) Nec dissentit CÎCero de Oral. lll. cap. vs. Nom «du: qui-dem illa doctrinn eadem videtur r! rectefioiena’i et bene dicen-di magistra; neque disjuncti doctorat . sed iidtm "ont visum],

præcepta": . arqua dicendi. I l il

o( 109 )oad persuadendum audientibus, et si præterea’ stu-

deant præstare inter cæteros homines, non itaquidem ut stulti id intelligunt, sed ut reverapræcellentes evadant. Quod hæc ita se habeant,statim, puto , patebit. Ac primum quidem quidicere aut scribere aggreditur sermones laude ethonore dignos, fieri non potest ut sumat materiaminjustam aut tenuem aut de privatis negotiis, sedmagnam pulchram humano generi utilem atquead remp. pertinentem capiet. Nisi enim taleraexcogitet, nihil opportunum confieiet. Deinde re-rum , quæ ad argumentum faciunt , splendidissi-mas et convenientissimas eliget. Jam vero qui restales assuevit contueri et perpendere, is non tan-tum ad’eum qui prae manibus est sermonem,sedvad alias etiam tractationes eamdem vim retinebit.Quare simul et dicere et sentire recte contingetiis v qui philosophice et studiose ad eloquentiamincumbent k1). Nam neque qui aliquibus suaderealiquid vult, negliget ipse virtutem, sed longeplus his ei studebit, ut æquissimam apud bonoscives existimationem obtineat. Quis enim nescit etsermones videri veriores proborum quam earumqui. male audiunt , et argumenta plus posse quæex vita consurgunt quam quæ verbislsuppeditan-

(l) Cicero de Oral. lll cap. i6 ipsum Socratem castigat,qui sapicnfer sentiemii et omnia dicendi scientiam. r: cnhœren-tu . disputationibus sui: Jeparavit . . . Hine alinüiuln illud ex-titisse quasi lingue nique ourdi: , absurdurn sans et inutile, etreprehendmdum . ut alii ne: sapera , alii dicere donnent.

x

o( ne )otut? ita ut quanto quis vehementius cptat persua-dere auditoribus , tanto magis conari debeat bo-nus esse et honestus ac bene apud cives audire.Ac nemo vestrum putet, alios quidem omnescognoscere , quanti momenti sit ad persuadendum,placere judicibus, philosoplios autem solos igno-rare benevolentize vim. Nam multo cæteris accu-ratius tum hoc sciunt, tum etiam probabilia etconjecturas et universum argumentorum genuscam solum partem juvare , ad quam unumquod-que eorum dictum ait : famam vero boni et ho-nesti viri non tantam reddere probabilior’em seramonem, sed honorabiliores etiam actiones ejusqui hac opinione Baudet. Qua de re cordatis vi-ris laborandum est magie. quam de reliquis 0m-nibus.

Quod igitur attinet ad studium præstandi cæte-ris, quod omnium probatu difficillimum (1) a medictum est, si quis existimat alienorum fraudatores,deceptores, ont quovis alio inodo maleficos præ-stare cœteris , non recte sentit. Nulli enim hominesin tata vita aut deteriore quam hi conditionesurit, aut pluribus in angustiis versantur, autprobrosius vivunt , eut omnino infeliciores sunt.

(I) Vel quad omnium odiosissimum a me dictum est. Jam idluperius p. :09. v: i. et seqq. dictum vides. Hic autem con’tendit Isocrates rnv anovsîi’xv nempe :tudium prærtundi cœu-

ri: sive ipsam præstantiam inter acteras, non vituperationosed leude dignnm esse, in tamen ut stricte definiat quid siveto [armure cauris.

o( 111 )o

Oportet autem existimare et nunc præstare cæ-teris et præstituros in posterum, apud Deosquidem cos qui sunt pieutissimi et in corumcultu diligentissimi : apud homines vero qui incos quibuscum versantur sunt benevolentissimi,et qui prorsus egregii videntur. Atque hæc et itarevera se habent, et sic de iis loqui præstat.Nunc enim adeo inVersa surit multa et confusain Urbe , ut ne nominibus quidem idoneis utan-tur nonnulli, sed ea a nobilissimis facinoribnsad vilissima stadia transferant. Nam scurras quisubsannære et mimice agere valent, egregios 3p-pellant: quum contra opus esset eos qui virtuteexcellunt hanc obtinere appellationem. Et e05qui vitiis atque improbitatibus dediti parva qui-dem assequuntur, màlam autem famam acquirunt,præstandi cæteris studiosos putant, non vero ita sen-tiunt Kde sanctissimis etjustissimis viris qui bonitate.nedum improbitate cæteris præstant. Et cos quinecessaria negligunt, veterum autem sophistarumpræstigiis delectantur , philosophari ajunt, contem-nuntque illos qui ea didicerunt atque exercuerunt,quibus et suam privatam damum et remp. admi-nistrarent. Quarum rerum scilicet gratia et labo-randum et philosophandum et omnia agendumest. A quibus vos multo abhinc tempore adole-scentes avertitis, dum institutionem hanc calum-nianlibus auras præbetis. Jamque elïecistis ut ho-rum modestissimi in compotationibus èt conven-ticulis et desidia et iusibus ætalem ducant, quianeglexistis scilicet curare qua ratione meliores

o( 112 )o

evaderent. Jam ii qui pejore natura sunt., in iisincontinentiis totos dies agunl, in quibus anteane servus quidem paullo modestior versari aususesèetuAc earum alii ad Enneacrunum (I) vinumrefrigerant, aiii in cauponis potant, alii in ten-toriorum oificinis (2) mulsum parant, multi intibicinarum iudis tempus terunt. Atque ilios qui-dem qui juvenes ad hæc impellunt,nem0 eorumqui curam hujus ætatis se gerere dicunt, ad vosdetulit. Nobis autem et maium infertur, quibuspar esset gratiam habcri , si nulio alio nemine,carte quia auditores nostros ab hujusmodi vitæsenora deterremus. Ita porro iniquum est in om-nes sycophantarum genus, ut cos quidem quiviginti atquc etiam triginta minis rnerelrices re-dimunt, quæ aiiam quoque damum simul profli-saturas sunt, adeo non objurgent , ut et gratu-lentur eorum incontinentiis. E05 vero qui quam-tulumcumque pecunia: in propriam institutionem

(l) EnncaCrunu: celeberrimus fans Athenis . qui prius Cal-Iiroa dictus fait. Dû eo vide. si lubet . Thucydidem lib. Il.

94. l9(2) Confer cum loco simili Areopagiticæ Tom. Il. p. :26.

Ibi tamen Editiones , qui: vidi . Veueta anni 134: . Haganoen-si: 1533 . Wolfiana pei- Crispinum, Londinensis Battie, Pa-risienais Augeri. Halensis Langii, Parisieusis Coray habentiv ni; amodiai; in lustri: vel in alealorïis. Sed Codex Ambro-sinnus babel ibidem 5V 1’07; 01070550143904; quad meiîus respondet

præsenti loco ËV 107: GKHVOÂMŒE’WIÇ- Quamobrem suspicor ve-

rum lectionem Areopngiticæ corruptam esse in nounullis Co-dicibus et in Ediüonibua ex une conjectura.

i Ïo(i 113 )oimpendunt , corrumpi dicant. Verum quinam ini-quius hac accusatione petantur, quam hi qui intali ætatis flore spreverunt eus voluptates , quasæqualium plurimi appetunt? Quum autem in e0-rum potestate esset desidere sine ullis impensis,laborare maluerunt cum dispendio. Jamque vixe pueris egressi ea sciebant quæ multi e seniori-bus ignorant. Oportere nimirum eum qui beneac decenter moderari ælatem ac vitæ pulchruminitium facere velit, sibi primum quam aliis cu-ram impendere, neque præmature quærere utaliis præsit , antequam suæ ipsius mentis recto-rem sil: passas, neque tam gaudere et exul tarereliquis bonis, quam iis quæ in anime per insti-tutionem gignuntur. Jam qui hac sunt mente,quid ni laudentur ac optimi et continentissimiinter coætaneos habeantur, nedum vituperentur?Miror autem, siqui eos qui natura sunt eloquen-tes, beatos prædicant tanquam bonum quid pul-chrumque sortîtes; illos autem qui tales fieri vo-lant, conviciis lacessunt quasi iniquæ et vitiosæinstitutionis studiosos. Jamvero quænam res na-turâ suâ bona , si studio ea comparetur, turpisaut mala fiat? nihil ejusmodi reperiemus. Immoaliis in rebus cos qui industria sua bonum ali-quod consequi potuerunt , luculentius laudamus ,quam cos qui id a Majoribus receperunt. Necinjuria. Expedit enim cum in cæteris rebus, tummaxime in eloquentia, non fortunam sed curamcelebrari. Qui enim a natura et fortuna sunteloquentes, non optimum sibi proponunt, sed ut

8

o( 114 )o

sunt comparati, ita uti oratione soient. Qui au.tem philosoPhia et studio vim hanc consecutisunt , nihil non meditate dicentes , minus circares ipsas peccant. Quare omnibus cupiendum estmultos esse ex instilutione eloquentes, maximeautem vobis. Vos enim præslatis atque excellitisinter alios non bellicis studiis, nec quia Optimeremp. administratis , aut quia accuratissime legesobservatis, quos vobis Majorcs reliquerunt , sediis rebus quibus natura hominum belluis, genus-

I que Græcorum barbaris præstant , quia nimirumad sapientiam et eloquentiam melius cæteris eru-dimini. Quare omnium iniquissimum foret, sices qui volunt inter coætaneos excellere iis ipsisrebus , quibus vos inter cunctos , corrumpi pro-nunciarelis: eosque qui ea disciplina utuntur,cujus vos principes estis, calamitate aliqua impli-caretis.

Par quippe est ne hoc quidem latere vos, om-nium qui dicere aut docere possunt, Civitatemnostram jure videri fuisse magistram (I). Patetenim cam et præmia proponere maxima iis quihanc facultatem tenant , et exercitationes plurimasau mire varias exhibere iis qui ad causas orandasanimum applicuerint atque in his disciplinis (a)sese exercera velim. Przetcrea experientiam , quæmaxime facit eloquentes, bine cunctos desumere

(r) Idem ait incuites in Panegyric. Tom. I. p. a9; l(a; Codex et editio tubent tannin: nazi 71:52 roc; rainura,

cui addendum accusai-in simplifie; vel aliquid similc.

o(’ 115 )e

Tum et linguæ communem usum et moderatio-nem, et reliquum leporem ac philologiam nonparum conferre putant ad eloquentiæ institutio-nem. Quare non immerito existimant, cunctoseloquentes hujus Urbis esse discipulos.Cavete igiturne omnino sit ridiculum de hac fama absurdumquid dicere , qua vos magis apud Græcos quamego apud vos utor. Nullum enim crimen nisi ve-strum ipsorum aperte damnaretis. Idemque face-retis ac si Lacedæmonii eos qui bellica exercentpunire vellent , aut Thessali de equestris artis stu-diosis pœnas capiendas censerent. Quapropter ca-vendum vobis est , nequid ejusmodi contra vos-met peccetis, neque credibiliores reddatis sermo-nes eorum qui Urbem vituperant, quam earumqui laudant.

Existirno autem vos non ignorare, alios quidemGræcorum vobis esse infensos, alios veto quammaxime vobis esse amicos , spemque salutis innobis colldcare. Dicunt autem hi postremi, hancsolam esse urbem , reliquas vero pages : jurequehanc totius Græciæ urbem appellari (1) et proptermagnitudinem et propter commoditates quæ hincaliis accidunt , maxime veto 0b incolarum mog-rem. Nullos enim esse humaniores aut tractabilio-res, vel quibuscum familiarius toto vitæ temporeversari quis velit. Tanta porro exaggeratione utun-tur, ut ne graventur quidem dicere , se libentius

(i) idem de Athenisi dicitur in Ont. de Bigis Tom. il].Pi H44

:o( 116 )o

a viro Atheniensi puniri , quam ab aliorum bar;barie beneficio alliai velle. Illi contra qui vosoderunt, his laudibus obtrectant: sycophantarumautem acerbitatem et incommoda narrantes uni-versam Urbem tanquam inhospitalem et crude-lem criminantur (1). Est igitur sapientium judicum,cos quidem qui horum sermonumcausa sunt,interimere, utpote qui ingens dedecus Urbi creant :illos autem qui laudum earum quæ de Urbe præ-dicantur partem aliquam conferunt, honoraremagis quam athletas qui in coronariis agonibusvincunt. Multo enim illi pulchriorem et conve-nicntiorem gloriam Urbi acquirunt. Nam quod.attinet ad corporum exercitia , multos æmulato-res habemus, in litteris vero primas cuncti nobisdeferunt. Oportct igitur, siqui paullum res. æsti-mare valent, eos qui excellunt iis rebus ob’quasCivitas bene audit, manifeste honorarc , nedumillis invidere; neque secus ac cœteri Græci soient,de ipsis decernere. Quod nunquam vobis cordi

(l) En tibi in Isocrntis Oratione quod ÆlianusqLib’. XI].cap. sa. napat lsogratem dicere sqlituin, nempe: qui Aângvaci-m «au ivsmÈan-ou un simi "Simv, mi non-roc y; 1-onnacrait 75v nacrai fliv ËAaiÈx âzxqiçew’ évènement 3è, ŒŒÔN’À"

44min, mon. rififi-fra 5?. N319; 701mm qui; ihtxmgioigoiçrocç un;FUXOŒOCVTMÇ, nazi rac; in un ËnMaywyouvrwv imfiovÀx; Allie-

niensium civitatem adperrgrinandum quidem in eajucundinimamun , omnibusquc latins Græciæ civitulibus in sa le privata":ad inhabitandum vero nentiquom fatum este. Innuebal «mumin; arbis habitante; in en sycophanta: , nique earum , qui po.pulum dicendi: regain , insidiatq

o( [I7 )ofait; sed ita ab utilitateevestra aberrastis, ut ca-riores habeatis cos par quos male auditis , quamper quos laudamini , ac magis populares eos ju-dicetis qui in causa sunt ut multi huic Urbi s’intiinfensi , quam cos qui omnes, quibuseum versan-tur , Urbi conciliant. Siquidem igitur sapitis, abbac perturbatione cessabitis, neque, ut nunc,alii quidem inimici, alii negligentes eritis philoso-phiæ: sed existimantes animi cultum pulcherri-mam esse et honestissimam occupationem, barta-bimini adolescentes , qui squicienti patrimoniosuntpræditi ac sibi vacare queunt, ad hoc exercitiumet studium; eosque qui laborem subira volant,seque utiles Urbi comparare , plurïmi facietis (1).Qui vero abjecte vivunt, ac nihil aliud cogi-tant, nisi ut b0nis sibi relictis luxuriose fruan-tur, eos aversabimini, proditoresque Urbis etMajorum gloria: judicabitis. Vix enim, si sic sen-tient erga utrosque coram vos affectas, volentiuniores despecta desidia mentem sibi et philo-sophiæ advertere. In memoriam revocate præ»stantiam magnitudinemque rerum ab hac Civitate,Maioribusque gestarumyet vobiscum ipsi comme-morate ac considerate qualis erat , et quo loconatus, qua ratione institutus is qui ’Tyrannos cie-cit, populum reduxit , et libertatem constituit (2).

l l’(l) Editio et Codex zains-2099:1, sed corrige rama-97.95.

(a) Clisthenis , Miitiadin, Themistaclis . Periclis , actiniumfacinora recensentur.

o( i18 )o

Qualis ille qui bai-haros and Marathonem pugnaIvicit gloriamque ex hac partam Urbi acquisivit.Quis et is esset qui post illum Græcos liberavit. ,Majoresque nostros ad principatum et dominatio-nem quam tenuerunt evexit: quique præterea op-portunitatem Piræi notavit, et mœnia invitis La-ccdæmoniis Urbi circumjecit. Quis vero is qui posthunc argenta et auro Arcem complevit, domos-que privatas magna copia et divitiis instruxit. In-venietis autem, si hos singulos perpendetis, nonex classe corum fuisse qui ignave vivunt aut sy-cophantiose , neque similes majori civium numeroeos qui hæc patrarunt; sed præstantes et primosnon solum nobilitate et fama, verum etiam pru-dentia et eloquio, omnium honorum auctorescxtitisse. Quæ animis reputantes, æquum est, vosquod quidem ad plcbem attinet, hoc curare utin rausis de privatis negotiis jus suum obtineant,atquc in aliorum communium honorum parlemveniant. Eos autem qui natura et disciplina præ-stant quique tales fieri nituntur, complecti ho-norare et colere: quippe qui sciatis, ad pulchraet præclara facinora duces se præberc , Urbem epericulis passe servare, libertatem conservare,in his non vero in sycophantis esse repositum (1).

(I) Codex , in que hæc continetur Oratio , fuit MichelinSophiani, ut et Cl. Mustoxidus jam permit ( Prêt) gr. p.31. ),et. graine. inscriptio testatur Mtxoanou 200mm: nuira» GVTŒÇ05km. Hic autem juvnt revocare verba Petri Victorii( Connu.in tht. Aristot. Florentin apud Junctaa un. p. 7:! ), Ibi nimi-

o( 119 )o

811c asque pars orationis de Permutations nuperedita anonyme interprete.Sequitur conclusio ejusdemOrationis olim edita

ATHANASIO AUGERO INTEBPBETE.

Quum autem multa simul mihi in mentemveniant, nescio quid de eis statucre debeam.Namque arbitrer singula quæ cogito, si dictafuerint, æqua et commoda visa fore; at si nuncomnia proferantur, magnam mihi molestiam,magnumque auditoribus tædium, allatura. Atque

rum id narra! Victorius v quod accepit ab Angelo Justinianov episcopo ac Jeanne Vincentio Pinellio. Michaelem Sophianuma græcum hominem nactum fuisse vetus exemplar lsocrntis.v in que et quæ divulgua: suut hujus disertiScriptoris Oratio-v nes, leguutur : et præterea fragmentum quoddam alîus , que:a (du: potin; quod , et refzr adfragmentum) adhuc in occultev latet : cujus, pusillæ partis ipsius (ut niant) treslocicitatir suat ab Ariatot. in hoc Libro Hi. a. En igitur Codicem Mi-chaelis Sophiani ex coque n Cl. Mustoxido, cui nos iterum plau-dimus, publicatum ftagmentum sane spatiosuranrationis [socra-tis. quod adhuc in occulta Iattbat. Ego denique in eadem Codicead calcem Operum Isocratis vidi extare, glanai: forte, ejusdemSophiani, hoc memorabile monitum : on on ëv aman-w ci;s’y]; ivs’ruxav civrtypaizot; iàkwniiç 21x51 et 759i 7;; Àvrisarsw;

MWÇ- Nota. in omnibus , quæ mihi onouncmnt exemplarîbu:mutilom un Orationem de Parmumtioru. 1d quidem minuitadmit-alienam , cur ab omnibus ante Mustoxideam editianibultenta pars hujus Orationis absit: nunc tamen exploratum est,præter Laurentiauum et Ambrosianum. duos etiam CodicesVaticanos plenum hanc exhibera Orntiouem. Vide Cl. Manon.Præf. gr. p. X.

o( ne )oadeo vereor ne prolixa eti am superiorum com-memoratio fastidium pepererit. Omnes enim di-cendi cupiditate tenemur tain insatiabili, ut lau-demus opportunitatem, nec quidquam dicamusesse præstabilius: quum vero aliquid videmurhabere quod eloquamur, neglecto mode, priori-bus semper aliquid adjiciendo paullatim, in extre-mam demum importunitatem incidamus. Siqui-dem et ego qui hæc dico ac sentio,pauca adhucvobiscum di’ssercre velim.

Indignor enim quum video calumniam melioreesse cenditione quam sapientiam; et illam quidem’accusare , hanc vero causam dicere. Quod quisveterum fuit qui futurum esse crederet, apudvos præsertim qui 0b sapientiam præ cæteris om-nibus gloriamini? Apud Majores certo non ile seres habuit: sed eos magnifaciebant qui sapientesdicebantur, eerumque discipulos beatos judica-bant; calumniatores autem existimabant esse plu-rimorum malerum auctores. Cuius rei maximumillud est argumentum , quod Solonem , qui-primuscivium sapiens nominatus fuit, voluerint esseprincipem civitatis; in calumniatores autem gra-viores quam in alios maleficos, leges tulcrint.De summis enim injuriis judicari in une e tribu-nalibus; lies vero et citari ad Tliesmothetas , etdeferri ad Senatum, et apud populum accusari,voluerunt: existimantes scilicet ces qui artem ca-lumniandi profitentur, omnem improbitatcm ex-cedere. Nam alios id studere saltem ut sua ma-lcficia tegant; istos ubique ostentare suam crudc-

o( 121 )o

litatem et inliumanitatem, ,odiumque de industriaquæritare.

Ac illi quidem sic de eis statuerunt; vos autemtantum abest ut puniatis eos, ut et his contraalios ct. accusatoribus et legumlatoribus utamini.Atqui istos decebat nunc in odio majore essequam olim. Tune enim in pervulgatis duntaxatet urbanis negotiis , nocebant civibus: nunc veroquid factum est? Nempe aucta civitate , et prin-cipatum adepla, patres nostri 0b hunc ferocioresfacti quam opoituit, viris bonis ac præstantibus,qui rempublicam amplificaverant , 0b ipsorumpotentiam inviderunt , et’homines improbos au-daciaque plenos adamarunt: opinati nimirum eos,quod et sint audaces et nullas inimicitias refor-mident, popularem statum pesse tueri; et quumemerserint ex inlimo loco, non superbes aut ne-varum rerum fore studiosos. Ex insolenti igiturista ratione, quid periculorum , quid maximorummalorum reipublicæ non contigit, proPter ea quæistis ingeniis homines perpetuo et dixerunt et ege-runt? Qui laudatissimis civibus, et patriæ maximeprofuturis, oligarchiæ et Laconum studium nonprius destiterunt objicere, quam ces perpulissenttandem ut tales vere fierent quales esse falso ar-guebantur. Socies autem vexando et calumniando,et eptimos quosque e suis possessionibus ejicien-de, ita affecerunt, ut a nobis alienati Lacedæ-monierum amicitiam et societatem expetiverint.Quas 0b res in bella conjecti, multos civium vi-dimus partim interfectos, partim captes ab hosti-

o( tu )Ubus, partim ad extremam inopiam redactos; at-que etiam statum pepularem bis abrogatum, etpatriæ mœnia diruta; et , quod maximum est ,in periculum excidii Urbem adductam, hostesquein Arre nostra habitantes.

Sed enim sentie, quanquam elferor iracundia ,nobis aquam deficere, ac me incidisse in cessermones qui totum diem postularent, atque adaccusationem esse delapsum.Præterita igitur mul-titudine calamitetum, quarum isti aucteres fuere,et rejecto fastidio eorum omnium quæ de istorumcalumniis dici passent , pauca omnino adhuc ad-jiciam orationem conclusurus.

Alias quidem reos video , ubi jam defensionisfinem attigerunt, vos supplicare et ebtestari, etliberos sues atque amicos vobis exhibere. Egovero neque doccre quidquam istius generis hancmeam ætatem arbitrer, et præterquam quod itasentie, etiam erubescerem , si alia res saluti acpræsidio mihi foret quam arationcs a me con-scriptæ et mode recitatæ. Scie enim me ita san-cte et juste locutum esse tum de republica, tumde Majoribus nostris, tum maxime de Diis im-mortalibus, ut, siqua illis rerum humanarumcura est, nihil earum quæ mihi nunc acciduntces ignorare putem. Quapropter non metuo quid-quid de me statueritîs; sed confido et magnansopem habeo mihi tune ultimum vitae diem adven-turum , quando id mihi expediet : hoc testimonioadductus; quod præterito etiam tempore in huneneque diam ita vixi, quemadmodum decet vivere

o( 115 )o

hommes qui Deos colunt et curantur a Diis. Deme igitur , ut qui hoc anime sim, quique existi-mem , quidquid vobis visum fuerit, id e re meafuturum, ut libitum placitumque fuerit, ita ve-strum unusquisque sulfragium ferai.

ad Codicem Ambresianum unde hæc est eductas.

°( 114 )°

EMENDATIOGRÆCÆ ’ EDITlONlS MEDIOLANENSIS

t«mini: tamen ü: erraribu: quijam in cola: ejusdem editioni:

Page

12

34424558

61

6466

69

70

notati surit.

Editio.v .

26 xoçoii

N si32 un uhkovIl cinéma;

6 faÎçlpiÀnÊEixç

I dicta6 ivri

8 rit; 02v si 759i

16 white-sois Triv

25 diamine22 uni rai «ainsi;23 7rçodo,u.odp.svov

2.4 m3; min :ixdç

9 six! roi";

I3 d’un si

19 Martiaux: iuelwp 75v

27 J’ai;

15 "à 95;).in18 ivîzxœ mm

18 m3951! finir

Codex Ambrosiannlv

xsçoî’v

A» )’

Tan: 0:ka.uMEivou;

.70:7; 000195190;

Vquovro

. xme:

x ù a7:; on mg:

I lvao’scâs È? rnv

..Siemens

l Iand roi rov «av-rat:I

7rço9vMovMEvov

N Ine); sim;

vi N11 7° É

V a Uquum ,usv Et

:3 "’ s a,usrs nous 7m emmyQ Nmon;

N b Ivswv mu XIÀHAW

9 P, à xtv sv au paya-wî à N î I Nou gay-grue jan

79

80

32

100

103

104

e( 125 )o

Editio.v.

6 I empois-su;17 s’myiyvom’vouç

i I ’ü oul4 1m ovo-tv 714W «obitume a1° aima yaip une:

20 alium16 émia.27 zszxno’molrwv

Io «in 78917707;

25 :MsMsv

1 duodomv

27 SI! 03:10;)4171’5

I (and;I arçon-Accde

Il ËÈEzç’yast’vqa

7 in 15v div18 ÀuMBaivovraç

5 ys’vorro

22 ÉmyzvoME’vwv

8 0174m 15.4.2;

Io Tnîxmoxirmç

10 Ssëai’nn

19 agorgxw15 Adyovç

7 nous]!1° æçorsxolvmv

6 ventail! Tchad; dard

Il raTv

l l4 WMVTOL; 790177!"

Codex Ambrosianus.

o I tI empare»; -Ëyyiyvms’vouç

t I i N Nrnv 000w 1m TŒV woztxaw

7 t il a N«me 7x9 av une;1’

ou ne:

9 I«Sima-mÜ

zszmczuucruv

s q l,son mu 75911-1049Il:14.st

’ Iomnem’ ’ b N Ü3; au": mon: 7mm

!

nui filou; .b

argoAaBuv

indemne;, v il - àtu un www on

IÀOCMBOCWVTE;

t’yys’vorro

Ëwiyvom’vwv

f , C vamati 3 vim;I70109104;

Seëozljum

flçîfinîîüv.

10v; hoyau;..

me novI

790276011701:

t N i «- a awww matou; un! una

1m;

l l lWŒYTŒÇ ’70G71’Œq WQWÏTEH

p.5.1061

108

109

110

au114117

119

12:12.4

12513°

13x

o? 12.6 )o

Editio.

21 ysvam’vnç

. 2 Sis’mës, Ëxeivov nazi

9 I25 avnyuyxz’ Ç N

2.7 OUSEVMIç

6 ytyevnm’vnirI

I5 mrafiæàhovregQ N26 ’1va

’ l

7 ou?"

, i à23 sari ce MM, I20 eadem

Dl

15 «in;

b f7 7m "Amide!

l 52 toutou; xœgiç une!"3 apocixovrœç

i I14 ra; 710M

Codex Ambrosianus.

yevous’vovç

Siëruâs, nazi

aivrivma

«:3. s’y au;

ys’yevn,ue’vovç

MsrϮonlvrr;

Ânïv

.55 ain) «on:

9585m

aigu»

7’75. riMu’aÇ

l It "mu; à? mirummachaon-oz;

l If?" 71’an

APPENDICES

I.

De Epistola Isocmtis quæ in Ellitionibusinscribitur prima Philippe.

Quai: Epistola in Editienibus Isocratis est primaad Philippum , et incipit E2 un mimes; sin ea inCodice Ambrosiano inscribitur.Dionysio faisceaux;Alovvo’t’ly Isocrales Dionysfo. Quum diu multumque

rem considerassem, visum denique mihi est,hanc epistolam ad utrumque paucis mutatis mis-sam ab Isorrate fuisse, ad Dionysium nempeSiciliæ tyrannum, et ad Philippum Macedoniæregem. Quibus rationibus ad hanc suspicionempotius quam sententiam impellar, paucis. expo-nam.

Ex clausula hujus epistolæ constat, eam præ-fixam fuisse veluti caput quoddam alicui oratieni ,quam lsocrates ad eumdem, ad quem epistolam,mittebat. Immo Editores passim notant, nihilaliud fare esse hanc Epistolam nisi Philippicæorationis exerdium. Quum igitur extet oratioIsecratis ad Philippum, et huic inscribatur epi-stela hæc in editionibus (adeoque ut pute inmultis Codicibus) patet eam missam esse ad

Pliilippum. lCur igitur suspicor eamdem hanc epistolammissam esse etiam ad Dienysium? Argumentum

e( 128 )o

arripio ex Epistola XXVIII. intox-issoeraticas (Erlit.Paris. 1637) ubi Scriptor prolixe disserit de Iso-cratis oratione ad Philippum, tum sub epistolæfinem hæc ait: cirierakxs en): Mirov, âv ri ,usvl negro»gueulai; Âym-maiga. Mmes; Sixrxsuoiïœç eriçav imams: 11.2321-

usAÂxç rugoivvç: Aiovvo’i’y. 1d 3E faire; 102,143)! chemin rai 3è

ngoâsiç gMWlO’i’EUîEV ÂAsîacIvqu; 1"; (auroch; roi 3E reÀeufaïov

viiv mais et yÀiæçwç attirât! Ëznndvrwsv misilqua (IsocrataS)

ad le (ad Philippum) orationem , quam primumfigesilao inscripserut: et paucis irnmulatis, DionysîoSicilia: tyranno ventilent eæhibuît: tertium multisadditis multisque detractis Alexandre Thessalo de-spondit : nunc tandem ad le illiberaliter ejaculavit.Ergo oratio quæ in editienibus inscribitur Phi-lippe, missa quoque est ad Dionysium. Erge idemdicendum de hac epistola , quæ, ut jam monui,videtur comes fuisse ejus orationis.

Sed multis aliis argumentis confirmare possumhanc epistolam missam esse ab Isocrate ad Dio-nysium. Omissoi etiam eo præjudicio, quod ni-mirum Isocrati hic mes fuerit, ut sua scriptasæpe repeteret. Qua de re vide nos in nota 1.ad pav. 48. Orationis: tum passim constat exhac ipse Oratione de Permutatione. Sunt igitur

argumenta. I1. Isocrates in Orat. ad Philippum Tom. I.(p. 360 se scripsisse Epistolam Dionysio narrat hisverbis: Kan) in; Sœvuaia’yç, dime Eric-mm ami and; Azovzimv

13v rvçœwidx urne-aiuevov, si [mirs "pafnyziç à)»; mire irirwç,

mirs d’un); denim; , Samarie; v ce: âis’iMyMau 15v aine»:

neque vert: mireris , id quod etiam dixi in mais lit-

o( 129 je

loris ad Dionysium tyrannide potilum , me , qui ne-que dune, neqUe orator sim, out alioqui potcns , li-berius quam alïi solent, tecum egissc. Jam verohæc et plura ibi sequentia verba , quæ Isocratesait se inseruisse epistolæ suæ ad Dionysium,pene ad literam extant in hac epistola , quæ ineditienibus est prima ad Philippum. Porro epi-stola decima , quæ in editienibus Isocratis inscri-bitur Dionysio , et spuria habetur et prorsusinepta , caretque iis verbis quæ paullo ante retu-limus.

a. Photius Biblioth. Cod.159.recensens Isocratisepistolas , prirnam inscribit Dionysio Siciliæ ty-ranno, nec nisi duas Philippe. Nam quarta adPhilippum, in Codice est ad Antipatrum: dequa inferius breviter agemus.

3. Cum Codice Photii consentiunt Ambrosia-nus , et præterea Matritensis 98. ut vides in Bi-blioth. Gr. Fabricii Edit. nov. Tom. Il. p. 792.Uterque siquidem Codex epistolam, de qua amus, inscribit Dienysio.

4. Cumulat hæc omnia argumenta insignis lectioCodicis Ambrosiani ab editis discrepans. Nam

a]-D

ubi impressi libri habent: in ME)! 70:9AZKE39612M’ÉWGI

77:1! oiçxæiv EÎXOV , du incisiov 77v EnmæMSiivui 0’01 fait 7542i rdv

Tian ràv dfxéreçov, duâè 7015115; êvoivrwc m’ait-rail. sz 8’031,»

vrçoirrwa-w etc. nam dam Lacedœmonii rerum poliren-tur, dzflicile tibi fuisset gentis noslrœ curam susci-pere, illisque adversari. Nunc in ce loco res earum.Sunt etc. Codex Ambrosianus post verba rivât retirer;brin-m 7rçuITTElY addit d’un and Kuçxnîovimç araksjlssi’v. Eflélæi

9

o( 130 )o

à? Aansîmlzëwoz [13v arma 74471-02101! etc. illisque adversari ,

et simul cum Carthaginiensîbus bellare. Nunc veroquum res Locedœmoniorum eo loco sint etc. Jamvero "non Philippin Macedonîæ rex, sed Diony-sius Senior Syracusarum tyrannus bellum cumCarthaginiensibus sessit. Immo et Junior cumiisdem pacem fore non habuit.

Admissa sententia , quod ad utrumque , ad Dio-nysium scilicet et ad Philippum, missa fuerithæc epistola , patet 1. cur ca in Codicibus modohuic, modo illi inscribatur: 2. rut insigniter interse discrepent textus: 3. cur librarii eam fortecorruperint, dum textum unius indiligenter se-cernunt a textu alterius (1). Nam sicuti illud de

u) Reven in Codice Helmslldiensi (vide Langîum p.715.)93mn love vegîigîum lectionis nmbrgsinnæ ,Ividclicetèflgœfrsw(1,41201, xocî vuv Auxeâœmovîmç ,u.Èv ovrw wçocrfovo’w, un Myoc-

772W- Quibus ex verbis qualemcumque sensum dicere connusest Matthæius. Codicis Helmstndiensis lectionem metuo nonRroènnæs Corayus (ITom. Il. p. 297 2 malnit sacriPeE-o râœwsw.«hlm m Aun:8m,ucvwl ,u.îv avr!» rexrrouo-w, (un «70mm. Sed

reipsa in Codice tnntum Ambrosinuo (quod ndhuc sciamus)imager et nous hic locus inest.

Præterel Wolfius olim suspicatus est (neque nm suëpîcîonem

improbnt Cornyus Tom. Il. p. :96) pro vocabulo ameutas; noui-ganhlquod occurrit sub initium epistolæ, scribendum esseMme-mm; accotions: sicuti et in epist. HI. ad Philipp. 5 ediLAug.Tom. I. p. 440 v. 1.) utilur Isocrates vocabulo flœçwVpræsens.Wolfii conjecturam ego Iibenter amplector , et in exelophriquidem inscriptum Philippo puto uranium Suisse «Monaco-Mg,in exemplnti vero inscriptum Dionysio 71590719- Nnm cettead Dionylium nonnisi maritime itinere ire poterat Isocrates.

o( x51 )o

hello adversus Carthaginienses recto abest abexemplari ad Philippum, sic illa verba wçiçràv«partition-a: 70575512; ad principem græcœ genlis forte

perperam invecta sunt in exemplar ad Diony-sium. Ne illud quidem credibile fartasse est, Iso-cratem obtrectare quodammodo Lacedæmoniisapud Dionysium , qui (sive Senior is fuerit siveJunior) semper cum illis consensisse videtur.

Dicendum quoque breviter quibus temporibusscripta sil: hæc epistola. Exemplar ad Dionysiummissum est ante scriptam orationem ad Philip-pum, ut ipse testatur Isocrates in ea orationeloco superius citato. Ergo certe annum 5. Olym-piadis CVIII. que imita pace inter Philippum etAthenienses, scripsit Isocrates cam orationem.Immo si hæc epistola revera præfixa fait , ut vi-detur , orationi ad Dionysium , constat scriptamesse ante annum 4. Olympiadis CV. quo Ale-xander Thessalus sive Plieræus occisus fuit. Nainquum illa Oratio prius ad Dionysium, deinde.ad Alexandrum missa sit, "ut superius diximusex Epist. Socratic., palet missam fuisse ad Dio-nysium saltem ante annum 4. Olympiadis CV.Jam Dionysius Senior regnavit usque ad an-num l. Olympiadis CHI. intra quem est ex-tinctus, succedente sibi filio Dionysio Junioreasque ad annum 1. Olympiadîs CVI. Ergo epi-stola scribi potuit ab Isocrate ad utrumvis Dio-nysium: quainvis ad Seniorem potins scriptamarbitrer. Id enim indicat illud quod ex Orat. adPhilipp. citavimus 7:93; Atovdwav 15v 7:4va urnwijuvov

o( 132 )o

ad Dionysiumt qui tyrannide politus est. Dionysiusquippe pater tyrannidem vi sua invasifs, filinssine ulla vi paternum regnum tanquam hæredi-tatem accepit. Est tamen in Ambrosiano Codicevaria lectio quæ forte indicat scriptam esse epi-stolam ad Dionysium Juniorem. Videlicet êæsxâiià? et; nacrai Taxi; adradçfxçolvovç :12 7;; "Katia; ni; 554;; xxlfd;

mai 107v cosy (caïn! abcst ab editis) resurgirai! ruMÆi’anev

quonimn vero œlalz’s meæ tempus et gestorum tuorumnon simul incidil. His nimirum verbis IsOCrateslonge provectiorem Dionysio , ad quem scribit,videtur se dicere. Atqui Dionysius pater nonfuit certe multo junior Isocrate. Nam Isocratesnatus est anno 1. Olympiadis LXXXVI. , Diony-sius regnare cœpit anno 3. Olympiadis LXXXXIII.quo temporc non potuit case valde adolescens,quum ad tyrannidem post plura gesta et vi pro-pria sit connisus. Ego tamen in ea adhuc opi-nione maneo scriptam esse epistolam ad Senio-rem Dionysium. Quod si illud «si, morum huicsententiæ oilicere videtur, dicere licchit vocabu-lum «Âv pertinere ad exemplar inscriptum Phi-lippe, qui fuit certe multo junior Isocrate.

Cœterum hæc epistola , Præler discrepantiasjam indicatas, nihil in Codice Ambrosiano dif-fert ab editis, nisi quod ubi in Editionc AugeriTom. I. p. 416. v. Io. est voMi’ê’w 857v p.5 , Ambrosianusl

babel; mitigé p.5.

o( 133 )0

H;

De Epistola lsocratis quæ in Editionibus est quartaad Philippum , et de reliquis Isocratis Epistolis.

Quam editiones faciunt quartam epistolam adPhilippum, Codex Ambrosianus inscribit Anti-patro , fulgura; fin-mains). Ânipu; mei Aioâalrov. [5705:421sz etc. Rem confirmat PhotiusBiblioth. Cod. 159pqui et duas tantum ad Philippum memorat epistolaset unam ad Antipatrum. Ambrosiano et Photia-no addatur Codex Helmstadiensis (apud Langiump. 729. ) ubi pariter hæc epistola Antipatro inscri-bitur. Et sane Corayus (Tom. Il. p. p.9. nota 3.et pp. 304. 306.) diserte contendithanc epistolamnon Philippo , sed Antipatro esse missam. CetteIsocrates in epistola secunda ad Philipp. (Edit.A110. Tom. I. p. 434.) subobscure indicat , Phi-lippum exterorum hominum benevolentiam nonesse assecutum. At in hac quarta dicit Isocrates(Edit. Ana. p. 448.) humanitatem ejus, cui sori-bit, apud exteros homines prædicari. Quum hæcpugnare inter se videantur , censet Corayus (Tom.IL p. 306.) epistolam quartam scriptam esse An-tipatro. Porro Antipatrum , inter Philippi aulicosfare præcipuum , Isocrates noverat, immo et cumillo in colloquium venerat, idque forte Atheniscum illuc legalus pro Face venit Antipater. Itatestatur in epistola tertia ad Philippum s P2343 SisAz’xinv

à! un? 919;; Âin’nurgov arsçi’ TE 75v 1-; "OIÂEI cuuczçolvrwv nui

r92 ego cum Antipatro de iis quæ et Civitati nostra:

o( 134 )0

et tibi conferunl , disserui. Cæterum non tot mihiargumenta suppetunt pro tuenda hujus epistolæinscriptione, quot pro vindicanda inscriptione prio-ris protuli. An hæc quarta epistola missa quidemest ad Antipatrum, sed ostendenda fuit etiamPhilippo? Certe in eâ plura sunt quæ recto Regidicantur.

Codicis Ambrosiani discrepantiœ ab EditioneAugeriana hujus Epistolœ.

Editio. Codex.T- 1- Pa 446 V- 3 sixdç MÊV yang: rad; eixdç voie du; ra

3 357 Si roi); 310i 33 mi;14 «avilît aussi". . v a]Û î î, I ’450 15 un Exov rgoæœmv, a». [par oct-roc n’y».

U

m voIM’Çuv voniçzw

Hæc notavi e Codice quæ sensum meliorem fa-eiunt. Et quidem priores duæ discrepantiæ CodicisAmbrosiani confirmantur ab Editione Corayensi.Inest Codici Ambrosiano etiam Epistola ad Ar-chidamum, nulle cum discrepantia notabili abEditione Augeriana , nisi quod ubi Editio Tom. I.P. 4 v. 22 habet «imam-z; êuâsëdxxmv, Codei: melius

iimvruç êxâsâaixumv, ut etiam Matthæio, Langio , et

Corayo placet.Ordo Epistolarum in Codice est: I. ad Dio-

nysium. Il. ad Archidamum. HI. ad Jasonis Li-iberos. IV. ad Timotheum. V. ad Philippum se-cunda. VI. ad Alexandrum. VIL ad Antipatrum.VIH. ad Mitylenæorum ,Magistratus. Absunt aCodice tertia ad Philippum et decirna spuria quæinscribitur Dionylsio.

c( 135 )0

III.De quodam loco Orationis Ægineticæ Isocratis.

Ægineticæ Orationis locus est in plerisque Edi-tionibus pessime corruptus: :1: 3E 757w. 03: fiançai»mrz’mÆsv, quæ verba ibi sane sensu carent. Meursiua

Attic. Lection. lib. Il. cap. 10. emendaverat Hacha;ex Harpocratione et Suida. Tum Abbas Vatri(vide Commentar. regiæ Inscriptionum Acade-miæ Tom. X11. ina4.° p. 181) emendationemloci absolvit ex conjectura scribans : Z15 3è Houille;mégot! mai-5mst quum autem Pasînus Forum insulam.occupavit. Id confirmatur omnino a Codice Am-Ibrosiano , qui hune locum ita ad verbum exhi-bet. Quare sapienter Augerus hanc emendatio-nem in textum recepit Tom.III. p. 284. Augeria-næ consonant Langiana et Corayensis Édifiantes;nisi quod Corayensis habet 11mm»; pro nomme

IV.

De lacuna quæ dicitur esse in OrationePanathenaica Isocratis.

Codex Ambrosianus lacunam illam ingentemnon explet, quam Augerus contendit esse in Ora-tione Panathenaica (TomuII. p. 552.) post verbumniœiæoveïv. N am in Codice sequitur statim Toiirou à, 2mm

etc. ut in Editionibus. Atqui hic ille est CodexMichaelis SOphiani, ut monui in ultima nota ad.Orat. de Permutatione pas. 118. quem ab aliquo

o( 136 )o

reperiri aperæ pretium existimavit Augerus , etcujus ope compleri pesse Panatlienaicam frustrasperavit. (vide ejus Editionem Isocratis Tom. II.in Disput. brevi pan. 62! ).

Porro quod narrat Josephus Scaliger (epist.431.) Nicolanm Sophianum ostendisse olim Hen-rico Stephano Codicem, cui Panathenaica IsocraLisOratio inerat auctior tribus foliis, id pene incre-dibile videtur doctissimo Corayo (Editionis suæTom. II. p. 206-207. ). Quis enim , inquit ipse ,sibi persuadeat, Stephanum grimois littoris et scri-ptoribus adeo deditum , neque illud tam in-signe Panathcnaicæ Additamentum tum fuisse aNicolao petiturum, neque ut idem lalinum fieretcuraturum. , neque omnino in sua lsocratis Editio-ne ullam ejus Codicis meniionem fuisse facturum l

Cæterum optimis lectionibus Codex Ainbrosia-nus abnndat , multosque in 00 locos Isocratis velcorruptos sanari vel meliores exliiberi vidi. Sedtam amplam collationcm instituendi alium mihiin præsenti non suppetit.

FINIS.

EMENDATIO HUJUS LATINÆ EDXTIONXS.

P. 9, 1. judicium - judicum. 18, 16. eus - nos. 41.274,11:-feeturum - profuturum. 5;, N. (a) 1. Enduis - Eusimç. 7o, 3.functi , estis - funeti estis, 76, N. (1) 5. a Thebanis. - aThe-banis, 77, N. (2) 4. Corcyrensium - Corcyræorum. 9x, 19.gonflent - frouatur. sic no, 14. fruitur. no. N. (1) s. quidai - quid ait. 7; . 6. discipulos .. magister. u: , 16. aliam- reliquum.