nowa jakość w kształceniu nauczycieli ” wykład pt. pedagogika … · 2015. 7. 29. · projekt...

Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt „Praktyka bez wad – nowa jakość w kształceniu nauczycieli ”

Wykład pt.

PEDAGOGIKA MARII MONTESSORI –szansą na podmiotową edukację człowieka

w każdym wieku jest współfinansowany

przez Unię Europejska w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego


1.Miejsce pedagogiki Marii Montessori w teoriach i nurtach wychowania

2.Biografia M. Montessori. Odkrycie dziecka

3.Wychowanie pośrednie – wychowaniem podmiotowym(pojęcie,cel, istota)

4.Wychowanie pośrednie w przygotowanym otoczeniu

5.Pomoce rozwojowe Montessori- wyzwalaniem samodzielności

6.Wolność i (samo)dyscyplina i jej praktyczne odniesienia

7.Podmiotowość w kontekście rozwoju człowieka

8.Specyfika edukacji w systemie Montessori. Porównanie do systemu tradycyjnego

9.Efekty edukacji w systemie M. Montessori. Znani absolwenci.

10. Sentencja końcowa


Maria Montessori zaliczana jest do głównych reprezentantów „nowego wychowania”

i pedagogiki alternatywnej.

Zasłużyła się przede wszystkim w opracowaniu nowatorskiej koncepcji edukacji dziecka w wieku

przedszkolnym i szkolnym.


Zaproponowała również ciekawą ideę kształcenia młodzieży.

Rozwinęła oryginalną metodykę wychowania religijnego.

Poglądy M. Montessori wywarły duży wpływ na współczesną

pedagogikę dla pokoju i edukację proekologiczną.


Doceniona została przez

Papieża Jana Pawła VI i Jana Pawła II,

którzy widzieli w Jej pedagogice

humanistyczne i personalistyczne wartości.

Koncepcja wychowania Montessori jest aktualna w dzisiejszych czasach.


B. Nawroczyński, H. Rowid, L.Chmaj

- pedagogika indywidualistyczna

L. Chmaj - pedagogika indywidualistyczna

i częściowo personalizm oraz pedagogika kultury


S.Kunowski –system wychowania liberalnego

S.Wołoszyn –nurt pedagogiki psychologicznej w ramach „nowego wychowania ”-”metoda swobodnego wychowania przedszkolnego

w domach dziecięcych


W. Bohm – aktywizm i pragmatyzm

pedagogiczny

K. Sośnicki, G. Gutek

- nie występuje w ich klasyfikacjach…..


31 sierpnia 1870

przyjście na świat Marii w Chiaravalle (Włochy)


1876 - 1883

nauka w 6–letniej szkole elementarnej

w Rzymie

doświadczenie systemu „szkoły tradycyjnej”


Mając lat 10 mała Maria ciężko zachorowała.

Do zatroskanej matki powiedziała znamienne

słowa:

„Nie martw się, mamo, ja nie mogę umrzeć.

Mam tyle do zrobienia w życiu!”


1883 – 1890

nauka w średniej szkole techniczno - przyrodniczej dla chłopców

1890 –1892

studia matematyczne i przyrodnicze na Uniwersytecie Rzymskim


1892 – 1896 studia medyczne na

Uniwersytecie Rzymskim

Jako pierwsza kobieta we Włoszech

uzyskuje tytuł Dottoressa” w dziedzinie psychiatrii


1896

Wygłasza odczyt nt. równouprawnienia kobiet

w Berlinie

Podejmuje pracę w Klinice Psychiatrycznej

Obserwacje dzieci

upośledzonych –pierwsze wnioski nt. horme


1897 - 1898 dokształcanie się w dziedzinie pedagogiki, studiowanie dzieł z pedagogiki specjalnej, praca badawcza w Klinice Psychiatrycznej


31marca 1898

narodziny syna Mario

Syn będzie towarzyszyć jej w pracy pedagogicznej…..


1900 kierownictwo Instytutem Medyczno–

Pedagogicznym dla kształcenia nauczycieli.

Praca z dziećmi upośledzonymi, eksperymentowanie z pomocami

Sequina i własnego pomysłu; opracowanie

podstaw metodyki pisania i czytania


06 stycznia 1907 Otwarcie

Casa dei bambini w rzymskiej dzielnicy San Lorenzo dla ok. 50

zaniedbanych dzieci w wieku 2 – 6 lat.

Odkrycie

„polaryzacji uwagi”


Polaryzacja uwagi

głęboka koncentracja na

przedmiocie pracy, umożliwiająca efektywne uczenie się i nabywania określonych kompetencji, pojawia się we wrażliwej fazie; efektem jest

normalizacja.


1909 I Międzynarodowy Kurs Szkoleniowy dla ok.100 nauczycieli

w Rzymie; wydanie pierwszej książki pt: „ Il metodo della pedagogica

scientifica all’ educatione infantile nelle casa dei bambini” ( pol. wyd. „Domy dziecięce” 1913)

- opis koncepcji przedszkola i zarys metody pracy

z dziećmi w „przygotowanym otoczeniu”

W roku 2014 polskie wydanie książki pt: ”Ddkrycie dziecka”


1910 – 1952 okres popularyzacji metody i rozwój teorii

pedagogicznej:

38 kursów narodowych i międzynarodowych

( Europa, Ameryka ,Azja)

9 międzynarodowych kongresów np.1937 r. VI w Kopenhadze nt: „Wychowanie dla pokoju”


IX w Londynie w 1951 r.„Wychowanie jako

pomoc dla naturalnego rozwoju dziecięcej psychiki od narodzin po uniwersytet”.

Argument zainteresowania M. Montessori rozwojem

i edukacją człowieka przez całe życie…


Wydanie licznych książek m.in.

“The absorbent mind “ 1949 Madras Das Kreative Kind,

Absorbujący duch

Szczególne zainteresowanie wczesnym dzieciństwem….


1929 założenie Association Montessori Internationale

(AMI) z siedzibą w Berlinie; Montessori zostaje prezesem, Mario sekretarzem;

od roku 1936 do dzisiaj siedzibą Międzynarodowego

Stowarzyszenia Montessori jest Amsterdam

www.montessori-ami.org

http://www.montessori-ami.org/





Polskie Stowarzyszenie Montessori

powołane zostało w 1994 r.

z siedzibą w Łodzi

www.montessori-centrum.pl

http://www.montessori-centrum.pl/




Stowarzyszenie Montessori – Europa powstało w roku 2003

(Siedziba w Bad Honnef /Niemcy)


Montessori uczy się od dzieci…. W Indiach jedno z dzieci zapytało Marię

Montessori:

”Ile lat ma świat?....

Pomysł czarnej wstęgi (35 m = 3,5 mld lat, dzisiaj 46 m)


1949

wytypowanie M. Montessori do pokojowej nagrody Nobla

Krzyż Legii Honorowej z rąk rektora Sorbony w imieniu republiki francuskiej


Współpraca z Adelą Costa Gnocchi

Odkrycie: odpowiednio przygotowane otoczenie dla dzieci powyżej 3.r.ż. nie jest p. o. dla dzieci młodszych!

Po powrocie do Europy -ścisła współpraca z A.Costa

Gnocchi nad koncepcją wychowania małego

dziecka…

1947- 1949

pierwsze szkolenia w Rzymie z zakresu wychowania dziecka

poniżej 3. r. ż.

Po śmierci M. Montessori od roku 1955 kontynuacjia

koncepcji przez

Silvanę Quattrocchi Montanaro


1952

plany podróży do Ghany w celu

przeprowadzenia kursu dla nauczycieli afrykańskich


06 maja 1952 nagła śmierć w małej miejscowości holenderskiej Noordvijk (Zee) ; tam zostaje pochowana

„Proszę Was , kochane dzieci, które wszystko

potraficie, abyście razem ze mną

budowały pokój na świecie i pomiędzy

ludźmi”.


,, Pomóż mi samemu to zrobić ”


Wychowanie jest wspieraniem indywidualnego

i społecznego rozwoju dziecka . Jest to „wychowanie dla życia”.

Celem rozwoju i wychowania jest „normalizacja”


zdrowie psychofizyczne człowieka

optimum rozwojowe dziecka

harmonijna, zrównoważona osobowość

*samodzielność

*odpowiedzialność

*umiejętność społecznego działania

*samodyscyplina

- *posłuszeństwo

- *silna wola

- *samoświadoma praca

- *wysoki poziom rozwoju moralnego

*miłość do ludzi i świata


*Samodzielność


*ODPOWIEDZIALNOŚĆ

za siebie, innych, świat natury i kultury, cały Wszechświat


*Samodyscyplina

-dyscyplina wewnętrzna


*PRACOWITOŚĆ


*Miłość do ludzi, świata przyrody

i kultury


*Wysoki poziom rozwoju

społeczno – moralnego


*UMIŁOWIANIE POKOJU NA

ŚWIECIE


*wyzwalać;

*dodawać odwagi;

*strzec przed ubezwłasnowolnieniem;

*usuwać wpływy zagrażające naturalnemu i spontanicznemu

rozwojowi dzieci/młodzieży;

*przygotowywać ich do przyszłego życia przez mobilizację do

własnej aktywności;

*pobudzać do zachowań zgodnych z oczekiwaniami społecznymi,

zasadami moralności


Relacja dialogowa

Podmiot podmiot


Aspekty

A) materialny

B) strukturalno – dynamiczny

C) osobowy


A)

Aspekt materialny

Budynek placówki wraz z wyposażeniem, meblami i pomocami rozwojowymi Montessori

oraz innym pomocami/przedmiotami

wspierającym rozwój dziecka….


Współcześnie wprowadza się zasady pedagogiki montesoriańskiej w pracy z seniorami,

np.w Austrii.

W projekcie „L³M – uczenie się przez całe życie z radością i zapałem – Fazy pracy

wolnej z materiałami geragogicznymi dla seniorów według zasad Montessori“

zostały zastosowane zasady pedagogiki Marii Montessori w geragogice. Aktualnie również w Polsce!


Zmaterializowana abstrakcja”

„Klucze

do świata”


Działy:

I. Ćwiczenia praktycznego życia;

II. Rozwijanie zdolności sensorycznych (budowanie pojęć);

III. Edukacja matematyczna

IV. Edukacja językowa

V. Edukacja kosmiczna

VI. Wychowanie religijne


I.

Ćwiczenia praktycznego życia


II.

Rozwijanie zdolności sensorycznych (budowanie pojęć);


III.

Edukacja matematyczna


IV.

Edukacja językowa


V.

Edukacja kosmiczna


VI.

Wychowanie religijne


B)

Aspekt strukturalno – dynamiczny przygotowanego otoczenia

Zasady ogólne:

estetyki

logicznej konstrukcji przygotowanego otoczenia

ograniczenia

(pojedyncze egz. pomocy rozwojowych)

porządku-wolności


B)Aspekt strukturalno – dynamiczny przygotowanego otoczenia

Zasada odkrywania przez dziecko filozofii świata

struktury porządku (szeregi)

podobieństwa

(pary, identyczności)

kontrasty

-luki

dysharmonie


B)Aspekt strukturalno – dynamiczny przygotowanego otoczenia

*Zasady budowy pomocy rozwojowych Montessori:

- -estetyki

- -izolacji trudności

- -samokontroli

- -aktywnego działania

- -stopniowania trudności

- -kontynuacji/powiązania

- - transferu


Porządek to porządek w otoczeniu, logiczna

jego konstrukcja oraz budowanie samodyscypliny, porządku moralnego poprzez

samodzielną pracę w otoczeniu

z uwzględnieniem pomocy nauczyciela.

Samodyscyplina – jako wymiar normalizacji…


„Wolność i dyscyplina to dwie

strony tego samego medalu”.


Wolność w sensie pedagogicznym (i dydaktycznym) to swoboda wyboru:

przedmiotu pracy

miejsca wykonania

czasu potrzebnego do realizacji zadania

Egzemplifikacja - praca wolna


Wolność wyboru:

praca indywidualna przy stolikach….


Wolność wyboru:

przy stolikach lub na dywanie;

indywidualna lub z partnerem lub z nauczycielem….


Inne formy pracy:

Praca w grupie – lekcja rozwojowa


C)

Aspekt osobowy

Wymieszana wiekowo grupa ( 3 roczniki)

Nauczyciel

Rodzice

Inne osoby


Nauczyciel –wychowawca

pomocnik, doradca, obserwator, cechujący się miłością do dziecka, odpowiedzialnością, pogłębioną wiedzą merytoryczną z zakresu nauk o człowieku


„Nauczyciel

pomaga, ale nie wyręcza, ogarnia jak ogień ,lecz nie spala”.

„POMÓŻ MI SAMEMU TO

ZROBIĆ”

istota pomocy wychowawczej


Pomóż mi, bym mógł to robić sam tak długo

jak to możliwe!

Pomóż mi, bym znowu mógł to zrobić sam!

Pomóż mi, bym robił to w nowy sposób!

Pomóż mi być sobą!

W pracy z seniorami

-koncepcja opiekuna jako towarzysza!


„Kiedy tylko dziecko zacznie rozwijać się

w przygotowanym otoczeniu i uda mu się działać samodzielnie i niezależnie od

dorosłych, natychmiast zrodzi się harmonia

nie tylko pomiędzy nim a otoczeniem, ale też między nim a dorosłymi”

( Maria Montessori)


Dziecko

człowiek jest istotą biologiczną i psychiczno – duchową


Człowiek posiada swą tożsamość i osobowość

Człowiek jest osobą

w sensie filozofii i psychologii personalistycznej.


Tożsamość ludzka

właściwa dla każdego bytu ludzkiego

Osobowość

jest jedyna i niepodzielna ( podobnie jak charakter)

Osoba

człowiek świadomy siebie, ma odrębne „ja”


Tajemnica dziecka….

Człowiek (dziecko)

– istota stworzona przez Boga.

Nie można do końca poznać człowieka

( dziecka) - „tajemnica dziecka”… Por. tekst M. Montessori pt: Centrum i peryferie….


Dziecko :

„budowniczy samego siebie

– architekt człowieczeństwa”

istnienie planu budowy w sensie psychiczno – duchowym ( plan architektoniczny)


„Budowniczym człowieka jest dziecko.

Dziecko jest ojcem człowieka”

(M. Montessori, Kinder sind anders, Stuttgart 1985,s. 159)


Horme – wrodzony pęd do aktywności, siła rozwojowa, energia witalna ( za angielskim pedagogiem Percy Nunnem)

Por. obserwacje M. Montessori w Klinice Psychiatrycznej dzieci upośledzonych bawiących się resztkami chleba, uczących się samorzutnie pisania,

czytania…..


Koncepcja dwóch okresów embrionalnych:

1.prenatalny - zarodek/embrion biologiczny

2.postnatalny - zarodek /embrion duchowy

(w nim zawarty jest plan budowy), charakterystyczny dla

pierwszych trzech lat życia


W pierwszych latach życia: uczenie się zachowań

społecznych i kulturowych,

nabywanie „kompetencji” ludzkich „:

chodzenie, mówienia, jedzenia, kontaktu z drugim

człowiekiem, manipulowania przedmiotami….


Warunki rozwoju społecznego:

Nebula (Nebule) - przesłanki biopsychicznego

rozwoju dziecka: wrodzona gotowość do opanowania umiejętności charakterystycznych

dla człowieka , to „specjalizacja i różnicowanie”

(Nebula:termin z astronomii…Nebula-mgławica)


Mneme Pierwsze lata życia to „dopasowywanie” się dziecka do

warunków otoczenia; pomaga w tym mneme

( za Percy’m Nunnem)- pamięć witalna. Dziecko inkarnuje, absorbuje w szczególny sposób

zapamiętuje wszystko to, co widzi i czuje.

Dopasowywanie to odbywa się tylko w środowisku ludzkim

( porównaj np. problem dzieci wilczych )


Warunek rozwoju, podstawowa potrzeba….

„MLEKO I MIŁOŚĆ”

Porównaj: bajka Fenelona o Niedźwiedzicy i jej szkaradnym

Synu…


Rozwój uwzględniający

„konstruktywny rytm życia”…


Rozwój od narodzin do dorosłości….

Szczególne znaczenie wczesnego dzieciństwa….


Podkreślenie znaczenia momentu narodzin

Szczególne znaczenie pierwszych trzech lata życia

Uwzględnienie rozwoju tak ilościowego jak jakościowego (por wykres: okresy dynamicznego rozwoju – kolor czerwony 0- 6 i 12 – 18 oraz rozwoju spokojniejszego – kolor niebieski: 6 – 12 i 18 – 21)

Szczególne momenty rozwojowe (3, 9, 15, 21 r. ż.)

Rozwój a przygotowane otoczenie (por. „bulwa”: im dziecko młodsze tym większa troska o otoczenie i edukację….)


I.

0 – 6 r. ż. Faza sensoryczna

Dziecko jako „zmysłowy

badacz”

1. Faza 0 - 3 r. ż. –absorbująca psychika;

dziecko jako „nieświadomy twórca”

2. Faza 3- 6 r. ż. –rozwój świadomości –dziecko

jako „świadomy pracownik


1.Faza:

absorbująca psychika/ absorbujący umysł

nieświadoma siła duchowa ( forma ) okresu

postnatalnego; gotowa do całościowego, intuicyjnego,

bezpośredniego odbierania i

rejestrowania wrażeń z otoczenia

„ABSORBCJA „


„Lekkość” uczenia się małego dziecka…


2.

Faza: 3 – 6 r. ż. Dziecko jako ”świadomy pracownik”

Dziecko zaczyna działać świadomie, celowo

Podejmuje świadomie decyzje: ”Ja chcę to zrobić samodzielnie….”

Porządkuje wrażenia wg kategorii

Chętnie uczy się pisać i czytać

Często pyta; ”Co to jest? Dlaczego’? Staje się członkiem grupy( przedszkole )


II.

Faza 6 – 12 r. ż.

faza kultury

Okres szkoły podstawowej

Dziecko jako „odkrywca”, „naukowiec”, „badacz kultury”

Pytania typu: ”Dlaczego, jak, kiedy?”


III.

Faza 12 – 18 r. ż.- ”badacz społeczny”

Okres szkoły średniej

„Dzieci Ziemi”

Pytania: ”Kim jestem? Jaka jest moja osobowość?”

Poszukiwanie własnej tożsamości

Uniezależnienie się od rodziców


IV.

Faza 18 – 24 r. ż. „badacze zawodowi/

profesjonalni

Przygotowanie do pracy zawodowej

Nabywanie dojrzałości społecznej, moralnej…


Wrażliwe fazy

Pojęcie zaczerpnięte od holenderskiego biologa Hugo de Vriesa ( 1848 – 1935 )

szczególna wrażliwość dziecka na określone impulsy zewnętrzne;

„związanie się” z przedmiotem

zainteresowania;

dokonuje się rozwój ilościowy i jakościowy – droga do

normalizacji


„Skoro tylko tego rodzaju chłonność zabłyśnie w duszy dziecka, dzieje się tak, jakby wydobył się w niej promień,

który oświetla jedynie określone przedmioty, zaś inne pozostawia w mroku. Cały świat percepcji dziecka

ogranicza się wówczas nagle do tego jednego, jasno oświetlonego obszaru…, a ono samo wykazuje też

szczególną, a nawet niezwykłą zdolność wykorzystywania tych elementów dla potrzeb swego wzrostu duchowego”

( za: B. Fuchs, Teoria i metoda M. Montessori…, s. 8)


„Cały świat percepcji dziecka ogranicza się wówczas nagle do tego jednego, jasno oświetlonego obszaru”…


Znaczenie „polaryzacji uwagi” – warunek normalizacji

Znaczenie „normalizacji”

-skutek polaryzacji uwagi


Nauczanie, przekazywanie wiedzy przez nauczyciela; nacisk na zapamiętywanie….

Nauczyciel frontalnie skierowany do uczniów,

Relacja:

Podmiot-przedmiot

Uczenie się , samodzielne zdobywanie doświadczeń przy wsparciu nauczyciela; nacisk na sposoby zdobywania wiedzy….

Nauczyciel jako inicjator i pomocnik aktywności dziecka:

Relacja:

Podmiot - podmiot


Podział dnia dzwonkiem

na lekcje i przerwy…

Dzień pracy, bez dzwonka……


Klasa szkolna:

ławki frontalnie ustawione względem biurka nauczyciela; dostosowana do jednego rocznika, tablica ….

Przygotowane otoczenie w pomoce rozwojowe Montessori zgodnie z pojawiającymi się wrażliwymi fazami w zakresie rożnych dziedzin wiedzy , dla trzech roczników; zajęcia poza klasą, np. w holu….


Dzień podzielony na lekcje wg programu i planu; kształcenie zintegrowane w klasach 1 – 3 bez podziału na przedmioty z jednym nauczycielem ,ewentualnie

muzyka, plastyka, wychowanie fizyczne, języki obce ….W klasach wyższych – różni nauczyciele….

Praca wolna jako podstawowa forma dnia, co najmniej dwie godziny od rana; lekcje rozwojowe i inne lekcje np. muzyka, plastyka, wychowanie fizyczne, języki obce…..

Zasadniczo –jeden wychowawca, ewentualnie nauczyciel wspierający….


Oceny w skali stopniowej;

w klasach 1 – 3 ocena opisowa

Klasyfikacja z roku na rok

Ocena opisowa

Klasyfikacja w ramach danego poziomu, czyli trzech latach ( po każdym roku –opis osiągnięć)


Przerost rywalizacji

Nagrody i kary jako częste metody wychowania…

Postawa współpracy i współdziałania

Modelowanie, metoda zadaniowa…


Samodzielność myślenia i działania;

Umiejętność planowania sobie pracy;

Odpowiedzialność za podejmowanie zadania;

Pogłębiona wiedza z rożnych dziedzin nauki;

Umiejętność poszukiwania wiedzy;

Współpraca i współdziałanie;

Postawy prospołeczne i pokojowe

*Człowiek samodzielny i współdziałający z innymi!


założyciele Google’a: Larry Page i Sergey Bin;

Anna Frank;

Książę William i książę Harry z Anglii

laureat Nagrody Nobra: Gabriel Garcia Marquez

ojciec nowoczesnej ekonomii –Peter Drucker

założyciel Wikipedii- Jimmy Wales


Odkrycie zjawiska „polaryzacji uwagi”, czyli słynne „odkrycie dziecka” w Casa dei Bambini

(Domu dziecięcym) w San Lorenzo w Rzymie w roku 1907

stało się symbolicznym początkiem w dziejach myśli pedagogicznej widzenia dziecka

jako podmiotu , który tworzy swoją własną, niepowtarzalną osobowość.


Aby edukacja miała wymiar podmiotowy musi być pokój na świecie ,rozumiany jako wychowanie dialogowe…

„Prawdziwy pokój oznacza zwycięstwo sprawiedliwości i miłości między ludźmi: oznacza lepszy świat, w którym panuje harmonia”.

M.Montessori, Frieden und Erziehung, Red. P. Oswald,G.Schulz –Benesch, Freiburg 1973, s.4, (w):Horst Klaus Berg, Maria Montessori-poszukiwanie życia razem z dziećmi, Jedność, Kielce 2007, s. 181.


Uwaga!

Prezentacja multimedialna nie jest tożsama z wykładem w dniu 20 maja 2015 r.

Fot: zbiory własne i strony internetowe


Dziękuję za uwagę ! Małgorzata Miksza

„Każda niepotrzebna pomoc jest przeszkodą w rozwoju”.

M.Montessori,Aphorismen, „Die neue Erziehung’ 1930/I. s.17

nowa jakość w kształceniu nauczycieli ” wykład pt. pedagogika … · 2015. 7. 29. · projekt...

Documents