notes du mont royal ← · u.- titas îgitur oflicii vineula ceërcitus , ut promissis staret, 34....

Notes du mont Royal

Cette œuvre est hébergée sur « Notes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Google Livres

www.notesdumontroyal.com 쐰

RAMAYANA"ï un

CARMEN EPlCUM

DE RAMAE REBUS GESTISa

P0ETAE ANTIQUISSIMI

VALMICISOPUS.

TEXTUI CODDo .58. COLLATIS RECENSUIT

INTERPRÉTATION!" LATINAM ET ANNOTATIONES CRITICAS

ID] ICI?

AUGUSTUS GUILELMUS A SCHLEGEL,DL, nor. P. 0., ZQUZI OID. AQDILÀB lulu! CL. "la Cu. IBIIISCO.COMHIIDA’I’OI OID. OUELPH., IQURI OIE"). ICTI VALADII. Il" VASAI IBGIOIISQUI

BOBO... SOC. 0- ACAD- ICIIIÏT- IORUSl, I011. nonon. ACAD. PlTnOPOL. NOIAC.7.1 muon. AITIUI BLEU). SOCIIT- ICIBRTI’. 0011150., SOCIITT. ASIA’I’. CALCU’I’T.

PARIS. LOIDII. SOCIETT.’IOIIAIENI. ET IIITAKN- Il". ÉAI’IIEKI- AITIQUII’.

IlPïllÎl. llDAGAKDIS.

VOLUMINIS PRIMI PARS ALTERA.

BONNAE AD BHENUMnous mucus

sumnnus uni-roua.mincccxxxvn l.

J23; a ç, . 9 tu.ngllk sur 1;. on (t)

t

Harvard banane Liman?- Mny 1899(Lift. ni lFthrzmtrzmï» HALL.

o! Landau.

RAMEIDOS.’

VALMICEIAELiBEn PRIMUS.

SERMONE LATINO EXPRESSIT

A. G. A SCHLEGEL.

PROOEMIA

IN LAUDIîM POÊTAE I).

iâlmîcem luscinium il) vcncror , dulcem , dulcisonum,qui in poësis ramum cvcctus, Râmae nomcn asque cnnlumoduinlur.

’1’:

Qnis non salmis summac vinm ingredilur, nudiens et0re Vûlmîcis, annchorclarum principis 5), sonum narra-tionis (le Râmai’

3.:

l) Magnopcrc variant codices in liiscc proœmiis: plerumquemullo plural prncnlillunl, quibus non poêla solum cela-brunir, sccl ii quoquc, qui in cius carmine pertes pri-marins zigllnl. Non ni) ipso Rameidos enclore, si modonnus is fuit , en esse profccln, per se panel. ln nonnul-lis rlictionis color et mctri ratio foclum serioris acvi et-gnil; vxempli grnlin (listiçhon, quocl in editioneSrîrâmn-

pllrcnsi lerlio loco npponitur, desumplum est e prologofinlinlnc sccnicnc (le Rûmnc rebus geslis, quac Arghja.Riîghnua inscribilnr. Equidem eus lnnlunnnodo senteur-tins scrvundns esse censui, quine venuslnte’et simplicitnle:050 commcmlurenl, et in proverbium ubiisse vidcrcnlur.

9l meinium posui cl ubique pomim pro (:ncilo, i. e. enculenigro, nvc in nostris terris ignoln,’ quine. u poëlis Indicis

endem morio, quo n nostratilius Iuscinin, proptcr camusmirunl dulccdincm pruc cclcris nvilnn celebrntur. Alta-mon moflas "ms solins est cnnorns; famine vocem enn-rlcm idcnlidmn prnii-rî, qunm cuculus vulgaris, undc etnomen in nlrnqnn linguu.

3) Vâhnicus vilam solilnrinm in silvis degisse traditur, idemet [Munis et Rishis nppcllutur. Prius voeubulum annelio-relnm sive crcmilnm proprie designaî, unde marmam, si-Ienlium, Inciturnilns; nlterum ad sapienlinm prnccipuespeclnt. ane utrnque arole inter se colincrenlia et pas-sim promiscnc usurpaln pcr mais appellationem Luline

4 PROŒIMlA IN LAUlHûM POI’IIlAlî.

Scuturicns e monte Vûlmîcis , in flûtant: oceaniniu sesc

allumions, sanctum Bâmcïdos ilnmen lustral orbe-m uni-versum 4).

35

Vencror vatem illum, Prachêtasis filium 5), îutc-grum vitae, qui non satintur sempcr bibcmlo Baume ge-storum occanum nectareum.

,3:

Salve, Anachoreturum pracscs, aime, pic, muniseicntiu imbutcl Salve, VûImicc, ilerumquc salve!

reddere licet. A priscis enim Romulus voiles cliecbanlur,qui de rebus (liviuis fnlisque liiluris oracula cdcbant;sera demain truuslutum est vocabulum ad poêlas, quianimirum proprio artis poëticue nomine linguaLalinu ca-rebut. Vâhnîces tum poète fait, tum vntes, quippc quipotins divinandi facultnte quem cognitione aliunde pe-lita Râmae res gestes verc cecinissc perliilieatnr. - Quac

de vilissimn Vâlinîcis conditionne, et vite flingitiosu narran-tur, (Forum. Mnaon. Inn. l, p. 178 sqq.) manifesta ra-cenliorum sunt figmentu, ciusdem l’ariunc vcl peiorisetiam quum vita islu Homeri l’semlo-llcijodotcu. Nobisipsius cui-minis potisslmu sit nucleritus, in cuius libroaeptimo poëta denuo in scenum prorlit. Exordium etfinis Râmc’idos ultimo loco quidam sunt udiectn, nttalnensatis antiquu.

4) Subest comparatio cum Gange, cui tnlcm virtutcm vulgotribunat.

5) De pante Vàlmîcis niliil memorntum repperi, nisi virumsunctum fuisse. Nomcn commune ci est cum .Vnrnno,Indorum Neptune. Numeratur porro nlius Prarhe’lasinter deccm Progenitores deorum hominumque. MAN.I , 35. Ceterum videri possit nomen hoc putriVâlmîcisinditum allegoriae gratin. Nom si etymon spectamus,plane est ne si poëtn Promctlici filins diccrctur.

l

----I-------.

CAPUT I.

ARGUMENTUM CARMINIS

NARADAE SERMONE DEGLARATUM l).

Ras Vôlmîccs, eremitarum princeps, percunctntus est 1.filcuudin insignem Nâradam, castimoniis et tacite librorum

sacrorum meditatione gaudcntem: Quis, ccdo, nostra ae- a.une in hoc orbe virtutibus est praeditus? quia fortis,instus, bcncficiorum mentor, vcridicus, nbstinentiae tenu?Quis moribus sancLis assuctus, quis exigu omnes animan- 3.les benignus? (luis prudcnsi’ quis munificua? quia unîcc

nmabilis? Quis rationis compos, iracundiac repressoruf.constatas? quîs al) omni obtrectalione alienus? Cuiusnam

iram in proelio concitatam vol Dl contremîscunt? Quis 5.generosus, par vel triplîci mutulo tueudo? -quis civiuminerementis Iaetus? quia thesaurus virtutum felicitatum-que? Quemnnm virum prao cctcris unum formosn Lux-G,misîî) indefessn comitatur? quis Aël’î, Igni, 501i, leo,

[mime et Vislmui est aequiparandusi’ Id ipsuin equidemj.audire cupio; veliclucnti sana studio flagro: tibi, o Sa-

1) Colloquium hoc bubitum esse fingitur Râmn adhuc super-stite, sexdecim fore nuais postqunm is ab erroribus re-dux regnum patcrnum recuperavcrat.

2) Est en Vislinûs uxor, un" diva Fortuna, tum summnc ve-nustatis imago.

6 i " Lin. I. CAP. I.pians coelieoln 3)! adest facultas talent virum cognosccncli.

8. Nâradas, ternorum tcmporum gnarus , sermonne isloVâlmlcis audito , compcllans cum hac vocc: Anselme!

9- alacer (leinde eilintus est: Mn mac saut et ardu-ac virtutes,quais tu praediensti, o Annclioretal Mcilitalus proloquar:

lO-audiatur, qui vir liisce sit praeditns. Is e stirpe Inat-eûs 5) genitus Râmae nouiine par gentes celebrntur: tem-

pernus, fouis, splendidus, librorum sacrai-nm pcritus,n.morigerus, sollers, prudens, faeundus, fortunatus, lio-

stium interfector; lotis lmmeris, validis lacertis, cet-vicela. in conclme speciem tribus lillois notata 6), magnis maxil-

3) Sanscritc DEMI-sinh Rîshis est nppellntio generalis sapien-tum, cui uliud vocabulum sncperprnemittilur ad diver-ses species distinguendns. lichent et Indi septum sapien-les sues untiquissimos, quibus stellae Ursac maioris tri-liuuutur. Bralunarshù est sapiens tlieologus; IllîjaI-slus,l’ex sapiens; Dûlarshis, sapiens deorum sodalis. Ex ln)-rum nunlero est Nûradns, qui tannen terrain inviseresalut, multarum rerum partieeps, et tabulnrum diversa-rum nctor primarius. Cf. Episodium de NALO, Cap. Il,13 sqq.

4) nO; 56:1 sa. 1’ êôrra, ni 1’ s’animent, n06 t êiirm.

5) lxvâeus fait Menus legumlutoris filins, nutiquissimus Gina-lorum rex et regiae stirpis. «acter. De quo et; L. I,Cap. LXX, 20. 21.

(i) Arti pllysiognomicae valdc addictos fuisse nppnret voter-esIndes, ita ut non solum ex universo vultus et corporishabitu in hominibus et animalibus indolem moresque co-gnosei pesse putnrent, sed minuta quoque lineinnenlnnttendereut. Cui opinioni uliqua "alunie observatio sub-essc poterat; ulin ad superstitionem deelinalmnt: qualisest nota in hoc venir memorutn , ex illnrum genere, inquibus chiromnntin versatur. Cf. Au. Co. p. 159. et Co-une. nnnot. Traliebnnt quoque ad fate liominum oins-modi signa. Cf. infra Sl.13. ln Episodio de Nue,

Aucunruruu cumuls. 7lis , ample pecten: , ingentem nrcum garons , colle toroso,bestiau: domiler; braehiis ad genua perrcetis 1); capite,frontc, ineessu decorus; quadratus, membris bene dispo-

5*

sitis , suavi colore , maiestatis plenus , turgidis papillis,maguis eculis , faustus , nolis bene auspientis insignis;iustus, stans promissis, iram et sensuum impetum eo’e’r-.

cens, sapiens, disciplina instructus, probus, fort-uridineprncditus; vindex generis humain, ab ennui parte iusti-.tine vindex; tum librerum sacrer-nm cum eerundem sub-sidiis gnan-us, tout in nrtc sagittaudi eonsummntus; omuidoctrine pciiitns imbutus, iuris peritus, splendidus, erga

4.

5.

ennetos benignus, lmnestus, generosi spirites , sollers;,quem semper- sectnntur boni sieut fluyiiOeennum; liâmes,

omnibus virtutibus praeditus, Causnliee matri laeLitiae au-ctor; profunditate Ocenni instar, firmitudinc mentis Hima-vantis; Vislnnuu vigore nequalis, sieuti lune gratus ad-spectn; quande irascitur, fatali orbis cenllagrationi simi-lis, pationliu T clluri par; Cuvêrum, opum daterem, ae-quans liber-alitatc ,,fide quasi alternai institiae numcn.Hume Râmam, talihus virtutibus ornatum, [ide insignem,cal-nm tilium , nntu maximum , et virtutc praecelleulemrcx Dasnrntlias aurore motus cooptai-e in imperium copie-

bat 8). Tune, apparutu ad hune conseerandum vise,

Cap. XIX, 14 sqq. eqnerum nobilitns verticibus pilorumdiiudicatnr, ferlasse lmud iniurin, nnm et Arnbum en-(lem fuit opinio. Quem locum perperam interpretntusest lleppius.

7) Braeliin breviu npud Indes deformia et ignobilin habitasent; longe contre lieroïci vigoris argumentnm. Non mi-rnrer, si Persne, idem statuentcs, cognemine Arlaxer-xis prieris , przxgdpip, nulle aGraeeis inlellecto, simili:quid signilicassent.

8) Non meramur nunc in explieandis ils, quac Nitradas rap-

i7.

18.

g;

2l.

8 I Lin. I. CAP. I.n,illius uxor Caeceïs, ont tex olim fidem obstrinxerat de

benefioiis eaucedendis , trace duo mener-a ab ce petiit:33, einium Râmnc et BIxaratae conscerntîoncm. Box Basal-a-

U.- tItas îgitur oflicii vineula ceërcitus , ut promissis staret,34. enrum fiIium Râmam in einium cgit. Abiit ergo in sil-

vam herosLfidcm. exsoluturus,’ut putt-i5 iussu perficerct’25. et Caece’t’di gratificnrctur. Migrantem hune camitatus est

eut-us frater Laxmanus, amaris impulsu, modestia insignis,26, uniment vere tir-sternum paIum faciens. Dileete Bitume cen-

iux, semper intima vitae socio, e stirpc Janaci prognata,forma quasi divinum aliqued miraculum, omnibus nolis

37- faustis insignita, feminarum Optima, Sîta quoquc cemitata

est Râmam, sicuti Ipmum user Rôhinis 9). Quem cives28. et pater Daserathas per aliquantum Spatinm cum prose-

s cuti essent , in urbe Sriugavêro ad Gungis ripam aurignm29ndimisit; cum Cube, Nislrâdarum principe, congressus,

pins iIIe deinde Gangcm transvcctus, regienem silvestrem3°.intraviu Hi par silves continuas progressi, fluviis taqua

abundnntibus truieetis, secundum BIturadvâji prueccptumSt. ad montem Cbitrncûtnm accesscrunt: nbi Râmas , Luxmnni

w ope casa antoenn nedificatn, Imbituvit cum Site, veste c52.1ibra contexte et nabi-ide cinctus, Herum trient illustrium

praosentia Chitracûtus iste splendebnt, siciiti mons Mêrus,

55.Lnxmide,y Cuves-o et Sivn in ce residentibus. Rama ad

tint et interdum subobseurc attingit, quandequidem siu-gula ipse carminis tenare nmplissime declarnbuntur.

9) Numeu, quad Iunae prnesidet, apud Indes est mascutum.Uxer eius Rôhinis quartnm sedem inter dames lunaires

, oecupat, cui quinque stellae in sidere Tauri tribuuntur.’ Astronomica Inuius comparutienis ratio mihi non quuet,

siqnidem Iunn in orbe sua menstrue non ultra (lit-i spa-tttlm npud singulas damas monitor.

Anciaieuruu CARMINIS. 9Chitracdtum profecto , rcx Dasarathas, filii desiderio ae-ger, ad sedes ceelcstes transiit, natum dcplarans. Quo 54.defnncto , fortissimus Bbaratas, quanquam viri bis nati l0)Vasisbtha duce ad regnum eapessendum cum exhortaban-ter, istud capcsscrc notait. Profcctus est in silvnm be- 55,ros, ut ad Râmac perles supplex sesc prosternent; Ita-ncsta indole impulsas oravit fratrem, talibus verbis eumSG.allocutus: bTu, Icgum gnarus,’ omnina rex esat -- AtRames fartiàsimus patris iussu regnum recusavit; et cal-ceis suis pro imperii pignon itcrum iterumque ci tradi- 57.lis, frater mua maior tandem Bbaratam impuIit, ut re-vcrtcrctur. Is, optnto non petites, Hamac ealceis acce- 58.plis, in oppido Nandigrz’tmo regni scdem constituit, deiIIius redite anxie sollicitas. liâmes quoque, veritus ne 59.cives popularesquc donne se adirent, monte isto relicto, insilvam Dandacam progresses est. Virâdbo gîgantc cacao, lion

Sarabbangum conspcxit, Sutîxnum quoque et Agastium,

nec non bains fratrcm. Tune Agastii consilia arcum In-4I.drue apprebendit, et acinaoem, summa cum lactitia, pha-rctrnsque binas , qsagittis inexhaustas. I Dam ibi in siIva de.inter silvicolas Itabitabat, ut de Dacmonum et Gigantumcaede cum ce agar-eut, euncti anacliarctac, tntcluc ina- 43.pes, tanquam numen’ tutelare adierunt Râmam, loti folie

oculis referentem, canllietu arduum sicuti magnum In-dram, acinaccm, arcum sagittasque gestantem. Tuneipso, fratrc auxiliante , Sûrpanakba, feminn gigantea,saltnm Janastbânum incelens, libidinc furens , deformnta

10) Sic dicuntur imprimis Brncbmanne, in universum ententtrium ordinant saperieruni IlOlllIllOS, quoninm n pueritiainde certis sacris initiantur, «pine initia secuudac nativi-vilalis instar babentur.

t

10 Lus. I. CAP. I.45. est. Deindc Stirpnnaltltnc sermone excitates cuttctos gi-

gantes, Kltarttmque Ddsltanumquc, monstruntquc Tuteurs46. oecidit in proelio, salas ipse canotes gigantes, cet-unique

agmen, ad quatuordeeitn millia. Audita part-a cognem-47.1’um caede, gigas per tripliecnt mandata celebratus, Râ-

vanas nomine dictas, versipellis, rabare pollens, gigan-48. tout rex, beIIator, ira vocatts, sacium sibi elegit gigan-49. tant, Mârlcbum nomine. Idem quamvis erebre a Mairi-

clta hune in medum deterritus: »Nulla tibi est facultas,50.0 Râvana, valide isti resistcndila nibilominus istius set--

i moue spreto, actas fate cum Mârlcba Râmae seeessutn51- adiiL Quem istius praestigiatoris fraude umbo regis filios

ilonge inde abdnxisset, repaît Râutae ceniugcm, interfeeto

52.vulture Jatâyusbe. Ragbuides , cum vulturctn accisutn,coniugemqne Mitbilcnsem raptam cerneret, meerore af-

55-flictus, turbatis sensibus in lamenta se elfudit. Deindc,inter hune ipsutn maerarcm vuItttre Jatt’lyusbe combttsto,

Sîtnm in silva investigans gigantem aliquctn conspexit,54’Cabundltum natttittc, spccie (lofai-ment, visu borribiletn;

hune eacsum lignis crcmavit, que facto is fermant actlte-55. riam assumpsit. Deinde Cabundluts narravit ci de Sava-

ride ascctria, et exltortattts est cum, et feminnm religio-56.num peritatn adiret. Cuius de consilia Rimes, ennuis

cqunc insotts , vigorc prneclttrtts , Itastiuttt interl’ector,5’7.Savaridem adiit. Ah en etnni made Itanarifiec exceptas,

Dasaratbae filins ad flutttittis Pampae ripam cum Ilantt-58. mante simio est congressus; ceins de consilia part-a cum

Sugr’îvo congressus lieras pracvalidns, tatam rem ci ex-

59. posait. Sugrîvus autcm, omnibus Baume conatibtts mali-

tis, Iaetus antieitiam cum ce itntxit, igue sacra tanqnant60- teste ndltibito. Deittde ex attimi alfeetn ttarratianetn ple-

nissimam de simultatc sua cum simienne rage , que ali-

ARGUMENTUM CARMINIS. Il

"ictus crut, Râmao exposait; hic autem pralinas opcm6t.suatn ad interimendum Bâlincut ei pollicitus est. Tunesimitts Bâlinis robur, quantum esset, declaravit. Attauten 62.ttt sui fiduciam faceret Ragbuidac, monstravit ci SugrlvusDundubltis corpus eximiutn, magni mentis instar. lieras 65,illc praevalidus, spectatttm cadaver Iudibria habens, pe-dis pollice par integrum decem parasangarnm II) spatiuutpreiceit. bitIidit perm septem arborespalmyrns in) sn- 64.gitta, arundine baud quassata; dilIidit mentem et inenta-ttts est in lace infera , sui fidtteiam facturas. Tune si- 65.mius illc procerus, anima alacri, ceufirmatus a Rama,cum ce profectus est ad speluncam 51mm, Cisbcindbamdictant. Dciudc Sngrtvus, simitts cgrcgius, abri colore 66.fulvus, mugitum edidit, que sono immani excitatus pro-cessit simiorum rex. Is Târam coniugem consolatus l5),67.

cum Sugt-tvo congressus est, ibiqne ana sagitta-confecitcum Ragltuides; qui pastquam Sugrivi bartatu Bâlinem in 68.

pt-nclio uceavcrttt, in istius imperia ipsuut Sugrtvum con-stituit. Is inter coteras praestans, omnes simios congre- 69.gales in diverses caeli plagas dimisit, Janaci filiam vi-settdi cupides. Tune vulturis Sampâtis mauittt validas je.

Il) Hoe nomine Persice reddere lieeat vocabulum Sanscri-tum yôjana, quandequidem inter mensuras apud velcrosusitntas parasanges proximc ad yôjanum acecdit, si mi-nercm Ituius nestimationctu sequimur: variait enim enapud ipsos Indes. Cf. ths. Lux.

12) Est arbor e palmnrum generc, Borassus flabellt’jbrmis,et ligni durilie et stipitis crassitudiue insiguis. Cf. Box-senau Canon. Tab. 7l, et Russes HottT. NlALAn. T. I,Tub. 9. 10.

13) Expressi vcram lectionem anumà’nya, pre qua in texteavmminya perpcratu legitttr.

12 LIB. I. CAP. I.Hanumantes maris saIsi fretum , par ceutum parasanges

7h cxpnnsum , wtransiluit. Que facto cum urbetn Latteam in-traret, Bâvanae imperio parement, ibi conspcxit Sîtatn,

72- meditabundam in viridario Aseets Il) opaeo. Meustratoci pignon arcane , coeptisque Râmac expositis, aIio pi-gnore invicetu ab iIIa accepte, confrcgit vit-idarii portant.

73- Quinque eapiarum ducibus , nec non septeut filiis mini-strorum regiscaesis, adolescente Axa contrite, tandem

74. se capi passas est. Quem e Iaquee semct ipse expcdi-visset, agnitis tamen Magui Parentis dents hosti calices-sis,

75. sua sponte fertis illc gigantes tortores toleravit. Deiudcurbe Lance incensn, puella Mitltilensi denua visa, rever-sus est simius proccrus, ut Baume nuntium gratum affer- ,

76.rct. Quem assccutus, ntaguanimum venerabundus circum-ambulavit, et admodum lactus certiarem fccit, Sîtattt a

77. se esse visant. Tune fiâmes, Sugrtvo comittmtc, ad litasmaris immensi prefeetns, Ûecanuut concussit sagittis salis

78,radios aemulautibus. Oceauus, tluviorum dominas, coramadspicienduin sa dedit, eiusque de consilia Rames Nalum

7g, pontem iungere iussit, que strate Lancam progressas,Râvana in certantiuc cacse, Vibbtsbnnutn in urbe Lance

8°.gigantum principem inauguravit. Site deindc recuperatalieras, summo pudore alfectus, cactu frequenti coram

8t.probrosc cum allocutus est. Indignata vero Site, tauliercasta, flammes intravit, ut se intactam probaret. Tutu

sa. aura coalestis spiravit, et vox incorporalis insenuit: queIgnis tcstimouio , simulque patris sui vcncrandi Itartatu

14) Joncsia Asôca, est arbustum fermosissimum, fleribus cre-cois, uoctu odoriferis insigne. Vide descriptionem Itox-burgltii in Astn. Ras. Vol. V. Sacpissiutc ludttttt poëtacin nemine, quad diviser sive neuoz’lunor sonat.

AnGmn-zNTUM CARMINIS. h 13

pm’mntns Rxîmns. qnum Sîlnm vacuum ab omnî culpa co-.

gnmissct, intczucralnm rcccpît. Proptcr magnum istud85.opus perfuctum propitii Divî , Indrn duce; cum coetuSHPÎCHLÎIIIII coclicolarmn Raghuidcm vcncratî saut. Tn1i84.

honore ornntus n numinîbus unîvcrsîs, summopere eî fa-

vcnlibus, omni ncgotio Pcmcto, Râmas porro futuri se-cnrns, lnctitîne indulsît. Dîvûm fnvorc votum ndcptus,85.

ut revivisccrcnt ipsius socii balla caesi, simiis in vilainrcvocatis, curru Pushpnco consccnso , ad oppidum Nan-digrâmnm profectus Icst. [bi Bnglluidcs cnpillos more 86,«set-.tnrnm plexos solvit, et cum frntrîbns in nrbcm Ayô-

illuyam rcvcrsns, rcgînm dignilatcm denuo adaptas çst.l’nlmlus, humilia nlnccr, tranquillus, victu abundans, lcgî 87.

sacrae oblcmpcrans, sanas utiquc, maque ulla lue affli-clus , a cnritatc nnnome ceterisquc calamitatibus cxemtusmansît. Patrcsfamilins nunqnnm ibi mortcm filiorum ad- 88.spiciunt, mulicrcsqnc, sempcr obscquîo crga mnritos de;(lime, non fiant vidune. Nullum ibî cxstnt pcriculmn ((1)89,inccndîis , i nec proluvîc nqunrùm merguntur homines;

nullnm exstnt Periculum a tempcsmtîbus, nequc a Iatro-nîbus dcnîquc. Urbcsquc provincîncquc opibus et fru- 90.

menti copia fieront, cîchqnc omnes sempcr sunt lneLi,plane sicutî in seculo aurco. Glorîosus Raghuîdcs autcm 91.

centenis sacrificiis taquiniez litalis, aliisque magno amidi-spcndîo celebratîs, immensia opîbns inter Brachmanas di-

stribuüs , centupliccm propagabit rcgum progcniem, et in 92.

hoc orbe terrarum quaternos civium ondines, quemqucin suis officiiez coërccbît. Dcniquc pcr (lcccm millia an- 95.non-nm, dccics ccutcnîs additis, Râmas impcrio funetus,

ad BnAcnuAms scdcm cvchctur. --3k

14 un. l. un». 1’.94. Carmen hm: de Râmac rebus gcsüs , lustrale , san-

ctum, Iibrisque sncris acqniparnbilc qui legcril, is omni-bus piaculis libcrnbitur.

x;

95. Quiiilict vir, lagons llocce carmcn vitale, RAMAYANUMdictum, cum finis, ncpotibus omniquc coctu post ubi-tum in coclo umplificabitur.

’k

96, Brnchmana hoc lcgcns sibi parnbil cloqucnliac prix)»cipatum; vîr e stirpc militari terme dominationem; mor-cntor colonusve commerciorum prosperitatem; homo de-nique’vel servili conditione, auscultans mode, capiet iu-

crcmentum.

LIB. I. CAP Il. 1 (Il

- CAPUT u.BRACIIMANIS ADVENTUS.

Auditu hoc Nârndac sermonne. Vâlmîccs scrmonum 1..

peritus cum discipulo ad summum admirationem ruptusest; et mente tacitn quidcm magnus anachorctn Râmam a.mini-Mil , tnm Nâradnm ipsum est vcncratus cum disci-pulo. Nârntlns (Icindc, Snpicns coclicola, sicuti dccct n11 3.

isto honoratus, venin nbcundi petitn dimissus, in Supe-nim sedcs rcmcnvit. Quo ad mundum (livinum profecto,4.iu’cvi post, nnnciiorctn adiitTamasae l) fluvii ripnm, baud

longe a Gange (lissitam. Ad qunm simul atquc accessc- 5.rat anachorcta, conspecto vndn, cui nullus suberat iimus,«liscipulum lntcri ndstantem niiocutus est: Adspicetha- 6,racivâjc a), vndum hocco, malin Iimo turbidum, incundum

l) Exslnnt pcr Indium complurcs mnncs huius nominis, quodsono cormpto hodic in Tome uliiit. Non Ihcit hue Ta."musa, (lune in ultissimis lmai (Himavanlis) iugis in Yamu-nnm. baud prdcul ab ulriusquc fonte, influit. En enimvicinal Gnngi dici ncquit, et pute! c tout (lcscriplionc,sccvssum Vfilmîcis non in rugionibus montanis, sud inplanifie situm fuisse. Cf. descriptio itincris m1 Ynmun’neet Gnngis fontes , Ann-r. Ras. Vol. XI", p. 178 et 186.--

Altcrn ’l’mnnsn inter Sarayum (Gogrn) et Gâmalem ver-

sus Gnngcm (icelui-rit; tanin cursu opposito baud mul-tum inl’ru Yamunmn in condom infunditur. A11 banc Ta-mnsnm in (lcxlern Gangh ripn propc confluentos seccs-un Vâlmîcis pouitur, ut luculcntissime patct c septimeRûmc’idos libro.

9) ln Râmciidos Lib. Il, Cap. LIV. prodit in sccnnm anacho-rcln ciusdcm nominis, in seccssu suc ad Yamunnc et Gan-gis confluculm coelui discipuiorum prao-anions, quem vc-rnm (me lilluradwîjum, hi est n véteri meniorin lrnditum,

16 Lin. I. CAP. Il.7.pellueidumque sicuti mens lmnerum. Aplum id est ad

lavandum, funde nequali, placidum, limpidum, glnrcaminuta constratum; depenito ureeum, sedcs, et porrigito

8, mihi sublignculum c libre contextum. Immcrgnm me hocegrcgio Tamasae vade; diligenter accuretur, ne tempos

g. opportunum praetereat. Ille magistri iussu festinnntcr aungurio revenus, sublignculum secum nllnlum mngistre ex-

.o,lnibuit. Vâlmîces c diseipuli manu accepte sulilignculeindutus, in aqueux immersus quum se aliluissct , preeibus

n, submissa voce «recitatis, latice in Manium Dcûmquc llO-nercm rite libate, ambulavit dcinccps, silvam profundam

lmundique dispiciens. Tune ibi conspexit ardcarum par,pulcrum visu, cires Tamasae ripam securitatis habita am-

I5. bulnntium. Ex hoc autem pari altcrum, marcm, venatorindole feront, qui fui-tira subierat inobservatus, iuxta una-

14. choretam telo percussit. Hunc, membris cruore censpcr-sis, palpitantem in terra videns ardez: famine alllicta, flc-I

15.biliter eiulavit per nëra circumvolitans, orbnta ceniugcsue; alato comite , rubris permis cristato, lascive, velu-

I6. cri, secum copulato. Tali statu quum avcm a vcuatercdeieetam vidisset, Sapiens illc pins misericordia comme-

17. tus est. Quo tenere mimi affecta perm nefas hoc de-testatus vates , contemplans ardeam istum flcbilitcr clu-

18.mitantem, haec cecinit: "Utinam ne tu, venator, pcr omnet’acvum bona fama gaudcas , qued ex ardearum pari al-

19. "tenon! necasti, amere flagrantcmlit Dum in: loqucbatur

statue; Ana. Cm". CAP. l, 30. Inde horum cnpitum nu-ctor et nemen et persennm hue trnduxissc vidclur: baudsatis apte quidem in tain diverse vitae comlitionc, alta-men consulte, ut tante diseipulo maior poètae dignitasuccrcsccrct.

BRACIIMANIS ADVENTUS. 17

in censeio sui corde sulmnsccbulur ipsi cogitatie: Quid-namlme est ellintum a me, meerore prupter nretn amide?l’or aliqnod tempus meditutns sententiam islam et persel-u- ’10.

tutus, discipulum Blmradvûjum latcri adstantcm bis verbisenmpellm’it: Ve! bacc, pedibus adstrieta, syllabarum nu- 2.,more amplulis, coniuncta cum rliytbmo et modulatione,rame muet-ente emissn SLOCUS 5) (liciter, baud aliter. Disci-

pulus autem sermenem egregium, ab annellereta prolatum, n.idem allirnmnde remprobaiit, caritatem erga magistrumpalnm ariens. llle, postquam aqua e vade isto bausta rite 13,se adsperserat, camion! rem secum mente revelvcns, ad("gllflllnl rediit. Magnum annelmretmn subsoCutus est rue-- 14,destus Illinrndvûius, discipulus probatissimus, urceum aqnne

plenum secum importuns. Sanctus illc, quum in scccssum 25.suum inti-esset, silnul cum discipulo, censidens in tugurio,tacitus in contemplatione defixus mansit. Tune advenit 26.BRACIIMAN, ipse mundi cenditer et rector, quaterna oragcrens, angustus, cgregii Sapientis invisendi gratin. Quem 27,censpicntus Vâlmîees quidem subito assurgens, voee com-

pressa, mnnibus suppliciter iunetis, venembundus constitit,veltemcnter miratus. Qnum BRACIIMANEM rite suintasset, et ,8.

interrogasset, en perpetue valeret, velteratus est deumsuetis beneribus, aqua ad pedes lauandos, patera hospi-tali, et sedili npposite. Almum numen loco henestissimo ,9,

--------n-A3) Ludit porta in mols utrîusque eeusennntin: 361:4 est moe-

ror, slôlra, metrnm lieroïcum. Vix menendum , nonlcgilimam eSse derivntioncm, sed ex ce genere notatio-num, que fortuite similitude ml sensum lrtlbitur. Exstnnteius exemple upud llemerum et in libris Mesaieis. Mi.rum in modum Iusibus eiusmodi etymelogîeis indulge-bnl antiquilus.

n

18 l Lus. l. CAP. il].consedit; deinde Vâlmlci signilicavit, ut et ipse consule-

30- rot. Coram ibi sedente prisco rerum genitere, ’âlmlees

in contemplatiene delixus crut, mente unice in islamtinrent intenta. Lugens continue ardeam ruminant, SLocuu

hune iterum iterumque canebat , sui sibi non eenscius,52.1neerori plane deditus: anle factum a ncfarie venatere,

noxia consilia agitante, quod ardearn tnm dolce guru-ion-55,tem sine alla causa oeciditlu Houe deinde BRACIHIAN

ridons allocutus est anacheretarnm principem: "SLOCUS

quidem a te contenus; frustra foret bec amplius per-34. scrutari. Spentc son, o Braclnnanal tibi pronmmu-it bat-e

modulatie. Tu, vatum optime, tetam Râmae titam com-55, pone.- Râmae pli, virtutibus praediti, prudentis, constan-

tis, res per orbem terreront gestas courra, sieuti ex Naî-56, rada ces audivisti. Quiequid rerum tum secrete, tom

pedum gesscrunt Râmas istc produits, Sumitride comi-3;,tantc, Gigantesque (pietquot sont; nec non quiequid fa-

ctum sivc palam, sive secreto a paella Vidêhana: id omne58. secundurn verltatcm tibi notum (let. Mee furet-e nulla

vox falsa in carmine tue inveliictluu Componc narratio-nem de Bâton , divinam, Slocis contextam, auditu incun-

59. dam. Quamdiu in terrae sole mentes et llumina suisquacque lecis manebunt, tamdiu Râmeïdos camion per

4o. orbem propagabitu ’; quemdiu Bâmeïdos earmen a te com-

positum propagubitur, tamdiu subinde ad alliera ascen-4l. dans in mundis mais habitabis.« Sic lecotus almos Balco-

MAN ibidem e conspeetu crantoit, que facto ’âlmîces cum

42.discipulo ad summam admirationem raptus’ est. Dciude

euncti eius discipuli slocum istnm iterum iternmqoe ce-43. cînere gaudentes, dixeruntque sommepere mirati: Luctus,

quem magnas vates quater-ois pedibus numero syllabarumacqualibos cceinit, frequcnti rcpetitionc in Jloei naturani

humanisais ADVENTUS. I 19

abiit. Vati autem, contemplationi dedito, liaee sententia M.stetît: nRalmeïda tetam eiosmodi sloeis a me eentexi epor- .

tetla Deinde vates ille gleriesus, generoso spirito aui- 45.matos, composait de Rama illustri earmen, famam illu-strans, versibus generosa faeinora exprimentibus, incun-dis, numero syllabatilm nequalibus, per centena distichaceutinuatis.

C AARGUMENTI COMPENDIUM.

Postquam prima cal-minis semina rates religionibus.0 .

addictus auditu acceperat a Nârada, Sapicnte coelieola,Contemplando amplius investigans copiesam eius explica-tienem, quum tiqua rite es eluisset, iunctis manibus, in» a.sistens verbeuse l) calmis versus erientem directis, car-minis erdinem proseqoitur. Quiequid Râmae, Laxmano 3.

l) De verbena quidam magnepcre disceptator, olrum en sil:certa gramiuis speeies, au polios ce nemine emnia gra-miua et virgulta, quaeeunqoe religionihus apla fissent,eomprehenduntur. Sed neque id egi, ut speciem acco-rate delinirem; exprimere eonatus ,sum usum herbaecoiusdam porno in rebos sacris, Latinis cum lndis com-munem. Nomiua Sanscrila sont casa et darbha, dieituretiam pavilra, i. e. lustralis. Betaniees peritis audit PoAcuesuae’inss Kong. Est gramen omnium speeiesissimom.(lobai magnitudine triliei, panieola pyramidalis, perlon-eulis patenlissimis. Cf. descriptienem a Joncsio exhibi-tanl. As. Ras. Vol. lV, p. 943.

sa un. I. en». III.et Sîtae, tum regi Dasarathae cum uxoribus suis, aulne

4.rcgni([oe incelis contigcrat; quiequid ab iisdcm dictum,deerctum vol patrntom etiam, id omne sanctitatis soue

5, vi secundum veritatem perspicit. Quiequid Bâmae, dom(idem promissorum servans cum binis comitibus, fratreet uxore, per silvas vagabatur, aeciderat, id omne visu

6. nssecutus est. Tcrnorum temperum cogniter mirabili fa-cultate, quant castimeniis et rerum dirinarum contem-platione sibi paraverat, id omne eculis cernebat, tanquam

7,.myrobalaui glandem in manu eemprehensam. Quo visepretinus apte composoit cal-men de Râmae vite, gemmisrepletum sicuti eeeauum, quod omnium mortalium aures

8. deniulceret. Divinns illc vates , sicoti ante nui-rata ci foe-rant a magnanime Nârada, composoit Tata stirpis a Raghû

9» oriundae’. Râmae nativitatenl , egregiam vil-totem, comi-

tatem ergs omnes, caritatem , qua genus humanum am-to. plectcbatur, patientiam, venostatem, sinceritatem; tum alias

narrationcs varie mirabiles in itinerc eanisvâniitra sos-n.eepte, nuptiasque Janacidis tri-eunuque diffraction; cen-

tentionem inter Râmam otrumquc , Dasarathidaeque vir-totes, p0lTO Râmae eonsecrationem decrctam, et pravum

l2. Caclceïdis auimum , nec non censeeratieucm ebstruetamet Râmae exsilium; regis moerorem, lamenta, amentiam,

15. denique mon-lem; civium tristitiam, cerundemque dimis-sionem; colloqoium cum Nishâderom rcge , et aurigac

i4. reditum; deindc Gangis transvectionem et Bbaradrâji cou-spectnm; bertatu Bbaradvâji profectionem ad mentem Chi-

l5. tracûtum; casae eenstructionem et habitationem, Bliara-taeque adventum; Râmae placationem, et libatienem patris

16. limeri factam; ealeeerum inaugurationem, et sedem im-perii in eppido Nandigrz’ime constitutam; profectienem

i7. ad silvam Dandacnm, .cengrcssum cum Sutîxuo, conses-,

A [tGUMliNTI COMPENDIUM. 2 l

sonique cuInAnasûya, et lnedicaminis faciei traditienem;connoteralioncm in Sarabhangi secossu et Vâsari (Inclure)

conspectom; conspectom Agastii quequc, nec non arcum 8.acceptant, congressum cum Virâdho, et babilationem incampo Pancharato; dcrisionem Surpanakhac, eiosdemqoc :9.delbrmationem; caedcm Khari et TRICIPITIS, Râvanaequc

concitationem; Mârîchi (ploque caedcm, nec non puellac ne.Vidêhanae raptum , Raghoïdae lamentatiouem , regisque

volturom necem, porro Cabandhi prohensioncm, et Pam- au.pue llmii conspectom, paritcrqne congressum com Sava-ride et cum llanomante; Raglmïdae magnanimi qucrimo- sa.niant in l’ampae ripa, aditumque ad mentem Risliyalnû-

cum, congressum cum Sugrlvo; lidociac mutuae coolir- 2.).malienem, nilliciliuu focdus, certamen inter Bâlincm etSugrîvum, Bâlinis caedcm, Sugrlvi constitutioncm in im-

perio; Târai: lamenta, pactionem, necton) pluvialem pcr- si.vigilatnm, iram lierois Ragliuïdae, copieront congregatio-nem, dimissionem simiorum in eunetas ceeli plagas, orbis 25.tcrrarum descriptiencm, annuli traditiencm , spcluneainursi conspcetam; porto simierom propOsitum vitam ine- 26.dia liniendi, nec non Sampâtîs conspectom , et mentisadsccnsom, saltumque trans mare datum; Oceanique iussu 27.mentis Maenaei inspectioncm; Sinhieae caedcm et sedistagine Laneac conspectom; nocturnum introitum Ilanu- :8.niantis in orbem Lancam, eiusdemque deliberationem,aditum ad forum lacu publieo instructum, conspectomgynaecei regii; aeeessum ad viridarium asocis opacum, 29.ibiquc Sitac conspectom, eellequiumque cum paella Mi-thilensi, et pigneris traditioliem; gemmam motuo a Site 50.traditam, pariterque arborum cladem; fugamque lamina-rum gigantcaruui, et famulorum caedcm; prcbensumAü-5I.ris natum (llmuunantcm), tumultum prepter Laneam in-

2T Los. I. CAP. 1V.causant, deinde saltum tram- mare retro datant, nec non

5,,mella oomesa; Râmae censolatienem et gemmam ci exhi-bitam; congressumque cum Occano , peutemque Nali

55.opera innetum; traieetum Oceani; Lancam neetu obses-sam, conspiratioaem occultam cum Vibhîshaue, signifi-

54.cationem deli ad Râvanam couliciendum, Cumbhacarnicaedcm, Meghanâdi necem, Râvanae interitum, nec non

55. Sltam recuperatam; Vibhlshani consecratiouem et currusPushpaci conspectom; adventum deorum, Bascuuann duce,

56, ad fidem eastitati Situe faciendam; corrum l’ushpacumsconseensum, congressum cum Bharadvâje, legaüonem Aë-

57- ris filii, congressum cum Bliarata; Râmae censeerationeminstauratam, totius axer-citas dimissionem; Sîtaeque repu-

58. dium, et amèrem civium conciliatum; quicquid deniquceventurum erat Râmae, dom in terris nierai-ctum id omne

indultimo carminis libre composoit sanctus annelleraitVêbnlccs.

CAPUT 1V,

RHAPSODOBUM lNSTlTUTlO.

J, Quum autem vir solertissimus composoisset Carmenbec, Bdmdjanum dietum, seeum cegitabat: l’Quis illud

a. per orbem terrarum celebrare poterit? a Dom in hac co-gitatione defixus erat vates contemplatieni addietus, pedeseius amplexi sont Casas et Lavus l), anaclieretarum 113-.

l) Erant bi Râmae filii gemelli, quos Sita, prepter castilaslis Violaine suspicienem a marite repudEata, in silvis cuirafuerat; suscepti dciude a Vâlmice, et pallie ignare ineius sceessu cdueati.

Ronsoooaum lNSTlTU’l’IO. 223

bila. Pins illc adspexit regiam prelcm, [mitres Agemclles, 5. 4illustres, voce canera praeditos, in ipsius sccessu habi-tantes. Ques quum nosset magister adolescentes ingenio- 4.ses librorum sacrorum plane peritos, studii rerum divi-narum premovendi gratin edeeuit ces earmen [Murmu-num, in que magna Sîtae virtus eaedcsque Paulastii (Rd- 5.vanac) narratur, quod auditerum aures voluptate perlim-dit; cal-men, rccitatione cantuque incundum , ad ternes 6.modules aceommedatum, septem tonis musicis adstrictum,

cum melodia et rhythmo ceniunetum; ornatum quoquc 7.variis carminum allectibus, amore, fortitudine, horrere,vehcmentia, risu, terrore, miseratione, miraculo et loui-tatc. Postquam ambe, mon reverentia Vâlmlcis impulsi,8.tum dulccdine carminis allecti, totum id memoriter ediudiccrant, Vôlmîces, sanctus anachoreta, in eapite ces deo- g.senlatus , inclinato eerpere coram adstantes bis verbis allo-eutus est: Cantetur hoe opes a vebis, nebilcs adolescen- l0.tes, in eremitarum consessu, et in coetu regum sapien- itum, qui piis eperibus student, eiviumque henestorum.llli autem une musica penitus imbuti, numeri ct modu- Il.latienis pcriti, fratres voce canera praediti, Fidieinumeoelestium instar formesi, Râmae spcciem referentes quasi a.doue imagines ex nua expressae, sicuti iussi [ocrant a

5.vatc, entichant cum somma animi intentioxie. Aliquande,quum commissent eremitae centemplatieni addicti, se-dcntibus prepe adstantes umbo ceeinerunt hoc carmen.0mnes autem anaeheretae , eculos lacrimis sullusi, ad’u4.sommant admiratienem rapti, acclameront ils: Euge!pulcre, belle! Laelo anime anacheretae isti legis sacraestudiesi , laudaverunt Cusum et Lavum canentes , landedignes: 0 camus duleedinem, et distieherum praecipue!Vol id, quod olim gestum est, quasi ante ecnlos posi-

5.

6.

,94 - LIB. I. CAP. IV.17- tum. exhibetur. Sic a Sapientibos religione praestanlibus

laudati, spiritual vocemqoe allias subinde tollentes, ad-l8. modum suaviter cancre pet-gobant. Aliquis ex annellere-

lis lactus (ledit ils vos aquarium, aliquis dolce-In fractionsilvestrem, aliqois vestem egregiam e libre contestant;

19. alios nabi-idem dorcadis nigrae obtulit, alios porro filon:mysticum; quidam ollaun lestacculn, alios anachorcta fu-

ao.nicolum ex herba munja 3) plexmn; alios dcinde lactosseeorim ad ligna cacdemla illis dudit; alios vittam quaeenstringerent cernant plexam, alios lactitia allectus fanent

m.ad ligna colliganda; aliquis alluchon-coi vos sacrificum,alios faseem lignorom, alios sellant c (ici matcria fabri-

u. catam; nonnulli houa vota nuncupabant. Tune alii Sa-picntes prao gaudie longnm aevi spatiom iis eptabant;cuncti dotes retiras iis concassera, vol-bis nunquam fal-

ailentibus. Sic benomtom fuit ab anuelmretis antiquomistud carmen, vitale beminibus, onde poëlae vietom qoac-

24. situri cssent 5). Hi duo cantorcs notent ubique laudati

2) Est Saccaaauu Menu ROYAL. e coins bel-bac libris pie-clilur triplex lilmn , quad tauupuun initiationis signantex Braehmauom bomcris depcodet.

3) Memorabilis same est Sauscrita dictio, larimim upajioanam,i. e. que p0ëlilc vietom (pinceront; sed dubitaii po-test, que Sensu pectine dieti siut. litcnim si vocem karirespicis, en signiliculur votes, qui carmina pangit; scdis e Râmc’idc viclum quaercrc proprio baud eennnodedici potcst; intelligcndusne igitor crit locus figuriste, utindicctur , e Râmeïde patito fuisse a peëtis mollorompoemalom urgonienne? quad re Vera factmn esse sci-mus. At obstat usas verbj upujù- , qood valet vit-amsustentarc certo quodam quaestu (cf. Roseau Rad.Sanscr.s. v.) et vis ligua-ale usurpation iln’ruielur. Kari ideosi amphore sensu acripilur, inlelligi peasonl I-hupsotü,

RnApsononUM INSTITUTIO. 25

in urbibus rogîis cüam , rcgumquc in aulîs carmcn de-

canlabant. Tune in sacrificio equîno Râmas quoque,35.quum transeundo cos nudivissct, honorifice habitus adduciiussi! pcr ministros idoncos. Scdchat princeps in solio 26.aurco, diviho, circumdatus amicis inferîorc loco scdcnti-

bus, Iran-musque comiübus. Visis autem fratribus istis 27.duobus, formosis ne modestis, all’ocutus est. Râmas Lux-

mnnum univcrsnm’qnc aulicorum cohorlcm: Andîatur hocco 26.

opus, sentcntiis ct numcrîs min-inca ornatum, cx 0re ho-rum adolescentîum divina spccîc, apte voce suavi canen-

tium. Tune umbo suavilcr, blaude, voce mimi affectî- 39.bus obscqucntcl ceciucrnnt carmen celebrati argumenti,admodum modulatum et numcrosum; id exhilarans omnia 5°.

membra, ranimosquc et. corda, auditu gratum, refulsit inhominum coclu. l’Hi duo pueri, regiîs formata notis tao-3!-

»biliunî, Casas et Lavus, silvnm sacrum. incolcntcs, mea

f’îpsius rata, ut futur, cnrmcn mirabile a magna vatenViîlmîcc conditum, (lccantabnlwa Ambo (IL-inde, Ra- 32.

ghuïdc cohortante, carmcn istud ex ordinc cecincrunt.Râmas ipse aulcm, pariterque cobol-s universa tolu meuteilluc abrcptî sunt.

cpica carmina recitando vîtum sustenlunlcs. Quod sua-dct clinm hoc, quod certissimum sît, a rhapsode quo-dam profecta esse quatuor priera Râme’idos ealpitn.Prorsus similc dislichon logilur in exordio Bhamteac(v. 99. cd. Frank), verum id eidcm (lllbîtalioni olmo-xium est.

26 Lin. I. CAP. V.

CAPUT V.

Uams AYODHYAE urscuuvno.

PROŒMIUM RIIAPSODORUM.

l, iQuorum rcgum virtulo. terra occano cincta occnpalaferlur, a Manû inde sanctorum oporum fuma illusu-ium,

a.immensae maicslalis; quorum priscus atavns fuit Sngarus,cuius ope oceanus est clibssus, quem inccdcmcm sexuginta

3. filiorum millia comitabantur: ex inornm rcgum magnani.morum vaâcuïdarum prosapia prodiit lingcns hoc epos,

4.Rdmdyanum dictum. Id ipsum nos umbo recilabimus,integrum, continuum ab initio, cum lnoncsto, dulci etulili coniunctum, dignnm quod audiatur a benevolcntibus.

5. Terra ampla, laeüficn, prospera, Côsalorum gondcognominis, adiacet Sarayûs ,fluminis ripac, pecorc, fru-

5.mento, opibus abundans. [bi site. est urbs, dicta Ayô-dhya, pcr orbem terrarum celebrata, ab ipso Manû, ge-

7.neris humani capitc; olim comma. Magna luce urbs cl.opulenta Per duodecim parasangas in longitudinal, par

«tres in latitudinem extensa est, vnriîs aedificiis splenduns,

8. portis et pintais par commoda inlervalla distributis; splen-dens via regia, quae pulveris sedandi gratin aqnn adspcr-

9- gilur; domibus continuis, nullo spatio sapai-ais, in solocomplainte cxslrucla, portis acquis et propylacis, lem.-

Umus AYODHYAE mascarprxo. 27

plis aedibusquc magnifiois repleut; portis ad platcarumcxitnm firman, vieillis commode directîs pervia, mocni-

t bus et rossa profundn ciucta , omni armorum genere in-structa. Rex Dasaratlms nominc, magnanimua , imperiiamplificator, perinde ne Indras regiam sunm, tuehnturliane urbem, viridariis ct "mnngerarum nembribns con-sitam , ingcntinm nrbornm Il) ordinibus ,cinguli instar cir-cumdatam, amocuam, pictam quasi quadratis versicolori-bus sicuti tabulam lnsoriam a), in xystis publicis orna-tam nitidis Iacubus, mule aqua ad bibendum distribue-batur, Dcûm altaribus tensisqne (lecoratam; soiennibus

I0.

pompis festisqnc conventibus celebratam, tm’ba lacu: ct’

satura plenum; quasi gemmarum fodinam et scdem almaeF nustitatis; nmuentcm eximio potu ciboque, nutritam prac-stantissimae oryzne granis, nec non thuris, corollarum etolci saeri gratis odoribus fragrantcm; elephantis, equis,curribus frequcntcm, vehieulis cuiuscunquc generis tritam,multornm rcgum legatis, mercatoribusque illustratam; ve-xillis super alta domuum fastigia sublatis emincntem, cen-tcnis balistis instructam , omni maclnînarum et amorauxgenerc munitam, al) omni fabrorum genere frequentatnm;aurigarum et praeconum turba plenum, opulentam, splen-

l) Indientur species, sâla, SnonnA menus-n, quae proptcrproeeritatem laudalur.

2) Spectat hoc ad marmoru varii coloris, quibus domorumparictes distincti orant. Tubulam ludo acacchorum ne.nommodntam intelligendnm esse, ipso nomine ashlzîpada(quusi àxzainsJov diccres) moncmur; siqnidem eiusmoditabulant singulis lateribus octona quadrata cxbibet,unde in piano universo sexnginta quatuor efficiunlnr.Plane diversa est ratio tabulae lnsoriuc sivc alvci , quevelcros in ludo lulrumulorum nlcbunlnr.

En

se a . un. 1. au. v1.dore incomparabilem; .snltatricum et llltlitllllllll gregibus

19. undique eclcbratam urbom; dulcibus tympanorum, tibia-rum fidiumque souis strepcutcm, llymnorum cautu voca-

ne. lem, arcuum stridorc rosonantcm; a ducibus fortibus,omnis anis bellieae peritis , deorum, qui hune orbemmentor, aemulis, militumqne millibus propngnntam, si-

n. cuti inferornm regiam a serpentibus; cohoncstntam dcni-que Brachmanis eiitniis , ignium sacrorum cultorilnus,probis, magistris corum qui libris sauris studcnt, muni-fieis, (ide, religione, et lœuignitatc insiguilius, magno-rum Sapientuln similibus, et oumcs annuli embolus cocr-.ccntibus.

CAPUT VI.

Posons PRAECONIUM.

l. In hac orbe Ayôdbya rex fuit, Dasnratllas nominc,librorum sacrorum gnarus, bono publico intentas, longe,prospiciens, magno vigore praeditus, urbanis rusticisque

2-incolis dilectus, vaâcuïdarum antesignauus, sacrifieus, iu-

stitiae observantissimus , sibi imperans, magnis Sapicnti-bus similis Sapieus regalis, per tres mundos celebratus,

3-fortis hostium debellator, prudens , sensunmdomitor,divitiis nliisque OPum cumulis Indrae et Cuvéro acquipa-

4-randus, hominum tutor sieuti Munis rex primigunius,5-ircgni amplificator. A tali vire, fidei datae scrvntorc,

terne hominum studia (iucululunbutilc, honcstum) co-lcnte, eustodiebatur urbs. optima, veluti al) Indre Amarâ-

Rems PBAECONIUM. Q9t’nlis. in hac imperii scde cives ernnt lacti, iustitiac de- G.

(liti, progenic fecundi, suis quisque rebus contenti, alic-nurum abstinentes, veridici. Nemo locuplete pcnu non-7instructus crut lmius urbis incola; nuque ullus paterfa-milias, quin, negotiis bene gestis, butins, eqnis, pecuniafi-umcntoque abundaret. Nemo erat in regia sede malc8restitua vel pauper; ncmo qui eibis immundis vescereturvcl male olerct; ncmo nimis parons vol pravus; nem09quin gestnrct inaures, .gemmam frontalem, floridamquecorollam, et perfunderctur unguentis; ncmo unnillis noncrantas; ncmo etiam, quin auri drachmam mercerie diurna .lucraretur; neque erat ibi quisqnnm sordidus, vol men-idu, vol perlidus deniquc, non arrogans, non iracunduserudelisve, neque sui iactator; ncmo non magnanimuscrut, ncmo calnmniator, ncmo alicnis bonis se sustentans;non miser ullus, nec mente turbatus, nec morbo metuvleinbornns. Religionum observantes et constantia insignes:crant viri paritcrquc feminnc; vil-i nxoribus suis contenti,ne mulicrcs maritis unice deditne. Forma, solertia, sua-Ivitate, honestis moribus vîrtutibusque praeditae ersnt fe-minac in urbc Ayôdlnya , mundis omamentis et vestibuscultae. Omnes Braebmanae ibi suis ipsorum olIiciis con- ltentî orant, assidui in sacris faciundis et in voluminutnsacrorum lectione, a fastu et nmplo ramifieront comitatunversi; nullus ex iis trium ignium neglcctor vel litandilimperitus, nullus crut quin millia numnuim largiretur;non quisquam atbcus , nec falsiloquus, nec disciplinasacra destitntns. Ordo militaris Bracllmanist’dignitate cc-I(lehm; mercatores et agricolae ordini militari obsequeban-tur; operarii sua conditione contenti tribus ordinibusministrabnnt. Vcncrabnntur singnli gradin potiore collo-ucntos, Patrnm Manes, ’Deos hospitesque; aberat collurio

0.

30 4 Lus. I. CAP. Yl.sanguinis e. vr’oIato cormubii iure aria, nec non rituum

. 18.gentilitiorum colluvio. Erant ibi in urbe eximia boulines.longaevi, fidci studiosi, semper cum uxoribus, libcris

19.ncpotibusque sociati. llaee urbs ab vaâenïdarum prin-cipe. plane sic sospitabatur, quemadmodum olim ,a Maud,

ao.bumani generis capite, liicee orbis terrarum. Bellatorumignci vigoris, nunquam e procliis gradum referendum,multa millia tuebantur eandcm, sicuti lc0nes speiuncam

2I-montanam. Equis etiam plena erat urbs, c Câmbôia etVanâyuïde terra oriundis, ad Sindhum finvium et apud

sa. Vâblices generatis, Indrae sonipedum similibus l). Referta

qu0que crut elephantis, in Vindliii mentis et llimavantisiugo natis, robera et virtutc mascula praeditis, animosis

a3. sine feritate; ex Airavati, Mahâpadmi, Aniani et Vâmani

stirpe procreatis, e speeie eorum qui Bliadri, Mandri et

s.

1) Equis generosis maxima Indiae pars est desliluln; quin etperegre udvecterum sobolcs ibi propagutn degmernresolet. Excipiuntur tumcn terme ad lndum s. Sindluunsitae. Cetcri , qui hic memorantur, externe sunt slir-pis. Vâlzlici sunt Bactri eirca urbem liediernam Bali-l4,cuius nomen e Sunscrito contrnclum pintant. Cambôjâmlexicographi Angli in ipsa lndin versus septentrioncmpenunt, sed falso. Elenim in descriptione plagae sep-tcntrionalis, quam quartus Ramciides liber exllibet, Câm-bôji post Vûhlieos inter varias gentes barbants neminan-tur. Cf. RAGlU-VANSA lV, 67--- 69. uhi Ruglius, Sin-dbû traiccto, post szos devictos demum Câmbôjamadit, nobilium equorum putriam. De Cambaya urbe mlsinum Guriarannm non esse cogitandnm, multo minusde Cambodia in peninsula ultra Gangem, pcr se palet.De Vandjd ,nibil delinitum invenio, inisi quod nonnulliAmara-Côshae interpretcs stuluerunt, equos inde (li-clos alio nomine esse Persicos. Ed. Col. p. 19-1.

lîuols PRAECONIUM. 3l

Mrigi dicuntur a); bellnis tum dentibus tnm proboscide a4.armatis, semper alacribus , mentem stntnra acqnantibus.Parasangac intervalle vcl ultra etiam censpicua est urbs 25.illa, vol-o nominc incrpugnabilis dicta, ubi rcx fuit. olimsanctus Dasaratbas.

liane urbem Ayôdbyam, nomine sue (lignam, por- :6.tarum rectibus lirmatam , domibus magnifiois splenden-tout, pulcram, multis bominum millibus freqnentcm, re-igt-bnt plane ludrac similis terrae dominus.

CAPUT V Il.

Larmes MINISTRORUM REGIS.

Antistites et consiliorum participes duo adorant Cô-salerum regi, Vasisbtlias et Vâmaddvus, vatum prnestan-tissimi 1), librorum sacrorum et disciplinnrum cum iis

9) Elcpbnnti mentnni mugis idonei «d bellices usas habeban-tur, qumn qum silvne cumpcstres nlunt: minus obesifluide"! illi, sed membrorum eompage firmiercs. Cf.Sacuunm, p. 31. Anneau" est Indrae cleplms; ceteriin locis inferis terme omis bumeris sustentare feruntur:filahrîpadmus versus plagnm australcm. Cf. RAM.l, c.XLI , 18. Vômanum et «Anjnmlm in cupite mode laudatonon denue memorut noster. Poulie aliter Au. SINEAS,(cd. Col p. 13.) quem Wilso secutus, Vûmanô austrum,Aniano accidentent vindicut.-- A dorcadum similitudinemriga dicunlur clcpliunti, qui maculam album in frontevel proboscide babent, quales passim in picturis Indicisvisuntur. Ceteras varietates ignore.

l) Praccipit Manus (Vll, 78.) regibus, ut dues ministres ba-bennt ex ordine sacerdotali, quorum alter (licitur pu-rôhila, religienum magister, aller rüvfj, sacrerum prac-

32 .LIB. Ï. CAP. Vil.a.eoniunctarum penitus gnari. Adorent practcrea cillent

principi oeto alii ministri, integri, fidi, in curandis im-5,perii muncribus assidui: Dbrisbtes, Jayantas, Vijnyas,

Siddbârtbus et Artllasâdbacus , Asôcus Dbarmapâlasque,

Lunmero denique oetavus Sumantras 3). Hi doctrina in-stituti, modesti, nobiles, cupidinnm temperantcs, consi-

5.lioruln ne nntuurn periti, s’cmper in amicorum commoda

intenti, virtutibus pracditi, omnes raide strenui , assidc-6.bant rcgi sicuti Vasues Vâsavo. Al) alierum obtrectn-

tione ennt aversi , nec virtutum suarnm copia superbi-

foetus. Hic utrique codem nomine daignantur; sed e sc-quentibus patet, Vasisbtbam priera munere funetum esse.

2) Eulat in RAI. il, e. LXYlI, l -3. ministrorum regisenumerntio, ab bac longe diversu, quem ne quis suspi-eetur ab eiusdem poème manu proficisci non potuisse,

r monee, te vera alteram alteri non repugnnre. lsticenim qui enumerantur, cranes sunt Bruclnnanae, interces Vàmadêvus., Hi cum ceteris regis minis-tris conciliehabite, coniunctim Vnsislntlnun ndennt. Scilicet Braeb-munis, qui sucris in aula regia prnecrnnt, in admini-strando queque imperio magna tribuebatur nuclerilns;nllamen non ipsi siugulis belli patcisque muneribus fun-gebantur. Qui autem bic cnumcrunlur ecto, berumtres priores erdinis militaris vires fuisse, ipsis nemini-bus declaratur; quartum et quiutnm, quorum neminaand. opes qunerendas ulludunt, tertio ordini adscribcrcmalim. Bis fertnsse redituum et expensarum cura fuitdemandatu. Sumantrns erat rcgis auriga, quad munusvirum militarem maxime dccet. - Vasisbtbas tutu» interseptem Sapientes recensctur, tum in Mnnûs codice (I, 36.)inter deeem Progeniteres deum bominumque. Hymnialiquet in Vêdis eius nomen prao se feront. 5eme! (li-ctum sit, peêtam in rebus mythologieis rationiem tem-perum plane non curare, quum nut. nrbitraretur, talcsvires multis mortalium seeulis supervixisse, ont connuconsertio reges bereieae aetutis illustrnre rcllet.

ILAUlN-ZS MINISTRORUM lilaGlS. 33

chant; lioncsto cnltu orant dceori, nuque consiliorum ca-piemlormn inecrti; sollertes in ennssis cliseeptnndis, ub-stinentes, ab omnibus probati; nugcntcs, salve nequitnte,aerarium principis; non sibi invicem ndversantes, bene-voli, atrabiles; rcgni incolns cniuscunqne ordinis mentes;domini dicte audientes atque in eius mentem sese insi-nuantes; consiliis celnndis idonei, itlonei qnoque subtili-lms inventis Nibil inexploratum bi babcbnnt, tum npudcires. tmn npucl exteros, quod aut in pracsentia ngere-tur, mit actum esset; indngabant adco per spcculntorcs,quid boulines molirentur. Pacis et belli rationes noraut,nalurnli quadam dexteritntis dote prnediti , vigilabantquepro rcgis snlnte, prudentiae noie oeulati. Nunqunm iidema se impetrnsscnt, ut p ne ira vol libidinis explcndae etcommodi sui gratin falsi quid proferrenl. Lenes crantin puniendo, pferllSlS bmninum tutu riribus, tumein-lirmitnte; vel lilio in noua deprebenso poennm secundumloges inllixisscnt; institiac nutcm respectu ne inilnîco qui-

dem, (lummodq essct irisons, orant iniurii. Nequc inorbe, nec relique in rogne ullus crut fur, nuit qimprobnshomo, nec llagitiosus quisqunm, et nliennrum uxorumcorrilptor. Singuli dermique ordines, sua quisqnc mnnernobeundo, incremcnta enpiebnnt. Tranquillitnte gnudebat(un! regnum universmn, tum urbs illa, imperii capot.Talibus bisce ministris circumdntus rex Dnsnrntltas tue-bntur iusto ilnperio conciliabatque sibi subditos, et sicutisel radiis, ita ipse terrain speeulntoribus perlustrnns, uns-quam ollcndcbnt lmstem aut se potentiorem, ant sibi pal-cm.

Hisce ministris, peritis consiliorum auctoribus, do-etis, idoneis, (lestais, sollertibus consocintus, res illcadèptus est elnritntctnËprialcm splendidis radiis sel oriens.

’ 3

K1

34 .vÎnn. I. (3A9. X7111.

CAPUT an

SUMANTRAE senne.

i; lluic tenta maiestate insigni, pie , magnanime , deliliis procrcandis sollicite, non exstiterat. filins, qui stir-

n.pcm propagaret. Quae quum secum volveret sir magniconsilii, baee ei subnata est cogitatio: Quid impedit,quominus sacrificium equinum instituam, ad filios a diis

, 3. expetendos? Anime in banc slentcntiam eonfirmate, post-quam deliberaverat rex cum ministris in commoda sua

4.intentis, Sumantram, optimum consiliorum secium, allo-cutus, Protinus, inquit, adducito mihi Vasisbtbam cum

5. cetcris religionum magistris. Sumantras contra, sic a regecompellatus, hune sermonem protulit: Domine, audian-

6. tur interim, quae ium dudum ipse audivi. Sanctus Sanat-eumârns l) olim in sapientum consessu sermonem expli-euit, vaticinons de futurn filiorum tuoruin procreatiene.

7o Est quidam Casyapidcs 3), dixit illc, Viblnîndaci nu-mine clams; linic nascetur puer, qui Risbyasringas appel-

8- labitur 5). Is anacltorela in silvis natus educatnsquc inter

1) Sanataunârus , cnins nomen aeternam iuventam sonnt,crut BRACIIMANIS filins, et e maximis notu bomiuum Pro-gcniloribus; nibilominus tannent Sumantras "il, se eteius 0re vaticinium ucccpissc. Cf. uduot. ad c.Yl, l..1i.

2) Intellige aliquem e Casyapi posteris, innumeru enim eiusproies traditur.

3) Trnxerut RISIIYASRIIIGAS nomen a dorcadis omnibus, quaein fronte cum gessisse fabulnbnntur. Cf. MAN. X, 72. etscholie" Cullücabliaui, qui e dereadis utere fusum fuissediserte allirmat. Nec lumen de palris concubitu cumbrute animali est cogitandum, a qua foeditate Indi sum-moperc ubhorrebant. Sed Vibbândacus, quum sine

SUMAN’mAE 512mo. 35

feras silvcstres, nuilum niinm mortaiem cognoscct, patreesccpto. Interneratam set-rabit bic magnanimus discipli-nnm, qualis dccet adolescentcm Brncltmanant, et auste-rac eius cnstimeniac pcr orbem eclcbrabuntur. Eiusmedivilain (li-gond omne tempus consmnetur igue sacre sus-tentnndo, patrisqne in obscquio. Eodem autem temperal.ômnp:’îdus augustins, petcntissimus Angorum rex in-

.clnrcscet; cnins prnpter piacnlum aliquod siccitas lier:rends e pluviarum defcetn erta in eius ditione ad inco-lnrum pernicicnl milites in aunes perdurabit. llae sic-citnte rebemcnter cotttnrbatus rex illc doctes religionumpraesules ennsulet de eiusdem remedio. Vos, viri vene-randi, inquiet, in rerum’divinarum scientia snne versati,

sortis liumanae «ploque cnsus nostis; ergo dcelaralotcveti rationem aliqunm, qua cxpiatio iicri possit. AudiloLômapâdi sonnette Braebmaune isti eximii respondebnnt:

nmrc in silvis degeret, mirabili qundnm vniuntatis vinnlnm sibi paravisse ercdebnlur, quales multifilii spi-rilales virerum sunclorum memorantur.

4) [luger-nm terrnm pouit nosler ad confluentcs Snrnyûs etGalllgis; uddit quoque pre more sue etymen nominis emylbolngia petilum. Cf. Lib. I, e. XXVl, 14. Longealiter lexicogrnpbi Angli , dam Anges Bengalium propriesic dictnm cum provincial Blmgnlpurnnn esse volunt, sc-cuti V. Ci. Calabrookt’um, As. st.V, p.56. qui quidamnuilum inudaverat teslcm. Temporis decursn same re-ginnum nominn cum ipsis incolis niiorsum migrare po.-lnerunl. Allume" ad ratera nomina gecgraplliea recto(lotinienda lirmiori prnesidio uti non pessumus, quemdescriptionilms itinerum’in carminibus epicis, quae pie-rumque omnem dubitationem de situ locerum tollunt.Ex itincre Dasuratllne ad Lômnpâdum (Lib. l, C. X,16. l7,) appui-ct, lutins rognum aCôsalis non valde re-molum fuisse.

9.

, 36 Lus. I. CAP. V111..Vibltândaci natum, o ru, euiuscunquc medi captiettiltus

16. hue adducito; quam primum votre Risltyasringam annelio-relue natum addnxeris, des ci (iliant tuant nuptnnt, rittt

I7. aecnrate observato. Quorutu dicte audito rcx mcditabuttdusmultimodis secum volutabit, quattaut captione fieri pussit,

I8.ttt adolescents illc strenuus ad se adducatur. Qnunt au-tem, ipse consilii inops, in nulla sententia coustiterit, tunefamiliares cenvocatos denuo de consilio pereunclabitttr,

l9 ntque antistiti sacreront domestico ministrisque ittslantermandabit, ut sibi adducant ltonorifiee habitant praeclarutu

ao.istnm Risbyasringam. Illi votre, dicte regis audito, obse-crabunt eum alllieti, tut-bau) vultu , ne se attacher-ctum

at.mctnentes ce proficisei iubcat. Deinde, taries doles rci. perfieiendae aptes amplius meditati, profitebnntur se utiqneamaddneturos esse cum, et quidem sine alla noxa. Quorum

commente aceuratius cognito, tort-ac dominus, tertio die25. consilio cum ministris expedito, vatis filitmt illeeebris me-

retricum, ltabitum anacltoretarum imitantiunt, captum sub-34ctili dole e patris seecsstt suant in urbem adducct. Tune

pluvine copia flet in ditione regis, sintttl atque ce acces-25-serit sellera anacltoretae natns. Porro rex Sântam filiam. suam, forma, ingenua indole,.virtutibusque praeditam, riteaG.illi in matritnenium dabit. Hutte in modum illttstris lii-

sltyasringas, gravitate praepollens, Lômapâdi regis getter37.fict. Idem regi Dasaratltae quequc filins empattes cum-

parabit maxime sacrifieio, latice piugni in altariutn igues28.libato. Hactenus a me set-m0 Sanatcumâri, quem illc in

sapientum coetu expromehat , fideliter et ex ordineest re-39.latus. Laetus inde Dasaratltas, invieem Sumantram ailo-

cutus, Arcessitutn Risltyasriugae, inquit, fusius milti tunarres velim.

Lnt. l. CAP. 1X. . I B7

CAPUT 1X.

Eptsonmm DE BtsnYASRINGA.

Tutu Snmantras ita compellatus narrare eoepit, quo- t.nant (lolo a ministris regiis arcessitus sit Risltyasrittgas.Autistes , inquit, ntinistris comitntttibns, coram Lémapâdo a.

lttttte in modum verba fccit: Dolus hicee, cui nibil dolimali subcst, a nebis fait cxcogitatus. Risltyasringamd.utpote qui sit silvicola, castimoniarum consuetudine unicecontentas, feminarum, rerum ad vitam cultiorcm perti-ttctttittm, voluptatisque ignarus,» gratis sensuum blandi- 4.mentis, qualia ltomittttm metttes commovere soient, delti-suut e silva itt urbem adduccndnm curabimus. Instru- 5,ettdae sunt naves perclègantcs, quibus importantur variae

lat-bores ad naturaliuut specicm arte conformatae, ondependeant mttlta poma odorata, e conditnentis confecta;cit-ca bas arbores, variis avibus frequentatas , odoratis 6.iloribus abundantes, distendantur pro timbraculis enlacevarie picturata. Eiusmodi naviculis insistant pnellae vc- 7.nustnc, oenlis iuventae lascivia ebriis, omnes fermosocorpore conspieune, voce et fidibns canendi peritae, nec 8hnon saltationum motibus habiles, fraudis et blanditiarumgnarae, in omni artc mcretricia versatac. Anacltoretarum 9.vestitu amictae ce preficiscantnr puellae, et secrete cumadeuntes abducant religionibus addictum adolescentem.Box pins, sermenc antistitis et ministrerunt audito, quam la,asscnsnm sttum significasset, lti protinus iussu eius per-fecere. Lauta supcllectili instructae ad anacltoretae socCs- n.sum profectac navibus pucilae e saltatricuut cltoris delc-

38 Lus. l. Car. 1X.fluctue, vastam iliatn ltorrendamquc siltaut intravcrc. "and

procul a tugurio subsistentcs, id printum sedulo agerc,ut cum conspiciattt, Vibltândaci tnctu tut-battue, frutici-

15. bus ac virgultis sese occultantes. i’ostquuut vero specu-

lande eontpcrerattt, senetn a tugurio pattllo languis ab-csse, tune itt cettSpccttun filii prodicrc, ut ci se risett-

14.das cxltibcrent. Festive dcittdc iliac inter se iocari, ra-riis lusibns pilarumque iuctationc, cantantcs , ludibundac,

i5, molli motu saluintes; odoratis corollis rcdiutitac, linguett-tis bene elentibus delibutae. Nonttltliae, iiltidittc quasi

I languetttcs, opera data in tcrrattt delabi, ct rursus exsi-16. lire. Vestibus volitnntibus et. delicatis artttiliurum orna-" mentis lcniter sese inviecnt fericnlcs, vennslatn procacita-I7. tem ostentant. Compedntn aurearuttt tinnitilttts et suavi

lasciniae canto personatts instar-seins Fidicinttm coule-18.stium vocalis (une silva ista exstitit. At illac oculorunt ac

supereiliorum vibranti nutu, gestuque mauuum loti floresaequantium signa furtiva edentes, quibus iuvcncs lactitia

t9.ell’erri soient, lascivientes undique lit-osilicbattt, PllCllilt:

fermasse, tu. modestum attacltoretac liliunt ad cupidittctttne.accendcrent. Rei novae et inaudituc spectaculo in sutu-

mant admiratienem raptus Risltyasringns festittattter ex tu-

angarie egressus est: neque enim a ttatulibus indu sanctusadelescens aut feminam aut mat-cm viderat, aut aliud quid-quam ex enrum rerum genette, quao itt urbibus agrisquc

sa. cultis parantur. Tune autctn, qnutn paellas graciles, toutcerpore formosas conspexisset, ttitldis ventilais entamen-

a3.t.isque insignes, suavi voce cancntos, propius illuc acces-sit euriositate commetus Vibltâudael filins, et cognasccudi

ML eupidus adstitit mente atteinte. Illue blatuliloquao, gran-dibus coulis conspieunc , anitttadvorsa eius adtttirutionc,cautum cum leni susurre modulatae, simul ci arrisera,

Ensomun DE RISHYASRINGA. 39

propiusque accedentcs, laseitia lattguidae cum sont allo- 25.culac: Quisnam tu, euiusve natus, qui tam subito nabisadstitisti? Quamobrem solos silvnm dcsertam pervegaris? 26.Nos quidem nosse te copimus, at tu verum nebis dicas,’praeelarc adolescens. Visis poellis nunquam antes visis, :7.forntae lenecinio praeditîs, nota est ei ex affecto pretnptavoluntas genus suum citai-rondi. nPater meus est Casya- 28.pides, Vibhândacus nomine , coins ego sum prolos. ge-noina, Risbyasringas nomine dictas. Tllg01’ium nostrum, 29.

e dccori facie invenes, prepe bine, ecce, situm est; ibivos universos hospitio exeipiam, sicuti decct.« Quo scr- 3°.mono audito cunctae statueront istius secossum invisere,eutnquc sont cemitatae. Vibhândacî natus ltospites voue-3:.

ratas, Ecec, inquit, patcram itospitalcm, ecce pedum lava- .tioncm, ecce radiccs esculentaslet ponta silvestria. Puel- 5a.lac, honore libenter accepte, dolce ridentes bis verbiscum allocutac sont: Nobis quoqoc, ecce ,’ pomorum exi- 55.

miornm adest copia; si tibi placet, Braclnnana, pontabaec in sccessu nostre nata aceipe, amabo, et sine more 54.comedc. Aqua luce c lacu pure hausta utique.bibatur,o sanctc adolescens. Deinde porrexeruntiei doleia bel- 35.laria, in pomorum speeicm eonfermata , aliaqtte edoliavaria, dolcesquc latices florutn nectarc saporatos. Quae de- 56,gustata persuasit. sibi castos asceta esse vent peton , quippe

qui scalper in silvis babitaua nunquam talia gustassct.Pttellnc gaudie elatae singulae dcineeps com amplexatae,57.colle eius lacortos iniicore, ridentcs et. lascivia diffluentes,ttectareisque labellis amantes in aurem ci nescio quid in- 58,susurrarc, et ondique papilliS’tnt-gidolis lcniter cum at-tingcre. At adolescens , laticotu odoratorum polo exlti- 59.laratus, iovenilibus pucllarum ortolans contactos , planedesipcrc coepit. Illae venia aheundi a Bracbmana petita,4o.

l

4,0 f I . Lus. I. CAP. 1X.pcr spacieux statue cuiusdum cæterçluoninc perfidendae,

4:. unem semis cite ad clisccssum animant couvertes-uni. Quumpriùs scccésum suum, quem siinululmnt, baud longe inde

remotum , ci indicusscnl, occullis lrumilîbus ubicrc, du(,2. reditu palris sollicimc. Quilms hune in modum profuctis,

Rishynsrîngus vchcmcntcr commutas, mentis non amplius45. compas, desitlcrîu uegur, hue illuc vagin-i. Max mlmlm-

bilaüoncm sunna rcvcrsus Cusyapidcs, quum ndolcsccnlcm

44. cogilàbuudum turbutumquc vidissct, quacsivil. ex ce, cm.. se non sulntarcl. Hodic , bull-ln, cururulu quasi occuno

45.mersum , filiale, le ccrno. Nunquam sane religionumcultures lulem habitua! prac se ferlant. Confcsüm mihi

46. narra, qunnam ne lance mutatio sil cru-cm. lm compellu-lus a Casyapidc adolesccns puni caussmu declaravit. Virvouerande, ait, vîsi sunl hic a me boulines dccoris ochlis

47a insignes, qui Pectoribus tcucrrimis nlirmn in modum tur-48,gem.ihus, me alligcrunt, uudiquc presse nmplexntî. Can-

tnnt liquida voce, modis nnîmum deliuiculîlms, continuoinvîcem sese excipienles, luduntque mîrificc cum vibraplî

49. oculorum superciliorumque motu. Rishynsriugac sermonenudito vir sanctus contra, Gigantcs, inquit; einsmodi for-

.5o.mam simulantes, ut castimonins pessum dent, sub cra-,pusculum anachoretis insidiari salant. Ncqunqunm, mi

5;.fili , ulla in bis fiducia est reponcndn. ’l’nlibus verbisndhormms Rishyasringam Cnsynpidcs , poslqunm ibi per-

53,110clnverat, denuo in, silvnm cgrcssus «35L At illc poslri-die immun [castillans codcm perrcxil, ubi vîdcral: [menus

53,vformae venustate et, lenero latere nitenlcs. 111m: autant,simulée Prospexcrunt e longinquo Casynpidac natum adse accedcntem, obviam ci pl’odcumcs cum hilari risu

54.hunc in modum cum salutavcrc; Veni, age, adspicc se-ccssnm noslrum, o iuvcnis venorande! lbi summo cum

EPISODIUM DE RISHYASRINGA. lot

honore exccptus, deinde domum rentenbîs. Quo sermone 55.feluinarum islarum blandissimo audito, illc consilium eundicepit, pucllas duces secutus. At mngnanimo Brachmnnn 56.in navcm adducto , subito numen imbrem efrudît, queorbem terrarium exhilarnrct. Vibhândncus interim, sa- 57.pians Brachmana, ad habitationem suam accessit; radici-bus pomisque silvcstribus collectis, encre oppressus, cumintravit. Quum vero tugurium vacuum vidisset, filiihde- 58.siderio neger, sicut crut fessus ab itinere, ne pedum quindom lavatione curata, eiulnns Risliynsringam nomine cla- 59.minuit, (llquuO versus cireumspiciens; nec tamen uspiamfilium cernera potcrat sanctus vates Casyapîdes. Egressus 60.

igitur e silvn ista conspcxit pagum , et rusticos bubul- ,corumque cactus omnimodo pereunctatus est: Cuîusnam 61.est lmec regio amoena? cuiusnnm sunt Pagi boum gre-gîhus abundahtes? Vatis sermonc iiitellecto, omnes ru- 62.stici, manibus iunctis demisse protensis, venerabundi ciresponderunt: Celcbrntur lnudibus Angorum rcx, Léma-Pâdus immine (lictus; i5, o sapiens Bruchmana, pages 63-hoscc cum boum gregibus concessit Rishyasringae, quemVibllâudnci filin!" esse uiunt. lm certior foetus votes, di- 64-vino mentis luminc rem discernens, id ipsum fate decre-tum quum cognovisset, Inclus nnimî reversus est. Inte- 65.rim pins nnachbrctac natus, in cgregio navigio, cum in-gcnti tonitruum fulgure tcnebris coclo obductis, simu166,imbrc large et vchcmcnter cflttso, ad urbem regiam nc-ccssit. Quo ex imbre l’ex Brachmanam advenisse urbi.

tutus, obviam ci processit , et vcncratus cum est capitc 67.in terrain demisso; paternmque ho’spitalem ci obtulit, an-tîslîtem suum domestieum. secutus. Tum rex cum auli- 68,

corum cohorte, placandi eius studiosus, comitatus estcum, lçutissimisque deliciis instruxit, ut sibi eius favo-

42 Lin. l. CAP. X.69.1-cm conciliant-t. lpsc (ploque ci ministrulmt, veritus ne

sibi irasccretul’, et filinm oeulis loti similibus llllpllllll ci

70.dedit. Tnli mode is ibi habitnlmt, a rege lmnnriliee lm-lJitus, Risltynsringas illustris cum coniugc sua Sâutu.

z

CAPUT x.

BISIIYASRINGAE ’ARClàSSITUS.

1. Pou-0 intn, rognai prnestxnntissime, ausculta sermo-nem meum sulutarem, quomodo vir illc, deo patte uli-

2. tus, rem natrum-rit. Orietur (sic profatus est Samuel;-I mdrus) ex vaâeuidarum stirpe rex pins Basal-utiles, fau-

5. stus, fidus promissorum sel-valent. Iluic mngnanimo tunici-tia iungetur cum Angorum rege; nasceturque eidem puella

4. ornatissimn, Sûutn nomine dicta. Filiis autem eat’ens An-

gorum tex istc , Lômapâdi nomine elnrus , regem Dansa-

5. radium bisce precibus ndibit: Progenie ego sum destitu-tus; te, arnica, decct adoptandam mihi dure filiam Sân-tam , plncîdae mentis puellnm venustam , e que prolcm

6. mihi. pal-cm. Quo surmonte andito Dasaratlms, indole mi-serieors, concedet miam suant Sûntum Angorum domino.

7-15, paella accepta, sollicitudine exsolutus ad sedcut suant8,revetitetur, lactus, votique plane campos. Haine continu

puellam rex illc nuptmn dahir. llishyasringne , qui et ipse9.1actus erit, talent uxorem nactus. Re): Dusarathas vero,

sacrifieii parantli cupidus, suppliciter, utpote religionnmgnarus, aBracllmanum pracstamissimo Rishyasringa expetet,

Io. ut se adiuvct in sacre rite perficiendo, que filins sedumqueapud Superos ipse adipiscatur; optatoquc Potietur illius fa-

RIsurAsmNGAE ARCESSITUS. 43

vore. Deinde nascentnr ci filii quatuor, lncomparabili vigorc l.praediti, prosnpiae suae gloriam comparaturi, pet univer-sum orbem celebrati.- Hunc in modum olim Snpicntum l2.coelcstium pracstantîssimus, sanctus illc Sanntcumârus,

in anaclloretarum coctu fate eventurn vnticinatus est. Tu I3.veto, hominum princeps, ad Anges profectus, Vibhân-daci filium honorificc hahitum inde tccum. adducito , ve-nin prius petits ab antistitc qui rebus divinis apud tepraeest. Sumantrae prudenti consilio audito, Dasarathas I4.ad Vnsishtham statim accessit, eumque allocutns: Sumnn- :5.tras noster, inquit, talia narrat; des mihi vcniam roi tcn- Itendue vclim. Vasishthas quociuc , auditis annucns, re-spondit ci: Fiat! Cuius venin impetrata rex hilari anima 16.cum aulicorum cohorte consiliorumque sociis profectusest ad Brachmanac scdem. Silvis iflumînibusquc sensîm 17.

traiectis, quum tandem ad urbem Lômapâdi accessisset,

honorifice exceptns eam intravit. Ibi congressus cum 18.Brachmana pracstantissimo in Lômapâdi regia conspexitillc Sapientis filium, ignis accensi instar splendentem.Deinde Lômnpâdus laeto anime tpropter vetus anticitiae 19.foedus hospitîi honorem ciliabuit. Sic. laute curatus hono.minum princeps, npnd hospitetn usque ad septimum veloctaVum (lient commoratus, sermonem orsus: Sânta, in-al.quit, filin tua, o vir fortis civiumque moderator, cumnmrito sno ad urbcrn nostram reniait, quanquuidem ma-gnum mihi ncgotium instat. Conscntîens rex L6mapâdus,aa.

et pollicitns de profectionc docti iuvcnis, adiit deindcvatis filium , ut rem cum eo communicant. Tum ami- 23.citiam, tum cognationem accurate ei exposuît. Rex hicceDasamthns, inqnît, familial-i3 mous est valde dilectus.Ah illo mihi, cum ipse proie orbus csscm, et filiorum îli-dcsidcrio acgcr , prccanti in adoptioncm concessa est

344 .Lm. I. CAP. X.:5,puell.i ’ven’xste Sânta, earissima ipsius natn. Idem illc,

e 13net..." ta! codent iure que ego tuus est secer. Nuncis filiis egcns, o bis naterum optime! ad tc tnnquam

36.1mtesidium sunm confiigit: hune filies nancisei cnpicntcut,mi filiole, in sacre perfieiendo adiuvarc te (lucet. Profe-etns hine, cum uxore tua Sainte, voti cum eempetem

27.facite. Que sermene audito vatis filins (Illflqllc, nitre rugi,8,assensus, cum ceniuge itcr suscepit. Illi due entent, Da-

sarathas ac strenuus Lônmpâdus, dexteris iunetis imieeluse salutaverunt, et prae nmore pecten amplexu forerunt.

à9.Tunc rez Dasarnthas ministres relies gercndis idone05 adimperii sui sedem dimisit , optati eventus pracnunties.

50..Sine mora, sic iis imperat, urbs Inca festive ornemr, suf-fimentis lustretur, viei aqua conspergantur et verrantur,

5..vexilla e fastigiis extollantur. Regis adventu comperto,cives gaudie exsultantes eperam dederc freqnentes, ut

5,,regis inssa exsequerentur. Deinde rex inu-avit orbempulcre ornatam, cum concharnm tympanorumque strepitu,

55 Braehmana egregio in freine aguainis collecato. Cives gau-die elati fuere, quam regem reversum viderent, comitutum

34. vatis filio, flammae accensae instar splendente. Populi de-minus vero, Rishyasringn secum adducte, arbitrnbatur iamnegotium se absolvisse, voterumque plcne compotem esse

55. factum. Cohen-s aulica queque gavisa est, quam Sântamadvenissè videret; puellamquc venustam cum ceniugc sue

56.honorifice cxcepit. Laudibus celebratus prac cetcris, si-cuti ipse rex, Brachmana insignis per aliquantum tempe-

57- ris ibi habitavit. Omni obsequie cultes a Sânta, formacoelesti praedita, fulgebat is pet-inde atque Arundhatidiscensura Vasishthas, summi Baacnaums filins.

.-

Lin. I. CAP. XI. 45

CAPUT XI.

CONSILIUM DE SACRIS FACIUNDIS.

Quem primum tempes anni hibernum prnete’rierat, l.vcrc inennte, rex animum intendit ad sacrificandum. Via-1.ncrntns capitis inclinationc Brachmannm illum divine splenadore. lucentcm, Rislg’ruringam, petiit ab ce, ut in peut?gendo sacre, stirpis Propagandae gratia suscepto, se ad-iuvaret. Is, regi opem suant pellicitus, perm cum ad; 5.menait: Sine mon, o princeps! apparatus sacrorum com-portari inhe. ch deindc nd Snmnntram lateri adstnntemconvenus, Auriga! inquit, cite mihi nddnc religionummngistros, quetquot sent. Sumantrns igitur e regis iussu 5.festinnns omnes Brachmanas in libris sacris penitus ver-sntos nddnxit: Snyainum, Vâmadôvumque, Jâvâlem, nec"6.

non Casyapidem l), et antistitem sacrorum domesticorum,Vnsishthnm, aliosque quicunque adernnt primores ex or-dine sacerdotali. Quos congregatos veneratus reis Basal 7.ratinas nilhtus est hoc sermone placide, Pictntis et pru-dentiae pleno. Nulle plane voluptatc fluor, continuo 8.filierum desiderie acger; quapropter. eonsilium cepi desacrificie cquino perngcndo. Halle 0b catissant sacris g.operari cupio, in quibus eqnus hostie est primnrin, fre-

l) Hi, exccploSuJ’njno, (lCIIIIO nominnntur Lili. Il, c.LXV",2. VdImuIc’vus inter nuclores 3&onreüazovç Vêdorum re-

.fcrtur. Cf. Colebr. As. Ras. VIH, p. 392, 431. Jriwîlinon diversus esse videtnr nJâwîla sive Jâbâla. Cf. WILs.Lex. s. v. et As. Ras. VIH, p. 408. Quum Cnsyapides

I (Clîvapa) sit patrouymicum genernlc, quittant e Casynpiposteris sit intelligcndus, (lefiniri naquit.

746 LIB. I. CAP. XI;tus auctoritate iuvenis huius ab anachoretn progunli, en-

l0. que qua vos, vit-i venez-andi, polletis dignitate. TuneBraehmanae cuncti, Vasishtha praceunte, Exige! excla-mantcs, huic oratieni assentiri, rcgcmquc ultro laudare:

nJOmnino tu adepturus es filios optatos valde illustres,utpote in cnins anime tam pium propesitum prolis mas-

Imculae obtinendae gratin cxstiterit.« Que sacerdetum re-sponso audito rex, lactitia clatus, Sumautram ceteresqucconsiliorum ministres hune in modum commenefecit:

I5-Cemportantor hue apparatus sacrorum secundum iussamagistrorum mcorum; equus, a ministris idoneis enratus,

14.equisene cemitante manumittitor, et in Sarnyûs ulterioreripa campus sacer ordinater; placationes praeviae quo-

15. que rite secundum praccepta procurautor. Cuilihct qui-dem rcgi fas est eiusmbdi sacrilicium suseipcre, (lum-

.mode ne malus errer sacralissimam religionem cerrum-16. pat. Sacrorum turbatercs, Gigantes qui relias divinis

initiant, vel miuimum vitium rimantur: impedite autemI7. hoc sacre suscepter eius ilico pcrit. Quare ita ordinan-

dus est appui-anis, ut sacrum hoece nestrum rite ad finemt8.perdueatur. Vos antcm muneri pares novi.- Consilio-

rum ministri, (ide data sic factum iri, dicte audicntes,omnia secundum domini iussa neeuratc sunt exseeuti.

Ig-Tum Braehmanae isti, rege salutato et venin abeundi pe-tite, faustum eventum pracfati, ce reversi sunt unde ve-

ao.ncrant. Heminurn princeps vere, ad uxeres aeccdensquas corde fovebnt, Ineipitotc, inquit, Iustratîoncs prac-vias; equidem sacra facturas Sum filiorum adipiscendo-

zlorum gratin. Que nuntio gratissimo intelleete mulicrumfermosarum ora loti instar florida cliulsere, veluti soientloti flores, quando hiems praeteriit.

Lui. l. CAP. Xll. 47

CAl’U" Xll.

SACRIFICIUM lNCIlOA’l’UM.

Vere demie rcdeuute anuus orbem sunna explcrerat: tune I.lucres illc aeciuxit se ad sacrilieium equinum, prolis gra-tia susceptum. Salutalo igiturVasishtha et ollieiese adorato, a.rex prolis cupidus hune sermonem modestum orsus est:l’erliciatur mihi sacrificium, o Brachmana, ad sancta prac- 3.

ecpta rite conformatum, ne litare prohibeamnr a malignequedalu sacrorum turbatore. Tu mihi amieus es, ac fa- 4.tuilinris, sumxuusquc magister: a te igitur ferendùm esthoc onus, sacrificii gratin susceptum. Vir ordinis sui 5.praestautissimus regi annuens , Perlieiam, inquit, quine-cuuquc tu, domine, veto expetis. Deinde allocutus est6.sucerdutes aetatc proveetes, sacris operandi peritos: Con-stituantur hic ad custodiam hommes grandaevi ne probi;advocentur opiliees, parietarii, fabri tignarii, nec non 7.fesser-es; astrologi aliiqnc artifices, mimi (ploque et sa].tatares. Tune ad rires doctes religionmuque gnaros cou- 8.versus, Vos, inquit, reluis diviuis attendite secundumregis iussa. Sine mura invitatc bis natos ad hoc sacrili- 9-eium, in que multa millia liospitio excipcre opertct;cxstruantur deverseria rcgum lautissiuie ernata; paranda Io.(ploque sunt Braelnnanis (:ocnaeula pillera magne numero,cibi petusrlue variis copiis repleut. bene ordinaux; porto Il.stabula ad equos elephantosqnc cellecandos, et faunule-rum dormitoria, (ionique tabernaeula ampla, in quibusprincipuin satellites, regionunt- peregrinnrum ineolac, (le-versentur. Civium hospitio (ploque paranda sent tcetnrz.

48 ’ Lus. I. CAP. Xll.late extensa, variis dapilttts et omnibus emutnodis instru-

15. eut; rustieoruut client litequentia abutttlantcr est paseenda.Deutur in congiaria varii cibi, comiter nec ’ttintis parce,

14. ita ut singuli erdines sue quisque honore liruantur. Ne-minem libidine vcl iracundja suadcnte contemptui ltabere

I5. vos eportet. Qui Vera prneeipui sunt sacreront ministrivel artifices, bis iupriutis houes cslallanlltlllS secundum

16. dignitatis gradus. Vos, riri ltonesti, id agite mente be-nevela, ut ltacc omnia liant recte ordinale, nec quiequam

17.negligatur. Cuncti, qui convenerattt, Vnsislttltac promi-

serunt, se mandataeius esse exsecuturos, nec quicquamt8. neglectum it-i. Tune, advecato Sumnntra, Vasishthas

hune sermonem orsns est: Tu regcs invita, et qui per19.orbem terrarum pietate -sunt insignes: Brachmanas, vires

militantes, negetiateres, denique seryilis conditienis hetni-nes; multa ltorum millia e diversis terris hue adveca.

20.Mithilensium regem Janacum, belliea virtutc praestantem,in omnibus diseiplittis librisquc sacris nuque versatum:

31.hunc faustum principem reverentcr salutatum tu ipse ad-due, quam veterem doutitti familial-cm cum noris, quam-

21- obrem hoc tibi praeeipue commende. Nec non Câsidisregem, benigttum, comi sermene semper mentem, do-

35- mini nostri augusti aequalcm fauta illustrent. Cêccorumqueque regem grandaevum, pictate ittsigucm, domitti au-

24.gusti socernm, cum lilie sue addue. Attgortutt deitteepsregem Lôntapâdum, religiesum, diis sintilent, tu ipse re-

25.verenter salutatutn teeum adduc. Denique tum princi-pes orientales, tant Sindltûs .fluvii accolas Sauvîrosque,

et in Surastrene dominantes I), atque meridiem versus

l) Milhila , alio nomine Vide’ha, est regîe sita inter Genda-ccm et Causieem fluvios, a seplcttlriene versus Gangem

SAemricwti INCIIOATUM. 49

pepulercm dures, sine niera bue adveea. Practcrea qui 26.pet- orbem terrnruni nabis atniei sunt rages, bos (Iliaque

deenrntnles. A recettlioribiis, non a "astre, quad sci-am, Ii’raltlwrti cardent dicta , mule ceitlrnctum netnen .liodicriiuin Tirhoel. De Janaco, eiusque regin scde, mul-lns est serine in bec ipso libre, cap. L. et LXVI. sin.- Gîsî est Vrmîmisî, urbs olim liedieque eclebratissima,

limeras. --- Œrcerum rex, Aeiiapatcs, crut palerCneec’i-dis, a paterne rogne sic diclne. De lutins site locuscrit necurutius (lissereudi per oceasionem itinci’is inLia. Il. descripli, c. LXVllI et LXXl. lnterim able-gare lieeat Ieelorein ad Lasscniï PEFTAPOT. p. 19., tiliiilueulentissimn emendatione textui Arriani Cécei’ restituait-

lur. A- Dc Angis supra dielum est ad c.Vlll, 11. --lndi aeenlne ipso fluminis nomine Silidlm pro dcrivntoSaindltava (lesigunnlur, quad in Bliarnlett quequevfa-ctum video. DtLuv. in). Bon. p.71, si. 2. lbidcm cumbis Sauvîri innguntur, sed sine situs delinitiene. Edi-tores Srîrâm. ml Persintn ces rciieiunt, quad mihi qui-dom non persuadenl: nuque enim est credibile, Basa...rntltnm rages barbares, ab lnderum religionibus alie- Unos, ad sacrificium celebrandum convoeasse. - Surrî-dura, nomen regionis cirea ltodiernum Surate, in GrnccoImmunité"; agnoscitur. - Commeittateres dist. 24 et95. interpouunt bina disticlin, quae legunlur "3. Sa.cap. XI, 51 et 59., in codd.llcngnlicis et in nostro (in-aeruleitsi omisse. liibclurSumnnlras invitai-e regain C6-salornm regemque Mngadhac. llue resprxit sine dubionuetor carminis de Raghitidarum rebus gestis (RAGnU-hmust) lX, 99., Causaliam filiam regis Côsnlornm, Sti-mitrnm Magudltcnsis fuisse trndcus. ldetn passim (Vl,7l. lX, 1. XVlll, 26.) CôsaIes ides, quibus Dasarathasimperabat, septentrionales vocat. Statuebat nimirumipoêla recentior, gamines exslitissc populos eiusdcm ne-minis, scdibus divises; ad quam explicationem sire con-iecluram nceessario est confugîendum, si Causalyd propatronymice a Cercle derivato accipitur. Etcnim le-gibus velabntur Dansamtlms, uxerem e sua ipsius stirpa

4

50 Ï Lia. I. CAP. XII.27.adduecndes cura cum eomitibus et cognatis. Sumautras,

Vasisbtltae sermene audito, ad reges invitandas festinait-28.tcr maltes nanties quequo versus dimisit. Ipse notent

virprebus profectus est, ut ex vatis mandate rages numi-29.natint laudatos debita reverettlia iitvitarct. Tune opilions

universi Vasishtltae summa Sapienti ituittiare, quitccuuquc3o.ab ipsis sacrilicii gratin parant csseitt. Laetus bis nata-

rum praestantissitnus illis respondit: Curaiulum est tabis,viri hanesti, ne in hoc sacrilicio aliquid negligutur.

5i.A nemine ullo in loco quicqu’am contemptim est dan-dum: quad enim sic datur, id datori detrimentttm cet-to

3a.alYeret. Deinde post aliquet dies itoetesque rages adve-ncrunt, maltas res ipt-etiosas secum alliercntes, quibus Da-

35.sa.ratbam honorarent. Quo facto Vasishtltas apud regainhune in modum verba feeit: Advenerunt, o dentine! reges,

34. sicuti iussisti; qui singuli iam a mç pro euiusque dignitatclienorifice saut cxccpti. Rite campai-tata sunt omnia a titi-

35. nistris haie muneri itttentis. Proeedas igitur ad litandumversus eampunt sacrilicio destittatutn, autplissimo lautitia-

36. mm apparatu andique instructum. Tune un-iusque, Va-sisltthae et Risltyasringae ltortatu, die auspicato faustis side-

37.1’ibus ortis terrae dominas ce profcetus est; omnes vcro

Bracltmanae , quorum princeps erat Vasislttltas , saei-iliciiequini antistitem secuti, sacris aperari cocperunt.

regiu dueere. At bai-nm rerum ne minimum quidemvestigîum in reliqua Râme’ide deprcbendi; et Causnliitm,

tant "divine filio gaudeutcm, a felicitate dictam mnlim.Offendit ponte in priera disticho, quad Côsalerum rex,aDasarallta diversus, sine tilla diseriininis nota nemina-tur. Denique non epertebat silentio praeleriri, hescereges Dasarutltae seceros fuisse. Quapt-opter cum cri-tieis Beugalieis eieci versus nimium,suspeetos.

Lia. l. CAP. XIII. - 5l!

CAPUT X111,

SAcmricu EQUINI CONSUMMATIO I).

Anna igitur peraeto, sonipede istc reduce 2), iitnlterim-e Sarayûs ripa regis sacrificium maturabatur. Braeh-

l) De immolatione equi, cui principatnm inter sacra publiaittribnil Minus (XI, 260.), consule Colebrookium docte(lisserontem, As. Ras. Vlll, p. 436. sqq.

9) Equum sacrilicio destinatum manumitti eportebat, (cf.e. XI, 13.) ut infrcnis par campes silvnsque vagarctur,comilanlc tiuneu equisonum cohorte. Quod si par au-uum inlegrum a nemine prcbendi potuisset, tune paruset nplus ad lilandum ecnscbittur. -- Comparate hocdistiehe cum exordiis e. Xi et Xll. , attente lectori duoanni in apparent saei-ilicii censumpti videbuntiir. Vix ta-men ndtnitti potesl, banc poëtac mentem fuisse. Regain,prolis adipiscendne cnpidum, sacrificii decreti celebre-tienem ultra neecssitatcm distulisse quis eredet? Annaintegro quidem opus crut proptcr equi probatiencm;idem temporis spalium ad reliqut’tm apparntum facilestillieiebnt. Monui in pritefutiene ad priercm ltuius vo-luminis partem, p. LVlll. , interpolatorum manutn inbis cnpitibus vehemrnlcr grassatnm esse, ita ut versusquatlrnginta, a Bengalis pariter repndiati, fuerint eii-ciendi. Confusa temporum computatie , nisi fallait, in-terpolationis residua quaedam pars est. Rishyasringas,paella ante nreessitus, par aliquot menses in cula Da-snrntltne cetninarntus filent. Vera incante deindc, anniinitie , quad lndi eirca aequineetium vernum penchant,apparat-i cocptum est sacrum, vere proximo celebran-dam. ln è. XI et Xll. unius anni res gestae narrantui’.

,Latet ergo mendum in exordio e. X", cui tamen me-(lehm alliaire non anses surit, quia omnes, quotquotevolvi, codices endem cenfusione laborant. Bengaliearecensio evitat mode in e. XI". primo versa disertam

52 Lm. I. CAP. X111.a. manne insignes, primo honoris loco Rishynsrîngac con-

cesso, rem divinam cumlmnt in prucstnntîssimo hoc rugis3. magnanîmî sacrilicio. Voluminum divinorum perîti sacrilici

4. in caeremonîis rite secundum pracccpta proccdcrc. [gluesacra accenso et revu-enter salutnto, omnem rhum expia-

5. lorium pro mactaüoue animalium Percgerunt 5). DcindcHi vates, succo.asclepîadis acîdne extrito 4), lacti se nc-

cinxerunt m1 cncremonias perficîcndas, quarum prima6. erat lustratîo mntlltina; pou-0 Indrae destinata porüo dans

est, et sanctus l’ex laudibus celebrntus , meridianu quo-7- que lustratio iusto temporc fuma; denîqne tertiam rcgis

magnanîmi lustratiouem feecrunt paritcr Brachmnnum pri-8. mores, pracceptis religiose obscrvntîs. Rislnynsringns cc-

terique Superos, inter quos summum locum obtînet In-

temporis mentîoncm, et substituât hune sentculiuiu:Equo pas! orbem circumambldalurn rcducc ctc.; qunmutationc re vol-u nilnil corrigitur.

3) Quum sucrificium equinum ium olim in dcsuctudîncmabierit, baud sans mirum est, commentntorcs ignorasse

Aâçqaxu’aç pvpt’aç cum eo coniunctus, quam hic memo-

rantur. Vis quîcqunm nomînibus obsolctis npponunt,nisi hoc: significari caeremonium nliqunm pecuIim-em.[tuque uihîl superernt, quam ut vocabuln Snnscritn nul.lranscriberem, nut divinando, etymologine ope, expli-carem. Certiorn sunt exspectanda e Vedorum cupililms,quibus ancri huius prueceptn traduntur, si quando inlucem en prodîerint. Tune ctinm cum fructu disccplnrclicebit infinitum puene lectionis vurietntcm; quam qui-dem, ubicunque in dîctione subsistit’, rebus nihil mu-tatis, Imud magnopere euro: hic vcro de antiquissimisBrachmunum religionibus ,ngîtur.

’4j Expressi lectionem veriorem abhislmgm filins loco, quame cod. A. recepernm. Cf. WILs. et limeur. Lu. s. v.abhùhawz et ablukhuta.

SACRIFICII EQUINI commun A110. 53

drus, verbis solennibus invocnrunt -, Ivocc modulatn pro-nuncintis. Suavibus hymnis carminihusque canoris, sicuti 9.dccebnt, oiÏerehant sacerdotes coelicolis portiones laticis

sacri igni infusas. Nulla ibi chiada omisse est, nulla no.religio contnulilmta: omnia ml sacrum disciplinant accom-modam cornebantur; fauslis sana nuspiciis operatî sunt. KNcmo istis dichus vol acrumna confectus visebatur, vei Il»faine label-ans; nihil non rccrcatum, ne inter bruts qui-dem, ncdum inter cctcros unimnnlcs. Ncque mulierescognatis orins, ncc pucruios senesve, nec poupons fume-licos ibi ciLrn satietatem curhtos conspcxisses. Ascetac 15.cpulnbuntur continuo, epulabantur mendici errones quo-que; undiquc nudicbnntur lune voccs: DVos largimini! et.vos cpulmnini! Dandus est cibiis, dandn sunt varii generis Ivestiméntaga im compellnti ministri indefessi iussa exseqne-

bnntur. Ccrncbnntnr plurimi cihorum cumuii, montiumlinstar, nec non sorbitimmm lacus in dies appairai. Advenac 16.c terris percgrinis, mulicrumque greges cibo ne potu ab-undc reficicbantur in principis mngnanimi sacrificio. Brach- lmanum vero complura millia ad hnec soiennia convocatisepnrntim vescebnntnr (Inpibus dulcibus variisque. E vasis laurois nrgcnlcisve, magno numcro allntis, viri ordinis suihonestissimi cibum potumquc subinde sumebant. Mini- 19.strubant Brachmnnis fnmuli cultu elcganti conspicui, cunctilaineras, innurcs polkas" gemmntnsque gestantes. Convivaezo.

hi dignitate prnestantcs landnre dupes mm varias, tumdelicatas. Eugc, suturi sumus! bene tibi sil! talcs racesaudiebat Raghuides. Tom in caetemoniarum intervallisn-Brnchmanne facundi, sollcrtcs, crebros sermones de re-- A tmm caussis instituebant, alter alternai vincendi cupidi

5) Notari moretur publics hacè de rerum natura disputatio

54 Lus. I. CAP. XIII.22.detidie ibi in sacrificio sacerdotes perili annelas encre-

monias perngebaut e disciplinas: sucrae prucccptis. Nuilus23:0unuino Brachlnuna adent in consessu rosis, quin libros

sacroshpenitus nossel, et sex doctrines subsidiurias uli-dicisset; nuiius ont irreiigiusus, ont facundin destitutus.

24. Quum pervcntum essct ad crcctioncm columnurum,quibus hostiae aliigari soient, uiiuti suut ses stipites vil-vorum, se: khadirorum, totidemque pubis-arum, porro

25.singuii truuci ficus giomcratae, nrboris slêshmaticae, etpians dévaddrüs, e quibus duo tan) aussi orant, ut am-

26.borum braciiiorum amplexum excedcrcnt. Omncs huecolumnac aiiabre factac ernnt cura virorum, qui praeceptsde sacris faciundis probe cniicbant, ct ad magnificentiam

37. soiennium augendam innurntae; Erant igitur columnaeviginti une numero, altae viginti unius cubitm-um, cou-decoratae auiacis viccnis et uno singnlulim distributis;

28. omnes iusto ordine dispositae, et a fabris firmitcr soloinfime; octangulae pariter et tereti forma eiuboratac.

390Hae columnae, aulneis inumbratae, floribus odoribusquet coliquestatae, splendebant sicuti in cocio Iucidum scptcm

in Bracinnanum coetu, et fralcrmnn quasi foedus theo-logiae cum philosopbia; quum quurumiibet religiouumsacerdote: purum plerumque philosophis fuvere, imoinfensissimo odio eos interdum insectari, tum historiatestetur, tum experientia nos (lacent. Si qui: fortetannin ingeniorum subtilitaten) prisco ncvo minime con-seutsneam arbitrntur, nudiat Magnum delnortnntcm dis-cipulos a .iectione iibrorum pinilosophicorum, quibusdoctrines» sucrase auctoritns convcllatur. Du. S. il, Il. -Coterum diversarum Râme’idos recensionum codices pa-riter hoc disticbon exhibent: lnninemus igilur testimo-nium flde dignissimum de antiquitale philosophiue npudlndos,

SACRIFlCll EQUlNl CONSUMMATIO. 55

Sapieutum sidus. Arcs ml maclaudas hosties rcgi ordi- 3o.nata fuit a sacerdotibus peritis in formam aquilae, tri-plici scrie octonas dcnas scrobes sacrificales exhibentis 6).Alligntne ibi ertam hostiae, singulis numinibus destinatac, 51.bestiae aquatilcs, tex-renne, et aërem pervagantes, volu-cres niigcrae, et qnaccunque sunt ferac siivaticae, porro 51.variae bestiac humi serpentes; variac herbue quoqne ersntnpparalnc. Eligcbnntur nimirum e praeecptis sacris ani- 53.malin quaeque sui generis cnpitu; crant antcm in univer-sum trecentae hostiae columnis adstrietae. Stabat ibi36.cqnus gonerosus, lustratus cunctisque numinibus devotus,quem Causalia versus dexteram circumsmbuiatum sedulo 35.cohonestavit sertis odoriferis aiiisque ornamentis; tummaetavit cum tribus cnsihus summo cum gaudio 7). Deinde 56.

G) Descriptioni satis ohseurae aliquid iueis Illumine vide.tur Manus , dum eodem nomine niitis, quo Vishnus ve-hitur (Carmin), designat quoddam aciei gouras, tenuea fronte et a tergo, in medio intissimc expansum:Du. S. Vlli, 187. et ibi CULL. Ba. Attamen vel sic dis-positioncm serobium non satis cxpedio. Alas surenshuie ligurae tribni volunt, propter Iatcrcuios deauru-tos, quibus intus cinclne craint scrohes.

7) Ex hoc disticho sequentihusque lueuientissime appuret,cquum ipsum ccternsque vietimas cacsas et igni crema-tus fuisse. Colchrookius (As. Ras. Vlil, p. 437 --8.) inhune sententinm inclinat, in sacrilicio equino victimesallignri modo columnis, deinde ineoiumes dimitti oper-tuisse; et si quando cnecles patrata fucrit, id contraVcdorum prncceptn esse factum. Qua in re vereor, nevir summus plus ncquo concesscrit interprctum rocou-tiorum comment0, cui ansam prachere potuit vel ra-dieis Blum, badlmtê’, signifientio duplex necandi et vin-ciemli; vel eiusdcm et radicis cognatwe BANDII, badhnân’,

qunc solmn ligumli significationem admittit, homony-

56 s Lus. I. CAP. XIII.Cantsalia prolis musculae desiderio mon. placida mente

37.unam noctem permansit apud alipedem lthlululu 8). Su--,.crificus, autistes qui precntiouum verba prueihnt, et hym-

58.norum cantor ad cquum udduxerunt usures Dasaruthae«secundo ac tertio l0co nuptas, ut reginne a latere casent.

59-.Brachinuuae, Rishyasriugu praceunte, (llllll regina cquoassidebat, lacti pis vota pro en nuncupahant. Sacrornm

éo-praesul, sensuum suorum coercitor peritissimusque, me-dullam aiipedis excmit et rite elixandum enravit. lluius

i medullae nidorem res interim.naribus ducebat, piaculalit-sua iusto ordine, sicuti deccbat, averruucaus. Membre

min in quibusdam formis indu tieflexis ne derivutis.Seilicet eOnati sunt Druchmanuc lllllOill’i prohrum, ne-pissime a Buddhac ussèelis iuctutum, mullu sucra cruentaet erudeliu in Vetiis commemluri; ferlasse et ipsi, mo-ribus mitigatis, caedcm nuimulium, religionum caussessive speeie perpctrntum, mugis mugisqne uversuhantur.Mihi potior est anctoritas Vâlmîeis itlcntitlem allirman-tis , cuneta secundum lihrorum sacrorum prucceptu nc-curntissime esse peructa. Vidco pruetcreu scholiastuspassim ad hoc cuput illustrunduln leorum dielu luu-doutes, primis verbis trunscriptis, ut soient; quin ni)ipso poète, in hemistichio primo Dist. 33., Védas-univerbe repetita depreheudere mihi videor. Si vul ma-xime in Védas-uni loeis, que Colchrookius respcxit,verbum 13mn vineiendi sensu aceipi oporteret, lumeninde non foret urguendum, victimus nihil peins passasfuisse. Placuit enim pluribus populis cuphcmismus qui-dans in sacris cruentis designandis, pute, ne laeta deo- irum festa tristihus verbis pollueront. Eiusmodi verbalsolennia sunt in linguu Lutinu: immolare, maclait;in Snnscritu prôranam , sdnmnam; quibus deinde iugu-lundi notio adhaesit.

8) Quod equus hic simpliciter nies (palaln’h) «licitur; idex Vêdorum usu ioqueudi desumptum esse videtur.

SACRIFICII roumi CONSUMMATIQ. 57

cqul, quotquot orant, singulatim dissceta et parant uni-versi sexdecim sacrifiei rite in lgnem iuiceerunt; coterac 41-vietimae super lignis ficulucis ercmabautur; uni cquofocus e cannis vetasis ernt exstruendus. E rituum dis- 43.ciplina suerilicium hoc equinum tridui spatio conclusumest. Primo eius die chatushtomi caeremonia celebrahs-tur; secundo loco ucthium numerabatur, tertio denique 44.loco pernoctatt’o. Malta ibi solennia docte ex voluminum

sacrorum praeccptis fuere disposita. ln pernoctatione 45.ùôtùhtômum et 11qu apparabantur , porro abhijit etvisvajit, nec non aptérydmi gravissimum sacrum 9). Ss- 46.

criiicio peracto hominum princeps , rex stirpis suae am-plificator, orbem terrarum sacerdotibus donc dedit. An- 47.tistiti tribuit regioucm oricntis, amplnm, dextrae Viger-cquacsitam; sacrilico autcm regionemioeeidentalem, tlieo- 48.logo australem, tum hymnorum cnntori septentrionalem.Tali mode dispensata est largitio in sacrilicio hoc cquinoomnium sanctissimo,’ a mimine suapte vi existente olimconstituto. Qua largitioue facta lactus fuit faustus lxvâ- 49..cuides; sacerdotcs vcro universi allocuti sunt regem abomni labo lustratum: Domine, te solum par est orbem 50.terrarum sospitare; nobis nihil opus est agris, siquidcmad tuendum sumus inhabiles. Nos semper eontenli su-5I.mus rerum divinarum studio, o rez: aliam merccdcm

9) Quue in Dist. 43-45., delinitione (lestitutus, transcripsicaeremoniarum nomina, sunt obsoleta quidem, sedprobn et genuina, sine (lubie c Vôdis petitn. Ail litto-ram espressu sunt: chalushlôma, quudruplcx laudatiosive ndorulio; aguis-blâma, ignis adoratio; jyôu’shlôma,

siderum adorutio; (rus, nevum; abhijit et visvajü advictorias reportnndns vel reportatns spcotnnt. De voceaplôryâma mihi non liquet.

58 a LIB. I. CAP. XIV.53,qunlemcunque dure nobis volis. Tune rez dccics centics

mille Yucca: illis (ledit, centum mille millia alu-i, argen-53. tique pondus quadruplex. Saccrdotcs vero consocinti inter

se 1ms opes obtulerunt Rishyusringae anuchorctac et sa-54’. pienti Vasishthne. Donis acceptis Brachmnnae hilari ani-

me Dasaratham menuet-e, ut aliquod optatum commi-55.nisceretur. At rcx ad Rishyusringam conversus, Stirpis

meae incrementum, inquit, mihi impctrare volis, vir56.sancte! Bis uatorum pracstantissimns illc rcgi anuuit his

verbis: Nascentur tibi filii quatuor, stirpis tune propa-gatores.

i i CAPUT xw.RATIO useuse: RAVANAE EXCOGITATA.

l- Prudens illc, voluminum sacrorum gnarus, respon-sum quod dederat aliquamdiu meditatus, meute ad se

a.revoeata regem deuuo est elfatus: Parabo tibi aliud sa-crum, genitale, prolis maseulae adipiscendae gratin, cum

. car-minibus in Arumvsms exordjo l) expressis rite per-

1) Vulgo notum est, a compluribus inde seeulis Athanas-nem Vêdis, tanqunm quartant corum partem accensericocptum esse, etiumsi auetores antiquissimi, ex. gallu-nus (i, 93.), et loquendi usus (trajî) tria modo volu-mina suera agnoscnnt. ldcireo nonnulli viri docti indubium vocnvere [idem huius iibri, quasi foret seriorisaevi foetus. Quum suspicionem Colebrookius (As. Ras.Vlli, p. 444. 463. sqq.) u maxima Alliarvauis parte amo-vit, quantum ad auliquitatem. Sed dubitari potest, un

RATIO useuse] RAVANAEIEXCOGITATA. 59

agenduin. Tum coepit modestus Vibhândaei filins, regis 3.commodis intcnlus, parure sacrum, que eius desideriumcrplcret. Iam antca ce convenu-ont, ut suam quisque 4.portionem accipcrcnt, Dl cum lidicinum coclestium cho-ris, Boutique cum Sapicntibus; BnAcnnAn Superûm rcgna- 5.

tor , Sthânus, nec non augustins Nârâyanus, ludrasquc

almus, coram visendus Ventorum cohorte eircumdatus,6.in magne isto sacrilicio cquino regis magnanimi. Ibidemvates illc dcos, qui portioncs suas accipiendi gratin ad-venerant, appreeatus, En! inquit, hicce rez Dasarathas 7,filiorum desiderio cnstimoniis adstrictus, fidei plenus, ve-strum numen adoravit sacrilicio equino.accingit se ad aliud sacrum perngendum: quamobrem

Nune itemm 8.

aequum est, ut filios cupienti vos faveatis. illc ego, quig.manus supplices tende, vos universos pro eo apprecor:nascantur ci filii quatuor, fuma per triplicem mundumclari. Divi supplicem vatis filium invieem aifari: Fiatquod petis! Tu nobis, vir sanctc, imprimis es veneran-dus, nec minus rcx illc; compas flet voti sui egregii ho-minum princeps. ita iOCuti Dl , lndra duce, ex oculisevanucrunt.

pari dignitalis loco cum prioribus Vèdorum libris Athar.van olim sit habitus. in hue quaestione diiudicnndaaliquod pondus huberc dehct Vâlmîeis testimonium. fila.

nus quidem (Xi, 33.) Alliarvauis meulionem iniicit,codcmque nomine que Vôdos (s’uti) libnun designat;scd ibi agitur de divis inimico imprecandis. Apud ne.strum vero carmina ad litandum apta ex Atharvzme pe-tuntur. Ccterum hie versus legitur in omnibus codi-cibns, qui. commentntorum recensionem exhibent, et incod. T. - Bengali cum expunxere; iidem pruccedens

I0.

quoque capot, lnm magna caeremoniarum parte omisse, itum pravis additamcnlis, foedo interpolarunl.

60 Lus. I. CAP. XlV.n. Superi vcro, legitime in concilie congrcgati, BRACII-13.!"!!8! mundi ereatorem his ver-bis compcllarnnt: Tua

munere auctus, o Brnclnnan! gigas nomiuc immuns, praesuperbia nos omnes vent, pariterque Sapientes castimo-

14.niis gaudentcs. A te propilio olim est vola ci hoc munusconcessum fait, ut ne a «liis, Dauuidis, Geniisvc nccari

l5.posset. Nos, oraenlnm tnlnn revcriti, fucinnra eius qua-liacunque tolermnus. At illc gigantnm tyrnnnus ternes

16. mundosgravibus iniuriis rosat. Dons, Sttltlclllcs, (lutrins,Fidicincs (molestes, Titanes, mortalcs titanique, exsuperat

:7.ille aegre eohibendus, tuoque munere (lumens. Non ibicalct Sol, nuque Ventus prao timon: spiral, nec flagrant

18.ignis, ubi liâvauas versutur. ipse Oecauus, vagis llucliobus redimitus, lSIO vise stat immotus; eiectns fuit e sedc

lig- sua Cnvêrus , lllllllS robera vexatus. Ergo ingcus nohispericuium imlninet ab hoc gigante visu horrihili; tunm

no. est, aime Pareils! auxilinul parure, quo hic deleatur. il:admonitus illc a (liis universis, paulisper Incditatus, EllCIlll

inquit, hancce inveni rationnent nefarium istum neeandi.si. Petierat is a me, ut a Gandharvis, a (icniis, u Diris, Da-

nuidis Gigantibusque uceari non pusset, et me annucntesa.voto suo potitus est. Prac eontemptu vero monstrqu

illud homines non commcmornvit: ideo ah hominc estnceandus; nuilum alind exstnt leti genus, quad ei sit fatale.

23.Postquam audiverant gratum hune sermonem BnAchAms0re prolatnm, Dl cum duce SllO -lndra summopere gau-

- 24.dio erecti suut. Eodem tcmporis memento Vishnus istucaccessit, spleudore insignis, couchera, discum et clavam

25.manihus gestalts, croceo restitu, mundi dominas; vultu-ris .Vinateii dorso, sicuti sol nimba, vectus , armillas exaura candente gercns, salutatus a Superûm primoribus.

26. Quem laudibus celebratum revercntcr Dl univcrsi coulpe]-

RATIO NECANDl RAVANAE EXCOGITATA. 61.

larunt: Tu animantium nillictorum os vindex, Madhûsinterfeclor! quamobrem nos amicti to apprccamnr: sis a7.praesidio nohis mimine tno inconcnsso. Dicito, inquitVishnus, quid pro vobis faccre me oportcaL Audito eius 38.sermone, Dî hune in modum respondent: Re: quidam,nomine Dasaralhas, austeris castimouiis sese castigarit,litmit sacrilicio cquino , prolis cnpidns et proie carcns.29.Nostro lmrtatu tu, Vishuus, conditionem nalorum eiussubeas; ex tribus eius uxoribus, Pudicitiae, Venustatis et 30.Famae siInilibus, nasci relis, temetipsum quadrifariamdiridens. ibi tu in humanam naturam conversus Plan-3:.nam, gravissimam mnndi pestmu, diis insnperabilem, oVishnns! proclio caede. Gigns illc recors Râvanas Dcos 32.cum Fidieimnu choris , Bealos et Snpicntes pracstautissi-mus vexat, nudacia superbiens. Elenitn ab hoc furioso 55,Stipicnlcs, F idiciIIcs et N ymphac , ludrntes in Nandanoviridario, sunt procnlcnti. Tu es nostrum omnium summa 34.-snlus, divine bellator! Ut (leorum hostos exstinguas, adsortem humannm animum couverte. Augustus illc Nârâya- 35.

nus, diis hune in modum coram hortantihus, .eosdemnpto hoc sermone compcllavit: Quare, quai-se, hue in re 36.negutium vcstrum a me potissimum, corporca specie pa-lam facto, est perngendum? aut unde tantus vobis terrerfuit iniectus? llis verhis a Vishnû interrogati Dl talia 57.proferre: Terror nobis instat, o Vishnus! a Râvnna mundi(liI-cptorc; a quo nos vindicnre, corpore humano assum- 58.pto, tuum est. Ncmo alius cociieolarum practcr le hunescclcstum enecare potis est I). Nimirum illc, o bostium 59.

1) Patet hine, en aetnlc, qua huec lieta sunt, Vishnui solifacultalcm tribulam fuisse naturam humanam induendi,neminemqne adhuc de Sivae incarnationibus, recenlio-rum ligmenlis, somniasse.

62 LIE. I. CAP. XIV.domitor! par diuturnum tempus sese excruciavcrat seve-rissima abstinentia, qua magnas hieee rerum Parens pro-

4o.pitius ipsi redditus est. ltaque almus votorum sponsorolim ei concessit securitatem ab omnibus animantibus,

4I-hominibus tamen exceptis. Hinc illum , voti compotem,non aliunde quam ab immine necis periculum urget: tu

43» ergo, humanitate assumpta, cum interlice. Sic monitnsVislmus, Superllm princeps, quem mundus universus ado-

43cirat, magnum Parentem ceterosque deos, in concilio con-gregatos, reeti auctores, alfatur: Mittite timorcm; bene

44-vobis eveniati. Vestrae salutis gratin , postquam proelionecavero Râvanam cum filiis nepotibusque, cum amicis,

45-ministris, cognatis soeiisque, erudelem istum aegre cohi-bendum, qui divinis Sapientibus terrorcm incutit, per de-cem millia annorum decies centenis additis, commoraborin mortalium sedibus, orbem terrai-nm imperiO rcgcns.

45- Tum divini Sapientes et Fidicines coniuncti cum RudrisNympharumqne ehoris celebravere Madhûs interfcetorcmhymuis, quaies sedem aetheriam decent.

47. ’tRâvanam illum insolentcm, acri impclu actum, su-perbia elatum, Supertlm hostem, tumullus cieutcm, bo-.norum piorumque pestem, bumanitate assumpta pessum-

dare’ tuum ests i

Lia. I. CAP. XV. 63

CAPUT XV.

NECTARIS APPAaATus.

Quum talcm in modum divinns Vishnus provida r.mente diis opem suam spopondissct, deliberavît de sologenilaii in utcro immune, quod sibi aptnm foret. Deindca.illc, cnins oculi blaude lamine loti folie refcrunt, semetipsum quadrifariam dividens, patrem sibi clegit regemDasaratham. Eodem tempore illustris illc princeps, bo- 5,stiuIn dcbellator, proie mascula orbus, parabat sacrumgenitale, que prolem nanciscerctur. Vishnus, consiliacapte, et renia abeundi a magno Parentc petits, e con-Ispectu evnnnit, revercnter salutatus a Diis Sapientibusqne.lstie autcm, dam illc iitabat, ex igue lustrali corbin emi- 5.cuit splendidissimum animal, ingcnti ri et vigore con-spieuum, fuscum, purpnrco anIietu indutum, 0re. purpu- 6.reo, voce tympani instar gravi, cnins pili, barba et pro-fusa caesarics mansucti leonis iubam refcrebant; faustis 7-notis insigne, aetherio cultu ornatum, mentis cacumcncelsitudine aequans, trucis tigridis Iincchu gradiens, gem-marum stellantium eumulo, et igui ardenti siInile; ambo- 8.bus brachiis librans paleram amplam ex auto fulgido cae-latam, argcntca ora inelnsam, dirini nectaris pleuam:quasi sponsam amatam, ipsum qnoque ambigua imagine 9,oculos fallcutcnI. ln rcgcm Dasaratham intnens his ver- Io.bis cum alliatur: Seins, O rcx! me hominem a magno re-rum Parcnte gcnitum hue advenisse. Tum rcx, aulicis Il.circumdatus , supplex respondet: O Sanctelï salve mihihospesl Quid a me tui gratin est faciendumi’ At homo I1.a magne Parente genitus , deuuo banc orationem orsus

64 LIB. I. CAP. XV.I5. est: Hodie, O rcx! pietatis eI-ga deos fructus a te capi-

tur; accipe, principum praestantissimc! hocce nectar aI4. diis apparatum, genitalc, OpipIu-um, corpori salubre. lioc

tu uxoribus tu dignis ebibere iussis largue; iquctI-abis exI5. iis fiiios, quorum caussa tu sacris operaris. Rex, Eugc!

exelamans, acccpit eapitiqne sno imposuit pater-am auream,

I6. dirini potus plenum, a diis datam; ac miI-ahile istud ani-mal, suave adspectu, venerabundns, summo gaudie alle-

I7. ctus, versus dexteram eirennmmbulavit. Tune illud viSumirabile fulgentissimumque prodigium ibidem ex oculis

18. evanuit. At Dasarathas, nectar a diis paratum naetus, sum-mopere lactus fuit, haud secns quam homo egeuus, qui

Ig- subito divitias nactus foret. Aula eius radiis gaudii illu-minata esse videbatur, sicuti coelum radiis candidae lunae

ao.autumnalis. Ille, quum in gynaeeeum intrasset, ad Cau-saliam conversas, Accipc, inquit, hocce nectar tibimct

al. ipsi genitale. Quibus dictis rcx Causaliae dcdit dimidiumnectar-i5; Sumitrae quoque dimidiam partent altcrius di-

ammidii (ledit; Cêccïdi denique, liliuui ex ca gignendi gra-

tin, (ledit partis residuae dimidinm. Tum terme domi-25. nus, ra denuo perpensa, reliquampartem potus ambro-

siae aequiparabilis Sumitrne obtulit. iinnc in modum rex24- uxoribus suis singulatim nectar istud distribuit, quad na-

etae praestantissimae principis coniuges spem prolis eun-ctae conceperunt, animis gaudie elatis.

25. i Deinde feminae, epoto bilariter latice sacro, quemi rez ipse iis suppeditaverat, spleudore lgni Solique simi-

25. les, ex ordine foetus faustos utero concepere. Ber au-tem, intuens in uxores praeguantcs meute seremta inclusfait, Iveluti lndras, quando a Superfim, Beatorum Sapien-tumque coctu adoratur.

La. I. en». XVI. ’65

CAPUT XVI.

SIMIORUM PROGREATIO.

Vishnû vcro ad conditionem fIliorum regis magna- l.nimi transgresso, protinus almum Numen primigcnumdeos cenvocatos alloquitur: Vishnui, lido promissorum a.serratori, forti, omnium nostrum salutis studioso, ereaalote certaminum socius transformia corpora habentes,praestigiis habiles, iutrepidos, procellam veloeitate ae- 3.quantes, rebus agendis aptos, sollcrtia praeditos, Vish-num vigorc nemulantcs, nullis laqueis capiendos, doli 4.gnaros, actheria corpora indutos, omnium telornm vi in-.structos, perinde ac deos qui ambrosia vcscnntur. E Nym- 5.phis prnecipuis, c Gandharvarum corporibus, e Geniorum.et Anguium paellis , Aligcrabusquc; nec non ex iiippo- 6.ccphalarum et Simiarum fcminarum corporibus ereatotefilios Simiorum specie, vestrum ipsorum vigorem aemu.lames. Sic olim a me ereatus est Jambhnrnntcs, urso- 7.rum princeps: ex 0re mec oscitantis subito is processit.lta compellati ab almo Parcute illi, iussa se perfecturosfi.esse polliciti, goum-avare filios simiorum specie. Divi ,9.Sapientcs, Fidicincs, Praepetes, illustres Genii , Prnc-eoncsque prOcrearnnt natos masculos, silvicolas; Angucs o.

porro , Hippoeephali, Beati, Aligeri, Scrpentcsque fre-qucntcs alacritcr gencravcre prolem innumcrabilem. In- Il.drus gennit Bâlinem, simiorum principem, Mahêndro monti

simiiem; Sol, fol-ventissimum sidus, Sugrlvum; Vrîhaspa- a.

les antcm genuit ingcntcm cercopcm nominc Târum, in-ter omncs Simios ingenio praestantcm. Cuvêri, divitia- I3.

5

66 Lin. I. CAP. XVI.rum (Inox-in, filins exslilit faustus Gandlmmâdnnus; tumVisvacarman, deorum (aber, gcnuit ingcmem cercopem

14’ nomine Nalutn. Iguis filins faustus Nîlus, flammn instar

fulgens, splendorc et gloria 0b virtulcm ipsum Igncxnl5-antecellebat. Asvini gèmclli, forma et ngilimte praediti,

ex sese procrcaverc Maindam et Dvividnm, proplcr for-l,6v mm laudntos. Varunns genuit simium nominc Susliênnm;l7» Imam l) vero, deus potentissimus, Sarablium. Aëris pro-

les genuina fuir. faustus simios, Hanumamcs nomiuc, quifulgur corpore suc referebnt, Vinalcio vulturi (Garudae)

18.velocitate par. Tales ad multaimillia crcnti sum. a diis,Bâvanae decemcipitis necem cupicmibus, simii immani ro-

lg.boi-e Praedili, formant ad nrbitrium mutantes. Tales ursi,simii et. boas-art, (boum more cautlnti cercopes) clcplian-los ac montes slalom acquantes, leoninis corporum ner-

no. vis, confcsüm Propngnbnmur. Uniuscuiusque dei quncforma est Proprio, quac vis, quae virtus, lmrum similis

P-cuique nains proveniebnt. Nounulli quoque simii foni-ludiue cminentes edili sur". ex utero hoosurarum, ursu-

nerum et hippoccplialarum. Cuncli suorum iaculatores,cuncti arbores pro liustis gcslnntcs, cuncti unguibus (len-

33elibusque armai, et omnium telorum periü: qunles velmontium iuga quassai’e valettent, dillintlere solides tran-

24, cos, ciere impetu suo Ocennum ipsum, lluviorum (louri-’num, (lirumpere terram pedibus, ingentia frela transilire,

35-scnndere verlicem actlierium et nubes pugiiis corripcrc;valcrent quoquc corriperc clcplinmos fui-intos in silvis va-

l) lmber (parianya), quasi Iupitcr Pluvius, plcrumque con-fumlitur cum lmlrn. Au. Co. cd. Col. p. 333. Pccu-liure hoc est Vâlmîci , quad ulrumquc distinguil, ludrapaullo ante commemorato.

Lin. I. CAP. XVlI. 67gantes , mugilibusque suis altonilns volucrcs ex aère prac-cipilnrc. Talium simiorum versipcllium, magnanimorum 26.ngminis (lucmn, comics centcna millia sunt generata. Hi 37-primorcs inter praccipuos simiorum grcges ngminum dn- Aclercs fucrc, aliesque porro gencraverc fortes simios. i E138-iis quidam silvicolac urserum regem secuti surit, varies-qne inde moules et imperin salluum tcnuere. Sugrlvo 29-nutcm Salis nnte, et Bâlini Indrne note, fratribus marinât,

universi simiorum principes sese ndiunxere. Ili, vultu- 50.rum impctu prnctliti, certnminum periti, hue illuc vagan-les, leonies, tigrides et immunes serpentes lucessehnnt. 51.Universos tum urses, tum boosuro: simiesque fortissimusBâlincs, vnlitlis lacertis pi-netlitus, tuebntur brucliiorum

suorum robore. Orbis hieee terrai-nm, montihus frelis- 52,que distinctus, plenus fuit eiusmodi bellntorum, diversussedes incele’ntium , varia specie insignium.

llisce simiis, ngminum ductoribus, validis, nubium 33.congeriem mentesvc smtura ncquantibus, visu lierrendis,tcrra [indique frcquenlnta est, ut Râmac socii Praeste 54.forent.

CAPUT XVII. I ’RisnYAsmNGAE mannes.

At sacrilicio islo cquino magnanimi principis con- r.summato, Dii, suam quisque victimnrum partent expcti-tain nacti, codem prefccli sunt, undc advenerant. Vatcs 2.quoque ’mngnanimi (lomum rediere honore allecti, nec

.

68 Lus. I. Car. XVII.3. non rages, qui ad sucra celebrandn convenerant. Tum

rez Dasaratltas llOS discessures benigne anime in commune

4.cehortari eeepit: Commode proficiscamini, populerumdominil quisque in regnum suum. Eqnidem bene vobis

5,volo: salvete, et votis bravi petiminil Vos omnes, virihonestissimi, dispicîte quid opus sit ad ditioncm vestramtuendam; etenim rex, ditione sua eieetus , mortui instar

6. habetur. Quisquis igitur gloriam eupit, sedulus esse debetin -tuendn ditione: non tain sacrifieiis sedes apud Superes

7. quneritur, quam hoc munus obeundo. Plane ut homoquilibet. curant diligentem adliibere selet corperi sue ve-stitu ceterisque praesidiis instrucndo, sic regain pro im-

8,perio facere eportet. Tnm in futures eventus regibusres surit ordinandae, tum pracsenti quoque tempori cen-

9- suleudum, ne quid pravi subnascatur. Talibus monitisrex reges coliortatus est, quibus anditis mutua lido ob-

ie.stricli versus diversus coeli plages discessere. DeindeDasaratlias, lustralilius votis cxsolutus, uxorum suorum

Il. cohorte circumdatus, anime exhilarante, postquam regesahîernnt, cum famulis, militibus, vcliiculisquc faustus ur-

bem intravit, sacerdotibus eximiis in Trente ngmiuis col-u.locntis. Post aliquantum temporis Risliyasringas , valde

lioneratus, iter ingressus est cum Sânta tempcrnntibusque15. Braelimanis. Presequebantur eum rex Prudens cum co-14. mitatu sue, doctus Vasisltthas, et urbis regiae cives. Sânta

insidens carpento ingenti, veste sragnla velato, candidis15.bubus iuncto , famulorum cohorte cincto; dotata multis

opibus, tum gemmarum copia, tutu enprarnm et oviumgregibus; ornata quoque varie minido mulieln-i peu-inde

16.ntque nlteru Fortune, summa lcum gaudie profeeta est,femina generosa, coniugi sue dedita sicuti Paulômis ln-

I7.drae, urbium quassatori. Quum iucunde ibi commenta

BlSllYASRlNGAE Rennes. 69

esset, omnibus deliciis afllncns, olliciose culta a cogna- ilis, praesertim a feminis regiis , nunc a marito edocta, .8,in silvn esse liabitandum , illn facie decora insignis velvitam silvestrem laudat , sorte sua niliileminus contenta.ch queque cum aulica cohorte proseeutus est egregium :9.vatis filium scverissimae sanctitatis , natamque suam ve-nustam. Tune ex mandate Risliyasringae lmbitatione sil. ne.vestri praeparata , gratnm liospitinm reliqucrnnt, omnibuscopiis domesticis lionorifice- instructi. Deinde vatis filins 21.gravitate pollens regain ennvenit, et comiter cum adme-nnit, ut domum reverterctnr. Cuius dicte endito rex in n.llclnm et in lamenta ellinsus ltis verbis cornpellavit Cau-saliam, Snmitram, elnrnmquc Céccïdem: Vos omnes in- 23.

tentis oculis Sântam intucmini, baud facile in futurumvobis visendam! At illae pan-iter Sântam amplexatae, ont; 24.les lacrimis suffusae , vota nuncuparnnt pro incolumitate 4Brnclimanac et uxoris eius. DVcntns et lgnis et Luna, 35.Tellns, Aulnes, coeliqnc plagae in silvn te perpetno custo-diant, coningis tni religionibns addictam. Sucer a te co- 36.lendus est, utpote imprimis vencrabilis, ignium sacrorum Iministerio, let que alia snnt eiusmodi. Mnritus queque 27.a te colcndus est, omnis labis expers puclla, tum in qua-libet vitae conditione, tnm blandis in secrcte sermouibus;maritus sane mnlierum est numcn. ch antem assidue 28.Bruchmanas ad te mîttet, qui inquirant ntrum valeas:noli unqnam, optima ’filiola! animum desponderem Tali- 29.bus Sântnm consolatae ct in Trente baud semel deoscu-latae, protinns cimente mulieres a rege admonitae domnmredicre. Ipse lieros, iuvene sancto versus dexteram cir- 56.cnmambnlato , delegit aliqnot militnm suorum turmas,(lime prudentem Bishyasringam comitarentur. Bis mite-St.rum optimus centra, rege salutato, Bene tibi sit! inquit,

70 i Lus. I. Car. XVll.rex potentissiçnc! Fac ut institia subditos tibi concilies.

32.His dictis vatis filins profectus est, quem abeuntcm rezibidem subsistons luminibus immotis proscentus, tum de-

35.mum, quam ille non amplius cerncbatur, reverti coepit,mente tamen propter caritatis alleutum in illo defixa.

54.Redux in urbem suam regiaut, et civium bonis volis ex-ceptus, permansit ibi lactus, filiorum natales cxspectzms,

35. lnterea illustris Risltyasringas sensim processit ad Lôma.pâdi urbem Cunlrui , arborihus champacis quasi corons;

56.!:inctam. At Lômapâdus, quamprimum de isatis adventucertior factus fuernt, cuniBraelimanis ac ministris obviam

57-ei occurrens, Salve, ait, bis natorum Optimc! Faustasorte id mihi contigit, ut tu, vir egregie, cum nxore co-

38. mitibusque incolumis bue redircs. Pater tuus bene valet;idem assidue nuntios bue misit, quibus certior fiel-et, ontu, vir vencrande, et uxor tua praecipue, rccte valeretis.

59.11) lionorem Risbyasringae tex prudens prao lactitia ur-40.bem [este apparatu ornandam cui-avertit. Risliyasringas

et ipse Inclus cum rege simul, antistite domestico prac-4I.eunte, imperii sedem intravit. Ibi deineeps commet-a-

batur generosus vatis filins, a l’ego aulicisque pro cnins,-que conditione honorifice habitus.

Lin. l. Car. XVlll. 7t-

CAI’UT XVlIl.

RlSllYASRINGAE DISCFSSUS IN SIIÀIAM.

Post Risbyasringae adventum rex Bracbmanae cuidam I.liaec mandavit: Vade age ad sedem vatis, nuntia sancte a.Casyapidae, filium eius sanctum, generosae indolis, qua-lem baud facile quis nanciseatur, hue rediisse. Mea vice 5.veneratus eapite demisso bis natorum optimum, propitiummihi redde filii gratin, sicuti iam a me fieri coeptum est. 4,Quo regis sermone audito vir bonestus illue se contulit,ubi Casyapides versabatur; tnm precatus vatem sanctissi- 5.muni ut sibi faveret, et capîtc demisso veneratus , ordi-tur modestam orationem a rege ipsi mandatam: Filius 6.tuus clarissimus ad nos rediit, peracto sacrilicio regis Da-saralbae, soeeri sui magnanimi. Tali nuntio ex 0re Bruch-manae accepte vir celebratissimus censilium ccpit de iti- 7.acre ad urbcm, ut filium inde secum ad secessum abdu-ceret. E0 igitur profectus est diseipulis circumdatus bis 8,natorum optimns, proptcr sanctitatcm omnimedo honora-tns a rustieis pastorumque coctibus. Vulge accurrcre g.bemines, commeatuum copiant donc olferentes, et capite-demisso cum percunctari: Quid, o anachorcta, facette nostibi oportct? 111e vatum princeps omnes, qui convencrant, le.affama: Cur, inquit, bic mihi boues babeturi’ Id certocognosccre cupio. Respondcrunt magnanime: Dominos n.noster tuus est allinis; lutins iussa exseqnimur. Omnemacgritudinem anime pelle. Quorum sermene animum re- la.creante ne fausto audito , illc tum pro rege, tum pro eiusministris et urbc hona vota nuncupavit. FamuIi nonnulli, I5.

72; La; I. en». XVIII.laetitia affecti, festinanter abiere, ut regi Vibbândaci dicta

I4.referrent, utpote gratum nuntium allaturi. Quibus com-’pertis tex obviam ci procedens, comitante antistito dome-

15.stico, pateram liospitalem manu tenons aceurrit. Viseautem anachoretarum principe, itcrum iterumque vouera-tus, rex potentissimus Vibliâudaeum his verbis alloquitur:

16. llodie natalium mcorum (rectum pereipio e tue conspeoctu, vir sancte! "0re te, ne mihi propter filium dole ab-

I7. ductum succenseas. Brachmana praestantissimus serme-ncm regis comprobans , Noli timere , inquit, domine!

18.propitius tibi sum propter probitatem tuam. Inde gau-die effectue princeps, praeeunte vate, ad urbem accessit,

19. faustus et auspieatissimis vocibus exceptus. In praesen-tin. tantiaviri adstabant cives universi manihus suppliciter

20-.iunctis ,- debita reverentia denuo cum suintantes. Tummnlieres aulicae Sûntam elegnnter oruatain ad Bracbma-nam deduxerunt, nomine prolato diccntes: En tibi, bo-

al.norum dater, nurum tuaml Pins illc , Sântam benigneexceptaui amplexus et sinu fevens, ad summam admira-

aa. tionem raptus est. Paella e grenue eius surrexit, et se-nem venerata, deinde manibus suppliciter iunctis ad latus

231 soceri; sui constitit. Bis natorum optimus vero, postquamsacrum lustrale l) pro filio feeerat, honoratus a sapien-tibus simul cum filio in silvam abiit.

1) Opus ont ce propter legem violatam, qua Braclunanuepuellam e stirpe regina sive militari primo loco uxoremducere velabuntur.

s

Lm..I. CAP. XIX. l 673

CAPUT XIX.

Dasaaarmnauum unaus.

Post peractum sacrificium anni orbis sex tempesta- I,tibus expletus est; tum duodecimo mense Chaitro, dienono, sub domo lunarilcui Aditis patrona pracest, quin- a.que stellis ad fastigium orbis sui sublatis; in signe Can-’cri levis stella cum Luna simul oriente l): Causalia partit 5.

1) Acquinoctium vernum tanquam Râmae diem natalem sinedubio indieare voluit poëta. Mensis Chaitrus enim estprier e binis qui veri nssignantur; respondet posterioriparti Martii et priori Aprilis secundum nestram anniordinationem. Adilù, deorum mater, est patrona se.ptimae domus lunaris, proprio nomine Pwtawasu di-ctae. Quinque planetne eorumque stationes in Zodiacoab utroque commentatore bunc in modum enumeran-tur: Sol in Ariete; Mars in Capricorne; Saturnus inLibrn; Iupiter in Cancre; Veneris stella in Piscibus.liuctenus ad verbum reddidi, quae in ipso carmine etin scholiis legnntnr; ad nstronomicns vero rationes caexigenda relinquo viris doctis, qui coeli meulas dam?(mut radio et surgenlia sidera dictant. Videant astrone-mi, an singulae buius descriptionis parles satis inter secongruent; porro, si bec erit eoncedendum, dodueantinde, utinam, temporum computatienem. Indi quidemRâmne nativitatem in confinio aetatis secondine (trek!)et tertine (dvdpam) ponunt: sedboc sensu allegoricoaccipiendum esse videtur. Si vero ad antiquam rerummemeriam respicimus, mythicis amplificationibus detra-ctis, poêla id tempus innuissc putandus est, que pro-aime ante ipsius aetntem lalis fuerat siderum aspectus.Hunc Rïunac boroscopunt codices commentariis instru-

74 LIE. .l.- CAP. XIX.edidit mundi dominum, ab universis animantibus adura-

.4.tum, Rameur, divinis notis insignitum. Quo nato immen-sae maiestatis gloriabatur Cansalia, baud secus aulne Adi-

5. tis Superûm principe, fulminum inculatere. Etenim is ,puer Lotopbyllops , ad suintent animantium ct ad Râva-nae necem et dimidio essentiae Vislmûs procreatus erat.

6. Cêceïs enim est filium vere fortem, Bhai’atam immine,

cunctis virtutibus praecellentcm, in que quarta Visbnûs7.ipars coram visebatur. Port-o Sumitra peperit filios ge-

mellos, Lamanum et Satrugbuam, (ides in obscquio,magnis conatibus’ pares, parte aliqna Visbnûs dotatos.

8. Bbaratas autem, placidae indolis puer, natus est suboctava domo lunari , quae Pusun dieitur , sub Pisciumsigne; Sumitridae denique nati sunt sub noua donne lu-nari, Serpentum propria, dam Sol in Cancre oriebatur à).

9- Sic nati sunt singulatim regi quatuor filii magnanimi,virtutibus praediti ipsique similes, nitorc quaternas stellas

to. sideris Prôrhthapadi aemulantes. Ceeinere dulces medoscoelituxn Fidicines, tripudiavere Nympbarum cbori, inso-nuere tympana coelestia, et flerum imber ex aetliere de-

Il.cidit.- At in urbe Ayôdbya ingens festum celebrabatursumma populi frequentia. Plateae, quamvis amplae, turbaliominum se saltatorum mimorumque gregibus oppletac,

cti et cod. T. sine alla lectionis varietate exhibent; Ben-gali, nescio qua de causse, eum emiseruut.

2) Pushya menais. quoque alicuius nomen est; sed bic intel-ligenda oetuva domus lunaris. None proprio nomiuedieitur asldsltd. - Putet bine, Binaratam, etiamsi eiusnatales prius quam gemellorum narrantur, minimumnatu inter quatuor fratres fuisse, undecim meusilmsRama iuniorem; Sumitridas contra tertio mense post

enndem nains. t

Dasaurruanauum unaus. 75cantibus nec non variis’ organis resonantcs, nitebant ubique ’12-

rebus pretiosis cuiuscunquc generis instructae. Box fecit 15.largitiones anrigis, praeconibus, panegyristis; dedit Bracb-manis opes et multa vaccarum millia. Post nndecimnm a I4.cuiusquc natalibus diem Nominalia celehravit: magnani-mum filium natn maximum Râmam dixit; e Cêceïdc ge- I5.

nitum, Binaratam; Sumitridem, Laxmannm, cinsqne fra-trcm natn minorcm’, Satrugbnam. Hunc in modum .Va-

sisbtlias summa cum lactitia nomina singulis imposait.Inter bos quasi vexillum cminebat Râmas natn maximus,16.patris deliciae; ab omnibus naturis Numinis primigcniinstar habitus. Omncs bi Dasaratliae filii voluminnm sa- :7.crorum gnari fuere; animosi; omnes in salutem pnblicamintenti, omnes doctriua instructi, omnes virtutibus prac-cellentes. Ex bis tamen illustris Râmas, vcre fortis, ne-18.mini non maxime placebat, sicuti luna nebnlarum immu- ’

nis. Elephantornm cervice, eqnorum darse vectus, et 19.in currn aurigando laudabatur; artis sagittandi crat stu-diosus , praecipue autem patris obsequio gaudebat. Al) no.infantia inde semper admodum carum babebat Laxmannm, A

bonae fortunae amplificatorcm, frater eius natn maior,generis humani deliciae; Laxmanns qnoquc, fortuna fa-zi.vente natus , cnncta ministeria grata Râmac praestabat, 0quasi esset altera anima, extra eius corpus posita. Ncquc sa.bominum optimus sine isto unquam semno indulgente,nec nisi eodem socio dulccm cibnm ipsi paratum caperesolcbat. Quandocunqne Râmas equo conscenso venattim 13.exibat, a tergo cum sequcbatur Laxmanns, arcum gestans,et ad custodiam intcntus. Sicuti Râmae Laxmanns, pari- 24.ter Bbaratae qnoque frater Satrugbnas erat ipse vîta ca-rier. Hi omnes, fatma cclclirati, mutuo affecta inter se 25-iuncti, patris animum delcctabant, tum modestia sua, tum.

76’] Lia. l. CAP. XX.25vvirtnte mascula. Cum quatuor bisce liliis tu

indolis. rex Dasaratlias plane relier-abat specicnrentis, mandi custodibus circumdati.

CAPUT XX.

. I VISVAMITRAE savanes.

h. Postca rcx Dasaratbas , recti studiosus ,rerum divinarum magistris cognatisque de n

a.trimenio consilia agitare coepit. Eodem autamagnas vates, Visvâmitrae I) nomine clan-us ,

3. invisendnm in nrbc Ayôdbya populorum princi

viri. religiosi ac sapientis nimirum sacrifieiumpediebatur, ut traditum est, a gigantibus, pre

4.dacia et robore insolentibus. Cuius sacrificiitin regem invisere cupiebat auneborcta, qu

5. nulle mode sine impedimento litare valebatigitur regem adenndi, cempellavit ianitorcs custodiae prac-positos: pNnntiate regi, me, Gâdliis filium, advenisse.

6. Sermone eius audito, omnes vebcmcnter commoti ad re-7. gis cnbiculnm properare, tali mandate exciti. Atrium re-

gale ingressi , inclinato corpore adstantcs nuntiaruut do-8,mîno, advenisse magnum anaclnoretam Visvâmitram. Tum

rez Dasaratbas cum ministris suis et antistite domestico

1) Visvâmitrae fats et res gestae fuse narrnbuntur bainsIibri cap. LI-LXV. Pariter ac Vasisbthas inter vutesVêdorum auctores refertur. Hymnum eids’ nomine in-scriptum edidit Rosenius, RIG- un. Suc. p. 12,

VISVAMITRAE ADVENTUS. .77

obviam processit vati, baud aliter ac Buacnmausu lndrasbospitio excipere solet. Quant primum vouerat in con- g.’spectutn ascetae, divine lamine fulguntis, laudatissimi re-ligionum culteris, bilari vultn tex paternm bospimlem eiobtulit. llle accepta patera, ritu solenni oblata, benignequaesirit e terme domino, ntrum recto valeret. De pro-

la.

spera eenditione lit-bis, aerarii, agri, cognatornm familia- n,riumquc accnrate percunctntus regain sanctus Cansicus:Num vicini tui omnes, inquit, obsequium tibi pracstant?num bostcs sunt devicti? num officia tum divinatum bu-mana probe a te servanturi’ Deinde anachoretarum prin-

ceps, subridens ad Vasisbtltam conversns a), debito lio-nore salutatum interrogavit, quemodo valcret. Omncs,illo comitantc, cubiculum regium intravere, et pro cnins-tlue dignitate consedcre. At rex generosissimus lactitia

, afÏectus magnum vatem Visvâmitram venerabnndus afratur:

Sicuti ambrosiae impetratio, sicuti imbcr post dintnmamsieeitatcm, sicuti ltomini filiorum orbe prolos ex eonsorteplacita parut, sicttti rei amissac recupcratie, sicuti lacti-tiae ingcntis exordium: talis plane mihi adventus tnusvidctur. Salve, o magne vates! Quodnami optatum tibi estcordi? quid faciam? Edoccre me velis. Tu mihi summaes auctoritas ,.o Bracltmana; faustis anspieiis advenisti,diguitatum dater. Hodie fructuOsos natales mees, vitam-que bene peractam censeo: quandoquidem te ordinis sa-cerdotalis principem adspexi, c nocte mon dies elarissi-mus illuxit. Tu quidem, olim regis sapientis titulo illu-stratus , castimoniis sapientis Bracltmanae dignitatem na-

2) Bidet Visvâmitras, memor veterem simultatum, acerri-me inter ipsum et Vasisbtbam olim gestnrum. 1 Sed iatn

,dudum lti,viri sancti itt gratiam radierant.

6.

7.

8.

20.

78 Lus. I. Car. XXt.2l-ctus mnltimodis mihi es venerandus. Id factum sane Ini-

rabile fuit. Tu mibi salnberrima es lustratio, et in foli-citatis sedem ego sum translatus tue adspectu, e domine!

n.Fare age, quodnam omcinm tibi sit praestandum, cnins-caussa me conveneris. Equidem tue favere beatus , tuis

a3. commodis augendis studeo. Neque sollicitum te esse-eportet de negotio expediendo , vir sancte: ego id om-nino eonficiam; quippc tu milti nnntinis instar es.

24. Intellecta bac blandissima oratione, auditn incunda,a rege prudenti comiter prolem, vatum princeps, proptervirtntem celebratus et penitns in virtutc versatus, summagaudie effectua est.

a

CAPUT XXI.

’VISVAMI’mAE saune.

l; Andite regis praestantissimi sermene, mirifice di-serte, augustes Visvâmitraspilis prao gaudie erectis re-

a.spendit: Pi-onuntiatns est a te, rex potentissime, set-meeiusmodi, qualis te dccet, utpote e magna prosapia eriun-

5.dnm et Vasisbtbae consiliis utentem. Quod autem opta-tnm a me expetitum’ tu mihi concessisti, Cuius negotii

4.respeCtn hue veni, id nunc audiatur. Ego, vir fortis,veto quodam religione motus me obligavi , quod ne sol-vere possim mihi obstant duo gigantes; transformia cor-

5. pore babentes. Enimvero, sacre votive saepe iam ador-nato , in ipso litandi memento gigantcs isti deterrimi

6. carnis crudae atque cruoris imbre altare obruerc. lta

VISVAMTRAE saune. 79contaminato et ad irritum redacto veti mei proposito, ce-naude fessus, animum despoudens, regioncm istatn descro.Seilicct non milti est consilium, o rcx, iram meam emm-dendi, quoniam ltaec caeremonia eiusmodi est, in qua

7.

diras imprecari baud fas sit. Tue favore fieri potest, ut 8.sine impedimente religionis fructum percipiam: tuum estme afilictum tueri, qui praesidii inops le conveni. Peto goa te, rex potentissime, ut mihi tradas tnum ipsius filinmnatn maximum l’aimant, vere fortcm, adolescentium more

eincinnis tempera inumbratum. la a me eusteditus divinesue vigore utique gigantibus istis, quicunquc me turbant,dispcrdcndis par est. Impertiam quoque dotes ci, mul-tituodis salutares, quibus illc famam vel per ternes mun-dos propagatam consequetnr. Isti due quidem, cum Ramacongressi, nulle mode ebsistere poterunt; nec tamen aliasquisqnam bomo praeter Ragbuidem iis trucidandis suifi-cit. Nefarii isti, audacia vecordcs , filti laqueis iam ob-noxii, vir summe, baudqnaquam sunt pares Râmae ma-gnanime. Neque earitate erga natum frangi te oportet:ego tibi fidem meam obstringo; duos istos gigantes iamcaesos puta. Râmam magnanimnm vere manu fortem esse,tum equidem novi, tnm illustris Vasisbtbas ceterique quibic castimoniis sunt addicti. Si praemia piorum operumgloriamque per orbem terrarum qnaerere tibi studes,sntnme rex, Râmam mibi eoncedcre te oportet. Si uni-versi magistri , Vasisbtba praeennte , mihi assentinntur,tune Rântam dimittito. Decem noctihus clapsis fiet sacri-

ficium, in que bini gigantes caedendi sunt a filio tueRama, facinora mirabilia edituro. Cura igitur, o Raghuide,ne tcmpus sacrificio praestitntum praetermittatur. Benetibi eveniat! Noli angori animum tradere. Tali oratiouepreba et salutari habita conticnit pins illc, illustris Vi-

O.

I2.

30.

80 Lin. I. Car. XXII.ansvûmitras, magnns anacltoreta. Atiregum rex, intellecto

fansto istius sermene, ingenti angore oppressus, titubavitet animum defecit.

CAPUT XXII.

Dasaamua saune.

h Audin bacVVisvâmitrae oratione rcx turbatus, peraliquantum temporis quasi sui non compos, postquam

a.sensnm recuperaverat, ita futur: Noudum planes sede-cim aunes natus est Râmas ltieee meus, loti flores oculisreferens; nnllam in eo video facultatem pugnandi eum

5.gigantibns. Praesto est, ecce, exercitns numeris suis ab-solntus, cnins ego snm dux et imperator, que comitante

Vi4.profectns ipse contra Noctivagos istos pugnabo. En! ad-. surit mihi*satellites, viri manu fortes armisque exercitati,

idonei ad pngnandnm cum gigantum catervis: Bâmam ab-

5. ducere non te oportet. Ipse ego , arcum manu tenens,i propugnator in prima acie , quamdiu spiritns suppetct,

6. tauidiu cum Noctivagis proeliabor. Sacrum tnum votivnmab ’impedimentis nndique tutum exsolvetur. Ego illne

7. profieiscar: Râmam abdueere non te oportet. quaus pueris et experientia destitutus , non intelligit quid vulcainvires, quid non, neque gigantibus par est: enimvero ver-

.8.snti snnt in proeliis gigantes. Sciunetus a Rama profectone temporis momentum quidem vitam tolet-are potero,

9. summe vates! Râmam abduccre non te oportet. Mibiseni iam novies mille nnnos natn vix tandem bi filii omni-

DASARATIIAE saune. SImode crpeLiti provenu-e; e quatuor pueris natn maxi-1mum et iurc potiorem summa oaritate antpleotor: Râmamabducere non te oportet. Quod si necessario Râmas istcmous a te, attacheront, est abducendus, proficiscatur me-cum simuf , comitatus exercitn quedrifariam (currilnu, ele-phantis, equitibus, peditilzusquo) instructo. Qnid valentviribns gigantes illi? Cuinsnam lilii et quinam sunt ipsi?quali stature? et quosnam babent patronosi’ Qnomodotandem illis insidiarnm callidis obsisti petorit a Rama,aut a militibns mois, o Braebtnana, ant a memet ipso?Singula mihi doelara, tir sanctc, ut intelligam, quomodoin proelio stare possim contra ncfarios istos: audacia ni-mirum inflati sunt gigantes. Quo sermone audito respon-dit ci Visvâtnitras: Est gigas ex Pulastii stirpe prognatns,Râvanas nomine. Hic, munere aBI’tACllMANE ipsi concesse

abutens, triplicem mnndum rebementer rexat, ingenti re-bore, ingenti audacia, muftis gigantibns stipatns. Rava-nus antotn, e Box, innnanis gigantum dominns , ferturVisravasis filins et frater Cuves-i. lluius nntn instigatiduo gigantes validiSsimi , Mâricbus ne Suvâltus, sacrum

meum impedire oonnbntttur. lta edoctus ab anacltoretarez ei baec reponit: Haud sane ego potis snm in proelioebsistere isti nef’ario; tute, vir sanctc, clementia ntereerga filiolum meam et erga me infelioem: tu mihi instarnuminis es venerandus. Divi, Danuidae, Fidicines, Go-nii, Alites ne Scrpentrs noqunquam pares suut proeliocontra Rtivnnam sustincndn; quanto minus bec in homi-nes oadit? illum fortiltus fortitudinem cripnisse fuma tra-ditum necepimus. Equidem neque cum ipso, neque cumeius cepiis cet-tare potis snm. Nulle mode filiolum menntimmortalibus silniloln , touera adbue aetate , proeliorumrndctn, o Bracbmana, tibi tradam. Nimirum duo isti

6

30.

Il.

Il.

a3.

8Q LIE. I. CAP. XXIII.sacrificii lui turbatores, Sundi et Upasnndi filii, in pn-gna fati letiferi instar sunt: profecto non tibi tradatn

a4. filielum. Ambo, tnm Mârtchus, tum Snvâbus, fortes sunt

- atque astuti: cum hornm alterutro ferlasse ego pugnarc-rim, einctns amicorum cohorte.

CAPUT XXIII.

VASISHTHAE saune.

x, Quant regis orationem, fracta prae affecta voce pro-latam, simttl tuque andivcrat Causicns, indignabundus

a. baee reponit: Dudum to factnrum quicquid petorem pol-licitns, nunc (idem datam infringere cnpis. Insuetum estBaghuidis , tali mode sanotam veritatis legem violare.

, 5. Quod si tute hoc sustines, eqnidem abibo sicuti veneram.Fide promissorum infracta , Cacutstbide, incundc viras

4.cum tiliis tuis. Ira commoto Yisvâmitra illo sapiente,contremuit totus orbis terrarum, pavorque Superos inces-

5. sit. Vasishthas antem, vir sanctus et prudents, e magne-rum Sapientum nnmero , quum mnndum nniversum ter--rouis speciem prae se ferre intellexisset, regem ita allo-

6,cntus est: Ex vaâouidarnm stirpe prognatns tu quasipraesens es recti effigies, constans, pins, fanstus; rectum

7. descrere non’te decet. Per triplicem mnndum ceiebra-tus, o Ragbuide! tanquam vir iustus, in officie tue per-

8. maneto; pravitatem inrebere non te decet. Pollicitus teesse facturnm, postmodo quam detrectaveris, perdes quie-

9. quid piis eperibus mernisti: itaque Râmam dimitte. Sive

VASISllTIIAl-I sanmo. 83peritus armorum sit, sivc rudis: cnstodilum a Cusiei nntogiguntes in proeiio Profligare non potcrum. "le idem Re-ctum est corpore indulum; me virornm fortium praestan-lissimus; ille bonne mentis capul in hoc rinmdo, ipsumquecastimoniae sludium. Nevit idem Cusici filins teln "thé-

ria, qtnolquol sunt, que ne dii quidem norunt, nedumceleri Per orbem terrarum homines. Tela haec netherinolim, dnm tcrrnm ndhuc imperio regcbat, tradita ei fuerea bcnigno Crisâsvn, vigore incomparabili Praedito. Suntnimirum hi filîi Crisâsvi, ex Prnavi animantium filinbusgeniti, multiformes, strenui, corusci, victorinm airerentes.Ramon ac DEBELLONA, amine Daxi filiae, graciles pue]-lne, pcpercrunt lela armaqne, agmen centenarinm splen-didissimnm. Harum Bellonn quac dicitur, pl’imum quin-

qnaginla filios praestantes nacla est, qui Titannm copiasdelercnt, immensos , nec tamen .visu PercipiendosçDe-belldna deinceps alios filins quinquaginta Perm edidit,Snibsidiornm nomine, robustîssîmos, aggressu difficiles,

Vil superandos. El llaecce quidem lela penitus n0vitCusici natus; quin immo vir iustus valet alia progignere,que nunquam amen exstiterunt. Haec universn , nulloexcepto, Mulet Râmae magnus illc anachoretn, quibuslclis instructus. Râmas sine dubio monstra ism devincct.Propter incremenlum Râmae , subditornm etinm, ac lui;met ipkîus , eius profectionem diŒdenter Heu-cota": , o

Ru, non le oportet.

4.

I5.

6.

. "P4

84 ’ Lin. I. CAP. XXIV.

CAPUT) xxn’.

DISCIPLINARUM TRADITIO.

I. Vasishlha hune in modum muncnlc, rcx ultra hilnri:.vului Bâmnm cum Laxmano advoeni’il. Solennihus in

discessu votis a mnlrc me paire Dasarntlm nuncupniis,5. antimite Vnsishthn fniista qnmcquc i’nticiuanlc, l’ex curilnlc

motus fiiium in freine deosculalns est, lulu lradidil cum4. simul cum comite Lnxmnno Cusici nnto. Prolinus, quum

Râmns, loti flores oculis rcfcrcus, in VisvâmiLrac (luctum

traditus viscretur, spirnvit ventus lcnis, sensu iucundus,5. nequc ullum pulvcrcm ciens. Dccidit c cocio florum

imber, auditus est couchai-nm tympanal-unique coclcsliumclangor, cantibus tripudiisque consonus , Raghuidnrum

6-prole ilcr ingrcdicntc. Visvâmilrus in fronte inccdchnt;pone cum Râmns illustris, ciron tempera cincînnalus l),

7-arcitenens; hune Sumitridcs sectabatur. Dii cum Vâsavo,quam Râmnm in Visvâmitrnc ductum transiissc" vidai-cm,

incrcdibili gaudio afïelcli sum, utpote Dcccmcipilis neccm8. cnpicnteË. Visvâmilram magnanimnm umbo, Râmns et

Lnxmnnus, tune scquebantur, sicuti divinuin Indium Asvini9.gemclli. Ambo brachium inevum et dexterac digims illi-

gati tegmine scion-tec, ne nervi iclibus lncdcrentur, zwi-nacem, pharetrnm arcumque gcslnntcs , illum sequcban-

l) Kâka. para-dhara, ad Iitlcrnm cor-niois alu: gurus. Hiccrut habitus ndolcsccntiuui ex ordinc militari, dum inconditionna discipulorum versahnntur, ut in verlicc lon-dcrentur, relictis circn tcmporn eincinnis, qui propiornigrcdincm cum cornicis «lis comparantur.

DISCIPLINARUM TRADITIO. 85

lur [nuilumu Sthânum, quasi ipsi forent geminati Cumâg

ri a), ex igueo seminc procrenti. Qui quem paullo plusdimidio parasange in nustrali Sarnyûs ripa processissent,Visvâmitras suavi voce Râmam allants est, nominatim cum

eompelluus: Mi filiale Râmal nqua stulim rite le lustrarioportet. Salutare quid tibi conunonslrabo: curandum estne tempus opporlunum practcreat. Accipe mieux-minuit)cOlllPleXllnl, qui": PULLBNTIA et PnABpouzN’rn dicunlur.

Non invadcl le lassitude , nec seuiuln , nec memhrorumdurci-mitas; neque le sopitum socordemve laedere pote-ruut nocturne portante; non tibi brachiorum robore parest quisquam par orbem terrarum , nec facile quisquaminveuielur vel in triplici muudo, qunxido tu, o Raghuidc,Pollentimn ne Pi’ucpollcntinm recilnveris. Non decore,

non (lute-ritale, non doctrine consiliorumve delcclu, nonrespousis expromcmlis, (luisqumu in hoc orbe le, cau-ditle adolesccns, acqunbit. Geminaln liane disciplinaminclus, pcrenncm quoque glorieux es adepturus: enim.-vcro Pollentin et Praepollemin sunt matres sapienüae ne

prudentiae. Fume vel siti, o Rnghuide, le nunquam la-boralurum esse, persuasum habens; ad firmissimam statio-nem in triplici mundo perveuies. Nimirum hac discipli-nas magui Pareutis sunt filiae; tu aulem, Cacutsthide,es vas idoueum, que aniline recipiautur. Quum tu prae-ditus sis virtutibus divinis ex indole tua (matis, dotibus-que praelerca incoinparabilibus, mm hac disciplinae adinniorem excellentiam virtutcs tuas excolenl. Deinde Râ-

mns aqua lustrales , iuuclis mauibus humililer adams,

2) Vocnlmlum Kumrîm , puer , nhiit in nomen propriumCârliceii, hellorum praesidis, «le ceins nulalibus cf. h. l.Un. XXXVIII.

0.

fils...

86 Lus. I. CAP. XXV.hase: disciplinas a inagno vau: contemplationi dedito tra-

:I.ditas’accepit. Quibus amplificatus heros maiore Viger:ultra eilhlsit, sicuti tempera autumnali almum Salis si-

n. dus, mille i’a’diis coronatulu. Postquam umbo francs Cu-

sici filio cuneta ministcria, .quae magistro (lebeutur, Pne-stiterant, hi tres cum noctem ad Sarayûs ripam percem-mode requievere.

CAPUT XXV.

COMMORATIO IN Communs EREMO.

i. Postero mana, simul atque illuxit, Visvâmitras Ina-gnus anuchoreta appellavit Cncutsthidem, in foliorum

macervo .cubantem: Proh felix prole sua Causalia, o Rima!Iam apparet crepusculum matutiuum. Serge age, homi-nem princeps! Curaudae sunt religiones quotidienne.

3- Regii adolescentes strenui, andin: Sapientis gravissime ex-hortatione, post lavationem corporis ac solennes aquaelibationes , preces sacratissimas submissa voce rccitavere.

4.Deinde perfunctî religionibus quotidianis, coniunctim ad

Visvâmitram, castimoninrum thesaurum, accessere; ut et5chunc venerarcntur. Denuo iter ingressi iuveues fortissimi

conspexerunt post aliquautum temporis aethcriuiu omnemnymphal: Triviae I), prope faustos cum Sarayû confluen-

6. tes. [bi sites ont sanctus eremus Sapientum contempla-

Il) Ïh’pathagâ, tribus tramitibus procedens, est Gamgis co-gnomenl de que cf. Cu. XLlV, ont. 48.

Communie IN Connues hume. . 87lioui dediterum, qui a ulultis inde annorum minibus sc-verissiniis castimoniis sese castigaverant. Quo vise ambo’Raghuidae, gaudie alÏecti, magnanimum Visvâmitram his

7.

verbis interrogare: Cuiusnam est sanctus hic ereniusi8.quinain mortales cum incelunti’ Id cupimus audire, vil-divine, cognoscendi studio commoti. Quorum quacstione 9.intellecta, vatum princeps ridens respondit: Audiatur, oRama! cuiuspam sit antiquns hic eremus. Candarpu: olimfuit corporeus, quem sapientes Cupidinexn appellanL Isadiit subito Umae maritum (Sivam) statim post nuptiasfiletas, ut ce petiretur. Aucter illc nequitiarum Siliânumhic sese coërcentem et solvendo castitatis vote, intentummlortus est, sed a magnanime voce indignabunda: Apagclrepulsus. Quem sprctum quum Rudras torve lumine ad-spexisset, corpore improbi soluto cuncta eius membraextabuere. [La incerporeus foetus Cupido ira dei poten-tissimi, e Rnghnide, a!) ce inde tenipere Anangi 2) ne-mine celebrari coeptus est, et haccee terra fausta Ango-rum dicitur, tibi corpus illc amiserat. Huius propriusolim fuit sanctus hic ercnlus , nec non anachoretae isti.Habitant ibi viri sensuum coürcitienc gaudentes, omnesgramlacvi, continue de rebus divinis verba facientes, ca-stimoniis ah omni labe purgati. Hodie hue unam noctemdevertnmur, venustc adolesccus, in spatio binis aihnilmssanctis incluse; crus autem traiiciemns. Nune ablutienefileta puri accedamus ad sanctum Cupidinis ercmum, inque commode pernoctabimns. Qui dum ita inter se col-loqncbnntur, anachorctac praesago pine mentis lumiue

2) lanugo, i. e. corpore carens, allcgorice diclns est Cu-pido, quia nihil est nisi mentis alfeetus. Sed poêla promore sue mythicum ciusdem nominis originem tradit.

10.

88 . LIE. I. CAP. XXVI.19-adventum eorum summa cum lactitia cegnoverant. Nun-

tiavere Cusiei nato, pateram hospitalem , pedum lavatie-nem, ethuae praeterea hospitihus debeutur, esse partita;postea Râmam et Laxmanum etiain hospilie exccpere.

3°. Ofiiciis bisce perfuncti et c0110quiis delectati , vates istipreces vespertinas, sicuti decebat, voce submissa et in-

N- tente anime rccitavcre: Tum hespitcs, sunctis annelion-- Lis leci incolis assideutcs, pur-commode ibi in Cupidinis

«une requieveruuu

v--*----,

CAPUT XXVI.

Accrssus 1m TABACAE 31mm.

l. Diluenlo claro exorto, amlm bestiau: demiteres Vi-svâmitrnm, religionibus quotidianis perfunctum, dueem

a.secuti ad fluvii (Gangis) ripam aeccsserunt. Tum ana-cliorelae isti magnanimi , prepter sanctitatem laudati,quum navem commodam suppeditassent, universi Visrâ-

j3.mitram monuere: Conscende navcm, vir venerande, ado-lescentibus regiis comitantibus. Secure itinere perge;

4. cura, ne tempns opportunum praetercat. His nsscnsusVisvâmitras, vatibus salutatis, cum binis comitibus traie-

5. cit amnem ad Occanum properantcm. Cuius in mediumalveum delati Râmas fraterque eius natn miner audiverc

5.strepitum, undarum impetu in mains auctum. Rames igi-tur in medig alveo ex anacheretarum principe quaesivit:Quisnam est hic tumultns fragorque square aestuantis?

7.Audito Baghuidae sermone, a studio cogneseaudi profecto,

Accussus A!) TABACAE SiLvAM. 89

vir pins de seni huius tenussa certiercm cum fecit. 1118.Cailâsi mentis cacumine, Rama, est laces , qui quenîam

sola mentis vi a Baacnnann olim orcatus fuit, inde lacu:dirimant: (quasi mentalis) dictus est, Ex bec lacu clin-sns, qui Ayôdhyam alluit, amnis pures Sarayus nomeninde traxit, quod e Braclnnanis lacu procedit 1). Iluinsin Gaugcm conflucntis eiusmodi strepitus cellisu tiquai-nm

excitntur. Tu, Rama, confluentcs debitn reverentia adora.Protinus Ragbuidae utriusquc fluvii numcn salyere iussa-runt, et ad ripam australcm nppulsi alacri incessu vialncarpere coeperunt. [bi baud procul silvam visu horreu-dam couspicatus regis optimi filins vaâcuides ex velumprincipe quaesivit: Cuiusunm est silva isto horrenda,quai: tanquam spissa nubium congeries nebis imminet?Vidctur esse invia, avium cntervis pervolitala, cicadarumturbis rcsonnns, fer-arum immanium escinumque dira cre-

1) Quue de Snrnyûs (bodie Gogra) origine hic tradnntnr,utrum vcrn sint un fabulosu, fontibus huius fluvii non-dom satis explorotis, nlterutrnm in parlem certo allit-mnri nequit. Exstnt lacus fliânasus (quem geograpbiplcrumque corruptc seribunt Manasarovnra , quumscribi debout [l’énum- Sarôvara , i. c. Mânasus laces pri-

marius), qunnquum in terra Tibetana situs mlllntus se-ptentrionnle Himnvantis, satis vieinus tamen iisdein mon-lium iugis, unde Snrayus versus meridiem dccurrit.Fieri igitur potest, ut, re vera ex lacu elfusus, per con-vnllem aliquam confragosnm prerumpnt, quod idem Sa-tndrui, Hcsydro veterem, ex lacu Râvanabrndo emisso,uccidere compertum babemus. Utrumque lncum invisitfiloomrqfi, Angles, in itinere ultra Himavantem susce-pto: sed Mânasum e Ionginquo tantummode prospcxit,totum nmbitnm ipse non eincnsus; ut itague rivus indeemissus inter uives glaciemque eius oculos fallere facilepetueril. Cf. As. Res. X". ltiuerariumac. tab. geogr.

9.

90 Lin. I. CAP. XXVI.citantium plena; leonibus, tigribus, api-i5, ursis, rhine-

15. cerotibus elepbantisque frequentatu; (Iliavis, awacarnis,meublais, lvilvis, tinducis, pâteux, variis nrboribus ve-

16. pribusque ebsita; que nomine ca appellatur? Huit: re-spondet illustris Visvûmitras, magnus anachoreta: Auscul-

ta, puer Caentsthide, cuiusnnm sit ista horrida’ silva.I7-Duae bac regiones amplae Mulajernm et Carûsborum,

optime adelescens, olim divine epifieie formatai: fuere.18. At Indras mille oculis splendcns, [une impulsus, ut fer-

tur, caese socio sue Namuelie, proptcr scelus violutae:9. amicitiae sordibus sese contaminaverut. Hunc ibidem pro-

tînus Superi cum Sapientum coctu ureeis aquarium lustra-ao. lium plenis, omnem maculam tellentibus, abluerunt. Qui

deus quum in bac terra maculam sordesque ex amiciauparricidio ipsi adhaerentes depesuisset, summe gaudie

aEectus est. Quem primum Indras a maeulis serdibusiqueampurgatus fuernt, lactus buic terme munus cadmium con-

cessit. Hue dune rcgiencs amplae, ait, fumant pcr or-25.bem terrarum ndipisceutur, Malajorum et Carûshorum

dictas, siquidem corporis mei maculas serdesquc ratinent.Ratum este! ita Superi, nudita neminis signilicutienc a

24.Vâsave prolan, deo fruges maturanti annuel-nul. llacdune amplae regiones Malajerum et Carûsherum, o he-

25.stium domitor, diu fertilitatc floruerunt. Posture auteurtempera Yaxa 3) quaedam versipellis, robustissima, utpote

2) Sanscrite Yacshinî s. YquM, famininum deductum a musc.Yacsha. Est geuus semideorum , quos Lutine Gentessatis apte dici pesse arbitrales sum. Sed voculmlumLatinum feminine caret; ad Snnscritum igilur crut re-deundum. Plane diversi a Râæasis (Gignutilms) suntl’ami, venusti, mites, amori et voluptntibus dediti.More: eorum pinxit Câlidisus in carmine elcgautissimo,quod Nuans muni-u inseribilur.

Lln. I. CAP. XXVII. ’ 9lmille elephantornm robin- pessidens, cui Tâdacae nomen 26.

crat, Sundi) Ditidarum principi nupsit, ex qua genitusest gigas Mârichus, Indram fortitudine aemulans. Tâdaca a7.

vero nefaria utramqne regioncm, tum Malaiorum, tum Ca-rûshorum, continue devastat. [lace endem, viam obstruais, 28.ultra dimidium parasangae bine habitat; nobis versus eampartent eundum est, unde Tâducae silva ebiacet. Tu,ag.lacertorum robera frctus, mco iussu cacde nefariam illum,banc regienem fac denuo pastis suae immunem. Qualis 50.nunc est, ncmo eam adire potest, a Yaxa horrenda etintolerabili pessumdatam. Haetenus tibi verum exposai,31.quomodo hon-rida baec silva iam olim venta fuel-i: aYann, quai: neque bedie cessa;

CAPUT XXVlI.

TABACAE GENEBATIO.

Audita incomparabilis anachoretac narratione mira- I.culi pleua, Rames deuuo dubitationem interrogando pro-posait: Quandoquidem Yaxi viribus parum valere ferun- a.tur, quemedo fit, ut femina imbecilla mille clephantorumrobur possideati’ Intellecta quacstione a splendidissimo 3.Ragbuide prolata, Visvâmitras respendit: Disce, onde catantopere viribus aucta ait. Exstitit olim eximius Yaxus,4.Sucêtûs nomine clams. la proie carens, bene montes,severis castimoniis sese castigavit; que factopropitius 5.rerum Par-eus buic Yaxorum principi filiam largitus estgemmai: instar pulcram, cui Tâdaca nomen inditum; ro-

se Lus. I. en). xxvn..G.bnr qnoque mille clephanterum virgini concessit rerum

Pareils: et filium Yaxo , quantumvis cupienti, non itidem7- concessit. Pracclarnm banc puellam pubescentem, forma

et inventa insignem, nuptum dedit pater Sundi), Jambhi8. filio. Post aliquod tcmpns verolYara partit edidit nntum

Mârîchum, aggressu diflicilem, qui diris in gigantem con-

9. versus est. Cacso autem Snnde isto, T iidaca cum filinsue Agastium, vatum praestantissimum, aggredi melitur.

Io.Fur0rc acta , rugicns, deverandi censilio cum incursat.Quam qnnm irruentem videret almus vntcs Agastins, bis

n.verbis: Un gigantcam naturam transila diras Mârîeheprecatur; indignabnndns deinde Tâdacam qnequc exsa-

m.crntus est: Tu, quum a stirpe nobilis Yaxa sis , .nuncGarnis humnnae avide, depravata , distorto vultu, hocce

15. forma exuta, illico fermant borrendam indue. Enduit illaTâdaca, diris exagitata, furere vceors , dcv’nstat banc

14. regionem, al) Agastio amen bubitatam. liane igitur Yaxamnefarinm, horrendum, audaeissimam, o Bâllla, tu cnedito,

:5. ut boum tir-mentis Brnehmunisquc opem feras. Etcnim intribus mundis ncmo alius exstnt praeter te, Ragbuide, qui

16.isti diris implicatae interlieicndae par sit. Neque ullu mi-sericerdia preptcr feminnc caedcm eommovcrit te nportct:rcgum filiis perpetrandum est, quicquid ad snluu-ru quo-

..l7aternorum erdinum pertinet. Subditos tuendi gratin per-petrandum est, sire crudcle sit, sire mite; sive puruni,

18.scu cum piaculo couinnctum: ne dubita. [lace est lcxperpetua eorum, quibus imperandi enus incumbit. Im-

l9. piam caedite, Caentsliidc! Nullnm pro en ius valet. Saine,ut memoriac traditum est, lndrns olim Virôcbaui liliauxMantharam, [quine ter-rum vnstare cupiebat, entremit. A

2o-Vishnû quoquc olim Bhrigûs uxor, marito dedita, Câvyi

mater, qunm mnndum lndra. orbare moliretnr, est un:

Lin. I. CAP. XXVIII. 93chiala l). Ali bis nliisquc mnltis regnm liliis magnanimis si.mnlieres iinpictate gaudentes. optime adelcscens, cnesuclucre.

CAPUT XXVIII.

TABACAE CAEDES. . ’

Intellceta vatis sententia mascula, Rnghnidcs, prin- i,eipis eximii prolcs , nianibus suppliciter iunctis vire ve- .tornm tennci respondit: Equidem his verbis: "Visvâmitrac a.

dicte nndicntem te esse eportet,« n peut: ne martre sumadmonitns , magne vatcs. En ego , patris iussu tneqne,l3.qui incomparnbili luce Splendes, scclerntnc Tâdacnc necem

perliciam. Boum armentis Brnchmnnisquc ut opem fer-amet huic regioni consulam , premptus sum ad mandatmnhocce tuum sine detrcctatione exsequendum. lta locutnsbostium domitor, pugne medium arcum prehendcns, ner- 5,rum resonare fecit acutnm, strcpituquc cunctas coeli plo-

1) Râmns untnrne aune dirime prorsus est ignarus: propo-nerc itaque poter-ut ci magister Visbnûs exemplum tun-quam ulienum. Allndit poêla ad faciuus perpctrnluma Râmu Sceurilbre (Parasn-Ïlzinm), qui ipse crut Vi-shunts corpore humano indulus. Prier hie Rânins L1-muilngnis filins fuisse perbibetur, Bhrigûs nimepos. Cf.(le ce huius libri cnp. LXXlV-Vl. ls, tulibus maie-ribus orins, qnomodo regnm filiis, i. e. Xall’ù’s, ndnu-

mcruri possil, non satis nsscquor, nisi quis (lient, cumrcnpse, bellis geslis, e Bruchmn’nnm stirpe in ordincmmilitnrcm trainsiissc.

94 Lus. I. en». vaIII.I 6. gas implevit. Inde fer-ac silvam incolentes territae fuere;

ipsa Tâdaca contnrbata est, ad nervi. sonnm expergefacta.7. Quo audito, suspicata quid esset, femina gigantea, furet-e

vecors, eo accnrrit infensa, onde sonna propagatus fue-8. rat. Ragbuides intuens deformem illum , distorte vultu,

stature enermem, indignabundns Laxmanum affaler: Ad-9- spice, Laxmane, Yaxae fermam terribilem, pertentosam,

cnins conspectu pavidorum corda facile fracta forent. Ad-Io.spice illum aggressu diŒeilem, praestigiarum vi praedi-

tain: bedie eam in ordinem cegam, auribus naribusqueIl. truncam. Neque enim a me impetro, ut interficiam illum,

utpote feminei sexes iurc tutam; sed fortitndinem eiusIfi-impetumque retendue vole: sic stat sententia. Dom sic

loquebatnr Râmas, Tâdaca furere vccers, brachiis alteil sublatis, ragions cum incursavit. At vntcs divinus Visvâ-

mitres voce indignabundn abominatus illum, "Macti suntoI4.Raghnidael« exelamare, victoriamque iis praesagire. Tum

Tâdaca berridum pulverem ciens ambes Raghuidas glo-15, mente pulveris, turbine aliquantispcr occnecavit. Deinde,

ad praestigias conversa, vchementi imbre lapideo ces eb-16- rnit, que facto Râmas ira exarsit. Is retundens immanem

imbrem lapideum sagittarnm imbre , incursantis manumt7. utramque telia alatis abseidit. Tum brachiorum extrema

parte iam mutilam, e propinquo cit-ca se rugientcm, Lux-I8-manus auribus naribnsqne truncam reddidit Yaxa vero

transformi corpore praeditn in varias fermas transiit, prae-I9ostigiisque suis ces elndens ex oculis evannit Continue

faustus Gîdhia natus, utrosque lapidum imbre [indiquezooebrutos cernons , his verbis admontiit: Mine lenitatem,

Rama! Tiniendnm est, ne Yaxa illa impia ac scelcrnta,sacriliciornm turbatrix, me: praestigiis suis incremeutum

at.capiat. Utique sine niera caedito illum: iamiam inslut

TABACAF. aunas. 95crcpusculum , et crepusculi tempore gigantcs same suntaggressu difficiles. [ta admonitns Râmas Ynxam cum la- au.pidnm imbrci ingruenlem undique ’saginis obstruxit, ex-

hibens nrtcm suam sine oculorum ope ictus and sonumcolliùcandi. Illa tclorum fclibus quasi illnqnentn , Prae- 33.sligiis pollens, Cacutslhidem Laxmanumque cum rugituincursnvit. Quam velocilcr irrucntcm, fulguris instar ve- 54.Ilcmentcm, Tâdncnm dcformcm, cnedis m-idnm, horreu-dam, dense nubium globo similcm, lnccrtos mite tollentem, 25.cnnfixit Râmns in pectorc sngiltn in lunac crescemis spc- lcieux cnrvatn, quo tclo fulminco isla graviter confossa spis- 26.

smn cruorem cvomnil, cecidilquc, exspirnvitque. Quummonstrum visu horrendum cncsum vidcrcm Superûm prin- 27.ceps cctcrique divi, "Engc! cnge!« nociamnntcs, Caou-tshidcm consnlnlavere. Indms, qui mille oculis splendet,28.

in encio appareils, magnopcrc Inclus cum toto immorta-Iinm ngmine Visvâmiu’am talibus airain: Vates Causiceng.

ou! vide nos cum [mira ndcssc, propitiatos facinorehocce Râmnc immenso vigore praediti. Tu salve, et ex 3o.nostro mandalo benevolentiam crga Râmam exhibe. Tunmest, nmplificarc cum viribus, quas castimoniis et contem-platione tibi quacsivisti. Qunccunquc tels n filio magni5l.Pal-cutis, Crisâsvo, praestamissimo rage , tu adeptus es,cndcm univcrsa huic suppedita. Dîgnus est, o Brachmana, 3:.

qui ca accipiat, utpote tibi obsequendi studiosus: ingensopus pro nobis perficcrc oporlet regium ndoiescemem. iQuibus dictis Superi omnes Visvâmîtram suintantes eo 33.

abicrunt, mule renflant. Tnm cgregins vatcs, lactus,54.[et Tâdaclne caedcm comprobans, Râmam in fronle deo-sculatus, talîa futur: Hic, oRâma, blandi adspectus puer,.35.

liodic noctem commorcmur; cras primo inane ad seces-sum menin pcrgemus. Audilo Visvâmiu’ae sermone Râ- 36.

.

96 Lus. Il. CAP. XXIX.. mas liilnris ibidem in Tâdacae silva commode pernocln-37-vil. E0 ipso autem die silva ista, diris libcram, nova

amoenilate clTulsit, veluti Chaitrarnlhum Cuvciji viridnrium.

38. Enccaba isla Ynxi filia Bâmns, plausu exccplus a Su-perûm nchatorum coctu, ibi cum nnnèhoreln requievil,(le hon diluculi, ne eam praetermitteret, ndmonilus.

CAPUT XXIX.

TELORUM TRADITIO l).

g, Post noctis huius quictem magnus vntcs Visvâmilrasridens Rughuidein verbis snavi voce prolntis nlloqnitur:

2.Probasti te mihi; mame, rcgufn prolcs nobilissima! Sum-ma curium: motus du tibi univers». tcln, quibus pcr orbem

3.!errarum inimicos tuos vi coërciios in proelio vinccs, sivel Dii situ Titnncsvc, cum Gnndhnrvis ac Scrpcnlibns

4- consocinü. Dabo tibi tnuqunm amoris piguus quaecunquc

1) Totum hoc cnput culn sequcnti spectnt ml superstitio-nem per Indium olim laie propagulum, certorum car.minum virtutc, quine memorilcr ediscere ne lcni mur-mure recitare oporlcbal, ucquiri pusse disciplinas ar-canas fucultatcsque nuturne bumnnne modum excellen-tes. E0 iam allusernt poëtn C. XXlll, 11-- 18. Talabaec incorporel: parlim efformnln sunt ad similitudinemeorum , quae (liis diversisque scmidoorum ordinibus tri- Ahui salent, pnrtim ex mcro ingouii Iusu prodiere; necfacile foret definîre, qunmnam eorum cmgicm in animahabucrit poèta, et quasnnm singulis virtutc: suintassevolucril.

T ELORUM TRADITIO. .97

tain ego novi, Cocutslhide! Scilicet his dignum.le censeo.Dabo tibi, o lieros, vindietue diseum, magnum, aethe- 5.rium; pou-o iuris diseum, nec non fati discum; tum Vi-shnûs diseum necrrimum, Indrvaue discum invietum;6.teium fulmineum, nec non Sivae laidement egregium;Brnchmanis capet, Iaeulum quoque, fortissimo ndolescensfi.Braehmanieum telum incomparabile; binnsque clavas ,8.quine Illôrlaca et Silihara dîcuntur, splendides tibi oifero,

lmminum princeps. Tum legis laqueum, folique laqueum 9.inviclum , Varuni (Iliaque laqueum do tibi celebx’atissimum.

Accipe, o Râms! lmeece duo fulgura, Siccum et IIumi- m,du": . a me .tibi parais; porto Tridentifcri telum, necnon lclum Nârâyani. Tclum Igneum, cui nomen est Apex;

Venliquc proprium, quod Turbo dicitur, do tibi, enn-(liiie ndoiescens. Telum Hippocephnlum diclum, pariler- la.que Ardene rostrum, lmstasque binas lmsce aecipe, Irreo10mm ne Vietricem. lionjendum pisülium ossifragum, .5.et manieam e crnniis contextnm , (pralin .gestant. Titaues;en eunela [ibi lrado. Porro ingcns Aligemrum telum, cui i4.nomen est Delenimentum; ensemque praestantissimum dotibi, licroïca regis proies; Fidiciuum eoclcstium quoque l5.lelum magni testimalum, cui nomen est Fnscinatio. .Dotibi Soporiferum et Quietale, telumque Solnre; tumÀPluo :6.vinle, [nm Torridum; Acstuosum nique Uuetorium; Ille-eebrnm porro, invictum Cupidinis tclum; Lemurum te- l"lum Crudivorum, Cuvôriquc telum (la tibi, et Gignnleum,quod hoslium exercitibus fortunam, eonstanliam spirilum-que vitalem nufert; tellurique (nm Vertu, mm Fallax,18.nec non telum magnai-nm praestigiarum; ileroïeum, cuinomen est iudilum a vigore et splendore, quod adversa-riis vigorem cripil; (Hum Lunaire, Glaciaie (lietum; Vi- l9.svncarmnnis quoque bene compaclum; telumque inviclum

7

98 , Lux. l. CAP. XXX.Letifcrum; denique frigide muet-onc sagittam, quad est

au. telum Humnnum. Haec ntque alia do tibi, utpote mihidilectissimo: aceipe en cuncta a me, virî optimi nutel

21.Tune eximins nnaelxoreta, insu-Mus, 0re ad orientcmconversa adstans, tradidit Râmnc praestantissimum enr-

n.minum complexum. Quorum universorum comprehensiovol diis diflicilis est ad adipiscendum, hase endemlvir

23.7enerandus Raghuiziem edeeuit. Dom vates illc voce sub-missa integrum carmînum. complexum reeitabat, circum-

steterunt invenem tela mirahiiia, speciem corporaux in-24.duta, et manibus iunetis sese ci obtulerunt, talia dieen-

tes: Adsumus, en, generosissime Baghuide, nos, lui fa-25.muli. Cneutsthides autem, comiter excipiens cos, singu-

losque manu prehendens, cohortatus est hune in modum:26. Menti mena praesentes cstotei Deinde hilari anima fiâmes

illustris, magnum anachoretam Visvâmitram venerntus, ad

ulterius progrcdiendum se accinxit.

CAPUT XXX.

SUBSIDIORUM TRADITIO.

1. Telis aceeplis Caentsthides, luetitiam Vultu prae sefcrens, inter eundum Visvâmitrnm ita niiatur: Datutus sum

a. eqnidem telis, vir sanete, aggnesanue diliieilis vel Supe-ris foetus; sed tclorum subsidia I) quoque eognoscere

1) Sanscrite Sanhdra; Cuius vocabuli urine sent significa-tiones, propria tamen et primaria corrlpieridi au":

SUBSIDIORUM TRADITIO. 99

eupio, velum praestantissimc. Dum tali made Caoutslili- 3.dcs laquebntur, Visvâmitras asceta, constans; religioni-bus addictus, purus, subsidia nuncupare orsusest: nVeri- 4.dîcum, lioncstum, Audaccm, nec non Velocem; Imita-rem, qui Progressus dicitur; aversum Vultum, Vultum-que dcicctum; Scopum pariterque Ascopum; Sclerom- 5.plmlum et Euomplialum, Decophtiialrnum et IIeeatasta-mum; Decemcipitcm et Ccntiventrem; Teraloscopum et 6.Auspieem; Averruncum eique coniunetum Intaminatum;Infntignbilem et Vigilem; Dnemonium nec non Turbcto- 7.rem, manu Fortem, Lusum, OpuIentumque; Oseitautemet Glu-ysomphalum, Socialem Custademque pariter: fui- 8.gidos hasce Crisâsü filias, formam pro arbitrio mutantes,

necipe a me. Salve, Raghuide! tu munere dignus 68.!Euge! exelamans Cacutsthidcs , nrripuit istos, ab asccta 9.Visvâmitra sic ipsi traditas, tum statores , tutu hastiumprafligatorcs. Hi vero, formam aetlicriam induti, ncthe- la.rio cultu amati , partim pruuarum ardentium simiics,partim fuma ntro comparandi , manibus suppliciter iun-ctis, Râmam sunvi voce allocuti sunt: nEcce nos dicta Il.tibi nudicntcs, a Râma! Impern nabis hic ndstantibus,linghûs prolcslu Abeatis nunc licet, inquit illc, prout 3.

Videtur intelligi facullns teln mngicn opportune loco ettcmporc ndhibendi, Qunc ad caput proxime pruccc-deus manui, mugis etinm de hoc capilc valent. in sui)-sidiorum enumcrntione magnopcre variant cadices: necmirum, librarios nomina parum intellecta perperamncuirasse. Scholiustae nihil bonae [rugis effarant. Sedfrustra foret, in eiusmodi deliramentis certain aliquamne rectum rutioncm invenire vellc. Bcuc nabiseum Aiactum est, quad in neutro cnpite numerus quinqunge- Inarius expletur.

100 p Lus. I. CAP. XXXI.cuique label; anima Inca praesentes rerum gercndarum

.5, temporibus mecum eansociamini. Isti pratinus, salutataBâma se versus dexteram circumambulato , nbiere sicut

.4,advenerant. Quibus dimissis, Râmas deinde magnumvotera Visvamitram inter eundum sermone suavi ne mo-

15. desto afihtur: Quodnam est nemus istud umln-osum, quad,

pana intervallo a mante remotum, nubis simile bine.6,conspieitur? Id magnopere cagnoscere cupio. Est enim

adspeetu palet-nm, capreis frequentatum et admodum de-lectabile, avibus varii generis dulee cantantihus arnatum.

i7. Iam emensi sumus , vatum Optima, saltum istum imper-II vium, visu harrendum, quantum equidem collige ex huius.8. regionis amocnitate. Cuncta mihi enarra, vir venez-ande:

cuiusnam est hic secessus, quem invasere maligni isti nelg.nefarîi religianum turbatores , "erudeli consilia sacrum

tuum impediendi? Quaenam est illa regio, ubi tu arcum20- sacrificalem apparasti? Meum est, securitatem praestare

leaeremoniis ne cacdcre Gigantes. Quae omnia edoccricupio, anachoretarum pnestantissime.

CAPUT XXXI.

Commonmo IN EREMO consomma.

L , At excelso adolescente de silva ista scîscitante, au-3, gustus Visvâmitras rem expanere coepit. Hic, fortissime

Rama , inquit, sanctus illc Vishnus diis venerandus ha-.bitavit, ut castimonias exerceret et contemplatiani vacaret.

3. Antiquus hic eremus pumilianis magnanimi fuit, Con-

Commoamo m mena consomma. 101

summati nomineinsignitus, quia ibidem istc castimoniisad consumationem pervenerat. Superato dearum prin- 4.cipe Indre aliquando Bali: , Virôchanî natus, triplicismundi imperio fruebatur, robore superbiens ne demens. 5.Tune, Bali sacrificium parente, Indras ceterique Supcrimatu turbati Vishnum in hoc eremo campcllàruut: Balis6.Virôchanides, a Vislinus , patentissimus illc, sacrum peut,cunctîs animantibus optatorum larguai- , utpote opibuspollens Titanum rez; et quotquat alicunde ad cum de- 7.vertunt petitares, bisce , quicquid ubicunquc et quamo-doeunque patent, nihil non largîtur. Tute ergo, dearum 8.salutis gratin ad magieam artem conversus, specie pumi- Wh"lianis assumpta, o Vishnus , opus pulcerrimum perfice.--[’Eodem tempera Casyapus , ignis instar fulgens, 11an-’cum Aditide maiestate quasi illuminntus, almus divinae Io.-’coniugis cousars, vota per mille aunas divinos continuum’exsalutus , munerum datarem , Madhûs interfectorem,-’laudibus cxtallclmt: Te sanctum, sanctitatis cumulum u,iet corpoream quasi speeicm , quad religionibus bene’observatis mei-ni, te, inquam, Genium summum mentis’ocult’: cerna. In corpore tua, domine, videa univcr- la.’sum hune mnndum. Tu es sine principia aeternus, in-’cnnrrabilis: ad te, tanquam praesidium menin, ego con-. fugia.- Huns propitius Cnsynputn ah omni labe pur- la,’gatum sic aifatur: Elige munus aliquad: bene tibi eve- ’

’niat! Dignum munere te censca. Quibus dei verbis au- I4.’ditis Mariehi filius Casyapus, Suscipe, venerande, inquit,’conditionem filii ex me et Aditide geniti. Fieri velis .5.’Indrae frater natn miner, a Titanum dcbellator: natn’te decet. Superis moerore aillietis auxilium ferre. Deinde 16.’splendidissimus Visllnus ex utero Aditidis editus est sub

*specic mendiai crronis, umbrneulum, vas fictile et, cri- tn

102.: Lin. I. CAP. XXXI.’nium apieem in vertice ceteroquin rasa gestantis.*] l)-

l7- lta compellatus a. Superis Vishnus pumiliouis speeiem in-. duit, et ad Virôehaui filium accedens, spatium trium pas-18-suum suorum petiit. Quod danum quum accepisset, Vi-

shnus; forma in immensum diluante, tribus pussibus toti-demmundos permensus est, Tan GRADIENS inde dictus.

19. Scilicet une ipassu. tellurem universam exsuperavit , sc-cundo aeternum aetbera, tertio coelum; et postquam Ti-

no.tanem istum Balem ad sedes inferas detruserat, Indraetriplicis mundi imperium restituit, peste illa deleta. Ere-

al. mus, ab isto piorum operum auctare babitatus, a me quo-que propter divini pumilianis observantiam colitur. IIunc

nfseeessum incursant Gigantes sacrum impedituri, qui ncfariia te, fortissime adolescens, sunt intcrficiendi. Hodie

23.accedemus ad praestantissimum cremum Consummatum,cnins dominium, mi filiale , eodem iurc tuum est, quo

24.meum. lta lacutus magnas anachareta admadum lactus,Râma et Laxmano secum dcductis, secessus sui fines pla-

25. cido vultu intraviL Eremi consummnti incolae, e lon-ginqua appropinquantcm conspicati, subito undique eve-

36.lantes, pro se quisque Visvâmitram salutaire. Simul at-que intraverat, obtulerunt ei pedum lavationem, paterambospitalem ac sedile; pariter deinde regias adolescentes

a7-hospîtia excepere. At Ragbuidae , hostium damitores,quam aliquantisper sese recreassent, anacharetarum prin-

28. cipem allocuti sunt: Hodie, quad bene tibi eveniat, magne

1) Qune nuais inclusi, nescio unde, carte importuna locohue sunt intruse. Arelissime enim inter se cohncrentdislichi actavi finis et decimi septimi initium. Retiuuitamen versus a Deugulis cieelos, quin par se leclu di-

gni sunt. -

LIB. I. CAP. XXXII. 103rates, pracvias caeremanias ordire; eremus hieee Con-summatus deuuo eonsummetur. Vera esto oratio tua.Ita campoiiatus augustus Visvâmitras, inter Sapicntes emi-agk

nens, protinus pracvias caeremonias orsus est, mentesensibusque coërcitis. Ambo iuvenes autem, cum eam 5o.noctem rite compositi peregissent, diiuculi temporc sur- Arexcruut, religioncsque matutiuas observarunt; tum, aqua SI.lustrati, puri, post preccs leni murmure rechutas, salu-tavere Visvâmitram, igni sacra, cui pingucs iatiees liba-verat, assidentem.

CAPUT XXXII.

VISVAMlmAE sacmncmu.

Deinde regii adolescentes, gnari quid cuique loco I.et tempori conveniret, opportune hac sermone Causicumvatem ailocuti silnt: )’Disecre cupimus, vir sanctc, quo- a.natn tempore duo isti Noctivagi sint arcendi? Elaquerc,ne momentum rei agendae praetermittaturm Dum Cacut- 5.sthidac, regia proies, sic loquebantur, pniversi anacho-iretae cas edocuerunt: Ah badicrno inde die usque ad 4.sextam noctem vobis, Raghuidae, est vigilandum. Vateshieee praevias caeremanias inciranvit, et par omne hoctcmpns in silentio perstabit. Intellecta sententia anacho- 5.retarum contemplationi deditarum , umbo pervigiies sexdies noetesque silvam sacrum custodicruut. Excubias ege- 6.tout hastium damitarcs strenui, sagittnndi peritissimi, uteustadircnt insignem vatem .Visvâmitram. At praedicto 7.

104i! Lu). I. en. xxxu.tempare praeteriapso, quum sextus dies advenissct, Bai.-mas ad Sumitridem conversas, Vigil esto, inquit, animant-

8. que intende! Usque ad hune diem imrrendi Gigantesnendum advenerunt; iiodie vero nabis atubobus horreu-

9.dum certamcn cum Gigantibus instat. Dam liâmes pu-gnandi cupidine ineitatus ita loqucbatur, subito exarsitflammis coruscis area sacrifiealis, ab ignis ministre et an-

lo.tistite cireumsessa, ver-bellis , cyatbis paterisque, lignisaridis florumque cumulis instrueta; et inchaatum est exardine sacrificium istud, carminibus soiennibus accommo-

n. datum. Tune ingens fragor horrifions par actiiera erupit,qualis aubes caelo ealiginem abdueens pluvia anni tempe-

".state cemitur. Hunc in modum praestigiis visai obieetis,impetum fecerunt duo gigantes, Mârîchus Suvâiiusque,lutero

I3. que cum sectatarum suorum turba. Propius advecti visuhorrendi isti cruoris imbres emiseriint: tune Râmas subito

i4.irrucntcs in cocio conspexit. Quos quum videret incur-santes et imbrem sanguinis eiiimdentcs , inveuis , oculis

15.loti simiiibus deeorus, bisce fratrem affatur: Adspiee,Laxmane, nefarios istos Gigantes carnivores, Humana teia ,.mex discutiendos, sicuti nubes proceiiac impetu discuti

16. soient. Ita lacutus Raghuidcs, simul festinanter telum Hu-manum arcui aptatum vebementi ira commotus fixit in

I7.Mârtciti pectare. Is percussus telo isto pracstantissime,ultra centum .parasangas conieetus fuit in aestuantes accani

l8. fluctus. Quum Bâmas Mâriehum lange reieetum viderct

attonitum, et frigidi mucronis vi excrueiatum sese volu-l9-tantem, ad fratrem conversus: Eeec, .Laxmanc! inquit,

frigidus muera , telum hocce Humanum, carminibus in-cantatum, illum ebstupefactum aufert, nec tamen spirite

ae.vitaii privat. Ceteres istos Gigantcs queque praliigaba,illimites; secieratos, nil nisi nefs: incditantes, sacrerunt

Lux. I. CAP. XXXIII. 105turbatares, sanguinem patantes. Deinde telum Igncum,ai.lfuigens, eximium, exprampsit et in Suvâhûs pectore fixit,

qui confessas humi procubuit. Teium Aërium inculatus sa.iliustris Raghuides reliques eonfecit, que facto generosusndaiescens gaudium anaciiorctis attalit. Profiigatis gigan- 23.tibus cunctis, sacri turbatoribus, salutabatur a vatibus ve-nerabundis Raghûs proies, sicuti ladres, propter victo-riam repertatam. At sacrilicio bene peracto magnus ana- a4.chareta Visvâmitras, quam coeli plagaa in statum tran-quiiium restituais cemeret, taiibus Cacutstbidem alfatur:Voti mei factus sum compas; tu veto, invenis fartissime,aS.magistri iussa peregisti, et cramas hieee Consummatns inposterum lvei consummatior est redditus.

CAPUT XXXIII.

COMMORATIO IN RIPA Sam.

Rebus bene gestis liâmes et Laxmanns, invenes ala- I.arcs, noctem ibidem quievere, anime ad lactitiam erecto.Pastero mana quum iliuxisset, matutinis religianibus per- 3.funeti, ambo ana Visvâmitram ceterosquel Sapientes adie-

runt. Venerati anaeheretam, ignis instar fuigentem, ade- 5-lescentes biande ioquentes erationem biandam generasam-que pretuicrunt: Nos ambe, en! famuli tui, vir praestan- 4atissime, adsumus; impers nabis pro arbitriez quednamiussum exsequi nos apertet? Ad haec utriusque dicta 5.vates isti, Visvâmitra duce, une are Râmae responderunt: I

Ceicbrabitur a rage MithiicnsiIJanaca sacrilicium sanctis- 6.

106 . ’Lmi’l. en». XXXIII.

7nsimum, que nos proficiscemur. Tu quoque, iuvcnis no-bilissime, eodem perges , ubi arcum mirabilem maximi-

8- que pretii visera te oportet. Is areus immense rabat-eterribilis, lucidissimus, olim a consessu deorum datas illi

9° est sacrificii occasione. iIuic tendendo non Dii sunt pa-res, nec Fidicines coelestes, nec Timnes, nec Gigantes:

Io- quanta minus igitur bomincs? Quum terme demini.areusistius virtutem experiri cuperent, cum tcndere non po.-

ll-tuere validissimi regum filii. Huile arcum magnanimiMitltiiensium regis, a Cacutstbidc, simuique sacrum mi-

l’l-rabile ibi spectabis. Mitbilcnsis nimirum hocce telumpraestantissimum , firme nmbilice instructum , tanquam

15. sacrifieii praemium ab universis Diis expetivcrat, in euiusregis dama id sacrilicio impetratum permansit, cabane-

l4. statuai variis odaribus sulfimentisque bene oientibus. Di-etis assentiens Rames, generesac indolis adolescents, ac-einxit se ad proficiscendum cum vatibus istis, qui Visvâ-

I5.mitram sequebantur. At ipse vir sanctus, discessurus adurbem Mitbiiam, numina silvcstria bisce verbis adoravit:

16. Vas omnes, valeta! Equidem consummatus, reiinquens are.muni Consummatum, Himavantis iuga in ulteriore Gangis

17. ripa adibo. Deinde crcmo versus dexteram circumam-bulato, egregius Vanachoreta, ad septentrianem sese diri-

I8. gens, progrcdi coepit. Proficiscentem comitabantur disci-puli divinarum rerum studiosi, cum centum non amplius

l9- piaustris ad hoc itcr paratis. F erarum mansuetarum qua-que et volucrum agmina, eremum Consummatum incalcu-lîum, comitabantur magnanimum Visvâmitram religiouibus

30-divitem. Longum iter permensi, soie iam ad occnsumvergente, anachoretae paravere stationem nocturnam, post-

2l’quam ad Seni ripam pervenerant. Post salis accasum,unda fluviaii lustrati, igue sacre ministrata, consederunt

Lm. I. CAP.- XXXIV. 107cires ducem suum viri gravisslmi. Rames etiam cum Su- au.mitride, caetum sanctum vencratus, censedit iuxta Visvâ-mitram prudentem. Deinde baminum princeps, manibus a3.iunctis, eognascendi studio impulsus interrogavit vatem:Quaenam, vir sanctc, est base regia apulentis incoiis 34-splendens? Hac discere cupio: tu, qnaesa, accurate mihicnarrare relis. Râmae verbis invitntus Visvâmitras digni- :5.

tata pollens omnem istius regianis memeriam cxpanerecoepit.

CAPUT XXXIV.

BRACIIMADA’ITIS NUPTIAE.

Fait magnas rex nomine Casas, a BRACIIMANE ariuu- i; 1dus, strenuus in oificiis abcundis, recti guarus, virorumbanal-am cuiter. Hic magnanimus ex conserte arque a.nebiii Vidarbiiana geuuit quatuor filies sui simiies, lmagnovigore praeditas: Casâmbum, Cusanâbhum, Amtirtaraia- 5.

sem, Vasumque, splendides omnes, magne conatu anni-tentes, ut ordinis militaris munera expierent. Hosce fiiias 4.iustissimos ac veridicos hortatus est Casas: Assidui estatein ordinanda imperie , que facto puicmm virtutis prae-mium merebimini. Auditis Casi menitis hi quatuor iuve- 5.nes regii, civibus valdc probati, ad urbcs condendas seseapplicuerunt. Magnificus Cusâmbus exstruxit urbcm Caa- 6.sâmbiam, Cusanâblius vere cendidit urbem Mahôdayam;Amt’lrtnrajnsis terme domiui scdcs nomen babait Dhnrmâ- 7.

ranya; rex magnanimes Vasus denique candidit sibi ur-

108 LIB. I. CAP. XXXIV.3- bain, imperii capnt, nomlne Girivraiam, Haec’ipsa terra,

Râma, Vasûs istius fait propria: bine, ecce, queqno ver-

9- sus quinque mautium iuga cminus cernantur. Amnisamoenus et clams, Sumâgadbes, ad Magadharum terramconversas, in media quinque montium quasi sertum flo-

Io.renm niteL iiacc ipse est terra Magadhensis, a Vasû istomagnanime olim passasse, fertilis, frugumqne coram re-

lle dimita. Cusanâbhus vcro, Raghuide, Sapiens regaiis, pins,e nymphe Glu-itâchia eximias centum paellas generavit.

lm lise forma et inventa decarae , aliquande cleganti caltain viridarium egressae, fulgnrum instar pluvia anni tempe-

l3- state coruscantîum, cantantes , saltantes, fidibusque canen-

tes, summa lactitia iasciviebant, exquisite mande ornatae.Ili- Qnas quam vidisset toto corpore avenustas , ferma pet

orbem terrarum incamparabiles, Aër omnia permeans ta-15. lia fatur: Ego-vas omnes ceucupisco, uxoresquc vos da-

cam. Relinquatnr sors humana: aevum diuturnum nan-16.ciscemini. Fragilis semper est inventa, praecipne in ge-

nere humano: vos, perpetuam inventam nactae, immor-I7-taies paellae fietis. Andite sermone Aëris, impeta inde-

fessi, centum istae paellae, in lndibrium rem val-tentes,18.11110 are respondent: Tu .venternm domine, ut niant,

cunctorum animantium panitissima pervadis; nos omnespotentiam tuum probe nevimus: quare contemptim nabis-

Ig. cum agis? Casanâbhi filiae sumus eunctae, idoncae sci-licet, Snperûm princeps, quae deum statu sue dimovca-

39.111118; attamen nobilitatem nastram tuemur. Quod utiuam

ne tcmpns unquam adveniat, stnltel - - Non Sana,spreto patre veridico, electianem sponsi ex nostro arbi-

II-trio ambimus. Pater ntiqne est dominas naster: is salaminuminis instar. Cuicunqne nos pater naptam dederit,

22-ilic ipse nabis erit maritus. Quarnm dictis anditis Aër,

BRACHMADA’ITIS summa. 109

polentissimum numen, ira vehcmentî concîtntus, in omnia

[niellai-nm membra penilus sese insinuans, ca infi’egitspina dard detorm. At puellae Aëris vî infractae Patris 33sdomum inlraverc, humique sent provolnlae, centurbatae,pudibundae, ocelles lacrimis suffusae. Tum rex, dilectas mîtpaellas miseras, mode venustissîmas, nunc corpore fra-clns intuens, ipse conturbntus ex iis quaesivit: Quidhoc? 35.Narrntolc, filiolac! Quis nequitatem adeo spemiti’ Anno-nam vos gibberae astis eil’cctae? Pariter affectum geste 26.significnntes, vos omnes siletis. Intellecta prudentîs Cu-sanâbhi quacstione, capîtibus pedes eius tangentes, cen-tum istae paellae dixerunt: Aër omnia permeans, o rex,27-dehonestare nos conatur: pravam viam ingressus, acqui-tntem non respicit. me idem, libidinis impotens, hoc ans-nobis universis responsum tulit: Patrimae sumus; tu mie!Nos non in nostra ipsarum potestate constitutas scias. 29. .A patre nos expete, un forte natns tibi nuptum dcderît.Nos non vago arbitrio vivimus: ignoscere nobis , Diva,velis. Ille ad nefas obfirmatus respuit sentenüam nostram, 30v

dnmque ita lequebamur, Aëris vi cunctae veinementerperculsae fuîmus. Quarum sermone audito rez. illustris 51.piissimusque egregiam puellarum centurinm hune in mo-dum aiTatur: Patientia temperantes decet, filîae: magnum 3a.

oflicium a vobis expletum est, quod unanimi consensunobilîtatem meam respexistis. Patientîa sane est femina- 35.

rum entama, utique in virorum iniuriis tolerandis; diffi-eilis autem est patientia , praecipne quando a Coelilibusindigna patimur. Patientia est largilio, patientia fid’es,34.patientia sacrificîum, filiolae; patientîa est 1ans, patientia

pictas; in patientia situm est mundi moderamen. Hodie 55,.tcmpns opportunum vos nuptum dandi advenisse equi-dem omnino ccnseo. Ite cum buna pace, filin! exco-

: I HO -LIB.’ I. CAP; XXXIV.

56,gitabo aliquid vobis salutare. Sic dimissis puciiis rexoptimus , liceti gnarus , de harum matrimonio consuluit

57. consiliorum socios. Quoniam vero puellne istae ab Aëreibi olim gibberac facule fuerant, ab eo inde tcmpore urbs

38.illa Cânyacubja appellari coepta est. Eodem autcm tem-pore vir praeclarus, nominc Chûlines, austcrac virilitatis,

59.purissimae vitae, sanctas castimouius excrcchat. Ad sa-pientem sese castigantem accessit Fidicina quaednm coe-lestis, ut ci famularetur, Urmilae filin, cui nomen erat

émSômada. Haec humiliterteum venerata , lmnestissima fe-

mina, assidua. in ministeriiaiihi habitavit, que facto sese4I.probavit magistro. " la ergo tempera opportuno animum

erga eam declarans, Probasti te mihi, inquit: bene tibi42. cupio; quid faciam, quad tibi sil gratum? Fidicina, dulci

voce praedita, summopere .laeta, quum anachoretamlsibipropitium cognovisset , ipsa facundn facundiae gnarum

45. aiÏatur: Tu, divina quadam sorte favente , propter san-ctimoniam in numinis consortium transiisti; equidem filium

44. opta, divinae sanctimoniae devotum. Coelihem vitam age,(salve mihi!) neque ullius viri sum uxor. Quandoquidemad te me converti, o Brachmana, aequurn est, ut mihi

’45. concedas iilium. Fidicinae propitius Sapiens divinus dedit

miam egregium, quem Brachmadnttem dixere, spiritalem46. Chûlinis prolem. me idem rex Brachmadattes tune, sum-

mavprosperitate fi-uens, urbem Câmpiliam, sicuti Superûm

47. princeps coelum, incoiebat. Pins rex Cusanâbhus autemq consilium cepit, ut huic centuriam filiarum nuptum daret.48. Invitato igitur rege Brachmæidatte, vir gravissimus tradidit

49. ei paellas, gandin corde intime praecipiens. Harum sin-. gularum dexteram , o Raghuide , ex ordine prehendit

Brachmadattes terme dominus, quasi foret Superûm rector.

5o. Vit autem manu eius contactae centum istac pucilae, pro-

Lux. I. CAP. XXXV. I 111linus gibborum dcformitntc sanata , cutis cxsointae , summacum venustate enitnere. Rex Cnsanâbhus , cernons illas 5l.ab Aëris vi iiberatas, magnopere lacutus est, et gaudioiternm iternmqne commotus; celebratis vero nnptiis rc- 5a.gcm Brachmndattem cum nxoribus honorificentissime 711a-

hitum ad imperii sedcm dimisit. [bi Fidicina coelestis,53.sicuti decehat, nnrus suas benigne excepit , nnamquam-que blonde dcmulccns et Cusanâbhum laudibns extollens.

CAPUT XXXV.

STIRPIS YISVAMiTaAE PMECONIUM.

Quum rex Brachmadattes post nuptias perfectas disn I.cessisset, Cusanâbhus filiis orbns sacrum genîtale appa-

ravit. Id sacrificium dnm peragebatur , generosissimus 2-Cusns, Brachmanis filins, coram visendum se exhibait,ct regem Cnsanâbimm taiibus amants est: Nascetur tibi, 5.mi fili, tni similis filins instissimus, Gâdhes, cnins opetu perennem par totnm orbem glorîam es adepturns. lta 4.compellato rege Cnsanâbho Cusns, in aethera sublatns,rediit ad aeternam Bucnnms sedem. Post aliquantnm 5.temporis deinde prudenti Cusanâbho natns est filins iu-stissimns, Gâdhes nomine dictus. Is pater meus init,6.pins Gâdhes, vere fouis; e. Cusi prosapia ego sum.ori-(Indus, generatus a Gâdhe, o Raghuide. Exstiterat mihi 7.queque soror natn maior, ’femina casta, Satyavatidis-no-

mine insignis , coningio inncta Richîco. Generosissima 8.haec Cansieis, marituni pressente, cum ipso corpore in

112 Lus. I. CAP. XXXV.coelum evecta est; eadem in magnum fluvium conversa.

9.Nnnc soror men coelestis, Himavantis iugo snirulta, ani-mantinm recreandornm gratin aquae pnrae rivum amoc-

, IO-nnm inde profundit. VQnapropter ego religianibus inten-tas Himavantis clivnm inennde incolo, cum sorore men

Il. Cansicide mutno amore coninnctns. Ipsa vero Satyavatis,caste, propter iidem celebrata, marina dedita, noliilis

u.Cnsidarum proies, inter nymplias fluviales eminet. Votisolvcndi gratin equidem, relicta illa, hnc me contnli; etin eremum Consummatum secedens, tua virtutc, o Râma,

l5.sum cansummatns. Sic tibi originem prosapiae nostraedeclaravi, veteresqne huius regionis memorias, fartissime

14. invenis, qua de re tu me interrogasti. Iam practeriit me-dia nox, Cacutsthide, me tecnm confabulante. Nunesomno indulge: salvus sis, neqne ullum impedimentum

:5. in itinere nabis obstet. Immotae stant arbores cnnctae,ferae et volucres in cubilibns latent, nocturnisquc tene-

I6. bris obductae surit coeli plagae. Sensitn evanescit cre-pnscnlum, palus. quasi oculis cingitnr; densa sidernm

17. stellarnmqna silva scintillis undique eiYulget; onitnrqueluna , frigidnm sidns, tenebras dispellens, lamine sua

18.exhilarans animantium per orbem terrarum carda. Nocti-vagâ quaeqnae sunt animalia bine inde proserpunt, Ge-niarum etiam Gigantumqne agmina, truculentique Lcmu-

19.11: carnivori. lta profatns conticuit vates gravissimus.Anachoretae eius comites cnncti, Enge! pnlcre! exclaman-

no. tes, cum snnt venerati. nMagna est ista prosapia Casi-darnm, recti semper studiosa; Bluemuru similes fuernntmagnanimi principes, a Cuso genus repetentcs: imprimis

al. tu, vir venerande, fama celebratissimns; et soror tua Can-sicis, inter nymphas fluviales eminens, novnm splende-

sa. rem gentilitium tibi "affermi lta landatus ab agi-eigiis ana-

LIB- I. CAP. XXXVI. 113chorctis fanstns Gâdlnis filins somno sese tradidit, instarsalis ad occasum vcrgcntis. Râmas (Iliaque cum Sumi- a5.tricle, nonnillil mlmiratione commotns, lauclato vate prae-slanlissimo, ml somnum se composnit.

CAPUT XX XV l.

NYMPIIAF. GANGAE ORIGO.

Residnnm nantis commentas ad Sôni ripam cum 1..Sapientibns Visvâmitras, quam primnm illuxerat, comi-tcm eompellnvit: Nox iam lnci eessit, Rama; erepuscn- 2.inm matutinnm apparat. Snrge, age! surge, sodas! Aditer prampto sis anima. Cuius adliortatione audito, Râ- 3..mas religionilms matutinis funetus ad iter sese aecinxit,atque hune sermonem protulit: Praeiluit liine Sônns,4.aqnis incundis, profundus, insulis tlistinctns; ntra via,o Braelimana , nos traiecturi sumus? Sic interrOgatus a5.Rama Visvz’îmitras respondit: Haecce est via a me mon-

strata, qua vates pcrgere soient. Deinde longum itcr 6,cmclisi, media iam dici liera exaeta, conspexere Gangem,fluviorum praestnntissimnm, ab anaellorctis cultnm. Visa 7.anone, aquas snnctas profimdente, a cycnis grnibnsqnecirenmvolitato, enneti nnaehorctae pariterque Raglmidaelaeti filera. Ad eius ripam commnni opera pernoctandi 8.npparntum ordinarnnt; et lavatione rite lustrati, aqnaManibns Divisqne libatn, latice pingnî in ignem iniecto,g.et gnstato eius residuo nectari aequiparanda, consedc-rnnt in Jalmnitlis ripa, placidi, nnimoque exhilarnto, un- ne.(lit ne cin entes Visvâmitram ma nanimnm° cetcri sicuti

[ g î ’ 8

114 Las. I. CAP. XXXVI.i decebat, panlla remotiores, ambo Raglmidae pro «ligni-

n. une propiu: ci assidentes. Tum liâmes, gaudie clams,ad Visvâmitram se convoi-tans, Vir sanctc, inquit, (ian-

ia.gae, nympliae Tntvue, originem diseere enpio. Excita-tns Râmae verbis magnns vates Visvâmitrns Cangae gene-

rationem et incrementum narrai-e orditur.15. Mbntium princeps est, inquit, qui dicitnr llimaran-

tes, ingens metallorum penctralc; ltnie nntum est parpnellarnm , forma per orbem terrarum incomparabile.

i4. Quai-nm quae mater arabarnm cxstitit, Môme crat filin,tcreti latere decara, nominc Mana; venusta sane famina,

I5.uxar Himavantis dilecta. En partu edidit lianece Gan-’ gain, filiam llimavantis natn maiorem; altera einsdem

16. natn appçllata est Uma. Postea Snperi omnes, olliciornmdivinorum stntliosi, paellam natn maiarem a montium

i principe in matrimonium peticrnnt, Gangam, nympham7.Triviam. Ilinmvantes, pietate motus, triplicem mnndum

invare. cnpicns, tradidit iis filiam, arbis lnstratrieem,18.Gangam"spontc sua vagabnndam. Divi, grata accepta

Gange. triplieis mundi tram-iles permeante, in sedes suas19.rcdicrnnt, ex animi sententia optatornm computes. Qnae

autem secundo, loco genita erat mentis filia, ca, ansterisreligionibns addieta , castimonias exerenit easta t’irgo.

20-Ilanc filiam sunm severissimae sanetitatis mons execlsusnuptnm dedit Ilndra (Sima) ineomparabili, Umam, par

ait-orbem’universnm adoratam. Tales exstiterunt binac hacmontînm regis natac: Ganga, nymplmrnm flnvinlium prae-

22.stantissima, tnm vero Uma inter (leas eminens. Illa ea-dem igitur montium principis filin, Iluvii coelcstis prae-ses, ad Superosasenndit, ab omni labe puisa, aquasamocnas profundens.

la". l. CAP. XXXVll. ’ 115

CAPUT xxxvn. ’ ’

UMAE MAGNANIMITAS.

Vix linito istius sermone, ambo invenes fortes, Ra- t.glandas et Laxmanns, narrationem cum plansn excipien’g

les, vatum principem eompellarnnt: Narrata nabis est au.le, llraclnnana, sanctissitila rerum divinarnm memorial;nunc exponcre velis de filin montium regis natn maiore:quam ab caussam mundi Iustratrix illa trcs tramites flu- 3.etibus prolnat? quaennm opem, vir sanctc, eadem intribus mundis perfeceriti’ Talia (liccnte Caeutstliide, Vi-svâmitras religiosîssimns in anaclioretarnm coctu totam

narrationem a principio explienit. Olim, mi Râma, in; 5.quit, post nnptias factas sanctus Caerulieerviens et Uma(leu aemnlationa mutila ad concubitnm sese converterunt.Dam salien-s CaernlieerviCns, mimait patentissimum, in 6:Deae sinn (leleetabatur, centum anni (liviui clapsi. santuIn tali Cupidinis eertamine "enter eoniugnm vinai semer. 7.passas est, nec vero ctiam diva progcniem inde eonce-pit, a Rama, liostinm domitor. Tune Superi turbati,8..Magna Parentc duce, secum rcputabant: Qnae bieigene-ratnr proles, quis eam sustinere poterit? Omncs igitur g,ncliernnt deum, qui invrnenm in vexillo gestat, et humi-litet’ adorantes magnanimum Cacruliccrvienm his verbisalloenti sunt: Divt’im Diva, fanstc, qui Omnium animan- la,tinm sainte gaudes! Superûm supplicationi propitinm esse

le decet. Non tolerare poterunt mundi seminis tui pro- n.geniem, Coelitnm praestzllitissitne: sanctis votis adstrictnsClin! coninge tua Diva castimonias exerce: Triplieis mundi u.

.116 La. I. Car. xxxvn.servandi studio motus, vignrcm mascnlum tuum ipso ri-garc coliibe. Sospita liancce animantinm universitatcm;

.5,noli natnrae vastitatem cflicere. Audito Snperûm Sermencpotentissimns mundi dominas, liac vocI: Fiat! prolata,

14. iis annuit, ac parro ita laqui orditur: Coliilwbo equi-dem eoninnetim cum Uma vigorem meum mascnlum ipsovigare. Tnm Coelites, tnm terra, placida quicte Truan-

I5. tur. Sed dicant. mihi Superûm primeras, semen meam,vigoris plenissimnm, quad e sedc sua excitatum est, quis

16.1106 sustinebiti’. lta interrogati Super-i responderuut deo

invencum in vexille gestanti: Quod semen liodie tibi ex-17.eitatum est, id tallas sustinebit. ’Ilis dictis admonitus

Coelitnm princeps vigorem snnm mascnlum in terraesalnm candit; que tellus cum montibus silvisqne plane

.8. panetrata est. Tune Snperi deuuo hune in modum Ignem.adhartarii Aggredcre tu cum Aërc- consociatns mirificnm

19. Bndri semen. jlmbolms his-ce daim iussa alacriter ex-sequentibus, id ab lgne rursns peuetratnm est; inde ex-

no.stitit mans Candidus, nec non (livina silva Arundinea,flammae solisqne inhar-referens, ubi natns est strcnuîs-

ensimas Cârticcius, ex igue artus. Deinde Snperi paritar-qne Sapientnm coetus tnm Umam tnm Sivam magnopere

nâ-vcnerati snnt, summa gaudie affecti. At mentis natnCoalites intuens, aenles prae ira rulmre summa , indi-

:15, gluibnnda diras omnibus imprecari: Quaniam ego, prolisdesiderio congressa cum maritn, impedita sur" a rubis,vestrae qnoque nxares ab hoc inde (lie stcriles sauta.

24.1iis dictis qnum omnes Super-os ebiurgasset, telluremqnoqne detestata est: "O Terra, tu varias conditionnes

:5.patieris, mnltornmqne uxer cris; ac mea indignatienccontaminata lactitiam filiorum partn non es adcptura;

26.1naligna, quae mihi prolem mascnlum invidisti; Tune

UMAE MAGNANIMITAS. . 1 17

deormu princeps (Sima), quum Superos pndare confu-ses rideret, accinxit se ad profieiscendnin versus plagamcoeli a Varuno enstoditam l). [bi daminus potentissi-mus, eonsaciatns cum Diva, ad lattis septentrionale men-tis in exceiso iiimavantis vertice castimoniis sese dieavit,[la tibi cxposui narrationeiu de dea Montigcna, a Râma;nunc tu cum Laxnlane Gangae originaux quoque a metraditum accipe.

i) id est octidcnlalem. interpretcs Srîrâmapurcnses srplen-trionalcm substitueruut, veriti fartasse, ne poêla sibi-met ipsi non satis constaret, dnmkin sequenti disticiioaddit, Sivam ad lattis septentrionale iiimavantis sc-ecssisse. At meiniueriinus, res paullo ante narratas indaarum sedibus peu-actas fuisse, circa mentem Cailâ-

27.

Sllln, qui liodieque al) incoiis regiouis Tibetanae ultra.lacum Manusum monstratur. [lino longe versus occi-deutem parriguntnr Hiluavautis inga, et quidem ver-sus occusum acstivum, ultra Casmiriae terminas; ut ita-

une Sivas a.Cailâso profeclus ce devenire debuerit.(Sil. Au. 5mn. et]. Col. p. 13. Ennmerantur ibi custo-des plagarum coelcstium, tain eardiunlium, tutu inter-Incdiarum, hune in modum, ut inililnn al) oriente liant,et inde versus (iCXiUrillll in arise-In circumaalur. Qui"-tus locus, i. c. occidents, Val-une tribuilur. AlilerNanas (Vil, 4.), qui nuque ordinem plagal-nm ser-varc relaisse ridctur, et inter custodes mundi So-len! Lunumquc reeîpil, Sivmn contra, Nairrituluqne,dacmanum praesidem, excludit. Sed credibile est, poë-tam cpicum aequo ac Iexieograpluun apiniancm maximevulgalmn expressisse. Baltique Varuuo optime couva-nit accidents, quia hac ex parla, ab lluli osliis inde,lulissitne palet marc Erytliracum.

J.

118 a... I. a...» xxxvui.

CAPUT xxxvut.

Carmes]! GENERATIO.

1.. Dutu deal-nm princeps Triocnlus castimonias exer-eebat, Coelitcs, exereitns sui ducem desiderantes, Ma-

a.gnum Parentam adiernnt, et supplicnm’ liabitu, une 0re,

cum ducibns suis, indra atque igue , almum rerum Pa-5.rentem fanstis bisce verbis une sunt; Qui nastri excr-.

citas dux olim a te, venerande, nabis datus fuerat, is ’ad eximias castimonias exercendas cum Uma secessit.

4.Quid interim faciendnm sil salutis animantium gratin,moderne tu, utpote moderaminis gnarus: tu ultimnin

5. nabis es pet-fugitun. intellecta dearuiu sermone Magnusmundi universi Parens, placidis dictis consolatns Coeli-

6.tes, iiaec respandit: Quod a dea Montigena dictnm est,vos ex uxoribus vçstris prolem non esse geliez-attiras, id

7-.eliiatnm fatale, ne dubitatis, irritum fieri naquit. Sedadest, ecce! Ganga aetliera perambulaus, ex qua Iguis,qui sacris .veseitur, generabit exercitus deal-mu ducem;

8.liostium domitorcm. Natu maior mantium rugis filin hunelilium fovebit, neqne dubitanduni est, bac magnolier-e

9- ab Uma probatnm iri. Quo sermene audito Superi, optaticompotes ,. venerabundi Magnum Parcntam adorarnnt.

10- Cunctiigitur profecti ad mentem Cailâsum metallis gem-matum, Igni mandarunt, ut liliam genet-andain curai-et.-

Il.»Tn, qui sacris vesci soies, hocce deornm negatiuuiperlieiendum snseipe. Emitte semen potcnlissinlum in

la.montis liliam Gaugaln.« ignis Superis opem suant palli-eitus, Gauguin adiit, et, Coueipe lat-tutu ex me, Diva!

CARTICEII chamarra. 1 19inquit; quandoquidcm Superis ita placet. Quibus dictis 15.nnditis, iila formam -aetheriam nssumpsit, et undarumaestunntium ambagibus eius impala»; clusit. ignis au- I4.leur, visa nymphal: superbia, quoqua versus sese dilata-vit, et nndique eaux irreravit. Quum omnes Gangae tor- 5.rentes al) ce o l leti assaut -divinornm sacrorum antistiteml P ’ G.(Igncm) en protinns allatur: Non sullicia, dive, toierandofViger-i tua mascula, nimis velnemcnti; nror flammis bisce,et plane animi angor. Tune Ignis, quilomnium deorunt I7.sacris veseitur, Gangac respaudit: Hic ad Himavantis ra-diees hieee foetus deponatur. Ilia, Ignis dicte intciieeto, 8.factum splendidissimum, semen mirabiie, e torrentibnssuis clihdit. Quod en iila cllluxerat purum, micans sicut I9;arcna Jambûnadi liuvii I), quam primum terram cantigit,in nui-am mutatum est. Ex acritndine perro aes’ac ma- 20.talium ferrugincum. nascebatnr; quae bisce sardes inerant,

.eac in stannum et plumbum convertebantnr. , Vix antem 21.eiecta. foctu , radiis eius illuminatnm tatum istuduemusmonte cinctum aureum est factum. Anrnm purnm pni- au.cro colore eliulsit, ex ignis vigore natum, quasi corpo-rea Ignis forma, lumen ab ce inde tempera dietnm,a Bagliuide. Deinde puernm conspicati Venter-nm gre- 23.gcs indra duce, ut lac ai suppeditarent, Cai’r’rteas arecs-

sivere, nutrices eius futuras. iiae, consilia capta, past- 24.quam’egregiam sibi conditionem pcpigcrant, ut ipsarnmin cenunune filins dicerctur, virenato lac pracbuerc. DiiaS.universi, illis assenticntcs, Ne dubitatis! inquinnt; puerhic par triplicem mnndum CARTICEII nominc eeiebrabi.

l) Est liuvins anrifcr, cr mente Mêrû, quem fabulalmntur,scaturiens, unda umun e mnltis auri uaminibns dodu-

cilur. l -,

190 Lin. I. CAP. XXXVIII.nô.tur,.lqliasi Critticarnm filins. Quorum sermone audito,

nutrices factum abartu ex ntero elapsum abiuerunl, sum-a7. ma cum venustate ignis instar radiantem. Snperi vero,

quoniam abertu ex utero elapsns fuerat, Cacutstliide,SCANDUI quaque dixere Cairtieeium, vulidis lacertis prae-

28. ditnm flammaeque simiicni. Praesto deinde fuit lac prae-stantissimum sax Critticarnm, quem laticem ex mammis

a9. euatnm puer sax ara gel-eus imbibit. Quo iaete liaustais une die inveniiiter pratinus adolevit, et bellica forti-

50. tudine, sua Ditidarnm agmina devieit 2). Hune splendi-dissimum immortaies universi, igue duce congregati,coelestis exercitus imperatorem aqua lnstrali inaugurarunt.

5l-Sic tibi, mi Rama, nympliae Gangac propagincm deela-ravi, nec non feiicem sanctamque Cùmâri origiuem.

Q) Baud diliicilis est ad diviuandum allegoria, quae biscefabulis subest. Dans Murlius Sivne lilius fertur, numi-nis potentissimi, a cnins nutn bominum fata alternae-que vitae et marlis vices pendent. idem tamen ignisope in lncem prodit, quia acerrimo tum animoruin,tutu corpornm impetu balla geruntur. Simul cum cegignuntur metalla, nos, farrum, reliquat, e quibus si-militer-ignis ope fusis et excoetis tala et arma, lorieae,sauta, galeae, procudnntur. Gangis nympha depouitbaee metalla in montium sinu, quia in iis plerumqueeorum venue repcrinntur. Sex Crilticae saut totidcmPleiadum stellae, septimnm enim indi non curant. Pin-gitur autem bac sidus upud easdem sub specie nava-culue (Sanscrite 11110111), et inter doums lunarcs ter-tium Iaeum occupat. Cf. As. lies. il, p. 293. Critticaesignificant igitur tala varii generis, ad puugendum nulsecundum apta: sagittas, gludios, ncinaecs, iueuln, lia-stas, sccnres. Lac, quad hac nutriees puera Martinpraebent, est sanguis e vulneribus elliisus, que liellummugis magisque erudescit. Siluilii esl fabula de lien-cule,cui lune, ignara quis pueri pater esset, Inillnlniun prac-

Lus. I. CAP. XXXIX. 121

CAPUT XXXIX.

SAGAIuDAaUM PROGREATIO.

Causicns, quam Râmae edoeendi gratin praiatam 1.liane suavem narrationam absolvisset, alium deuuo ser-monem coram Cacntsthide arsus est. Fait olim, a haros! a.inquit, rex Ayodliyae dominas, Sagarus nomine, pins;is, prolis cupidus , proie cal-abat. Sagaro coniux pri- 5.maria erat Vidarbliornm regis filin, Césinia dicta: fe-mina piissima ac veridica. Idem Arishtanémis natam,4.forma par orbem terrarum incamparabilem , secundoloco uxorcm dnxerat, quae Sumatis nomen habebat. 5.!Cam dualms bisce uxoribus magnas ilie rei: ad Hima-vantcm secedeus, in monte, unde Bhrigus amnis scutu-rit l), castimonias axai-encrait. Deinde , centum annis 6.explatis, propitiatus castimoniis Biirigus , inter vatcs ve-ridicos eminens, Sagan-o bonum iargitns est his verbis:"Ampla prolis impctratio tibi eontingct, vir innocue;7.

s

buerat, unde is subite ex infante in adolescentam ex-crevit; quam fabulam paterne Tnseae elegantissime in-cisam vidimus. i

l) Sanscrite: bn’gu-prasmvana; epillieton ambiguum, quiaprias compasiti membrum val nppcllativi, vel nominisproprii vices sustinerc potest. Prier ratio est paullacontarlior; alteram ’praetuli: facile enim fieri patuit,ut rivas nomen a vire sancto traineret, qui secessumpropc eius ioulent sibi clegisse tradcbatur. Sed nnllomode ex ilOC vocabulo elici potest, quad interpretcsAnin expresserunt: in «rhos: sacral sin-am Bhrigu con-

.mmlly baillait. i

12è Lin. I. CAP. XXXIX.famamque in terris ineamparabiiem tu, itominum pria-

8. ceps, adipiseeris. Aitcra uxorum tuarnm generabit primoloco tibi, amiee , natam stirpis propagatorem; alla-ru

9. deinde parla editura est sexagiuta filiorum milliam Am-bae reginue, regain liiiac, virum praestantissimum, damioqnebatnr, conciliarc sibi studentes, sunnuo gaudie alfa-ctae, manibus suppliciter protensis cum pereuuetari:

Io. l’Utra nostrutn, Braclimana, nnum linbebit liiium? titramaltas numero partu editnra est? Hue accnrate discere

Il. cupimus. Ratum csto dictant tannant Quo illarnm ser-mone audito ’Blirigus sanctissimns snavi voce respandit:

la.Libera hac in re arbitria ntimini! Utrivis vestrum reiunions stirpis propagatar nasci potest, val multi , manufortes, fama ceiebrati, magnis eanatibns pares. Utra ve-

15,strum ntrnm manas expetit? Vatis dicta intellecto, Ra-gliuide, Côsinia coram rage sibi eiegit liliam stirpis pro-

I4.pagatorem. Sumatis deinde, pulcre pinuati Garndae so-ror, saxaginta millia filiorum elegit, qui maguis conati-

15. bus pares et fuma illustres futnri essent. Box autem,vatem istum versus dexteram circumambulatqu eapitedemisso veneratus , cum uxoribns ad imperii sui sedum

16.remeavit. l’ester), tempera progrediente, coniux ardiueprier Césinia Sagan-a filium paperit, cui Asamanjae no-

17.men factum est. Snmatis vera, invenis fortissimc, foe-tus vice cucurbitam peperit 2), a qua eartice rupta sexa-

18. filiorum millia prodierc. Hosce pusilies matrices inurceis liquida iactis pingnedine plenis fovebaut, douce

9) Lusus etymologicns imie fabulae subesse videtnr, siqui-dam lxvûcûs nomen , qui Mauûs filins stirpis illius reginaauctor- fertur, a quodum cucurbiturum gainera dcsuinp-tum est.

141B. I. CAP. .post diuturnum tcmpns iuvenlae vigorem tandem nacLicsscm,. Tune exstîtere Sagaro sexagînta filiorum millia, 19.

cuneli aetnle aequales, forliludine Paritcr insignes. Natu de.maximus quidem Sagari filins, o princeps, Asnumn-jas hostium vexator inter illos impcrii hercs constitu-tus crut. At is pucrulos correptos in Snrnyûs undns 21.,conîicere solcbat, quos quam mersos cemcrct, insuperirridebat. Facînora adeo nefax-în nusus , virorum bono- 2;.

rum insectator, in civium pernicieux intcntus, a patte exurbe in cxsîlium actas est. Huius Asamanjne exstiliz filins, 23.

uomine Ansumantes , fortitudine insignis , qui universupopulo probatus ipse quoque erga omnes sermone comiutebatur. Longo tampon: pas! Sagarus anima coriccpit 24.consilîum sacrifieium equinum celebrandi. Quod quam 25.facielulum esse decrevîssct, eomîunus religionum niagî-

stris , ipse quad ad rhum sacrifiant: nuinet Vedorumgnarus, sacrificium inclloavît.

CAPUT XL.

TERRA EFFOSSA.

Audilo Visvâmîlrae sermone Bughuides, summa gnu- I-

nlio nITeeLus, in narrationis fine nnaehorctam flammae in-star slplemlcnurm allocutus est: Salve, Bruchmana! Au- 1.dire eupîo fusius cxplicnlnm lmucce narrationem, quo-modo nævus meus sacrificîum istud oblnlcrit. Visvâmi- 3.

[ras man Imiter nrridcns Caeulsthidnc respondit: Au-dinnlur flaque res geslae Sngnri magmmîmî. In terra il]n,4.

124 Lus. I. Car. XL.ubi beatus Sine soeur, Himavames, momiuln cxeelsisai-mus, et [nous Vindhius, quasi acmulî invieem sese ad-

5-spieiunt, in lieront mondain media, optime mloleseeus,sacrificiutn uppnrnbatur: etcnim Lace regio saneta prae

6.alîis laudatur tanguant ad operandum sacris idonca. An-sumantes’autcm arcitcncns, magne eut-ru inveetus, mifiliole, cqui curant susceperat, Sagari consilia obsequensï

7.Tunc interlunii die, (1mn illc sacrifieium iuelmabat, Vê-snvus (Indras), forma Gigantcalassulnptn, cquum sacrifi-

8. calen) abstrait. At cquo isto regis magunnimi surrepto,omnes religionum magistri Sagarum operantem hune

g. in modum eompellarunt: Equus sacrilicio destinatus,ecce! interlunii (lie subito impetu ubstractus est. Tuergo, caeso equi rnptore, ipsum cquum fac ut redueas.

IO- Haee est sacri turbatio , in omnium nostrum perniciemeruptura; qunpropter omnimodo cureter, o l’ex, ut im-

n.perturbato sucre litai-i possil. Magistrorum orntione inconsessu isto audito , terrae dominus sexagînta filiorum

I2uniillia ad se eonvoenta his dictis afliutur: Filii mei, viriIforüssinli! Non intelligo, quomodo Gigantcs tantum vu-luerint; sîquidem social-dotes, auctoritate graves, carmi-

15.nibus.lustrnti, eximium hoc sacrum instituerunt. Quis-.quis illc sît, sive ad sedes infernas profectus , sive in

aequorià profitmlo latens , enedite raptorem et cquum14.mihi redueite, filioli: quod bene vobis vertul! Tellurem

unîversam Oeenuo reditnitam perngrate, eamque pro-gredicndo diligenter effodite, (lonec quadrupedem eon-

15.spexeritis. Singuli pur unies parasangae spatium terraesolum diffindentes pergite, macque iussu equi nostri

16.raptorem persequiminî. Equidem, pracviis caca-entendislustratus, 1mn cum nepote ac religionlnu lnngislris hieibidem crmancbo douce undrlnedem cons exero.P ’ (l l

TERRA El-ïOSSA. 125Vos interim valete! Illi omnes valitlissimi inventes regii, l7.alan-i unilno , punis (licto cxcitati, tellurem .Perngrnverc.Singuli lmminunt principes usque ml parasnngne longi-IB.tmlinem solum terrestre (lillimlere Incertis fulminumictus aequautibus. Tellus autem, verutis fulgurum simi- I9.lilms vmncribusque acerrimis a Sngnridis dilÏissn, praedolore ingemuît. Tune monstrornm infernorum, quae 10-eflnmix lambris encmbnntur, Raglmitle, Scrpcntum, Ti-tnunm (iignutuuuluc clamer llorremlus tollebntur. Isti Il.omnes truenlcnti par sexngintn millia parasangarum tel-lurem dillitlerunt ueruc tu] inferos. Hum; in modum,’n.princeps Praestnntissime, regis filii Jmnliûs insulnm mon-tihus cumulatam elrodientcs undique circumibant. Quo 23.facto DM "un cum Fitliciuum, TitRnum Serpentumquengmine, cuncti animo conturbato Mngnum Parentem adire.Cuius numinc Propitinto, moestitiam vultu prae se feren- 24.tes , vellementer territi Magnum Pnrcntem his verbis amuïsuut: Aline! tellus universa a Sagnri filiis cllbtlitur, llis- Ilque foclientilms, o BRAcunAN, ingeus lit anilnnntium stru-

ges. "En! hic illc est saeri nostri ilireptorl al) hoc 26.eqnus fuit nlNlnctusla ita incrcpantcs Sngnritlne modumcuncta nnimantin.

126 Lin. I. CAP. XLI. a

CAPUT XLI.

. CAPlLl CONSPECTUS.

l. At oratione deorum audito almus rerum Pan-eus l)CrtCl’«

a. ritos relique vi ineluctahili ententes contra atlnlonuil: Pru-dcns Vôsudêvns l), Madhûs itlterliector, cui amplissima

l) Vlîsudc’va est notissimum Crislnnne cognement, euius pater

mortnIis, itidem Vasmlëva, sed prima voculi brcvi di-ctus, Anacadtmdubhi filins fuisse trmlitur. A". Co. cd.Col. p. 4, sl. 17. Nimirum productione primne sylla-bue-patronymica formulai soient. At in toto Râme’itlcnusquam alias, quad scinm, Crishuae mentis iuiectu

,est, nec legitime iniici poter-ut. Etcuim constnus esttruditio, Crishunm mnltis demum seculis post ltâmnmnostrum, qui ordine secundus est, inter laomincs ver-sulum fuisse. Nulle nutem loco mugis incongruu foretCrislnme mentio, quam in hoc sermone, quem poêlaSanguin superstite Bracllmnnem prolulisse nurrnt; qui

A quidem Sugarus inter Râmae proavos vigesimus n Dil-surntlm numerutur. Cf. L. l, Car. LXX. Snue in my-thologicis temporum computatio non uimis est urgcmln.Historicus Cosmirensis notat dissensionem de hello interl’ùnduidus et Ctu’uidas geste, Blulrntenc argumente,quad nonnulli auctorcs ad tertinc uctutis (dmîlmra-fusa) finem retruhebnut, ipse cunlius media seculo se-plimo post initium qunrtae netntis (caIi-J’ugn) punit.As. Ras. VOL. XV, p. 97. Attmnen appui-et, Crislmne[almum multo serins quam Râmue per Indium eelcbrnrieoeptnm fuisse. Exstitit Crislmus qumlammodo Bâmaenemulus, quippe euius cultorcs hune vetustiorem lieroit":participem quidem diviuae nuturne fuisse fatelmntu’r,in illum nutem integrum numen transiisse nllirmnlmnl.Milni Râmeiis. maxima ex parte ante Blinrntenm, in quaCrislmas partes primaties agit, composite videlur. Sed

CAPILI conspueras. l 127lmee Tellus carne coniugis loco llalwtur: illc idem almusdominas, Capili proprtnm formam iiulutns a), terrant con- 3.tinuo custodit. lluius ira incensn comburctur regia prolos.Tclluris quoque diruptio fatalis dudum praevisn fuit, necnon filiorum Sagan-i pernieics, al) illo venturn longe pro-spicicnte. Magni Parentis dictis nuditis, ltostium domitor, 5.Divi isti TanlNTA TRI-18 5), summa gaudie alfecti, codera

nbiere unde advencrnnt. Dmn terra (lillindelmtur, stre- 6.unissimorum Sngnri filiorum insonuit vastus praeellne

lmcc est quaestio nltioris indnginis, quam nunc diiudi-cure velle, prncposterum foret. Quicquid eius sit,Vôlmieem, sive verum, sive persouulum, Vislmûs Ent-rpuru’uv sub Crislmne personn prorsus ignorera decelmt.Quid igitur? Num nomen istud, quad et eonuneutalo-res et Bengaliei codiccs ngnoscunt, al) interpolntorequodum hue intrusum diecmus? Equidem potins urbi-tror, Vtîsmlhw untiquum et gouttimun Vislnnûs cogno-men finisse, pastel! ad patrougvmicam signifientionem de.tortnm. Qunmnnm 0b catissant Vislmus sic diclus file-rit, id quidem non liquct; sed nlluduut ce alla voeu-buln: 1mm, vâsava, misa, de quibus cf. NVns. Lex.

9) De hoc Visllnûs eognomine et munere non lmbeo, quadcxpronuuu. Vix opus est monel-e, plane bine .nlienumesse Capîlum, plnilosoplline rationnlis (sâIva’a) nucle-

rcm; qunmvis et hune discipuli nimis nmbitiosi humi.nis plenum, imo ipsum in mortali corpore praesentemVislmum fuisse inetnvcrint. Quam opinioneln iunuitauctor Blmgavad-gîtnc, Lac-.1". X, 96.

3) lnterprctes Angli cos lutine in modum enumcrnnt: ocloVusues, undecim Rudri, duodceim Adityue, Asvinin etCumârus. Quod’ ntrnm recta se Imbeut necne, vixdieere ausim. Videlnr nntcm numerus esse salennis,ex doctrinn nescio qua sueerdolali petilus; quippe quemin Zoronslri libris saepius simili mode memoratum le-gimus. Cf. Vanneau. cd. 1101071015]: p. 9, lin. 10. Il.

128 Lux. I. CAP. XLI.ç. instar strepitus. Deinde tellure nniversa dilÏissn ac versus

dexteram eircumambulata, Sagaridae cuncti pan-am ad-8. euntes talia dicta. protulere: Peragrata est tellus universn,

enecatique nnimantes terrigenae, Divi, Danuidae, Gigan-9-tes, Lemures, Angues, Serpentes; nihilo magis tamen

cquum tuum eonspieimus, vel equi raptarem (ioniquesSalve! Quid faccre nos iuhes? Hue de re eonsilium pen-

m. sitctnr. Filiorum sermone intellecto, Raglmidc, rcx po-u. tentissimus Sagarus, irae plenns, illis hacc regerit: Porro

fadite, sic bene sit vobis! Post tari-nm dillissam rapla-u. remque repertum perfeeto negotio hue revertimini. Patris

sui, Sagarî magnanimi, iussa exseeuturi, sexaginta filio-ns. rum millia ad sedes internas ruera. Quibus ellessis, con-

spexere deinde unum ex clephantis versus quaternas pla-gns eoelestes caustitntis , montis instar excclsnnt, Viru-

14. pânum, terrae solum sustinentem. Immanis lmee bellua,Rnghuide, orbem terrarum universum cum montium iugis

I5-saltibuSque capite sustinebat. Quandocunqne magnus illcclephas interlunii vel plenilunii tempera sui sublcvandigratin Prae lassitudine caput quassat, tune terrae motus

l6.fieri solet. [Sagaridae magnum hune elephantum, plagaecoelestis custodem, quum versus dexteram circumambu-

lTlass’ent, infera ell’odienda ulterius progredi. Deineeps,

plaga orientali relicta , australem elliaderunt. In australiquoque plaga conspexere alterum hennin-nm principem.

18. Quem magnum elephantum Mnhâpadmum, montis instarexcelsum, tellurem capite sustentantem conspicati, in ad-

19. mirationem rapti sunt. Hunc illi , sexaginta magnanimiSagan-i filiorum millia, postqunln versus dexteram circum-

no. ambulnverant, plagaux Occidentalem elToderunt. In occi-dentalil quoque plage. vit-i fortissimi eonspexere eleplmn-tutu lmic l’egioni suppositum Sanmanasum, ingcmcm,

Cam: consumas. 129mentis instar cxcelsum. Quem versus dexleram circum-nl.ambulatum quam interrogassent, num recta valent, fp- adientes deinde perrexerunt ad plagam a Cuvero custo-ditam. In septentrionali regione, Ragliuide, eonspexere an.Himapândurum faustum, faustis nolis insignitum, telluremhancce sustentantcm. Cuncti, ad sexaginta filiorum millia,33,qnnm ca aecessissent, elephanlo versus dexteram’ circum-

ambulato, infera porro dillindcre. Deinde Sagarîdae 24.progressi ad plagam laudibus celebratam, quae inter"septentriouem et orientem situ est, ira incitante terrerapelifoderunt. Ibi vero hi pariter magnanimi, tremendo 25.impetu et robai-e praeditî, conspexere Capilum,Vâsudé- j

vum aeternum, atque baud longea deo remotum equumaô.par campos vaganlem. Tum, gaudio incredibili elati, illum 27.’

seilicet equi raptorem esse arbitrali, oculis prae îra’flagrantibus cuncti illum incursnre, simulque, Tenel tene! ’ V

clamera. Tu profeclo nabis quadrupedem sacrificalemaB.surripuîsti. Iam tu, sceleste, scito, nos Sagari filîosl’comprehensum’ te tenere. Horum sermone audito Capi-ng.

lus, ira veltementi commolus, gravem fremitum areemisit. Quo facto pralinas immensi illius Capili rua-50.gnanimi nulu in cineris accrvum couverai saut cuncli Sa-garidae.

130 LIR. I. CAP. XLII.

CAPUT XLII.

PROCURAno SACRIFICII A SAGARo suscrr’n.

l. At rex Sagarus, secum repulans iam dudum profe-ctas esse tillas, affalas est nepotem sua ipsius vigore

2.splendentem: Tu es bellicosus, rerumque perilus, anti-quis lieroïbus vigore aequiparandus; investiga iter palmo-

5.rum tuorum, et cuiusnam iussu equus sil abreptus. Sub-lcrranea auimalia valida sunl ntque immauia: quae ut abs

410 propulsera possis, preliende tu arcum ensemquef Ve-neratus venerahiles, .occisis deinde turbntoribus, confectonegotio hue revertere, sacrilicium meam ad linem per-

5. ducturus. Sic rite eompellatus a Sagaro magnanimoAnsumantes, postqnam arcum acinacemque suinpserat,

6.levi passa profectus est. Regis lion-tala, o princeps, pro-grediebatur is par viam subterraneam a patruis magnani-

7.mis elfossam. Ibi conspexit vir fortis elephantum submundi cardine collocatum, quem Divi, Danuidae, Gi-

8, gantes, Lemures, Alites Serpentesque venerantur. Huucillc versus dextram circulnambulatum rogavit, an raclevaleret; deinde de patruis suis sonipedisqne raptorc per-

9.cunctatur. Elephantus vero, bisce auditis, magni consiliiinvenem contra alfatus,Asamanjide! inquit, eonfecto negolio

lO.lll brevi cum cquo remeabis. Cuius tali dicta auditoillc omnes elephantos sub mundi cardinihus collocalos

Inc! ordine apte interrogare iperrexit. Al) bisce mundicustodibus fandi doctis ipse faeundus honorilice habitusgratum responsum tulit, se cum cquo rediturum esse.

la. Quorum dicta audito levi passa illae progressas est, ahi

PROCURATIo SACRIFICII. 13!

eius patrui Sagan-illae in eincris nccrvum couversi ince-bant. Tune vcro Asamanjae filins, daloris vi superalus, ,3,miscrabilitcr ciulavil, caedcm istorum lugens. Haud 14’.longe inde cquum sacrilicio destinalum liber-e vagantemvidit hominum princeps, dolera se moeslitia alllietus."le quidem Manibus regina prolis libationem faeere cu-15.piebal iuvenis fortis, sed latieis puri egenus nuilum aquaelaeum deprelnendiLA Cîreumluta deinde ocularum acie le,

couspexit alilum regem, patruorum suorum avunculum,pulcre pinnatum Garudam l), mentis instar excelsum.Iste Vinalae natns praevalidus cum bis verbis alloeulusr].est: Noli moerere, bominum princeps! Caedem islamarbis universnm eomprolmvit. A Capilo inexsupernbilil8-combusti sunt bi iuvcncs pracvalidi. Neque le, vir pru-dens, oportet iis aquam terrestrem dure: Gange, Hima-Ig.ventis tilla natn maior, mnndum universnm lustrans, incincrcm conversas undis suis perfundat. A nymphe ista, se.quam mandas in deliciis babel, irrigatus einis hieee se-xngiuta Sngari filiorum millia ad orbem coeleslem evebet.Gangam addue, quad bene tibi eveniat, a Superûm se-zl-dibus: Gangae descensus ellieialur,.si tantopere vales.Nune, cquo recepto, eadem via regredere, qua buen.advenisti; etenim tuum est, o invenîs, avi lui sacrilicium

ad linem perducere. Audila Garudae oratione fortissi-g3.mus Ansumantes, fuma eclebralus, cquo festinanter pre-

l) Sagnridnrum mater Gamdae soror dicitur, e. XXXÏX,14; cadem Arishlane’mis filin, ibid. dist. 4. Attamenfateor, me banc cognationem non satis expedire,quandoquidem Gnrudus Inntrcm habuit Vinatam,palrem Casynpmn. Nisi forte Arîsblanêmis sil ali-quad Cnsynpi eognomen, quad quidem nusquam me-moralum invcuiO.

532 A LIR.’ I. CAP. XLIII.

a4. lieuse, * iter retro relegil. w . Qunmprimum convenant regemeaercmOniislpraeviis operatum,OBagbuide, certiorem eum

35.feeit de.rei eventu, nec non de Garudae oraculo. Re:aulem quam audivissel borritieam Ansumantis narratio-nem, Sacrificium rite de more consummandum curavit,

26.deinde fauslus sacris lilalis ad urbem regiam rediit; sed,quamvis prudentia insignis, de Gangae arcessilu consi-

îa-lium nuilum reperiebat. lta consilii inops magnus rexpost tcmpns diuturnum, postquam par lriginta millia an-norutnimperio-pracfuernl, ad Superos abiit.

CAPUT XLIII.

Menus RuAeIRATnI coucessun.

AI. Sagaro fali lege perfunelo, cives imperii regem sibi2.erearunl Ansumantem piissimum, qui quidem, o Raghuide,

princepsfuit egregius. Huie exstilit filins, Dillpae no-3.mine eelebratus. In hune liliam imperandi munere de-

posita, Ansumantes in amoeno quodam Himavanlis ver-4.lice castimonias austeras exereuit. Cupiebat nimirum

illc, Superos maieslale acquans, sanotam Gangae descen-sum assequi, sed aplati sui non campos factus est prin-

5. ceps optimus. Triginta duobus aunai-nm millibus clap-sis, postqunm in silvam secesscrat, rex gloria insignissedes eoelestes naelus est pro castimoniarum merito.

&Auguslus Dilîpas vcro, nvarum.cladc campcrta, qunmwis

pal-culs: luclu mente, consilium nuilum reperiehnt.

thus BAGIRATlII CONCESSUM. 133

Quomodo etlici polerit Gnngae desce’nsus? quomodo-liba-y.

lia in illarnm tumulo? quomodo tandem ces in coelumtraducam? Tales eegitnliones secum volvebat. Culs,continuo baee meditanli, pielatis bene gnan-o, natns estfilins, Bbagiratbes nomine, religiouum ehservantissimus.Al Dilîpas augustus, mnltis sacris litatis, Alter trigintag.annerum millia imperium administravit; nuilum verelo.eonsilium assecutus, quonam pacte illi ab inferis pro-trabi passent, morbo labarans fati lcgem subiil. Prin-II.ceps egregius ad Indrae orbem, quem benefnctis Suismerueral, est eveclus, tilla Blinglratbe ad munus regiumaqua lustrali inaugurale. Bliaglratlies quidem sapiens rex u.butine pins, o Ragbuide, sed prolis desiderio anxius, iliberis orbus permansil. Demandata itaque ministris im-..5.perii cura, ipse in Gangae descensum intentas diuturnas.castimonias exercuil in saxo Gôcarno: brachiis sursumni,porrectis, medius inter quinque igues, singulis monsi-bus semel cibum eapiens, perdomitis sensibus, par bic-mcm in solo ado eubans, pluvio anni tempera sub dieperdurans. Qui quum per cliquet annerum millia ing5,tain atreci crucialu perstitisset, propitius ci reddilus estalmus BnAeIuIAN, summus anuimantium dominus. Tum16.Diis’ eomitanlibus magnas Parcns ad Bhagtratbem seseenstiganlrm acecdens, Inngnanilnum lta affaler: Amplis-[7,sinue Bbaglratbe! bominum princeps! equidem tibi faveo,ne propler castimonias bene exercilas mutins aliquod ex-petas licol. Tolius mundi magne Parenlilpraeelarus Elle-18.glralhes, validis laccrlis praeditus, respendil; manas inn-ctas supplieiter protendens: Si almum numen mihi favct,19.si fructuosa est castimonia , naneiscantur ope. mea,-.liba-’

lionem euncti Sagari nati. Cinere istorum magnanime-no.rum Gangae undis irrorato, transcant in coelum immen-

134 - Lin. I. CAP. XLlV.almum omnes hi proavi mei. Prolem (ploque, Diva, dure

velis , ne intereal prosnpin nosu’a: vaâcuidarum stirpisamplifia concedatur mihi donnm hoc insigne. Vin: loqui

desierat rez, quum tolius mundi magnas Parcns’vocc33.11ulcî, dulclsona, fauslum oraculum ci edidit: v Magnum

est quod optas, curulls bellnlor Bhagîrathe. ’ lta fiat!

24. Salve mihi, stirpis vaâcuidarum columen! En tibinymPham Gangam, filiam Himavantîs Inntu maiorem; di-

vinus Sima est propitiandus, o tex! m. llano vertice25.excîpero velil. Tellus enim Gangne in praeceps ruemis

impetum sustinere naquit; neqne alium video huîc exci-

36.pien(lae Parem Praeler Tridentiferum. lta admonilorege, Gnngam deinde cohorlatus, mundi crcnlor rcdiitin sedes aetherias, cum omnibus divis Ventorumque co-harle.

CAPUT XLIV.

NYMPHAE GANGAE DESCENSUS.

l, Postquam abiernt genitor animanüum, rez pollicePedis extremo in terrae solum infixe, integrum almum

mpcrdurnvit: bfachîis sursum Porrecüs, sine sustentaculo,

nièrent pro cibo captans, sine tcclo , immobilis, stipilis5. instar crectus, noctu dinque insomnis. Tune, nnno per-

acto, Umae maritus, pecudum ultor, quem universus4.0rbis-adorat, talibus aWatus est Blnngîrathem: Propîlius

tibi sum, vîr optime; gratificari tibi volo: cxcîpînm ego

5.vcrtice momium regîs filiaux. Deinde consccnso [lima-vamis fasügîo deus rerum potcm, Praccîpila! inquit,

NYMPIIAE muon-1 nmcmsus. 135

eompellans Gauguin, fluminis aethorii nymphnm. At filin 6.Ilimavantis natn mnior, quam nniversus orbis adorait,quum Umae maritum sibi imperantem andivissct, in ve-hcmcnti commota est. Convcrsa protinus in speciemy.immanent, cum impetu vix tolernndo praecipitnvit exacthcrc in faustum Sivne verticem. Secnm cogitabat ni-8.mirum Diva illa, Gnngn incxsupernhilis: Pcnctrnbo egomct

in Tartnrum, gnrgitc mco Snncarnm abripiens. Tuncg.veto nimus Sîms Trioculus cogniln istius super-Lin, ira-tns cum detrndcrc in lnnnilem eonditioncm dccrcvit.Ceciderat nymphe sancto in sanotam Rudri verliccm,m,impcrvîis conne plexne nodis Himavnntîs silvosi similem.

Inde illa nullo modo ad tcrrnm pervenire potcrat, quam-u.vis validîs eonntibus, ncque cxitum naeta est, errabundainter comne orbes in altum cxstructos. Ihidcm vagabn-u.tur Diva per magnum nnnornin numerum, quam conspi-entus lengîralhes deuuo scverissimis castimoniis sese ap-

plicuit. IIisce ndmodlnn propitius ci redditus Sivn515.tandem dimisit, Gnngnm in lacnm Vindnm chusmn. Ex ni.en sie dimissn septeln illumina ortum habuere: Hlâdinis,Pâvanis, tertioqnc loco aninis; hac trcs Gangac, fauslac, .5.benignis nquis abnndantcs, versus plagmn orientnlcmprollnxerc. Suchaxus vero, Sitnqnc, nec non ingcnsSindhns, hi trcs lncüs limpidisclne nndis scnluricntcslô.versus Pingnm occidentalcm proilnxerc l). Selrtimn de-

!) Par se palet, qnneilic describnnlnr, plernqlle esse faim...losn: Subest tamen nliqnid vcri, quad ad locornm situmqnodnmmodo uccmmnodnri possit. Lacus Vilains omni-nu non cxslnt; sed novimus binas Ineus, intervnllo nonnimis longe, clsinltissimis [mai ingis intericclis, acan-gis fonte versus Orientem remolos, qui crruri mule-rialn suppeditnsse videnlnr , praescrtim qulnn ex ho-

a

136 LIE. I. CAP. XLlV.nîqncex bisée, Cuves, regem Binaglrathem sequebatur,

17.cx acthere in Sancari vertieem, inde in terram delapsa.

rum altero ilesydrus efllunt. De bisce incubas conferannotnta ad huius libri Cap. XXVI, 9. luter septumfluminum nomina duo tantummodo a geograplnis exte-ris ngnoscuntur, Sindhus et Ganges; ceteri e linguuSanscrita sunt confiete: Hlâdùu’, lactifica, Pâvani, lu-strutrix; Nâlùü, lotis abundans; Suchaæus, pulcre ocu-latus vcl Ioculata, utrumque enim gcnus forma voca-

Jbuli ndmittit; 671:1 sulcus. Quod ad ordinem allinet,que enumerantur, rationem poëlae ita capio, ut, adorienlem convenus, deinde, contra consuetnm morem,sinistrorsum in orbem eireumeat, quo facto ad Sindlmmet Gangem ultimo loco devenit. Bine manifeslum fit, ee-teros fluvios mementos, si qui usquam gentium exstant,extra Indium esse qunerendos. lllûdinim satis proba-biliter ad umnem Tibelanum ab incolis Tsampu dictumtrabes-e quis possit: ,nam quad panic ante in (labiumvocabntur, id nuper deuuo confirmatum est, hunecum Brahmaputro ipsi occurrente iunetum in eiusnomen transira. Satis quadrat ad poème descriptionemtum vieinia fontium, tum cursus in orientera, quemmagna ex parta persequitur, donec, ad meridiem de-flexus, sub dlegnae nomine in sinum Bengalieum sese

l elfimdit. Olim de eodem Râme’idos loco dissercns(Bibi. 1nd. l, p. 90 sqq.) Aimvatum hue ndvocnlnun,quem geogmplni nonnulli cum Tsampu eonfudernnt.At nunc certo seimus, nuilum lnomm esse eonfluvium,et Airavatum statim a fonte versus meridiem decur-rei-e. Cf. Ann. ses. Vol. XVll, p. 314-459, descri-ptionem itlneris cum tabula geogrnplxicu. Ex tribusfluviis ad oricntem tendenlibus, duo reliques si quisqunerat salis magnas, ut hie in censum venlre possint,is nabis ablegnndus erit usque ad Sinensium fines, undealter Chemins, alter Flavm dictus, naseuntur. Con-tra nulln est diflicultas in fluviis occident-«films, anteSindhum, id est versus septentrionem , posilis. Hube-

Nmpulna mm nasalisas. 137Ibi aqua, raucum frngarem ciens, sinuasis flexibus va-gabatur. Piscium testudinumque turbis, tum delphinum l8,grcgibus dclabcntibus ac delapsis, nitebat undique tellus.Tune divini Sapientes, Fidicines, nec non Geniorumxg.Beatorumque agmina, dispiciebant amnem e cocio interram ellinsum. Divi tensis orbes aequantibus, eqnis sa.vol cxcelsis eleplnmtis vecti, alii praepeti volatu petaërern, undique adstitere. Miraculum istud mnndo calen-al.tatum, Gangac descensum egregium, vîscndi cupidi con-venerc Coelitcs, incomparabili splendore insignes. Hisce sa.in unnm cocuntilms, eorumque gemmais ornamentis,coelum ab omni nube Purum centenis solibus illuminarividebntur. Delphinum angninmque gregibus, lubricis quo-33.que piscibns cinctus erat acther quasi fulminibus quoquo-versus dissipatis. Albentibus undarum spumis in mille partes si.dispersis distinctus erat aër, quasi cyenorum agminibus par

coelum autumualc volitanlium. Hic properantius decurritzS.numen, illuc tortuoso tramite accedit; hic in latum Porri-gitur, illlc lentissimo matu paene stagnat. Alicubi fluctus 26.fluctu rcelpracante repulsus, passim in sublime emieans,rursus in lmmnm deeidit. lta in Sancari vertice fracta,a7.fraeta rursus in terrae solo, unda lute splendebat, limpida,

mus Iaæartem et arum, e montium iugis quodnmmodocum lmao coninnctis senturicntes. Sindlms, velcrumIndus, recta versus occidentem fluera dici patent,si amnis, urinem LarIak praefluens, re vem locumprincipem obtiuet inter cos, quorum commixtis undisIndi nomen adlmesit. -- Plerique theogoniae nuctoresquatuor modo nmnes ex cadcm lacu manautcs trndidisscvidenlur. Simililcr astronamus BIuiscunu, a V. Cl.Colebraokia laudalus , As. us. Vlll. p. 439., in com-Ineutationc dcjbnlibus Gangis.

138 Lus. I. CAP. XLIV.28. pure ab omni labe. Dîviui Sapientes, coelestesque F idicines,

in sedibus terrestribus habitantes, attingebaut aquam istam,eenfisi fore lustralem, quippe quae a Sivae corpore de-

ag.lluxisset. Qui diris obnoxii ex aethere in tellurem prac-cipitaverant, hoc latice pcnitus lustrati, deuuo in coelum

50.subiere. Candie ellierebatur gcnus humauum adspcctuhuius aquac pellucidae; etenilu irroratum e Ganga ab

3I.omni labo purum est redditum. Bhaglrathes vere, rei,sapiens, cul-ru divine conscenso maiestate pollens in,

32.frente incedebat, quem Ganga a targe scquebntur. Diviomnes cum Sapieutibns consociati, Ditiadae, Danuidae,Gigantes, Fidicinum Geniorumque proeercs, cum Hip-

33,pecephalis magnisque Scrpcntibus, nec non frequentesNympharum chori, Binaglratllis eurrum prosceuli saut;praeterea quaeeunquc sunt aquatilia alacriter Gangae ve-

54.stigia leâebant. Quocunque praeibat rex Bhagîratllcs,eo proccdebat Gange celebratissima, nympllarum fluvia-

55,lium optima, omnium delictorum piatrix. Ihi vcro, dumforte Jaimus, sanetitate mirabilis, sacris operabatnr,

56,Ganga arcum sacrificalem viri magnanimi inundavit. Cuius

nympbae superbia cognita, Jabnus ira incensus, o Bu-ghuide, omnem fluminis aquam ebibit, quad maxime mi-

57.raeulo esset. Quo facto Divi et Fidicines Snpicntcsque,vehementer cxterriti, Jahnum, virum sanctissimum, ad-

58. oravcrc, Gangamquc filiae loco adoptandaul magnanimeobtulere. Hac conditionne placatus vir maiestulc prae-

59.pollens rursus ex aurilms aquam enlisit. Inde GnnguJahnûs nata sive Jâhnuis vulgo dicilur. Ultcrius deinde

4o.ca perrexit Bhagîratlxis eux-rum prosequendo, et quumad Oceanum pervenisset nymplnarum fluviuliunl praestan-

41.tissima, sedes infernas subiil, ut inferins islus solvendasiuvaret. Be: autem, Ganga comitautc ad Occannm pro-

N menas GANGAE encenses. 139

gressins, innavit lacu sublcrranea per tramilcm a Saga-ridis dresseur. Deinde, perducto fluvio in Erebi pro-4a.funda, proavos sues cunctos in cinerem converses liba-tionc recreavit. At Sagari filii,Gangae undis ibi proluti,45.aetheriam formam quum pralinas induisscnt, gaudieelati in coelum ascenderunt. Quos omnes prouves mis-44.guanimi istius ope prolutos conspicatus BRACIIMAN, deo-

rumagmine circuludatus Blmglrathem bisce alratur: Baise-45;luta sunt, haros fortissime, et in coelum divûm moreevecta Sagari magnanimi filiorum sexaginta millia. Quam-46.dia Occani aqua in orbe terrarum immota perstabit,tamdiu Sagari filii euncti in coelo divûm more persta-bunt. anc nutem Ganga filia tua natn maxima fiet,47.nomineque a te impertito perpetuo pcr orbem celebra-bitur. Gangis nympha divina Trivia Bbagiratllisque48.audiet: quandequidem trcs vins collustrat, inde Trivianuncupatur. Iam tu, populorum domine, proavis uni-49-vcrsis nqua libata infcrias bine mine, promissumqucsoivendum cura. Abavus tuas olim, gloriosissimus ille,50.inter pies eminens, huius voti non factns est compos.Similiter quoque Ansnmantcs, mi filiale, vigore per or-51.bcm terrarum incomparabilis, de Ganga dcducenda sol-licitas promissnm solverc non patuit. Tum rcx sapiens,52.virtutilms pracditus, gravitatc magnis Sapientibus acqui-parandus, castimoniis eximius, in muneribus ordinis mi-litaris obenndis constans, pater tuas, vir amplissimc,53.iliustris Dillpas, nec ipse Gangam dcducerc polis fait,quamvis anxie sollicitas. Tibi vcro, bominum fortissimo,contigit promissnm istud explore; tu nactus es summam 54.par orbem terrarum gloriam, al) ipsis Coelitibus probaotain. Hic Gaugne descensus tua ope, bostimn domitor,55,coufectus est, que facto tu tibi ingeus pietatis sacrarium

140 ’LIB. I. CAP. .XLV.

56, parasti. .Proiue temet ipsum, vir excelse, aqua scraper57..salatari, iustratusqne met-itertnu pracuniis fit-acre. Avo-

rum tuorum omnium in honorera fac libationem soien-’nem. Bene tibi este! Equidem in sedem actheriam’

58.reverter; tu quoque domam redi. Talibas alfatus aimasBaacunnn mugir-allient, bestiau: demitorem, cum deeram

59- comitatu ad sedem suam inconcussam remcavit. Bimgt-rathes autem, rex sapiens, clarissimus, celebratis ex

50.ordiue Sagaridnrum inferiis sicuti decebat, ipse quoquuaqua rite insu-atas ad arbem suant reversas est, opibus-

6l. que auctus regni sailimperio praefuit. At pepulus taliprincipe redace lactates, o Baghuide, dimissa unocstitia

62. et aegritadine, omnibus cepiis cillerait. Sic tibi, Rama,Gangae memoriam fusias ego explicui. Fausta tibi pre-

63.cori salve! Tempus vespertinum iam practerit. Lu-stralis est, opcsqae, fautant, aevum diuturnum, sedumapad Superos denique audientibus parut baee narratiode Gangac descensu, a me tibi enarrata.

CAPUT XLV.

Aunnesma arasa.

1 .,- . Audito Visvâmitrae sermone Raglluides, pariter acLaxmaaus, ad summam admirationem raptas, bisce ma-

2.gistrum airatar: Est vaide mirabilis, Braelnnaua, narra-tio haec a te prolan: sanctus Gaugac descensns, nec

5.non Occani explctio. No: bacc, e bestium demitar, inbrcvc temporis momentum contrariai nabis visa est, dam

Annaosms omeo. 141mcditnbamur omni ex parte narratianem istam tuum» .Miini sane neqne ne Sumitridac nox intcgra consumta asti.meditandotfaastam Visvâmitrae narrationem l). ’Ubi dies 5.

ciare iliuxit, Raghaidcs hostiam domitor his verbis adiitsanotam vatem Visvâmitram, qui made religiones mata.tines perfecerat: Iam discessit nox aima; auscultata est6.mirabilis rerum memaria, nunc traiiciamus amnium prae-stantissimum, lustrales nymphae Triviae andas. Adest,7.ecce! navis ampla et bene instructa, piorum anachore-tarant natn, qui te virum divinam advenisse eognove- Irunt, ceieriter adveeta. Quo sermone Ragbuidae rua-8.gnanimi audito, Causicus diseipuioram cohortcm trans-vchendam caravit. Ad ripam septentrionaiem appuisi,9osalutato anachoretarum coctu, dam iuxta amnis cursumprogrcdiebantar, censpexere arbem Visâiam. Propere go.inde Sapientum princeps cum Raghnidis profectas estad nrbcm Visâiam, nmaenam, Superûm sedibus acqui-parandam. Interim inciytus liâmes prudentcm Visvâmi-u.tram venerabundas interrogavit de arbis egregiac origine.Quaenam, infit, regum presapia Visâlae imperat? Id u.andin-e veiim, si tibi placet, vir sapientissimei Vebc-menti sane cognosccndi studio commoveor. Quibus Bai-.3,mac dictis audilis, vatem princeps sese accinxit ad re-petendam veterem Visâlae memoriam. Auscnlta milli,14,.inquit, Raglnnidei dam fanstum Indrae facinus narro;, Ilquae res in hac ipsa terra gesta est, cum vcre traditum

1) Turbatum est niiquid in ordine versanm. lta enim ioquipotcrant adolescentes postera demum mana; nunc autemdormitum abitari vatem suintant, statim post narra-tioncm bora vespertina finitam. Cf.’cap. XLIV, 62.Commentatares nihil variant, BengnIiei ennendare ce-nati saut, sed coram lectio vitiis aliis iaborat.

149 Lus. I. CAP. XLV.I5.accipe. Faerant olim in prima et perfecta mundi autan.-

Ditidis filii pracvaiidi, altera ex parte Aditidis, prac-15.clari, ferles, pii. Erant ntriquc Casyapi magnanimipro-

genies, fratres acmali, ex daubas sel-oribus parta cditi,I7.prae ambitione aiteri aiteros viucere enpientcs. Hi nii-

qaando congressi, ut fertur, viribus frcti inter se cen-sultare, quomedo senii immunes immortalesque fieri pos-

18.sent. Qua de rc deliberantes prndcns consilinm cepereoceanam lacteum agitandi, sperantcs fore ut inde lati-

l9°cem sapomtum nanciscercntur. Decreto igitur eperc,serpente Vâsuce asi pro fane ingaii,. monte Mandaropro rade, immense vigorc praediti occanam agitarunt.

20-Post mille aunes serpentis, quem hue et illae torque-bant, capita, venenam acerrimum evomentia, dentibus

ansaxa momordere. Erupit inde, ignis instar, virus pesti-feram, que arebatur arbis universus, deorum, Titanum

22.llominumque sedes. Tune dii auxilii inopes ad magnumSancari numen sese converterunt, pecadamqae alter-cm.Radrum hac voce: Fer opem nabis! fer opem! adorarunt.

25cibi coram adspiciendam sese exhibait, conclura, discumciavaulque gestans, Visitnus cum lcni risu Rudram tri-

mi-dentiferum affinas: En oceana a divis agitato quicquid pri-mum cmerserit , id tuum omnino esto, Coelitnm princeps,

25.siqaidem tu bornai natn es maximas. Hic adstans ac-eipe, domine, tanqnam primitias hocce venenam. Taiialacutus deus praestantissimus ibidem e conspectu ova-

26.nnit. At Sivas, vise deûm pavore, dictoque Arciteucn-tîs a) audito, venenam istud atrox ac ietifcrum ltausit,

- 2) SAINGIN, ad iittcram corncum arcum gestalts, est perpe-tuum Visbnûs cognomen. Norant igitur et lndi artemex ceraabus dercadum vel caprorum silveslrium arcus

Aunaosms ORIGO. 143quasi merum nectar foret. Quo facto, diis reiictis, abiitay.Superûm princeps, aimus Sivas; dii vero Titanesqueeoninnetim oeeanum agitavere. Iuterim quam mons illc 28.exccisus, pro rude adhibitus , ad inferos delapsas esset,dii Fidicinesque Madhûs interfectoIrcm adorarant. Tu es 29.sains omnium animantiam, imprimis Coelicoiaram; so-spita nos, validis lacnrtîs praeditei Te mentem extrahereoportet. Hisce auditis Vishnus, tcstadinis formam indu-30.tus, montemdorso sublevavit, ibique sub oceane cubait. tAt sima] Pulcrieomus illc, qui mnndum permeat, sammus3l.Genias, mentis cacumcn mana prehendens, inter medios di-ves adstans, aequor agitavit. Inde post mille aunas vir artis 32.

mcdicac gnarus (I)harwantarcs) surrexit, placidns, baca-ium nrcenmqae gestans. Inter aquarnm agitationem dum33.saper cliciebatur, genet-ose adolescens, emerserunt indebeiiissimae pncllac, quae ab nquis et sapore ArsAaAszsdieIae saut 3). Harum Apsarasum spicndidaram sexagies 54.eenties centcna millia exstitcre; anciiiae autem, quae illis

propter duritiem pracstnntes coqfieiendi , quam Home-rus laculenter descriptam Tralanis ilere’ieae actatistribuit. leur). 1V. 105-111.

3) Est haee notutio ex coram numero, quae fabulis super-strni salent, sed grnunnalice ndmitti acquennt. la (li-sticbo sequruti poële genitivum pluralis non a suetapositione apsaras, sed ni) obsoleta apsard dcfiectit.Ledit natam in etymo, quasi esset formatum nomen exrasa, saper; praemisso septime casa pluralis vocabuliup, arqua; Arsu- nAsA, in equi: saper; ut itaque se-cumin vocalis foret mutata, ultima abieeta. Sed estcompasitnm ex Ar, aqua, et verbe sur", houri,ingredi, et aquarnm incolns significare vidctur. Tue-runt fartasse Apsarases fontium nymphaë, antequamin coelum , cuias deiiciis inscrviunt, tt’ansferrentar.

144 Il Lus. I. en». XLV.

55.ministrarent, erant innumerabiies. Quas quam nec Dii nec.Danuidae axores ducere veiient, propter banc repudia-

56.tionem corpore earam vulgate saut. Emersit pan-e elatice saperate Varani natn (Sara dicta) conditionem

37.nuptiaiem quaerens. Ditidis quidem filii banc nymphamVarnnidem non recepere; Aditidis nati contra recepere

58.paeiiam intemeratam. Hinc a Sara recepta Dii pesteaSuri cognomiaati saut; Ditiadae aitera ex parte Aral-i,

59.qaia candem . repudiaverant 4). Ibidem surrexit equusUcucaussuvxsas (ab arrectis attribua dictus) et gemmaCAusruauA dicta, nec non Sômadëvus, ianae praeses.---

4°-[*Tandem post diuturnum tcmpns indidem enata est"paella, in loti calice sedens, admodam formesa, pri-

4:.*ma inventa florens,.per telum corpus tum mande mu-

4) Sun, genere feminino , comprebendit omnes potienes,qunecunque inebriandi vim intubent, quaram maltaserrera, ex oryzn , ex arundine saccharifera, ex variis

- fleribus plantisqne liquunda et decequende cenfiecreladin ab ultima inde antiquitate didiccrat. Patet becex Mànûs Cadres, Xi, 93 seqq. A Caliûcubluttlo adbanc iocum inadatas Pulastius duodecim species ena-merat. At inaec notatio nominam Sara et dama ha-bet, quad Inirationcm faciat. Nibil enim apud indesturpius et flagitiosius ebrietate lunbetur, ac non Bruch-mauis mode, sed etÏiam duobus reliquis ordiuibus se-verissime usa vini et sieerae quaiiscunque est interdi-ctum. Hominibus serviiis eonditienis salis bec eonce-ditur. itaque plane aiienum videri debet a Superûmdignitate, quad nympllam tam perniciosam favoresua, amplectuntur; Asuris id potius erat tribuendum.ipse 11111qu (i, 95) tulem patata duemonam propriumesse ait. .Sed praevalait lusus ctymolegicus. Numenbec deorum, Sara, sine dabie ab indeciinabiii, Sun,coelum, fait derivatum.

Amnnosmn omoo. 1 4 5’lîcln’i conipta, mm faustis nolis insignita, (lindcmatc

’nrmiilisquc cnpul et lacet-los cincta, nigris eincinnis (1c-

’corn, and lirlucfncti instar fuigens, monilibus ex mur-4:.’gnritis ornant , (lev. polentissima, quadribrachin, pulcra’facic, loti floraux manu (encns. Hacc tandem, inquam,45,’tnli modo cdita, diva Faustitns, par universnm orbem’ndoratn, ipsa Lotigenn in Lotomphali Vishnûs nmpléxum

*proünus sese insinuavîl. 5). ’] - Tutu Dii Tiuincsquç 44,

5) Octo versus astcrîscis notnti in ncutrn recensions lcgnn-tut. Exslnnt in solo codicc-A. et in cditionc Srîrâ-mapurnnn. Ccterum optimnc sunt nome, et propter Isingulaire!!! clvgnnlinm rccipicndos pulnvi. Sntis anti-qnnm esse Imnc fabulant de Lnxmîdis origine pntet eneius cognominc inde ducto: Xirrîthhi-tanajd, .ocennilnclci filin, qnod nntiquissimus inlcr Indorum lexico-grnphos, Amarasinlms, cxhibct, Lib. I, C. l, 23. Mc-mornbilis est similihulo cum mythe Grncco de Vcncrecx mnris spumn ortn. invnbit imprimis comput-an: de-scriplioncm mundi mulicbris in allcro hymne minoreIlomcridne cuinsdnm in Apinroditen. Attnmen nflir’.mure non nusim, versus istos ab cndem manu cum re-liquis esse profectos. Ex vulgnta opinione quntnonle-cîm gemmac sive res pretiosne ex Occnno agitato pro-dicrc, qnos cnumcrnt Moor Hindu Panthcon, p. 183.Sed fabulnm a recentioribus panllntim nmplificatnmcredidcrim. Vâlmîces, simpliciorcm truditioncm secu-tus, cxclusn Lnxmide, septcm modo gemmas àgnoscil:Dhnnvnntnrcm, Apsnrnscs, Vurunidem, Uchchnissmvn-50m, Caustulflmm, Sômndêvum, dehiqne Ambrosinm.Bharalcac auqtor in nnrmtionc ornntiorc eiusdcm my-iiIi, quam V. Cl. PVilÂ-ins Anglice expresSit, (Net. adBhngnvndgîtnm, p. 146 sqq.) prnctcr Lnxmidcm tresnovas "Mit: l’ârijûtnm, nrborcm coclcslcnl, Surahhim,vnccnm nbundantinc, et Airavntum, Indrne elepban- ltum; omissis lumen, quad mirer, Apsnrnsibus. --- Ben-

10

146 Lus. I. CAP. XLV.cum Fidicinum choris ocennum denuo vcrsnndo miscuerc,unde tandem concrelum est istud, quad maxime cupie-

45.1)ant, nimirum nmbrosia pracslnntissima. Al huius fluen-dae gratin ingens stirpium exstitit. striages: eteuim Aditi-

46. dis mati Ditindns hello impugnarunt; altera ex parte ob-vinm iis processere Asuri cuncti cum Gigantibus conso-ciati. Commissum est proelîum alrocissimum, quo tri-

A47.plex mundus obstupescerel. Dum omnia ad interne-cioncm ruchant, Vishnus Praevalidus interim, usus prac-stigiis quibus oculos fallerc sciez, cito ambrosimn almu-

. 48,1it. Qui Vislmui aeternoa summa Genio, cominus ob-stilcrant, procnlcati sum in hac pugnn a deo rerum po-

49.tcntc. ’Adiüdis nnti bellicosi Diüdis filios ad interne-

, cionem delcvere in atroci hoc conflictu inter utrius-50.quc dime prolem. Profligatis denique hostibus, im-

perium adcplus urbium cvcrsor lmlrns, lactus mundosrexit, paritcrque Sapicntum ct Prncconnm coelestium.ngmind.

gillici, nliis qnoquc in hoc cupilc mulnlis, disliclm20-31 cieccrunt: fartasse quin Sivnm n Vishnn irrisumnon tolcrnbnut. - In Lnxmidis description hoc solumme olfcndit, quad quadribmchia dicitur. Vislmûs qui-«lem lncerti, ni) humera nd cnbilum simpliccs, indanduo brucine dividuntur. Sed Lnxmis in omnibus sigil-lis ex nere fusis, quotquot unqnam me videra memiui,out ipse possideo, duo modo lmbet brnclnin. Nequeimaginem summnc venuslatis decet lance membrorummultiplientorum dcformitas.

FOETUS m’mns mmssns. - M7

CAPUT XLVI.

Forum DITIDIS mmssus.

At Ditis, proptcr banc filiorum strngcm vehcmentinmocrorc confccm, coningcm snnm Mnrîclniclcm Cnsynpum

mlibus amatir: Orbe Sum, ulmc, filiis islis tais pneu-[13.lidis. Parcre cupio filium Indrae inlcrfcctorcm, quemdiuturnis castimoniis slim mc’rilurn. Ipsn eqnidcm ritus 5.

sanclos servabo; tuum est elliccrc, ut ntcro concipinm:le sane decet., Indrnc interfectorcm.mil1i eoncedcre.Quibus nxoris dictis nudilis Mnrlchidcs Cnsynpus, maie-4.aune pollens, Ditidi mocslissilnnc lmcc rendit: lta fiatl5.Salvcrc te iul)col Purnm le servn, millier castîssima,gencrnbisquc filiuln, qui Imlrnm in certçminc profligarepossit. Quundo pur plcnos mille annos Inn-nm temclô.scrvnvcris, tune filinin triplicis mundi dcbcllntorem exme generabis. lta locutus vir grovissimus manu blonde 7.enm nttrcctavil; amplcxuque dam fausta ei prccalus adsolins religiones secessit. Illo profecto Ditis,.admoduu18.locha, in vcrbcnnc cumulo decumbens nustcrissimns ca-stimonias excrcuit. Quam dum illo vitnm dcgcbat, ultro 9.com adiit SAcnus , et summnc humilitnlis studiosus lotusin c0 ont, ut ci ministrnrct. - Igncm, verbehns, ligna,lo.«quam, nec non fructus rndiccsqnc silvcstrcs ci suppe-ditnbnt dcus mille oculis însignis, et quicquid practcrcngratum esset. Mcmbra dcfiiicnndo ne Inssitndinem le-u.niendo Snorus omni tcmpore circn Ditim assiduus ont.Quum ml mille nnnorum numerum explendnm decemn.-modo dccsscnt, Raghuide, illa summoperc lacu Indramallocnta est: Dcccm mllmc anni, fortissimo belli (lux, in15.

in m. I. ce. XLVl.I4.castimoniis peragendi mihi restant. Bene tibi sit! Mo:

fratrem conspicics, quem ego commodi lui gratia, filiale,l victoriae ambitiosum fovebo. Tali filio meo tergcmini

mundi victorc tu mecum gaudcbis, ipse curarum immu-15. nis. A patre tuo magnanime prccibus sollicitato hoc

danum mihifuit concessum, ut post mille annos expie-16 tos filium parerem. Hacc calfata diva, sole circa medium

coelum venante, somno abrepla est, atque inter dor-17.iniendum pedes in statione capitis posuit. Quam quum in

pollutam videra Indras, pedibus in capitis statione po-sitis capillos contingentem, in risum gaudiumque clinsus

- 18. est. Penetravit itaque urbium eversor, sollcrtia emincns,par corporis fox-amen in eius uterum, foctumque septies

lg-discidit. At foetus dum centuplici fulminis acie difflu-debalur, clam voce eiulavit, ’quo facto Ditis expergefn-

ao.cta est. Indras vero, Noli eiulare! inquit, focunn in-.crepans, ac viribus pollens. quamvis ciulantem dillidit.

2I.Ditis comi-a, Parce huicl parce, obsecrol clamnbat. TuneIndras, venerandae matais voccm reformidans, exsiluit;

emmanibusque, quibus fulmen tenebat, suppliciter protensis,hune in modum Ditirn compellavit: Contaminata obdor-mivisti,.o Diva, pedibus cnpillos contingens; liane oc-

25.casionem nactus septies discidi istum, qui lndrae inter-.fector futurus erat, cuius faciuoris te mihi veniam dure

aequum cst.

CONGRESSUS cou sonne. i 149 a

CAPUT XLVIl.

Concaessus cum sunna.

At foctu in septcm partes divise, Ditis sanctissima l.deum mille oculis insignein, nggrcssn diilieilcm, placidisverbis alfatur: Men eulpa foetus hieee septies discerptus 2.est; nulln banc 0b rem in te endit culpa, Superûm prin-

Attamcn gratum aliquid mihi 5.ceps, Balis interfeetor.Fiant bi septemgcminifieri vclim in foetus mei iectura.

filioli mei custodes septum statienum, quas venti insident,mgcnturqnc pcr inclinera turbinum humerais vecti. Cela-Æ.brentur Ahlrutorum nomine nati mei, formant aetlieriaminduti. Unus ex bis Bucnmms mnndum incolat, alter 5.Indrac mnndum; tel-tins porre, Aè’r .dictus, magnam.glu-iam adepturus, polum terrae proximum; ceteri qua-6.tuor vero ex me geniti tue iussu, Superûm princeps,divinae sortis participes, totidem mundi plages occupa-bunt Û. Sic tibi bene sit! Talibusistius dictis. auditis,7.urbium cverser, mille oculis insignis, Balis interfector,venerabundus Ditidi haec repenit: Hi ex te geniti, aube-8.ria forma assumpta, mec iussu Maruti, nomine a temct

1) Vâlmîces septem mode Mârutos novit, quos recenliorcs,munere septcmfrio par se mulliplicnto, quadrngintn ne-veux esse velum. Suspicnri quis possit, bene opinionemflnxisse ont ex nostro, nul: ex nlio quodnm voterapoëln, mule intellecto. Nom ml rationes mothemnlicnsmanier numerus nulle mode accemmodnri potest, clinmsioclo plaigne eoelestes, vol, quad interdum fit, decemnumcrcntur.

m 1331100 (www

tà î

At

150 ,LIB. I. CAP. XLVII.g.ipsa invente, appellabuntur. Ambrosin vcscèntcs iidem

ipsi filii tui meeum conseciati pcr ternes mundos vaga-Io.buntur sine ulle metu, curisque exsoluti. Postqunm bi

duo, mater fdiusque, in sancto secessu talia inter se pe-pigerant, redierunt in coelum, umbo optatorum potiti,

Il.sicuti quidem funin traditum aceepimus. Haec autemÎPSn est regio, Caeutsthidc, a magne Indre. olim babi-tata, subi is tali mode Ditidi castimoniis eonsummatae mi-

n.nistravit. Ibidem sapienti regi vaâcui ex coniuge Alam-buslm natus est filins recti studiosissimus, Visâli nemine

15.cclebratus, qui in hoc situ urbem Visâlam a se dictamcondidit. Visâli filins exstitit Hémachandrus, rez fortis-

14. simas; haie qui proxime successit, Sucliandrus appellatusest. -Suchandri filium deinccps Dliûmrâsvac nominc cc-

15.lebratum novimus, a que porro Sriniayas est procrcatus.Sriiijayae filins cxstitit fanstus Sabadêvus, maiestate pol-

16.lcns; Saltadêvi, Cusâsvas, recti studiOsissimus; Cusâsvae,

I7-inclytus Sômndattas,.maiestatc pollens. Haies filins in-clytus in pracsentia banc urbem incelit, Sumatcs di-

18. ctus a), immortalium similis, invictus. vaâcûs antembenignitate ellectum est, ut omnes regcs Visâlcnscs diu-

19. tumi essent, magnanimi, fortes iustique. Hic bedicunam noctem commode somno indulgcbimns: cras quamprimum illuxerit, Voptime adelesccns, Janncus nobis erit

2°.invisendus. Interim Sumates rez, eompcrto Visvâmiu-am

2) liane geneuIOgiam admodum dccurtalam esse npparct,quandoqpidem ab eodem ntriusque stirpis nuetore,lxvâcû, Dasnrullnns (Cap. LXX.) trigesimus quartes per-

’ bibetur; Sumntes votre, eius acqnnlis, nones. Sedpoêla temporum rutioncm non curait; et facile inlel-ligitur, Visulerum regcs, ulpote rerum gestarnm fumaminus claires, pauciorn uominn pesterituli trndidissc.

Exssda’ATIo manas ET AIIALYAE. 151

appropinquaSSc, obviam ci processit, magnanimumqucvcncratus est. Ipse , nntistite cognatisque eomitantibusng,lnouorilice exccptum Visvâmitram postquam reverentcrinterrogavcrat, au recte valcret: Sam fortunatus, inquit,:a.gratulorquc mihi, quandoquidem tu, magne vatcs, in sc-dem meam couspeetumque venisti; ncmo est me fortu-uatior.

CAPUT XLVIII.

Exsacm’ne INDRAE ET amuras.

In hoc congressu quam alter de alterius incolumitate l.certiorcs facti esseut , post varies sermones Sumates magnumvatem talibus affntur: Hi duo adolescentes, quaeso,.vigore2.,deorum acmuli, leonum clcpliantorumve incessu gradien-tcs, fortes, tigribus marisque comparandi , grandibus 5.oculis quasi loti foliis dccori; acinacem, pharetram ar-cumque gestantes, non minus. formesi quam Asvincs ge-mclli, prima inventa Hercules, quasi forent ImmortalesÆ.e Superûm sedibus sua sponte l) in tcrrami deveeti:qnomodo pedcstri itincrc hue pet-venerci’ que consilioi’

et cuiusnam saut nati, o vatcsi’ Illustrant sane banc re- 5.gionem, sicuti Sol ac Lunus pollua aetherium, similes

1) Sud sponle mlditum est, quin dii minorum gentium se-mideique interilum propter eulpam aliquam c cociocmlaut, cuius rei cxcmplum exliibet carmcn filëgluulûln(Nanas Nus-ru) inscriptum, in Genio sortem suam la-mentanle. Et noslcr passim; cf. Cap. XLlV, 28. 29.

.152 ’ ’Lm. I. CAP. XLVIII.

6.iriter se, vparilcs sutural vultufl gestuque. Cuius sermeneaudito. Visvâmitras ci res gestes, tum commerationem incrcmo Censummate, tum caedcm Gigantum ex erdinc

7cdeclaravit. jQua «narratione intellecta rcx, ad summamadmirationem raptus, bospitcs sues, ’gcminos Dasarathi-

8. das, veneratus est. Tum Raghuidae Sumatis hospitioIbonox-ifice exeepti, quam unam noctem ibi quicvisscnt,

9. versus Mitliilam sunt progressi. Anaclioretae, ubi pri-mum faustam Janaei urbem ex lenginquo prospexcrant,bilari anime, Euge! bene! exelamantcs cam salutaverc.

Io.Ibi in silva suburbana prope Mithilam conspeeto secessuantique, solitario, sancto, Ragbuides vatem principem

Ininterrogavit: Quidnam bec est quod cerne, secessusamoeni specie, sed ab anachoretis deserti?kDiscere cu-pio, vir venerande, cuiusnam fuerit bic antiques eremus.

u.Audita Regbuidae percunctatiene inelytus vatcs Visvâmi-l5nt1’as,,facundia praeditus, bacc contra retulit: Narrabe

tibi ex vcro, cuiusnam bic cremus fuerit, abeminatusi4,postea prae ira a vire magnanime. Egregii vatis Gau-

tami, nobilissime adolescens, olim fuit hic secessus, coc-15.1esti specie, quem val ipsi dii lionorarcnt. Is allache.-

rota cum uxere Ahalya consociatus hic par multa anno-16.rum millia castimonias exereuit. Quodam die entent

quam anachereta longius inde abiisset, Iudras venustam17.fèminae in secessu sedentis formam speculatus est. Occa-

sione oblats igitur coeli princeps, libidinc contactas, ana.choretae liabitum induit, taiibusque Allalyam alfatur;

18- Amore flagrantes, modesta millier, non cxspeetant, douce

menstruorum tcmpns praetcrierit; ego vcre tecum cen-19.iungi cupio, o tcrcti latere decera pucllal .Illa, etiamsi

agnoverat Indram-sub anacliorctac liabitu,. deum-na cou-silium ccpit ci obtempcraudi, capta cupidine Coclitum

.EXSECRÀTIO INDRAE ET AHALYAE. 153

principis. lTum, postquam animum danum ,expleverat,.lao.Supcrûm principem admonuit: Optato potita 8mn, do-mine; cite iam bine abi: emnimedo tibimct ipsi milliqueal.a Gautamo cave. At Indras ridons Ahalyam bis verbiseompcllavit: Satisfactum est mihi, iuuenili femore Vie-22.nusta! Abibo, sicuti advencram. lta post concubitumcum illa disccssit ex tngurio, festinanter.turbntoqneiani-zs.me, anxius nimirum de Gautami reditu. At protinusconspcxit ce. accedentem magnum vatem,- vel Diis Dit-24.nuidisque aggressu diiIicilcm, vigore mirabili, quem san-ctitatc sibi quacsierat, praeditum; irroratum aqua e sta-gne lustrali, flammae instar splendentem. Vise ibi anaoa5.-choreta pracstantissime, qui ligna ad alendum ignemsacrum collegerat, vèrbenamque manu tenebat, Superûm

rcx territus vultum dcieeit. Vates contra meribus pro- 26.bus, quum imprebum illum sub anachoretae habitacognovisset, per iram baec ci inclamavit: Quandoquidem 37.tu , vccors, meam ipsius speciem simulans, facinus ne-fandum patrasti, ilico spade fies. Vix dum magnanimus 28.vates iratus Indram talibus obiurgaverat, eodcmqne tem-poris memento testiculi eius humi ceeidere. Tum is, 01-39.stincta virilitate, in spadonem mutants, austera virisan-etitate perculsus animum despondit, et languor enerviscum occupavit. Hunc in modum diras Indrae impreca-go.tus, Gautamusi uxorem quoque exsecratus est: Hic ibi-dem pcr malta annorum millia habitabis; aëre vescens,3..nulle eibo recrcata, tèmet ipsum excrucians, in cinerecabans, eunctis animantibus invisibilis in bec secessuremanebis. At quando Râmas, invietus illc Dasaratllides,53.ad horridam banc silvam accesserit, tune demum parafics. Eius hospltio, improba mnlier, a libidine ac de- 53.meutia libcrata me coram gaudie affecta formam propriam

At» 3371 3331100 UWAHW

154 . Lin. I. CAP. XLIX.34.1-ccuperabis. lta aifatus contaminatam inclytns Canta-

mus in ameene quodam Himavantis caeumiue castimoniisseverrissimis sese castigavit.

CAPUT. XLIX.

Ananas LlBEBATlO A DIRIS.

l. At Sacrus spade factus deos Igne duce eongrega-tes, tum agence Sapientum, coelitumque Pracconcs, ocu-

3o lis prae pavera deicctis ita nlloquitur: Equidem, dumGautami magnanimi sanctimoniam impedire studee, irameius concitaudo vestrum re vera, Superi, ncgotinm percgi.

5.5pade factus sum ab irato, illa quequc (tarer eius) estdeformata; attamen eripui ipsi eastirnouiarum fructum

4.vehcmeuti, quam eiYudit, dirai-nm impreeatione. Quam-Qbrem aequuni est, ut vos omnes, Supcrûm principes,cum Sapientum ngmine Praecenibusquc, me vestri com-

5.modi gratin emasculatum deuuo mascnlum reddatis. Scr-utone dei Sacrifici audito Superi, Iguem ducem secuti,cum Ventorum cohorte Paoeem’roans divines adcuutes,

6. une ere talia protulere: Aliquando speculatus annellere-tac uxorcm deussSaci-iiicus libidinis impotcns eau: vitia-

7.vit: quapropter vatis diris ilico spado est foetus. Nunedivis illc succensct Coelitmn princeps, urbium eversor.En! arias hieee coleatus est, Sacrus vero celois priva-

I8. tus. Ereptos igitur arieti eelcos Sacre sine mora tradite;que facto arias castratus in summis deiiciis vobis erit, et

9.quicuuque boulines vos rem-candi grade talcm arictcm

.AIIALYAE LIBERATIO A DIRIS. 155

vobis offerent, his vosmct praemia perennia ac praeclaraconccdetis. Audito Ignis sermone, Progcniteres eongressi le.arictis cokes eomparatos deo mille oculis praedito ac-commodarunt. Ah ce inde tcmpore, Cacatstbide, Pre-n.genitorcs, quandocunqnc conveniuut, arietum castratorum .carne vcseuntur, quorum celois illum redintegraverant.Indras autem, Gautnmi magnanimi potenlia ac sanctitate n.perculsus, ab ce inde tempore celois arietiuis usas est.Àdi ergo, inclyte Ragliuide, secessum viri religiosi; ex- 15.selve diris praeelaram illamAliaIyam, divina forma prae-ditam. Audito Visvâmitrae sermene, candemque ducemllf.secutus, Bagbuides cum Laxmano comite secessum intra-vit. Ibi conspexit pracclaram mulierem, castimoniis col- I5.lustratam, quant oculis cerncre neqne hominibus, velnndique eongregatis, nec Diis Titanibusve contigerat:quasi aetlicriam quandam praestigiam, summa cum cura 16.ab auctorc rerum eiformatam; quasi Hammam, quamvisfume obvolutam, tamen interluccntem; quasi plenum lu-i7.nam obnubilatam, bruma biemali absconditam; quasilncidam salis imaginent in mediis andis oculos praestrin-gentem. Illa cadem secundum Gautami eifatum vel ter-18.gemini mundi incoiis visu inaccessa fuerat, douce inRâmae censpectum venisset. Tune umbo Raghuidae lactilg.

poiles eius amplcxi saut; ipsa vcro, Gautami dictumrecordata, benigue ces exeepit; sedula paravit pedumzo.lavntioncm, pateram hospitalcm, ceteresque hospitii he-nores, quae canota Cacntstliidcs pro more solcuni riteaccepit. Dccidit e cocio amplissimus florum imbcr, di-al.

Ah. 33:1 333mo 05mm

viuis tympanis interim resonantibus; simul Fidicincs sal-tatriccsqnc festas eclcbravcrc citerons. At Dii vocibnsaa.bene auspicatis, Engel pulcre! Alialyam collaudarc, mi-rabili castimoniarnm vi lustratam, dicte audicntem Gau-

,156 Lin. I. CAP. L.:3.tnmo. Qui quidem maicstate pollens, quam divina men-

tis acie cognevisset, Ramam ad suum eremum accus:-24.sissc, cum consalutavit. Deinde cum uxore Ahalya iam

rab omni labo, purgata congressus, soeiam assnmpsit vir25.sanctus religienum in pesterum colcudarnm. liâmes quo-

que a magne anachoreta Gautamo cum eximio honore,sicuti deeebat, coram exceptas, ad urbem Mitbilautpergit.

CAP UT. L.

, Concasssos cou JANACO.

b Tom Rames versus plagam mediam inter Eeam etBlerealem progressas, Visvâmitra duce ad septum sacri-

al-flcale accessit. Quo facto ipse, paritcrque Laxmanus,vatum principem affama, Sana quam amplus, inquit, est

3osacrorum apparatus, a Janaco magnanime instructus. Ad-snnt bic, vir inelyte,.multa Bracbmanarum millia, cou-veuse e diversis regionibus,’ librorum sacrorum lectioue

,4. insignes. Cernuntur laine inde vatem stationes, plaustriscontenis circumseptae: eligatur, Braclimana, locus aliquis

5fcemmedus, ’ubi nos quequc deversari pessimus. AuditoRâmae sermone magnas vates Visvâmitras sedem sibifeeit in loco a eeteris scgregato, aquarnm copia instru-

.6.cto. .Confcstim rex egregins, Visvâmitrae adventu ce-gnito, antistitem sacrorum suorum laudatissimum Sani-

79.11311de ducem secutus, aliis quequc sacerdotibus comi-

Concnrssus cm1 JANÀCO. 157

lantibus, palu-nm hospitnlcm manu tcnens, festiunmcrbbvinm ei processil, vit modestia insignis. Vates cati-8.minis autem, lionqrcm a Janaco sibi habituai bcnignc-làccepit, et percunclntus est regem de incoiumitate etprospero sacri successul Similia deinde quacsivit e190antistite, religionum magistris ceterisque vatibus, quoisingulus secundum cuinsquc dignitatem liilari vultu con-salumvit. At l’ex, protensis mnnibus vatum principem 10.adorai»; Considere vclis, inquit, vir venerande, inter ’liosce vantes cgregios. Audito Ianaci sermone conseditn.illc; iuxtn cum conscdcrum autistes, caca-dotes et ipsercx cum ministris suis. Quos quam omni ex parte se- la.cundum dignitatis gradus in sedilibus collocatos videntprinceps, Visxâmitrnm talibus effana: Hodie apparntus 13.sacrorum a Diis fructuosus mihi est factus; liodie prae-mîuru inde perecpi, siquidcm sanetam tuum maiesta-tcm intneri mihi contigit. Sam felix, 5mn amplifioit-I4.tus, cuius ad solcmnia coram specumda tu, Bracbmann,cum anachoretnrum coctu accesscrisi Religionum Peritî 15.

aiunl, duodenos dies ad operandum nabis supcressc:tune tibi, Causicc, omnino visendi sunt Dii, suas singuli

6.portioncs petituri. His dictis, l’ex deuuo hilari vultu,manus reverenter prolcndcns, vamm principem interro-gnvit: Hi duo adolescentes, quaeso, vigore deorum I7.acmuli, Iconum clephnnlorumque incessu gradientes, for-

.tes’, tigribus marisque compnrandi, grandibus oculis quasi [8.

loti foliis decori, acinnccm, Pharetram arcumque gemm-tcs, non minus formosi quam Asvincs gemeili, primainventa florentes, quasi» forent Immortales, e Superûm 19."

sedibus sua sponte in terram dcvccti: quomodo pcdestriitincre hue pervencrc? quo consilia? et cuinsnam suntnali, o vntcs? Illustrnnt sane liane regioiicm’sicuti Soi 3°-

158 Lus. I. CAP. L.ne L’unus pelain .aetlierium, similcs inter se, pariles

3Lstatnrn, ilultu gestuque I). Quo sermone inngimnilniJannci audito vin. gravissiinus regem certiorcm fccit, lies

M- esse Dasarathne natos; narravit ci quoquc ceinmorntioncmin eremo Consummato, Gigantumque caedein; tutu totiusitincris ordinem 3), uni-bisque Visâlae conspectum; pari-o

1) Legcramus oeto versus proximc prnecedcnles supra Cap.XLVHI, 9-5. Mas illc Ilomcrieus complurium ver-suum mnbitum repetendi niienns est a poëtu noslro: hocunielun exemplum mcmini. Singuln heinisticlliu contraianti: multa recurrunt.

9) Non ulienum erit, nunc totlun iter, a Visvâmitru cumDasnmtliidis permensum, relegere, ut eius ratio gec-graphicn, minus perspicuu proptcr episodin intericetn,clnrius elucescnt. Proficiscuntur ab urhe Ayôdhyn,ml dextcrnm Snrnyûs ripam, et amnis curant; secuti,duobus itineribus diurnis ml eiusdcm confluentes cumGange deveniunt. ibi dcnuo pernoctnnt in ipso ungulointer utrnmque fluvium, ubi fuit Cupidinis cremus.Postero mana Gnngem nnvi trniiciunt. Inde; vin parTâdaene silvnm putefuetn, ubi quîetem copinant, ultcrius

t bidui apntio mi Visvûmitrnc secessum, Eremum Consum-" mutum, ncccdnnt. Hum: situm fuisse oportet inter Gan-gem et Sonum, n Vurnnnsin (Benaœs) fera versus me-ridiem; niioquin Seni truiectus non silentio proetermis-sus foret. Quod si eonceditnr, sane magne cireuituVisvâmitras adolescentes ab Ayôdllyn ad secessum sunm

dedueit. Sed lice fieri potuit, tum quin non ubiquein Gangis ripa nave: pentue essent, hlm ut Tûdncnësilvnm liâmes n monstri lutrociniis vindicnret. Secun-dum iter in instituitur , ut mime al) Eremo Consmn-mate profecti, longnm vinm emensi , Seni ripam sini-stmm attingnnt, iliique stulionem ponant. Neque ta-men truiieiunt amnem, qui tanqunm profundus et in-sidis distinctes describitur, (C. XXXVI, 4.) sed po-stridie recta mi Gnngem pergunt, et in islius ripe

CONGRESSUS cm1 JANACO. I 159

Aimiyne eonspectum et congressum cum Gautamo; deni- 23.que situm ipsius ndoiescentiumque ndvcntuln megni nreusviscndi gratin. Quac quem universaIInnaco magnanime 24.exposaisset, conticuit inclytus vatum princeps

nustrnli pernoctnnt. Houe stationem medinm fuisse interSnrnyûs et Seni confluentes cum Gange nppnret. Tertiodie Gnngem 4trnnsvccti orbem Vishlnm intrant et npudeius regem devertunt. Quarto denique die and Mithilnmperveniunt. Vidêhorum terra regioni, hodie Timbhukli(lictne, quae Gandnce et Causicn (Anglis C0027) fluviisterminntur, respondct. De situ nrbis Mithilnc hocloco nihil nccurntius definitur, sed imbemus’indiciumin ilineribus poslcn descriptis. Jnnaci Iegnti, eurribusvecti et ulte prneeincti, vinm n Mithilu and Ayodhynmtridno nbsolvunt; (C. LXVHI, 1.) Dnsnrntilns seniorcomitntuqne relui-(lutins and idem iter perliciendum quin-triduo opus Imbet. Inde colligitur, Milbilnm in occi-dentali Vidèhorum Irnctu esse ponendnm, ut distantiaquodnmmodo cum tcmporis I’ntione conveniat. Quai]...quam hoc non nimis est urgcndum: etcnim si Visvâ-mitres pedcster (inobus diebus nb Ayodhya ml connu...entes Snrnyûs cum Gange pervenire potuit, cum ile-inerodromi potins quam amie-hercule passa progressum

esse fiitebimur. -

160 Lin. I. CAP. LI.

CAPUT LI.

i :EPISODIUM DE VISVAMITRA.

1. Sunna! une.

x, Tali Visvâmitrae sollcrtis narratione audito, iiiustrisSatânnndus, sanetitate insignis, Gautami filins natn ma-

2.ximns, qui castimoniis augustum splendorcm sibi quae--.sierut, pilis prae gaudio erectis, Râmne eonspeetu ml

5.summam admirationem raptus est. Qui aliquamdiu re-gios invenes coram sedcntcs contempintus, ad Visvâmi-tram in .sede sua compositum pouversus, taiibus infit:

4,Ecquid tu, vatem princeps, mhuem meam fuma cele-brntam, diuturnis castimoniis intentam, regio inveni con-

5. spieiendam exhibeistii’ Ecquid illa endem, flamine claris-

sima, oblatis silvestribns pomis honorifiee excepit Bâ-mnm, dignum cui a cunctis mortalibns llanos habentur?

GEequid tu, vir amplissime, Râmae narrasti veterem illum7. memoriam flagitii a manse mon cum deo ndmissii’ Ecquid,

ohseero te, optime vates, muter post Râmae eonspectum8:eum patre mec ne magistro deuuo est consociata? Ecquid

pater beniguo anime mentem meam, diuturnis cnstimouiis9«lustratam, in gratiam recepit? Ecquid Cusici nate, Râ-

mns inclytus, antequam hue proficiseeretur, honorificeIo.habitus est a patre meo’ magnanime? Cuius sermone

audito, magnas vates Visvâmitras, ipse facundiae guai-us,ll-Satânando faconde haec retulit: Nihil neglectum, vir

venerande: quicquid faciendum erat, perfeci. Conso-iz.ciata est cum vate uxor, sicuti Rénuca cum Bhriguide l).

1) Primo intuitu duJiium videri potest, quinnm ex Blnrigûs

EPISODIUM DE VISVAMITRA. I 161.

Dieto sollertis Visvûmitrac audito illustris Sntânapdüs ad

Râmam convcrsus talia futur: Salve, optime Ragliuideflî;qui tantum bonum mihi attulisti, Visvâmitram ducemsecutus, invictum Sapientem. 111e idem inter sapientesuf.Braclnnanas splendidissimus sanctimonia sua Opus incre-dibile perfceit; tu, fortissimo iuvenis, nosti, quantumsit in ce praesidium. Nemo alter in orbe terrarum te .5.felicior est, o Râma, siquidem tibi contigit tutor Cusicifilins, qui tantes labores sanctimoniae causse exantlavit.Audi, quaeso! Deelarabo virimagnanimi fortin fileta et16.feta: tu mihi nnrrauti ausculta. Fait is rcx iustus, perm.longum tcmpns liostium domitor; recti gnarus, doctrineinstructus, ne subditorum bono gaudeus. MagnivParentiSIB.filins exstiterat olim rex, CuSus nomine; Cuso genitus estfilius fouis, piissimus Cusunâblius ; huius porro fuit filins , .9.Gâdliis nomine celebratusy Gâdlies (ionique genuit filium

inelytum, magnum vatem Visvâmitram. Ille idem, orbem ne.

terrarum imperio regem, pcr multn annorum millia mn-

posteris llOC loco sit intelligendus. Nam patronymicohoc genernli (Bluîrgava) tum Blirigûs filium Richîeum

poëta designat infra C. LXl, 11-13,, tum eiusdem.ulmcpotem, Bâmnm priorcm, a patre Jamadngneiumdietum. C.LXXIV, 17. At quandoquidem compuratioadhibetur de eoningibus post longas simultates in gra-tiam redenntibus, sine (lubie indientur Jamadagnes,Rênucae marilus. ln iis quae liâmes Securifer de re-bus gestis suis narrai: C. LXXV, nulla est Rênucnementio. Alludit Vîilmîces ad fabulnm mihi ignotam,nec facile cum iis quae Angli, ex fonte nescio quoliausta, de Jamadagneii matre traduut. Moor Pan-

’ flacon, p. 190, 191. Palier Mylhologie des Hindous,Vol. l ,ip. 981sqq. Miler W iljbrd , As. ses. Vol. XIV,p. 425, 426.

Il

162 Lus. I. CAP. LI."meribus regiis functus est. Aliquando autem vir stre-

nuus, collecte exercitu, plenissimis legionibus eircumda-n.tus orbem terrarum peragrabat. Qua in expeditione ur-

bes, regna, flumina, montium iuga ac secessus subindea3.ille invisens, accessit tandem ad Vasislxtbae sedem silve-

’strem, variis floribus, fruticibus, arboribus consitam,variis ferarum gregibus frequentem, a Beatis Superûm-

a4. que praeconiÈus cultam; a Diis, Danuidis, Fidiciuumchoris, Hippoccphalisque pracsentia sua amplificatam;mansuctis capreolis freqnentcm, avinm catcrvis circum-

215.volitatam; faustam, perpetuo plenum vil-i3 religiosissimis,

castimoniarnm consuetudine consummatis, ignis instar26.fulgenübus, magnanimis, ad divinitatem eilbrmatis; aquae

vel aëris haustu pro cibo utentibus, foliis aridis aut p0-mis radicibusque vesci consnetis, temperantibus, domito

ny-irae sensuumque impetu sui potentibus; a SapientibuseæBrachmanis pilât pollicari sutura genitis, tacitae pre-cationi et igni sacre alendo intentis, aliisque ascetarum

28.generibus nndique amplificatam. Talcm Vasislitliae sc-dem, quasi alteram BaAcummIs sedcm, invisit bellato-rum praestantissimus Visvâmitras animosus.

EPISODlUM DE vusvamma. 163

CAPUT I Lu.

EPISODIUM en VISVAMITRA.

9.. VISVAMITRAS au arums lavrrnus.

Vise Vasislitha strenuns belli dux Visvâmitras, sum- l.me gaudie allectus, ollieie’se piissimum virum adoravit.

A que magnanime salutatus est voce gratum sibi illiusn.adventum testante. Deinde venerabilis Vasisllthas ei ap-paravit sedile, in que postquam sollers Visvâmitras con-5.sederat, nnachercta eximius, sicuti decebat, peina silve-stria radiccsque esculcntas ci obtulit. Quo honore lie-4.spitali grate accepte rex praestantissimns, inclytus Vis?vâmitras, quaesivit ex Vasislitha an recto valeret. Is qui- 5s(lem regi refertn, omnia ipsi salve esse: religiones, iguessacres, discipulos, arberumque pomifererum nemora.Tum sanctusVasisbthas, vir in tacite precatione assidnus,6,BRACIIMANIS filins, commode sedentem Visvâmitram invi-

cem interrognvit: Num tibi , o rex, res prospere succc-7.durit? num subditos, iustîtia tua conciliatos, tueris, re-gio munere probe functus? Num famnli victn a te curati 8.tibi dicte sent audientesi’ Num tu, bostium interfector,canotes hostes debellasti? Num tibi, fertissime ac iustis-9osime princeps, quantum ad copias militaires, ad aeraria,ad socios, ad liberos nepotesque attinet, omnia sontsalve? Inde rex inclytus Visvâmitras, qua erat modestiaflo,Vasishtliae ineolumem omni ex parte rerum suarum sta-tum dcclaravit. Tales sermones pcr aliquantum tempo-u.ris inter se serentes viri optimi, magna lactitia affectialter altero deleetabantur. Tune in fine colloquii velneon.

5164 ’ u " Lin. I. CAP. LII.

rabilis Vasislitlias Visvâmitrae liane orationem subridensi3,proposuit: Hospitie excipere eupio istumexercitum tuum,

dux petentissime, ne temet ipsum pre amplissima (ligui-i4.tatc tua; annuas mihi -velim. Hanc observantiam a me

oblatam benignc accipe, o rex! Tu, liospitum praestan-15.tissimus, impense colcndus es. At prudcns Visvâmitras

a Vasisbtlia ita compellatus, Iam factum est, inquit, quad16.cupis, colloquio bonerifice mecum habite; pomis radici-

busque toblatis, ,qualia in secessu tue leguntur; pedumAtlavatione, et aqua ad os eluendum subministrata, ipso

t17,deniqne sanctitatis tune adspectu. Omnimodo lionerificehabitus la te, vit. sapientissime, cui ipsi lieues debctur,

i8.abibo. Salve, oculisque benignis me respice! Talia di-centem regem pins Vasislitlias, exeelsi animi vir, etiam

19. atque etiam invitai-e. Tandem Gâdliides ei assensus,Euge! inquit, quemodo I tibi placet, vatem princeps,

ao.ita fiatlIHiscc annuentis verbis compellatus Vasisbtlias,ptacitae precationis peritissimus, eonfcstim advecat vac-

all.cam maculosam ab omni macula puram: Veni age,Maculosa! Cite adveni, ut iussa men andins. Invirit Je-

aa.ce.rsum nostrum [noyau Visvdmitras; hune regem sa-pientem cum ipsius exercitu lautissimis epulis honorare

23.decr.evi: litas tu mihi appaira. Quicquid cuilibet e scxsaporibus exquisitissimum cellibuerit, id omne tu, divine

a4.cepiae vacca, in gratiam mei largo imbre elTunde. Exsaporato, alibili, petulento, ad ligurieudum et son-billan-dum accemmedato conflatum plenissimum dapium cumu-

lum praebe, et quidem sine more. i

Erlsoeiuu ne VivaaTaA. 163

CAPUT L111.

EPISODIUM ne "summa.

3. Conneouwn vastsn’ruae ces! vlsvnuflu.

lta admonita a Vasisbtlla, iuvenis bellieose, vacca 1..ista maculosa, a lactea aberunt copia dicta, apparavitvarias dupes, quae cuique gratissimae essent: cannas a.sacchariferas, mella, grena testa, latiees ex lytbri fruticesiiloribus liquatos, potusqae delicatissimos, nec non ciboscaiascanqae generis. Apponebantur ibi caldae orfiaeS.cocue accrvi mentiam instar, condita edulia, sorbitio-nes, lactisque spissati laces quequc, porre liquoram ira-4.rii generis dulcium mellitorumque vasa bene picas, etinnumera bellaria. Universus Visvflmitrac ,exercitas, sin- 5.gulis convivis satiatis ac refcctis, lauto Vasisbthae hospi-tio magnepere delectatus est. At rex prudens, quam6.ipse incunde ac large epulatus esset cum sedalibus con-siliorumqae sociis, cum famulis denique, militibas iumen-tisque, lactitia elatus Vasislitlinm talibas afl’atur: Honoraoy.

tus sum a te, Bracllmaua, cui ipsi lieues debetur, lau-tissimo bospitio. Auscalta! sermonem aliqaem proponam8.tibi, sermecinandi guaro. Detur mihi yucca ista macu-losa, centum millibus vacearum cemmatata. .Sane, vir9.venerande, haec est gemma: reges vero gemmarum, quae-in ipsorum ditione invertiuntur, saut participes.» Qua-prepter de mihi vaceam: etenim iurc men, est. lta coterie.pelletas a Visvâmitra sanctus Vasislitlias, anachorctaramprinceps, terrae domino liaec repentit; Equidemtorexun.

166 Lus. I. CAP. LIII.neqne centum millibas vaccaram, nec vel millies centeuisminibus commutatam dabe macalesam istam, neqne ingen-

n. tibus argenti acervis. Haud sane merait en, ut a me maqueculpa deseratur, bestiau; domiter! Semper fida mihicomes est liaec vacea, sicuti beau fama vire sapienti.

i3.In ca nituntar Deûm Maniamque religiencs , ipsias vitaesastentatio, igniam sacrorum cura, libatie quae cunctisanimantibas spargitar, pingais quequc laticis sacris de-

14.stinati copia, voees. bene auspicatae in litando nuncu-pandae, variae (Ionique artes: hacc universa in cadota

15.niti, rez prudentissime, dubitare noli. Illa est re veraepam mearum summa; illa eadem mihi in deliciis habe-tar: mnltis de caussis, o rex , non tradam tibi vaccam

[6.151311] maculesam. Quam quam repaisam a Vasisbtbatalisset Visvâmitras, sermocinandi gnaras, malte "’velie-v

17;mentias sermonem prosecutus, Dabo tibi, inquit, ele-pliantes dentates, aureis cingalis torqaibusque instruetos,auree vectoris unce orantes, ad quataerdecim millia;

18.dabo tibi ectingentos, carras aure insignes, candidisl9.equis ianctos, quadriiagos, tintinnabulis orantes; cquo-

rum patrie et stirpe nobilium, animesoram, undecimao.millia dabe tibi, vir sanctc, porro vaccas variis coloriç

bus distinctas, invencas, dabo tibi ad centiesicentena mil-ai.lia, dummodo mihi detar maculosn ista. Quantum gem-

maram aurive tu poposceris, Brachmannm optime, id 0naomne tibi dabo, dummodo mihi detur maculosa ista. lta

compellatas vir venerandas a sollerti Visvâmitra, Nulle23.modo, inquit, o rex! eam dabo. Haec eadcm est men

geaima, bae saut meae divitiae; hacc est epam summa,mi-in hac posita est vita men. Hac eadem, olrex! continentar

interlunii ac plenilunii solennia, et sacra cum dcbitis lai-gi-25.tionihus coninncta, variacqac cacremouiae. Ex hoc fonte,

Ensemau DE VISVAMITRA. 167

ne (labiles, manant religieues meae omnes. Quid nui-vnet, inuite zingari? Non dabe tibi copine vaccam.

CAPUT. LlV.

EPISODIUM ne VISVAMITRA.

4.. Paon VISVAMITRAE cou sACIs eenunqux socus. C

Vasishtliast anaclioreta quem copine vaccaln omnino x.

diuiittcre nollct, tune rcx Visvamitras cum ab illo vitabstralicrc coepit. At vcro dam abducebatur regis nui-asmosi iussa, vacca istc, animi aegra, gemens, meeroreamicta, talia secum volvebat: Çar tandem ego a Vasish-S.tlin magnanime deserer, quippe quam miserere, velte:-menti delere affectam a regis satellitibus tapi patiatari’Quidnam male merui de Sapieeti isto alla mente prae-4’dito, qued me, quam eognovit insentem ipsique dedi-tain, vir pins deserit? Quibus tacite pcrpcnsis illa, ite-5.rum atque iternm ingcmcns, subito velecitate incrcdibilicvasit, Vasislitliamqnc petiit. Pretinas dissipavit regisô.satellites magne unmero, et cum precellae impetu ac-carrens ante pedes magnanimi procubait. Ibi coram 7a;Vasislitlia copine vacea, ilebile quid mugiens, qualis estgravis tympnuerem coelestiet’n sonitus, talia fatar: Alme8.BRACIIMANIS fili, car ego a te descrer, ut adee regii.satellites me tao a latere abstrahanti’ lta compellatas va-9-tes divines illaxn, cnins cor meerore angebater, tanqnamsemi-cm acgram bisce dictis consolari: Non cqeidem toto.

1.68, i ’ .1 Les. I, CAP. LlV.

descro, invenca, neqne tu quieqnam in me peccasti: seden! rez istc potentissimus, copiis bellieis superbiens, te

il.abduci iubet. Haud sane vires mens pares certamini arbi-trer, cum rege praesertim; .is enim validas est, tum ez

imbellntorum stirpe orinndas, tem terrae dominas. Adcst,ecce! excreitus .plenissime deleetus, elephantîs, equiseerribasque freqaens, peditam vexillis numen-osas: bine

15.iste malte plus pellet. Sic admonita a Vasishtha illa,loquendi gnan, vatem splendore incomparabilem humi-

l4.liter centra a110quitur:, Non laudant prudentes bella-torum pellentiam; Brachmanae plus pellent. Braclnma-

:5.num pollcntia est divine, ac bellica potier. Immensatibi inest pollentia, neqne te plus pellet Visvâmitras,quamvis fortitadine excellens: tua maiestas est diflicilis

I6.aggressu. impers mihi, quam tu, vir auguste, divinepollentia tibi parâsti; ego is’tius superbiam copiasquc

iyiqaantascnnque disperdam. Haie adliortationi assentiensinclytus Vasislithas, Crea, inquit, copias liestilibus cepiis

18. centerendis pares. Tum rance Vaccae mugite precreati Pab-lavi innamerabiles profiigavere totem Visvâmitrae exerci-

Ig..tum, ipso coram spectante l). At rez, vehemeuti ira incen-

- 1) Àd dist. 18-23. Valgo notum est Perses lndis l’aida-. vos audissc. Sacae sent gentes nomades Asiam interie-

rem habitantes, Graecorum Scythae, qnos et Persane,Herodoto teste, plane et Indi Saens appellalumt. Lib.Vll, 64. ai 7&9 Juneau mina; un); Exüàaç indécent243m; Yavanorum nomen satis indefinite usurperividetur de populis ultra Persiam versus occidentauxsitis. De Bactris, quos V. Cl. FViLso hue advecat,dubito. At Arabes iam olim ile appellalos fuisse paletex nomine tliuris inde deducto , Minima . quad 11mn-rasiuhas ballet En. Con. p.162, «1.30. l’est Alexamdri

EPISODIUM DE VISVAMrraA. 169

ses, oculis prae farore coreseantibus, Palilavos invieemprofligavit telis cuiuscunque generis. Protinns vacca,ao.qunm Palilaves ingenti clade aVisvâmitra affectes cerne-ret, deuuo ereavit feroees Sacas cum Yavanis commiz-tes. Hisce inter se cemmixtis Sacis Yavanisqae coeperunt.est telles. Erant falgidi, praevalidi, densitate ceterva-rum aurois loti filis similes, aeutos enscs ac bipennesaa.gestantes, loricis aurei coloris contecti: aquilins tanqaama candentibus flammis tolus istc exercites combastas est.Deinde inclytns Visvâmitras tela sua iaculari, quibus 25.Yavani, Câmbôji Barbariqae turbati ac fesi fuere.

Mugui tempera scriptores Iudi et Graecos Yavanm di-xere, qui mes iis cum Persis fait commuais. Memo-rnbilis sane est similitude vocabali lndici cum lonemnomine, cuius antiquissima forma fait ’làoysç, et di-gamma restituto IAFONEZ Nee tamen hoc nomenest vere l-Iemcrieum: nam unions lecas, abi id legiter,(IL. N. 685) manifeste est interpolates. Cf. Heynii etKru’gluii annott. ad la. l. Inde mihi quidem probabilefit, lenem maiores in ipsa Graecia ante inigrationemnondum ita dictes fuisse, vocemque esse barlmrae ori-ginis; colonos autem longe demum tempore postquamAsiae Minoris oram insederant, quem a vicinis Lydisita appellari conseevissent, Ionum nomen sibi propriamfecisse. Traxernnt et alia ex imitatione barbarorum:unde enim nisi hinc epitlieton Ëlxszt’mvsç? (la. l. l. et

llymn; in Apell. .147.) Apad indes contraivocabulemyavana est antiquissimem; legiter in Manûs Codice,X, 44. Memorantur ibidem praeterea Câmliôji , Sa-cae, l’ulIlavi, aliique, de querem gentinm site commen-taler CzdIûcabhatlw nids yeti. In robes geogruplnicispleunnque a Sclioliastis frustra auxilium exspcctater.De Cdntbdjis cf. supra aunoit. ad V], 21.

l 75331100 Gu’VAWH

lv

Aëïü.

170 Les. I. CAP. LV.

CAPUT LV.

EPlsomuu DE VISVAMITRA.

5. VASISIITIIAE menus INCENDIO consonnes.

t. Quos quem Visvâmitrae tclis attonites in fugamactes cerneret Vasislithas, copine Vaccam cohen-tatas est,

mat omni cum cura copias bellicas crearct. Haies exrance mugita exstitere Câmbôii, solis instar fulgidi; exeberibus porro prodiere Barbari, tels manibus vibrantes;

3.e locis genitalibns Yavani, e stercoris mente Sacae ertimemorantar l); ex mieutissimis in cute foraminibas, qui-bus pili insident, bomines feri, ignotis lingais utentcs ,

4-Hâriti cum Kirâtis, qui temporis memento universasVisvâmitrae copias, tum perlites, tum clopinantos, eqeos

5.currusque, internecione delevere. At vise toto cxcrciteVasishtbae magnanimi ope pessumdato, filiorum Visvâmi-

6. trac centurie ,- srmis varii generis instructa, ira flagrans,irrait in virum tacitae precationis peritissimum: quos

7. omnes summa: vates gravi cris fremitn eombussit. Sic

1)’Est lusus etymologicus in membris, unde vacca copiasYuvanorem et Suceram , vel potins copiaram simula-cra emittit. Qui deinde cetcris supra ennmeratis ad.douter, Hâriti et Kirâli, saut ipsias Indiue incolaeferi, qui liodieque saltuosu montium occupant, stirpeet indole al) lundis prorsus diversi. Cf. quae de iis dis-serai, Il-ansactions Qf lite Royal Socicy qf Lilteralme.VOL. a, P. n, p. 423-426.

EPISODIUM DE VIstMrmA. 171

illico Visvx’îmîtridne cum cquis, curribus peditibusquo in

cineres sunt conversi. Tunc lnorum omnium totiusquea,cxcrcitus clade compacta «lux gloriossimus, pudore offu-

sus utque animi aeger, ont qualis occnnus aestu sedato;9.qualis scrpcns (lentibus evulsîs; qualis Sol deliquiumpassus, inhuma protinus obscurato; qualis velum-la alislo.(lecurtntis: talis illc miser, post natorum exercitusque cla-(lcm, omni virium contentione dimisSa, ad sui contem-ptum deicctus est. Igitur filium unicum, qui ci resta-n.bat, ndmonitum ut terrain bellicn virtutc lueretur, im-perio quam Prncfecisset, ipse in silvarum secrets migra-vil. Quo profectus in quodam Himavantis clivo, consueta la.Hippocephalorum Anguiumquc sede, vir continentissimus

Sine placandi gratin castimoniis sese castigavit. Postt3.aliquantum temporis vero denim princeps, qui taurumin vexillo gestat, opmtorum (lator, apparaît Visvâini-vtrac fortissimo. Quam oh caussam, inquit, ’temel. (EX-[4.

crucias, o rcx? Eloquere mimi tui sententlam. Opu-torum dator cum: declnretur optatum quod maximetibi cordi sit. Ita admonitus a deo Visvâmitras reli-I5.gionibus nddictus, magnum numen prostrato corporeadorans, hune orationem, protulit: Quod si tibi, Alme, me l6:probavi, tradatur mihi sagitumdi disciplina numeris suisnbsolula, cum subsidiis nrcanisque l); et quetquot cxsumu7.tels. npud Duos, Danuidas, Sapiemes, apudiFidicines,Genios, Gigantesque, en mihi affulgecmt. Tue favorc, Di- 18.

1) "nec ml lilternm cxprimi non poternnt. Luditur enimin vocabulis Véda et dhanur-ve’da, quasi hnec, sagit-lnndi disciplina, iisdcm partibus constarct, quae inlibris sacris habenlur, iisdcmquc subsidiis» egerct, quae

Vcdorum studio ucccnsentur. «

hmm" musa www

1:7?a ’ Luc I. CAP. LV.xg.vi1m Dive, optatum’milni mum. "Estd! fiat quad pè-

tisla in profatus Sivas in coelum i-ediit. At Visvâmi-tras validissimus, simul ne tala ipsi obtigeranl a deorum

20.Pi’incilic, summa luetitia affectais, deuuo superbire coepit.

Altius animis insurgcns, sicuti aeslu occanus in interlu-;l-niis, Vasishtlmm, vatem’prncstantissimum, iam tout oc-

cisum arbitrnbntur. Profcctus ergo ad eius secessum,attela emisit, quorum impetu quidem sacrum illud ncmus

plane conflagravit. Anaclxorctac, ,quum telum a Sellerti35sVisvâmiu-n eminus missum cerneront, pavidi quequovcr-

sus catervatîm dilrugiehant. Tum Vasishthae discipuli,24.quotquot crant, tutu ferae volucresque, turbe inhumera,

pavore trepidantes in diversus coeli plagas dissipnri.Va-25.1sishthae secessus vacuus fuit, silen’s ad brevc tcmpns,

yastae soliludinis instar, ipso interimisuos identidcm in-26.clnmante: Ne pavete! hodie delebo Gâdltidcm, sicuti Sol

pruines. Talia fatus excclsus Vasislithns, lancine preca-27.tionis peritissimus, Iindignabundus deinde Visvâmitrnm

bisce increpat: Quoniam tu secessum diu florentcm pes-.sumdedisti, quoniam vccordia tua tc in Inclus adcgit,[almum te peuturum esse scxto.

EPISODIUM DE VISVAMITRA. .173

CAPUT LV1.

EPISODJUM DE VISVAMITRA.

6. VlstMlTRAE’ PROPOSITUM.

.Ita compellatus a Vasisluha Visvâmitras validissi-I.mus, Igneum telum ostentans, Siste te! siste! clamabat.At venerandus illc, Bnacnmuus sceptrum vibrans, mina-3-citcr talin profatur: Bellicac stirpis alumne! tute iam con- ë.tra stando, quantum pollens, palam facitol Hodie retun-dam superbiam tuam, Gâdhis nate, telîque tui aciem.Immensum quantum bellica ista tua pollentia distal a4.summa pollcntia sacerdotali. Banc, divinitus mihi tradi-tam, cxpcrierc, bellntorum vilissime! Protinus telum5.istud horreudum, Igneum, a Gâdhis filio sublatum, Drach-

manis sceptro exstinctum est, sicut ignis impetu: flucti-bus. At heros Gâdheius, ira furens, coniecit Varunî,5.Rudri, Indrae, pecudumque Altoris tela ; telum Humanum, 7.nec non Delenimcntnm, Fidicinum coele’stium proprium,

Soporiferumque; Osccdinem atque Illecebram, telum Cupi-dincum; Tormentum Lameutumque; Torridum porro ter-8.roris plenum, tum telum Fulmincuminvictum;Braclxmanislaqucum, Fati laqucum, nec nonVarunilaqueum; Triden-g,tiferi telum dilectum, tum duo fulgura, Siccum et Humidum;

Vindictae telum, porro Lemurum telum, Ardcae rostrum(ploque; Iuris discum, Fati discum, pariterque Vishnûs Io.discum; tum Tul’binem, Venti propriam, ac telum Hippo-

ccpllalum; conîecit quequc binas hastas, nec non pistillum Il.

ossifi-agum; tum ingens Aligerorum telum, Fatique te-lum tcrribile; horridam fuscinam tricuspidem, clanique".

174 LIB. I. CAP. LV1.manicam e craniis contextam l). Haec tcla, quotquot

13.erant, coniecit illc in Vasishtham piissimum, ita ut mi-raculi instar esset: at eadem universa Brachmanis filins

14.sceptro suc devorat. Quibus exstinctis Gâdlieia prolosconiecit Brachmanis telum; quod quum expromtum cer-

15.nerent, Superi cum duce suo Igne, coelestes Sapientes,Fidicines magnique Serpentes consternati fuére; contre-

16. m’uit tergeminus mundus Brachmanis telo emisso. Id

ipsum quequc telum terrificum divinae maiestatis ope17.-vates totum’devorat Brachmanis sceptre. Vasîslntlxae ma-

gnanimi Brachmanis telum devorantis specîes fuit atrox,

lB-horrenda, qua tergcminus mundus obstupesceret. Exminutissimis in eius cute foraminibus, unde pili nasonn-tur, absistebant quasi scintillae iguane, .fumo fulgorem

19.obscurante; ardebatque Brachmanis sceptrum, Vasishthaemanu libratum , tanguant fatalis mundi conflagratio, fu-mida caligine involuta, vcl muquam alterum Yamae ragio-

ao.inferorum sceptrum. Tune Sapieiltum cohortes landi-bus celebrabant Vasishtham tacitae precationis peritissi-

.m’um: Ineluctabilis est vis tua, o Bracbmana! sed vigo-

fll-rem tuum ipso vigore cohibe. In ordinem coactus esta te Visvamitras validissimus; placatus iam sis, vates

1) Cf. Cu. XXIX, et ibi annotata de telis liisce mythicispartimque allegoricis. Multa supra memorata recur.runt; in nliis variatum est, ut adeo alterius cupilislectiones ex altero illustrari vel emendari passent, sioperae pretium foret. Significatio fulmine in universnmsatis est perspicua. Cerlant de summo imperîo pas.tentia regin sive militnrîs, el auctoritas sacerdotalis,quilles contentioucs inter Pontifices et lmperalores ne;stra quequc-Buron media aevo vidit, unde sine armo-irum vi sacerdotium saepe victoriam reportavit.

EPISODIUM DE VISVAMITRA. .175

piissime! Mundi iam angoris immunes sunto. lta mime-n,nitus vir gravissiluus ne sanctissimus tranquillitatem re-stituit. Visvâmitras vero profligatus, site suspiria tra-hens, talia fatur: Proh nihili bellatorum pollentia! Brada-25.manutn pollentia vere pollet: solo Brachmanis sceptreomnia tcla mea sunt fracta. Quamobrem ego, re probe a4.pet-specta, placidîs sensibus animoque ad auneras casti-monias me convertam, quae Brachmanae conditionemmihi parare possint.

CAPUT LV1].

ErlsonxUM DE VISVAMITRA.

7. TnIsAncus saxo.

Deinde illc, aegritudine cordis confectus, cladis l.suae memor, identidem ingemens, pro haste habitus avnte magnanimo , ad plagnm australem profectns cum a.coniuge regia, Raghuide, pomis silvestribus radicibusquevescens, tempcrans,severissimas castimonias coluit. Postea3.ci nnti sont filii, veri ac recti studiosi, Havishyandus,Madhushyandus, Dridhanôtrus, magno curru invectus.Expleüs autem mille annis, Brucmnu, magnus mundizicParens blaude oratione Visvâmitram ascetam eximiumafTatur: Meruisti castimoniis istis, Cusici progenies, ben-5.tas regum sapientium sedes; ideo te nuque regem sa?pieutem esse statnimus. His dictis augustus mundo-6.rum dominus cum cetcris numinibus rediit in summam

nm; ce! l fiïllûû UËVMAHH

j1,76 LIB. I. CAP. LVII.7.coeli partent, sedem suam .aeternam. Visvâmitrns con-

tra, hacisententia audita, vultum prae pudorc nonni-hi! deiectus, gravi dolore aestuans, indignabundus lmcc

8.secum loquizi Severis castimoniis menuet casligavi; tamen

Dii Vatesque une 0re regem sapientem modo me esse9. statuunt. Nullus est, puto, religionum fructus. Sic

re deliberata vir religiosissimus suique maxime com-pas, rursus severioribus adeo castimoniis sese adstrinxit.

Io.Eodem’ autem tempore florebat vir veridicus, tempe-rans, Trisancûs nomine celebratus, vaacuidnrum colu-

n.men l). [s consilium mente concepit de sacrilicio ad-omando, cuius ope cum ipso corpore ad supcras deo-

u.rum sedes evehi mereretur. Vasislxtliae igitur ad se ar-cessito proposituui enarrat, sed a vate magnanime re-

15. sponsum, tulit, id nulle mode fieri passe. Post repai-sam a Vasislulia relatam rcx, ad regionem australcmprofectus, istius filios adiit, ut in open-e perficiendo se

14.adiuvarent. Quos quidem, splendidissimam Vasishtliida-rum centuriam, conspexit inclytus Trisancus, in religio-

15.nes integra mente intentes. .Acccssît itaqucircx ad ma-

gnanimos magistri sui filios, singulisquc ex ordinc salu-16.tatis, vultum prae pudore paullulum deiectus, menus. suppliciter protendens, viros exiluios in commune allo-

. 1) Trisancus rex Ayodhyae septimus fuit ab lxvûcû, in quatandem successionum serie Dasnrutllas locum trigesimumquartum occupat. Cf. Car. LXX. Reiicimur ergo adtempera valde antique, que nec mirum csl res gestasVisvâmitrae et Vasislithae referri, quippe qui uterqueauctores hymnorum quorundnm in Vedis lmbentur.Miramur potins, cos Râmae aetato superstites fingipotuisse. Sed cf. quae ad-Cn. Vll, 3. Inonuimus.

EPISODlUM DE wsvaumm. i J77

quitur: Perfngium ego, consiliilinops, iquaero apnd vos,.quimîserîs succurrere soletis. Bene sit vobis! Repulsamity.nimirum tuli a Vasishtha Imagnanimo, dum sacrificîum.maximum celebrare cupio: cuius snscipiendi veniam(lare, vestrum est. Equidem omnesmagistrimeiïfiliosiiB...salvere iussos adore, atque inelinato capite obsecroivosgn- lDrachmauas religionibus addictos z. operamini meam vicemilg.

sacro diligenter faciundo, cuius ope ego cum ipso.cor4-pore saperas deorum sedes nancisoara. Post repulsam se.a Vasishtha :relatam alind praesidium, viri sancti, nisiapud magistri ifilios, nuilum plane videotp nEnimverouîhvaacuidarum omnium domesticus sacrorum autistes sum-mum est præsidium: haie vos proximo loco constituti,

a

numînis instar mihi estîs. . I - - w . .»

CAPUT LVIII. t ” JEPISODIUM DE Vlsvamma.

8. Tnxsaueus ensellure.

Trisancûs oratione audita, centeni vatis ’ûlii, tira l.

commoti, regi talia regerere: Repulsus fuisti, o demensla.”amagistro tuo rendico. Quomodo, huius auctoritatem trans-gressas, ad aliam sectam te conferre VaudesiL Enimvero 5.vaacuidarum omnium domesticus sacrorum autistes suma:mum est praesidium, neqne-licet transgredi .dictum Via-.15.ridici. nFieri nequltlu sic efl’atus est almus-vates Vit-45SisllllJBS. Quomodo ergo nos sacrum istud pro le ndor-i

l 12 .

178 Lus. I. CAP. LVIII.5.uare petis sumus? Stolidus tu; redi, a res, ad imperîi

tui sedem. Vir sanctus illc vcl tergemini mundi sacris6.praeesse potis est. .Quorum orationem, turbide prae ira

sono prolatam,- quam endivisset, deuuo illis rez .talia7.regerit: Repulsam tuli a vire sancto, pariterque a magi.

stri natis; aliam viam ingrediar: vos , viri religiOsi, va-8.1etetel At vatis filii, simul atque audierant sermonem

nefarii propositi indicem, vehementer irati diras ci im-9.precari: .Transibis in Chandâli eonditienem. His dictis

magnanimi illi ad tuum quisque secessum rodiez-e. De-inde quam primum ne: praeterierat, postera mana rex

1°.in Chandâlum mutatus fait. Fuseis vestibus amictus,ipse fuscus, maculis deturpatus, deciduis capillis calvus,foliis arboris infelicis ustrinum chumbrantis crat redirai-

u,tus, ac ferres ornamenta gestabat. Quem talem, Chan-dâli speciem indutum, conspicati ministri rcgii ct quet-quet cives in eius comitatu crant, deseruerunt catcrva-

la.timque -aufugerunt. At rex solivagus, memori mente,dia noctilque aestuans, adiit Visvâmitram castimoniis lu-

x3. stratum. Vise autem regs masculi vigoris orbe, in Chan-dâli speciem mutato,Visvâmitrasl anachoreta misericordia

14.tactus en. Miseritus regis visu horrendi inclytus illc,recti studiosissimus, talibus eum all’atur: Salve mihi!

15.Quaenam’ est adventus tui causse, validissima regem pro-genies, Ayodlxyae domine, heros, qui diris in Chandâli

16.conditionem, es-deicctus? Cuius alloquia intellecto rex,iChandâli adspectu deformis, manus suppliciter proten-

17. dans, facundiae gnaro ipse facundus haec refert: Repai-sam tuli a. magisme, pariterque a magistri filiis; et opta-tum quidem istud, quad ab ü: petieram, non. adeptus,

18.calamitateln nactus sum. Haec nimirum opiuio mihi in-sedcrat, a bene! ut in coelum cum ipso corpore subi-

EPISODIUM DE Visvaml’ma. 179

rem. Quem "in finem centenis sacris operatus sans, nectamen praemium istud inipetratur. Nullunî antehac 19.mendacium dixi, neqne nuquam sum dicturus , vcl ina-aime miseriis oppressas, o bene! Per militis iidem tibiiurc: sacra varii generis litavi; cives aequo imperii iure ne.rexi; probavi me magnanimis magistris ’merum henea

state. Sed mihi in religiones intente, et sacrificiumar.celebrare cupienti , ad approbationem non adducun-turlmagistri, vatem praestantissimel Fatum, pute, uhi- sa.que dominatur, humani conatus ’vero sunt irriti. Fatoomnia corripiuntur; fatum est summum columen. En,25.me vehenienter afilictum, desiderio aegrum, cuius coepta ifate percelluntur, benignc sublevare te decet, quad benetibi vertat! Nullum alind prospicio .praesidium; nuilum 24.alind perfugium mihi restat. Virili opera fatum repei-

lere le decet. - *CAPUT LIX.

EPISODIUM DE VIS vannas.

9. VAslsnTlllDARUM exsscaarlo.

At regem talia memerantem, manifeste in Chandâli I.conditioncm mutatum, Cttsiei natns, miscricordia motus,blandis verbis stratum Salve, vaâcuide! Faustutn adven- 3omm tibi precor, filiale! Novi te iustissimum; perfugiumtibi praestabo: ne timons, princeps eximiel Ego invitabe à.omnes magnes Sapientes, sanctimonia spectatos, ad huiussacrifieii consortium: tune tu, rez, caris exsolutus lita-

K

sa" . Lui. 1. ctp.,L1x.4.1.3.. Qnae forma magistrornm diris eiïecta in te apparu,

banc eaudem indutus cum ipso corpore ad coelum ibis.5.Sedes t superas equidem arbitrer te iam manu tenere,unippe qui, consilii inops, apud Cusicidcm praesidiurn

6.quaesivisti. Sic fanas vir inclytns, filiis suis recti stu-’diosis ac prudentissimis mandavit, ut sacrificii appara-

7-tum curai-eut. Deinde, cunctis discipulis convocatis,ï talent habuit orationem: Cunctos vates, nec non Va-

8. sisbtbidas, adducitote’ mec iussu, et Iqued quisque re-sponsum dederit, mcorum dictorum auctoritate admoni-tus , id universnm, qualecunque ait, sine ullo respecta

94mm est nnntiandum. Dictis hisce-auditis discipuli quo-- quoversus .profecti’sunt eius iussu. Convenere deinde. ex.

la. omnibus terris voluminnm sacrorum interpretes. Disci-pnli quequc, reversi ad anachoretam maiestate splendeu-tem, r’eferebant ci quae singuli voluminnm sacrorum in-

".terpretes dixissent. "Dicto tue audito universi viri bisnati conveuiunt, ex omnibus terris hue profecti, excepte

la.tamen Mahôdayo l). Centeni isti Vasislxthidac turbideprae ira vocis sono quemnam atroeem sermonem protu-

tSJerint, audi tu, anachoretarum princepsl- Gui sacrifionsest homo militaris,’ Chanddlo praesertim, quomodo inhuius consessu Dii Sapientesque eoelestes latice pingui

14.. vescentur? Aut quomodo tandem Brachmanae magnani--mi, delectati epulis Chandâlorum, in coelum evehentur,

s5.Visvâmitrae patrocinie loti? -- Tales verborum continue-

1),.Mahôdqra, i. e. magnes ariens. Bas est promus inca-spectata, quad hoc cegnomen, nusqunm in toto enr-mine obviuzn nisi bic et infra dist. 15, pro Vasishtlmenemine proprio substituitur. Num poêla alludit adaliquod Vêdarum dictum?

EPISODIUM DE VISVAMITRA. 181

lins , vatum princeps, nabis diacre oculis flagrantibtiscuncti Vasishthidae cum ipso Mahôdayo.’a 4 Discipulorum16.

suorum narratiOnc audits, vates praeclarus oculis prae,ira flagrantibus indignabundus exclamat: Quoniam me t7.insentem, qui austeras castimonias sustînui, criminantur, à

immansueti isti in cineres convertentur; ne .dubitetislProtinns fati laquée illi ad Iudieis inferorum domumIB.abstracti, par septingentas generationes. vespillones etcarnifices renascuntor. Canina carne vesci coacti, latro-u t9.nes nimirum immites, turpes deformesque par hune orbemterrarum vagantor. Ipse Mahôdayus demens in me , im- ne;meritum sane, probra iecit; ideo. probrosus omniumindicio in venatoris feri conditioncm transibit. Gaudensal.animantium caede, ad erudelitatem propensus, pardin-turnum tempus irae meae obnoxius in statu abiecto var-sabitur. Hactemis prolata sententia, conticuit vir graviscaa.simas in isto anachoretarum coctu. ,

CAPUT Lx.

EPISODIUM DE VISVAMITRA.

10. Tatsancus IN connu sunnas.

Postquam sanctitatis suae vi Vasishthidas ipsumque I.Mahôdayum perculerat, inclytus Visvâmitras Sapientumcoetum hune in modum ail’atur: Adstat hic, en! vaâclisa’.

in imperio lucres, Trisancûs nemine celebràtns; si: iustih ’

I182 U Lin. I. Car. LX.

simas et manificas, qui quidem apud me praesîdiam.3.quaesivlt. A vobis, viri honestissimi, mecam uns appa-

retar tale sacrifieium, cuius ope is cum ipse corpore in4.6uperûm sedes trament. Audito Visvâmitraedicto, cgre-

gii hi anaeheretae, istius matu turban, mutuo inter se5. consaltare. (Vates hieee, Cusici heres, pronus est ad

incendiait; qaod protalit dietnm, diligenter id est par.6.6ciendum: ne ddbitetis. Ignis instar exardescit vir san-

ctus: diras in nos iaciet’ ira commotas; quapropter ap-paretur’sacram, sicuti declaratam est a magne Sapiente;

7.0mniqu6 conatu est annitendam, ut vaâcûs bores, Vis-vâniitrae maiestate adiutus, cum ipso carpore in coelum

8. transeat. Ergo inchoatum est sacrificium omnibus appa-ratibus instructum, quibus in selennibus augustes Vina-

9. mitres sacrifici munere fangebatur. sacerdotes quequc,carminant gnari,’ secundum dignitatis sans gradus, ver-ba

praeeuntcs rites ex praeceptis sacris cunctas caeremeniasio,perficiebant. Deinde, post aliquantum temporis, egro-I

gins asceta Visvlmitras comprecatienem omnium deorumfecit, ut suant quisque epularum partem capesserent.

u.Quum vero dii, ad epulas invitati, nalli couvenirent,tune vehementer incensus magnas vates Visvâmitras, ca-

12.pedine site sublata, irae plenus Trisancam talibus alfatnr:En, adspice, o tex! quid valsant castimoniae ultra a

I5. me cumulatae. iIlle. ego te camipso corpore in coelumperducam mes potestate. Vade age, populorum domine;

14. ad coelum baud facile cum corpore adeandum. Quale-cunque sans. praemium mihi debetur castimoniis quaesi-tam. Harum igitur virtute tu, o rex, cum corpore ad

15. coelum pergel Vix dam vates loqui desierat, iamque inaetbera evehebatar bominum princeps, spectantibus ana-

16. choretis.’ At ladres, frugam maltai-star, quam Tristan-

l

Ensomum DE VISVAMI’ÏRA. - 183

cum in satinera sublatam cerneret, ana cum Saperûmcatervis cum his verbis increpuit: Trisancas, abi ceins Il]?Non tu idoneus es, qui sedes eoelestes incolas, imagistritai diris perculsas; demens! praeceps in terrant decide.lta increpitus ab Indra Trismcus, retro delapsns, hacl8.voce: Fer epcm! sanetam Visvâmitram inclamavit. Cuius 19.voce clamantis audita Cusicides, in iram vehementem.crampons , contra; "Siste te! sistelu vociferatar. Proti-îounus vi mirabili divinae scientiae religionisque, quasi alter

A rerum progenitor, creavit in parte australi alteros SeptemSapientcs. Ad- plagam australem conversas coram ana-2l.choretis inclytas illc, ira aestuans, alteram siderum coro-nam creare coepit. Aliam Indram, inquit, creabo, velus.mandas Indra sue fiat orbus. Quin, alia quequc naminaprae ira creare moliebatur. Tune velietnenter farbati 25;Dii Titanesque cum Sapientum coetu VisvânIitram ma-gnanimum blanda oratione obtestari: Rex istc, .vir am- mi.plissime, magistri diris ictus, non meretur cum-ipsocorpore in coelum transire, nisi antea lastretur. Dea- 25-rum sermone audito, vatum princeps Causicus gravissi-mam sententiam contra protalit: Ego vero haie regi Tri-26-sancui, vestra pace loquar, adscensam cum ipso corporepromisi, nec iidem fanera sastineo. Esto igitur haica7.Trisancni corporeo aeterna in coelo sedes et santo im-mota canota sidcra men. Quamdiu orbes aetherii per- 28.durabunt, haecce a me cranta atique .firma mancnto: idmihi, oSaperi, concedere vos oportet. Tali mode com-29 -pellatiDivi omnes vatum principi responsum dedere: ltafiat in honorem tuum! Permanente atique in orbe aethe- 3o.rio, extra Salis tramitem, plnrima haec sidera, optimevates! et inter hasce stellas coruscans praeoeps in capatSt.Trisancus permaneto immortalium similis; eaedemque

184 v Lin. l. CAP.52.3tèllae comitabuntur regem praestantissimum t). Visvâmi-

iras vere pietate. et grhavitate insignis, ab omnibus diislundiste! , « coram .- anacheretis v ass’ensumn saura ï dcclaravit.

53-T.um..Dii magnanimi, sanctiqaes Sapientesysimal omnesabierun); sicutipwenerant, post sacrificiam peractum.’

lvit?

CAPUT LXI.

. . , ’ Reconnu: DE VlSVAMlTRA.

11., [sinuassent Immune.

g, Iaelytus Visvamitras, quam Sapientes istos profe-ctos esse videret, çunctos qui secum silvam incolebant,

mita all’atur: Instat, ’enl ingens impedimentum, quad plus

gain australem invasit l). . Pergemus ad * aliam plagam,

t) an’dnam sans hemisphaerii inferioris sub elligieTrisan-

ces, capite dearsum inclinante saspensi, designetur,dlscemus fartasse ex astronomicis Indorum scriptis. Hi:verbis: extra Jolis tmmüem, poëta tum Trisancum,tant cetera aidera cum comitantia, ultra Capricornicircnlumhydiserte removet. Amant praehere potuit haiefigurante , viri Iancti cuiusdam vi mirabili crantas essestems pale australi propiores, quad eue sera demamludis innotuerant, quippe quorum prisme sedes circaGangem in zona temperata facre, unde paullatim versus.meridieni progressi peniusulam lndicam coloniis deductisfrequentamnt. Simili mode Agastias, qui primas ferisharem regionum incoiis sacra Braclunanica attulisse tra-ditur, tanquam stella Canopi in coelum relatas est.

l) Ail res mode narratastralii hoc acquit: etcuim sacrilicio

EPISODIUM DE VlSVAMlTnA. 185

ibique castimonias observabimue. In terra Visâla véisïdè 3.

occidentem site ad Pushcarornm a) silvam secedentes,commode religionîbus fungemur: id enim eximmm estcastimonîao nemus. His dictis magnas anachoieui, stucPushearos profectus , severissima abstinentia sese enlign-vît, radicibus pomisque silveuribus vitaux sustentans. En; 5a

Idem autcm tempore potentissimus Ayôdhyae tex, cuiAmbaflshe nomen crut 3), sacrum celebrare molitus est.

in Triaancûl gratiam consummuto victer discesàerntVisvâmitru. Nec tamen ullum alind impedimentummemoratur. At animus irrequietus cum in eadem soda.non dia menu-i sînelmt. Ingenîose omnino et callideadumbrnta est Visvâmitrae indoles. "le, qualis olimfuerat tex bellicosissimm, certaminum gloriaeque cupi:dus, andin, acer, iniques interdum, saepiusq’ne ma-gnanimus: talem etinmnum in enchantas et «ceteraconditione ubique se prodit. v

9) Vlsrila, amphis; pushcam, lotus; surit vocabula in nomi-nibus propriis frequentata. Vidimus urbem Visâlnminter Gnngem et Mithilnm: cf. annot. ad cap. L, 29.Ujjayinl quoque, urbs celebrntissîmn, eodexn nomincinsignitur. Macu-nuu, dist. 32. Sed baec Visnla estregio lndine occidentalis, et in en Incus Pushcarus,(cf. infra LXli, 1.) prope urbem hodiemnm ijerc,nominé a tot inde seculis sancto. Cf. Wiuon.th. s. v.Quin et situm eius àmoenîssimum pietura aeri;incisaante oculos nabis posuit V. CL. JAc. Ton in open-e.egregio Annulé and qf Râjauhan, Vol. l, tu!pas. 774. Suscipiuntur etinmnum peregrinationes adhune lacum religibnis mussa, quam sanctimtia fumantsine dubio Visvâmitrae commorationi debet. .

3) Ambarîsluu vigmimus nonus est al) vaâcû (C. LXX, 40);Iepnratur itaque eius magnum hunienSO temjioris inter.vallo a Trisnncûs intis, in quibus, VisVâmitras partesprimarins agent. nichions veto, .qui Âmbnrîsho re-

tunnel! l Il): l K11) UEÏMWH

.186 Lux. I. CAB. iLXI.6.1: dam sacris openbntur, Indra: Victime!!! surripuit, Amissa

une victime sacrorum autistes regem talibusvndmOnuit: Sur-7.repta bine est victime, o rez! deperdiu. tue ncglcctu; Re-

gemynisi gitslrenulnztuorlllu vindcx, demine, delîcu sua8. pessunidant. Gravissimum sane hoc est piaculummut victi-

. main quant" aut hominem victimae vice cite adduc, in ut9ooPus.saerum vperfiei posait. Mngistri religionum sermone

intelleeto vancuides.splendidissimnç; magni consilii vit,’ no.quaesivit victimnm mnltis vaccarum minibus emendam. Re-

giones terrasque quequoversus sites, urhesque, silvasque,u.etnunctoe secessu: pervestigans rexiste, eue adolesccns,

conspicatu’s est Ricliîeum, cum (illis suis atque uxiore in

u.Bhrigûs clive sedentem. Quem inclytus Ambartsliusqnum honorifice adutasset, sapientem Brachmanam, enn-ctimonia lucentem, rex sapiens hune in modum affame

l5.cst: Si tu centies mille vacenrum pretio vendere vcllesaliquem e filiis victimae vice, nobilis Bhriguide, tune

I4.ego Plane cui-i3 exsolutus forera. Cupctas terras pera-gravi, nec tamen naneiscor vietimam sacrilicio idoneam;aequum est, te mihi unum ex bisce filium pretio per-

15.1nutare. lta eompellatus illustrîs Riclxtcus talia respon-det: Nota maximum, o princeps, equidem nullo’ mode

l6-vendiderim. Richiei sententia audita mater magnanime-rum istorum heroëm Ambnrtshum hune in modum affa-

!7.t1r: Filium natn maximum venerandus Bhriguides nonVeulent" declaravit; mihi quequc, domine, seine earum

ghante filins puerili netute habuisse fingitur (infra dist.115eqq.), ipse Bhrigûs filins, antiquissimis vulibus un-

m numeçandty , Visvâinitrne sororem natn mniorcm (luxe-rat uxorem. (Cf. Cu. XXXV, 7.8.). Sed non ampliuserit monendum, perpetuum esse in mythologin Indiceanaclirouismum, et cunctn quasi in orbem eircumugi.

Episonnm DE VisvmmA. 187esse minimum natn entellum. t Plerumque nimirum mei-:8.dit, ut patribus natn maximi oint in deiiciis, matribusiminimi: quapropter hune. ego tueur. -Vix loqui-desio- 19,rant vates eiusque coniux, quum Sunnséphus ,3 medius ..inter ntrumque fratrem, ultro hune sermonem protulitrPater natn maximum non venalem declaravit, mater .iero ne.

minimum; medium iam veniisse. arbitrer. Abdueu. me in nregum proles! Itaque centies mille vaccarum pretio man-ni.cipatnm Sunassephum quum accepisset, rez summoperelactates inde profeetus est. Puero festinanter in eurrum 32..imposito, deinde domum eontendit, ut sacrifieium suumconsummandum curant.

I CAPUT LXII.

EPISODIUM DE vilsvmrmA.

12. Auninisnl sAcllPICIUM.

Re: illc, o Raghuide, Sunnàsêpbum secum tavellent, y, 4iumentis fatigatis cirea meridiem requievit prope’lacuml

Pushcarum. Dam is quietem capiebat, praeclarus Su? 35nassêphus accessit ad lacum landatissimnm,. ibiquè con-

spexit Visvâmitram, avunculum sunm, cum anachoretis 5.religiones eolentem. Vehementer aillietus Puer, volta.moesto, siti ac languore confectus, in vatis sinum se if.coniecit, eunuque his verbis imploravit: Nee pater mihi aest, nec mater, nedum eognati gentilesve; tel decet,5.placide vatcs, ex periculo me eripere secundum aequi- I

me V Lie. I. en». LXII.

tuam. sane, nobilissime, es auxilintor, tu6.cnnctornm præsidium. F ac ut regi satisfiat, mm ut ego.4 vivam et pristi longuet nevum sede coelesti fruar,’qumn7.5anctis castimoniis me ’lustravero. l Tu mihi inopi, orbe,

Patronne esto mente provida. . Sicuti pater filium tuetur,8. sic te decçt a piaculo me vindicare. Cuius oratione andin

Visvâmitras ,unctissimus; mnltimodis pnerum consolants,

9.filiis suis baec profatur: Quam 0b canssam patres fautasibi nonante; , generant filins, ut saluti post banc vitam

mitrospiciantzbuius rei tcmpns iam adest. Hicee anacho-retae natns, tenerae. aetatis puer, auxilium a me petit.ULsaltem vite haie sit salve, gratum aliquid mihi Tacite,

. ".iilioli. h Vos omnes piis operibus funeti catis, omnes recti

studiosi; .victimne vicem apud regem subenntes, ignisIîosacri fameux. explate. Tum Sunaaséphus vindice me sit

tutus, tum sacrificium sine impedimento procedat: nu-mina qquue placantor, imperatum meam denique fiat.

i3.Audita.vatîs sententia, Madhusyandus ceterique filii re-I4.sponsnmï superbum man derisu reddîdere: Quomodo

propriial-filiis deaertis...âomine. prolem alicnam servare«stades? Ineptum plane hoc indiceums, quasi quia pro-

:5. pria carne vescatur. Audito filiorum sermone vates egre-gius. oculos prae ira rubato suffusus, talia profari eoe-

I6. ph: Insolens eskbqeÀictum, imliietatis damnandum,. meiI7.imperati contemptu atrox,- horrifienm. Vos omnes, neqne

ne Vasishthidae, pei- integros mille annos, quoties remis:A cemini, carne canine vescentes in orbe terrarum habi-

e i8.tabitis. Postquam filiis diras obnuntiaverat vates egre-gius, Sunassêphum afilictum alloquitur, parato ci praesi-

l9.dio salutari. Quando tu, inquit, lustralibus vineulis alli-gatus, punicea corolla condeeoratus, lad Vishmis colum-nam ,saerifiealem steteris, tune verbis solennihus Ignem.

Ensonml’u ne; VISVAMITRA. 189

invoea, atque luce duo carmina divins eantando rechape.nmiclnoretae fili, in sacrificio isto Ambarishi; quo factoliberationem impetrabis. Sunasséplms, quem t attentent.anime bina baee carmina edidieisset, festinanter regemfortissimum Ambarishum his verbis adiiti: Ber fortissime,n. ivir animi excelsi, sine mon bine proficîseamur! Fac utdomum redeas, praeviasque eseremonias inchosndas cura.

Audito sermone pueri ab ianachoreta geniti, rez gaudie :3.clams sine mon indefessus ad areau Iacrificàlem perre-*

rit. Ibi ex collegii sacerdotaux sententia rex*victimam,a4.certis notis puram recognitam, puniceo amictu velatamad columnam alligandam euravit. At anachoretae filio- a5.lus, ut erat vinctus, voeibns coram igue sacre recitandisgemina numina rite adoravit, Indram eiusque fratremn’atu mînorem Vishnum. Mystica a laudatione plaeatusfiô.

dans mille oculis praeditus, -Vasuum dur, benigne Ion-gguru uevum Sunasséplio concessit. Re: vero ipse multi-i7;pliecm huius sacrifieiilfructum adaptas est, propitio In-

’drae immine partnm. Pins Yisvâmitras sautem severasàfi.

castimonias pou-o encreuit par mille annos in Pushcaro-rum terra, in voto suc perseverans.

390 in. I. CAP. LXIII.f CAPUT. mini. .

t ’*"Emsqn:usjsaemmi."

. 13. Martien TBIIBSTMS num’no.

li.’I.. At mille annis expletis magnum vatem, veto eno-

lute lustratum, ’adierunt omnes Superi, praemium reli-2.gionuin’ ei-tribuere-eupientes. Tune altera vice Bascu-

iunyblandissimis verbis cum affame, Tu es sapiens, ait;’5. salve! qued meruisti sanetis operibus nitre susceptis. Hi:

dictis deorum’dominus in sedem aetheriam rediit. Vis-vâmitras tamen audito hoc oraculo, materas castimonias

’4.porro .exercuit. Deinde, post longam temporis interval-lum, Menace, nymphe praestantissimae saltatricum coe-lestium choris, ad laeum Pushcarorum accessit, main on

5.1avaretur. flanc vidit inclytus Cusici filins, forma in-comparabilem, quasi fulgurationem ex nube elucentem.

6. Quam .Méuacam toto corpore pulcerrimam in silva soli-

, taria conspicatus vates, Cupidinis imperio panna, adiit7. ac talia protulit: Nymphe! faustum adventum tibi pre-

cor. Il Habits meeum in hoc secessu. Fave, obsecro,8. mihi Cupidinis illecebris eontacto. lta salutata nympha,

tereti latere decora, ibi sedem sibi delegit, que factoin eus castimoniarum impedimentum Visvâmitrae super-

gvenit. illa habitabat in amoeno anachoretae secessu,m.anni bis quinque iueunde elapsi sunt. At post huius

temporis deeursumt magnns vates Visvâmitras, pndarequodsmmOdo allectus ad recordationem moestitiamque se

inconvertit. Subnata est si suspicio cum indignatione com-mixta, deos in commune molitos esse, ut a religionibus

EPISODIUM ne vusvmmm. 191

eilicacissime se abstralncrent. Elapsi sunt, in secum".reputabat, deecm anni, diebus noctibusque fallentibus; pCupidinis illecebris devicto mihi bec impedimentum est Iobicctum. Vates egrcgius, ingemens, peenitentia afilictus,l3-quem Ménncam cemeret timidam, trementem, manibussupplieiter protensis adstantem: nympham quidem blaude ILallequio dimisit Cusici filins, ipse autem ad montesseptentrionales se eontulit. Firmîssimo Iconsilio captot5.inclytus illc, vincendi cupides, quam primum Causicidis,sorerù sans, ripam attigent l), castimoniis vix toleran-dis sese castigavit. Quo per plura annorummillia in 16.mentis septentrionalis iugeÎnorrendos cruciatuslaustinente,

deos timer incessit. Snperi omnes, cum Sapienturn ea-I7.terva congregati, habite eonsilio dînera: Magni Sapientistitulum, ut par est, impetrate hieee CusiciÎfilius. Audîtals.

deorum sententia, magnes mundi universiParens, Visavâmitram sanetimonia divitcm blandis verbis alfatur: Magne :9.

1) Hnec est endem, cuius laudesî ipse Visvàmitrns prnédiea-

vent, Car. XXXV, 7-11, et quam peëta superstitemmlhuc in scenam producit Car. LXl, 16-18. Nomeneius proprium erat Snlyçwalis; patronymicum. Causi.cit, atlhaesit amni, in quem mutnta dieebatur, et signe:

’ scitur ctinmnum in’formis corruptis Cm: et au. 15e.’ currit hic amnis ex liimnvantis iugis versus Gauguin,. terram.Vidêliorum a perte orientnli terminans. V Nomcn

sine dubio latet in Plinii Cosoage, et Arrinni Koaeooivqi.Sed ntmmque nuclerem in lune fluviormn enumeratione(Condoclmlem, Erqnnoboam, Cosoagum, Sentant) idem ’verrer insedit. Èrnnnoboas (flimttyavdha) et Semis nons.sunt diversi, sed notissima eiusdem fluvii nominer Dia-z.inde ordo, que a dexlera lacvaque in Gangem gsese,elfundunt, turbatus est. Scribendum igitur foret, ut .ratio gcegrnpbicn constant: ,,Ernnneboam sires-omnia) J.Condochatem (Gandakt), Cosongum.” J’V’À’m

ii..r

1,92. . .-..Lm: I;- CAP. LXIII.

Sapiens, ’salvum te iubeo, dilecte! Propitiatus equidem;castimoniis tuis austeris, maiestatem et eminentiam inter:

30. Sapientes tibilargior, Cusicide! ’Audite Baaeunms dicte,Yisvâmitras sancltimonia dives, neqne deieetus, nec cen-

BI-tentus, MagnoParenti respondit; Quando tu, Aime, de-. ciaraveris, Braelimanae sapientis titulum incomparabilem". mihi pro’ sanctis operibus nitre susceptis deberi, tune

22. ego sensuum impetum me plane devicisse putabe. Gui. . contra.BaaeuuAn, -Tu pondum, inquit, sensuum impe-. ni tumÏdevicisti. a Aniplius annitere, vates egregie! lta lo-

33-eutus, ad-coelum rediit. Visvâmitras vero ibidem atro-eiore cruciatu sese. castigavit. Brachiis in altum porre-

afait, sine fulcimine, uni pedi innixus, mero aëre ves- pcens, in eadem statione permanens, immotus sti-pes; per caler-cm aestivum quinque ignihus torrides,

:5.pluvia banni ’tempestate sub die agens, per frigora in aquacubains, Ïsie iste’lsuî castigater Inoctu diuque per mille

25aannos horrendum cruciatum tolerabat. At magne vate,,Visvâmitra seulet ipsum langente, ingens angor» ineessit

37-5uperos ipsumqué Vâsavum. Tune vehementer turbatusSuperûm princeps Indra: exeogitavit callidum consilium,

ils-quo vatum viri impediretur. Ventorum cohorte cinctusooclihdominius’ nymphe Rambhae ad se voeatae mandatum

declaravit, sibi salutaire, Cusicidae vere damnosum.

EPISÔDIUM DE mensuras. 193

CAPUT Lx1v..

EPISODIUM DE VlSVAMlTRA.

14. BAMBIIAE sxsaeanio.

"A te, Ramblm, curandum est gravissimum hocce!-deorum negotium, ut «Cusicidem protinussollieites, libi-dinis illeecbris delinitumm lta admonita n prudenti deo a. .mille oculis praedito nymphe ism, pudibunda, menussupplicitcr protendens, talia contra rcfcrt: Trueiilcntus 3.est, Superûm domine, magnus illc. vates Visvâmitras.Iram immancm, ne dubitcs, in me effundet, Inde pavorif.mihi inicctus est, Dive: te propitium mihi percerc ae-quum est. Hunc in modum a puella pavida anurie im-plorntus Indras trementem suppliccmque consolons, Noli 5.timcrc, Remblml ait; perfice, amnbo, mnndatum meum.Sub luscinii imagine", corda delinientis, dam inennteG.vere arbores florescunt, egomet cum Cupidine consocia-tus tibi a latere ndstabe. Tu ergo, Bambin, fermne 7.nitidissimae vcnustatc munditiis multiplicata , ascelamillum Cusicidcm a castimoniis abstrahc. Dci orationes,nnditn, nymphe speciem formosissimam exhibens, lascive,dulce ridons, Visvâmilram sollicitnvit. la vero lusciuinm g.dulcissima voce gnrricntcm cxliilnrato anime nusculmbat,ntque illum ab oblique prospicichnt. Interim .tum lu-Io. iscinii voce cnntnqne incomparabili, tum Ramblme adspc-cm nnachorclne suspicio incidit. Cognito, Indium haeen.omnia molitum esse, vatcs cgregius,’irn commotus, di-ris nymphe": devovit: Quoniam tu, Bambin, leneciniotz-me [culas ,1 libidineux iramqne vincere studentcm , ,per

13

19,4 Lui. 1.01m. LXV.:3.deccm.annorum millia saxea stabis, improbe! Vir gra-

vissimus e Bl’achmanum ordine, sanctimonia vim mirabi-

icm adaptas, te, Bambin, ira mca deformatam inde14.extrahet. Quae quum dixisset nnngnus vatcs, inciytus

Visvâmitras, in poeuitentiam transiit, quod iracundinm.15. cohibere non polis fuîsset. rGravi eius imprecatione Ram-

bha protinus saxes redditn est3-Cupido ver-e, ut Sapien-16.tis verba audierat, et ipse aufugit. Castimoniarum fructu

’per iraeundiam sibi erepto, vir exceisus, quin sensusnendum. damnent, nuilum invenieimt enimi tranquillita-

l7-tem. Deuuo secum voivebat, quomodo iam altera vice18- in insidias ab Indra sibi structa: incidisset. [land

sane irae me. tradam, neqne ullum verbum, quicquidisit, proferam: quin imo ne respirabo quidem , vcl per

19. eentenos annos.. Ego sensibus perdomitis memct ipsumtamdiu torrebo, donec Brachmanae conditioncm casti-

ao.moniis meritam adeptus fuero. Nee respiraus, neqnenilo cibo veseens, stabo aunes innumeros; non ’fatiscetcorporis mei cempnges ,’ dum ile cxerucior.

.CAPUT LXV.

i EPISODIUM DE VlSVAMlTRA.

i5. Vlsvuurus m BRACHLIANUI ORDINEM mourus.

i. ADeseruit deinde plagaux Himavanti adiacentem ma.gnus vates, et quum ad plagaux erientalem se contuiis-

mut, herrendo cruciatu sese enstigavit. Obstrinxit sei

Ensomuu DE VISVAMITRA. 195

veto severissime silentii per mille aunes eo’ntinuandi , etexereuit castimonias faetu diiiiciiiimas , per orbem terra-rum ineompnrnbiles. Per integros mille aunes. ascetams.pinne in slipitem eonversum, ctsi mnltis impedimentislacessebatur , non tamen intus ira subiit: sed obfirmate4.anime applicuit se ad abstinentiam nunquam deminutam.Vote autcm post mille aunes soluto, Baghuide, vir con- 5.stantissimus cihum, quem caperct, sibi paravent; eo-demque tempore Indras sub specie Braclimanae cibumiam cectum ab ce petiit. Huic, ut vidcbatur, vires.summi ordinis certes consilii totam coennm dcdit; nui-ioque cibo reiicto, quum ipse impransus mansisset vitsanctus, ne verbe quidem mendicum istum cempeliavit, 7.sed in silentii veto perstitit: porro quequc silentium spi-Iritusquc compressionem servavit, Is dum spiritum com-s.primebat, ex eius capite fumas erigebatur, que visetergcminus mundus conturbatus et quasi inflammatus fait.Tune Divi, Sapicntes, Angues, Serpentes Giguntesque,9.cuncti animis fracti , magnum Parentem effari: Multisto.conatibus, Aime, magnus Avates Visvâmitras ad libidinem

iramqucincessitus, maius subinde sanetimoniae incre-mentum cnpit. Quod si non datur ei optatum, quodn.mente concepit, pessum dabit tergeminum mundum, aninmamie paritcr aulne inanimn. Cunctae coeli plagae suutu,obscuratne, nec quicquam ciare elucet; aestuant omniamarin, et montes dilabuntur; contremitque tellus, et tien-.5.lus flat nndique procciiosus. Nuilum casum, o Buen-mu, praestare possumus: nascetur forasse genus he-minum atheum. Attonitus quasi est mundus tergeminus,i4.anime plane perturbntus, ipsumque Soiis exstinctum iu-ivar prae Sapinntis maiestate. Donec consilium. nendumis,cepît magana vates in perniciem nostram, Dive, pretinus

196. I 4 Lus. I. CAP. LXV.piacandus est venerandus illc, ignifdrmis, splendidissi-

tanins. 4Sicnti olime tcrgeminus mundus inti igue toluscomburitur, sic illc imperium in deos forte niiiecmverit:

17.detur ci, quicquid mente concepit. Deinde cunetae Su-perûm calen-vue, Magnum Pureut’em ducem secuti, ma-

I8.gnanimnm. Visvlimitram hiandis verbis airai-i: SnpiensBrachmana, salvere te iubemus! Propitiati sumus casti-moniis tuis. Brachmanae conditienem nactus es, Cusi-

lg-cide, acerrima abstinentia. Diuturnum aevum quequc,Brachmana , Itibi iargier ego , cum Venter-uni cohorteconsociatus. Vais, et quad fciix faustumque tibi sit,

ae.amice, ahi que tibi placet. Audito magni Parentis ser-mone cgregius vatesi, omnes Coeiicoias adorans, lactus

antaiia profatur: Si Brachmanae conditioncm impetravi,pariterque. aevum diuturnum, tune nomen summi numi-nis ineffabile, et solemnis precatie, ipsique iibri sacri

n.me agnoscant. Vusishtlms, Buacuuams filins, tnm hei-iicae artis , Atnm inter rerum divinarum perites praestan;

a3.tissimus, o Divi, in me ailoquatur. Deinde conciliatusa Superis sapiens Braehmana Vnsisitthas, in tacite pre-catione assiduus, amicitiam cum eo iunxit et, Ratum este!

24oinquit; sine dubio omnia sapientis Brachmanae iura tibicompetunt. Quae simui aulne is dixeret, Divi omnes

25.ahiere sicuti venerant. Pins Visvâmitras vero, summamBraehmanae dignitatem naetus’, henorifice exccpit sapien-

26.tem Vasishtham, tacitae precatienis peritissimum. Optatisui compos deinde orbem universnm peragravit, sempcrin abstinentia permanens. Taii mode a magnanime illo

37-Brachmnnae cenditio impetrata est. Hic idem, o Rama,est summus vates, hic corporea sanctimouiae species, hicsemper religienibus intentus , ipsumquc virtutis heroïcacstudium. l

EPlSODlUM DE VISVAMITRA. 197

Tulihus memorutis coulicuit. pracciarus BracitmananB.Satânnndus, quem Cusicidcs, Euge! eugc! exclanmuscollaudavit. Audite eiusdcm oratione coram Rama etag.Lnxmano habile, Janncus manihns iunctis Cusici fiiiumhisec aiiatur: Snm fortunatus, sum opihus auctus, cuius 30,tu, piissime vates, comitantihus Cacutsthidis, ad sacri-ficium visendum advenisti. Lustratus ego sum a te,3i.Braciunnna, ipso conspectu , val-iaeque dotes hac tuapraeseutin mihi sunt impertitae. Auscuitavi egômet cum52.Râma magnanime, vir exceise, ingens sanetimoniae opusfuse cnnrrntum. infinita tibi inest abstinentia, infinitum 35.robur; infinitaeque tibi semper insunt virtutes, Cusiciproies. Nulle me capit satietas narrationum mirahiiiumzôli.et nunc tcmpns instnt reiigionufn vcspertinarum’, vetesoptime; ad occasum inciinat soiis orhis. Cras,- quam55.primum iiiuxcrit, deuuo me videbis. Interim bene baise,vir abstincniissime! ne veniam abeundi ’dare mihi veiis;

lta ndmonitus anachoreta, principem praeciarum Janaeum 36.coiinudnvit, statimque inetum ipse iaetitia aiYectus dimisit.POSt’ilOSCC sermones Videhanus. Mithiiensium rex cum 37.

mugistris suis cognetisqne vatem versus dexteram cir-cuummhulnvit. Tum sanctus Visvt’imitrns, Râma et Lax- 38.

mnno comltihus, stationcm sunm intravit, ab adolescen-lilms megnanimis salutatus.

198 l Lili. CAP. LXVI.

i, CAPUT LXVI.’

. . JANACI sEnuo.’

I. gPostero mane, ut clerc illuxerat, rez, functus cac-remoniisrmatutinis, Visvâmitram cum Raghuidis nrccssere

minuit. - me ipso et magnanimis fratribus secundum prae-ceptasacra honorifiee exceptis, hune deinde sermonem

lorans est: Faustum adventum tibi precor, vir venerande!quidnam gratum tibi faeere pessum? .Iube, quid veiis:

t4.meum est, tantet-nm. virorum iussa exsaqui. lta compel-iatus a magnanime Ianaeel piuswanachoreta, fandi pcri-

5. tus, talia contra fatur: Ambo hi Dasarathae filii, ex no-bili beliatornm prosapia, per orbem terrarum ceiebrati,cupiunt visere arcum istum praestantissimum, qui demi

6.apud te assewatur. Eunt ipsum, quaeso, visendnm cz-JiibG: regii adolescentes, optatopotiti, post censPectum ,huius arcus, prout ipsis libuerit, domum revertentur.

7..ianaeus vere ita regatus magne vati respondet: Audiaturhuius arsus memoria, et que de causse apud nos asser-

8,vetur. Fuitrez, Dévarâtus nomine dictus, sextus a Ni-me; huie magnanime hocce pignus per manus traditum

9,fnit. Oiim fortissimus Rudrus, quam, in Dazi sacrificiearcum ad caedcm convivarum intendisset, profligntis Coe-

to.iitibus, cum irrisu talia protulit: Queniam vos, Superi,mihi, sacrarum epularum portionem petenti, nuilum tri-buistis, membra vestra vitalia, partes eerporis pretiosis-

lusins, area discerpam. Tune sans omnes Divi alliietiprincipem sunm placera studehant, quorum precibus illc

la. motus est , Superisqne di’gnitate pollentibus restituit mem-

JANACI senne. ’ 199lira, quotquot areus ope discerpta fuerant. Incident-15.arcus praestnntissimus maguanimi divûm Divi postes atavo

uostro pignoris vice in manum est traditus. At aiiquan-IÆ.de, duxn ego agi-nm arabam, vomere ezcitatur et a metcrram repastinante cxcipitur pueiiu, a suico Sûr:nomen factum est. Quae quidem filia men, non ex uter015.natn sed e tellure editu, quum adolesceret, banc ci sta-tui conditioncm, ut virgo fortitudinis praemium esset.At compiures reges me convenere, ut filiam meam pu- 16.hesccntcm e tellure editam nuptum peterent. -Cunctis l7.hisec terrarum dominis pueiiam petentibus equidem filiamtradcre nolui, vir venernnde, deciarans eam virtutis’prae-

mium fore. Hi reges deinde communi censiiio nrbeml8cMithilam adiere, virtutem suam experinndi cupidi. Peri-tg *cuium facturis Sivae areus oblatus est: quem ilii,ne ar-, Vriperc quidem, nedum manihusiiibrare patin erunt. Quo-:0.rum virorum fortium quam exiguani esse virtutem cesguovissem, repulsam a me tuiere. Attende animum,quaeso, seuetissimc vatesi Irati igitur 0b banc oiicnsamai.reges mngnis copiis instructi, quorum virtus in suspicio-nem adducta fucrat, Mithilam iunctis viribus ohsederunt..Semet ipsos spretos reputantes hi principes, ideoquen.mihi infensissimi, urbem nndique premebant. Post an-nî. lnum cxaetum. cibaria men et relique subsidiu omninoahsumpta erunt, que facto ego vehementer turbatus fui.Tune deos universos castis reiigionihus plaeavi, qui pre- si.pitii mihi pracbuere exereitum quaternis eopiis (elephan-

torum, currunm, equitum , peditumque) instructum. ,Huius ope fracti principes cum eomitibus et profligatiaS.versus cunetas coeli plages aufugcrunt: ignnvi, in conatuncfarin rame virtutis destituli. Iiium ipsum arcum fui-:6.gentissimum, vatum princeps, tibi lac liâmes Lazmaneque ’

son 1.13.]. en. LX-Vll.27.visendum exhibebo. Quod si liâmes haie arcuitcndcmlu

suifeccrit, liliam meamSîtam, non ex uteru natam, equi-dem Dasarathidac nuptum daim.

CAPUT LXVII. ’

Ancus DIFFRACTUS.

a. Janaci orntiene audita magnus vategVisvâmitras,mùge! inquit, arcum Râmae visendum exhibe. Tum rez

istc familiaribus suis imperavit: Advehatur arcns divinus,3. sertis odoratis condeceratus. A Janaco admoniti familia-

res urbem intravere, et arcu in frontc agminis colloceto4-inde egressi sent, sicuti rex iusserat. Quinquaginta cen-

turiae invenum, aita stature ct rehorc insigninm, arcumoctonis rotis suifultam provehebant non sine magne m0-

5. iiminc. Tum advccta area ferrea, in que arcus asserm-batui, ministri regii ad Janacum Superis cemparabiicm

6.cenversi , v Eccc, aiunt, Mithilcnsium domine, arcumpracstantissimum ab omnibus regibus lionoratum, ad vi-

7.scndum propositum, si tibi placet. Quorum voce nuditarez iunctis mnnibus adathr Visvâmitram magnanimum ct

8..frntrcs umbo, Râmam Laxmanumque: Hiccc est areuspraestantissimus, Brachmuna, reverenter a Janacidis cui-tus, quem.rcgea virtutc gioriantes tendcre tune temporis

9’illud petis .fuere; nec mugis forent euncme Deorum en;tervae, eut Titanes ,Gigantesve, Fidicinum Geniorumque

10- principes, eut Hippocepiiali maguique Scrpentes. Quantominus sulliciunt bominum vires liuic areui tendcudo,

Ancus nmmcrus; * 201 .crigendo, lrnelnndo, veldcniquc concutiendo et libranadu? me idem arcus incomparabilis advcctus est, vatumn.’princeps: visendum exhibe bisce regiis adoleseentihns.Sanctus Visvûmitras, nuditn Janacî oratione, ad Raghui- n.(lem conversus, Mi filiole Râmn, inquit, inspice arcum.Mngni vatis monitu Râmas cperculum arcae, in que in-iE.clusus ont arcus, rctcgit, conspectoque area profiter:Mana mca contingo arcum huncce excellentem, divinumulf,et eonando experinr, ntrnm libraire vcl etiam lenderepessim. iEuge!’ncclamavit ei tex , anachorète vocemts,comprobnnte. Tune illc vatis monitu arcum levi opemmedium prehendit, deinde mnltis bominum minibus spe- 16. .cmitib’us pilià’ Rnghuides eundem quasi ludenq erexil.

Quo erecto inelytus’ haros forüssimus nervum indium-:7.dit, ut arcum in mediq confringeret. Inde ingens clan-1?.gor exslitit, procellae instar insonans , Inc vchemenlercontremuit tenus, veluli monte disruplo, Lomnesqne. quilgaadcrant homines corruere, clangore isto nttoniti; vate,regem: ambobus Rnghuidis’cxcepüs. Quum multitudo de.

ista minium recupernsset, rex e terrera. recreatus, ser-mouum gnarus , venernbundi habilu Ivatum princiiiemtalibus ulluquitur: Vir vendrar’ide, Râmas Dasarathidesn.virtutem suam mihi spectandam exhibuit; est hoc mira-bilc, vis credibile, (luzule ne conicctando quidem adseaqui paternel. Filin men Sîta Janncorum stirpi gloriamn.comparabit,iconiugcm.nacta Râmam Dasarathidem; tum’

exsolvcnir fidcs a me data, Cusicide, coin virtutis pine- 23.mium fore. Filia men Sîtai, vim ipsn .mihi carior, Râamac nuptum danda est. Si tibi iui placet, Brnchmnna 24.vcncrandc, quem salvere iubco; .ministri-mei statim fes-slinnnlcs curribus ad Ayôdhynm proficisc’nnlur, regem-25.

que verbis modeslis ad urbem meam invitent; et accu-r

202 mLIB» I. CAP. LXVIII.

rote ei tout!!! rem exponant de paella mnquam virtulisa(ipramnio naptam danda; aunoient quoque (agi, umbo

Cacumhidas le custode, vimsancte, incolumesessc. Quod.n7.si regi hoc gratum oit, cite cum addueanl. Cusicidcs

Vera qnum assensum. suam significassct, pins rex mini-Auromndmoniwycùmmandaüs mi Ayôdhyam dîmisil.

- . Ai-nulun). -’

CAPUT LXV lII,

A .41.) ’ LEéAT’onUM .JANACI ORATlO.

i

il, a Iussi a Janaco lagmi, fatigalis iumenüs, postquamter in itinero pernoclavernnt, urbem Ayôdhyam intravere.

tibi regis iussu -ad domum regiam nreessiti conspueragrandnevum Dasaradmm, dignitnte diis aequiparnbilem.

5.Tum legati cuncti manibus suppliciter Protensiç, limon:Iepbsitoip coram Arege. sermonem hune: modestumz snmi

thrace protulere: Janacus rex Videhanus ex le, domine,sibinmicissimo, quam-il, cequid commode Valeas cum

induisais religionumque autisme? Deinde certiores nosfactos de integra tua conditionc Milhilne princeps Vi-dehnnus, Cusicide assenticnte, suis verbis liaec pralin-i

&iussit: vFides olim publice data fuit, filiam meam virtu-lis praeminm fore; ’regcçque indiguabundi, quod virtutc

7.deslituti fixeront, deieclo ’vultu abicrunt. Illa endemfilin Inca fortibus filiis Luis, qui Visvâmitra duce ultra

8.me convenerant, certaminis loge debetur. Elenim in-signe istud pignus, nous divinus a Râma magnanime inmedia Jim-noms est, o haros, I coram frequcmissimo

LEGATORUM une: 0mm. 203

bominum coctu. ÎInic magnanime danda est Site meag.tanquam virtutis praemium. Equidem iidem meam ex-solvere cupio, quad comprobare, tc.decet. Sine mot-am,ergo , magne tex, quod faustum tibi sit, cum religio-num magistris, antistite domestico comitante, hue ades,ut Raghuidem revisas. Tuum est, in exsolvenda fide me u.adiuvare, quo facto gaudii a filiis tais virtutc quaesiti.particeps fics.« Talem orationem protulit Videhorumn,dominus , Visvâmitra comprobante, mm Satânandi sen-

tentiam secutus. - Audits. legatorum sententia, rez ad 15.summam lactitiam crectus , Vasishtham Vâmadevumqueceterosque conciliorum socius talibus afYari: Custoditus 14.a Causici filio Bâtons, quo mater Causaiia lactior in diesgloriatur, cum fratre Laxmano nunc apud Vidéhos ver-satur. Edidit. autem virtutis snae documentum Janaco :5.magnanimo, ita ut is filiam Raghuidacnuptum dare cu- Apiat. i Quod si vobis placet negotium, cito adeamusiïaà 16.naci magnanimi urbem; curandum, est, ne tcmpns op.- v’portunum praetereat. Ministri et magni Sapientes uno I7.0re, Euge, optime! ei acclamaruntflTum rez admodumluetus cos admonuit, se cras esse profecturum. Janacils.legati vero, honorifice hospiüo excepti, commode per-

noctarunt, omnibus lautitiis affluentes. I

"aux Lus. 1. ou. LXIX. j

’CAPUT LXIX.’

« COLLOQUIUM nunc: com DASARATIIA.

I. IPostero inane, quam primum nox discesserat, rei:Dasarathas, religionum magistris cognatisque eircumda-

z-tus, Summum haec monuit: Hodie cnncti gazacpraefecti lugis opibus inde sumptis in fronte agminis

3.incedant, varias res pretiosas secum portantes. Protinusquequc prodeat exercitus quadrifariam plenissime insu-u-ctus; praesto etiam sunto ad nutum meum vehicuia et

(.iumenta praestantissima. Vasisbtiias Vâmadévusque, Jâ-I ’ vêles ,i deinde Casyapides Mârcandeiusque grandaevus,

5.tdenique sapiens Câtyâyanus hi viri bis nati in fronteincedant. Tu vero curru meo equos iunge, ne tempus op-portunum praetereat: etenim legati ad festinandum me hor-

6.tantur. Principis iussu itaque exercitus quadrifarinm in-- structus. regemrcum vatibus proficiscentem a tel-go se-7.quebatur. Post quatriduum in itinere peraetum hi Vi-

dêhorum fines intravere, quo nuntio allato rez Janucus8. honorcm hospiti liabendum ordinavit. Deinde obvium

procedens in; in conspectum senis Dasarathae vcnit, re-9. gem iaetitia commotum talibus stratum Faustum advcntmn

1) Hi non! sunt regis ministri, sed Brachmnnac primarii,in eius aula degcntes. Cf. Lin. Il, c. LXVII, 1-3. etnnnot. supra ml cap. VII, 4. Emtnt cnrmcn myllmlu- ,gicum, quad filâmandcii nomen prae se fert. Cliljâ-jam" tertium loemn occupant inter principes artis gram-maticqe, sed alia pructeren scripsissc pululur.

COLLOQUIUM .JANACI cum. DASARATHA. 205

tibi prccor, Optima princeps! Optato hue advenisti,Baghuide: gaudii a filiis tuisïvirtutc .quaesiti t particepsfies. Optato hue advenit augustus Yasisiithaa , votes se; ra.ncrabilis, comites habens praestantissimos Brachmanas’,

sicuti Indras Superis stipatus. .Optata devieta sunt aime".impedimenta, et hanarata gens nostra par ailinitatemcum Rnghuidis strenuis, virtutc praecellentibus. Cm a.quam primum illuxerit,hdomine, tibi placeat, post sa»crificium peractum a), eonfieere nuptias a vatibus cam- .probatas. Huius oratione in vatum caetu audits, rean. iinter facundas eminens hune in modum terrae dominorespondit: Acceptio a datoris voluntate pendet; ita olimIÆ.cdoctus sum. Quomodo tu, recti gnarus, praecipies,sic nos rem peragemus. Audita viri .veridici’ sententia15.rectissima ipsique h’onoriiica , Vidèhorum princeps ad -summam admirationem conversus est. Deinde tata Sa-I6.pientum cohors, cpr0pter mutuum congressum .ingenti .gnudio affecta, per noctem commode quiescere.-, At’in-iy.ciytus Râmas cum Laxmano, .Visvâmitra-di1ce,-ipatrem--«-

adiit eiusque pedes amplexus est. Tum rex,’rebus ge-i8.stis utriusque nati campertis, admodumflaetus adnhano-

ia

2) Satis accuratc ohscrvnta est tcmporis ratio, imo accu-ratius quam,a poêla exspectari patent. Declaraverat iJanacus Visvâmitrae adventanti, sibi duodecim diebusopus fore ad sacra perficienda. Cap. L, 15. Eodem ’die narrantur Visvâmitrae res gésine. Postridie huiusdici diffringitur arcus. Tertio die a Mithilaprofici- --scuntur Janaei legnti, qui tribus noctibus in iitineracousumptis (cap. LXVIH, 1.) postera maneAyôdhyamintrant. Postridie ipse Dasarathas iter ingressus quartodie, qui est undecimus a Visvâmitrae ndventu, Janu-

cum adit. , ’ l

200 Lin. l. CAP. .LXX.lQ-rificumdanaci. hospitium devertit , Pariterque inclytus

Jumeau. recti guarus, postquam solemnis, quae sacri-. ficia filiabusque Opus assaut, rite enrayent, noctemà ,quîqtî dedit- A

I CAPUT Lxx.A. u v PimLLAaUM panna:

, :I.l»)l m;

1., . Pastel-a inane Janacus post matutinas religiones va-tum ope persans, fandi doctus antistitem suam Satânan-

andain verbis bisce antistar: Frater meus natn miner, in-clytus, Piissimus, Cnsadhvaji nomine dictas, urbem pul-

5.cram sibi adornavit, bibens amnem Ixumatim undis mu-nîmenta .ambîentcm: urbem Sûncâsiam augusta specie

4,itensaelPushpacqe similem. ,Hunc ego visere cupio: hicmihi castes. sacrificii probatur; illc idem vir inclytus

ifslici hac 80fl3.meçum fructur. Vix ita loqui desierati in, Satânandi praesentia, iamque aderam famuii nonnulli

6.prompti, quibus Ianacus mandata exposait. Hi equisyeiocibus vecti regis iussu Profccti Sunt ad arcessendum

plierai-Zut, ceuIVishnum Indrae mandata. Qui quam ur-bem Shcâsiam intrassent, in Cusadhvaji canspectumadducti, nunciavere ei quicquid evenernt, Janacique

8.con811iumç Camperto ex nuntiis fidissimis promptissimis-

que negotio, rex Cusadhvajus secundum principis mnn-9,data Mithilam se contulit. Ibi illc salutato Satânanda

JanaçOque piissime, conscendit salium divinum, qunle10.11:ng decet., Ambo hi frettes, viri amplissimi, ut can-

PUELLARUM Primo. 207saleront, Sudi’imanum, inter ministres summa" loco clin--

bitnm, dimiserunt his verbis: Veda tige, ministrarumn.’nastrorum praeses! vaacuidem angustura," invictum,cum filiis ministrisquc ad nos adduc. Is ad devèrsorinm ta. Iprogressas , Raghuidarum stirpis amplificatorem simuiadspexit, capite demisso salutatum bisce alfaturt Ayo- l3.dhyae domine, haros! Vidélianus Mithilae rex te cum

. i-cligionum magistris et antistite semat conventurnm ex-spcctat. Audits ministrarum praesidis oratione, rez ’cumifi.comitatu sua vatum ac ’eognatorum oocaccessit, ubi Ja-g

nacus vcrsnbatur. Deinde ministris, sacerdotibus cogna-i5.tisque eircumdntus fandi dactissimus illc Vidéhanum ta-libus alliai: Notum tibi est, magne rez, quadnam sitl5-praesens vaâcuidis numen; omnium negotiarumlorator inabis est venerandus vates Vasislithas. Visvâmitrae- caleil? lrorumque Sapientum venia impetrata, sanctus illc ritèIetex ordine pro nabis vcl-ba faciet. Dasarathas quam con-’- I8.ticuisset, vcnerandus vatcs Vasishtlias fandi dactus. Vidé;

lianum eiusquc nntistitem hune in modum affari: E119.insensili prodiit BRACIIMAN aeternus, perennis, nunquam ldefecturus; ab hac genitus Martches; Marîchis filins faitao.Casyapus; Vivasvantcs a Casyapa genitus, Manus Vivas-vantis proies traditur. Manus cxstitit olim generis hu-mani sator, Manl’isque filins Ixrâeus. Hum: Ikvâcumar.

scias primum in nrbe Ayôdbya regem fuisse. landaisautcm faustus filins Cuxis nomine inclurait. Cati pansa sa.faustus natns Vicuxes exstitit; a Vieuxe vero inclytusVâuus procrentus est; tum a Vâno inclytus Anaranyas,25.maiestate insignis; ab Anaranya Pritlms genitus, deinceps

-Trisancus a Pritlui. .,Trisancûs filins fait Dhundhumârus 24.fuma celebratus; Dliundhumâri inclytus Yuvanâsvas cum-u

excclso vectus; nec non Yuvanâsvae natns fait Mândhâter,’25;

2.08: Lin. 1.- CAP. LXX.terrae, dominas; Mandlu’itri vcro faustusafilius. Susandlics

nûnascitur. Tutti a Susamllic duo filii geniti, Dltruvnsan-dires. ac Prasenajites; au Dliruvasandlie Vera filins illu-

27.stris, cui Bharatae nomen inditum. A Bharata pari-ainclytus Asitus estaprocreatus, [*cui hastes exstitcrc reges

28.faemuli camphres: Haihayi, Tâlajanghique, fortesque Sa-*sivindbues l), contra quos pugnans rex istc proelio in

ag.*fugam actas est. Posthac Asitus apibus destitutus cum- iiduabnsuxoribus ad mentem Himavantem accessit, ibique3o; qui" lege defnnctus test. Traditur autem , ambas eius

.i’coniuges gravidas fuisse, quarum altera factum altcrius5:.idisperdendi gratin rivali sane venenam miscuit. Eodem

i’tempore anachoreta quidam Bluiguides, Chyavanus na-*mine, ad Himavantem secesserat, amoeno montis vvertice

jar ire delectstus. .Hunc Bhriguidem divino lumine splen-ËÎËËË’dentem altera canin: venusta, loti folia oculis referais,

53. t"manta est, filium egregium parere cupiens. En igitur,’Câlindis dicta 3), vatem adiit ac supplex adoravit. Gui

q A ’masculae prolis cupidae Brachmana oraculum edidit de

34-’filii genitura: Ex utero tua, venusta taulier, post brave’tempus naseetur cum ipso venena filins faustus; noli pa-

55.*vere, lucidisÏoculis decora! -- Cliyavano animato Diva’regibus edita, fidanmarito eodemque orbe, liliam ex ce

56.*peperit. Quod autcm venenumipsi datum firent a i-iyali

1) Hae regain stirpcs nondum,-quod seinm, aliuude in-notuerunt. Desiderantur eorum nominu in lexico Vl’il-

, soniano , nom Haihaya , qui solus ibi exhilietur, aliasCdrtavîlya dictus, hue non farcît.

2) Appui-et, liane reginam Câlimlim diversam esse ab ho.nionyma’fluvii nympliu, qui fluvius notiore nouant:Yamund dicitur, apud voteras lamelles, Anglicc Jumna.

l

PUELLARUM PETlTlO. - 209

’foetum enccandi cupide, cum hoc veneno is natns est,’Sngarus inde dictus* 3).i- Sagari filins fait Asamanias;57.ab Asamanja genitüs Ansumantes , Dilîpas Ansumantisexstitit filins, Dilîpae Bhagiratbas; a Bhagiratha genitus 38,

’Cacutsthas, a Cacutstha porro Raghus. Raghûs insignis .

filins fait Purushâdacus statura exeelsus. Hic idem59.Cnimâshapâdus quoque dictas fuerat 4) a quo gigniturSanklianus; Sudarsanas a VSankhano, Agnivarnus a Su-darsana. Sîghragas autem Agnivarni filins fuit, Sighra-4o.gne Maras. A Mai-û genitus Prasusrucas, Ambuîshus.a Prnsusruca. Ambarishi filins exstitit Nabushas terraefil,dominas, Naliusliac vcro Yayâtes , Nâbliâgas deinde Ya-

yâtis proies. Nâbhâgae filins exstitit Aias, Aiae denique43,

Dasaratlias. Ah hoc Dasaratiia geniti sunt duo fratres,Râmas et Laxmanus 5). [lace est une: regum a prisca45.

.---...-l3) Est [usas ctymoiogicus, qunles plures vidimus , in no-

mine Sagari, quasi dictus foret a particula sa, ex salutcontracta, quae in compositis societatem signifient, letgara, venenam. --- Versus asteriscis notati absunt acodicibus Bengalicis, ceterisque eiusdem sectae, a Gu-zeratensi etiam nostro. Quos tamen, eommentatorumauctoritate fretus, servandos censui: sunt enim optî-mac notae, et continent narrationem valde memorabi-lem. Practcrca dubiInri acquit , quin critici Bengalicosdem versus in textu antiquiore exstantes arbitrario ”eiecerint. iiiulcam nimirum reddiderunt orationem,dam relincnt nmninis notationem, et fabulam omittunt,ad quam ea alludit.

4) Panuluidaca est anthropophagus. Hic, a pedibus ma-cltlosis antca Calmâslmpâda dictas, propter filium Va-sisiithae accisum in anthropophagum mutatus traditur.

5) Prinr pars huius gencalogiae asque ad Manum est theo-gonici generis; cnumerantur deinde ab ixvâcû asque

14

210 Lia. I. CAP. LXX.inde prosapia incontaminatorum, piissimorum, ab vaâcû

44.genus deducentium, heroum (ide insignium. Bâmae etLamani nomine ambes filias tuas, e rex, nuptum peto.Paribus pares nobilitate puellas iungcre te decet.

ad Dasaratham triginta quatuor Râmae maiores. Nihilfera variant eodices utriusque recensianis in serieictmunere regum Ayôdliyae, nisi quad Guzeratensis nosterinter Trisancum et Dliundhumûrum interponit 11a-n’schandrum et Hildwam , quorum nominum priasaliunde est notum, sed bina ulienum. Hoc Râmaestemms sine dubio est genuinum, id est vctere memo-ria traditum. Neque enim maiercm ei auctoritatemquam genealogiis Graecarum liero’icis ab lnaclno indedeductis tribuendam esse, malta minus chronologiamaliquam inde extundi pesse arbitrer. Notari tamenmeretur multitude nominum seriesque tain pel’pclua,quam gencalegiae I’lomericae vix ultra quintam gene-rationem ante tempera Troiana ascendant. Poëlueseriores, nescio qua de caussa, malta pro arliitrio suemuteront, ut videra est ex libre Faucnscl Hammams:Gencalogics qf th: Hùidus, Edinburgh 1819. la quidemdiversa slemmata regum Ayôdhyae exliibet e carmiuibusSri-Bhâgavald-Purâua et Harivansa dictis, deniquc inultima Tabula XXV nppanit ex Rumcîde bardis gainen-

iogiam plane cum texlu nostro congruentem, quamprimo loco exhibuisse oportcbat. lmpendit auctorhuius iibri , ipse linguae Sanscritae ignares, laudabilemdiligentiam in nominibus rectius scribendîs, quam idab eius popularibus fieri solet; et utilem operam na-vasset , dummodo missa facisset somnia chronologies etopinionem saepe recoctam , dudum explosam, de poly-theismo ex apotheOsi mortalium orto. Ccterum, utrecto ordine procederetur, ante amnis erant excutien-da, quaecunque genealogici argumenti in liâmeîde etBharatea leguntur. Plane non audiendus est Ioncsius,(As. Ras. VOL. il. On du: rhronology afrite Ilindus) qui

JANACI raosarme DECLARATIO. 2H

CAPUT LXXI.

Jaune! mesuras caouanne.

Talia dicenti Janacns venerabundi habita haec con- l.tra reficrt: Placent tibi, quaeso, audire genus nostruma me declaratum. Etenim in connubio îungendo, op-a.time vates, aportet virum genere nobilitatum plenissimeomni ex parte prosapiam suam elequi; auscultare ergomihi vclis. Fait olim rex rerum gestarum fuma par tres 5.mandas celebratus, Nîmes iustissimus, inter veridicas lide

dam libre nullius ponderis, aune aetatis foetui, nimiumlidit, in gravissimos cri-ores incurrit. Aucter earmi-nis de Ilagbuidarnm stirpe (liman-nuas) narrationemsuam a Dilipa orditur, quem Ragbûs patrem facit;buic proxime subiicit Ajam: utrumque contra Vâlmî-ois auctoritntem. Omnino malta transilit, et in iissalis meretur, quae post antiquiores poêlas nove modecxornare passe sibi visas est. .Quod si ca quae auctorRagiIIJ-Vilnsl, quem pro Câlidâso indi nabis venditant,de Dasarntliae et Râmae rebus geslis a Vâlmîce habet,cum huius narratione compares, vidcbis liinc fontemc vive saxe spoutc scaturicntcm; illinc aquam stagnicniusdam listuIis operesc in situm eiaculatam. SedCâlidflsus personatus seriem posterarum Bâmae parviginti quatuor generationcs continuat, iam infelieicxitu, ut veram progeniem regiam exstinctam cumAgnivarno innuere videatur. Qui principes indi be-iliaque Râmam tanquam caput nobilitatis suae glorian-.lur, sut vana inctant, aut a filiis natn minoribus ori-ginem treiziste putaudi sunt. Etenim stemmata, quaea poëtis erhihentur, in liliis natn maximis imperiiqncbercdibns pluraunque subsistent.

., 219 LIE. I. CAP. LXXI.4.insignis. Huius filins Milbes dictes est, Milliis filins Ja-

nacus, qui primus regnum hocce tcnuit. A Janaco gi-5,gnitur Udtivasus, ab Udâvasû vcro procrcatus est pius

Nandivardbanus; Nandivardliani filins exstitit lieras, Su-6.cêlûs nomine clams; Sucêtus babuit filium pium ac

praevalidum, Dêvarâtum. Regi sapienti Dévarâte Vriha-

7. drathas natns memoratur; Vriliadrathae proies lieroïca. exstitit Mabâvtrus augustus; Mahâvîri Sudhrites propo-

8.8itittenax, [ide excellens. Sudhritis deinde pius Dliri-shtacétus filins fait, regisque sapientis Dln-islitacêtlis ila-

9.ryasvas fama celebratus. Iiaryasvae natns Maras fait,Marûs Prattndhacus, Pratîndiiaci rex iusti studiosus Cir-

lo.tirathas. Cîrtirathas porro liliam babuit Dêvamidliaenomine notum; Dêvamldhas Vibudiiam, Vibudhas Mn-

". liândhraeum. Mahândraci filins exstitit princeps strenuis-simus Cil-tirâtes; ab bac rage sapiente Cirtirâte giguitur

sa.Mabârôman, a Mahûrômnnc vero filius iusti studiosusSvarnarômnn claro nemine dietus; a rege Svarnarômanc

.15.deinde gignitur Hrasvarôman. Haie recti gnaro, magna-nime, natam est par filiorum, quorum natn maior ego

14.sum, frater meus miner, fortis Cusadhvajus l). Me vera

1) Stemma regem Mithilcnsium viginta tria nomina com-plectitur. Est itaque aliquante contractius quamstemma Cosalorum, quanquam. ab sedem termina de.ductum, si lexicographe Angle iidem babemus, qui Ni.mon. vaâeûs filinm perliibet. Similiter Fr. Hamillo, quiin Tub. XXV genealogiam Mithilcnsium ex Râmeïde pol-licitas, in nominibus uliquoties a Vâlmîee aberrat. Atlxvâcum stirpis Vidêhanae auctorem ex Râme’idos texte

nisi corrupto ’hanrire non patuit. V. Cl. WiLso s. v.Nimi, ut solet, nullam laudat ’auctoritatcm. Qui inBhagauad-Gitd (m, 20) memoratur Innucus, inter reges

JANACI mesuras DECLARATIO. 213

natn maximum postquam pater ad cnpessendum regnuminauguraverat, cura fraternae sortis mihi demandata, insilvam secessit. Patre deinde grandaevo ad coelum evecto,15.

equidem hac anus ex aequo et bene subibam, fratrem iCusadlivajum, diis eomparabilem, respiciens cum carita-tis aliectu. At post aliquantum temperis ab urbe Sân-IG.câsia hue advenit rex fortis Sudliauvan, Mithilam ebsi-dione cincturus; isque mihi denuntiavit, arcum Sivae prae- I7.stantissimum Sîtamque pucilam, loti folia oeulis referen-tcm, tradi sibi oportcre. Quam quum negasscm, Braeh-IB.mana sapientissime, rex iille Sudlumvan proelio mecum tconflixit, et in ce certamine vulneribus adversis a mecaesus est. Interfccto rage Sudhanvane, ego in urbe 19.Sâneâsîa fratrcm bellicosum Cusadhvajum solenni more

regem crcavi. Hicce frater meus est iunior, ego*natuao.maior. Tibi, praestantissime vates, quem salvere iubeo, Usummapere Inclus duas virginies trado, Sîtam Râmae ducen-al.

dam, Urmilamque Laxmano. Filiam meam Sltam, virtutispraemium, Superûm filiabus comparabilem, ac secundo sa.loco Urmilam: ter idem dico, ut omnem dubitatibiiemtollam. liasce dans virginies summoperc lactus tibi trado,vates praestantissime. Tu vero, rex, si tibi placet, vac- 25.carum donationcm a Râma et Laxmano faciendam instrue,

maiorum, Manibus iusta salve, deniquc nuptialia sacraperlice. liodie luira intrat domum lunurem, quae Ma- si.

sapientes piis opcribus clams, sine dubie intelligendusest prier huius nominis, tertius a Nime, a que et uni-versa progenies cognemiuata est. llie idem, testesebolinste Mndllmûdnno, in quadam Vedorum Upa-uisliade colloquium cum Yâinavàleio liabuisset traditur.

214 Les. I. CAP. LXXII;gin dicitur: tertio abliinc die, fortissimo rcx, sub l’hal-gunia postcriore ’) nuptialia sacra perlice.

CAPUT LXXIÏ.

Vaccaaum comme.

I. .Vixdum loqui desierat limaces, ct sellcrs vatcs Visvâtni-a. tras cum Vasisbtha eonsoeiatus taiia refert: Gentes lxvâcui-

darnm. et Vidéborum, Ragliuide, immensa et inenarrabili3. nobilitate splendent; ncmo bisce acquiparari potest. Ae-

quaie est legitimum hocce connubium, aequale etiam formaedecorc’, inter Sitam.Urniilamquc, et Ramam Laxmanumque

4.altera ex parte. Sed amplius dicendum est, optime prin-ceps! .Audiatur oratie mon. Hicce rex legum gnan-us

5. Cusadhvaius est frater tuas natn miner. Haie pie estpar filiarum, forma par orbem terrarum incamparabile,

6. quas nuptum petimus. Bliaratae adolescentis et Satru-ghnae sollertis, utriusque magnanimi nomine, o rcx, nup-

7.tum peto filias tuas. Omncs bi Dasarathae filii sentforma et inventa insignes, mundi custodum similes, di-

8. vina vigore animosi. Istorum ambarum alliaitate quequcintegra lxvacuidarum gens, o rex sanetis operibus clarc,

2) Duplex est PMlgunia: sont nimirum dune doums luna-res eiusdem nominis, prioris et posterioris cognomiuodistinctae. Proximc se excipientes, undecimum duo-decimumqua locum occupant. Ç]: Jonesius de ZodiacoIndice, As. Ras. Vol il, p. 293 sqq.

Vacuum: comme. 216tecum devinciatar. Aadita Visvâmitrae oratione, a Va- 9.sishtha statim comprobata, Janacus protensis manibusianctis utrumque talibas affatur: Fortanatam arbitrer gen- go,lem banc nostram, quacum vos, vatum principes, saqua-lcm genere afiinitatem iungcre ultra iubetis. lta fiatln,Gratins vobis aga. Casadbvaii filiae duae uxorum cen-ditione tam Binaratam, tam Satrughnam sortiantur. Une H.codemque die quatuor regis filii praevalidi mana pre:-hensa sibi iangant quaternes paellas regias. Posteriorel3.die ex daobus, quos gamina Plialgunia occupat, viri ha-ram rerum periti commendant sacra nuptiaiia: haie prae-sidct Bliagus animantium generator 1). Dictis bisce ver- I4.bis bene auspicatis rex Janacus assurgens manibas ian-ctis utrumque vatem deuuo alloqui: Summum officiaux t5.mihi praestitistis; discipaius vester sum in perpetuum;solia liaec regalia, vates egregii, a vobis Occupantar.Sicuti bacc urbs Dasarathae est propria, ita Ayodhya 16.quequc mea facta est. Ne dubitetis de summa auctori-tate: canota perfieite, quomode vobis placet. Haec di-I7.cente Janaco. Videhano, Raghuides Dasaratltas gaudieaffectas rcgi talia rctulit: Vos ambe fratres, Mithilcnsium 18.principes, infinitis virtutibus astis praediti; Sapientes re-gamque eoetas a vobis cohoncstantur. Fausta tibi pre-I9.cor, a l’ex! vale! Nune ego ad deversariam meam reverotar, et in ltanarem Maniatn eaeremonias secundum prae-

!) De Pluilgunia cf. supra ad Cap. LXXl, 24. Ultimumthemistîcllium est paullo obseurius propter multiplieemsignificalianem .utriusque vocabuli bhaga et prajâptili.Bengalici pasterius amittunt, prioris loco habent Niaga-dâvalzîlt. Villas. Lu. explicat: Bhaga-dëvatzî, numen

nuptiale. - ’ I ’v

me. a x Lus. I. tu». LXXIlI.

no.cépu curabo. Bis dictis rege animato Dasarathas glorio-sissimus. praeennte uufoque vote proünusebiit. Ad sla-

nx.tionem reversus rez, inferiis rite ennuis, Postero mum:quem primum illum-ai, surrexit et vaccarum donationem

22.1nagnifice perfecit.. Contenu millia vaccarum disu-ibuitBrnchmanis bominum princeps, singulaüm nuncupalis de

aimons filiorum nominibus, ut igitur explorentur quadi-in-.gente vaccarum millia, omnes cornubus iuam-atis ormaie,

344mm vinifie, pipgulae situlam intis prucbcnlcs. Re! veroicilrcumdaçw filiis, pro quibus vaccarum donationemperfeceng, tapecîem. referebal placidi animaulium Paren-tis, mundi ouslodibps süpati.

CAPUT LXXIlI.

DASARATHAE FILIORUM nomme.

l. i Quo die autem rez egregîem vaccarum donnüonemcelebxaverat, eo ipso die .heros Yudhâiites ci supcrvenit,

mugis Caeceorum filins, idemque Bharatae avunCulus,Qui rage, conspecto, et interrogalo, an recto valeret.

3.lnec deinde addidit: Cneceorum dominas timon-e motus,o rez, salvere te iubet; sima] quaerit quorum incolumi-

4.utem tu optas, en omnes in praesentia valetant. Razistc, Raghuidarum praeses, apud se videra cnpit sororismeae filiumlhuiusqne mandali gratin ego Ayôdhyam edii.

5.Ibi autem, compeçto, te hic commornri cum liberis acpropinquîs tais, festinanter te subsecutus sum, cupidus

6.visendi sororis filium. At rez Dasaratbas, quamprimumeonspezit carum ’ hospilem ad se accedemem, insigni

DASARATIIAF. FILIOBUM Nomme. i217

lmspitio virum houoribus (lignait: hoboraviL- Deinde,7-postquam noctem proximnm cum fiiîis quietî dederat,’

rez, Vasishtha ceterîsque votibus ante Se collocatis, adiit

arcum sucrificalem. Instante hors, quae a Victoria 110-8.men hnbet, liâmes, post vote pro faustis nuptiis nuncu-patn, ad patrem prope accedens lateri eius adstitit. Tom 9. ’sanctus Vasishthas progressus Vidêhnnum talibus allo-quitur: Rez Dasarathas cum filiis, post vota pro faustis Io.nuptiis nuncupata, te, optime princeps, datorem (reposoit.Omncs pactiones a datoris et acceptoris arbitrio peu-H.dent; tute ergo oflicium expie, nuptialia rite peragendo.Generosissimus Ianacus, legum probe gnarus, a Va-l’osishtha magnanimo itn compellatus, haec refert: Quisianitor foribus meis adstat? cuiusnnm iussa cxspectat illc? l5.qunennm est dubitatio in proprio (10m0? Siquidem hoccercgnum tuum est. Quatuor puclinc mcuc, post vota pro 14-fnustis nuptiis nuncupata, arétin sacrificalcm iam adie-runt, lucentes tanquam ignis scintillac. Equidem dudum15.tu exspecto, ad hoc alune constitutus. Cuncta sine im-pcdimento peragantur: quam 0b caussam amplius diffor-tur? Audita hac orationc a Janaco prolan, Dasarntims 5.ilico fiiios suos totamquc Snpicntum cohortem progrediiussit. Deinde Vidéhorum rez ad Vnsîshtham conversas, I7-

Curare vclis, inquit, vir vcnerande, orimem ritum nu-ptinIem perngcndum. - Quod quum - ei annuisset sanctus 18-vates Vasishthas, comitante Visvâmitra pioque Satânando,

arum in media foro, lacubus instructo, secundum prae-l9.copal sucra ezstructam nndique odoribus iloribusque con-decornvit; aurois capedinibus quequc, urceis perforatis 20.cum surcnlorum cnmulis, acerris turc refcrtis, vasis con-pilois, ligulis iigueis, pateris dona hospitaiia nsservanti-r";bus, nec non vasis oryzae tostae plenis, cum grnnis quoo’

.n

218. . Lus. I. CAP. LXXIll.saque pales purgatis. Postqunm solum vcrbenis aequali-

bus rite consument, carmine solenni pronumiato, lati-cem pinguem in ignem iniecit Vasishlhas anachorelarum

35.optimus. Tum rez Janacus Sîmm omni mnndo mulicbriornatam ndduxit, et quam in conspectu ignis ad Raghui-

fini-dom obversam constituisset, Causuiiae mati-i lactitiacauctorcm affama, En! inquit, filinm meam Siam, reli-’

s5.gionum tuarum socinm futurum. Accipe cum, quod benetibi evcniat; manutn eius manu prchcudc! Mnrito dcdilogenerosae indolis coniuz sicuti ambra tua sempcr te comi-

26.tabitur. lta lacutus rez conspersit cum aqua carminîbuslustreur, dom interim Dii Sapicntesque, Euge! pulcre!

37.ncclamabant. Postquam hune in modum tradidcrnt liliamSîtnm nqua’ lustrniî irroratam, denuo orsus est Jmmcus

28. gaudio cumulatus: «Accedc, Laxmane, quad bene tibi ver-

un! Accipe Urmilum a me tibi chialant! Mnnum eius’9-prehende, ne tcmpns opportunum prnetcreat. Hunc in

affalas, deinceps ad Bilan-man: couversus, Prchendc, in-50-quit, manum Mândavidis manu tua, Raghùide! Deniquc

,pius Mithilac damions Sntrughuam ’ctiam compcllnvit:5hSrutncirtidis manum, o heros, manu tua prehcndc! Vos

omnes Cncutsthidac, benigni cstote, cnsLorIuc matrimoniiiurc. cum uxoribus coniuncti; nec sinitc tcmpns oppor-

53-tunum praeterire. Sermonc Janaci audito qualcrui illiVasishthae .nssensu confirmati, quaternarum puellurum

35.manus manibus tetigcre. Deinde Raghûs nepotes magna-nimi, cum coniugibus consoeiati, ignem sacrum, arcumsacrificnlem, regem vatesque versus deztcram circumam-

34.bularunt. lagons ilorum imber admodum lucidus czsellier-e decidit cum tympanorum coelestium suscpitn,

55.vocilms musicisque organis resonamibus. Nymphnc du-xero chorcas, F idicincsque suavibus modis concinucrc,

I

Couetuassus cum J AMADAGNEIO. 219

ad êeiebrandas nuptias principem. ex Raghûs stirpe, inut adstantibus miraculo esset. Dam perdurabat istc va- 55.riorum organorum vocumque strepitus, igue ter circum-ambulato uxorcs suas abduzerei invenes splendidissimi,fausta Raghuidarum progenies, et cum iisdem ad dever- 57.sorium se c0ntulere, que rez ipse, praesens rei testis,Sapientum cohorte eognatisque comitantibus, ces prose-

cutus est.

CAPUT LXXIV.

CONGRESSUS cum J AMADAGNEIO. *** wyilnuvx:

At postero mane, quam primum illuxerat, magnas I.vates Visvâmitras, salutato heroë utroquè, ad montes se-

ptentrionales perrezit. Qui postquam discesserat, rez a.Dasarathas quoque, Vidéhano Mithilae domino salante,iter ad urbem suam ingressus est. Tum rez Videhorum 5.,filiabus amplissimnm dotem (ledit: strangula tapeusquevarii generis, vestesque lineas ac bombycînas. Dedit4.quoque pueIIarum pater iis comitatum divine specie,magnificc ornatum, elephantorum, equorum, scurruum.peditumque, nec non ancillarum famulorumque eatervamegrcginm. Dedit porto rez lnetitia. effectua and pondera, 5.mnndum aureum, margaritos et eoralia, quicquid est gra-tissimum in dote puellari. Tarn variis opibus distributis,6,rcgc benigne dimisso, Mithilcnsium princeps ad regiamsuam reversas est. Ayôdhyae domines quequc cum filiis 7,magnanimis discessit, vatibus cunctis in fronte collocatis,militum agmine a tcrgo cum sequentc. At herpï cum8.

p A

220 i L113. I. CAP. LXXIV.

vatum cohorte Raghuidisque iter’fncienti obsccnne iroiu-

9. cres nndique ominn oceinere, ne simul cunctae feraeterrestres versus dezteram decurrere; quibus conspectis

Io.rez augustissimus ex Vasîshtha queesivit: Eccc! obseenne

volueres infnusti ominîs, ferneque versus dezteram de-currentes! Quid hoc est, quod corda tremefacit? Mens

rumen est conter-buta. Audito regis Darurnthae sermone.magnes votes duici voce infit: Audi, quid hoc porten-

u.dat. Instat periculum horrendum, ex voinerulu divina-rum ore prolntum; ferae istae vero te soinntur: dimitte

I3.hanc perturbationem. Dum hi inter se eolioquebantur,ingens turbo prorupit, tremei’acicns terrnm universnm,

l4.magnosque arbores prosternens. Sol tcncbris fuit ob-voiutus, ncmo coeli plages distinguere poter-et; totumngmen istud, cinere eoepertum, erat quasi attonitum.

I5-Vasisiithas ceterique rates, rez quequc cum fiiiis suisq mimi quodammodo compotes manserunt, reliqui omnes

46.exsternati fuere. In hac autem hon-rendu ealîgine exer-citus istc cinere quasi obvolutus conspexit, terribiii forma,

17.apicem couine piezae gestnntem Bliriguidcm Jumndngneium,

regum reges contundere solitum; inexsuperabilem sicuti’montem Caiiâsum, indomabilem sicuti fatalem mundi

18.conflagrationem; humer-o iuiecta securi, expromplo.cumsagitta acerrima areu, fulminum nimbi instar, qualis fue-

19.rat faustus illc arcus, quo Tripurus caesus est. Quem specieterribilem sicuti Hammam coruscam Brachmanac tncîtae

precationis ignisque sacri studiosi quum eonspexisseut,no.cuncti Vasislitha duce congressi tales sermones inter se

submissa voce serere: Num forte patris caedcm indigna-al.tus ordinem milita’rem internecione delebit? Siquidem

olim, bellicae stirpis cacde fileta, iram suam impetumquesedavit, non sane nunc deuuo ordinis militaris Modem

5..

JAMADAGNEII senne. .. 221

melitur. lta locuti votes pater-am hospitalem manu tcncn- sa.tes dulci voci, Râma! o Râma! cum invocarunt. Ille vero,25.

hac supplientione accepta, millo vatihus responso. date,Râmam Dasarathidem Râmas Jamadagneius hune mo-dum airatur.

CAPUT LXXV.

J summum SERMO.

Rima Dasarathide, heroum proies! celebratur virtus t.tua mirabilis; ipse quequc audivi totum eventum deiarcudiffracte. Mirabile est hoc ne fide mains, quod tu arcum 2.illum dilfi-cgisti: qua fuma accepte egomet hue aecessi,altero arcu fausto nrrepto. Hune ipsum ingentem arcum5.Jamadngneium, specie terribiiem, intende tu sagitta, acvigorem tuum spectandum exhibe. Quam primum Vigo-4.rem tuum perspcxcro huic etiam arcui tendendo parera,eertnmiuis singularis conditioncm tibi largibor, o lucres,quad in laudem tibi rertet. Huius tali sermone audito 5.rez Dasarathns protinus deiecto prae moestitia vultu,zinzins, supplicie linbitu hacc profatur: Tu iam piacatusô.a1) ira contra ordinem militarem requievisti, piissimus-que es Brachmnna: te filiis meisi adolescentulis pacemsecuram concedere deCet. Prognntus ex Bhriguidarumy.stirpe, studio librorum sacrorum rotisque piis insignium,secundum iidem deo mille oculis praedito datam tu telumtuum proieceras; tute ipse ad religiones conversus, tel- 8.lui-e Cnsyapo concesse, in silvam secedcns, habitatiouem.in monte Mahendro tibi elegeras. Nune vero hue 111-9.

«w

222 i Lus. I. CAP. LXXV.venisti, magne vates, in ultimam perniciem meam: etenim

10- uno Rama caeso ncmo nostrum profecto vivat. Dam in lo-qaebatur Dasarathas, augustus Jamadagneius spreto eius ser-

n.mone Râmam solum airai-i: Duo isti arcus, o Rama, eoe-

lestes, per orbem universnm summa in honore llnbiti,firmi, strenui, egregii, affabre facti fuere a ViSvacarmane.

filiorum alterum, nobilissime iuvenis, Superi Trioculo pu-gnandi cupide permiserunt, que is Tripurum inter-fccit.

15.Ille idem a te, Cacusthide, est diffractas. Hicee .nlternous invictus a Superûm principibas Vislmui datas est:quem ego urbibus hostium expagnandis aptnm, en! manu

14. teneo. Aliquando autem euncti Coelites rogavere MagnumParentem, ut explorandum curaret ntrnm Coeruiieervicus

15.811 Vishnus magis viribus poileret. Coelitum consilio co-gnito Magnus Parens, numen nunqaam fallu, locum de-

16. dit conteutioni inter istos, ex que contentione ortum estingens certamen horrifieum inter Caeralicervieum Vi-

l7-shnamqae, ambe alterius vinccndi cupides. Tum vero.Sivae nous gravi fremîtu, ca: l’ishnüs 0re emisso, luxatus

est, unde potentissimus deus Trioculus immobilis quasiIB-obstupaitÇ Quo facto a Diis cum Sapicntum cohorte

Praeconibasque eonsoeiatis exorati in gratiam rediere19-hi duo Superûm principes. Vise autem Sivae area lu-

xato Vishnûs virtutc, Dii pariterque Sapientum catcrvacfio-Vishnum posthac fortiorem arbitrati saut. At Rudrus

gloriosissimus ira incensus sapienti regi êvarâto in Vi-dêhorum terra arcum simul cum sagittis . manu in ma-

21.num tradidit. Hume vero arcum quem cernis, Râma,hostium urbibus expugnandis destinatum, ipse Vishnus

22.Riehieo Bhriguidae permisit tanquam pîguus unicum.Tum augustus Richicus filio sue inexsuperabili, patrimeo, Jamadagni magnanime tradidit arcum divinum.

J AMADAGNEIUS SUPERUM sumacs axcwsus. 223

l’atri autem mon, qui sanetimouin vim mirabilcm sibi25-quaesierat, arcum eustodienti, Ariunas, ad abieetum con-silium conversas, necem ex insidiis struxit. Qua caedc 26.horrenda ac nefaria patris comporta, ego prae ira ordi-nem militarmu elndibus nmcerc eoepi, quoties nova pro-gcuics subnnscerctur; domitoque orbe universo, Casyapo 25.nmguanimo sanctis opcribus elaro in fine sacrificii promerccde saccrdotali eius imperium tradidi. Deinde in 26.Mnhôndro habituas, castimoniarum virtutc fretins, perstiti,commode religionibus.intentus in monte isto a Diis fre-quentato. Ut vero comperi c sermoriibus Coelitam in27.sede acthcria attonitoram, arcum esse diffractait), eeleritcrego hue advolavi. liane eundcm Vislmûs arcum prae- 38.stantissimnm, qui patris mei nvique proprius fait, pre-hendc tu, stirpis beilieae morem aemuiaturus: ad hune 39.intcnde sagittam hostilium urbium vietrieem. Quod si ipeu-ficere potes, Cncutsthide, tune tibi eertaminis singu-laris conditioncm lnrgibor.

CAPUT Lxxv1.

J AMADAGNEIUS Sermon sumus nxcwsus.

At audita Jamadagneîi provocationc Dasarathidcs,lopatris reverentia eohibens verborum insolentiam, Râmaehase regerit: Dudum compcri, Bliriguide, qaodnam un.racinas olim patraveris. Gondonamus tibi istud, Bruch-mana, utpote patri tao debitum solvcre annitenti. Con- 5otcmnis vires Incas, Blu-iguide, quasi virtutc forem desti-tutus, atque impar muneri hominis militaris sustinendo.IIodie fortitudincm meam czpericre. [La lacutus Raghui-Ifo

224 , Lui. l. CAP. LXXVI.(les iratus, arcum, nobilissimum cum sagitta cz istius

5. deztera arripuit, ut crut matu agilis. Quem quam arcumtetendisset, sagittamqae ci accommodasset, protinus Râ-

6.mam Jamadagneium indignabundus Rames talibus aditumTu es Brachmana, ideo mihi venerandus, ne Visvâmitraerespecta etiam; equidem, si vcl maxime passim, sagittam

7-letiferam contra te baud conieeerim. Aut vngum istummeatum tuum, quem castimoniis tibi quaesivisti, ontsedem in mundis incomparabilibas praecidere vole: sic

8. suit sententia. Profccto hnec Visitnûs sagilta divina, ho-stilium urbium victriz, non incassum evolat: virtutc sua

9-robar ac superbiam en contundit. Saperi vero cum Sa-pientum cohorte, ad visendum Râmam telum nobilissi-mum gestantcm, Magne Parentc duce, nndique eo con-

Io. veinera; Fidicincs quequc, Nympharum ehori, Beati, Proc-concs, Ilippocephaii, (icnii, Gigantes, Serpcutesque, ut

"Juge-us hoc miraculam spectareut. Dam interim orbi:universus obstupeseebat Rama telum nobilissimum ge-stante, liâmes illc Jamadagneius animum despoudens,

12.Râmamintucbatur. Huius maiestate quam fracta ipsiusfortitudo esset, Jamadagncias attonitus Râmam loti folie

13.ocalis refercntem submissa voce airalur: Olim quandotellus a me Casyapo tradita fait, illc mihi edizit, ut ne

14.inipsiua ditione bahitarem. Ego vero, magistri dictopareils, noctu in terra non commorari soleo. Absit, Ca-cutsthide, ut (idem promissi unquam faunin! lta decretum

I5. est. Idcirco istum meatum meam, o hcros, pruccidcrcnon te oportet. Cogitatione celerius abibo ad Malien-

16.;lruni I) mentem czcelsissimuln. Sedes autem in mundis

.-----..---..1) Fallitur lexicographes Anglus, dum Maliendrum ad mon-

tium ingum, quad. in occidentali peuiusulae Indiens

J AMADAGNEIUS SUPERUM semons nxcwsus. 225

incemparabilibus, quas castimoniis mihi quaesivî, praeci-

das licet sagitta emissa; neqne alla amplius fiat more.Areus huius experimento agnosco te, aeternam Madhûs r7.interfectorem, potentissimum numen: salve mihi, bostiumdemiter! Eccc, Superûm agmina nndique eongregata te .8,intuentur, incomparabilem rebus gestis, inezsuperabilem inpreelio. Neque allas pudor mihi esse debet, Caeusthide, .9,quod a te, tergcmini mundi domino, frontem .demitterecoactus fui. Te decet, sancte Rama, sagittam praestantissi- ,0mam emittere, post cuius iactum illico ad mentem excelsum

Mahôndrum abibo. lta loquente Rama Jamadagneie ail-21.gustus Râmas Dasarathides sagittam praestantissimam emi- A

sit; qua quam ille vidisset praecisas sibi sedes saperas n,castimoniis quaesitas, festinanter abiit ad Mahéndrummentem excelsum. Tune statim canctae coeli. plagae 33,cardinales et intermediae serenatae sent, Superique cumSapientibus cengregati Râmam teli inculatorem laadibus’

extollere. Râmas Jamadagneius ipse quequc, Rama 24.

littore decarrit, (lise Chais) referendum esse censet. Ha-bemus en de re testimonium disertum. Ragluwdnsi nuctor(VI, 54.) Mahendrum mentem in ditione regis Calingarnmponit, e cuius regia oceanus prospici poterat. Vulgo ’notum est, tractum littoralem a Gnngis Ostie versasmeridiem huius populi sedem fuisse. Inde suspîcnrilicet, Mahendrum mentem enhdetn esse, qui Plinio pro-montorium Calingoû’n dicitur. Nomen hodiernum, CapePalmyms, ab huius generis palmai-am, Borassi flabelli-formis, abundantia duetum, mire eonspirat cum descri-ptione peëlae, qui ibidem eamndum nemora laudat.

seau-Vus» Vl,5l. lntelligitur inde, Rârnam Jama-dagneium a Casyapo ad extremam lndiae oram relega-

tum fuisse. I15

226 LlB. I. CAP. LXXVII.Dasarathide laudato ac versus dexteram cireumambulato,suam meatum ultra est prosecutus.

CAPUT LXXVII.

BnAaATAE DIMISSIO.

l. Postqaam abierat ille, Râmas Dasarathides placatoanime arcum cum sagittis Varuno immense in manas tra-

2. didît. Deinde veneratus Vasishtham ceterosque vates,censpicatus patrem conturbatum, Raghuides talia profa-

. 3. tur: Abiitq Rames Jamadagneius; progrediatur exereitusquaternis copiis instructus versus Ayôdhyam, te impe-

24.rante, domine. Audito Râmae sermone rez Dasaratbasambobus brachiis amplexatus eum atque in fronte deo-

5. sculatus, percepte nantie de illius discessu, lactitia ela-6. tus, semetipsum filiumque revixisse arbitrabatar. Excitato

protinus exercitu perrezit ad urbem suam regiam, sabla-tis ex aedibas vexillis ornatam, organorum musicorum

7.strepitu resonantem, irroratis plateis lustratam, amoenam,sparsis iloribus cumulatam, plenum civium propter regisadventam ezhilaratorum, festas corollas manibus gestan-

8. tium. liane pulcre ornatam, multitudine frequentem,intranti regi longe obviam progressi saut cives ac Drach-

9. manne ibi habitantes. Ipse faustus, gloriosus, comitanti-bus filiis faustis, intravit domum suam earam, Himavan-

Io. tis instar excelsam. Tarn Causalia, Sumitraque Caeceïs-que tereti latere decora , pariterque ceterae gynaeeeiregii feminae, promptae crant ad nui-us benigne excipien-

ll.das. Deinceps Sîtam generosam, Urmilamque nobilis-simam, geminasque Cusaiihvaji natns salutavcre rcgîae

. BnAnATAE mmssno. - 227

coniuges. Canctae simul Teste ornatu, linons vestes in- l2.dutae, gratulationibus sacrisque paris ad deorumbltariasupplicare. Veneranda numina veneratae istae regum 15.filiac, per tempus opportunum cum fratribus eepalataesecrotis gaudiis indulgeres Magnanimi vero adolescen- I4.tes, fortitudine per orbem terrarum incomparabiles, quamsuam quisque domum oocupasset, Cuveri regiae similem,coniugium sertiti, armernm usum edocti, opibus amicis- I5.que affluentes, patri dicte audientes, vitam degebant qua-lis principcs decet. At post aliquantum temporis rez I6.Dasarathas filium suam Bbaratam, ad se vocatnm, bisceadmonuit: Commoratur apud nos, mi filiole, regis Cae- l7.ceerum notas, qui bue advenit ad te areessendum, be-res Yudhâiites, avunculus tuas. Audito Dasaratbae mo- 13.nito, Bbaratas Caeeeïdis filins ad iler faciendum, socio.assumpto Satrugbno, se acoingtlt. Deinde quam valedi- I9.xisset patri, Râmae strenuissimo matribusqae iuvenis be-ros, Satrugbno cemitante profectus est. Heros Yudhâjites 20-autem lactatus prepter Bbaratam cum fi-atre ipsi conces-sum, ad urbem suam reversas, patrem desiderii compo-tem feeit. Post Bbaratae discessnm Râmas Laxmanasqueu.praevalidus patrem, deos maiestate aequanten, omni re-verentia colebant. Pins Râmas iussa patenta spectans n.civibus omnimodo . officia praestabat, tum grata, tumsalutaria. Manibus quequc summa cum pietate ollioiis 13.praestitis, debitam magistrîs observantiam nulle temperenon respieiebat. Idcirco ipse Dasaratbas, Bracbmanae,24.nec non eiviutn eollegia, deniquc euncti terrae incolaeRâmam propter merum intogritatcm diligebant. Râmas 25.vero cum Site coniunctus plures anni boras I) delecta-

i) A puucîs quidem, sed melioris noise scriptoribas Lati-

228. LIE. I. CAP. LXXVII.tus est: anime ailectaam pieno unice in eam ineiiuato,

36,iilius cerdi totum se tradiderat. Cam erat Sita Râmae,utpote ceniux a patre ipsi data; tum eiusdem virtutc fer-

27. macque praestantia catîtes haec in mains augebatur. Al-tera ex parte maritus in istius. corde geminatus versaba-tur, ita ut intus abscondita quequc cor cum conscio

28. corde eommunicaret. Denique magis mzngisque pueliaMithilcnsis, Janaei filin, deabuslpuicritudine comparanda,quasi praesens principis Fortune facto est.

29. Cam bac venusta praeeiari regis filin liâmes ex rogesapiente prognatas connubio iunctus, in lactitiam clin-sus, ultra modum splendebat, sicuti cum Laxmide Vi-shnus deorum princeps.

nis hoc vocabulum aigu prisco Grueeornm more user.patur, ut significet certes anni partes nominibus pro-priis insignitas. liomerus tres mode anni boras agno-scit; picrique populi annum in quatuor partes aequu-les, aequinoctiis et solstitiis finîtes, dividere eonsueve-runt. indi secundum coeli sui naturnm sex diversustempestates (rilu) numen-ont, querum atlaquaeque binesmenses conplectitur. De quibus cf. Comma. ad AmariThesaurum.

FINIS LIBRI MIMI.

RAMEIDOS

VALMICEIAELIBER SECUNDUS.

LIBER SECUNDUS.CAPUT I.

Drcamen DE RAMA INAUGURANDO.

Interim Bbaratas avi matemi sedem pctcns candi- I.dum Satrugbnam semper bostium proliigatorcm, l) quemcaritas nitre impeilebat, secum abduxit. ibi cum fratre a. iis commorabatur inutissimo hospitio exceptas, ab aveAsvapntc affecta paterne curatus. Hi due fratries bcroï- 3.cae indolis, ctsi pcrcgre habitantes, ibique obloctamcn-tis, prout iibebat, fluentes, recerdabantur tamen patron:grandaevum Dasaratham. Rex augustus quequc recorda- 4.tieue fovehat fiiios sues in terram ionginquam dimissos,Binaratam pariter ac Satrugbnam, Indrae Varunoque si-miles. Omncs quatuor iuvenes regios caritate geniter 5.amplectcbatur, veluti quaterne brncbia ex ipsius corporeedaeta a). Inter bos Râmas, patris delieiae, lama exsu- 6.

i) Ludit poële in nominc proprio, qued quum per se bancipsum signifientioncm babeat, opposite sue auetius ge-minatur.

2) Alludit poëta ad imaginem Visbnûs, quae plerumqucquadribracbia lingitur, ita quidem, ut duo mode iaecrtial) humeris cubito tenus descendant, inde divisi in binasutrinque manas exeant. Qune comparutio eo mugisidonea est, qued bi quatuor fratres eiusdem numiuisorant participes, siquidcm Vislmus in hoc descella: vir-tulis sane diviuae partcm aiiqaam singulis dislribnisseputaiiatur. Cf. Lib. i, Cap. KV, 20-23. XiX; 5. 6.

232 Lus. Il. CAP. I.perans, virtutc excellebat, sicuti Dons sua vi exsistens in-

7. ter ceteros animantes. Hic atique ferma venusta prae-ditus, fertis, benignus, erat filins per orbem terrarum

8.incemparabiiis, virtutibus Dasaratbae par. Hic idem sem-per placide animatus blaude ailoquio utebatur, nec,etiamsi quis asperius eum compeiiasset, simile responsum

9.1-cgercbat. Assidebat continue viris aetate, morum san-ctitate aeIsapientia gravibus, sermones cum iis sereins in

le. exeroitii armerum intervaiiis. A mendaciis inversas, pru-dens, senum venerater, subditis favens, subditorumque

1 I. favorem quequc sibi concilieras; miserieordiae plenus, ira-

eundiae domitor, Bracbmanarum vencrater; miseris sue-eurrens, iustitiae guarus, semper moderatus ac prebus;

la. dignis nobilitate sua consiliis intentas, iegem ordinis suimilitaris magni aestimans, persuasus insigni gloria se in-gens in Superûm sedibus aiiqaando praemium esse ade-

l5.pturum. Nunquam robas damnosis gaudens, neqne inverbis contentiosis sibi placeurs, in eiequendi ac respon-

i4.dendi eoncinnitate orator Vribaspatem aemuians, ritepersoiuto discipuli vote iustratus, librerum sacrorum cumcoram subsidiis probe gnarus; in arte sagittandi vei pa-

15. tre praestantior exstitit Bbaratae frater natn maior. Ge-nerosae indolis, integer, gnavas, verax, sincerus; obse-

I quens grandaevis viris- bis natis, benestum atque utile16.porspicientibus; ipse de benesto, utili ac iucundo recte

soutiens, memeria pollens, ad agendum promptes; caus-l7. sarum civiiium paotionumque disceptator consultas; taci-

tes, nihil vultu prodens, ceneiiiorum ceinter, fidis ami-eis fretas; nunqualn frustra ira vei gaudie abreptus, in

18. largiendo et pareendo epportunitatis guarus, assiduas inoiiiciis, sententiae tenax, vanis studiis minime addictus,

Inee maiedicus; indcfessus ’atlentusquc, suorum aiieno-

Drcamun DE RAMA INAUGURANDO. 233

rumque errorum aequo gnarus; ministres remuncrandi I9.secundum cuiusque merita pcritas; augendis reditibuspubliois caiiidas, impensarum providus dispensator; ad ne.conscendcndes ne demandes equos elepbantosqueido-nous; inter sagittandi artis perites excellons, omniumconsensu bores ineemparabilis, beiiator proeiiatorque,aI.soilers exereituum ducter; nec proliigandus in acie vei aDiis Titanibusque iratis. Talibus virtutibus, quae civium n.laveront ipsi conciliabant, patrisque caritatem nichant,splendebat Râmas, tanqaam radiis sol incidissimus. inde a5.regi grandncvo, post longum vitae spatium exactum, na-tam est bec desiderium, ut se adiIac superstite Ramesrex lier-et. Summum hoc desiderium illc in pectore se- a4.cum veivebat: Quande tandem videbo liliam meam carum vaqua lustrali inauguratami’ Quum prias banc ez me pro- 25.

gnatum, en qua ego sum aetate, toti orbi terrarum im-porqntcm videro, tune sedes eoelestes utinam nanoiscarlCcrnensitaque virtutibus mataris praeditum, eonsilio cum 26.amicis capte in imperium coeptare eum decrevit. Re-putabat quequc vir sapiens borrendi periculi portenta,27.in coelo, aëre terraque ipsi oblate, et decrepitum cor-poris sui senium. Animadverterat porro gratiam, cura- 28.rum suorum lenimen, que Râmas magnanimes, pienamiunam faeie referens, apud popuium fiorebat. Itaqae rez 29.pius, ut perliceret tempera opportune qued sibi subdi-tisque tum suintera tum gratum esset, eliicio ad festinan-dum impulsas, adducendos curavit multarum urbiurn ina au,colas, tum privatos bomines, tum praecipuos terrae de-minos. Hosce deverseriis variisque iantitiis, sicuti dece-3I.bat, eobeueslates adspieiebat rez ornatu regaii indutus,tunquain auimantium alter animantes a se croates. At 5:.Cacceorum regem Janaeumque prae festinatione mon

234 Lm. Il. CAP. Il.curaverat invitandos bominum princeps, utpote qui poslcu

55.gratum nuntium comperturi csscm. Quum itaque Dasa-rathas, urbium hosülîum evcrsor, in solio couscdissct,ceteri quoque reges fuma celebrati in publicum prodicrc,

34. cl. in diversis sedilium ordinibus, regis iussu pondis, ad-versum intuentes reverentcr consedcre.

35. Rex vero circumdatus regibus, urbis civibus agri-que incolîs, cuuctîs honorificee lmbiüs atque obscquîum

prae se ferenübus, splendcbat sicuti almus Indras milleoculis pracditus, quando Immortalium coctu cingilur.

CAPUT Il.

Cmmu 51mm.C

L SalutaLa deinde universn concîonc terrae domiuushabuit oralionem publîce salumrcm, corda cxhilarautcm,

a. plausuque cxceptam, quam pronuncîavîl voce magna, tym-

panorum coelestium instar gravi ne resonante, qualis est5. nubium fragon Probe nôslis, Viri honcstî, quomodo ma-

iores mei rcgum reges, imperium hoc meum emplissi-4.mum patcrno. anime lulela sua foverint. A me qquue

(tondeur viam ingresso, qua maïores praeivcrant; cives5. vigilanter pro virili curati fuere. Hocce corpus mihi to-

tius populi salutem molicntî sub umbraculi candidi um- 6. bru senio est confectum. Ad annorum millia provcclus,

corporis huius decrepîü, mnltis seculis mortalium super-

7.sl.itis, quietcm vehememcr appcto. Falîgatus sum sub-cumlo grave ouus iusütîac populis admînislrandac, -cum

ClVlUM 551mo. 235vagin maicstntc coniunctnm, intempcrnntibus vix tolera-bile. En! ego quictem cupio, filio pubiicae saluti prae- 8.posito, postquam consilium meum viris bis natis hic prae-sentibus probavi. F ilius meus natu maximus cunctis vir- 9.!tutibus mei aemulus, Râmas, urbium hostilium expugna-tor, Indram fortitudinc aequat. Hunc Lunae cum siderePushio eoniunctue simiiem, optimum iuris defensorem,iuvenem egregium crastino mane in imperium cooptabo.llic vobis idoncus erit dominus, divae Laxmidi cairns, fau-stisque notis insignîtus, qui vcl tcrgemino mnndo regcndo

sumcîat. Tanto bouc protinus hancce terrnm ego fortu-nabo: curis ero cxsolutus, quam primum imic filio cumtradidcro. Talc consilium mei commodi gratin probe a medeliberatum vos, viri honesti, comprobare velitis; aut dica-tis quid mihi sit faciendum. Etiamsî hue inclinat animus,tamen aiiud quid salutaire cxeogitctur; disceptamlo enimprodîre solet cogitatio uliqua medium inter utramquepartcm tenons. lta loquentcm regem laeti reges piausuexccpere, sicuti pavanes raucum sonantes ingentem nu-bem imbre gravidam. Deinde insonuît blaude. vox, gau-dio expressa: conccntus a multitudine congregnta tamclam prolntus, ut regiam quaterc videretur. Penitus eo-gnito affectu regis rectum et utile perspicientis, Bruch-manae etercitusque ductores, simul cum civihus agriqueincoiis, ad consulendum congressi, in eandem sententiamconspirantes, nndique allocuti sunt universi senem Da-saratham: Tu grandaevus es, domine, mnltis annorummillibus perfunctus; te decet iam nunc Râmam tanquam

2.

5.

4.

15.

I6.

17.

18. I

la

imperii consortcm inaugurarc. Cupimus sane adspicere no.iuvcncm fortissimnm, strenuissimum, validis incertis prae-ditnm, ingcuti clcplmnto insidentem, umbraculo supravcrtieem eluto. Quorum sermonem postquam audivcratnl.

236. LIB. n. en») Il.rex, quasi ignorans, quid illis grutissimum foret, et co-

22. gnoscendi cupides, talia refert: Audienti vestram oratio-nem, quad Raghuidem a me principem cxpetitis, o reges,suber-ta mihi est dubitatio haec, quam ex vero tollcrc

25.velitis: quomodo tandem fit, me orbem terrarum logi-time regente, ut natum mcum cernera cupiatis regem

24. cooptatum? Tum magnanimi illi (Brachmanae et ordi-nis militari: si") uno 0re cum civilms rustieisque cumsic. aiiari: Multac sunt, o rex, ac singulares virtutes filii

25.tui. Iuvenis divine indole, sollers, quibusnnm virtutibusgratis nos deiectet, id plenissime iam deelnrabimus: au-

26.scuitare tu volis. Non exstat ullus in orbe terrarumhomo, qui Baume fide, iustitia, gloria omnique praestan-

ay.tia aequiparari possit, nedum qui cum superet. chnmgnarns est, stans promissis, ironestus, benignus, tum mi-tis, tum propositi telum, bene factorum memor, affectuuul

38. suorum coërcitor; cuiter Braclimanum grandaevorum libris

sacris eruditorum: unde incomparubilis ei leus, fuma ne29. splendor accrescit. Invietus illc in proeiiis contra Supcros,

Titanas hominesque, omni telorum genere, quibus tum coc-litcs, tutu mortales uti consueverunt, tractando exceliit.

30. Quando ad bellum proficiscitur, eut pagi eut 0ppidi occu-pandi causse, Sumitride eomitante, nunquam revertitur nisi

51.p05t victoriam reportatam. Deinde abelloiredux clepinautol vei curru vectus, cives tanquam cognatos sucs semper52.scdulo interrogat, num suivi sint ipsi, tum circa libcros,

ignium sacrorum cuitum, coniugcs, famulorum discipulo-rumque greges: quomodo se habeant in universnm ac

55.singulatim, sicuti pater erga filios naturalcs auimatus. Ca-lamitatihus publicis vehcmeuter is dolet, et cunetis fe-

54.stis diebus tauquam parons populi delectatur. DilcctusU illc puer fausla sorte a te, Bughuidc, est generatus, fausla

LlB.- Il. CAP. 111.. 237sorte pictatis officia edoctns, sicuti Mariciiides Ca-syapus. Bobur, sanitatem aevumque diuturnum Blâmae 55.sapienti precatur pepulus univcrsus usque ad regni finespariter atqne in urbe regia. Cires ac rustiçi, tumido- 56,mestici, tum cxteri, feminae quoique, matronae pariterac pueilae, vespcri, mame, omnibus Diis sednlo suppli- 37. .cant pro Râmae bene animati sainte. Horum desidcrium,domine, favore tuo expleatur. Râmam, loti caernlei in- 38,star fuscum, omnium bostium interfectorem videamus,ntinam, imperii participem factum, tuum, rex optime,filium.

Hunc ex te gcnitum, domine, deorum similcm, uni- 59.versi mundi saluti studcntcm, generosae indolis, in gra-tiam nostram protinus feiiciter inaugurare, te, bonorumlargitor, decet.

CAPUT HI. n

DASARATHAE paumera.

Quorum supplicationi per manas protensas signifi- I.came animons rex, sermonem gratum et benignnm iisrcttulit. Eugei summopere laetus sum, et incompara- a.bile mnicstatis incrcmcntum inde cupio, quad filiummeum natn maximum in imperium cooptari vos cupitis.Hunc in modum assensus iis, deinde ad Brachmanas,3.VasislnhamVamadévumque, conversas, ita ut ceteri quo-

que audire possent, edixit: Hic mensis Cimitrus est fau- 4.stus, amoenus, fiorescentibus silvis; ad inaugurationemRâmae cuncta rite apparenter. At regis voce .vixdum 5.

238 LlB. Il. CAP. III.cessante, ingens nndique redditus est senor, gaudio ex-

..ôocitus, civium, Bene! Pulcre! clamantium. Paullatim se-dato eoecionis tumultu, princeps Vasisbthem ascetarum

7.praestantissimum talibus affaler: Ad consecrationem Bâ-mne quodcunque solenne est, cum omni sacrorum supcl-

8.1ectili, id hodie, vir sanctc, ordinare te oportet. Iussuterrarum domini accepta, Vasishthas bis natorum prae-

’ stentissimus, ministris ad nutum promptis, qui coram rage9.1’everenter edstabant, liaec maudavit: Ornetum aureum

gemmeumque, (lapes diis olierendas, douas quoque aro-matum species, candides florum corolles, tosta oryzeegrena, separatimque me] ne pinguedinem ex lacte clique-

lo.tam, veSIes nondum gestatas, currumque pompis festisdestinatum, nec non delectes ab omni ordine ermatorum

Il.copies, clephantumque faustis nolis insignitum; duo ila-belle albe, vexillum et umbreculum candidum; centenos-

I2. que urceos aureos ignis instar fulgentes, taurum cornueinauratum et tigridis vellus: hacc singula, inquarts, crasmane circa sacellum, quo regi ignis perpetuus fovctur,

l5ostatuenda curatote. Aulne regelis totiusque urbis por-tac sertis santalinîs, ac suliimentis odoratis coluonc-

I4.stantor. Cibi exquisiti et salubres, coagulum lactc dulciirroretum, quod commode centenis bis natorum milli-

I5.bns satiandis suiiiciat, suppeditare oportet. Crus manacamiter distribuuntor toste oryzae grena, pinguedo elacte puro secrets, et coagulera, nec non dona hono-

16.rifica. Quamprimum sol crastinus surrexerit, vota sou. lennia nuncupabuntur. Invitentor itaque Brachmanae

17. ac sedilia iis parantor. Porro symphoniaci omnes, acsaltatrices eleganter vestitae, in unie secunda domus re-

I8. giae consistant. Circa temple et arbores sacras singulatimapponendi snnt coronarum cumuli, edulia et dona sacrifiois

DASARATHAE remmena. 239.

destinata. Bellatores longis ensibus cincti, tegmina Scortea 19.in brachio laevo gestantes, armis instructi, veste nitenteinduti, in splendidissimum magni regis atrium ingredian-tur. Hunc in modum duo isti sacrorum antistites (Va. en.sishthas et Vdmadëvus) iussa eifati ministris ad talia of-ficia promptis, accedentes ad terrae dominum, rem per-actam esse ei nuntiavcre. Deinde, tex Sementram ad se Il.evocatum his verbis compellat: Modestus Râmas a te,vir eximie, cito edducatur. At aurige, id ex regis man- en.dato curatum iri pollicitus, carre advexit Bâmam, prae-cellentcm inter berces curru velii solitos. Interim prin- a5.cipes ibi assidentes, orientales, septentrionales, occiden-tales et australes, tum barbari, tum Ann I), et si qui 24.alii, silvarum montiumque accolae, cuncti venerati sent

l) Vocabulum hoc, riva, ex ndieetivo, quicquid honestumest ac leudebile significante, abiit in nomen genernlelndorum, quo sensu positum complcctitur omnes po-pulos qui secundum disciplinam Braebmanum vitum de.gent, cosdemque cum his deos colunt. OpponunturAriis mlc’chha, i. e. barbari, homines a tali vitae culteniieni. Non tamen qui hic memorentur barbai-i extraIndium sent quaerendi: exstant enim et hodie intra in-dine fines, pracsertim in montenis, et exstilerunt olimmnlto plures eiusmodi nationes, stirpe ac lingue ab ln-dis gcnuinis diversae. Nevo quis miretur, regelos pro-fnnos a Dasarntlie invitatos fuisse: etenim nunc nonagiter duntnxat de sacris faciundis , sed de ordinandopcr lieredis eooptationem imperio, cuius summam aucto-ritalcm penes regem Ayodhyee fuisse longe lateque ul-tra Cosalorum fines statuit poële. Secundus Râmeïdosliber exemplum exhibet in Guho venalorum regelo,Cosalis finitimo. - De antiquissimo Aridrum nomine,olim Persis cum indis communi, conferentur quae di-spulavi in libello: Reflexions sur l’étude des languesAsiatiques, pan. 70.

I3; LIB.II. CAP. III. v.regem Dasaratham, sicuti Coelites Vâsavum venerari soient.

25.I’Iis circumdatus-rexssapiens perinde ac Vâsavus Ven-

tis, in podio sedem curru vectum filinm suam vidit ad-26.:ventant.em, Fidicinumn coelestiam regi similem, fortiiudine

sua per orbem terrarum celebretum, validis lacertis prae-a7. ditnm, elephanti libidine incensi instar gradientem, ora

purpureo, Râmam visu valde amabilem, forme, nobilitnteingenuaque indolehominum oculos animosque ad se ra-

28. pieutem, recreantem corda auimantium sicuti divas Im-ber nimio calore languentcs reficit: liane telcm ecce-

29...dentem tuendo rexlmentem expleri neqnibat. At Su-mantiras Raghuidem ab excelso carra desilientem subie-vavit, atque ad patris praesentîam progressum reverenter

3o.subsecutus est. :Protinus Raglmides lieras, aurige comi-tante, podium eacumini montis Cailâsi eomparabile ascen-

5I.dit ad patrem visendum. Tain coram patre consistensprotensis manibns inclinatoque corpore, dum nomen suam

52. clam voce pronunciabet 2), pcdes genitoris adoravit. Be:conspicatus lateri suo palmis cavis inter se iunctis ad-stantem, manu eius prehensa attractum ad se carnm na-

33. tum amplexatus est. .Assignavit deinde Râmae praestan-

tissimum sedile, iam antea peratum, gemmis auroque;54.ut decebat, condecoratum. Solium hoc a se insessum

Baghuides illuminavit splendore suo, sicuti sol ariens55. puro iubare mentem Mérum. Claritudine eius inde dif-

fusa efl’ulsit aula quequc universa sicuti lune oriente coe-

2) Erat hoc observantiee indicium, quod negligere nonlicebat filiis, discipulis, adolescentibus, patres, magi-stros, senes, omnes deniquc in potiore honoris gradecollocatos adeuntibus. Morem fuisse antiquissimum,patet ex Manûspreecepto, ad diseipulum et magistriuxorem specteete. Il, 216.

DASARATIIAE PBAECEPTA. 241.

lnm aummnnlc pinnclis ntquc asterismis nulle ncbula ob-scuratis cinctum. Ilunc nutum dilectum, quasi semai. 56.ipsum omatiorem in spcculi piano eilictum, intuens prin-ceps magnopcre deleclnbatur. Tum genitor praestanlis- 57.sima proie bectas cum risu bcniguo liisce airains estfilium veluti Cnsynpus deorum principem. Tu, o Râma, 58.cx coniugc Pl’lmnl’ln, pnri connubio mecum iuncta, gene-

ratus, par mihi nobilimte, virtutc pcrinde eminens, di-lccüssîmus filins exstitisti. Quandoquidem tu virtutibus 59.

insitîs hosce Subditos mecs tibi conciliastî, banc 0b caus-

sam, quamprimum luna asterismum Pusmum intraverit,cooptationem in imperium adipisccre. Facile credo, te 40.indolis mue impulsa modestum’ac probum esse: atmmen

vol probo tibi pro caritate erga te, mi fili, cousiliumsalutaire cloquer. ln posterum quoque modestiae sis 4b,studiosus, ac semper sensuum tuorum coërcitor; removea le perturbationes istas, quae libidinc et ira cicntur.Tutu in secretîs, tum in conspeclu publico in versare, 41.ut civium omnium, primoque loco ministrorum tuorum,ail’cctum tîbi concilies. Qui princeps, multis’copîis in 43.

aerarin ssua aulne armamcntaria congestis, subditos ha-bens contentas et probe ail’eclos, imperium tuetur, huîus 44.

amici gaudem, siculi olim Dii ambrosiam nacti. Qua-proptcr, mi fili, temet ipsum coërccndo mores tuoscomponc. Tali sermone audito Râmae familiarcs, gratî- 45vficari ei cupientes, festinanter Câusaliam adiere, ut illicoroi certiorem facerent. Haec autem, famine praestnmis- 46.sima, aurum, bovcsque, varinsque res pretiosns graticvcnlus nuntiis distribui iussit. Tum Raghuidesxregem 47.vcncratus, cum-u consccnso ad acdcs suas splendidasrcdiit, n populi multitudinc plausu exceplus.

Civcs (ploque pcrccpm principis oralionc, quasi (10-48516

242 Lm. Il. CAP. 1V.num optatum nacli forent, rege salante, domum quîsqucsuam reversi 5mn, et summa laelilîa clalî, Diis solen-

nes supplications hululera.

CAPUT 1V.

BAMAS AI) IMPERIUM SUSCIPIENDUM DENUO

SOLLICITATUS.

I. . Post solutam civium concioncm, rçx porro cum mi-nistris consilio habito, delibernndi guarus hoc decretum

a. cdidil: Crus luna asterismum Pusmuu intrabil, crus. filiusmeus Râmas, loti folia oculis referens, tunquam consors

3.imperii nqua lustrali consecrator. Deiude in domus re-giae interiora secedens rez Dasarntlms aurigae manda-

Æ.vit, ut Râmnm denuo ad se arcesseret. Sumamras prom-plus ad iussa cnpessenda, fesünans Râmae domum dcnno

5. adiit, inde cum secum adducturus. Cuius adventus aportae custodibus Bâmae nuntintus est, et re comperta

6. eidem dubitatio iniecla. Itaque celeriter intro ad se per-duclum hisce omnium Quid si! negotii, cur tu aillera vice

7. me couveneris, id milii accurnte declara. Iluic respon-dit auriga: ch le apud se visera cupit. Re cognim,penes te arbitrium esto, utrum cum adire velis, nec ne.

8. Aurigae scrmone nudito Râmas ultro festinnns ad adamregaiem profectus est, ut regem denuo inviscrct. Quatu-

9. primum Basal-allias compererat Bâmnm advenîsse, cum

inlroduci iussit, animum amantissimum signifient: cu-.10. picns. Fauslus Raghuidcs intime patris cubiculo, emînus

RAMAS AD IMPERIUM SUSCIPllâNDUM ETC. 243

cum conspiciens iunclis manibus adoravit. Quem in-clinntum terme dominas crexit atque amplexu fovit;dcinde pulcrum sedile occupandum ei commonsu’ans,dcnuo infit: Senio sum confectus, o Râma, grandaevus;saliatus fui vitae commodis, prout libebat; celebravi que:que plus quam centena sacra publica congiariis et amplelargitionc sacerdolibus facta insignia; generavi prolem milii

optatam, thue par orbem lem-arum incomparabilem;cxsolvi debita Divis, antiquis Valibus, Progenitorîbus,Brachmauis, millimet ipsi deniquc: niliil iam superat,(uod a me sit era endum, raeter tuam conseeratio-

l . P P .ncm. huque quod ego le liortabor, id sedulo servnrcte oportet. Iiodie omnes subdilî le sibi dominum carpe.tant, idco le consortem impcrii consecrabo, mi filiole.Hodieque adhue, o Rama, cerno somnia infausti ominis,terrilica; praecipitantque ex aclhcre cum ingenti ifragorefaces vulcaniae procella’ prneeunte; nuntiantque mihiastrologi sidus meum lunure obstrui a plumetis formido-losîs, Sole, Marte Draconisque capite l). Talibus por-tentis ingruentibus plerumque rez aut mortem occnmhit,au: in saevam incidit calamilalem. Quapropter, dam

i) Draeonîs capet (râlai) et Drnconis cumin (Ke’lu) apudi lndos planelis loco octavo ac nono adnumernnlur, quia

nîmirnm, etiamsi visu baud percipiendi, proprium ha-lient motum. Saut autem bina puncta, in quibus or.bila lunae eclipticen accent, ab astronomis nostris nodusascendens ac descendent dicta. Sol par se pro infauslosidcre liaberi nequit. Apparct inde Dasnrntham quui(le nolis defectu, qui paullo ante in coilu lunae cumipsîus astre natali (maint) incident, mit brevi eupe-clalmtur. Quod astrum quille fuerit, ignornmus. Marsnpnd omnes fcrc populos, qui astrologine aliquicl ope-me impcnderunt, luctaosis ominibus fait infamis.

[I0

a.

:5.

I6.

l7.

8.

944 - - p LIB. Il. CAP. IV.i

mens mea nondum titubat, o Raghuidc, .iamdudum tues consecrandus. Sana mutabilis est mortalium voluntas.

ao.Hodie luna accessit ad astcrismum Pumavasuu, qui Pu-sunm proxime praecedit: cras coniunctionem cum Pu-suio astrologi fatoruln gnari certissime declarabunt a).

aI.Sub ecdeml asterismo tu es consecrandus: mens prac-saga ad festiuandum me impellit. Gras ego te conse-crabo ad consortium imperii, o bestiaux prolligntor.

aa.Quam 0b caussam, a praesenti inde momento, nox inse-quens tibi anime composito cum coniuge tua in verbe-

25.nae strate cubanti ieiunio est pervigilanda. t Amici que:que in hoc nnum intenti hodie nndique te custodiunto:etenim multis impedimeutis eiusmodi ncgotia sunt obnoxia.

:4. lnterim dam adhuc Bharatas longe remotus ab hac urbementor, par hoc ipsum temporis intervallum opportunat

35. mihi inauguratio tua visa est. Fortasse quidam frater tuusBlimtas in honestorum moribus perseverat, ofiiciosuserga fratrem natu maximum, iustus, mitis, temperans:

26.attamen sensus hominum est instabilis, sic persuasumhabeo, et houestorum in oilicio permanentium animas

a7.ipsis factis demum clarescit. Ita compellatus Râmas,bisque verbis dimissus :1 nAbi, atque inaugurationi arascerto futurae te pan-agir patrcm vcncratus domum rediit.

28.Vix autem intratis aedibus post patris decretum de in-auguratione, codcm tcmporis memento egrcssus ad ma-

ag.tris gynaeceum se coutulit. Ibi conspexit genitriccmlinea veste indutam, prostratam in deorum sacello, voce

50. compressa felicem eventum dcprecantem. hm anteacodeur advenerat Sumitra, paritcrquc Lamanus; Sita

2) Qaae adnotanda orant ad hune locum, rcieci in Excur-sum ad ealcem liuius capitis.

RAMAs AD lMPERlUM svscmmuoum ETC. 245

queque .arcessita, comperto grato nantie de Ramae in-auguratione. Interea vero Causalia perstabat semiclusisâi.palpebris, circumsessa aSuuiitra, Sîta etLaxmaixo;«cem-

perte, filii consecratienem ad consortium imperii in diem 52.lunarem Pushium esse praestitutam, intus retente spiritumeditabatur Summum Genium mortalium volis expetitum.Tali mode precalieni intentam matrem adiit liâmes, sa- 53.lutatnmque gaudie all’ecturus hisce ailatur: Mamma, deia- 54.

tum a patre milii est munus populi regendi. Crus fiel:censecralio mea, prout nîmirum pater decrevit. Perro 335.autem nox liaee proxima miiii parilerque Situe in ieîunioest peragenda: sic me admonuit pater simul cum sacro-rum praesule religionumquc magistris. Quaecunque vota 55.sont idenea ad cras futuram consecrationem, en singulalu hodie pro me ac paella Vidélmna nuncupanda cura.Causalia, cognito evcntu, quem ex longe inde tempera 5".optaverat, fracta vocem lacrimis prae gaudie obortis,liisce verbis Râmam allatur: Dulcissime Rama, diu vivasl58-pessum cant insidiateres lui! Cognatos mecs Sumitrae-que, ilerentem Fertuuam naclus , lactitia expleas. Nael 59-tu sub sidere fausto ex me genitus fuisli, filiole, utpotequi virtutibus luis patris Dasarathae gratiam inierisl Nacl4°ô

ego baud incassum ulero laboravi, enixa puerum lotifolia oculis referentem, qualis regia vaâcuidarum sersse tibi insinuabitl Huuc in meduin compellntus a matreÆI.Râmas, conversas ad fratrcm, iunclis manibus submisseassidenlem, cum leni risu eum adspiciens, Lamane,4’l.inquit, tu mecum coniunctim liane lcrram imperio regelTe, alteram animam meam, periude ac me houa haccF ortuna nttingit. Fruere tu, Sumitridel, laulitiis exopta- 45.lis imperiique commodisl Vol ipsam vitam imperiumquetui mode gratin appela. Ita allocutus Laxmanum Râmas, 44.

A

246 Excuasus AD L. lI. CAP.1V,90.

salutata utraque matre, (Causalia ac Sunu’tra) lier-tatus Sîtain, ut secum disecderct, domum suam rever-sus est.

Excuasus

sa L. u, cap. Iv, 20.

’DE RATIONIBUS ÀSTROLOGICIS REIN]! GESTARÜH.

Punarvasu est septima inter domos lunares, cui Adilis,mater deorum, praeesse eredebatur. Sub hoc ipso asterîsmo,et quidem none die mensis Chailri Râmam natum esse vidi-mus. Cf. Lili.l, cap. XI, 1. et quae ibi adnotavimus. Paulinante (Lib. Il, cap. lll, 4.) memoraverat Dasarallias, mensemCliaitrum iam advenisse, que silvae floreseant. Quae si interse comparentur, nemini dubium fore arbitrer, quia poêla

’signifiearelvoluerit, quae nunc narrantur, ipso Râmae die un-

lali esse peractn, ntpote quem diem pater tanquam fclicissi-muni ad cooptatienem lilii elegerat. Quel aunes tune nalusfuerit adolescens, id quidem diserte nenp dcclnratur, scd pro-babilibtu argumentis ce deducimur, ut statuamus, Râmampridie bnius diei annum aetatis sextum decimum explevissc.Etenim Visvamitrae, cum comitem sibi poscenti, excusat Da-saratlias filium, ut puerum, nondum sedecim annos natum.(Lib. I, cap. XXll, 2.) Potest hoc ita intelligi, ut vix auuumquintum deeimum egressus fuerit. A profectiene cum Visvii-mitra usque ad nuptias redilumque non plus une mense pau-cis (lichas adiectis absumitur. Temporis ralionem exposai inadnotatis ad Lib. l, cap. L, 22, et cap. LXIX, 12. Narralurdeinde (Lib. i, cap. LXXVli, 25.) Râmam veôyaiwv cum Sila

’per plates anui tempeslutes, quas ludi sex nuluerant, singulas

DE RATIONIBUS ASTROLOGICIS me. 247

bines mode menses celnpieclentes, amori induisisse: quibusverbis brevius annue spatium innui videtur.

Obiieiat forte aliquis, fieri pelaisse, ut bec anne qui -dies mensis Chuilri nouas numernbatur, coëunte aimai [anacum septime nsterisme, lumen non incidcrct in vernal Râmae’

nutaiem , si ad soiis cursum is exigeretur; indes enim iuxta.lunne curriculum menses dimetiri consuevisse, interluniis ase invieem disterminates; talibus vero mensibus duodecim sy-nedicis ad explendum nuai solaris spatium undceim fera dies(iccsse. id quidam verum est: intercalnndi subinde orant men-sus, ut aimas lanaris cum tropicis solis stalionibus, aequino-ctiis ne solstitiis, quodammodo congruent. Inde inventi suntcycli, quorum antiquissimum, cuius vestigin in Vedis (lepre-iienduntur, quinquennaiem fuisse vir summus Colebroekiusailirmat. (absentassent; Essns, Vol. I. Onlhc Védas, p. 106,107.) l’enamus, ca actate, qua Râme’is componebatur, in-

des oetaëtcride uses fuisse: iam patebit, post bis ectonosamies revolutes, tramitcm seiis per signa Zodiaci , lunaequecursum menstruum, inter se comparantes, nb codem exordiodcnuo processisse. Sic obvinm itur isti dubitationi; nequeilaec mera est conieeluru: nam et hoc tangit peëta, mentioae. I

de signe Cancri iniecta, Lib. il, c. XV, 3. -Ferre asterismus Pusiiius Punarvasum proxime excipit.

Iluius coniunclio cum luna fansta visa fucrat Dasaratiiae, tainpropter splendorein, quem cum iuveniii Rûmue venustate com-parat (Lib. il, cap. il, 10.), tum ferlasse, quia stellae bainsasterismi, trcs numere, sagittae eiiigiem exiiibent: liâmes ni-mirum inter omnes lierons sagittundi arte excellaissc tra-dilur.

ln banc igitur diem, postridie diei natalis, principis coo-ptati consecrntio apparatur. At interim, nocte ingruente,regis censiliu evertuntur; quae certissimn visa rueront, itaiutpaene pro inm gestis baberentur, in irrilam codant: nevercaeinsidiis liâmes in exsilium peilitur , Biiaratas centra regni lie-res designatur. Nunc meminerimus, Blinrntnm, fratrem natuminercm, alio quidem mense, sed sub octave dome lunari

. "aluni esse. (Lib. l, cap. iX, 8.) lloc die lundi Râmae for. l

248 Lia. Il. CAP. V.lutin, et lare, et patris voluntule, populique universi conseil;su potioris, ab astre Binarulae mitaii superntur. Haec repu-tantes, iam non ampiius mirabimur liuius sideris nomen lotiesrepetituln. (Cap. iV, 2. 20. 32. 39. Vil, 10. Viii,9. XIV, 40.KV, 3.) Ex toto. narrationis tenore colligitur, quantum pon.doris astrologicis ratienibus tribuerit poële, et quem probememor facrit e0rum, quae de natalibus fratrum praedicave-rut in libri .priini capite undevigesimo. Ali cum locum bre-vilcr menai, censnres Bengaiicos disticba aiiquet, quibus coeiiaspectas et tempus nataiiam accurate definitur, eieeisse. Atnunc demain intelligent iectores , quanto cum damne perspi-cuitalis, ingeniosae conciunitatis et convenientiae partium car.minis hoc factum sit. ln iiisce qunque capitibus, de quibusnunc agirons, iidem censores baud pauca aut mutarunt autsustuierunt; parum tamcn sibi constantes, Cbaitrum mensemet Pusbiuin sidas identidem momentum loco non noveront:quae, omissis prieribus, non babent, que referantur. Prae-terea bains sectae cedices magnepere variant, e contrarie quicommentatorum iectienem exhibent, ad verbaux inter se cen-spirant.

CAPUT V.

BAMAE renomma ORDINATUM.

I- Rex, pestquam Râmam edocuerat de cras futursconsecratioue, magistrum reiigionnm Vasisiiliiam ad se

W 2.evecatam taiibus ailatur: Vade age, sanctissime, iam nunc

erdina pie Cacustbidae ieianiam pre ipsius sainte atque3.imperie adipiscendo cum uxore servandum. Annueus

hac de re principi venerabilis Vasisiitiias, voiuminum sa-creram peritissiuius, ipse ad hamac iiabitationcm profe-

BAMAE lElUNlUM ORDINATUM. 249

ctus est. Ut de iciunio rite instituendo ipse carminumzî.selcnuinm gnarus iuvenem eerundem non ignarum ede-ccret, sacerdotale carpentum babas iunctum insedit au-.sterus ille asceta. Postqaam pervenerat ad hamac aedes, 5.albicantiam nubiam instar splendentes, tres aalas perve-ctas est vates praestantissimus. At Râmas, compérte,6.Sapicntem advenisse, prae commetione animi festinus edomo prOcurrere, houeraturus honoribus dignnm. De- 7.inde properanter carpento assistens ipse senem ample-xalus in descensu sublevavit. Iste veto, religionum ma- 8.gister, perspecta adolescentis modestia blaude ailoquiocensaiutavit Râmam, et exhilaratarus gratissima quaequemerentem taiia futur: Propitius tibi est pater, o Râma:9-imperii consortium adepturas es; hodie autem cum Siteconsociatus ieiuniam servare veiis. Crastine mane nti- Io.que pater tuas, rez Dasaratiias, le ad consortium im-perii consecrabit caritate permotas, sieuti olim YayâtemNabusbas. Ita fatus earminum solennium gnarus Ivates Il.Râmae temperautis ac Vidébanae consortis ieiuniam or-

dinavit. Deinde a Rama, prout decebat, honoriiice lia-J la.bites regis magister, dimisso Cacatsthide, ab eius domoregressus est. At Rames aiiquamdiaa familiaribns bian- I5.diloquîs circumsessus, canotes dimisît et cubieulum in-travit. Tune Râmae domus lactis famulis famulabusque 14.frequens adspicienda erat, quaiis iacas loti calyces ex-

-pandens lascivis avibus circamvelitatas. Vasishthas autem I5.egressas ex Râmae aedibus, quae demain regalem aemu-labantur, conspexit viam ambaianlibas cenfertam. Ubi- 16.que in urbe Ayôdhya plateae ampliores paene imperviaecrant, catcrvatim conglobata plebe visendi cupida ob-structac. Qualis eceani crat strcpitas viae regiae ex lia- x7,ctibus multitudiuis inter se coiiisis, iaetisque vocibus

250 - Lus. Il. CAP. AV.18. concilus. lice die vicia tersis et aqua irroratis teta urbs

sertis flerum silvestrium, vexillisque e domuum fastigie19,8ublatis erat ornata. Tutu plebs urbana cum agraine

maiiebri ac paeriii, Râmae consecrationem optans, soiis:o.ertum anxie exspcctabat. Vuigus impatiens erat videndi

magnum in urbe Ayôdhya feslum publice calta celebra-2I.tum, civiamque folieitatem aucturum; Per plateam tanta

frequenlia coarctatam sacreram antistes, in duas quasiacies dispertiens turbam, sensim ad domum regiam pro-

aa.gressus est. Ceuscense fastigio nabi in actbere suspen-sae simili, accessit ad principem tanquam Vriliaspates

a3. ad Sacrum (Indram). Re): advcnlantcm quamprimumcompexit, selle relieto percunctatur, ille vcro rem per-

34, actam ci nunliavit. Tain pariter ac princeps auiici ciassidentes a sedilibus suis surrexere, ut antistitem sacro-

a5.rum veuerarentar. Re): autem disccssuras a magisuesalutatus, coeta liominum dimisso in gynaeceum se rece-pit, tanqaam ieo in speluncam montanam.

,3. In aedes istas, turbe maliebri laate vestita freqacn-tes, magni Indrae arci cemparabiles, inlravit rex, tainciare cas illaminaturus, quem Luuus pelam dense stel-larum agmine cinctnm.

Lin. il. CAP. VI. 251CAPUT VI.

i FESTIVUS URBIS onNATUs.

Postquam exierat autistes, Râmas lavacro lustratus l.compesita mente cum coulage simul Nârâyanum supplex

adiit. Preiiensa igitur patera laticis sacri plena, ac rite a.supra eaput ciata, magne Namiui litavit pingaedinemparam igni aceenso infusam. Degustavit deinde resî- 3.deum latieis istius, vota pro felicitate sua nancupavit,meditans porro deum Nârâyanum, in lectalo verbenis

bene strate, compressa voce, mente composita, iuxta 4.pucliam Vidêhanam in fauste Visbnûs ancelle cubaitprincipis filins. At quum ana mode vigilia noctis supe- 5.raret, tum expergefactus ille emnem demus suae orna-tum solennem ordinavit. Ibi dam auscultat verba bene 6.auspicata aurigarum, panegyristarum praecenumque, ma-tatinas religiones diligenter observans, leni murmure pre-ces recitat inciinato capite, Madhûs interfecterem laudi- 7.bas cxtoilit, et puram vestem lineam indatus, Bracbma;nas verba soiennia praeire iubeL Horam deinde con- 8.centus faustum diem praenuntians, tum gravis tain dul-cis, Ayôdiiyam persenait erganerum musicerum strcpiturepetitus. Comperte, Ragiinidem cum paella Vidébanag.in iciunio pernoctasse, cuncti arbis inceiae gaudie ailectî

saut. Tum cives, Râmae consecrationem exspectantes, le.quem nectem luci iam eedcntem cernerent, eperam po-sucrc inturbe splendide ornanda. E templorum fasti-u.giis nubiam candidarum instar cxeelsis, in compitis, pia-tcis, licis reiigiesis, turribusque, in mercatorum loris la.variarum mercium copia aliiueutibus, ex divitum’patrum-

259 LIB. Il. CAP. VI.i 15. familias magnificis aedibus, circa omnes amas arborum-

que ordines, extollebnmur vexilla picta, ac menine per-14. liais innexae. A mîmorum ne saltatorum gregibus, can-

toribusque cantantibus undique audiebantux- voces animîs

I5.auribusque incuudae. Interîm cives, imo vel puerulîune aedîum fores entervatîm ludentes, mutuos inter sesermones serere, cum Râmae consecratîone coniuuetos.

16° Via regia, civium studio floribus couspcrsa ac turc in-) eenso anima, fesium aspectum exhibebat in conseeraüo-17- nîs honorem. Noctî venturae prospicienles, ut tenebras

illuminarent, ad platenrum margines erexcrnnt lychnu-18. chou arbornm specie. l) In Perfecto urbis ornatu eius

ineolae, exspeetnutes Râmae consecralionem ad consortium

19.imperîi, frequentes congredi ad xystes areasque, ibiqueconfabulanles domînum laudibus extollere. l.Euge! qunm

ao.»mngnanîmus est rex hiccc, vaâcuidnmm stirpis ampli-

3fieator, semer senîo confectum intelligcns, Râmamun nin imperium est. cooptaturus. Nos omnes incrementum

IDinde capimus, quod Râmas, rex noster ereatus, parndlongum aevum nos tuebiuu’; rerum humnnel’um discri-

9mina Perspieiens, neutiquam supcrbia infimes, prudcns,Ipius, ’fratres caritate amplectens; et sicuti erga francsïhenignus, perinde eliam ergo nos animatns est Raghuidcs.

35. ’Diu utinam vivat Duuathas, rcx pins vitaeque integer,24.»euius favore Râmam comecratum videbimushx - Talin

1) Notation dignnm est, hune morem festum aliquod lu-cernis au!) die accensis celebrnndi, lvzvoxaïur, lundis pn-riter et Aegyplîis tnm antiquis temporihus usitnlumfuisse. Cf. Hnnonor. Il, 62. Salis nflubre fluents nulcmapparents urbis Ayôdhync illuminundue fuisse videlur,siqtiitlem poêla lyebnuehos cum m-horihus comparut.

L113. Il. CAP. VIL 253gnn-icntcm plcbcm urbnnnm nudicbnnt llomincs rlislicnni,

qui rei fuma accepta undecunque convenerant. [Etcnîm 25.ruris inceiae Râmne conseerationem visendi cupidi, extoux vicinia adventanles urhem opplebanL] a) Hisce ho- 26.minum globis hue illuc vagantium fragor excitabatur, qua-lis est, nestu pet interlunia intumescente, mugientis oceani.

Tunc urbs ille Indrae regiam aemulans, indique 27.frcqucntata a rusücis visendi cupidis, fremitu strcpens,rcfcrcbat pelagi aequor bestiis aquatilibus transnatatum.

CAPUT VIL

MANTIIARAE LAMENTATIO.

Ancilla quncdnm vcmn,’ quae a natalibus inde npud r.

Cncceïdcm commenta fuerat, forte ascendit sua spontesolarium lunae instar splendidum. Inde Manthara pro- a,spectnbnt totem urbcm Ayôdhyam, irrorntis plateis etsparsis florum cumulis, nec non sumptuosis taeniis-ve- a.xillisquc ornatam, tcctis angîportis, et fortuitis tramitibuspervinm, aquis odoratis conspersam, plcnam hominum 4.cnpile delîbuto nitcntium, concelebrntam viris bis nazis,qui corollas ac bellaria manîbus gestabant. At Man- 5.

9) Uncis inciusi distichon otiosum, importune intrusnm,que nihil nliud continetur niai repetitio distichi pro-ximc prnecedentîs. Nostri tnmen codiccs ml commentnto-mm tcxtum conformati, nullo excepte, id exhibent; idemquoqne edilorcs Srîrnmnpurnni in suis libris iegerunt.

954 Les. Il. CAP. VII.tliara perlustrans litham Ayôdliyam deaibatis tcmplerumvalvis insigneln, variis organis musicis persenamcm, ml

5.3ummam admirationem replu est. Conspicata igitur Râ-mae nutricem, lumina prae. gaudie expansa velventcm,candide veste linea indutam, baud procul a se adstan-

7. tem ad com conversa, Quaese, inquit, num forte Râmnemater: quantumvis ’parcimoniae intenta, eximio quodam

8.voto petite; populo munus largituri’ Quid sibi vult, diemihi, amabo, immodica multitudinis istius exsultatio?Ecquid ipse tex-rac dominas lactitin chctus festum con-

9. summanduln curabit? Nutrix, gaudie summopere ciata,narravit protinus ancillae gibberae, l) quantum sortitus

Io. fuerit Raghuidcs fertunam. Gras euh asterismo lunariPushio, ut fertur, rex Dasarathas filium Suum Râmam ad

u.consortîum imperii consecrabit. Quo nutricis sermeneaudito gibhera, indignabunda, a, soierie Cailnsi mentis

12.fastigium aemulante praecipitanter descendit. Consiiiancfiu-ia agitans Manthara istn, ira flagrans, adit Caeceïdcm

15. in leeto cubantem, talibusque ufYatur: Surge, age, de-mens! quid dormis? Urget te ingens periculum. Nonne

14.temct ipsam scelerum cumule obrutam sentis? Frustragleriaris, te apud maritum esse gratiosam, re vcra odiohabita sui) favorise spccie. Languct sana gratin tua sicuti

I5.amnium decursus per caierem aestivum. At Caeceïs di-ctis acerbis ita compellatu a gibbera furentc, consiiianefariat agitante, gravi meerere niilicta ancillac defermi A

16.haec regerit: Ecquid, Mantharn, infaustum accidit? Etc-nim cerne te vultu- tut-batam et vehementer vexatam.

1) Ipsum hoc nomen mamhanî signifient gibbernm. Abeaxlem deformilate deductum est nomen preprium le-studinis alieuius in fiibulurum libre.

MANTIIARAE LAMENTATIO. 255

Quo sermeue Caeceïdis audito, Mantlmm oculos prae I7.ira rubere sullusa, lundi doctissimn, talin contra futur,gravius aegritudine allectura Caeccïdem, ad scelus ob- l8.firmata, alienatura dominam a Râma, cuius nimirumperniciem cupicbat: Magnum sane ac irreparabile 19.damnum tibi, o domina, parntur: rcx Dasaratlms R84mnm ad consortium imperii consecrare decrevit. ÀEn se.ego, alto pavera demersa , dolore ac mOerere confecta,incendie quasi flagrans, tuae salutis gratin hue advelavi.Ex tue damne milii queque ingens damnum exsistet,al.similitcrque ex ineremente tue incrcmentum; ne dubita.Tu, e prosapia regalî eriundn, regis es coniux nobilitate sa.par. Quomode fit, domina, ut morum regierum trucu-lentinm non senties? Pietatem simulando perlidus est mn- 25.ritus tuus, et blandiende titi-ex. Pro candida indole nonintelligîs, te a1) ille pessimn fraude esse cireumventam.Nupcr ntlliibcns tibi blandities venus, hodie lumen mari- mi.tus tuus Causnliam opibns ditabit. Procul ablcgate nempe a5.Bllnrnta ad cognatos tues, opportune nunc pravus homoRâmnm constituct in imperio acmulorum clade firmato.Tu liostcm sub coniugis speeie quasi mater amantissima 26.tanqunm anguem letifcrum, o simplex puella, sinu fevisti.Quale facinus aut serpcnsIaut hestis inebservntus pan-are 27.solet, tale a rcge Dnsaratha in te filiumque hodie admit-titur. A scelcsto ille perfide blandieute tu, simplex 28.p’uclln, melieri serte (ligna, dum Râmam in imperio con-A

stituit, cum proie tua utique cs eversa. Tempus oppor- 29.tunum nacta, Caeceï, saluti tune prespice. Eripe totmalis filium, temet ipsam, meque; nec obstlipelacta ter- ipcas. Audito Mauthnrac sermone, illa lactitiae plana e 30.lecto surrexit fronte serenata, sicuti lune crescens tem-pore autumnali. Summopere nimirum oblectata, novitate 51.

256 EXCURSUStAD Lm.II, Cam I-XV.

rei commets, ancillne gibbons monile aliquod dona de-52.dit. Quo divite fausti nuntii praemio data, Cacceïs ex-55. hilarant Mentharam hisce verbis centra all’atur: Quem tu

mihi narres evcntum, Mantliara, is mihi est exeptatissi-mus: quere hecce praemium accipe; eut quid emplies

34. in gratiam tuant faciaux? Equidcm nquum discrimcn di-spicio inter Bâmam et Bharatam: ideo gratum habea,quad rex Remam imperio inaugurera decrevit. I

Excvasus

ad priera libri secundi capita ab egordio usque adquintum decimum.

Da

RBRUI GESTÀRUI SEINE A!) ORDINBM TEMPORUN

EXIGENDA.

Leetori obiter Capet sextum cum sequentibus cemperanlitempera confudissc paëta videri possit. Sed si accuratius in-spieiemus, petebit, Vûlmîcem en tentummoda licentia usumesse, quem vel historiois concedimus, quatenus exponcnde estres diversis in lacis simul geste, ad ouin: evcntum pluresactera in alterutram pertem aliquid conferunt. Soientoptimi rerum seriptores continuum narratienis tcnerem paellalongius persequi, ne interrnmpcndo lectorum attentio distra-hatur, ac tum demum gradum referre et eliquentum spatiiremetiri, ut exhibent alias dramatis persanes, eut novas, eutiam antan in scenam productes, interim in iisdem ceeptis eutpremovendis eut impediendis occupetas. la Cepite sexte nar-

Lin. Il. CAP. VIIL 257renter nonnulln, quae in neclem medinm luter diem, quecooptnlio pulilice declarnta fuerat, diemque proximum cense-cratloni destinatnm incident, vel postridie demum orle iamdilucnlo geruntnr. Pernoctat Rames in caste iciunio cum Site,surgit ante dicm, fnngitur religionibus matutinis, salutaturmore selenni a praccanilius. Colloquinm Mantherae vero cumHamac nutrice habetur non multo post concionem solutam.Adit confestim Mnnthare dominem in lectule cubantem, et herispomeridianis eiusdem diei semno indulgentem. Caece’is, en-eillne furore ad prnva consilia instigata, dum advesperascit,aubinait"): (MIE-mimis intrat. Ibi Desarathas, dimisso tandempost Vasishlhae reditum concilia familiarinm, enm invisit.Consumitur dcinde tata ne: in irritis regis conatibus uxorcma scelcrato proposito nvertendi, danec postera mana VasislillmsSumnntrum ad regem in penclrnlihus regiae nimis diu maren-tem intra mittit. [taque non modo niliil turbatum est in re-rum serie, sed mirabile poetae artificium deprehenditur inordinands narratiane, quad, praemissis qunccnnqne certissi-mnm exspectetienem felicis eventus movere polerant, in ulti-mnm locum distulit expesitianem fatalis impedimenti, que su-bite cnncte evertunlur.

CAPUT VIH.

Maremme senne.

Mantliara vere dominas succensens monile istud I.praiecit, tnm ira ac dolore commets talem sermonempratnlit: Car tam alieno tempera, demens, lectitiam tibi a.finxisti? In media curarum pelage aestnantem temetipse non intelligis? Intus in corde te deridee, (la-i3.

17

258 LlB. Il. CAP. VIH.mina, quamvis ipse animi aegra, quad de re dolenda

4, gaudes, necte gravem liancce aerumnam. Deleo socardiamtuam. Quaenam femina prudcns gratuletur sibi principatuminimici ex alia tari regalis censorte generati, pastis in-

5, star ingruentem? A Bharate, imperii aemulo, Râmae me-tus obiicitur; id reputans turban sum: etenim metum

6. struere salet, qui ipse metuit. Laxmanus arcitenens qui-dem totum se Râmae tradidit; Satrnghnas itidem Bliara-

7. tee, pariade ac Laxmanus Cacutstliidac. Quem Blmratasiure sua putiet-e proximus sit ad successionem imperii,o farmosa iuvenis, certe succedendi spes lange re-

8. mata est a duobus istis iuniaribus l). Versatus est Râ-.mas in ordinis militeris artibus, prudens, rei-nm gcren-darum potens: cuius timare contremisea, quando filium

9. tnum recorder. Gratiosa profecto est Causalia, quippeceins filins crastina die Pasltie a Brecltmanum primari-

Io.bus ad magnum imperii consortium consecrabitur. [amtu coleus Causaliam, opulentissima fortune petitam, ex-stinetis inimicis securam, tanquam famula supplicis lia-

u.bitu ci adstabis; pariterque tu nebiscum istius faunule

l) Intelligendi sunt Sumitridae gemclli, Lexmenus et Sutra-glnias. [li quidam re vera aliquante maiores natu orantBinareta, que in ordine nataliam cediccs Bengalici cumeammentatorum Iectione conspirant. (Cf. L. l, c. XlX, 8.)Nihilominus Binarates potier erat iure, et proximus postRâmam imperii bettes. Elenim Sumitridae, quantum admatrem, perem nobilitatem gloriari non poterant. Sumi-tra a nonnullis traditur patrem tcrtii ordinis (vaigre)habuisse. Bengali in sue carminis recensione miamadeptivam Vâmadèvi, Braclnmanae saepius laudati, eamfaciunt. In commentatarum Râmeïde hac de re nihildiserte aflirmatur.

MANTÎIARAE saune; 259

lies, ac filins tuas Râmae scrvitium snbibit. Exsultahitta.profecte Ramaeconiux, summo loco posita; depressnvero erit nuras tua in Bharatae aedibus. Vehenieutcr 15.alliietam videns Mantheram ita verbe facientem, domina

4.Caeeeïs Râmae virtutes laudibus extellcre. Recti genresest, inquit, magistris obtemperans, beueficierum memer,vcridicus, integer, Rames regis filins natu maximas: ideoimperii consortium ei debetur. F retres ministresque per t5.longum vitae aevum paterne anime tuebitur. Quemodo fit,gihbera, ut tu, cemperta censecratione, meerore confi-cinris? Blues-Mas qnoque, iuvenis praestantissimus, post 16.centenes annos fRâmae concesses, imperium paternnmatque avitum certe adipiscetur. Tu veto, Mnnthara, de [7;fausto successu, qui iam nabis contigit, qui in prisescntiaadest et in futurum durabit, quare tam vehemcnter de-

8.les? Perinde ne Bharntas megni milii est aestimandus,similiter et Raghuides, vel ultra etiam: ntpates qui meipanne observantior sit in amni ellicie quam ipsius Can-saliae. Quod regnum hic oecupat Rames, id nihilo secins 9:ad Bharatam quoque pertinebit: etenim Raghuidcs fratresnon elio loco habet, quem semet ipsum. Audito Cae- au.ceïdis sermone Mantham vehcmenter afllicta, site et ca-lida suspiria trahens, daminam denuo afl’atur. Stupore al. ’

mentis eccaecnta ad monita salutaria, non intelligis teinfelicitatis pelage mcrgi, aerumnarunl ac tarbarum flu-ctîbus expanso. ne: fit Baghuidcs, et post cum is, quem a),gencrabit filiaux; Bheratas vero c propagine regia eiicie-ter. Non omnes sane rcgum lilii in rogna statuantur, 023,’formas». iuvenis: si omnes constituexeutur, ingens indeperturbatio oriretur. Quapropter terrarum domini mu- 24.nom rcgni et pracsidia in filinm nota maximum confe-runt, e fermosissima, sive quis probes sit, sive accus.

"ses Lus. n. en». VIH.25.Filins iste tans, patracinii inops, ultra modum fractus

erit, e deliciis et dama regali veiectus, o pia’ parons.26.En! ego in lui gratiam hue properavi: tu vero non me

intelligis, utpate quae pro, nuntiato aemulao incrementa27.praemium mihi ’dare cupias. Rames, ne dubita, petites

regna ’undique munita, Bharatam ad terram alienam ab-28.legandum curabit, aut forte ad inferas detrudet. Plane

puer Bharatasfa te ad avi’ materni sedem dimissus est;ex propinquitete autem nescitur nccessitudo vcl inter

ng.muta et inanima. Pro obsequio sue erga Bharatam Sa-trughnas etiam eedem profectus est; etenim, sicuti Lex-manus ad’ Râmam, pariter ille ad Bharatam sese can-

So.vcrtit. Vulgo fautai-fabula de arbore quadam a silvica-lis proscindenda: .eam arundinum ope propter prapin-

5x. quitatem ab ingenti pericule fuisse liberatam. Sumitri-des tuebitur Ramam, pariterque Laxmanum Raghuides:

. hernm fraterna concordia sicuti Asvinum gemellorum per52. orbem terrarum celebratur. Itaque liâmes contra Lex-

manum nullum scelus perpetrabit; et contra Bharatam53. tale.quid cum admissurum esse, noli dubitare. Qnapro-

pter, domina, e tecta regali Raghuides in silvam migret:hocco consilium mihi perplacet, ac tibi quaque summe-

54.pere erit fructuesum. Quodsi ita fit, commodum indein clientium tuarum gregem redundabit, utique si Bha-

55,1’atas iure regnum paternum nactus fuerit. Ille tues puer,melieri sorte dignes, Hamac bestis congenitus, quomoda,ipse inops, vivet sub daminatu amplissimis opibus aucti?

56. Quasi elephantum tg-regis ductorem a leone in silvis op-pressum, sic praculcatum a Rama Bharatam eripere te i

57.opertet. I Ohm a te gratiasa apnd maritum et inde su-perbiente Râmae mater, aemula tua, despeeta, quomodafieri potest, quia animant infestum cllhndat?

LlB. Il. CAP. 1X. 26!Quende liâmes orbe terrarum petites facrit, tune 38.

Bharatas certissime fendîtes evertetur. Ideo molire turegnum nate tue, et alicni istius vcl hodie cuilium.

CAPUT 1X.

CONSILIUM RAMAE IN EXILIUM PELLENDI.

At Cecceïs ita campellete, arc prao ira flagrante, l.elte et celida suspiria trahens, Mantharam talibus aira-tnr: lIodie ego Râmam bine pralinas in silvam abignm,2.Blieratemqne. ad imperii consortium protinus censecran-dam curnbo. Id autem iam dispiee, Manthara, quonam 3.commente eliici pesait, ut Bharatas, liâmes vera acque-quem, regnum nanciscatur. At ille sic admonita a do-zi.mine, ncfaria consilia egitans, liâmes commodis insidiete,Ceeccïdcm talibus ailetnr: Hem! iam primum deelarabogs.tu, domina, auscultera volis, quomode filins tuns Bhara-tns regnum integrum soles nancisci possit. Quid? nonne 6.meministi, dentine, en bene memor intus abscondis?Nain casant domesticum a te memoratum ex me audirecnpis? Quod si tibi ludibundae libet, renia me meme- 7.ratem eudire: eudietnr! Narrabo. Tum audita perpen-datur. Ohm inlbelle Deorum Titanumque, ceins seciiB.fuere regcs sepientcs, Canin: tuas te secum abducta Aprofectus, ut cret regis Coclitum cames, ingressus est 9.plagaux austrelcm versus Dandecos, ad nrbem Vaiieyan-Itant, sic appellatam, ubi dominebatur rei; baleeueut in

262 Les. Il. CAP. 1X.io.vcxilla gestans. Is, proprio nominc Samberus dictes,

innumeris pracstigiis fellcns, Titan potentissimus, proc-liure cammisit cum Sacre, irreprchensus (quantum ad

11.fortiuulinem) a deorum .catervis. Viras in magne becproclio levius graviusque vulncrates, nocte sapitas, Gi-

n.gantes isti subite incursentes caedere l). Ibi tum rexDeserathes aeri certamine conflixit cum Titanibus, etquenquem velldis lacertis praeditus telis earum est confes-

15. ses. Ibidcm maritus tua ope, domina, avectus e proclie,sui non campes ac paene exenimatus, graviterque sau-

i4. eius telis, tameu a te servatus est. Tum gratus ille, eA venusta, concessit tibi duo menera, que de re id mode

maritum monuisti, ut quandacunque menere tu petitura15.fores, tune promisse acciperes, quad vir magnanimes

tibi annuit. dttamen ab eo inde tempera niltil liorum16.elegisti. Equidem per me rei ignare sum, olim a le

memoratee: sed secundem amerem meum ergs te ner-17,1’atio ista menti infixe huesit. Iam tu posee maritum

bina haecee menera: Bharatae, censecratiencm et Remue18. exsilium in aunas quatuordecim. Pratinus intrato oflen-

siouis cubieulqu a) quasi irato, Asvapatis filia; decum-

1) me crut mas daemanum istorum (râkshasa) diis hemi-nibesqee saleps infester-nm. Nehiles Indiee bellatorestales insidies ’aspernebanter, neque aliter quem aequoMarte cum hostihus cenfligere velebant. Cf. quae MA-lesibellatoribes praccipit Cap. Vil, dist.99. Vertitur ineadcm belli gerendi lege carde BIAIATIAE: poslqnamCuruidee Pûnduidurnm milites sopitos abtrnncavcrant,nulle cum iis pux compeni poterat , et res ad bullentinternecivum devenit.

2) Discimns hinc morem singularem, fuisse in gynacceorugie cubieulum aliquad secretnm, nautile, teeebriee-

Commun RAME IN Emma PELLENDI. 263

bite in nudo terree solo, sordidata amictem. Regain 19.conspicata, cave ne cum intnceris, cave ne cum allo-qnaris: eiulans, henni strate, moerere plane languide.Tu semper dilectissîma coniugis uxor fuisti: hac de ra Io.minime mihi est dubium. Tui gretiamagnus rez val inignem accensnm se immittat. Non sustinat iram tuamâl.cemmevare, nec iratam intueri. Ut tibi gratum faciat,vcl ipsem auimem relinquat: haud sane sustinet terme ne.domines dictum tuera trensgredi. Intellige tandem, o ni-mis tardae indolis famine, quantum gratis pelleas. Fa- 23.cile dcderit tibi rex Dasarathas gemmas; nnienes, eurem,mundumque varii generis meliebrem: et hisce noli ani-

imum advcrtere. Qnae vera gamina munara tibi conces- 24.sit Daserathns, de bis cum cammaiieface: hoc opus, o .lavera potens, cava ne te practereat. At quamprimum 25.Raghnides de munere annuens ipse te subleveverit, tumagnum regem fide data obstrictum posees hecce mu-nus: t’Râmam cxsulatum ablcga in silves, par nôvem 811-26.

"nos, quinqua additis; Bharates, principum par erbemrterrarum precstentissimes, ,rex lista Quando nimirum a7.Rames in silvis par quatuordecim aunas exsulaverit, adulte

iam dominatu, et redicibus satis, postea par se stabitfilins tees. Oppertunum tibi esse regcm arbitrer: tu 28.mode verecendia abiecta, a propasito Râmam cense-

sum, omni supellectili adeo vacuum, et ne lectulus qui-dom eut sella ibi inveniretur, nec pavimentum tapetî-bus constratem asset. E0 confugcre licebat uxoribuspellicihusque regiis, si que gravem ininrinm’sibi illntamqueri vellet. Pal-manet simile quid apnd Indes hedier-nos: lnesi a potentiore, ferihes eius assidcnles, inediealiovc mode ipsi male se hahant, diris quoque adiectis,nisi oppresseris animes llactatur.

264 Lin. Il. CAP. 1X.29. crandi vi cohibitum averte. Tain Caeceïs edocta al) au-

eilla noxam par commodi speciem, laeta sibique fidens30. Mantharam taliban afl’atur: Magni facio prudentiam opti-

mam tuam optima suadentis. Ubique gentium tu inter5.,gibberas excellis consiliis excogitandis. Tu sala rcrum

mearum semper studiosa es, mihique dedita. Equidemfartasse sine te, gibbera, non intellexissem regis moli-

32. mina. Sunt plerumque gibberi deformes, pravi, amuïsmalitiae pleni: tu vero, veluti loti fias venta inclinatus,

53.aspectu iucunda. Pectus tuum est bene campaetum,humera tenus prominens; venterque infra planas, Pulcre

5Æ.umbilicatus et quasi pudens; .fcmur plenissimum, tur-gentesque papillae; facies lunae candidat: similis: eia,

55. Manthara, quam pulcre nitesl Inguen tuum est tersum,cinguli nodis ornatum; crura sunt valde gracilia, et ambo

36. pedes longiusculi. Tu procera fenton movens, lineantvestcm induta, ante me incedens, tanguam ardea I) eni-

1) Pasui nomen generale pro speciali. Sanscritef lillilaha,i in genere feminina: lillibhî; qunm avem lexicograplii

Angli, praceunte Colebraokio, jacanam sivc parrain00eme": interpretanlur: baud scia, au satis accurate.Jacauae pleraeque in regionibus Transatlanticis habi-tant: plures earum speeie; effort Barra, de Goemi nondisserit. Juana»: Indium, alia nomine fartasse can-dem, memoratam video in Synopsi genemli avium An-glice scripta. (Supplement. p. 257.) Sed universae Ja-çanae traduntur vilain agerc in lacis paludosis , pratisuvidis, circa stagna lncusque. Inde dubius linereo, quadin lepida quadnm Hilôpadësi fabula (Lib. Il, Fab. X".Bonn.) tittiblia nnrrutur nidum ad maris littus po-suisse, tam prope, ut Oceanî fluetibus ava abripercn-tur. lndornm Aesapus vero nihil fore fingere solel,quin cum animaliunpindole conveniat. Quicquid sil,hoc modotencamus, lillililmm esse ex numerosa gente

Commun Rama m EXILIUM PELLENDI. 9265.

tes. Quae Snmbaro Titanum regi inerant praestigiae 57.multiplices, cordi tua ingenitae sunt, aliaeque insuperad malta millia. Qui gibbus clivi cncuminati specie a38.don-sa tibi prominct, o venusta, in ca versantur consilia lartcsque nobilium bellatorum fallaciaeque; super eum59.suspendam tibi torquem aureum Bliarata consecrato etRâma in silvam profecto; quo aura para, diligenter ex- 4o,cocto, ego voti campos atque in posterum secum, gibbumtuum condecorabo. Ad faciem ornandam insigne frou-41.tale. aureum, splendidum, all’abre excudendum tibi au; irabo, gibbera, splendidasque munditias. Binis vestibus 43,nitidis amicts ambulabis tanquaxn Diva, are tua incom-lparabili lunam quasi ad certamen provocans. Unguium 43,acie tenusuncta santalio odorato in fronte familiale in»codes, spernens invidos ac malevolos. Ita collaudata M.sncilla Caeceïdcm in candida lecto cubantem, tanguantigncm in ara emicantem, talia monuit: Aquis dilapsis 45.

grallatorum (Gallice: échassiers.) i. e. avinm quasi gral;lis cruribus gracillimis incedentium, longis quoque di- vgitis unguibusque munitarum. Tradunt Indi, tonitru-bus ingrucntibus tittibham supinam recumbere, proten-sis in altum cruribus, ut coelum fulcint, si quando fra-ctum illabatur. - Norat callitla Cneceïs, nullam Temi-nam esse adeo deformem. cni non placent laus venu-statis et illccebrarum muliebrium ipsiimpertita. Cam-parut itaque Mantliaram cum ave eleganti, quae cruragracilia liabet, corpus in breve spatium contractum,collum procerum quidem, sed ita.reflexum, ut caputhumeris incumbere videntur, qualis esse solet staturnhominum distartorum. Procacilas quoque,,qnn Mantliarncminclml, tribuitur litlihliac, ulpoto nunc in fabula su-pra lnudutn, quantumvis dcbilis, Oceanum ad cerlamenprovocant.

266 Lus. Il. CAP. 1X.demum pontem iungere, a paiera, niliil attinet. Surgeage! faustum molimcn perfice; fac ut rex te visendam

46. anquirat. ha instigata regina, grandibus oculis decorn,cum Mantliara simul cubieulum offensionis inlravit, gra-

47-tiaeisuae fastu superbiens. Ibi mulier formosa monilcinnumeris margaritis consertum, nec non relique magni

48. pretii ornamenta proiecit, deinde, prompta gibberae dictaperagere, nymphae coelesti similis bumi procubnit,Man-

49.tharamque talibus dahir: Aut hic me mortuam esse,gibbon, regi nuntiabis, aut Ragliuide silvam sortito Blin-

50.ralas regnum sortietur. Non opus mihi est aura, nequegemmis, nec deliciis: is vitae milii finis erit, si Ramas-eausecratur.’

51. , Hunc in modum graviter soucia regina, ab ancillagibbon crebris dictorum sagittis percussa, manibns cardiimpositis, plane attonita, irae plana, identidem Mantlia-

5:.ram compensas, Aut hinc, inquit, ad Yami sedes memigrasse, quamprimum cognoveris, nuntiabis; aut Ra-ghuide per longum tempos in silvam ablegato, Bharatas

53. omnium optatorum compas fiat. Egamet non taros pul-vinaribns stratos, non carolins, non santalii pulverein,non unguenta sorbitionesve cupediasve, neque quidpiamcupio, nec denique ipsam vitam, nisi hinc in silvam

54.migret Ragliuides. Tali modo profana dictum atrox, pro-iectis omnibus ornamentis, feminaivcliementer commutaterne solum nulla culeita tectum corpore pressît, veluti

55- Cinnaris ex aetbere delapsa. Vultum obnubilata rural-eaestuante, dissipatis pulcris sertis ornamentisque coniuxregalis sine nacvo formosa talis fait, qualis esse soletpalus tcncbris obvolutus, stellis plane exstinctis.

Lin. Il. CAP. X. 267

CAPUT X.

DASARATHAE sauna.

[»Ul)i primum prave edocta regina fuerat a gib- r."bora scelcratissima, illico humi decumbit, ceu clepbast’fcrniua tclo venenata saucia. Ausis mente probe per- a.Dpensis, ut ipsi videbatur, mulier callida et cupide Man-»tlmrac sensîm cuncta exposuit. Misera illa, consilio 3."capta, Mantlmrae dictis infatuera, paulisper secum re-"putavit viam commadis suis idoneam. Ancilla entend.Nom dominae dedita, tum lucri avida, certior facta defiscntentia deliberata, admodum laeta fait, quasi opere"iam peracto. At regina, furore incensa, post sententiam 5.fiplane deliberatam, languida lmmi se composait, frontem etvsupercilia contraxit. Deinde corollae versicolores nec non 6,

"lucide ornamenta derepta sibimet a Caeceïde in terrant"occidere; et quaecunque en deripuerat, tout serta, tum 7.Malin ornamenta, solum terrestre collustrabant, sicuti si-ndora polum aetberium. In oilensionis cubieulo callapsa,8.Dsordidata amictum, crinibus in unum nexum colligatis,’tcemebatur qualis Cinnaris acgritudine languens.«] l).

At magnas rez, postquam Râmae consecratianemg.ordinaverat, dimisso camitatu, in aulne penetralia seces-

l) Disticba bnec, quae nuais inelusi, nibil continent, quadnon untea iam narratum fuerit: verbe modo variantur.Facile intelligitur, quomodo talia axai-dia irrepserinLQunm nimirum non une tenore cnrmcn rccitari possct,rhupsodi curarunt, ut auditorcs initia novaa recitu-tianis proxiine aliteacta runinisccrenlur. i

238 ’. Lus. Il. CAP. X.rosit. Secum reputans solennia mox celebranda iam pu-

blîce nota esse, gratissimae daminae gratum nuntium al)-ll.servanter allaturus in gynaeceum intravit. Inclytus ille

ergo adiit amplissimam Caecei’dis domum, tanquam aetbera

candidis nubeculis distinctum, ipse velut sidus noctiumI1.laDracone correptum. Vidit domum illem, psittaeis pa-

vonibusque circumvolitatam, ardcarum ansernmque clan-gore strepentem, fidium tibiarumque modis resanantem,

15.a famulabus, gibberîs et nanis frequentatam, instructamumbreculis ex arbustis variis et flexilibus apte contextis,circa quae champaci et asoci flambant, instructam quo-

i4.que particibus eburneis, argentais, aureis; arboribussemper floridis ac pomosis, stagnisque limpidis nitentcm; i

15.scdilibus eburneis, argenteis, aureis cinctam; eduliis,0 sorbitionibns, variisque dapibus abundantem; sumptuoso

16.0rnatn coelitum sedes aemulantem. Quod gynaeceumopulentum ingressus megnus rez, non tamen canspexit

I7. caram Caeceïdem in taro egregio cubantem. Tum po-pularum dominas cupidinis vi devinctus, delicies suas de-siderans, non cernens caniugem dilactam, queesivit quid

18.esset, et conturbatus fait. Ncque enim anteliac dominabanc harem practermittere salebat, quia cum aspecta-nt; nec .unquam rex domum vacuain ingredicbatur:

19.quare Caecci’dem, cuius viseudae gratin venerat, ubiqueanquisivit, siïuidem huc usque non cogn0verat lucri ca-

so.ptandi avidani indacilemve. Ianitrix vcro perterrita, pro-tensis supplex manibus, Domine! iniquit, domine valde

auirata ad olfensionis cubieulum properavit. Ianitricis ser-mone audito rez, iam summopere anima eegcr, vcliemen-

andins etiam doluit, titubantibus turbatisque sensibus. Ibiconspexit terrarum dominus, dolore quasi flagrans, illain

25.11umi collapsam, indigna habitu cubantciu. Ipse senex

DASARATIIAE sauna. I 269

iuvenilenr coniugem vel anima ipsi cariarem, ipse plusneferia molientem, vidit in nudo terrae solo iacentem,ceu plantain pampineam radicitns excisam, ceu Divam 14.coelo delapsam, ceu Cinnaridcm expulsam sive Apsara-sera dciectam l). Tutu veluti excelsus clapiras elepbanà 15.tem feminam in silvis a venatore telo venenato saucie-tam proboscide demulcere solet °), pree caritate lani-

1) Putaliant lndi, deos minornm gentium semideosve in-terdum propler culpam aliquam e coelo in terrain et-snlatum ablcgari. Cf. RAI". L. l, cap. XLlV, 28. 29.Cinnaros passim memoratas vidimus: sunt ntriusquesexus, Kùmara et Kinnarï. Quomodo puellis hippoca-plmlis venustas nliqua tribui passit, poëtae Indorum ipsividerint. Recordcmur lumen, veteres Graecas aliquandoCcrerem capite cquino dcformem adorasse. --De Ap-sarasum nomine confcrantur, quae adnotnvi ad Lib. I,cap. XLV, 33. Nymplms commode eus diei passe ar-l)lil’tlI.l.lS snm, siquidcm Nympliae Graecorum facilesorant, a sevcritate marum alienae, et clioreas duceresalebant; llactenus modo al) Apsarasilms (liversae, quadnon in coelo sed in terris vitnm (logera credebantur. Quodsi ad mores liumanas respicimus, ad quorum similitudi-nem plerique populi vitam dearum ellingere consueve-runt, Apsarases sunt coelitum saltatrices, vég’a’. Eiusmodi

vero paellas apnd [ados Graecarum isgodoüazç com-parari passant, hac ex parte, quad utraeque ad publi-cas pompas saltatione celebrandas adhibebantur.

2) Vulgo notum est, maltas. gentes semiferas invenisse ar.lem sagittas succo venenato imbuendi, quo vol levis-sima vulnera letalia fieront. Actatc Homeri apnd Graecostalibus telis in hello nti iure gentium interdictum ont.Venatoribus, abiecto in India haminum ordini, licebatexercere artem viris lianestis indignam. Celeraquin ln-(li ngnascclmnt quodammodo ins naturae ergo brute ani-malia obscrvanduin: nefns habcliatur occidere feras, nisiquae eut noxiae assaut, eut esui idoneae: que de re est

270 LIB. Il. CAP. X.26.tcr eam contreetavit. Deinde manibus contrectatam

anima perturbatus, amare captus, formasam conîu’gem,

27.lati folie oculis refcrcntcm, talibus allatur: Équi-dem non assequar iram tuam, ut ad me speçtantcm.

28.11 quonam ergo, domina, ollense fuisti, vel a quonamdespecta, quad ita, mihi dolenda, a pulera, in solo pul-verulento cubas, quasi Larvarum visu perculsa fores

29.amens, mentis meae turban-ù? Saut milii medici po.ritî, rite inter se partiti diverse artis suae ministeria: 3)bi cilloient, ut suaviter valeas; declara mode marbum,

50. que laboras. Quemnam aportet hodie commodnm ca-pere, sut qulemnam contra ingens incommodum? Naliplarare, noli tu, domina, tale quid facere, unde misera

51. contabescas. Quemnam insontem poenas lucre oportet,eut quemnam sontem liberarii’ Quis pauper est ditan-

52. dus, eut quis opulentus bonis exuendus? Tutu cgomet,tum cuncti ministri moi iussis tuis paremus. Non a me

55.impetro, ut ulla in re optatuin tibi irritum faciam. Vclpar vitam meam te obseero, effare, quid in anima lia-beas. ’Quatenus potestatcm in me sitam nosti, de me

locus lueulentissimus in libro quarto Reme’idos nostrae..Probabile lit, venatores Indes usas fuisse veneno upasdicta, cuius pluru sunt genera e diversis plantis extructu.Coins veneni vis letifera experimentis in cunieulis aliisveanimalibus minutis comprobata est. (Cf. Annales de Chl-mie et de Physique. T.XXVI, p. 44-63.) At hac sanamirabile, sagittae acie per crassum elephanti curium visin venas penchante, tam immanem belluam encenri:nec tamen poète id ex vano iiuxisse, sed experientiaedactus protulisse videtur.

3) Patet hinc, lndos ab ultima inde antiquitnte simili ra.tione et aeque diligenter quam Aegyptias nrtcm me.dicam excoluisse. Cf. limoner. ",84,

LIB. Il. CAP. XI. 27!dubitare non te decet. Faciam, quiequid gratum tibi34.fuerit, vel per praemia piis operibus merita tibi iuro.Quantum circumvolvitnr mundus, in tamtam palet impe-Irium meum. ’I’arcut ruilai populi Orientales, Sindlius 35.

*eccolae, Suvirenses, Surastreni, ad meridiem vergentes,’Vangi, Angi, Magadlienses, Matsii, florentes Casidis in-

”colae, Cosaliquef 4) Ibi proveniunt plurimee copine, 56.tum acre frugesque, tnm pecudum greges. Inde elige,Caeceï, quicquid anima tua libucrit. Id vero tute di- 57,ces mihi, Caeceï, undc motus te incessierit: hune tibidissipaba, sicuti Sol radians pruinam. Ita ille blende 58.alloquia in fiduciam adducta, effendi cupide ingratum iistud, velicmcntius etiam angoribusmaritnm exagitarecoepit.

CAPUT XI.

BENEFICIORUM ramassons: PETI’I’IO.

At Cacceïs imperii rectorem, Cupidinis sagittis sau- l.cium, amoris impetu abreptum, atroci oratione aggredi-tur: Non sum olIcnsa a quoquam, domine, nec veto de- a.specta: sed babea aliquod propasitum, quad a te perficicupia: quad si tu perficere vis, iidem tuam obstringe;3.tune pronuntiabo istud, quad a me expetitur. Verbo vis 4.dicta rex, Caeceïdis. arbitrio obnaxius, prosiluit velutidarces in laqueum, sibimet pemiciem parans.. Compel- 5.

.-.--4) Distichon manifesta spurium eiicere nolui, quia in om-nibus commentatorum codicibus legitnr.

en Lin; Il. en»; XI.-lavit igitur magnus rex Caeceïdem cum leni risu, amarecaptas, supposita crinibus manu sublevans humi incen-

6. tem: O nimis proterva! quasi non bene nasses, nemi-ncm martalem te mibi cariorem vivere, excepta morta-

7.1ium praestantissimo Rama. Per hune invictum magna-nimumque summum Raglioidem, felicissima vite dignum,obsecra te, effare, quodnam optatum in anima habeas.

8. Coins adspectn orbus ego profecto ne harem quidemvivere passom, pet hune Râmam, Caeceï, tibi iuro,

g.dictom tanin perfeetum iri. Vel bac ipsum cor, carsconiox, si placuerit, a me exposeas. Haec perspiciens,

so.Caeceï, dieu quicquid placitum fuerit. Quatenus facul-tatem in me vides, dubitare non te decet; gratificabor

Il. tibi: iuro per praemia piis aperibus merita. - Reginaveto, rei gerendae intenta, illi ad arbitrium suam accom-modato retulit pree ambitione ac gaudie infandum effa-

ra.tom: Quemadmodum repetitis vieibos ions, mibique mo-nos largiris, id audiunto triginta tres Divi, Indram du-

15.cem secoti; Luuus ac Sol, Aetlierqoe, Na: ac Dies,a coeli Plagae, Mondus, baec ipsa Tellus cum Gandliarvis

14. et Râxasis qui eam invisunt, noctivaga Animentia, indomuum ponetralibos Penates, et quaecunqne aliae na-

;5, turne cognoscere queont orationcm tuam: hic vir veri-dicos, inclytos, recti gnarus, mentis probe compas, lar-gitor mihi monos; id in mai gratiam Divi audiunto! Sic

16.postqoam regina beroëm. arcitenentem obstrinxerat etcircumvenerat, deinde monerum largitorem amare occae-

17. caton! bisce aEator: Recordare, o rez, quid olim evene-rit in ista Coelitum Titanumque proelio. Ibi parom

18.abfoit, quin bostis animam tuam exsüngueret; memineris

qooque, domine, ibi te mea ope conservatum fuisse;quapropter milii vigilanti atque annitenti bina munera tu

Lin. II. CAP. XII. 273concessisti. Ilaec monera in deposito habita, domine,I9-nunc occasione oblate ,cgo expeto e te imperii custode,lido pactornm servatare. Ergo, religiose pollicitus, nisi ’10.

tu milii dederis utrumque monos, lioc ipso die profectovitam relinqoam, utpote a te despacta. Qui apparetoszl-solennis ad Râmae consecrationem inchoatus est, illo ea-dcm apparatu filins meus Bliaratas inauguretur. Quod vero 23. aaltarum monos, damine, olim in Coelitum Titanumqueproclio a te propitia milii concessnm fait, hoius iamtempos advenit. Par novem aunas quinqua additis ad 35-silvam Dandacam .profeetos, tunice e libro contexte etnabride amictus, comam plexam vertice sostinens, liâmesanacliaretac vitam degita. Hadie Bharatas in imperium 24.sine acmnla coaptetur, liodieque Râmam in silves mi-grantem videam.

CAPU’I’ x11.

DASARATHAE maremme.

Protinus, auditn Cacccïdis atroci oratioue, magnas l.

rex in cogitatione defixns fait, atque aliquantisper angoraoppresses. »Nom forte somnium mihi est visum, eut a.»sansuum torpor accidit, eut vero pal-teuton: apparoit,"eut clanique (lamantin quaedam me cepiti’a Talia se- 5..cum volutans rex nullam ospiam requiem assequebatur,exsternatus ac trepidos, velnti dorons tigride compacta.In nudo terme solo sedens, alta suspiria trahens, sicuti 4-serpens venenatus carminibus arcto circula incluais, po-

18

274 Lia. Il. CAP. XI].5’.puiorom dominos indignabundus, hac saie voce nlieu

t’nei’asla omisse, donna in torporom incidit, acgritndinc .

6. plane attonitus. At vix tandem sensu recupcrato rcx ve-iicmenter vexetus Caoceïdem aiiatur, irae pianos, flagran-

7. tibus oculis quasi combustorus cum. Crudeiis, improbemulier, damus buius pernicies! qoodnam sceius, scciesta,

8. a Rame val eme quoqoe contra te est admissumi’ Sem-per tibi aequo ac genitrici soaa obsequium-praestat Ra-ghuides: quara tandem baie damnum inferrc tu nunc

9. canaris? Tu ad porniciem meam in regiam dcductafoisti’a me imprudente, regis quidam filin, sed viperae

10. acrî vonena infectao similis. Dom universum genos hu-manum Râmao virtutes laudibus celebret. quanmam col-

Il. peut praetexans daseram ego filium gratissimum? .Pos-sim farta dosai-ora eut Caosaiiam, .aot Sumitram, eut For-tunam adeo, eut ipsam (ionique animam, neqoaquam vero

la. Râmam pium orge patron). Somme fruct- delectationc,dom video filiom natu maximum: et non aspiciens Râ-

15; mam animom protinus despondea. Stet forsitan mondes.sine soie, stant fruges sine imbre, et sine Rama. pro-

:4. facto anima mon in cal-pare non stabit. Netpiura! Abii-cita hocco causiiiom, a male consulta! Quin et pedes

15.toos capite tango: miserere mai! Cor, improbe, a teexcogitatum est coeptum istud atracissimom? Nom forteme tentas, utrnm bene en maie affectas sim orge Bhara-

I6. tain? Esta: quicquid olim ipse de Ragliuido pronuncia-sti, id a te blandiloqoa in meam gratiam dictom fuerit.

17. None vebomentar me vexas moerore vexata, quamprimumid intellexi. Inti-asti cubieulum hocco vacuum aiieno ar-

13.,bitrio obnoxia. vaâcuidarum stirpcm, decaris semperstudiosam, ingans hocco dodacus invasit, quad mens tua

19. ad pt’avitatem est datai-ta. Nonqnam anteliac tu, gran-

Dasaamme LAMEN’I’ATIO. 275

(libus oculis decora, quicquam autinconcinnum, eut miliiingratum fecisti, quaprapter ne nunc quidam credo tescrio loqui. Nonne Ragliuides tibi eadcm loco quo Blta- no.ratas magnanimus babotur? Sana, dom infans ille crut,snepo tu mihi talas fabulas narrabes. Quomodo fit, (la-2:,mina, ut iam tibi varecundae placent Râmae huius pii,inclyti, cxsilium in silvis par novem et quinqua aunastoierandnmi’ liâmes carte impensios vel ipso Bharata te 22.

obscqoia colit: quare inter illom et Bharatam, quantumad te, noiium discrimen parspicio. Obscquiom, digna- 23,lionem. auctoritatcm, mandatorum coram, qois alios im-pensios praestare tibi passit quem iuvenis agragiusi’ Ex 24. ’

moitis millibus tum feminarum, tum clientium mcorumnulle obtrcctatio vol criminatio contra Raghnidein inten-tator. Mulcens omnes martelas placide mente, inaminum 25,princeps bcncliciis regni incolas sibi conciliat. Fide ci- 36,vos obstringit Ragliuides lieras, miseras donis, magistrosobsequio, ereu in procliis superat hostiles copias. Ve- 17,rites, iargitio, pictas, liber-alitas, amicitia, probitas, recti-I.tudo, doctrine, magistrorum observantin: baec omnia per-petoo insunt Ragiioidac. Contre hune Râmam, ad pro- 28.bitatcm conformatom, Dîis comparabiiem, magnornm Sa-

pientom instar locontem, quomodo, domina, potes noies Vmalin-i? Non recordar uiium acerbum sermonem buios 29.ubique blandiloqui: qoamodo igitnr Râmam dilectum intoi gratiam acerbis dictis compeilaro possom? Coi inest Sa.patientia, tcmparantia, liberaiitas, fides, iustitia, banali-ciorom memoria, clamentia orge omnes animantes: sine 31,,eo quodnam erit columcn meam? Miiii seni, Caoceï, adfatum properanti, infaiici, mîserabiiiter lamentanti, ve-niam (lare te decet. Quicqnid in tellure oceano ambita 33.conquiritnr, id, universum tibi (labo: noli tu mode mor-

27s. ’ Les. Il. en». XII.

55. tout oppetcre. Supplices menus tibi tende, Caeccï, qninet pcdcs tuas contingo, sis parfugiom Bâmac, ne me sce-

54.1115 hac in ra polluat. Ita vexatom dolore magnum re-gem, iamentantem, amentem, sesa volutanlem, moerore

55.ondiquo mersum, itarum iterumqoe annitentem ut quemprimom peiagi aagritudinum littus cantingaret, atrox Cae-

56. cois contra aiiari atrocioribus verbis: Quod si to, binamunera pollicitum, oorondem rursom poenitet, quomodorectitodinem tuam, o haros! par orbem terrai-nm incui-

57. bis? Quando multi rages sapiantas tocum congrassi tetanquam recti gnarum collaudabont, quid tune respondc-

58.bis? mille coins opera strenua vivo, quae incoiumem meItservavit: huic aident Caecaïdi iidem datam violavi;« ita

59. tibi dicendum erit. Conctis regibus tu, 0 princeps, in-famiam conflabis, nempe qui monere concassa hodie rur-

4o.snm contrarie laquai-i3. SAIVIUS in fabula ista de acci-pitro et calomba suam ipsius cet-nom volocri dudit I).

l) Est apologus notissimos, ad quem allodit regina. Ca-lumba accipitris impetu exagitnta in sinum regis Saiw’iconfugit. Accipiter ragera obiurgnt, quad pracdam iumcaptam sibi eripiat. Box ait: lus tuum baud nage, sed

.spantc ab ca absiste. Colombe ut sopplex a me descrinon debet. Quodcunqoe aliud petieris, id pretium proou rodimanda me saluturum polliceor. Accipiter rogiscar papascit, quad Suivins ai dilaccrandum dodit, etita necetus praemium iidei in indrac monda acccpit. -Indi fabulas designant nominibus acteront copulatis etaddita terminatione ira. iiaec dicitur genmkapônjyam(subiutelligiturdkhyânam), fabula de accipitre et colomba.In Bharatea momorantur praetcr liane: Ilan-dlub’am,fabula de ansero et comice; sanwarla-ntandlb’am, fa-buis de aube et venta; in Iiitôpudèso: [râla-téléfilm,fabula de comice et arbore l’alinyra. Quo. ex usu

DASARATIIAE LAMENTATIÔ. 277,

ALARCUS mnbobus oculis dnlîs ad summum sortcm evc-

clus est. Oceanus post paeüonem factum, quanwi: t’a-4.,tumescente (zesta, limilcm tamen non transgrcdîtur. N011lmctioncm irritnm reddere; memento rerum olim gesta-rum. Dcserto fidcî officia, ac Râmu in imîaerium coo- 43,

plate, tu cupîs cum Causalîa semper deleclari, improbe. .chas csto sive Tas, (ides denîque sîve fraus, quod a te 43,milxi promîssum fait, eius nulle damr vîolatio. Ego carte 44.

te coraux hodie multo veneno epoto in tuo Conspectucxspîrabo, si Râmns consecratur. Quod si vol unum dicm 45.Bâmnc man-cm supplicationes subditorum necîpicntem vî-

dere oporteat, sane mors mîhi foret unies salus. Per 46,Bharatam ac memct îpsam iuro tibi, populorum domine,

me nulla alla te contanam fore, niai Râmae cxsilio. Hac- 47.tenus ’prolam ornlîone, Caeceïs iam contîcuît; rez vcro

audilo dîcto istius, ccrLîssime deliherato, nihîl Iconlra 48,

fari, turbalîs aliquantisper sensîbus, sed dominant dile-

ctam acerbe loqllentcm rîgîdis oculis intueri. Tutu nni- 49. .mum dominae obfirmatum dirasque hon-endos secum me-dilatus, Râmae nomen suspirans, concîdît velut arborsuccîsa. A sensu alicnatus ceu vecors,’ dcficiens ceu 5o.eegcr, figure npolîatus ceu serpens ont termedominus.Alu et calida suspiria trahens tex vehementer afilîctus 51.voce lamenlahili ac [hem talibus Caeceïdem effari: A quo- 51.

mm edoctn es Vnoxam sub commodî speeie, quasi Lar-varum visu attonîta, quod in mecum loqui non te pu-dcl? IIacc est morum corruptcla, quam in le a tenon 53.inde notule nunquam antchac exportas sum, nunc vcru

loqucndi npparct, inventioncm npologî Aesopîcî tum un-

tiquissimam fuisse apud Indos, tum populi 0re vulgatis-aimant.

278 . Lus. Il. CAP. XII.54-infausti ominis instar animadverto. Unde tandem Limon-

libi est iniectus, quod tu eiusmodi menus, Bharatam inimperio sedentem, Râmam in silvis ’exsulanlem, expetisi’

55. Desiste ab ista pr0posito atque ab ista perfidia, si con-iugi tuo gratum facere vis, civibusque, ipsique Bharatac.

56.0 crudclis, scelesta consilia agitans, vilis, ml ncfas prom-pla! ecquid malum iniuriumve in me Râmnque cemis?

57.Nullo modo adduei poterit Bharatas, ut sine Râma im-.perium cnpessnt: siquidem val-Râma observantiorem iu-

58.slîüae cum esse arbitror. Quomodo adspicere PoteroBâmae in silvis exsulare iussi vullum decolorem, sicuti

59. Lunam defeetu obscuratam? Hue vero pium consiliummenin, cum familiaribus Probe deliberatum, quomodoadspiccre potero eversum, tanqunm exercitum ab hosti-

60. bus profiigatum? V Quid de me dicent nages, qui a di-versis mundi plagia hue convenere? Nonne hoc: filie-npnerascit, heu! vaâcuides iste, nimis dia rogne admî-

ôl. »iiistrato.a Quando multi soues sancli, voluminum sacro-

* rum perili, de Cacutsthide me percunctabuntur, quid62.!.nnc respondebo? flExagitatus a Caeceïde Râmam in

rexsilium egi.u -- Quod si hoc verum dixero, ce ipso63.falsi arguer. Quid mihi dico: Causalia, Raghuide in sil-

vas profecto? et quid ci respondebo post. (antan: inin-64.riam factami’ Usque qunque Cansalia, ceu ancilla, ceu

arnica, ceu caniez, ceu gemma, ceu mater me coliL65.Haec tamen regina, semper mihi gratificari studens, filii

amans, blandiloqua, in mi graüam milii non eo honore65.11abita fait, quo (ligna est. Iam vero hoc me angit,

quicquid honoris in te contuli, sicutî cibus noxius con-67-dimenlis saporalus aegi-ntn, qui ei induisit. Adspicicns

’conlumeliam Râmae iliatain, eiusque propulsalioncm in

silvam, Sumitra terrila quomodo in poslcrum mihi confi-

DASARATIIAE LAMENTATIO. 279

(let? Ilcu rem miscrrimam! Puella Vidêliana duplicem 68.nuntium infaustum simul audict, mequc fato defunetum,Râmamque in silvas profectum. Eheu! spiritum vitalemmilii absumet Vidéliana moerens, veluti Cinnaris in Hi-mavantis clivo a Cinnaro deserta. Non sane (lin me vi- 7o.eturum esse spore, postquam videro Râmam in vasta sil-varum migrantem, puellamque Mithilensem plorantem.Nimis certo mihi persuaseram te probam esse, quum sis 7:.improba; qualis est homo qui se inebriat potione spe-ciosa, sed vencno imbuta. Falsis, ben! blanditiis mulcens 72.duin mecum gerris, occidisti veluti venator ferani dulcicantus sono allectam. Me filii vendîtorem sine dubio 73.viri lmnesti ut inhonestum increpantes, respuent baudsecus ac Braclimanam temulentum per Plateas vagantem.Heu! quanta est miseria men, quod sermones taos to- 74.lem! Talis calamites in me ingruit, quasi ait poena ne-farii facinoris olim patrati. Nimis diu Profecto a me.75.provo tu prava fuisti cul-ata, per inscitiam in sinum re-ccpta, sicuti restis suspendio apta ac destinata. Tecum 76.voluptati indulgens, te esse mortem non perspexi; quasirudis forem puer, in latebris manu tetigi nigrum serpen-tcm. Cette fieri nequit, quin cuncti mortales lituus aevi 77.me incluaient, qnod filins iste magnanimus par me cru-dclem non amplius sit patrimus. l’Ultra modum, lieu!78."delirat rex Dasaratllas, libidine captus, qui in mnlieris’tgratiam dilectum filium in silves Propellere vult. Post- 79.’tquam volis castimoniisque magistrorumque auctoritatensesc coërcuit, fruendi tempore dcnuo in molestinm in-»gcntem incidct.« Non sustinebit filins plus une verbe 80,quicquam mihi referrc, sed iussus migrare in silvam, ni-llll dicct nisi: Factum bene! Si Ragltuidcs de exsilio sol- 81.,licitatus contumaciter mecum agcrct, id gratum milii foret;

980 LIB. Il. CAP. XII.82.sed puer dulcissimus niliil talc fucict. Bugliuidc vero

in silvas profecto, me al) universo populo inclamatumnec amplius tolerandum Mors in Yami sedcs dcducct.

85. Me mon-tue, Rama, iuvenum praestantissimo, exsule, con-

tra reliquam familiam milii carnm quonsque scelcrum84. progredleris? Causalia regina, moque filioque Bâma quum

orbem fucrit, acrumnas non tolerans, secundum me leto85. dabitur. Causaliam Sumitramque meque cum tribus filiis

quando ad Inferos detruseris, tune tu, Caeceï, felicitnte8(i.tna frucre. A me Râmaque descrtnm lxvâcûs gentcm

perpetuam, virtutlbus probatam, bactcnus inconeussam,87. tu disiectam imperio toges. Quod si Râmae cxsilinm

Bharatae gratum fuerit, absit ut Binaratas milii vita de-88. functo inferias facial! Hem! improbe, mihi infensa, po-

tire libidine, Caeceï! Tu Inox vidua cum filin tue do-89ominationem exercendam curabis. Sub uxoris speeie la-

tens, sed re vcra Nox fatalis mundo pcrituro ingruens,tu, regia proles, fate quodam in aedibus mois consedisti.

90-Infamla immense Per orbem terrarum, contumclia inclu-ctnbilis contemptusque Omnium animantium me manet ut

9I.bominem nefarium. Quomodo regali more suetus curri-bus, elepllantis equlsque assidue velii Râmns, deliciac

92.meae, pedibus deserta saltuum perngrabiti’ Cui cibi ca-piendi tempore COqui inanribus ornati, aemulantes inter

93. se, edulia et cupedia laudatissîma condicbant, qnomodois filins meus, iam acide, pungentia, amura manducans,

94.quales surit fructus silvestres, vitam sustentabît? Vestespretiosas indutus, dia lautltils assuetus, quomodo nunc

95. panno fusco amictus humi decumbet? Cuiusnam faitatrox ellatum hocco, bactenus inauditum, Râmae exsilium

96. in silvis, Bharataeque consecratioi’ Heu malum, feminae!

Scillcet perlidae saut, suis mode commodis studentcs.

DASARATIIAE LAMENTATIO. ’ 28!

Non omnes mulieres tales dico, sed utique Bharataeniatrem. 0 noxia meditans! lucri avide! crudelis! Ad 97-pocnitentiam meam te in domum deduxi. Quidnaminiurium cernis, quantum in me est, ont in Râmaetiam, benignc tibi obsequentei’ Possint vel patres de- 98.

scrcre natos, vel amantissimae uxores quoque maritos; Iet universus tumulus indignatione commotus foret. visoRâxua calamitatibus merso. Ego vcro formosum divi- 99.une subolis instar natnm regali ornatu ad me acceden-tenu adspicicns ceu emgiem in speculo, gestio ac denuoquedammodo inrcncsco. Sinc Sole fox-tasse victus tole- ioo.rari possit, vel etiam fulminis laculatore imbres negante:et Râmam hinc mîgrnntem conspicatus vivet plane nemo;

ltaec est sententia mea. Te exitio meo iuliiantem, ini- toi.micam, infestam, excepi amplexu ceu mortem ipsemeam. Nimis diu, lieu! sinu te fovi,.aspida venenatis-simam; ergo dementia me perdidit. A meque, Râmaque [02.cum comite suo Laxmano descrtus Bharatas iam domi-nctnr, tecum consoeiatus. Quandoquidem urbemque re-gnumque cognatosque pessum dedisti, nunc inimicorumnicol-nm blando alloquio fautrix esto. 0 crudelissime to3.animato, turbarum macliinatrix! qunle liic modo dictomobstinate ellnris, miror sane cur non ex 0re tuo dentesmillics Jim-nui liumi decidanL Nullum unquam sermo- 104.item malcvolum aut ingratum protulit, immo ncsoitomnino liâmes convicia ingercre: quomodo tandem liuicsuavissime loquenti, propter virtutes semper probato, cri-mina exprobras? Vel despera, vol fui-c, vel peri, vel in 105.tellurcm mille hiatibus diruptam desili: non exsoquardictnm hmm atrocissimum, mihi infestum, o vilissimaregis Ccccorum progenies! Te, novaculae acici simi- 106.lem, perfide semper blandiloquam, prava nppctcntem, I

232 .Lm. Il. ce». X111.

gentis nostrae insidiatricem, te, incluant, vix snsLineovivcre invisam, cor milii cum nervis suis cxurcre contan-

107.tcm. Ne vital quidcm milii suppetit: unde tandem fell-citas? Sinc nato, indole milii cognato, unde voluptas?Hostilia adverses me facere, domina, non te decct; pechtuos supplex tango: sis mibi propitia!

:08. Ita imperii rector lamentans quasi praesidio desti-tutus, corde compressus a muliere impotente, provolve-batur ad geminos dominae pedes protensos, sed neutrtunattingcre potuit, plane ut aegritudine confectns.

CAPUT XIII.

DASARATHAS ANIMO PERTURBATUS.

1, Magnum regem aliter ac deccbat cubantem, nectalibus aerumnis dignum, sicuti Yayâtem post. exhausta

a,piorum operum praemio ex Coelitum mundo delapsnm,femina noxiis formae suae illeccbris rerum potens, ipsainterrita ac terrifica, denuo idem munus posccre cocpil.

3.’Tu, magne rcx, gloriaris, ut veridicus, votorum tenu:4,quamobrem igitur munus hocce dctrectasi’ lta compo]-

latus aÏCaeceïde rex Dasaratlias talialdeinde retulit ira-5. tus, aliquantisper quasi exsternatus: Ego diu filiis orbus

ingenti molimine ingentem filium, Râmam hcroëm, nu-mine favente nactus sum: quomodo is potest a me de-

6, sari? Fortisquc, eruditusquc, irae temperans, patientiainsignis, Râmasilotophyllops quomodo, a me in cxsilium

7. agetur? Ve! in coelesti sotie, profecto, milni Râmnc in-columitatcm quaercnti, quum negundo responsum fuerit

DASAItATllAS mon) renommes. 283

a Supcris, vix qualicunque mode constanter id feram.Quod si mihi funus obtingat, antequam malo aireccrim 8.Râmam, nihil mali meritum, tune demum felicitatem adi-piscar. Dum sic lamentabatur iste, turbine mentis cir- 9.cumactus, Sol ad occasum pervenerat, et Noir paullatimcvchcbatur. liaec autem Per tres vigilias dispertita, lu-nae orbe commuta, regi vexato ne lamentanti non grateallulsit. Tali modo calida suspiria trahens grandaevusrcx Dasarathas misere lamentabatur moerorem, luminain coelo fixa tenons. nNon desidcro diluculum tuam, o»Nox sidcribus illustrata! gratnm aliquod mihi Tacite,nahua! tibi manas lmsce supplices porrigo. Aut potins"propere abito; baud cquidem cupio immitem, crudelem”Caeceïdem ultra videra, cuius ’culpa sum in acrumnis.«

Cum fletn deinde rez Caeeeïdem protensis manibus denuoplacare conatus est, atque hune sermonem protulit: Probeanimato, misera, ad te confugienti, vita defuncto, veniaest (lande, cars domina, rcgi praesertim. Omnis praesi-dii sane cgenus, o form05a, hoc solum elfari possum: daveniam ut decet, paella, quandoquidem tu es bene cor-data. Propitia sis, domina! Râmas ipse regnum a tedatum accipiat, o nigris palpebris decora! Sic optimamfnmam tibi comparabis. Milii, Râmae, populo, magistris,Bharatacquc ipsi gratum hoc facito, iuvenili fcmore, 0re

Oculisque pulcris nitens. IAudila regis, oculos rubore suilhsi, vocem lacrimis

fracti, varia ac miserabili lamentatione, coniugis candidi

16.

:7.

18.

:9.

uxor prava et crudelîs ne verbum quidem protulit. Tutu au.l’ex itcrum stupore oppressus, intuens mulierem amatam

semper indignantcm sibique de filii exsilio pertinacilerobloqucntcm, prao negritudiue sensu cassus humi cecîdit.

284 Lin. Il. CAP. XlV.’

CAPUT XIV.

RAMAE sacsssrms.

l, Angore lilii eaussa vexatum scelerata illa, sensu cas-» sum, bumi lapsum ac palpitantem conspicata, vaâcuidem

2.talibus affiner: Cur tandem, quasi piaculo quodam pa-trato, pollicitus mihi promissum, despendens in tcrrae

5.5010 iaccsi’ In recto te perstare oportet. Olliciorumgnan-i bomines aient (idem esse summum ollicium. Fideipracsidie fretta ego te ad ollicium explendum duntaxat

I 4. cohen-ter. SAlvws, rex lute imperans, accipitri aliquidpollicitus, corpore sue volocri tradito ad summam statio-

, 5. Dent pervertit. Similiter inclytus Aumcus (lltOtIllc Branch-

manae in libris sacris penitus versato, muncris nemini)6. ipsius oculos petcnte, baud gravatus erutos tradidit. Flu-

viorum porro domines (Oceanus) olim intra valde angu-stos termines censtitutus, fidei datae rcvcrentia ex pacte

7-littus suum aestu non transgreditur l). Fidcs est com-prebensa une verbe religio; lido nititur iustilia; iidcs eststabile librorum sacrerum argumentum; (ide summa sta-

8.tio attingitur. Fidem unice sequere, si mens in officieest confirmata. Munus istud mihi fiat fructuosum, siqui-

9.dem tu, vir optime, es munerum largitor. Ut olliciosatis facias, nec non bertatu mec, in exsilium pelle filium

.Io.Râmam; ter diserte ego te hoc pesco. Quod si tu pro-missent hocce mihi non perfieies, coram te, ipse descrla,

1) Brevilcr tacle anlea lance excmpla (cap. X", 40. 41.)nunc amplilicata tienne prui’ert Caeccïs.

Ramuz. aacnssn’us. i 9285 ,

vilain doser-am. Ita stimulatus a Cacccïdc impavida nc- n.quibat laqucum excutcre, perinde ne Baies laqueum abIndra confectum. Perturbatus ille corde, 0re pallidums.-crut, ac iumcnto inter iugum rotamque trepidanti similis.Natantibus oculis nihil fare cernens terme dominus, ex 15.angora tamen constantîa se erigens, talibus Caeceïdem

alTatur: Quae manas tua ver-bis solennibus censecrnta igue 14.

coram a me fait prehensa, mulier scclcrata, banc ultroiam repudio, filiumque tuum tecum simul. Provecta est .5.nex, o regina, solisque ortus iam instat: eerto sacrorum

i antistites de festinanda consecratione me monebunt. Cum 16.iisdcm apparatibus cum in finem ordinatis, ut liâmesconsecraretur, cnrandum est ut ille idem mihi met-tueinfcriarum solennia faciat. Utiqne a te filioquc tue in- t7.feriae mihi non snnt ferendue, siquidem tu, nefas mo-lita, eversura es Râmae consecrationem. Ilaud equidem t8.sustineo videre cives vultum deiectos, omni gaudie sola-tioquc cxutes, quos antca tanta lactitia elatos videram.Dum magnanimus terrae domines hune in modem cum I9.ista colloqucbatur, interim Nez alma, luna sideribuSquecoronnta, diluculo cessit. Tune ad nefas oblirmata Cae- ne.ceïs dcuuo principem compeilavit dietis probrosis, fandidocta iraque vecors: Qualem huncce sermonem gai-ris, o si.res, veneni evomiti similem? Oportet te hue arcessen-dum curare strenuum filium Râmam. Quando in impe-rio constitueris meam natum, Bâmam exsulcm in silves au,abegeris, meqne a rivali liberaveris, tune oliicio tue plenefanctus cris. - Ille, veluti equus generosus stimule aeer- 25.rime percussus, identidcm a Cacceïde lacessitus, Ollicii vin- 24.

cule, inqnit, sum obstrictus, ac mentis plane inops: cupio Ivisere filium natu maximum, dilcçtum piumquc. Interim a5.nox diluculo cessent, ortoque iam sole, instante fausti sideris

986 I Lin. Il. Car. XIV.26.coitn cum lune, faustaque bora, Vasishthas virtute excel-

lens, discipulis circumdatus, assumptis sine more sacrorum27.apparatibus amplissimam urbem intravit. Ilanc ad maxi-

mum festum celebrandum accommodatam, exspcctationc de28. Ragbuide anxiam, Indrae urbi cemparabilem postquam pe-

rambulaverat, aspexit domum regalem vir venerandus, van-lis

volucrnm generibus strepentem, plenissimam aulicis beno-ag.ratissimis, scipiones gestantibus. Ad banc regiam acce-

dens permeavit multitudinem Vasishtbastsummoperc lac-30. tus, egregiis sapientibus stipatus. Ibi autem conspcxit

in publicum progressum aurigam, nomine Sumautram,ante fores principis, eiusdem familiarem visu amabilcm.

5l.Ad hune ex aurigarum stirpe prognatum, artis suae pe-ritum, conversas gravitate pollens Vasislithas, Cite nuntia

52.1’cgi, inquît, me bue advenisse. Adsunt, ecce! urnae

aureae aqna e Gange maribusquc bausta plenae, sedile33.ficulneum, inaugurationis gratin allatum; canota frugum

semina, odoresque, variacque res pretiesae; me], coagu-lum, pinguedo e’lacte liquata, testa eryzae gram, ver-

34. benne, flores, lac dulce; octo virgines nitidac, alaccrqueelephantus bellicus; currus quadriiugus, insignis acina-

55. ces, arcus egregius; lectica famulis gestata, et nmbrncu-lnm lunae instar splendidum, duoque flabella candida,

56.peculumqne aureum; cingula aurea instructns candidustaures humeras gibbcre turgens; leo iubatus quadridens,

5.7-inter feras fulvas eminens, robera pollens; solium leoni-bus caelatis sulFultum, tigridis exuviae, ignisque sacrifi-calis accensus; cuneti symphoniacorum chori, saltatrices-

58. que puellae menditiis nitentes; magistri, Brachmanae,vaccae, purae ferae volucresque; cives ex urbe agrisque

59. primons, mercatoresicum collegiis suis: bi aliique multi,lactautes ac lacta praedicantes, consecrationem Rame

RAMAE moussues. 287visuri adstant, ana cum regibus peregrinis. llortare re- 4°,gcm ad festinandam, ut pracstituto die iam orto, et in Icoitu sideris Pasliii Râmas regnum adipiscatur. Talizît.bains magnanimi sermone audito, aurige, laudibus cele-braturus regem potentissimum, inlravit ponetralia. Quem 42.dudum cognitum, grandacvum, ianitores regi probati nonpoterant ab adita arcere, regi gratum facere eupicntes.Is prope adsistens, ut qui nondnm compererat islam re-43.gis conditionem, vocibus placidissimis praeconium pera-gcre coepit: Sicuti immensus Oceanas exsultat siderisM.lucidissimi ortu, similitcr tu, placides, placida mente noscxhilara. Hac eadcm bora Mâtales olim Indram laudi- 45.bus celebravit: is tum vicit cunctos Danuidas; perindeego te consaluto. Sicuti Libri sacri, cum comitatu suo,46,Scientiaeque dominum suam spiritalem BRAchANEI con-salutant, pet-inde ego te censaluto. Sicuti sel coniun- 47,ctim cum Lune almam Tellarcm omnifcram hodie cen-salutat, perinde ego te consaluto. Surge, age, maxime 48.rex, verbe bene auspicata profatas, resplendens formatua, ceu solis iubar a mente Meru repercussum. Tibi, 49.o Cacutstliidc, Lunes atque Sel, Sivas ana cum Cuvcro,Varuntlsque, Ignis Indrasque victoriam dccernant. Abiit 5o.veneranda Nox, Dies faustus iam inslat: cxpergiscere, osapiens rcx! Magnum ncgotium instat. Adest, ecce, 5l.sanctus Vasishtlms cum Brachmanarum comitatu: protinasiassa tue Raghuidae consccratio ordinctur. Cou pecudcs 5a.sine pastore, ceu exercitas sine duce, tale utiqne essesolet imperium, nbi rex non sit constitutns. - Tali eius 53.oratione audito, quae sub blandiendi speeie vera monobat,terme dominas acrias quam amen moerore contnndcba-tur. Tum quidam solatii expcrs propter filions, suspi- 54,cicns aurigam oculis raborc sulfusis, inclylus ille ac pins,

288 I LIB. Il. CAP. XIV.55. Alu-iga, inquit, quai-e me alliietum, illaudabilcm, tu lau-

dare cupis? At profecto ver-bis tais viscera men acrius56.dilaceras. Sumantras, audita voce ilebili visoque rage

misere affecte, protendens manas supplices, ab illa cubi-57. culi parte paullalum recessit. Quam vere terme domi-

nas prao luctu ipse loqui baud petis esset, tum Caeceïs58. consiliorum gnara SumanLrae responsum reddidit: Su-

mantra, reg anxius laeta exspectatione cires Râmam, vigi-59.lando defessus, nunc demain somno se tradidit; quatre

tu, aurige, festinanter adi regis natum illastrem: adducRâmam, quaeso; nulla bic iniicienda est dubitatio. ---

60.»Nen audito regis iussu, inquit ille, qaomodo ire pos-"sum, dominait: Quo responso familiaris sui audito res

6i.eum alizari: Sumantra , Râmam visere cupio; cito adducsuavissimum. Ille vere , praesagiens fausti aliquid in

62. corde sue recreatus est. NManifcsto iustitiae calter nunc’molitnr Bâmae consecrationemm Qaam quem sibi opi-nionemiiinxisset, ingenti lactitia cumulatus praeclarus Su-

65. mantras, Raghuidem visendi cupides, exiit e gynaeccomagnifico, sinus Oceani speciem refercnte.

64. Inde recto tramite foras egressus, circumspiciensregis portal-nm custodes, vidit cives diversoram ordinumditieres forums adstautes, ac se adventante discedcntes.

RAM’AE Ancassrros. ’ 989

CAPUT XV.

SOLENNIUM INAUGURATIONIS APPARATUS.

At bac nocte lransaota Braelimanac librorum sacre- l.rem periti constiternnt in statione sua, nua cum reli-gionum magistris; nec non ministri regii, exercitus duc- a. *tores pracsidesque cellcgiorum, proptcr Ragbaidae cen-sccrationem lactantos, ex ordine congregati. Orte sole 5.pare, advcntante die Pesant sideris, dam crions CANCMsignum ad Râmae nntalcm pervenerat ibique stabat,quicquid ad consecrationem opus cssct, a bis natorum 4,primoribus apparabalar: aureac urnae aquariae, sedilelioulncum palot-e ornatum, currusque pro more censtra- 5.tus splendida tigridis pelle; aqua e sancto Gangis et Ya-munne confluente liausta, "et quaecunque alia sent lla- 6.mina sancta, stagna, fontes lacnsque, ex hisce hauslaulula, et ex moribus nndiquc; mol, coagulum, pingncdo 7.e lactc liquata, testa orgue grana, verbeuse, flores,lac delco; ooto virginies Ilitidae, alaccrque elephantusballions; urcci aquarii aurei et argentei, ramuseulis la- 8,ctantibus inumbrati, lotis purpurcis caernleisqne inna-lantibus inocules, roris purissimi plcni; ’saltatriccs qno- 9,’qnc magne numero, culte clcgantes, mande muliebri*ornatae, vonustae, ptilcris saporciliis Oculisque mobili-’bus decorae’ l). In prompte crat Rânmc insigne fla- Io.

1) Versus uncis incluses logera"! in suis Iibris cditorcsSitîrâmapurani; eesdem conunonlator Vâcliaspatcs anteocelot halant; c nostris codioibus anus modo ulrum-que exhibot. Est. dislichon salis clegans, sed hoc locoineptum idcoque suspectera. Nulle enim non ouincbat

19

290 ’ Lm. Il. Cu». xv.

bellum cnndidum, vagis lunae rudiis similc, circa manu-n.brium gemmîs ornalum; ru promptu candidum umhrn-

enlum, lunae orbîs instar splendorem fundens, consecra-

n.üonis pompera rincera solilnm; in promptu candidustaux-us, candidusquc «plus Phalerntus; canula quoquc

15. organa musico, cctcrique praeconcs. Quemadmodum invaacuidnrum regnq apparari solebnt consccralio, in gen-tililîa quaeque nssumpscrant, et quicquid aliud addi po-

14- terni. Hi rugis îussu îbî congressî, dominum non videu-

tcs, inter se qunererc: Quisnnln ndcst, qui regi nos ad-I5. vcnîsse possît nuntiare? Elenîm ragent non vidcmus,

. solque iam ortus est, et praesto ad imperii consortjum16. prudenüs Râmae consccralio. Qui dum mli modo inter

se colloqucbanlur, Sumantras, probatus regi minister,I7. reges a diversis terris convenas lnîscc aman: Ego ex

regis mandata festinamer ad Râmam pet-go. Vos, vîrihoneàtissîmi, a rage et prncserlim n Râma honorifice Im-

18- bendi èsüs. Quart: cquîdem libcnter vcstris ver-bis,quos salvos vola, ex rcge iam expergefacto quaeram

19. caussnm dilati adventus. Sic ’fntus vir veteris memoriac

- gnnrus ad regina portam accessit, inlravitque domumno.nunquam ipsi inaccessamfi Limine superato conslizitI îuxta aulaeum cubieuli, ac vola fulicissima profuLus, alla2h voce consalutavil. Baghuidcm. Tibi; o Cnculsthide, Luuus

atqué Sol, Sivas unn cum Cnvcro, Varunusque, Iguis

luxuriare in describendis saltulrîcum illcccbris: et cre-- dure par est, hierodulus islam, dam in pompa publicn

choros ducebunt, nbslinuissc n motibus nulibusque lu-scivis, quibus intra privxllos paricles iuvenes ad libidi-nem alliccre solebant. Celerum in [1:in appareil: rcclememorantur. Cf. supra Cap. HI, l7. XIV, 37.

SOLENNIUM INAUGURATIONIS APPARATUS. 929i

Indrnsque vîcloriam decemnnl! Abiit veneranda nomma,Dies inuslus iam inslat: expergisccre, ixeros prneslantis-sima! perage ncgotium sine mon. Brachmanae, exer- 25.citnsque ductores, nec non civium collegia"lmc conve-ncrc; tni visnndi snnt stupidi: cxpcrgiscerc, Raglmidc!Tum rex evigiians amigne Sumanlrae suas landes ca- ,4.nanti, solennium carminnm gnaro, ladin reponit: Râmam ,5,ndduc, Auriga! quemadmodnm ab ista monitus fuisti.Quacnnm sit mussa, scire veiim, cur iussum meum de-lrcctelnri’ Non ego sopore sum oppressas: sine mon ,6,mlduc nobis linglmidem. Sic Dnsarntlms.rex aurigaeiussa sua îtcrum declnravit. Is, audito regis sermonchcnpitc demisso cum venerntns, exiit e regia, fingens sibianima gratissimum evcntum. Ingressns pinteam Prima- ,3.riam Inclus elalusque aurign, festinanter eam transiit,quoquoversus circumspicicus. Ibi audiebnt unîversam ,9,multitudinem quasi gratantcm, colloquia ad Râmam eius-que consecrationem spectanlîa serentem. Conspcxit deinde 3°,

Râmnc domum pulcram, Cailasi montis vel Indrae aedium

instar splendidam, ingcnlibus portarum vulvis munitam,5l.nmpiis portieibns instructam, deaurato fastigio insignem,gemmis coraliisque laqueatnm; nubium auctumnalium si- 33.milcm, lucidnm ceu nionlis Men-lis antrum, redimiculissel’lornm floridomm (lelicndenlibus undique condecorntnm;

innrgnritis gemmisquc rcfcrtam, snnLaIii et ngailochî ligno 53.

suflitnm, suaves odores spiranlcm, perindo ac montisDarduri cacumen; ardeis pavonibusque raucum sonan-54’.tibus superbicnlcm, panlhcris and venatum mansuefacüsembu-nm, nec non delectis famulis frcquentem; sensus,35.oenlosquc hominum vivido fulgure ad se trahentem, lu-nae solisquc similcm, Cuvéri sodas acmuiantcm; undique 56.cinclam corons civium inodeslo habita adslanlium, nec

29Q Lux. Il. CAP. XVI.non ngricoiis, qui dona honorifica secum nul-rentes on

57.convcnerant. Vidil. quoque elepimnlum, Râmnm veinuresulilum , margm’ilis omnium , suntnlio rubro ciron lem-pora dislinctum, Airuvalo acquipnrnbilem.

58. Auriga ille, conscenso curru equis iuncto, colin-slrnns viarn regiam horninibus demain, exhilnrnns pcrconnin urbem animos civium quadriiugo aleâmnc do-

5g.mum lenticule, ipse summo gaudio effurcbatur, inveclusamplam opulentamque, furis ac pavonibus per atria fre-

40. quentem, con inngnifici Sachidis mariti aedcs. Indelransvectus Cailâsi montis simiies tanins, ornaln insignes,Coelitum sedes speeie refurentes, ’dîmotis mullis familia-

ribus Bâmae gratis probalisque, iuxta Penclralin consLilil.

4;.auriga. Vidil ibi oslii aditum slipntum inventa floren-tibus aurigis praeconibusque e terra Magudhensi oriun-dis, nec non symphoniacis modorum dulccdine somnummulccnlibus, qui mali regii vînmes cnnoris laudibus cele-

43, brabant. Tum vero pendu-ale, rupis percclsae vel mon-tis nubiferi simile, magnîs deorum tensis comparandum,muititudine circumfusum, a nemine prohibitus inlravit.aurige, veluti Prislis mcrgitur oceano gemmis referlo.

CAPUT XVI.

4 RAMAs EVOCATUS.

l. Hnrum nedium regaiium portam a multitudine ob-sessnm transgressus auriga, veteris memoriac gnan-us,

maccessit deinde ad miam interiOrem, ubi excubabant

RAMAs EVOCATUS. 293iuvcucs , tum szugittas arcusque, tum inaures politas gc-isuintes, vigiles, in ollicium suam unice intenti, principi.dcditissimi. Ibi vidit senes dccoros, veste coccinca et 5.bacillo nrundineo insignes, fcminarum custodes, portaesi) utroque latere composite assidentes; qui conspicatizf.appropinquantem, Bâmae gratum facere cupicntes, subitoexcitati sedilibus suis desiluere. llîsce mandat vir mo- 5,destins ex aurignrum stirpe prognatus, dexter in muneresuo: Cito nuntiate Râmae, Sumantram [oribus adstare.Hi domino suo gratum incerc cupieutcs, intro euntes ad 6.Râmam cum coniuge consociatum, sine mon nuntiumci attulere. Cognito, nurigam ibi praeseutem esse ex 7.mandnto anI’iS, Bnglluides intro ad se duci iussit bene-

volcntin motus. Hunc.Cuveri similcm regali ornatu vi- 8.dit auriga sedentem in toro aureo tapctibus constrato,licroëm uuctum santalii optimi pulvcre subtilissimo, odo- 9.rato’, sunguinis nprngni colorent referente. Ministrabatxo.ci sedulo Sîta, lateri mistons, flabellum manu tenens,sicnti stella CHITRA l) Lunum subsequitur. Hum: pro- n.prie vigore fulgcniem veluti solem, munerum largitorem,modeste consalutavit pracco modestiae gnarus. Conspi- la.catus formosum regis natum in lectulo cornmode sedan-tcm Sumantras, prohatus domino mînistcr, iunctis mani-

bus talia futur: 0 fcliccm prole sua Causaliam! Pater l3,tuus, Râma, cum Regina Caeceïdc consociatus visere te

cupit; eo pergas sine mora. Ita compellatus herosl4,splendidissimus, lactus, Sîmm comiter admonuit llîsceVCl’l)lS: Domina! dominus ne domina, congressi in mei ,5,

grutiam , certe delibcrnnt aliquid, quod ad consecratio-

I) (,7qu est stelln in spicu Virgiuis, ulule mensis Chailradiclus.

294 Lue. Il. CAP. XVI.l6. ncm spectat. me aigris oculis decora, gratifierai rcgi stu-

dcns, douera, proposito animadverso adbortatar cum adi7.mcn commoda. Felicîter sane factum, quod magnas rcx

coniunctim cum cars coniuge Sumnntram misit, legatuln,.8. quid mes intersit, curantcm. Qualis illic est nain,

talis legatas nos conveait; certe rez hodie ad imperii’19.consortiam me consecrabit. Eia! cite hinc profectas

invisun terme dominam, tu vcro cum comitatu tao com-au. mode requiesce ont lade. - Site nigris oculis dccora,

ita commoncfacta, coniagem asque ad fores subsccuta2., est, verbe bene auspicnta nuncupans: Maicstatem a vi-

ris bis nntis reverentcr caltant, consecrationem aequesanctam ac sacrificiam regaie, confcrre in te dcbct rcx,

22.sicati maadi crcator in Vâsavum. Eqaidcm te venet-or,cernens praeviis cecremonîis ieiunioque lustratum, paranebridc amictum, dorcadis corna mana gestantcm. Cu-

25, stodiat tibi plagam orientaient Deas F alminator, austra-lem Yamus, Varanas cardinem occidentalem, divitiarum

34. dominas deniqae septentrionalem. Tam dimissa comitcrSîta, faustîs ominibas acceptis exiit cum Snmnntra simul

25. liâmes ex aedibas, ceu leo saxosam speianca’m insidcns

n monte descendit. Vidit portae adstantcm Lnxmamun26.venerabandi habita, deinde in cala media accessit ad

sodaliam cohortem. Hisce omnibus ministris suis visis27.et-comitcr salatatis, protinus consceudit heros cum-am

excelsum, quasi flammnntcm, tigridis exaviis constrntam,28.argenteam, fragment nabis gravidac edentem, spatiosam,

gemmis auroqae ornatam, solis instar fulgore suo homi-gglnum ocalos ad se rapientem; iunctum equis gencrosis

elepliantoram pullos acquuntibus; ceu deus mille oculispracditas, ladres, vellitar carra velocissimo cquis coc-

5o.lcstibas iuncto. Faustas ille, velutî Iuibcr in acthcrc

RAMAs amenas. 295grnii strcpitu insoumis, cvectus est e domo umquum lu-nae orbis ex ingenti nabe. Laxmnnus autcm, Ragltaidae5..frater mita miner, floridam flabellum mana tenens, carraascense a tcrgo cum custodiebat. Tune, eo egrediente,5z.malique a multitudinc confasus clamer sures obtandenstollebatur. Dcinde sonipedes cgrcgii, elcpliantiqae mon- 53,tium instar exc.clsi, centeui quin milleni namero Râmamsaut subsecati. In fronte incedcbant bellatores srmati,54,sanwlio et ngnlloclio ancti, aciuneem nrcamque gestua-tcs, vit-i spc alacres. Sillllll Pcr totem platenm ,audic- 55.bantur organorum musieoram concentas, praeconamqaelaudes caliorne, et bellici militam clamorcs. Undique 36.floraux imbrc conspergebatar a feminis ex patulis do-mumn fenestris prospectantibus liostiam demitor. illa- 57.lieres forma incomparnbilcs, tum ante fores, tam in do-mibas alto exstraetis stantcs, caritntis affecta erga Râ-mam motae, vocibus gratissimis cum salutavcrc. ’îSane,.38.

"o matris tune deliciae! nunc Cnasnlia gaudie exsaltat,necnspiciens te regnli carra invectum ad imperium pa-vternam capessendum.« - Sîtam vcro inter omnes pucl- 39.las comam dividaam comptas praestantissimam arbitra-.bnntur mulieres istac, utpotc. Bâmne ex intime cordedilectam. - ï’Quis dubitct, banc dominam nostra’m olim 40.

"magna sanctimonin rite perfunctam esse, quandoquidem,"sicati RÔIIINIA a) cum Lune, ita cum Râma coniuginm

"est adeptni’u - Tales voces blaudes a muliebri turba

2) Rôhini est (11"!le inter domos laraires, qnns quidcmomnes Indorutn Inylliologia Laui uxores flagit. llaecenulcln dileclissimn prucdiculur, ferlasse propler cxi-smiam splcndorcm unies e slellis hoc SillOFü compre-liensis, quam noslri Tuuri oculum dicunt.

996 Lin. Il. CAP. XVII.ex fastigiis domuam pronuntintas audicbnt boulinant prin-

’eeps per vinai regina: ingrcdicns.

CAPUT XVlI.

Puma moussus.

I. At fatmas Râmas ascenso carra, laetitia cumulanssociorum cohortem, conspexit arbem diversis bomiuum

mon-dinibus oppletam. Processit deinde per mediam pla-team, agalloclio sallitam, domibas albis nubiam instar in

5-aetliere suspensaram illastratam. Vidit banc regalcmtramitem cinetum variis floribas dapilmsqae omnis ge-neris, ab utreque latere appositis, sicati in coelo Coeli-

4..tnm tramitem. Procedebat autem audiens pin vota amaltis elara voce nuncupata, civesque etiam pro cuius-

5. que dignitatc salutans. Sospita nos, acclamubant ci,ipse consecratas,’ sacccdens hodie in candela viam, qua

6. avi tui atavique perrexerant. Quemadmodam pater hu-ius cunetique maiores amantissime nos foverunt, paritcr,

7.*ac iacandius etiam, sub Râma rege babitnbimas. Sathodie epalaram, satqae nobis est lautitiaram, liceat mode

8. videre prodeuntem Ramam, in imperio stabilitam! Talesaliosque amicoram set-moues bene auspicatos, sibi hono-rificos, placide auscultans Râmas transibat par amplam

g.platcam. Nome a iavene praestanstissimo poterat men-, tem oculosque abstrahcre, ne tara quidam, cum iam

10.prneterierat; et quictmque Râmnm’ non viderait, aat ab

ille non facrat visas, i5 ab omnibus reprelicndcbatnr,"me sibimct ipse displiccbat. Etcnim iustas ille cnnetis

MIGRATIO IN SILVAM lMPERATA. 297

hominum ordinibas benigaitatcm maxime praestabat in-ter quatuor fratres aeqaalcs; (Ianpropter ci erant dedi-tissimi. Progrcdiebatar regis filias, quadrivia, dcoramta.tramitcs, arbores sacras atqac altarin reverentcr a dex-tra practervcctus. Postquam ad aedes regalcs aeecsse-rô;rat megni Indrae sedibns comparandas regis entas, in-lravit patris imbitationcm sortepfertanata falgens. Tres I4.salas a sagittariis custoditas equis pervectas, pedes tran-siit binas reliques iuvenis praestantissimas. Cunctas aa- l5.las permcnsas deniqae Dasaratliae filins, omni comitata -(llmlSSO, ipse in gynneecum introivit. Tarn principe 16.ad pracsentinm regis profecto, populas universus gaudieelntns eius inde reditum exspectabat, sicati flaminum do-minas Occalms lunae ortum.

CAPUT XVIlI.

MIGRATIO IN sans: IMPERATA.

At ibi Vidit Râmns patrcm solum cum Caeccïdc,’ Il.

mocstitin oppressnm in sedili, 0re tabescente miscran-dam. Primam patris pedibus lmmiliter adoratis, deinde a.Cacecïdis qaoque pedes debito studio salutavit. Rèx 5.nutcm miser, oculos lacrimis suffusas, nulla alia voceprnctcr Râmac nomen emissa, neqnc intaeri cum, nec .alloqui palis crut; Visa tali regis speeie antea insueta,4’.tcrriiicn, ipse (ploque Râmas in terrorem incidit, quasiperle serpentcm tetigisset. Videbat enim imperii recto- 5.rem seusibus deprcssis, mocroris eruciata debilitatuin,

298 s Lus. Il. CAP. XVIII.6.gementcm, cogitationum impetu turbatum, velutî undis

ciuctum Oceanum, funditus ineencussum, aestuantem;ceu Solcm defectu labernntem; ceu Snpicntem, qui fulsi

7.è1uid imprudens dîxisset. Anîmndvcrtens igitur inexpli-

cubilem hune. putrîs mocrercm, aliquante COIIIIIlOllOL’

8.fuit, sicati Occanus par interlunîa. De gcnîtoris ince-lumitate sollicitas Rames sollers luce secum volumbut:

9.Cur tandem l’ex hodie me non benîgne excîpit? Alias

pater, quantumvis iratus, me vise plncnrî salut; cur ho-l0.(lle per menin, aspeetum molestîa ci erentur? - llinc

ille quasi constematus, moerore nnxius, exstincte cris ni-tore, ad Cneceïdem reverentcr conversas, talla prefatur:

II.Num forte a me imprudente quicqunm peecatum est,quapx’opter pater mihi suceenseat? Id mihi deelarn;

I2. quin .tute potins cum Placare vclis. Cur implaeide animeest, semper erga me affectas tencri planas? Vultmu

I3.delectus, tristîs, ne verbe quîdcm me nllîntur. Num do-

ler aliquîs angorve corporo eut anime conceptus cru-cîat cum? Salle vis ulli contingit perpetun voluptns.

l4-Num forte Bharatae, ndelcscenü nlnnbilî, vel Satruglum,

I5. vel matribus denique adversi quld accidit? Displiccnsmagne regî, aut iussa panels detrectans, ne 110mm qui-

16. dcm vivere velim sub irato domino. Unde quîvis homointellîgît neveux suam vitale in 110c orbe gcrmîuasse,

quomodo quisquam cum ce aliter versm-î possit qumnx7.cum numîne praesenti? Num forte a te, faste impellente,

probrum aliquod in patrem meum îactnm est, que of-18. fensiene mens eius fuerit perculsa? Id mihi Pcrcnnctzmtî,

domina, ex vcre declara: que (le causse insolita llaecI9. mutatio in rectere imperii cernntnr? --- Sic admonîta

Caeccïs a Raglluidc magnanime, ut crat îrnpudcntissima,

no. protulît scrmoucm nudaccm, lucri nvidum: Non succcnsct

MIGRATIO IN SILVAM lMPERAïA. 999

tibi rcx, Râma, nec ulla perturbatio cum allicit. Atta-men babel aliquitl in anime; sed te metuens non loqui-tur. Ad nuntiaudum tibi dilecto rem ingrnuim vox oint.non suppetit: quart: necessario te fnccrc oportet, quodex ce ipse nudivi. Hune virum muneris olim oblatiho- n.norisque mihi lmbiti nunc rursum poenitet, quanquamsit rex, quasi foret homo quilibet ex infime plebe. Ait 23.nimirum eivium rector, munus nimis large concessum ase posci: et frustra naquis iam dilupsis pontem iungereconatur. Fidem, ollicii fontem, qunlem boni omnes 24.nguoseunt, liane enndem non desci’ere debet tex, vel

iratus, ne in tui gratiam quidetn. Quod si rez istudnS.cdixcrit, sen faustum sit sive infaustum, tune tu id 0mnepcrficics; ego vcro deinde refcrnm. Quum scivcro,’regis 26.

decretum aliud te non in irritum esse ensurum, tunç egoexponnm; ipse enim te cornm non dicet. Talem set-a7.moncm a Cneceïde pronuneintum quempriinum audie-rnt liâmes, turluttes reginam in regis praesentia hiseeallintur: Proh malum! Non te decet, domina, tali ser- 28.moue me compellare. Equidem certe iuxta regis dictumvol in ignem me coniicerem; deglutirem aceriimum ve- 29.ncuum, pelngove mergerer, si iussus forem a venerabilimagistro codemquc patre, ac praesertim a regc. Quai-e 3o.cloquere, domina, quodnnm optatum ille in anime lia-beat. Polliecor me id perfceturum esse: Râmas non bisidem ami-mare solct. Contra hune recti studiesum, ve-3I.ritlieum, improlm Caeeeïs effatum atrocissimum protulit:

Olim in hello Deorum Titanumque, Ragliuide, patchz.tuus, (lulu pro (liis pognas telis confesses, men ope pe-ricule ercptus, mihi bina munera concessit; quorum no- 55.mine nunc n me poseitur l’ex Bharatae consecrationem;

manique, Raghuidc, profeetioncm sine more in silvam

300 LIB. Il. CAP. XIX.34.Daudacam. Quod si tu reddere cupis pali-cm solven-

(lac fidci parent, et ipse, hominum princeps, promissummode datum implerc, ausculta hocco dictom menin.

55,1’crsta in iussis patris peragendis, sieuti ille pollicitusest. Te silvam adire eportet ac pcragrare pcr novem

56.annos quinque additis; Bltaratas vero consecrator omuiisto solenni apparatu, quem in tui gratina, Raglmidc,

57.113 erdinavernt. Tu, derelieta-ltae consecratione, aunesbis septem Dandacorum deserta incolens, assume habi-tum aseetarum, comam plcxam et conglutinatam, vestcm-

58. que e libro eontextam. Bharatam regat liane terrain regisCosalorum, multi: rebus pretiosis abundnntem, Acquis,

39. eurribus elepllantisque instructeur. Talis easus misera-ti0ne eppressus rex, qui noliis adest, vultum moerore

40. deicctus, te intueri nequit. Tu vero, Ragliuidarum pro-los, dietum regis perfice, et (ide firmissima ex nngustiiscum extrica.

4l. Dum tali mode ille acerbe loquebatur, Râmas neu-tiquam tamen moestitiae se tradidit; et rex maicstatcpollens velncmonter eommovebntur, infeliei sorte filii suivexatus.

CAPUT XIX.

Fines DATA DE MIGRATIONE m 511mm.

l- Audita hac eratione ingrate, quasi mortis nuntia,hestium debcllator plane 1mn turbatus Caeccïdem llîsce

atinvieelln allitlut’: [la fiat! Migrabo hinc ad liabitandum in

FINES DATA DE MIGRATIONE IN’SILVAM. 301

silvis, comam plexam et vestem e libro centextam ge-rces, ut iidem n rcge oppigueratam exsolvam. Id unumô.edoccri cupio, qnamobrem rex, liestium domitor, hodieaeeessu difficilis, me non benigne excipiat sieuti olim.Non te sueeensere oportet, domina: aperte loquer te 4.coram. Ibe, gaudeas licet! in silves, aseetae babitu as-sumpto. Iussus a caro magistro, a patre, a regs deni- 5.que benefneterum memori , quid est, quod ego confi-dents non fecerim, ut illi plaecami’ Haec unica menti 6.insidcns acgritudo cor meum quasi adurit, (pied rez ipsemihi non dcclnravit Bharatae consecrationem. Ego sane 7.Bltaratae frutti Sîtam, imperium, caram vitam, epcsquelactus sponte oll’crrcm, vel nulle hortatu urgente; quanto 8.

magis iussus a populormn domine eedemque patte, necnon ut tibi gratum faeerem, promissorum iidem exsol-vens. Tali mode tu pudibundi nnimum erige. Sed quid 9.bec est, qùod princeps, lumina in terme solo figens,sensim lacrimns fondit? Eunte sine mon nuntii vele-lo.eissimîs equis veeti, ad Bharatam regis iussu ex avi ma-terai sede addueendum. En! ego non amplius scruta- I.

ber putt-i5 dictum, sed bine festinus proficiscar in Dan-dacerum dcserta, ut quatuordecim annos ibi .habitem.Caeceïs vere lacta, audito eius sermone profectioni iidem la.habens, Raglluidcm ad festinandum impulit: Ita fiat! 15.lbunt nuntii, velocissimis equis vecti, qui Bharatam mo-nennt, ex avi mater-ni sede domum esse revertendum.Tibi autem sollicite dilationem non fore tolerabilem ar- 14.bitror, o Rama; quapropter te propere bine in silvamabire opertct. Et quod tex, pudori obnoxius, ipse te I5.non alloqnitur, id nihil est, iuvenis praestantissime: liaecDchnsie dimittatur. Quamdiu- tu ex hac urbe summa I6.cum festinatione non fueris profeetus, latndiu pater tuus,

302 LIB. Il. CAP. XIX.I7.o Râma, nec lavabitur, nec cibum capiet. - »Heu ma-

lumlu bac voce cum gemitu prolata l’ex, moereris flu-ctibus mersus, nnimum defieiens, in torum istum aure

18.1)ietum reeidit. Râmns protinus regem sublevavit; inci-talus a Caeeeïde, veluti equus flagelle caesus, ipse in

19.silvam profieisci properabat. Audita inliouestae mulieriseratione ingrate, atrocis facinoris nuntia, Râmas, cOmmo-

2o.tienis expers, Caeeeïdi talia reponit: Equidem, domina,non sustinee tanquam home lucri avides inter lieminesversai-i; scias, me Sapientum aemulum esse, nnice officie

ni.intentum. Quodeunque bac in re patri veneranda gra-tum a me praestari potest, vel vita abiecta, id iam per-

gq,aetum pnta. Nulle est oflicii observatie maioris momentiquant liaec, ut dicte audiens filins sit patri, eiusque

a3liussa exsequatur. Etiamsi ’a rege non sim admonitus,iuxta tuum, domina, dietum lmbitabe in silvis descrtis

24.per aunes quatuordccim continues. Profccto, Caeccï,ne minimum quidem virtutis mihi inesse tu spores, siqui-dent ad regem te applieuisti, quum plurimum apnd me

25. pollens. Quamprimum matri valedixcro, Sîtamque con-

solatus fuero, eenfestim hodie pergam in rasta Danda-26.eorum descrta. Ut Blinratas imperium tueatur patrique

ebediat, id a te erit curandum: liaee enim est lex sem-27. piterna. -- At rex, audito filii sermone, veltementcr dolera

affectes dum prae aegritudine loqui nequibat, in clarum28. eiulatum erupit. Tum Râmas nobilissimus, veneratus pe-

des patris amentis Caeeeïdisque, tali honore indigne,29. foras se proiecit. Patre ac Cacccïdc pries versus dex-

trnm eircumamhulatis, egrcssus ex gyuaeeeo isto eenspe-3o.xit amicorum suorum celiortcm. Subsequebatur cum a

tergo Laxmanus, alias Sumitrae genitricis deliciac, nunc31. ocules lacrimis sullusus, veltemcnteriratus. Supellcetilcm

Fines DATA DE MIGRATIONE IN SILVAM. 303

consecrationi destinatam cireumamhulans liâmes sensimprocessit, quasi suspensus, nec visum inde dimovit. Non 5a.eripuerat ci imperii iactura summam venustatem, utpotequem amabilem genus humanum adamabat, sicutî necfi-igidi sideris decrescendo gratin perit. Dum iam sil- 53.vain petere eupit, terramque post se relinquit, nulle ince perspicitur mentis turbatie, quasi foret cunetis rebushumanis superior. Recusat cnndidum umbraculum ipsi 34.eblatum ac bina flabella splendide ornata; dimittit cOmi-tatum suum, currum, nec non multitudinem urbanam;Dolez-cm constanti anime intus celans, coërcitisque sensi- 55.

bus, adiit deinde placidus matris domum, ingratum nun-tium ci allaturus. Tota quequc familia splendide iuvenis 56.nobilissimi et veridiei ne minimum quidem casas indi-cium in eius vultu animadvertebat. Heres validis lacer- 57.tis praeditus. non nmiserat selitam serenitatem, sicuti necluna queqtioversus radios spargcns anctumno vergenteamittit splendercm ex se genitum. Voce suavi congrc- 38.gamin multitudincm salutans Bfimas pins, inelytus, ad ma-tris praesentiam accessit. llunc subsccutus, est Sumitri- 59.dis strenuissimus, virtutibus ad similitudinem fratris eni-sus, dolerem ex anime natum intus comprimens.

Inti-intis aedibus , summa adhuc lactitia elatis, pro-4o.spicieus sortis felicis eversionem ingruentem, nihilo ma-gis tamen Râmns perturbationi se tradidit, metuens neamicos de casu sue sollicites redderet.

304 CAP. XX.CAPUT XX.

CAUSALIAE LAMENTATIO.

L Egrediente vero in pnblieum iunctis manibns prin-cipe praestantissimo, ingens eiulatus feminarum ex gy-

a. naeceo protinus ertus est. nQui, ne admonitus quidema patre de rebus agendis, sua sponte munera obibat; quicolumen nebis fuerat ac praesidium: ille idem Râmas iam

5- in exsilinrn perget. Qualis ollieiosus erga genitricclnCausaliam se gerere solet, pariter inter nos versatus est

[1-11 natalibus inde Raghuidcs. Non irascitur vel maledi-ctis enerntus, dum ipse vitat, quicquid iram movcre pos-sit, et quoslibet iratos placare studet: ille idem hodie

5. hinc in exsilinm perget. Insipiens, eheu! rex nestor inrebus ltumanis versatur, utpote qui deserat Raghuidem,

6. omnium animantium praesidiumm -- [lune in mednmpellices regiae, ceu iuvencae vitulis erbae, dominum pro-

7. bris insectari, altaque voce eiulare. At rcx moerorepropter liliurn vexatus, andin ex gynaeeeo miserabili

8. complet-adonc, in tore sedens eontabuit. Râmas verovehementer eoneussus, ingemens veluti elephns , sibi ta-.men imperaps, simul cum fratre adiit matris regiam.

9. Ibi Vidit virum grandaevum in summe honoris grade se-dentem iuxta demus portam, aliesque multos ei adstantes.

le. Quamprimum conspexerant Râmam, cuneti cum circum-stetere, atque liane lvoeem: Vinea! Raglmidae, VÎCIOPÎ

n. fortissimo, aeclamaverc. Postqnam transierat ille primantaulam, Vidit in secunda Brachmanas in libris sauris ver-

12,satos, grandaevos, a rege honorifice habites. llosce se-nes venet-anis, vidit in aula tertia feminas, tum puellas

I5. tum anus, in custediam pou-taejntcntas. "ne lacune,

CAUSALIAE LAMENTATIO. 305Cl

gratantes, in domum introeuntes, festinantcr Ramae ma-tri gratum nuntium attulere. Interea Causalia dentine, ni.postquam neetem intenta pervigilaverat, filii felieitatem

.eupiens, orto diluculo, Vishnûs adoratienem eurabat.Vestem lineam induta illa, lacta, semper votorum pers 15.,solvendorum studiosa, igni sacra rite elferebat, verbabene auspicnta simul nuneupans. Intrato splendide me- 16.tris gynaeeee Bâmas vidit ibi genitricem igni sacrificeoperatam. Rci divinae faeiundae gratin Vidit ibi parata, I7.lactis coagulum, adoreum, latieem pinguem, nec non bel-laria oblationi apta; Vidit quoque Raghuidcs testa ory- 18.me gram, corollas eandidas, scsama in lacte decocta,ligna arida ad Hammam alendam, urecosque .plenos.lllanr veste linon candida cinctam, ieiuniis servatis pal-19.lidam, Vidit propitiantem tiqua libata Divam puleerrimamLaxmidem, -lpsa ex se natum, matris delicias, post lou- ne.gum tcmpus advenientcm eenspicata, laeta obviant eioecurrit, veluti equa palle sue. Raghuides, dam matrem ai.necurrcntem sustentat, ab en ambobus lacertis amplexufovebatur et oseula in fronte aecipicbat. Tum Causalia sa.heroëm invictum, natum saum, alfatur verbis benignissi-mis, caritatis maternae testibus: l’Veterum regum sapien- :5.tum, piornm, magnanimorum, adipisearls aevum gloriam-que, ac pietatem queque celas dignam stirpe tua! Eccc,a1f.Bagliuide, regem’ patrem tuum egregic stantem promis-sis! Hodie iam iustus ille ad eensortium imperii te. cen-secrabitm -- Occupato sedili ipsi oblate invitatus ad 25-eibum eapiendum, Raghuides pudore aliquantum com- ,motus manibus protensis matrem affaiter: Ergo tu, de- 35-mina, nondnm nesti ingens periculum ingrucns, quedidem ubique dolorem allient, Videhanaeque puellac, Lux-manoque, Abibo ad Dandacorutn dosette; quid mihi27.

I 20

306 . Lui. Il. CAP. XX.cum sedili iste? Seilieet toris sedilibusque idoneum est

28.hoece tempes, quod me argot. Equidem quatuor-deum!aunes ltabitabo in silva solitaria melle, radicibus pomis-que vilain sustentans, abstinents attacheretarum more a

29. carne vesecnda. Bharatae rex potentissimus imperii con-sortium largitur; me vero ad Dandaeorum deserta usa;

5°.latam mittit, tanquant aseetam. At regina ceu salse ar-boris t) truncus in silva bipenni excisas subito eellapsa

5.,est, ceu Diva e coelo deieeta. Rames vere banc, tentaCalamitate indiguam, cversam cernons sicati fieam flexi-lem a), a solo erexit matrem animi baud compotcm.

5:.Deinde sublevat resurgentem, miseram, ceu equam sar-cinis oppressam, palvere per totem corpus conspersam,

33. mantique lenitertdemulcet. Illa, male amicta, boue digue,Baghaidem sibi. assidentem, iuvenem fertissimum, hisee

M,aflbtur, Laxmane sima] audientc: Nisi tu, mi fili, natusfores ad meam moerorem, sane, ego prole orin, nullum

55. malum hocce gravies perciperem. Soles omuino hicmoeror malieris sterilis menti insidet: t’Prole sum orba!«

56. Nulle aegritude praeter banc eam tangit. Quicqnidfortnnati iucundive ex mariti virtute unquam experte,fuissent, id ex filie quoque mihi evcnturnm non spera-

51mn, sic mihi parmesan: est. Nunc illa ego maltadicta amare audiam rivalium cor mihi lacerantium, me

58. inferierum , quem sim ’uxor primaria. Quid, quaeso,calamitosins alli feminae aeeidere pesât, quem qualis

39.nune erit moestitia mea ac lamentalio fine earensi’ Teetiamnnm praesente tam spreta ego fui: quid tandem

t

1) Est arbor proceritale insignis . 67mm miaula.2). Sic describi pesse putavi Musa!» Sapienlum; Anglice:

plantain - trac, Gallice: bananier.

CAUSALIAE LAMENTATIO. 307

lict te exsule, care puer? Mors me eertissima manet.Marito nunquam accepta ultra modum contemnor a Cac- 40.ccïdis eemitatu, par ci nobilitate, sive superior etiam.Quieunque me celant aut proscquuntur tantummode, bifil-llemines non amplius me alloquentur. Quem ista sem-Æa.per ad iracundiam sit prona, qaomodo tandem ego in-felix, mi fili, aspicere petero os Caeeeïdis aspcris voci-bus dissonum? Septendeeim aunes 3) ex que te gene- 43-rari, Ragltuide, sedi anxie exspcetans malerum terminum."une infinitum gravissimum dolorem non potis sum dia 44.tolerare, contemptum rivalium, ultra iam senie confecta.Privata aspecta eris tui, plenne lunae splendorem refe- 45.ferentis, misera quemede sustincbo miserorum vitam de-gerei’ Tu a me infclici ieiuniis supplicationibasque mul- 46.tisquc laboribus aegre edueatus es, quae nunc omnia inirritam cadunt. Firmuln est, pute, cor hocce meum,47.siquidem non dirumpitur, sicati pluviali anni temporemagni llaminis ripa tacta novis undis.

Sane lctum non mihi destinatum est, neque hospi- 48-tium paratur in regis infererum domo, siquidem mersnon illico me abstraliit, ceu leo dorcadem eiulantem’.Sane firmum est cor meam ac ferreum, quod non .fran- 49.gitur, nec diruptum tante dolera corpus in terram prae-ceps dater. .Ergo eertum est, letum eitrahoram fatalemnemini contingente. Sed hoc me angit, qaod in irritam 50.eecidere vota men, piaeque largitienes, ac ieiunia, casti-moniaequc, quaeeunqae suscepi prolis desiderio; planeut semen, solo sterili iniectum, manet infructuosum. Quod"

3) Aut annernm numcro comprehendit Causalia tcmpus,ex que atero eoncepernt; aut peule latins loquitur,ulpole veluementcr commets. r

308 e LIB. Il. CAP. XX.5:. si quisquam gravi dolore vexatus citra horam fatalcm leto

sponte eccttmberet, iam nunc profecta forem ad Maniumcoelum, quum sine te sim tanquam vacca vitale sueorba.

TABULA CAPITUM,

QUAE 110c VOLUMINE CONTINENTUR.

LIBER I.

PaoozmA in tandem poetae . . . .CHU-r I.

n il.HI.

.lV.V.

VI.

V".VIH.

1X.

X.

XI.

X".X1".XlV.XV.

XVI.XVIl.

nXVlll.I XIX.n XX.

Sirsauutniîiiai

Argumentum car-minis .Braehmanis adventas . .Argumeuti compendium .Rhapsodorum institutio .Urbis Ayodhyae descriptio .

Regis praeconium . . . .Landes ministromm regis .Sumantrae senne . . . a»Episodium de Rishyasringa .Risbynsringae areessitas .Consilium de sacris faeiundisSacrificium inchoatnm i. .Sacrificii equini consummatieRatio necandi Ravanae exeogitata

Nectaris apparatas . . . a . .Simiorum proereatio . . . . .Rishyasringae redites . . .Rishyasringae discessas in silvam .Dasarathidurum natales . .Visvamitrae adventus

Png.

151922 4

262831

3742454751586365677 l7376

310

CAPUT XXl.

IQIIUIUUU

XXIl.

XXIII.XXIV.XXV.XXVI.

XXVII.XXVlll.

XXIX.XXX.

XXXI.XXXII.

XXXIILXXXIV.XXXV.

XXXVI.XXXVII.

XXXVlll.XXXIX.

XL.XLI.

- XLII.. XLIH.XLIV.

- XLV.v XLVl..XLVIL

XLVlll.. - XLlX.

L.

LI.

LU.

LI".. LIV.

Visvamitrae sermo g.

Dasnratlme terme . . . . . . .Vasishthae terme .Disciplinarum traditio . . . . . .Commoratio in Cupidinis cremo .Accessus ad Tadncae silvam . .Tadaeae generatie . . . .Tadaeae caedcs . . . . . . . .Teloram traditie . . . . .Subsidierum traditie . .Commoratio in arome Consummnte .Visvamitrae sacrifieium . .Commoratie in ripa Seni . . . .Braehmadottis nuptine . . . . .Stirpis Visvamitrac praeconium . . .Nymphae Congas origo . . . . .Umue magnanimitas . . . . . . .Cartieeii generatio . . . . . .Sngariduram procreatio . . . . .Terra dressa . . . . . . . . .Capili compactas . . . . . . . .Procuratio sacrifieii a Sagaro suscepti .Menus Bhagirathi concessum o . .Nymphae Gangae descensus . . . . .Ambrosiae origo . . . .fion... Dilidis (limans . . . .Congrcssus cum Sumate . . . . . .Exseerntio lndrae et AhalyaeAltalyae liberntio a diris . . . . .Congressus cum Janeeo . . . .Episedium de Visvamitra CAPP. 15.

1) Satanandi serine . . . . . .2) Visvamitrns ad epulas invitatus3) Colloquium Vnsisthae cum Visvomilra4) Pngna Visvamitrac cum Saeis eernm-

que sociis . . . . I

l’a g.

788082

86

91

93

sa98

100103

105107

111

.113115

11s191

123me130132

134140-147

149151

154156

150163165

167

Pag.

(avar LV. 5) Vnsistlme cramas incendie eenflngratus 170n LV1. 6) Visvamitras pr0positum . . . 173a LV". 7) Trisaneûs senne . . . . . . . . 175n LV1". 8) Trisaneûs sucemtie . . . . . 177a LIX. - 9) Vnsishthidnram exseeratio .. -. . . 179n LX. 10) Trisancusi in coelum sublatus . . . 181n LXI. 11) Sunasscphi maneipatio . . . . . 184I LX". 12) Ambarishi sacrifieium . . . . . . 187a LXIll. 13) Menaces habitatio lerrestris . . . 190n LXIV. 14) Rambhae euscmtio . . . . . 193a LXV. 15) Visvamitras in Brachmanum ordincm

. receptus . . . . . . . . . . 194n LXVI. Janaci sermo . . : . . . . . . . 198a LXV". Areus diffractas . . . . . . a . . 200n LXVlll. chatornm Janoei ontio . . . . . . 202a LXIX. Colloquiam Janaci cum Dasaratha . 204a LXX. Paellarum petitio . . . . . . . . 206I LXXL Janaci prosapiae dcelaratio . . . . . 211n LXX". Vaccorum denntio . . . . . . . .n LXXI". Dasarnthae filiorum noptiae . . . -. . 216 in LXXIV. Congressas cum Jamadagnsio . . . 219a LXXV. Jamadagneii senne . . . . . . . . 221n LXXVI. Jamadagneius Supcrum sedibus exclama . 223n LXXV". Bharatae dimissio . . . . . . . 226

LIBER il.

Carat I. Decretum de Rama inaugurando . . . . 231n il. Civium senne . . . . l . . . . 234I I". Dasarathae praeeepta . . . . . . . . 237n 1V. Ramas ad imperium suseipiendam denuo sol-

licitatus . . . . . . . 0. . . . . . 242n V. Rames ieiuniam ordinatum . . . . . . 248n V1. Festivus arbis orantes . . . . . . 251n V". Mantharas lamentatio . .- . i 253w Vlll. Mantharac sermo 257

311

214 i

.312

GANT 1X.

X.XI.

X11.

XI".XlV.XV.

XVl. XVH.XVIH. .

XlX.XX.

Consilîum anne in exilium pellendi .Dgsarathae sermoBeneficionun promissorum petitîo

Dasaratlmq lamentatio . . .Dnrarnthas anima perturbatus . .anne arcessitusSolcnnium inaugurationis apparalus .Rama: evccatus .Rames accessusMigratio in silvam imperata . . .Fides data de migrations in silvam .Causaliae lamentatio a

Pang.

261267271

273282284289292296997300304

ADDENDA COBRIGENDIS

in Voluminis primiIParle priorc.IN PRAEFATIONE.

l’ng. XXIV. Lin. 12. siculî [ego sîculi

- XXVIII. - 4. et --- et- XXlX. -- 20 et 21. Hue dune lineae sum

, transponcndne. -- XXXI. --- l. plus quinqungîntu [age plus cen-tum et quinquaginm

- LXIX. - 25. albormn - labarum

IN TEXTU.

Ne nimîs multi: u-anscribcndn essent, non nbîqçe-inlcgra vobabuln npposui, sed intcgrn modo camposîlorum

membru; restitui (ploque spîrimm, quoticà is vi [inanescqucmîs munitionnent passus crut.

l’ng. 9. Lin. 18. logo 53185:

- Il. - 3. am -- 53m- 17. - ’17. finît , -- fifi- 27. - 4 finît ’ - m --- 35. -- 3 mm - m- 4l. -’ 7 8mm: --- rififi- 43. -- 16 m - m- 54. - 16 mm? - 1m

’ 311.

llllll-lljllllllfllllIl!lllllllg’

58. Lin.59. -60. a-

,60. --»A66. --88. --93. -.

103. lin.

no. --110. --us. -118. --194.9-195. -197.. -182. -.199. ..9907. -908. --958. -969. -281. - c281. -991. -997. .-314. --318. .-351. -353. --366. -

.3-

1.

859wstaff?!

8 et Il. aima:13.

ô.

17.18.111L

7.8.

14.’17.

19.1.

un9’

S.-Psas

.h.

svaçcrlsoww-wgbçaçogs

599.99.

Wnmmi W:m

loge W4- armât

- am:- W:- m- m- m:- I’FÎÊ .

- in:- fifigqa- mir- fiægfiï:

- ü.-. fifi- W:- W- w?- un... flafla- 3mn-- mîmufi

- t (a a-- m’- w:

-- 11T:-- àm

- W- fifi

315

CORRIGENDAin v’crsîone Lalîna et annotaüonîbus.

Pag. 30. N01. lin. 3 a fine. Vnnâjû legc Vanâyd

.- 58. C. XIV, lin. amans -- affama59. Not. lin. 6. divis - dix-1365. lin. 6. intrcpîdos -- increpîdos67. -- 14. montibus fretîsque - montîbus sil-

vis fretîsque 1128. - 4. c ecaüque -- enecaüque161. Net. lin. 11. cum îis quae Angli - cum iis

concilîamlam, quae Angli

221. lin. 2. voci - voce2-17. -- 10 et 11. mçnsus --- menses

Il! OFBICINA TYPOGRAI’IIICA CAROLI GEORGII-

o

7V.) (a

notes du mont royal ← · u.- titas îgitur oflicii vineula ceërcitus , ut promissis staret, 34....

Documents